›
›

Kế toán, kiểm toán - Chương I: Kế toán vốn bằng tiền

pdf 112 trang vanle 1711
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Kế toán, kiểm toán - Chương I: Kế toán vốn bằng tiền", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfke_toan_kiem_toan_chuong_i_ke_toan_von_bang_tien.pdf

Nội dung text: Kế toán, kiểm toán - Chương I: Kế toán vốn bằng tiền

  1. CHƯƠ NG I : K Ế TOÁN V ỐN B ẰNG TI ỀN I. TỔNG QUÁT V Ề V ỐN B ẰNG TI ỀN 1. Dòng l ưu chuy ển ti ền t ệ: Ho ạt độ ng t ại doanh nghi ệp luôn luôn phát sinh các nghi ệp v ụ thu chi xen k ẽ nhau. Các kho ản thu là để có v ốn b ằng ti ền để chi. Các kho ản chi là để th ực hi ện các ho ạt độ ng sản xu ất kinh doanh và t ừ đó có các ngu ồn thu để đáp ứng các kho ản chi . Dòng l ưu chuy ển ti ền t ệ x ảy ra liên t ục không ng ừng, có th ời điểm l ượng ti ền thu nhi ều hơn l ượng ti ền chi, có th ời điểm ng ược l ại nh ưng bao gi ờ doanh nghi ệp c ũng ph ải d ự tr ữ m ột s ố ti ền để đáp ứng k ịp th ời các kho ản chi c ần thi ết. Vốn b ằng ti ền là m ột lo ại tài s ản l ưu động thi ết y ếu nh ất trong t ất c ả các lo ại hình doanh nghi ệp. 2. Xác định v ốn b ằng ti ền và m ột s ố nguyên t ắc h ạch toán: 2.1 V ốn b ằng ti ền: Vốn b ằng ti ền là m ột b ộ ph ận c ủa tài s ản ng ắn h ạn có tính thanh kho ản cao nh ất. Vốn b ằng ti ền của DN bao g ồm: ti ền m ặt, ti ền g ửi ngân hàng và ti ền đang chuy ển, được DN s ử d ụng để mua s ắm tài s ản, d ịch v ụ và thanh toán các kho ản n ợ c ũng nh ư tr ả c ổ tức và l ợi nhu ận phân ph ối cho các đối t ượng.  Nguyên t ắc h ạch toán v ốn b ằng ti ền: - Hạch toán v ốn b ằng ti ền ph ải s ử d ụng m ột đơn v ị ti ền t ệ th ống nh ất là Đồng Vi ệt Nam. - Đối v ới các DN mua ngo ại t ệ dùng trong thanh toán (ghi t ăng v ốn b ằng ti ền) thì ph ải quy đổi ra đồ ng Vi ệt nam theo t ỷ giá h ối đoái t ại ngày giao d ịch( t ỷ giá giao d ịch th ực tế ho ặc t ỷ giá giao d ịch bình quân trên th ị tr ường ngo ại t ệ liên ngân hàng do Ngân hàng Nhà n ước Vi ệt Nam công b ố t ại th ời điểm phát sinh). - Khi dùng thanh toán ho ặc bán (ghi gi ảm v ốn b ằng ti ền) thì tính t ỷ giá xu ất quy đổ i ra đồng Vi ệt Nam theo m ột trong các ph ươ ng pháp sau: Bình quân gia quy ền, FIFO, LIFO, th ực t ế đích danh. - Các Dn có ngo ại t ệ thì còn ph ải theo dõi chi ti ết t ừng lo ại nguyên t ệ trên TK007”Ngo ại t ệ các lo ại”, ph ản ánh ngoài B ảng cân đối k ế toán. 1/112
  2. - Đối v ới vàng b ạc, kim khí quý, đá quý ph ản ánh ở tài kho ản v ốn b ằng ti ền ch ỉ áp dụng cho các doanh nghi ệp không có ch ức n ăng kinh doanh vàng b ạc, kim khí quý, đá quý. - Kế toán vàng b ạc, kim khí quý, đá quý ph ải theo dõi chi ti ết s ố l ượng, tr ọng l ượng, quy cách, ph ẩm ch ất và giá tr ị t ừng th ứ, t ừng lo ại Ph ươ ng pháp quy đổi ra đồ ng Vi ệt Nam khi ghi s ổ k ế toán t ăng, gi ảm v ốn b ằng ti ền t ươ ng t ự nh ư quy đổi ngo ại tệ. II. Kế toán ti ền t ại qu ỹ 1. Nội dung: Ti ền t ại qu ỹ c ủa DN bao g ồm: Ti ền VN(k ể c ả ngân phi ếu), ngo ại t ệ, vàng b ạc, kim khí quý, đá quý. M ọi nghi ệp v ụ thu, chi b ằng ti ền m ặt và b ảo qu ản ti ền m ặt t ại qu ỹ do Th ủ qu ỹ c ủa DN th ực hi ện. 2. Ch ứng t ừ và th ủ t ục h ạch toán  Ch ứng t ừ s ử d ụng: - Phi ếu thu (01.TT) - Phi ếu chi (02.TT) - Biên lai thu ti ền (06.TT) - Bảng kê vàng b ạc đá quý (07.TT) - Bảng ki ểm kê qu ỹ (08a.TT dùng cho VN Đ và 08b.TT dùng cho ngo ại t ệ, VB ĐQ  Th ủ t ục h ạch toán : 2/112
  3. Kế toán tr ưở ng, Th ủ tr ưở ng đơ n v ị Phi ếu chi Phi ếu chi đã duy ệt 1 1 PHi ếu chi Giao khách hàng Th ủ qu ỹ Kế toán qu ỹ 3 PHi ếu chi chuy ển k ế Phi ếu chi toán qu ỹ ghi sổ 1 2 3. Tài kho ản s ử d ụng: - Kế toán t ổng h ợp s ử d ụng tài kho ản 111”Ti ền m ặt” để ph ản ánh s ố hi ện có và tình hình thu, chi ti ền m ặt tại qu ỹ. TK 111 có 3 TK c ấp 2 - TK 1111: Ti ền Vi ệt Nam - TK 1112: Ngo ại t ệ - TK 1113: Vàng, b ạc, kim khí quý, đá quý - Kết c ấu TK 111 TK 111 “Ti ền m ặt” SD ĐK -Các kho ản ti ền m ặt, ngân -Các kho ản ti ền m ặt, ngân phi ếu, ngo ại t ệ, vàng b ạc, phi ếu, ngo ại t ệ, vàng b ạc, đá đá quý nh ập qu ỹ quý xu ất qu ỹ -Số ti ền th ừa ở qu ỹ phát -Số ti ền thi ếu ở qu ỹ phát hi ện hi ện khi ki ểm kê. khi ki ểm kê. SDCK: Các kho ản ti ền m ặt, ngân phi ếu, ngo ại t ệ, vàng b ạc đá quý t ồn qu ỹ vào cu ối k ỳ 4. Kế toán ti ền t ại qu ỹ là VN Đ a) Kế toán thu ti ền m ặt – ti ền VN Sơ đồ 1.1 K ế toán thu ti ền m ặt ti ền VN 3/112
