Lâm nghiệp - Chương 2: Các nguyên lý của Quản lý dịch hại tổng hợp

Nội dung text: Lâm nghiệp - Chương 2: Các nguyên lý của Quản lý dịch hại tổng hợp

1. 11-Aug-14 QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP Chương 2. 2.1. Nguyên lý cơ bản Trước đây: Các nguyên lý của Quản lý dịch hại tổng hợp PHÒNG LÀ CHÍNH, (Tổng số tiết: 4; Lý thuyết: 4; Bài tập: 1; Thực hành: 0) TRỪ LÀ QUAN TRỌNG, 2.1. Nguyên lý cơ bản liên quan đến sinh thái, kinh tế, xã TRỪ PHẢI KỊP THỜI, TOÀN DIỆN VÀ TRIỆT ĐỂ hội, quần thể và phòng chống Hiện nay: 2.2. Xác định thành phần loài sinh vật hại PHÒNG LÀ CHÍNH, TRỪ LÀ QUAN TRỌNG, 2.3. Giám sát quần thể sinh vật hại TRỪ PHẢI KỊP THỜI, TOÀN DIỆN VÀ TRIỆT ĐỂ 2.4. Xác định ngưỡng phòng trừ TRỪ PHẢI KỊP THỜI, ??, ?? 2.5. Lựa chọn và áp dụng biện pháp phòng chống TỔNG HỢP VÀ HỢP LÝ 2.6. Kiểm tra, đánh giá hiệu quả quản lý QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP Giáo viên: Lê Thị Tố Vĩ Bộ môn: Cơng Nghệ 7 Trường: THCS Lê Tấn Bê Edward J. Bechinski and William H. Bohl Phòng GD&ĐT: Quận Bình Tân – TPHCM Concept of IPM Phòng là chính. - University of Idaho Trừ sớm, kịp thời nhanh chóng và triệt để. Sử dụng tổng hợp các biện pháp The Idaho Center for Potato Research and Education phòng trừ. TT đào tạo và nghiên cứu về khoai tây phong-tru-sau-benh-hai 1005 ĐH Idaho phương châm phòng là chính, trừ phải tổng hợp. Nguồn: Hỏi đáp về kỹ thuật trồng chăm sóc khai thác và chế biến tre: Bản dịch từ tiếng Trung Quốc/ Trần Văn Mão Trần Ngọc Hải Vũ Văn Dũng Vũ Văn Cần: biên dịch và hiệu đính. 1
2. 11-Aug-14 Edward J. Bechinski and William H. Bohl ĐH Idaho Nguyên lý số 1: No Silver Bullet KHÔNG CÓ NỎ THẦN IPM là một triết lý trong quản lý dịch hại. Năm nguyên lý • Không có một biện pháp đơn lẻ nào có thể 1. Nguyên lý số 1: No Silver Bullet KHÔNG CÓ NỎ THẦN được coi là tốt nhất để kiểm soát dịch hại. 2. Nguyên lý số 2: Xử lý nguyên nhân, KHÔNG XL triệu chứng dịch • Quá tin cậy vào một biện pháp nào đó thường 3. Nguyên lý số 3: Sự hiện diện của sinh vật hại không đồng nghĩa kéo theo hậu quả không mong muốn về mặt với tồn tại vấn đề dịch hại kinh tế hoặc sinh thái. 4. Nguyên lý số 4: Giết thiên địch = rước dịch vào rừng • Vậy làm gì: Tất cả các biện pháp có thể áp 5. Nguyên lý số 5: Đúng lúc thay vì đúng tình thế dụng được cần được cân nhắc xem xét, đặc Just-in-Time vs. Just-in-Case biệt là biện pháp canh tác và sinh học Nguyên lý số 3: HIỆN DIỆN của dịch hại KHÔNG ĐỒNG Nguyên lý số 2: Xử lý nguyên nhân gây ra dịch chứ không NGHĨA với CÓ VẤN ĐỀ dịch hại phải xử lý triệu chứng dịch bệnh: • Chỉ làm giảm số lượng dịch hại tới mức không gây ra thiệt hại Phòng dịch thay cho dập dịch kinh tế • Không áp dụng biện pháp lấp chỗ trống (tạm thời) ví như • Làm gì: Thuốc