Quản lý chất lượng sản phẩm - Chương 5: Kiểm soát và ðánh giá chất lượng
21 trang
2520
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Quản lý chất lượng sản phẩm - Chương 5: Kiểm soát và ðánh giá chất lượng", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Tài liệu đính kèm:
- quan_ly_chat_luong_san_pham_chuong_5_kiem_soat_va_anh_gia_ch.pdf
Nội dung text: Quản lý chất lượng sản phẩm - Chương 5: Kiểm soát và ðánh giá chất lượng
- QU N LÝ CH T LƯ NG S N PH M CHƯƠNG 5. KI M SỐT VÀ ðÁNH GIÁ CH T LƯ NG TS. NGUY N VĂN MINH KHOA QU N TR KINH DOANH ð I H C NGO I THƯƠNG N I DUNG CHÍNH I. M T S KHÁI NI M TH NG KÊ CƠ B N II. KI M SỐT QUÁ TRÌNH B NG TH NG KÊ III. M T S CƠNG C ð KI M SỐT CH T LƯ NG IV. ðÁNH GIÁ CH T LƯ NG V. TÌNH HU NG TH O LU N © Nguy n Văn Minh, Quality Management 2 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng I. M T S KHÁI NI M TH NG KÊ CƠ B N 1.1.Giá tr trung bình Giá tr trung bình c a m t t p h p các giá tr đư c tính b ng cách l y t ng t t c các giá tr chia cho s giá tr trong t p h p. T i m t phân xư ng g , ngư i ta ch n 10SP v a m i xu t xư ng đ ki m tra. Chi u dài c a SP theo thi t k là 150cm. S li u đo đư c ghi l i trong b ng. M u 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Kích thư c 154 144 153 152 140 150 146 164 147 154 Tính giá giá tr trung bình: x=1504/10=150,4cm Ý nghĩa c a giá tr trung bình là gì? © Nguy n Văn Minh, Quality Management 3 2007 1
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 1.1.Giá tr trung bình Giá tr này cho th y kích thư c trung bình c a 10SP l nh so v i thi t k là 0,4cm. Tuy nhiên, n u ta l y đ l ch gi a SP cĩ kích thư c l n nh t (164cm)và SP co kích thư c nh nh t (140cm), ta s th y đ l ch đo đư c là: 164 140=24cm. Cao hơn 60 l n so v i đ l ch trung bình. Như c đi m l n nh t c a giá tr trung bình là tính bình quân. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 4 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 1.2. Kho ng bi n thiên Kho ng bi n thiên c a m t t p h p các giá tr b ng giá tr l n nh t tr đi giá tr nh nh t. Kho ng bi n thiên c a t p h p các giá tr m u trong ví d trên là 24cm. Kho ng bi n thiên kh c ph c đư c như c đi m bình quân c a giá tr trung bình, cho ta th y đ l n kho ng dao đ ng (sai l ch) c a các giá tr so v i tiêu chu n. Kho ng bi n thiên cĩ như c đi m gì? © Nguy n Văn Minh, Quality Management 5 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 1.2. Kho ng bi n thiên Kho ng bi n thiên cho th y s phân b d li u, nhưng l i cĩ m t h n ch r t l n là ch c n m t giá tr riêng l bi n đ ng l n s làm thay đ i hồn tồn k t qu . Ví d : Cho t p h p s như sau: (101, 102, 99, 101, 3, 102, 102, 99, 101) D dàng nh n th y kho ng bi n thiên c a t p h p s trên là: 102 3=99. Tuy nhiên, n u ta khơng tính giá tr 3, thì kho ng bi n thiên l i là: 102 99 = 3. Nghĩa là, v i giá tr th hai, t t c các con s đ u n m trong kho ng bi n thiên tr con s 3. ðây là như c đi m l n nh t c a kho ng bi n thiên. Làm gì đ kh c ph c như c đi m này? © Nguy n Văn Minh, Quality Management 6 2007 2