  4. 1121 1111 Rút TGNH v ề qu ỹ ti ền m ặt 131, 136, Thu h ồi các kho ản n ợ ph ải thu 141, 144, Thu h ồi t ạm ứng và các kho ản ký qu ỹ, ký c ượ c 121, 128 , 221, 222, Thu h ồi các kho ản đầ u t ư ng ắn và dài h ạn 511, 515, Thu do bán hàng, do ho ạt độ ng đầ u t ư tài chính, thu khác 338, 344 Nh ận ký qu ỹ, ký c ượ c ng ắn và dài h ạn 411, 441, Nh ận v ốn góp, v ốn đượ c c ấp 311, 341 V ay ng ắn và dài h ạn Ví d ụ 1: kế toán thu ti ền m ặt- ti ền Vi ệt nam DN tính thu ế GTGT kh ấu tr ừ, trong tháng có các nghi ệp v ụ kinh t ế phát sinh nh ư sau: 1. Rút TGNH v ề qu ỹ ti ền m ặt 600.000 2. Khách hàng tr ả n ợ cho doanh nghi ệp b ằng ti ền m ặt 1.200.000 3. Thu h ồi các kho ản ph ải thu khác b ằng ti ền m ặt 500.000 4. Bán hàng thu b ằng TM 1.100.000, trong đó thu ế GTGT: 100.000 5. Nh ận v ốn góp b ằng ti ền m ặt là 25.000.000 6. Nh ận kho ản ký qu ỹ ng ắn h ạn b ằng ti ền m ặt là 5.500.000 b) Kế toán chi ti ền m ặt – ti ền VN 4/112
  5. Sơ đồ 1.2 K ế toán chi ti ền m ặt – ti ền Vi ệt Nam 1111 334 Chi thanh toán cho CNV 331, 333, 336, 338 Chi tr ả n ợ cho ng ườ i bán, tr ả n ợ khác và n ộp cho NN 311, 315, 341 Chi tr ả n ợ vay 112 (1121) Gửi vào ngân hàng 141, 144, 244 Chi t ạm ứng, ký qu ỹ, ký c ượ c ng ắn và dài h ạn 152, 153, 156, 211 Chi mua v ật li ệu, hàng hóa, TSC Đ 121, 128 221, 222, 223, 228 Chi để đầ u t ư ng ắn và dài h ạn (k ể c ả cho vay) 621, 622, 627, 641 Chi cho các ho ạt độ ng SXKD 338, 344 Chi tr ả ti ền nh ận ký qu ỹ, ký c ượ c ng ắn và dài h ạn 411 Chi tr ả l ại v ốn góp 431, 414 Chi do các qu ỹ đài th ọ 521, 531, 532 Chi tr ả v ề kho ản gi ảm giá, chi ết kh ấu và hàng b ị tr ả l ại VD2: K ế toán chi ti ền m ặt – ti ền VN Dn tính thu ế GTGT kh ấu tr ừ, trong tháng có các nghi ệp v ụ kinh t ế phát sinh nh ư sau: (đv: đồng) 1. Chi ti ền m ặt để tr ả l ươ ng cho nhân viên 4.000.000 2. Chi ti ền m ặt để t ạm ứng cho nhân viên đi công tác 2.000.000 3. Chi ti ền m ặt để tr ả n ợ cho ng ười bán 8.000.000 4. Chi ti ền m ặt để n ộp BHXH, KPC Đ và mua BHYT: 800.000 5/112
  6. 5. Nh ập v ật li ệu tr ả b ằng ti ền m ặt 2.200.000, trong đó thu ế GTGT 200.000 6. Chi ti ền m ặt tr ả ti ền điện tho ại dùng cho b ộ ph ận QLDN là 660.000, trong đó thu ế GTGT là 60.000 Gi ải 3. K ế toán ti ền t ại qu ỹ là ngo ại t ệ a) Kế toán mua bán ngo ại t ệ Sơ đồ 1.3: k ế toán mua bán ngo ại t ệ 635 Chênh l ệch 1111, 1121 1112 1111, 1121 Mua ngo ại t ệ Bán ngo ại t ệ Bán ngo ại t ệ 515 Chênh l ệch VD3: K ế toán mua bán ngo ại t ệ 1. Mua 1000 USD nh ập qu ỹ tr ả b ằng ti ền m ặt VN, t ỷ giá giao d ịch th ực t ế mua 16.150 VN Đ/USD. 2. Bán 500 USD ti ền m ặt và thu b ằng ti ền m ặt VN, t ỷ giá ngo ại t ệ xu ất: 16.100 VN Đ/USD, t ỷ giá giao d ịch th ực t ế khi bán 16.110 VN Đ/USD. 3. Bán 200 USD ti ền m ặt và thu b ằng ti ền m ặt VN, t ỷ giá th ực t ế xu ất 16.120 VN Đ/USD, tỷ giá giao d ịch th ực t ế bán: 16.105 VN Đ/USD. Gi ải b) K ế toán các tr ường h ợp khác b ằng ngo ại t ệ Sơ đồ 1.4: Các tr ường h ợp khác b ằng ngo ại t ệ 6/112
  7. 635 511, 711 1112 152, 156, 642 Doanh thu bán hàng, thu nh ập Chi ngo ại tệ mua tài s ản và khác b ằng ngo ại t ệ chi tr ực ti ếp cho H ĐSXKD 635 515 131, 138 Chênh l ệch 311, 331 Thu h ồi các kho ản ph ải thu bằng ngo ại t ệ Chi ngo ại t ệ tr ả n ợ Chênh l ệch 635 413 413 Điều ch ỉnh t ỷ giá Điều ch ỉnh t ỷ giá vào cu ối k ỳ vào cu ối k ỳ Ví d ụ 4: Các tr ường h ợp khác b ằng ngo ại t ệ 1. Xu ất kh ẩu hàng thu tr ực ti ếp 1.000USD ti ền m ặt, t ỷ giá giao d ịch 16.106 VND/USD. 2. Thu 500 USD ti ền m ặt do khách hàng thanh toán n ợ, t ỷ giá giao d ịch ghi nh ận n ợ ph ải thu là 16.102VND/USD, t ỷ giá giao d ịch khi thanh toán n ợ là 16.108 VND/USD. 3. Xu ất 800 USD ti ền m ặt để mua v ật li ệu, t ỷ giá xu ất ngo ại t ệ là 16.105 VND/USD, t ỷ giá giao d ịch khi mua v ật li ệu là 16.110 VND/USD. 4. Xu ất 400 USD ti ền m ặt để tr ả n ợ cho ng ười bán: T ỷ giá giao d ịch khi ghi nh ận n ợ là 16.102 VND/USD, t ỷ giá giao d ịch khi thanh toán n ợ là: 16.120 VND/USD, t ỷ giá xu ất ngo ại t ệ 16.105 VND/USD. 7/112