BVTV chỉ được sử dụng khi mức lây nhiễm dịch dùng thuốc trừ dịch sau khi đã xảy ra lây nhiễm dịch vì vượt quá ngưỡng kinh tế (ngưỡng hành động) Hành động quản lý hại không giải quyết được vấn đề dịch hại một cách lâu dài Mức hại kinh tế vật Ngưỡng kinh tế • Làm gì: Cần tìm hiểu đặc điểm sinh học của dịch hại, đặc biệt sinh là tình trạng môi trường ảnh hưởng đến sự xâm nhập và sống lượng sót của dịch hại Số Phun 1 Phun 2 2
3. 11-Aug-14 Nguyên lý số 4: Tiêu diệt thiên địch là rước dịch vào rừng (If You Kill the Natural Enemies, You Inherit Their Work) Nguyên lý số 5: Đúng lúc thay cho đúng tình thế • Các tác nhân sinh học có sẵn trong tự nhiên giữ cho nhiều quần thể dịch hại ở mức không gây ra thiệt hại kinh tế. Just-in-Time vs. Just-in-Case • Hình minh họa • Điều tra, dự tính dự báo giúp xác định loại dịch hại và số lượng PHUN của chúng. Mức hại kinh tế • Làm gì: Cần giám sát thường xuyên các loại dịch hại Không xử lý Ngưỡng kinh tế Có xử lý • Làm gì: Cần học cách nhận diện và chấp nhận tác nhân sinh học IPM FLORIDA UNIVERSITY FLORIDA IPM FLORIDA UNIVERSITY FLORIDA • Cà chua và ớt • Nguyên lý 2: • Sử dụng phương pháp kỹ thuật canh tác và thông tin về • Nguyên lý 1: Áp dụng các biện pháp tốt nhất có thể, sinh học của dịch hại để thiết kế hệ thống cây kháng đặc biệt là biện pháp giám sát nhằm phòng ngừa dịch dịch thông qua áp dụng các biện pháp: hại phát sinh đến mức hại kinh tế. • luân canh, cây phủ đất, giống kháng sâu bệnh • Các biện pháp tốt nhất được đánh giá qua tiêu chí • hiệu quả, chi phí, tiện lợi, rủi ro đối với con người và môi trường 3
4. 11-Aug-14 IPM FLORIDA UNIVERSITY FLORIDA Nguyên lý IPM theo Hướng dẫn của EU • Nguyên lý 3: Giám sát sự xuất hiện của dịch hại và Theo EU Directive 2009/128/EC: Liên quan thuốc BVTV mức độ nghiêm trọng của thiệt hại giúp xác định • Nguyên lý QLDHTH được thực hiện từ tháng Một 2014 ngưỡng kinh tế • 2009_128_%20EC.pdf • Nguyên lý 4: Biện pháp sinh học (thiên địch) là mức phòng chống dịch hại tiếp theo. Cần có thông tin để có cơ sở tin cậy vào mức xử lý mang tính tiêu diệt dịch hại của thiên địch. Nguyên lý IPM theo Hướng dẫn của EU VỚI ĐỊNH HƯỚNG LIÊN QUAN ĐẾN Nguyên lý IPM theo Hướng dẫn của EU SỬ DỤNG THUỐC BVTV HIỆU QUẢ VÀ BỀN VỮNG THUỐC BVTV report_ipm.pdf report_ipm.pdf (1) Biện pháp phòng trừ sinh vật hại (1) Measures for prevention and/or suppression of (2) Các công cụ giám sát harmful organisms (3) Ngưỡng kinh tế là cơ sở ra quyết định (2) Tools for monitoring (4) Ưu tiên chọn các phương pháp không sử dụng thuốc (3) Threshold values as basis for decision-making hóa học (4) Non-chemical methods to be preferred (5) Nguyên lý tối thiểu hóa tác động phụ (hướng đích (5) Target-specificity and minimization of side effects chuyên biệt) (6) Reduction of use to necessary levels (6) Giảm thiểu sử dụng thuốc tới mức thích hợp (7) Application of anti-resistance strategies (7) Áp dụng các biện pháp chống kháng thuốc (8) Records, monitoring, documentation and check of (8) Ghi chép, giám sát, tư liệu hóa và kiểm tra hiệu quả success 4