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 1.3. ð l ch chu n Dùng đ kh c ph c như c đi m c a kho ng bi n thiên. Cách tính đ l ch chu n Cho t p h p các giá tr : 123, 128, 113, 127, 125 1. Tính giá tr trung bình c a t p h p các giá tr : X = 616/5=123,2 2. Tính đ l ch c a t ng giá tr so v i giá tr trung bình: 0,2; 4,8; 10,2; 3,8; 1,8 3. Bình phương giá tr chênh l nh (làm m t d u) 0,04; 23,04; 104,04; 14,44; 3,24 4. Tính phương sai (t ng các giá tr BP chia cho s giá tr ) (0,04+23,04+104,04+14,44+3,24)/5 =144,8/5=28,96 5. Khai căn b c hai phương sai đư c là đ l ch chu n: σ=5,38cm. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 7 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 1.3. ð l ch chu n Cho t p h p các giá tr : 123, 128, 113, 127, 125 Tính b ng Exel: dùng function STDEVP(number1, 30). Ví d : Tính giá tr đ l ch chu n cho t p h p các giá tr sau: 15, 17, 19, 21, 23 ðáp s : σ = 2.828 © Nguy n Văn Minh, Quality Management 8 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 1.4. Phân b chu n ð i v i t p h p m t d li u chúng ta cĩ th tính đư c giá tr trung bình, kho ng bi n thiên và đ l ch chu n. D a vào ba giá tr này li u ta cĩ th ch ra đư c s phân b các d li u hay khơng? Xét t p h p s li u v th i gian v n chuy n (phút) c a các xe ch nguyên v t li u gi a hai đi m A và B (xem b ng). © Nguy n Văn Minh, Quality Management 9 2007 3
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 1.4. Phân b chu n 32 27 28 26 31 29 26 31 23 27 26 28 22 23 25 25 30 21 27 26 27 25 24 29 22 20 23 28 28 26 24 24 33 19 25 27 26 25 29 22 27 25 30 29 21 26 24 25 24 28 23 27 25 30 27 28 26 26 24 Giá tr trung bình: x=1534/59=26phút Kho ng bi n thiên: 33 19=14 phút Xét t n su t xu t hi n c a các con s (th i gian) © Nguy n Văn Minh, Quality Management 10 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 1.4. Phân b chu n T n su t xu t hi n T 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 G T 1 1 2 3 4 6 8 9 8 6 4 3 2 1 1 S / / /// /// /// / / / // /// //// //// //// //// //// //// //// /// // / / © Nguy n Văn Minh, Quality Management 11 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 1.4. Phân b chu n Bi u đ t n su t 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 • ð nh c a đư ng 10 cong là 26phút=x. 9 8 • Bi u đ cĩ d ng 7 hình chuơng. 6 • S li u đư c l a 5 ch n đ minh h a cho 4 khái ni m: đư ng 3 2 phân b chu n. 1 0 © Nguy n Văn Minh, Quality Management 12 2007 4
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 1.4. Phân b chu n ðư ng phân b chu n (d ng t ng quát) 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 • ðư ng phân b chu n đ i x ng qua giá tr trung bình. T 10 Giá tr trung bình 9 • Bi u đ cĩ d ng hình 8 n 7 chuơng, đ r ng hay là s 6 phân b c a hình chuơng 5 đư c đo b ng đ l ch chu n S 4 u 3 c a d li u. N u giá tr c a σ 2 l n > phân b r ng (d li u t 1 phân tán). N u σ nh > s 0 phân b h p (d li u t p Kho ng phân b = 6 sigma trung). © Nguy n Văn Minh, Quality Management 13 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 1.4. Phân b chu n ðư ng phân b chu n là đư ng cong đ c bi t b i cĩ tính ch t sau: n u ta l y m t kh i lư ng l n ngư i hay v t và đo m t đ c đi m nào đĩ, d li u thu đư c s phân b theo qui t c c a đư ng phân b chu n. Khi giá tr trung bình thay đ i, đư ng phân b chu n s d ch chuy n: x tăng > d ch sang ph i; x gi m > d ch sang trái. ðư ng phân b chu n s tr nên th p hơn và r ng hơn khi đ l ch chu n tăng và ngư c l i. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 14 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 1.4. Phân b chu n X=20 X=10 X=20 X=30 σ=2 σ=3 σ=5 © Nguy n Văn Minh, Quality Management 15 2007 5