  8. Gi ải Ví d ụ 5: Một khách hàng thiếu n ợ DN 2.700.000 và ch ịu thanh toán b ằng 200USD. Vào th ời điểm DN thu ti ền, t ỉ giá mua c ủa NH Ngo ại Th ươ ng là 1USD = 13.800 4. K ế toán vàng b ạc, đá quý, kim khí quý Sơ đồ 1.5: K ế toán vàng b ạc, đá quý, kim khí quý Khi xu ất vàng ra có th ể tính giá vàng theo m ột trong các ph ươ ng pháp tính giá xu ất nh ư sau: - Bình quân gia quy ền - Th ực t ế đích danh - Nh ập tr ước – xu ất tr ước - Nh ập sau – xu ất tr ước Trong m ọi tr ường h ợp k ế toán ph ải m ở s ổ theo dõi chi ti ết t ừng lo ại vàng, th ươ ng hi ệu, quy cách. Ví d ụ 5: K ế toán vàng b ạc, đá quý, kim khí quý Số d ư ngày 01/09/200X c ủa TK 111(1113): 42.500.000 (g ồm 5 l ượng vàng SJC), TK131:”Khách hàng X” 17.000.000 (2 l ượng vàng SJC) 8/112
  9. Trong tháng doanh nghi ệp A có các nghi ệp v ụ kinh t ế phát sinh nh ư sau: 1/ Ngày 3/9, theo yêu c ầu c ủa công ty L v ề vi ệc cung c ấp v ật li ệu chính, doanh nghi ệp A đã chi 1 l ượng vàng SJC để ký qu ỹ v ới giá xu ất 8.500.000 đ 2/ Ngày 15/09 v ật li ệu chính đã v ề đế n Dn A và đã được làm th ủ t ục ki ểm nghi ệm nh ập kho đủ tr ị giá 45.000.000, Dn A đã th ỏa thu ận v ới công ty L v ề vi ệc thanh toán hàng nh ư sau: - Dùng ti ền ký qu ỹ để thanh toán theo giá tr ị th ị tr ường, gi ả s ử giá mua bán bình quân 1 lượng vàng SJC c ủa công ty vàng b ạc đá quý TPHCM t ại th ời điểm này là 8.560.000 đ. - Số còn l ại thanh toán b ằng ti ền m ặt VN Đ ( đã có phi ếu chi). 3) Ngày 20/09, khách hàng tr ả n ợ cho Dn 2 l ượng vàng SJC, gi ả s ử giá mua bình quân 1 l ượng vàng SJC t ại công ty VB ĐQ TPHCM ngày nay là: 8.565.000 đ. Giá 1 l ượng vàng SJC t ại th ời điểm ghi nh ận n ợ là 8.500.000 đ. Gi ải Tất c ả các bút toán sau đề u ph ải m ở s ổ chi ti ết theo dõi t ừng lo ại vàng, quy cách. III. K ế toán TGNH 1. N ội dung - Ti ền g ửi ngân hàng là s ố ti ền DN gửi không k ỳ h ạn t ại các ngân hàng. - Lưu ý n ếu TGNH đã ký qu ỹ, ký c ược thì ph ải chuy ển sang tài kho ản 144, 244 để theo dõi riêng). - Ngân hàng th ực hi ện c ất gi ữ c ũng nh ư thu nh ận và thanh toán theo yêu c ầu c ủa DN thông qua các ch ứng t ừ h ợp pháp h ợp l ệ. - Ti ền g ửi ngân hàng bao g ồm: Ti ền Vn, ngo ại t ệ, vàng b ạc đá quý, kim khí quý. 2. Ch ứng t ừ s ử d ụng Kế toán TGNH s ử d ụng các lo ại ch ứng t ừ: - Gi ấy báo Có - Gi ấy báo N ợ - Các b ảng sao kê ngân hàng kèm theo các ch ứng t ừ g ốc: Ủy nhi ệm thu, ủy nhi ệm chi, séc, chuy ển kho ản, 3. Tài kho ản s ử d ụng Kế toán TGNH s ử d ụng TK 112” Ti ền g ửi ngân hàng” có 3 tài kho ản c ấp 2: - 1121 - “Ti ền Vi ệt Nam” 9/112
  10. - 1122 – “ Ngo ại t ệ” - 1123 – “ Vàng b ạc, đá quý, kim khí quý” Chú ý: Ph ần l ớn các nghi ệp v ụ kinh t ế phát sinh t ươ ng t ự nh ư k ế toán ti ền m ặt Vi ệt nam. Sơ đồ 1.6: K ế toán Ti ền g ửi ngân hàng – VND (1121) Ví d ụ 6: K ế toán TGNH VND  Dn tính thu ế GTGT kh ấu tr ừ, trong tháng có các nghi ệp v ụ kinh t ế phát sinh nh ư sau: (đv: đồng) 1. Bán hàng thu b ằng TGNH ti ền VN 4.400.000, trong đó thu ế GTGT 400.000. 2. Dùng ti ền VN g ởi ngân hàng để tr ả n ợ vay ng ắn h ạn 8.000.000 3. Dùng ti ền VN g ởi ngân hàng 2.200.000 để tr ả ti ền điện tho ại dùng cho công tác qu ản lý doanh nghi ệp, trong đó thu ế GTGT là 200.000 10/112
  11.  Sơ đồ 1.7: Mua bán ngo ại t ệ b ằng TGNH 635 1111, 1121 1122 1121, 1111 Mua ngo ại t ệ Bán ngo ại t ệ Bán ngo ại t ệ 515 Chênh l ệch Ví d ụ 7: TGNH ngo ại t ệ DN đang n ợ ng ười bán 1.000USD, TGGD ghi nh ận kho ản n ợ là 16.130 VN Đ. Ti ền đang g ửi ở Ngân hàng là 2.000 USD, TGGD ghi nh ận trên tài kho ản TGNH là 16.140VN Đ. Phát sinh nghi ệp v ụ: chuy ển 1.000 USD ở ngân hàng để tr ả n ợ cho ng ười bán. TGGD lúc này là 16.135 VN Đ/USD. IV. K ế toán ti ền đang chuy ển Ti ền đang chuyển là kho ản ti ền VN và ngo ại t ệ đã n ộp vào ngân hàng (ho ặc kho b ạc) nh ưng ch ưa nh ận được gi ấy báo c ủa ngân hàng (kho b ạc) c ũng nh ư kho ản ti ền đã chuy ển qua b ưu điện để thanh toán nh ưng ch ưa nh ận được gi ấy báo c ủa các đố i t ượng được th ụ h ưởng. Ch ứng t ừ s ử dụng - PHi ếu chi - Gi ấy n ộp ti ền - PHi ếu chuy ển ti ền - Biên lai thu ti ền Tài kho ản s ử d ụng  Kế toán s ử d ụng TK 113: “Ti ền đang chuy ển” TK này có 2 TK c ấp 2: - 1131 “Ti ền VN” - 1132 “Ngo ại t ệ” 11/112