5. 11-Aug-14 Các nguyên lý của Quản lý dịch hại tổng hợp CÁC NGUYÊN LÝ CỦA IPM 1. Ngăn chặn kịp thời (Exclusion) 2. Khống chế (Suppression) • XÁC ĐỊNH SINH • NGƯỠNG GÂY HẠI, VẬT HẠI NGƯỠNG KINH TẾ NGƯỠNG PHÒNG TRỪ • BIỆN PHÁP GIÁM • BIỆN PHÁP PHÒNG SÁT SINH VẬT HẠI CHỐNG SVH 3. Tiệu diệt (Eradication) 4. Nâng cao sức đề kháng (Plant resistance) 17 2.1 XÁC ĐỊNH SINH VẬT HẠI 2.1 XÁC ĐỊNH SINH VẬT HẠI Tôi bắt được anh rồi!!!!! Anh là ai? Tôi sẽ bỏ tù anh bởi tội xâm chiếm trái phép! Tại sao anh lại bị buộc tội mà anh không gây ra? Tôi sẽ làm gì với anh đây? 5
6. 11-Aug-14 NHŨNG VẤN ĐỀ QUAN TRỌNG TRONG XÁC TẠI SAO XÁC ĐỊNH CHÍNH XÁC SINH VẬT ĐỊNH SINH VẬT HẠI VÀ THIỆT HẠI DO HẠI LẠI RẤT QUAN TRỌNG? CHÚNG GÂY RA • Xác định liệu có phải loài gây hại chính không. • Nhằm xác định chính xác đó có phải là vết hại mới Không phải tất cả sinh vật hại đều gây hại và liệu sinh vật hại đang còn đó. • Xác định chính xác mối quan hệ của vết hại với vật gây hại (hay do các yếu tố khác gây ra) • Lựa chọn biện pháp phòng trừ có thể áp dụng • Xác định xem mức hại có ảnh hưởng xấu tới thực vật hay vẫn còn có thể tạm chấp nhận được. • Xác định không chính xác dẫn tới phòng trừ không hiệu quả. • Lập kế hoạch kiểm soát dịch hại • Có quyết định xử lý thích hợp • Có kế hoạch kiểm soát thích hợp TẠI SAO CẦN BIẾT ĐẶC ĐIỂM VÒNG LOÀI GÂY HẠI CHÍNH ĐỜI CỦA SINH VẬT HẠI? • Nhằm xác định khi nào Không nhất thiết cứ sinh vật hại sẽ nguy phải là loài có số hiểm nhất để tiến hành lượng nhiều nhất. biện pháp phòng trừ Tuy nhiên các loài như vậy thường gây • Xác định khi nào thực ra thiệt hại đáng kể vật có thể bị hại 6
7. 11-Aug-14 VÒNG ĐỜI SÂU HẠI SÂU XÁM NHỎ Vòng đời châu chấu Trứng 1. Pha dễ điều tra: cả 4 pha Ấu trùng Mùa xuân Mùa thu Mùa hè Sâu trưởng thành Mùa đông Sâu non Trứng Sâu non Nhộng Sâu non Nhộng Trứng STT Sâu trưởng thành Tư thế đậu của trưởng thành cái SÂU RÓM THÔNG ĐUÔI NGỰA SÂU RÓM BỐN TÚM LÔNG Pha điều tra: • TT Pha điều tra: • sâu non • TT • Trứng • sâu non • nhộng • Trứng/nhộng 7
8. 11-Aug-14 SÂU NÂU SÂU VẠCH XÁM Pha sâu hại dễ điều tra: Pha sâu hại dễ điều tra: sâu non, nhộng, TT • sâu non, nhộng VÒI VOI HẠI MĂNG CHU KỲ SỐNG CỦA CỎ DẠI Giai đoạn sinh dưỡng Giai đoạn sinh sản (tái sinh) Pha sâu hại dễ điều tra: trưởng thành 8