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 1.4. Phân b chu n Qua th nghi m th ng kê, ngư i ta ch ng minh đư c r ng: m t t p h p d li u tuân theo qui lu t phân b chu n thì h u h t các d li u đ u n m trong kho ng giá tr trung bình c ng và tr 3 l n đ l ch chu n, t c: (x±3σ) 1σ +1σ • 68,26% s d li u n m trong kho ng x±1σ. +2σ 2σ • 95,44% s d li u n m trong kho ng x±2σ. +3σ • 99,72% s d li u n m 3σ trong kho ng x±3σ. • ng d ng k t qu này đ ki m sốt quá trình ch t lư ng như th nào? x © Nguy n Văn Minh, Quality Management 16 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng II. Ki m sốt quá trình b ng th ng kê 2.1. Ch n m u ð đ m b o SP phù h p v i tiêu chu n chúng ta làm cơng tác ki m tra đo lư ng ch t lư ng. Tuy nhiên, chúng ta khơng th ki m tra t t c các SP vì khơng đ th i gian và tài chính. Ch n m u s giúp chúng ta gi i quy t v n đ này. Ch n m u là l y m u ng u nhiên m t s s n ph m t kh i lư ng SP l n hơn sao cho: T l khi m khuy t trong m u là đ i di n cho t l khi m khuy t trong tồn b s s n ph m. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 17 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 2.1. Ch n m u K thu t ch n m u ng u nhiên d a trên các quy lu t xác su t. Xác su t c a m t kh năng chăc ch n x y ra b ng 1. N u m t kh năng nào đĩ khơng th x y ra thì xác su t c a nĩ b ng 0. T ng xác su t c a các kh năng lo i tr nhau luơn b ng 1. ð tính xác su t c a m t kh năng này hay kh năng khác x y ra, ta tính t ng các xác su t thành ph n. Ví d : gi s cĩ 10 SP cùng lo i: 7 màu đ , 2 vàng và 1 xanh. H i xác su t b n l y ng u nhiên m t SP ho c màu vàng ho c màu xanh là bao nhiêu? © Nguy n Văn Minh, Quality Management 18 2007 6
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 2.1. Ch n m u T ng xác su t c a các kh năng lo i tr nhau luơn b ng 1. ð tính xác su t c a m t kh năng cĩ th x y ra l p l i, ta nhân các xác su t thành ph n v i nhau. Ví d : Cũng v i 10SP như trên. N u ta th c hi n l y ra m t s n ph m b t kỳ, sau đĩ tr l i v trí cũ, và ti p t c l y ra l n hai. Hãy cho bi t xác su t ta l y đư c SP màu vàng trong c hai l n là bao nhiêu? © Nguy n Văn Minh, Quality Management 19 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 2.1. Ch n m u C m u càng l n thì kh năng tìm ra khi m khuy t càng cao. V i m t lơ 10 SP, trong đĩ cĩ 3 SP h ng – hãy ch ng minh b ng nguyên t c xác su t nh n đ nh nêu trên. Như v y cách t t nh t đ ki m tra ch t lư ng là ki m tra 100% s n ph m? Khơng đ th i gian và kinh phí. Cĩ nh ng s n ph m khơng th ki m tra 100% SP đư c, ví d như: hàng th c ph m, m ph m Ki m tra 100% SP v n khơng đ m b o khơng cĩ sai sĩt – cơng vi c cang l p l i, càng cĩ nguy cơ ph m l i. Là m t c g ng quá lãng phí và thi u căn c . © Nguy n Văn Minh, Quality Management 20 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 2.1. Ch n m u Trên th c t , nh ng lơ s n ph m khác nhau s cĩ phương pháp l y m u khác nhau và đư c qui đ nh c th trong các tiêu chu n v phương pháp th . Lơ s n ph m là lo t SP đư c s n xu t trong cùng đi u ki n (mơi trư ng, máy mĩc, thi t b , trình đ ) đư c đĩng gĩi bao bì đ ng nh t. ð l n c a lơ ký hi u là N. Lư ng m u rút ra t m t lơ SP g i là c m u và đư c ký hi u b ng n. n cĩ th l y b ng 5%N, 10%N, √N. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 21 2007 7
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 2.1. Ch n m u 1 2 2 Hi n nay, ngư i ta y = .e(x−a) / 26 thư ng căn c vào tiêu σ chu n ISO2859 ho c 2π ISO 3951 (tương σ đ l ch chu n; đương v i TCVN2600 a s trung bình; 78), trong đĩ đã cĩ x s li u thu th p qua ki m tra các B ng ki m tra ch n m u đư c tính c −np tốn s n theo: (n.p) e lu t phân ph i chu n y = (1); C! lu t phân ph i Poisson (2). n c lơ; p t l khuy t t t; Xem [1, tr.127 142] np s khuy t t t; C – s ch p nh n. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 22 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 2.2. M c ch t lư ng đư c ch p nh n (AQL – Acceptable Quality Level) M c ch t lư ng cĩ th ch p nh n là ph n trăm s n ph m khuy t t t t i đa trong m t c m u mà ta cĩ th ch p nh n đư c. AQL – hồn tồn khơng cĩ nghĩa là ta cĩ quy n sai sĩt hay h th p yêu c u. AQL đư c thi t k đ tr l i cho câu h i: giai đo n này thì chúng ta làm t t cơng vi c đ n m c nào? M c AQL – cũng đư c tính tốn trư c theo qui lu t xác su t và cho tru c trong b ng. M c AQL – đư c tính tốn trư c trong các B ng ki m tra ch n m u mang tính tham kh o, làm cơ s đ bên bán và bên mua th a thu n trư c khi ký h p đ ng. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 23 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 2.2. M c ch t lư ng đư c ch p nh n (AQL – Acceptable Quality Level) B ng Ki m tra ch n m u (trích m t ph n) AQL 0,65 1,0% 1,5% 2,5% C lơ n P F n P F n P F n P F 281 80 1 2 50 1 2 50 2 3 20 1 2 500 501 80 1 2 80 2 3 80 3 4 32 2 3 1200 1201 125 2 3 125 3 4 125 5 6 50 3 4 3200 n c m u; P s SP khuy t t t t i đa cho phép trong m u đ ch p nh n lơ SP; F – s SP khuy t t t t i thi u tìm th y trong m u đ t ch i lơ SP. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 24 2007 8
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 2.2. M c ch t lư ng đư c ch p nh n (AQL – Acceptable Quality Level) Ví d : Cơng ty l p r p đi n t đ t mua các thi t b theo theo t ng lơ g m 1000SP cùng lo i. M c ch t lư ng ch p nh n theo th a thu n trong h p đ ng là 1%. Cĩ nghĩa là trong 100SP n u cĩ hơn 1 SP khuy t t t là khơng ch p nh n lơ hàng. Trình t ti n hành ki m tra như th nào? Tra b ng tương ng v i AQL=1% và c lơ 1000SP ta cĩ: n=80; P=2; F=3. Như v y, ta s ch n 80SP đ ki m tra n u tìm th y t i đa 2SP khuy t t t thì ch p nh n lơ hàng N u tìm th y 3 SP h ng tr lên thì t ch i lơ hàng. Làm bài t p v i lơ hàng 2000SP và AQL=0,65% © Nguy n Văn Minh, Quality Management 25 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 2.4. Gi i h n ki m sốt Thơng thư ng khi thi t k , nhà thi t k thư ng qui đ nh m t sai s nh t đ nh đ i v i các tiêu chu n k thu t c a SP – sai s này thư ng g i là dung sai. Ví d : Doanh nghi p SX m t bàn g v i đ dày thi t k là l=52mm, dung sai cho phép là ±0,01mm. S n xu t theo dây chuy n, m i gi SX đư c 100SP, làm th nào đ xác đ nh xem, ch t lư ng c a lơ SP cĩ đ t tiêu chu n qui đ nh khơng? © Nguy n Văn Minh, Quality Management 26 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 2.4. Gi i h n ki m sốt Cách làm: M i gi s ch n 10 sp đ ki m tra (n=10%N) – tính giá tr trung bình c a c m u, sau 10 gi (10 c m u), k t qu trung bình cĩ đư c như sau: Lơ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 m u Kích 52,01 52,00 52,02 51,99 51,96 51,97 51,96 51,98 51,97 51,96 thư c TB © Nguy n Văn Minh, Quality Management 27 2007 9
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 2.4. Gi i h n ki m sốt Giá tr trung bình c a m u là: x=51,98. G i T U là gi i h n dung sai trên và T L là gi i h n dung sai dư i, ta cĩ:T U = l+0,05=52,05; T L= l 0,05=51,95. V đ th bi u di n K t lu n: • Các giá tr c a TU m u đ u n m trong ph n dung sai cho x phép. • Các giá tr cĩ xu hư ng ti p TL c n đư ng dung sai dư i. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 28 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 2.5. ðánh giá năng l c c a quá trình V i k t qu như ví d trên, ta ch p nh n lơ s n ph m vì các giá tr đ u n m trong gi i h n dung sai cho phép. Xu th các giá tr m u ti p c n đư ng dung sai dư i cho ta bi t đi u gì? Cĩ gì đ đ m b o quá trình SX đ năng l c cho ra nh ng SP đ t tiêu chu n? Năng l c quá trình là gì? Là kh năng c a m t quá trình s n xu t cĩ th t o ra các s n ph m n m trong dung sai cho phép trong m t kh ang th i gian đ dài. Năng l c c a quá trình đo b ng gì? M t quá trình đư c g i là cĩ năng l c khi giá tr trung bình c a các trung bình m u c ng ho c tr ba l n đ l ch chu n mà v n n m trong các gi i h n dung sai cho phép. TL Quá trình khơng đ năng l c. • Quá trình khơng đ năng l c đã t n t i ngay 51,95 T c khi giá tr trung bình L m u th nghi m đ u 51,92 x 3σ trong ph m vi dung sai cho phép. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 30 2007 10
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 2.5. ðánh giá năng l c c a quá trình ð đánh giá sơ b năng l c c a m t quá trình s n xu t, ta dùng bi u th c sau: CP = (T U TL)/6σ Trong đĩ: CP – ch s năng l c c a quá trình; TU, T L – gi i h n dung sai trên và dư i; TU –TL cịn đư c g i là Kho ng bi n thiên thi t k ; 6σ – kho ng bi n thiên th c t . N u C P = 1 quá trình cĩ kh năng đ năng l c ; Mu n ki m ch ng quá trình này cĩ đ năng l c th t s hay khơng, ta ph i d a vào đ th . Sau khi tính ch s C P nên dùng đ th đ ki m ch ng xu hư ng phân b s li u đ cĩ th đưa ra quy t đ nh đi u ch nh chính xác. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 31 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng Kh năng phân b d li u v i C P>1 a) b) c) • Trư ng h p a) rõ ràng quá trình đ năng l c. • Trư ng h p b) và c) cĩ th x y ra trên lý thuy t, nhưng trên th c t thì ít g p vì giá tr x lúc nào cũng x p x giá tr yêu c u thi t k . • N u trư ng h p b) & c) v n x y ra thì cĩ th th y, ti m năng đ năng l c c a quá trình là r t l n, ch c n ta đi u ch nh sao cho s li u t p trung hơn xung quanh giá tr thi t k (x~l) là đư c.* * Cám ơn các b n SV đã đ t câu h i đ bài gi ng chi ti t hơn. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 32 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng Kh năng phân b d li u v i C P<1 a) b) c) • Dù trong trư ng h p nào thì quá trình đ u khơng đ năng l c. • ð đ m b o năng l c cho quá trình c n ph i ti n hành cùng lúc: i) thu h p kho ng cách phân b d li u, chính là làm gi m giá tr σ; ii) ki m sốt đưa giá tr x t i g n giá tr thi t k (l). © Nguy n Văn Minh, Quality Management 33 2007 11
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 2.6. Xác đ nh gi i h n ki m sốt ðánh giá năng l c quá trình là m t phương ti n r t h u ích đ h n ch s lư ng ph ph m, vư t quá dung sai cho phép. Tuy nhiên, ta ch phát hi n quá trình khơng đ năng l c khi đã cĩ m t kh i lư ng s n ph m vư t ra ngồi m c dung sai cho phép. ð kh c ph c, ngư i ta ch ra các gi i h n ki m sốt – mang tính c nh báo. UCL – Upper Control Limit – đư ng gi i h n trên LCL – Lower Control Limit – đư ng gi i h n dư i. Giá tr c a các gi i h n này đư c tính tốn b ng cách nhân giá tr kho ng bi n thiên trung bình c a c m u v i m t h ng s đã đư c tính tốn trư c. Chi ti t tham kh o [2, tr.176 182]. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 34 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 2.6. Xác đ nh gi i h n ki m sốt Ví d v h ng s đ xác đ nh gi i h n ki m sốt: C 2 3 4 5 6 7 8 9 10 m u H ng 1,51 1,16 1,02 0,95 0,90 0,87 0,84 0,81 0,79 s © Nguy n Văn Minh, Quality Management 35 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 2.7. Các bư c ti n hành ki m tra ch t lư ng 1. Xác đ nh các thơng s và các ch tiêu c n ki m tra. 2. Xác đ nh phương pháp và hình th c ki m tra. 3. L p k ho ch và th t c ki m tra. 4. Ti n hành ki m tra. 5. X lý s li u. 6. K t lu n v đ i tư ng ki m tra. 7. Tìm nguyên nhân và hành đ ng kh c ph c. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 36 2007 12