  12.  Sơ đồ 1.8: K ế toán ti ền đang chuy ển – ti ền Vi ệt nam 1111 TK 1131 1121 Noäp tieàn ôû quyõ tieàn maët vaøo Nhaän ñöôïc giaáy baùo coù ñaõ noäp ngaân haøng TGNH 131, 138 311, 315, 331 Thu nôï noäp thaúng vaøo ngaân haøng Nhaän ñöôïc giaáy ñaõ noäp ñeå traû nôï 511 Nhaän tieàn baùn haøng thu baèng theû tín duïng Ví d ụ 8: K ế toán ti ền đang chuy ển – VN Đ 1. Dn n ộp ti ền m ặt 100.000.000 đ vào ngân hàng để m ở tài kho ản nh ưng ngân hàng ch ưa gửi gi ấy báo Có. 2. Bán hàng v ới giá bán ch ưa thu ế 20.000.000 đ và thu ế GTGT 10%, khách hàng tr ả ti ền mua b ằng th ẻ tín d ụng. 3. Dn chi ti ền m ặt 5.000.000 đ g ởi qua b ưu điện để tr ả l ươ ng cho nhân viên chi nhánh ở tỉnh, nh ưng nhân viên ch ưa nh ận ti ền. 4. Nh ận gi ấy báo Có c ủa ngân hàng ở nghi ệp v ụ (1). 5. Nh ận gi ấy h ồi báo c ủa b ưu điện đã tr ả l ươ ng cho nhân viên chi nhánh ở nghi ệp v ụ (3). Gi ải 12/112
  13. V. K ế toán chi ti ết v ốn b ằng ti ền Đối v ới t ừng lo ại v ốn b ằng ti ền: Ti ền m ặt (VN Đ, ngo ại t ệ) vàng b ạc, kim khí quý Ti ền g ửi ngân hàng (VN Đ, ngo ại t ệ) K ế toán ph ải m ở cho m ỗi lo ại m ột s ổ chi ti ết. Sau đây trình bày 3 s ổ chi ti ết: - Sổ chi ti ết ti ền mặt. - Sổ chi ti ết TGNH - Sổ chi ti ết ngo ại t ệ g ửi ngân hàng 1. L ập s ổ chi ti ết Ti ền m ặt t ừ ngày 01 đến ngày 05/03/2007 theo các s ố li ệu sau đây : 01/03/2007 Tồn qu ỹ ti ền m ặt 1.480.000 01/03/2007 Rút ti ền t ừ NH v ề nh ập qu ỹ, phi ếu thu s ố 512 2.400.000 02/03/2007 Tr ả l ươ ng CNV, phi ếu chi s ố 418 1.640.000 02/03/2007 Tr ả ti ền khen th ưởng, phi ếu chi s ố 419 180.000 02/03/2007 Tr ả lãi v ề n ợ vay, phi ếu chi s ố 420 175.000 02/03/2007 Tr ả ti ền chuyên ch ở v ật li ệu, phi ếu chi s ố 421 245.000 03/03/2007 Tr ả ti ền mua v ăn phòng ph ẩm, phi ếu chi s ố 422 60.000 04/03/2007 Giao ti ền m ặt cho ng ười nh ận t ạm ứng, phi ếu chi s ố 160.000 423 04/03/2007 Thu ti ền khách hàng, phi ếu thu s ố 514 2.960.000 04/03/2007 Nộp ti ền vào ngân hàng, phi ếu chi s ố 425 2.400.000 05/03/2007 Trả n ợ vay ng ắn h ạn, phi ếu chi s ố 426 960.000 Đơ n v ị: Đơn v ị: Công ty TNHH Xuân Thu Địa ch ỉ: SỔ K Ế TOÁN CHI TI ẾT QU Ỹ TI ỀN M ẶT 13/112
  14. Tài kho ản: 1111 Lo ại qu ỹ: VN Đ Năm: Đvt: đồng Ngày Số hi ệu ch ứng Di ễn gi ải TK Số ti ền Ghi từ đối chú Thu Chi ứng Thu Chi Số ti ền 01/03 Tồn qu ỹ đầ u tháng 03/2007 1.480.000 Số phát sinh trong k ỳ 01/03 512 Rút ti ền m ặt v ề qu ỹ 112 2.400.000 3.880.000 02/03 418 Tr ả l ươ ng CNV 334 1.640.000 2.240.000 02 /03 419 Tr ả ti ền khen th ưởng 334 180.000 2.060.000 02/03 420 Tr ả lãi v ề n ợ vay 635 175.000 1.885.000 03/03 421 Tr ả ti ền chuyên ch ở v ật li ệu 152 245.000 1.640.000 03/03 422 Tr ả ti ền mua v ăn ph òng ph ẩm 642 60.000 1.580.000 04/03 423 Giao ti ền m ặt cho ng ười nh ận t ạm 141 160.000 1.420.000 ứng 04/03 514 Thu ti ền khách h àng tr ả 131 2.960.000 4.380.000 04/03 425 Nộp ti ền vào NH 112 2.400.000 1.980.000 05/03 426 Tr ả n ợ vay ng ắn h ạn 311 960.000 1.020.000 Cộng s ố phát sinh 5.360.000 5.820.000 Tồn qu ỹ cu ối tháng 03/2007 1.020.000 . 2. Lập s ổ chi ti ết Ti ền g ửi ngân hàng (ti ền VN) theo các s ố li ệu sau đây: 01/03/2007 Số d ư N ợ đầ u tháng 6.695.000 02/03/2007 Rút ti ền m ặt v ề qu ỹ Séc s ố 175176 2.400.000 02/03/2007 Tr ả UNC s ố 140 n ộp thu ế GTGT 975.000 02/03/2007 Tr ả UNC s ố 124 ti ền điện s ản xu ất 960.000 02/03/2007 Tr ả séc chuy ển kho ản s ố 360420 ti ền mua công c ụ d ụng c ụ nh ỏ 487.000 03/03/2007 Thu séc chuy ển kho ản c ủa ng ười mua tr ả 4.500.000 03/03/2007 Tr ả n ợ vay ng ắn h ạn séc b ảo chi s ố 360421 3.600.000 03/03/2007 Tr ả lãi và n ợ vay ngân hàng gi ấy báo n ợ s ố 150 125.000 04/03/2007 Nộp ti ền m ặt vào ngân hàng, phi ếu chi s ố 425 2.400.000 05/03/2007 Tr ả n ợ cho ng ười bán séc s ố 360422 2.950.000 05/03/2007 Lệ phí ngân hàng gi ấy báo n ợ s ố 152 4.000 14/112