9. 11-Aug-14 CHU KỲ CỦA VẬT GÂY BỆNH Chu kỳ lây nhiễm bệnh do vi khuẩn Môi trường thuận lợi Vi khuẩn trên bề mặt lá Lá cây khỏe XÂM NHẬP Vi khuẩn xâm nhập vào khí Vật gây bệnh Cây chủ mẫn cảm Ủ BỆNH khổng CÂY CHỦ Xuất hiện triệu PHÁT BỆNH chứng bệnh đốm lá BỆNH CÂY Khuẩn lạc bên trong lá Điều tra vào giai đoạn nào VẬT GÂY BỆNH MÔI TRƯỜNG (a,b,c,d,e)? CHU KỲ BỆNH Chu kỳ lây nhiễm bệnh do nấm Cây bị bệnh Vi khuẩn qua đông trong Nấm có thể xâm tàn dư nhập vào vùng bẹ lá Nấm bệnh tồn tại và các phần thân cây trong tàn dư TV bên gần đất trong hoặc trên đất Vết bệnh dạng kéo dài Đốt cây bị bệnh với đốm đen đặc trưng Nấm có thể xâm nhập vào vùng bẹ lá và các phần Điều tra vào Bào tử nấm phát tán từ đất hoặc giai đoạn Mưa đá, gió nào? hoặc cát không khí phun gây tổn Lây nhiễm trực tiếp qua Vi khuẩn xâm nhập vào vết thương cây vết thương do mưa đá hoặc sâu bọ Điều tra vào thương nhờ mưa, gió giai đoạn nào? 9
10. 11-Aug-14 BỆNH TUYẾN TRÙNG THÔNG Chu kỳ lây nhiễm bệnh virus Điều tra vào giai đoạn Ăn bổ sung ở đỉnh tán Ở cây kháng nào? Cây và bộ Làm lá cây bị biến sâu bệnh tuyến màu vàng, đỏ và phận cây bị Rệp có cánh phát tán trùng bị chết còi cọc Trưởng thành: hại virus sang cây khác Mang theo Đẻ trứng tuyến tr. Lây nhiễm qua cây ăn bổ sung Tuyến trùng di chuyển vào cơ Tuyến trùng Cây khô khỏe thể nhộng, trước khi sâu TT chui vào vết hoặc chết Rệp có cánh vũ hóa thương Lây nhiễm qua QT đẻ trứng Sâu TT rạch vỏ cây để đẻ Cây mẫn cảm Tuyến trùng Tuyến trùng Sinh sản và chui vào cây Trực tiếp lây nhiễm từ cỏ dại (qua rệp không cánh) ăn tế bào qua vết rạch Qua đông trong cỏ và gỗ hoặc nấm cây dại Sâu non phát Tuyến trùng phát sinh triển bên trong Điều tra vào giai đoạn nào? gỗ trong xylem: cây chết PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH PHƯƠNG PHÁP KẾ THỪA THÀNH PHẦN LOÀI 1. Giáo trình: Bảo vệ thực vật 2. Bài giảng: Kỹ thuật phòng trừ sâu hại 3. Bài giảng chuyên đề (từng loài): 1. PHƯƠNG PHÁP KẾ THỪA PDF_IPM.RAR 4. Pham Quang Thu NC Sau benh hai 2. PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRA rung.pdf 1. ĐIỀU TRA SINH VẬT HẠI 5. Field_guide_to_pest_and_diseases 2. ĐIỀU TRA THIÊN ĐỊCH _Engl.pdf hoặc FilePDF 10
11. 11-Aug-14 PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRA MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHÍNH 1. Kỹ thuật điều tra: Môn học “Điều tra,  Quan sát thấy trực tiếp sinh vật hại và thiên địch của chúng. dự báo sâu bệnh hại” 2. Rút mẫu: Tuyến/ô tiêu chuẩn  Qua dấu vết gây hại của sinh vật hại. 3. Rút mẫu “cây tiêu chuẩn”, “ô dạng  Qua đặc điểm vòng đời của sinh vật hại và thiên địch của chúng. bản”, “cành điều tra”, “bẫy”, “vợt chuẩn” .  Qua tËp tÝnh cña sinh vËt h¹i vµ thiªn ®Þch cña chóng. 4. Chọn biện pháp điều tra thích hợp 5. Xử lý, phân tích và lưu trữ số liệu  Qua cây thức ăn của sinh vật hại. Cơ quan xác định (trường, viện, trung tâm ) và cần thu thập mẫu vật cần thiết (loài sinh vật hại, cây bị hại ). 11