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 2.8. Ki m tra ch t lư ng đ nh tính theo ISO 2859 Tham kh o [1, tr.132 136]. 2.9. Ki m tra đ nh lư ng theo ISO 3951 78 Tham kh o [1, tr.136 143]. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 37 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng III. M T S CƠNG C TH NG KÊ ð KI M SỐT CH T LƯ NG 3.1. Gi i thi u chung S Cơng c Cơng d ng TT 1. Phi u ki m tra Thu th p d li u 2. Bi u đ Pareto Xác đ nh v n đ , tìm nguyên nhân 3. Bi u đ phân tán Xác đ nh m i quan h gi a các v n đ 4. Lưu đ Cho cách nhìn t ng th v s v n hành c a quá trình và v trí c a v n đ 5. Bi u đ nhân qu Xác đ nh các nguyên nhân gây ra v n đ . © Nguy n Văn Minh, Quality Management 38 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 3.2. Phi u ki m tra M u Phi u ki m tra PHI U KI M TRA ð i tư ng ki m tra: S n ph m, mã s Lơ s n ph m: S lư ng ki m tra: N i dung ki m tra: Ngư i ki m tra Ngày ki m tra: Lo i sai h ng K t qu ki m tra C ng T ng c ng © Nguy n Văn Minh, Quality Management 39 2007 13
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 3.2. Phi u ki m tra B ng t ng h p d li u B NG T NG H P D LI U ð i tư ng ki m tra: S n ph m, mã s Lơ s n ph m: S lư ng ki m tra: N i dung ki m tra: Ngư i ki m tra Ngày ki m tra: Lo i sai Lơ s n ph m C ng h ng I II III IV V VI VII VIII IX X ©T ng Nguy n c ng Văn Minh, Quality Management 40 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 3.3. Bi u đ Pareto Bi u đ Pareto ph n ánh các nguyên nhân gây ra v n đ đư c s p x p theo các t l và m c đ nh hư ng c a các nguyên nhân đ n v n đ , giúp nhà qu n lý cĩ th đưa ra các quy t đ nh kh c ph c v n đ m t cách h u hi u. Bi u đ này đư c Pareto (Ý)– đưa ra đ u tiên, sau đĩ Joseph Juran (M ) phát tri n vào nh ng năm 1950. Nguyên t c Pareto: 80 20, 80% nh hư ng c a v n đ do 20% các nguyên nhân ch y u. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 41 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 3.3. Bi u đ Pareto Trình t xây d ng bi u đ Pareto: 1) xác l p lo i sai h ng; 2) xác đ nh y u t th i gian c a đ th , s li u sai h ng thu c kho ng th i gian nào? 3) t ng t l sai h ng 100%, tính t l cho t ng lo i sai h ng; 4) s p x p t l sai h ng theo th t gi m d n; 5) tính t l c ng d n (t n su t tích lũy); 6) v bi u đ ; 7) phân tích bi u đ . © Nguy n Văn Minh, Quality Management 42 2007 14
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 3.3. Bi u đ Pareto Ví d : V bi u đ Pareto v i k t qu t ng h p d li u ki m tra như sau: Lo i sai h ng S lư ng T l , % T n su t tích lũy, % Nguyên nhân 1 45 26,63% 26,63 Nguyên nhân 2 38 22,49 49, 11 Nguyên nhân 3 24 14,20 63,31 Nguyên nhân 4 23 13,61 76,92 Nguyên nhân 5 20 11,83 88,92 Nguyên nhân 6 11 6,51 95,27 Nguyên nhân 7 8 4,73 100,00 169 100% © Nguy n Văn Minh, Quality Management 43 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 3.3. Bi u đ Pareto V bi u đ (t l t n su t) T n su t tích lũy, % 100,00 63,31 49,11 T l , % 26,63 26,63 © Nguy n Văn Minh, Quality Management 44 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 3.3. Bi u đ Pareto V bi u đ (s lư ng sai h ng t n su t) T n su t tích lũy, % 100,00 63,31 49,11% S lư ng sai h ng, ðơn v 45 26,63 % 8 © Nguy n Văn Minh, Quality Management 45 2007 15