  15. Đơ n v ị: Công ty TNHH Xuân Thu Địa ch ỉ: SỔ TI ỀN G ỬI NGÂN HÀNG Nơi m ở tài kho ản giao d ịch: Số hi ệu tài kho ản t ại n ơi g ửi: Ch ứng t ừ Di ễn gi ải Tài Số ti ền Ghi Số Ngày kho ản Thu Chi Còn l ại chú đối (g ửi vào) (rút ra) ứng 01/03/2007 Số d ư N ợ đầ u tháng 6.695.000 Số phát sinh trong k ỳ 175176 02/03/2007 Rút ti ền m ặt v ề qu ỹ 111 2.400.000 4.295.000 140/UNC 02/03/2007 Nộp thu ế giá tr ị gia t ăng 333 975.000 3.320.000 142/UNC 02/03/2007 Tr ả ti ền điện s ản xu ất 627 960.000 2.360.000 360420 02/03/2007 Tr ả séc ti ền mua CCDC 153 487.000 1.873.000 124127 03/03/2007 Thu séc ng ười mua tr ả 131 4.500.000 6.373.000 360421 03/03/2007 Tr ả n ợ vay ng ắn h ạn 311 3.600.000 2.773.000 150/BN 03/03/2007 Tr ả lãi v ề n ợ vay 635 125.000 2.648.000 425 04/03/2007 Nộp ti ền m ặt vào NH 111 2.400.000 5.048.000 360422 05/03/2007 Tr ả n ợ ng ười bán 331 2.950.000 2.098.000 102/BN 05/03/2007 Lệ phí ngân hàng 642 4.000 2.094.000 Cộng s ố phát sinh trong k ỳ 6.900.000 11.501.000 Số d ư N ợ cu ối tháng 2.094.000 3. Lập s ổ chi ti ết Ti ền g ửi ngo ại t ệ theo các s ố li ệu sau đây : 01/12/2007 Dn có ở TK ngo ại tệ 1.000 USD t ỷ giá 1 USD = 16.100 đ/VN 09/12/2007 Dn thu c ủa khách hàng 500 USD t ỷ giá 1 USD = 16.120 đ/VN 14/12/2007 Dn bán ra 300 USD 25/12/2007 Dn tr ả cho ng ười bán 200 USD 30/12/2007 Dn mua vào 150 USD theo t ỷ giá hi ện hành 1 USD = 16.150 đ/VN 31/12/2007 Cu ối tháng điều ch ỉnh s ố USD còn l ại theo t ỷ giá cu ối năm là 16.155 đ/VN. SỔ THEO DÕI NGO ẠI T Ệ TK 112 TK c ấp 2: 1122 Lo ại ngo ại tệ: Đô la M ỹ (USD) Ch ứng t ừ Di ễn gi ải Tỷ giá Tăng Gi ảm Còn l ại Số Ngày Ngo ại t ệ Quy ra Ngo ại t ệ Quy ra Ngo ại t ệ Quy ra VN Đ VN Đ VN Đ 01/12/2008 Số d ư đầu tháng 16.100 1.000 16.100.000 09/12/2008 Thu c ủa khách hàng 16.120 500 8.060.000 1.500 24.160.000 X 14/12/2008 Bán ra 16.100 300 4.830.000 1.200 19.330.000 25/12/2008 Tr ả cho cty B 16.100 200 3.220.000 1.000 16,110,000 30/12/2008 Mua ngo ại t ệ 16.150 150 2.422.500 1.150 18,532,500 31/12/2008 Điều ch ỉnh theo t ỷ 45,750 giá m ới Cộng s ố phát sinh 650 10.482.500 500 8.050.000 31/12/2008 Tồn cu ối tháng 16.155 1.150 18.578.250 Ghi chú: Ta th ấy số ti ền còn l ại ở sổ theo dõi ngo ại tệ của Dn vào ngày 31/12, sau khi điều ch ỉnh theo t ỷ giá mới là: 1.150 USD x 16.155 = 18.578.250 đ/VN. 15/112
  16. CH ƯƠ NG II: K Ế TOÁN CÁC KHO ẢN PH ẢI THU Tổng quát v ề các kho ản ph ải thu Ph ải thu c ủa khách hàng I. TỔNG QUÁT V Ề CÁC KHO ẢN PH ẢI THU: 1) Nội dung Trong ho ạt độ ng s ản xu ất kinh doanh, các doanh nghi ệp th ường xuyên có quan h ệ v ới các đối t ượng ph ải thu nh ư: - DN bán ch ịu hàng hóa, cung c ấp công trình lao v ụ d ịch v ụ cho các khách hàng nh ưng ch ưa thu ti ền. - Các kho ản ph ải thu trong n ội b ộ v ề quan h ệ gi ữa c ấp trên và c ấp d ưới, gi ữa đơn v ị chính v ới các đơn v ị ph ụ thu ộc, gi ữa h ội s ở và các chi nhánh và ng ược l ại ( đố i v ới các đơ n v ị có h ạch toán độ c l ập). - Các kho ản tài s ản, ti ền b ạc đóng th ế ch ấp, ký qu ỹ, ký c ược ng ắn h ạn. - Các kho ản ph ải thu khác nh ư ti ền ứng tr ước cho ng ười cung c ấp, hàng hóa nguyên li ệu hoàn l ại h ọ nh ưng ch ưa được tr ừ, ti ền s ẽ được b ồi th ường c ủa công nhân viên ho ặc các đối tác khác vi ph ạm h ợp đồ ng, các kho ản ph ải thu linh tinh khác - Các kho ản ti ền t ạm ứng cho công nhân viên đi công tác ho ặc th ực hi ện các nghi ệp v ụ cần thi ết cho ho ạt độ ng s ản xu ất kinh doanh. Ngoài ra, đối v ới các kho ản chi phí đã tr ả, đã th ực hi ện v ới m ột giá tr ị l ớn, c ần ph ải phân bổ cho nhi ều k ỳ k ế toán v ới m ục đích đả m b ảo nguyên t ắc k ế toán chi phí phù h ợp v ới doanh thu c ũng được xem nh ư m ột kho ản ph ải thu và g ọi là chi phí tr ả tr ước. Các tài kho ản thu ộc kho ản ph ải thu đề u có s ố d ư N ợ, m ột s ố tr ường h ợp có s ố d ư Có, ví d ụ nh ư khách hàng ứng tr ước ti ền hàng. 2) Phân lo ại n ợ ph ải thu - Phân lo ại theo th ời h ạn thu h ồi n ợ g ồm n ợ ng ắn h ạn và n ợ dài h ạn. + N ợ ng ắn h ạn: là kho ản n ợ có th ời h ạn thu h ồi không quá 1 n ăm ho ặc trong 1 chu k ỳ kinh doanh bình th ường n ếu chu k ỳ kinh doanh l ớn h ơn 12 tháng. + N ợ dài h ạn: là kho ản n ợ có th ời h ạn thu h ồi hơn m ột n ăm ho ặc quá 1 chu k ỳ kinh doanh bình th ường n ếu chu k ỳ kinh doanh > 12 tháng. - Nợ ph ải thu còn phân lo ại theo tính ch ất nh ư ph ải thu th ươ ng m ại và ph ải thu khác. II. PH ẢI THU C ỦA KHÁCH HÀNG 1) Ch ứng t ừ s ử d ụng: -Ch ứng t ừ s ử d ụng g ồm: hóa đơn, phi ếu thu, gi ấy báo có. 2) Tài kho ản s ử d ụng: Kế toán s ử d ụng TK 131 “Ph ải thu khách hàng” để ph ản ánh các kho ản ph ải thu. Tài kho ản này dùng để ph ản ánh các kho ản n ợ ph ải thu và tình hình thanh toán các kho ản ph ải thu c ủa doanh nghi ệp v ới khách hàng v ề ti ền bán s ản ph ẩm, hàng hóa, b ất độ ng s ản đầ u t ư, tài sản c ố đị nh, cung c ấp d ịch v ụ 16/112
  17. 3) Quy định h ạch toán: - Nợ ph ải thu c ần được h ạch toán chi ti ết cho t ừng đố i t ượng ph ải thu, theo t ừng n ội dung ph ải thu, theo dõi chi ti ết ph ải thu ng ắn h ạn, ph ải thu dài h ạn và ghi chép theo từng l ần thanh toán. - Không ph ản ánh vào tài kho ản này các nghi ệp v ụ bán s ản ph ẩm, hàng hóa, b ất độ ng sản đầ u t ư, TSC Đ, cung c ấp d ịch v ụ thu ti ền ngay (ti ền m ặt, séc ho ặc đã thu qua ngân hàng). - Trong h ạch toán chi ti ết tài kho ản này, kế toán ph ải ti ến hành phân lo ại các kho ản n ợ, lo ại n ợ có th ể tr ả đúng h ạn, kho ản n ợ khó đòi ho ặc có kh ả n ăng không thu h ồi được, để có c ăn c ứ xác đị nh s ố trích l ập d ự phòng kho ản ph ải thu khó đòi ho ặc có bi ện pháp x ử lý đối v ới các kho ản n ợ ph ải thu không đòi được. Kết c ấu, n ội dung ph ản ánh c ủa TK 131 “ Ph ải thu khách hàng”. Bên n ợ: - Số ti ền ph ải thu khách hàng v ề s ản ph ẩm, hàng hóa đã cung c ấp, đã giao cho khách hàng. - Số ti ền th ừa tr ả l ại cho khách hàng. Bên có: - Số tiền khách hàng tr ả n ợ. - Số ti ền khách hàng ứng tr ước, tr ả tr ước cho khách hàng. - Số ti ền ph ải thu khách hàng gi ảm do hàng bán b ị tr ả l ại, gi ảm giá hàng bán được h ưởng chi ết kh ấu thanh toán . Số d ư bên n ợ: Số ti ền còn ph ải thu khách hàng. Số d ư bên có: Số ti ền khách hàng còn ứng tr ước. 4) Sơ đồ h ạch toán a) Ph ải thu khách hàng b ằng VN Đ: 17/112
  18. Ví d ụ 1: Ph ải thu khách hàng b ằng VN Đ 1. Bán s ản ph ẩm ch ưa thu ti ền c ủa khách hàng là 5.500.000 trong đó thu ế GTGT: 500.000. 2. Khách hàng thanh toán n ợ b ằng ti ền m ặt 1.500.000 và b ằng ti ền g ửi ngân hàng: 4.000.000. 3. Khách hàng L ứng tr ước m ột kho ản ti ền hàng là 12.000.000 b ằng ti ền g ửi ngân hàng. Gi ải: b) Ph ải thu khách hàng b ằng ngo ại t ệ: 635 Cheânh leäch 515, 511, 711 131 1112, 1122 Khaùch haøng nôï Khaùch haøng traû nôï 515 Cheânh leäch Ví d ụ 2: Ph ải thu khách hàng b ằng ngo ại t ệ 18/112
  19. 1. Xu ất kh ẩu hàng chưa thu ti ền c ủa khách hàng là 1.000 USD. T ỷ giá th ực t ế là 16.100 VN Đ/USD. 2.Khách hàng thanh toán s ố n ợ trên b ằng TGNH, t ỷ giá th ực t ế 16.105 VN Đ/USD Gi ải 5) Các s ổ chi ti ết khách hàng: Đối v ới m ỗi khách hàng có quan h ệ giao d ịch, doanh nghi ệp ph ải m ở một s ổ chi ti ết để theo dõi t ừng hóa đơn bán hàng hóa, s ản ph ẩm, d ịch v ụ, s ố ti ền khách hàng đã tr ả cho doanh nghi ệp, s ố ti ền hàng h ọ hoàn l ại, ti ền chi ết kh ấu bán hàng, ti ền gi ảm giá hàng bán. Ví d ụ: Doanh nghi ệp Rồng Vàng có bán s ản ph ẩm cho công ty Sóng Giang trong tháng 03/2008, có các nghi ệp v ụ kinh t ế phát sinh nh ư sau: 01/03 Số d ư N ợ đầ u tháng 545.000 04/03 Công ty Sóng Giang đã tr ả ti ền m ặt 500.000 10/03 Hóa đơ n bán s ản ph ẩm cho công ty Sóng Giang 1.275.000 12/03 Công ty Sóng Giang hoàn l ại một s ố s ản ph ẩm kém ph ẩm ch ất tr ị giá 75.000 15/03 Báo tin gi ảm 60.000 cho Công ty Sóng Giang 18/03 Công ty Sóng Giang tr ả ti ền m ặt 1.085.000 24/03 Hóa đơ n bán s ản ph ẩm cho công ty Sóng Giang 2.400.000 29/03 Công ty Sóng Giang tr ả sec b ảo chi 2.000.000 Đơ n v ị: Công ty TNHH R ồng Vàng Địa ch ỉ: SỔ CHI TI ẾT THANH TOÁN V ỚI NG ƯỜI MUA Tài kho ản: 131 Đối t ượng: Công ty TNHH Sóng Giang Ch ứng t ừ Di ễn gi ải TK Số phát sinh Số d ư Số Ngày đối Nợ Có Nợ Có ứng 19/112
  20. 01/03 Số d ư n ợ đầ u k ỳ 545.000 04/03 Công ty Sóng Giang tr ả ti ền m ặt 111 500.000 45.000 10/03 Hóa đơ n bán s ản ph ẩm 511 1.275.000 1.320.000 12/03 Công ty Sóng Giang hoàn l ại s ản 531 75.000 1.245.000 ph ẩm kém ch ất l ượng 15/03 Gi ảm giá cho công ty Sóng Giang 532 60.000 1.185.000 18/03 Công ty Sóng Giang tr ả ti ền m ặt 111 1.085.000 100.000 24/03 Hóa đơ n bán s ản ph ẩm 511 2.400.000 2.500.000 29/03 Công ty Sóng Giang tr ả sec b ảo chi 112 2.000.000 500.000 Công s ố phát sinh 3.675.000 3.720.000 Số d ư cu ối kỳ 500.000 III. KẾ TOÁN CÁC KHO ẢN PH ẢI THU N ỘI B Ộ 1. Nội dung : Ph ải thu n ội b ộ là kho ản ph ải thu phát sinh gi ữa doanh nghi ệp là đơ n v ị c ấp trên, là