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 3.4. Bi u đ phân tán Bi u đ phân tán cịn đư c g i là bi u đ tương quan, bi u th m i quan h gi a hai đ i lư ng thơng qua m i tương quan gi a các chu i giá tr c a chúng. Các bư c th c hi n: 1) Thu th p s li u c a hai đ i lư ng, đi u tra m i quan h và l p phi u ghi s li u (kho ng ch ng 50 100 nhĩm s li u); 2) Th hi n m i quan h trên bi u đ ; 3) Nghiên c u bi u đ đ tìm ra m i tương quan. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 46 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 3.3. Bi u đ phân tán Bi u đ phân tán cịn đư c g i là bi u đ tương quan, bi u th m i quan h gi a hai đ i lư ng thơng qua m i tương quan gi a các chu i giá tr c a chúng. Các bư c th c hi n: 1) Thu th p s li u c a hai đ i lư ng, đi u tra m i quan h và l p phi u ghi s li u (kho ng ch ng 50 100 nhĩm s li u); 2) Th hi n m i quan h trên bi u đ ; 3) Nghiên c u bi u đ đ tìm ra m i tương quan. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 47 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng Y 3.3. Bi u đ phân tán 1) Hai đ i lư ng X, Y khơng cĩ m i tương 1) X quan rõ ràng; 2) Hai đ i lư ng cĩ m i tương quan khơng đ i; 3) Hai đ i lư ng cĩ m i 2) tương quan ngh ch; 4) Hai đ i lư ng cĩ m i tương quan thu n. 3) © Nguy n Văn Minh, Quality Management 48 2007 16
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 3.4. Lưu đ (flowchart) Lưu đ cịn đư c g i là bi u đ ti n trình, ch báo các hành đ ng c a m t quá trình cơng vi c đư c s p x p lơgíc th hi n dư i d ng sơ đ . Tác d ng c a lưu đ : Giúp cho ngư i tham gia hi u rõ quá trình, làm ch cơng vi c; Xác đ nh đư c cơng vi c c n s a đ i hay c i ti n; Xác đ nh đư c ví trí c a cơng vi c và c a t ng ngư i trong quá trình; Giúp cho vi c nâng cao ch t lư ng và tay ngh . © Nguy n Văn Minh, Quality Management 49 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 3.4. Lưu đ (flowchart) Các bi u tư ng thư ng dùng V n chuy n, chuy n ti p ði m b t đ u, k t thúc m t quá trình Thơng tin, d li u, Lưu kho cĩ ki m sốt h sơ, tài li u T m ng ng hay lưu kho t m th i Ch n l a quy t đ nh, nhánh r Th c hi n m t hành đ ng © Nguy n Văn Minh, Quality Management 50 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 3.4. Lưu đ (flowchart) Các bư c th c hi n: Xác đ nh đi m b t đ u và đi m b t đ u và đi m k t thúc m t quá trình; Ghi nh n ho c li t kê các hành đ ng (các bư c) c a quá trình; S d ng ký hi u tương ng v i t ng hành đ ng c a quá trình; V lưu đ th hi n các hành đ ng theo trình t hi n th i; Xem xét lưu đ và c i ti n quá trình; V l i lưu đ theo quá trình đã c i ti n. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 51 2007 17
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 3.4. Lưu đ (flowchart) Bàn g chưa sơn ðánh nh n b m t Pha ch sơn Phun sơn Ch sơn khơ Khơng ðánh giá CL X lý ðĩng gĩi © Nguy n Văn Minh, Quality Management 52 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 3.5. Bi u đ nhân qu (cause effect chart) Cịn cịn là bi u đ xương cá, dùng đ xác đ nh m t cách cĩ h th ng các nguyên nhân gây ra v n đ (h u qu ). Nguyên nhân cĩ th phân thành 5 nhĩm chính: Nhân s (men); Nguyên v t li u (Material); Thi t b (Machine); Phương pháp (Method); ðánh giá, các chu n m c (measurement). © Nguy n Văn Minh, Quality Management 53 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 3.5. Bi u đ nhân qu (cause effect chart) Nhân s Nguyên v t li u Thi t b V n đ c n xác đ nh Chu n m c, qui đ nh Phương pháp © Nguy n Văn Minh, Quality Management 54 2007 18