h ội s ở chính đố i v ới các đơn v ị c ấp d ưới, các chi nhánh ph ụ thu ộc v ề các nghi ệp vụ c ấp v ốn nh ư: ti ền m ặt, nguyên li ệu v ật li ệu, tài s ản c ố đị nh các kho ản chi h ộ, tr ả hộ, thu h ộ, vay m ượn gi ữa các đơn v ị tr ực thu ộc, ho ặc các đơn v ị ph ụ thu ộc trong m ột doanh nghi ệp độ c l ập, các doanh nghi ệp độ c l ập trong T ổng công ty, ho ặc các kho ản mà doanh nghi ệp c ấp d ưới có nghĩa v ụ n ộp lên đơ n v ị c ấp trên ho ặc c ấp trên ph ải c ấp cho c ấp d ưới. Điều ki ện: M ột công ty có các đơn v ị ph ụ thu ộc t ư cách pháp nhân nh ưng có t ổ ch ức b ộ máy k ế toán độ c l ập, t ự khai n ộp thu ế GTGT. 2. Ch ứng t ừ s ử d ụng: Kế toán s ử d ụng phi ếu thu, phi ếu chi để ph ản ánh tình hình thanh toán các kho ản thu n ội b ộ. 3. Tài kho ản s ử d ụng : Kế toán s ử d ụng TK 136 “Ph ải thu n ội b ộ”. Kết c ấu, n ội dung ph ản ánh TK 136 “Ph ải thu n ội b ộ” Bên n ợ: - Các kho ản đã chi h ộ, tr ả h ộ đơn v ị n ội b ộ. - Số ti ền đơn v ị c ấp trên ph ải thu v ề kho ản đơn v ị c ấp d ưới ph ải n ộp. - Số ti ền đơn v ị c ấp d ưới ph ải thu v ề kho ản c ấp trên ph ải c ấp xu ống. - Số v ốn kinh doanh đã c ấp cho đơn v ị c ấp d ưới. Bên có: - Số ti ền đã thu v ề các kho ản ph ải thu n ội b ộ. - Bù tr ừ kho ản ph ải thu v ới ph ải tr ả c ủa cùng 1 đối tượng trong n ội b ộ. - Thu h ồi v ốn, qu ỹ ở đơn v ị thành viên, quy ết toán v ới đơn v ị thành viên v ề kinh phí s ự nghi ệp đã c ấp, đã s ử d ụng. 20/112
  21. Số d ư bên n ợ: Số còn ph ải thu ở các đơn v ị trong n ội b ộ doanh nghi ệp. TK 136 có 2 tài kho ản c ấp 2: + TK 1361 : V ốn kinh doanh ở đơn v ị tr ực thu ộc. TK này ch ỉ h ạch toán duy nh ất ở Công ty, đơ n v ị c ấp trên c ấp v ốn cho các đơn v ị ph ụ thu ộc. + TK 1368 : Ph ải thu n ội b ộ khác. Hạch toán chi ti ết kho ản ph ải thu n ội b ộ trên s ổ chi ti ết TK 136 m ở các trang riêng để theo dõi t ừng đơn v ị n ội b ộ có quan h ệ, t ừng kho ản ph ải thu. SỔ CHI TI ẾT TK 136 – PH ẢI THU N ỘI B Ộ Ngày Ch ứng t ừ TK Số phát sinh Số d ư tháng Số Ngày Di ễn gi ải đối Nợ Có Nợ Có ghi s ổ hi ệu tháng ứng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1.S ố d ư đầu k ỳ 2.S ố phát sinh trong k ỳ Cộng s ố phát sinh 3.S ố d ư cu ối k ỳ Định kho ản các nghi ệp v ụ kinh t ế phát sinh : - Khi đơ n v ị c ấp trên c ấp v ốn cho đơn v ị c ấp d ưới: + B ằng ti ền, hi ện v ật, hàng hóa: Nợ TK 1361 Có TK 111, 112, 153, 156 + C ấp b ằng tài s ản c ố đị nh: Nợ TK 1361 : Giá tr ị còn l ại Nợ TK 214 : Hao mòn l ũy k ế Có TK 211 : Nguyên giá - Khi đơ n v ị c ấp trên thu h ồi v ốn ở đơn v ị c ấp d ưới: Nợ TK 111, 112, 153, 156 Có TK 1361 Nợ TK 211 Có TK 214 Có TK 1361 21/112
  22. a) Sơ đồ kế toán v ốn KD ở các đơn v ị ph ụ thu ộc (K ế toán ở Cty c ấp trên) 22/112
  23. 411 1361 111, 112 Các kho ản làm t ăng v ốn KD ở các đơ n v ị tr ực thu ộc do Nh ập l ại v ốn do đơ n v ị đượ c nhà n ướ c c ấp tr ực ti ếp, tr ực thu ộc hoàn l ại do nh ận vi ện tr ợ, do t ăng TSC Đ đượ c đài th ọ t ừ ngu ồn vốn đầ u t ư XDCB, qu ỹ phát tri ển KD, do b ổ sung t ừ KQKD 411 111, 112, 152 Kho ản v ốn KD n ộp cho nhà n ướ c do đơ n v ị tr ực Cấp v ốn KD cho đơ n v ị c ấp thu ộc thực hi ện theo ủy dướ i b ằng ti ền, b ằng v ật li ệu quy ền 211 (213) Cấp TSC Đ còn m ới Giá tr ị còn l ại 214 Cấp TSC Đ đã có hao mòn Giá tr ị đã hao mòn b) Sơ đồ: K ế toán ph ải thu n ội b ộ khác 23/112
  24.  Đối v ới c ấp trên (Công ty) – TK 1368 b) S ơ đồ: K ế toán ph ải thu n ội b ộ khác  Đối v ới đơn v ị c ấp d ưới (tr ực thu ộc) – TK 1368 Ví d ụ 4: K ế toán kho ản ph ải thu n ội b ộ Ví d ụ trình bày m ột s ố nghi ệp v ụ liên quan đến kho ản ph ải thu n ội b ộ và ghi s ổ sách ở c ả 2 bên c ấp trên và c ấp d ưới cùng m ột nghi ệp v ụ kinh t ế phát sinh. (đơ n v ị tính: 1.000 đồ ng) 1) DN A là đơ n v ị c ấp trên, c ấp v ốn cho đơ n v ị ph ụ thu ộc B ( đơn v ị này có h ạch toán độ c lập) các tài s ản sau đây: - Nguyên v ật li ệu 600.000 - Công c ụ d ụng c ụ 200.000 - Ti ền m ặt 400.000 24/112