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng IV. ðánh giá ch t lư ng 4.1. T ng quan v đánh giá ch t lư ng 4.1.1. Khái ni m “ðánh giá ch t lư ng là s xem xét đ c l p và cĩ h th ng nh m xác đ nh xem các ho t đ ng và k t qu liên quan đ n ch t lư ng cĩ đáp ng đư c các qui đ nh đã đ ra và các qui đ nh này cĩ đư c th c hi n m t cách hi u qu , thích h p đ đ t đư c các m c tiêu hay khơng” TCVN ISO 9000:2000 ðánh giá ch t lư ng là nh m tìm ra đi m khơng phù h p c a m t h th ng QLCL v i các đi u kho n trong Tiêu chu n, ho c v i n i dung trong h th ng văn b n h sơ ch t lư ng c a DN. M c đích c a ðGCL là tìm ra nh ng đi m chưa phù h p c a SP, QT hay h th ng đ kh c ph c ch khơng ph i đ truy xét trách nhi m c a m t ai đĩ. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 55 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 4.1. 1. Khái ni m ðánh giá ch t lư ng cĩ th ti n hành cho m t SP, m t quá trình hay m t h th ng nào đĩ c a DN. 4.1.2. Các lo i hình đánh giá ch t lư ng ISO 9000 mơ t 3 lo i hình đánh giá: ðánh giá ch t lư ng n i b ; ðánh giá bên ngồi – bên th hai; ðánh giá bên ngồi – bên th ba. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 56 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng 4.1.2. Các lo i hình đánh giá ch t lư ng Lo i hình đánh giá M c đích đánh giá Ngư i th c hi n ðánh giá ch t lư ng Nh m nh n đư c các Chính DN n i b thơng tin giúp DN c i ti n, phịng ng a, kh c ph c và hồn thi n HTQLCL ðánh giá c a bên th Nh m xác đ nh DN cĩ Khách hàng c a hai ph i là m t nhà cung DN c p tin c y khơng. ðánh giá c a bên th ð DN đ t đư c Các cơ quan ba ch ng ch ch t lư ng đánh giá đ c l p © Nguy n Văn Minh, Quality Management 57 2007 19
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng ðánh giá ch t lư ng n i b Các thành viên tham gia thơng thư ng: T cơng ty tư v n; T các phịng ban trong n i b DN; ð i di n khách hàng. Các bư c th c hi n: Thành l p ðào t o Th c hi n Nghi m thu k t qu . © Nguy n Văn Minh, Quality Management 58 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng ðánh giá bên th hai ðư c th c hi n b i m t t ch c ho c m t DN (thư ng là bên đ t hàng) nh m đánh giá xem DN cĩ kh năng đáp ng các yêu c u c a KH hay khơng? Lo i hình đánh gia này đã t n t i t r t lâu, trư c khi b tiêu chu n ISO 9000 ra đ i. Bên đ t hàng cĩ th s d ng tiêu chu n ngành (n u cĩ) và các yêu c u ch t lư ng c a riêng mình đ đánh giá. ðánh gia c a khách hàng là m t n c thang quan tr ng giúp DN ti n t i đ t tiêu chu n ch t lư ng. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 59 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng ðánh giá bên th ba Do m t cơ quan ch ng nhân đ c l p th c hi n H th ng qu n lý ch t lư ng c a DN s đư c đánh giá xem cĩ th a mãn các yêu c u tiêu chu n tham chi u hay khơng? H th ng ch t lư ng này cĩ h tr hi u qu cho cơng vi c kinh doanh c a DN hay khơng? © Nguy n Văn Minh, Quality Management 60 2007 20
- Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng ðánh giá bên th ba Sơ đ t ch c d ch v cơng nh n (t i M ) National Institute of Standadrs NIST and Technology Registrator Accepditation Bureau RAB BVQI (BVCV) Cơ quan ch ng nh n đ c l p Anh Doanh nghi p c n đư c ch ng nh n © Nguy n Văn Minh, Quality Management 61 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng ðánh giá bên th ba Sơ đ t ch c d ch v cơng nh n (t i Vi t Nam) B KH & CN (MOST ) T ng c c Tiêu chu n ðo lư ng Ch t lư ng Văn phịng cơng nh n ch t lư ng Các t ch c ch ng nh n ch t lư ng © Nguy n Văn Minh, Quality Management 62 2007 Chương 5. Ki m sốt và đánh giá ch t lư ng V. Bài t p tình hu ng 5.1. © Nguy n Văn Minh, Quality Management 63 2007 21