  25. 2) Đơ n v ị ph ụ thu ộc xu ất ti ền m ặt 800.000 để tr ả h ộ m ột món n ợ doanh nghi ệp A thi ếu của nhà cung c ấp. 3) Doanh nghi ệp là m ột đơn v ị c ấp trên tr ả h ộ đơn v ị c ấp d ưới m ột món n ợ vay ng ắn h ạn gồm có v ốn vay 840.000 và ti ền lãi 70.000 b ằng chuy ển kho ản. 4) Doanh nghi ệp X là 1 công ty trong T ổng công ty XYZ bán cho Công ty Y trong cùng Tổng công ty m ột hóa đơn bán hàng hóa tr ị giá ch ưa thu ế GTGT 8.500.000, thu ế GTGT 10% ch ưa thu ti ền. 5) Doanh nghi ệp E nh ận l ại v ốn do đơn v ị c ấp d ưới hoàn l ại b ằng ti ền m ặt 200.000 và chuy ển kho ản 250.000 IV. Kế toán các kho ản ph ải thu khác: + N ội dung: Ph ản ánh các kho ản thu không đề c ập trong n ội dung thu ở TK131, 133, 136. + Tài kho ản s ử d ụng: _ TK 1381 “Tài s ản thi ếu ch ờ x ử lý” Ph ản ánh giá tr ị tài s ản thi ếu ch ưa rõ nguyên nhân, còn ch ờ x ử lý. - TK 1385 “ Ph ải thu v ề c ổ ph ần hóa”: Ph ản ánh v ề s ố ti ền ph ải thu v ề c ổ ph ần hóa mà DN đã chi ra. - TK 1388 “ Ph ải thu khác”: Ph ản ánh các kho ản thu nh ư b ồi th ường, các kho ản ti ền ph ải thu do cho m ượn, các kho ản ph ải thu v ề ủy thác xu ất nh ập kh ẩu, ph ải thu v ề kho ản nh ận c ổ t ức, ti ền lãi đầu t ư, các kho ản thu khác. Sơ đồ : Tài s ản thi ếu ch ờ x ử lý 25/112
  26. Sơ đồ : Ph ải thu khác Ví d ụ 5: K ế toán kho ản ph ải thu khác 1. Một đơn v ị vi ph ạm h ợp đồ ng v ới doanh nghi ệp Gia Long, theo x ử lý c ủa h ội đồ ng tr ọng tài, h ọ ph ải b ồi th ường cho doanh nghi ệp 50.000.000 đ. Đơn v ị này đã b ồi th ường cho Gia Long b ằng nguyên v ật li ệu nh ập kho v ới giá 35.000.000 đ và ti ền m ặt 5.000.000 đ ( đơ n v ị này còn thi ếu Gia Long 10.000.000 đ). 26/112
  27. 2. Doanh nghi ệp ki ểm kê hàng t ồn kho, th ấy thi ếu m ột s ố ph ụ tùng tr ị giá 250.000 đ, l ỗi là do th ủ kho, x ử lý b ắt th ủ kho b ồi th ường. - Ki ểm kê phát hi ện thi ếu ph ụ tùng - Xử lý b ắt th ủ kho b ồi th ường V. KẾ TOÁN CÁC KHO ẢN ỨNG TR ƯỚC:  Các kho ản ứng tr ước bao g ồm các kho ản t ạm chi, t ạm g ởi và các kho ản chi liên quan đến nhi ều k ỳ đang được gi ữ l ại để phân b ổ cho các k ỳ ti ếp theo. Theo quy định hi ện nay các kho ản ứng tr ước bao g ồm: - Tạm ứng - Cầm c ố, ký qu ỹ, ký c ược ng ắn h ạn - Ký qu ỹ, ký c ược dài h ạn - Chi phí tr ả tr ước ng ắn h ạn - Chi phí tr ả tr ước dài h ạn 1. K ế toán kho ản t ạm ứng  Tạm ứng là kho ản ti ền mà DN ứng tr ước cho ng ười lao độ ng trong doanh nghi ệp để chi dùng cho các ho ạt độ ng khác nhau trong doanh nghi ệp và ng ười nh ận t ạm ứng ph ải có trách nhi ệm báo cáo thanh toán t ạm ứng trong th ời h ạn quy đị nh (tùy theo tính ch ất của công vi ệc ph ải th ực hi ện) Kế toán t ạm ứng s ử d ụng các ch ứng t ừ: - Gi ấy đề ngh ị t ạm ứng , Phi ếu chi - Báo cáo thanh toán t ạm ứng kèm theo các ch ứng t ừ g ốc nh ư hóa đơ n mua hàng, biên lai cước phí v ận chuy ển, Sơ đồ: K ế toán t ạm ứng 27/112
  28. 111, 112 141 152, 153, 1561 Chi taïm öùng Duøng tieàn taïm öùng mua taøi saûn 627, 641, 642 Chi cho hoaït ñoäng SXKD 111 Hoaøn taïm öùng 334 Taïm öùng thöøa khoâng hoaøn traû ñöôïc khaáu tröø vaøo tieàn löông Ví d ụ 6: K ế toán t ạm ứng DN Thanh Long giao cho Ông Hùng (nhân viên ph ụ trách vật t ư) nh ận t ạm ứng s ố ti ền 450.000 đ ti ền m ặt. Ông Hùng đã th ực hi ện các nghi ệp v ụ sau đây cho doanh nghi ệp: - Mua ph ụ tùng nh ập kho 320.000 - Tr ả ti ền v ận chuy ển ph ụ tùng nh ập kho 70.000 và hoàn tr ả l ại doanh nghi ệp s ố ti ền không s ử d ụng h ết 2.Kế toán chi phí tr ả tr ước Bao g ồm chi phí tr ả tr ước ng ắn h ạn và dài h ạn a) Kế toán chi phí tr ả tr ước ng ắn h ạn:  Chi phí tr ả tr ước ng ắn h ạn: là nh ững kho ản chi th ực t ế đã phát sinh liên quan đến ho ạt độ ng SXKD c ủa nhi ều k ỳ thu ộc trong niên độ k ế toán hi ện hành, nên c ần được gi ữ l ại để phân b ổ cho các k ỳ k ế toán có liên quan. 28/112
  29. Kế toán chi phí tr ả tr ước (ng ắn h ạn, dài h ạn) sử d ụng các ch ứng t ừ: Hóa đơn mua hàng, phi ếu chi, phi ếu xu ất kho, b ảng phân b ổ l ươ ng, b ảng phân b ổ kh ấu hao, b ảng t ổng h ợp chi phí phát sinh, b ảng phân b ổ chi phí tr ả tr ước đị nh k ỳ, . - TK 142 “Chi phí tr ả tr ước” Sơ đồ: K ế toán chi phí tr ả tr ước ng ắn h ạn 153 142 627, 641, 642 Trò giaù du ïng cuï nhoû xuaát Phaân boå vaøo chi phí cuûa caùc duøng vaø phaân boå nhieàu laàn ñoái töôïng coù lieân quan 1 kyø 334, 338, 152, 11 1 152 Caùc khoaûn chi phí phaùt sinh Giaù trò pheá lieäu thu hoài, caàn phaân boå daàn ñöôïc boài thöôøng 2413 Chi phí söûa chöõa lôùn thöïc teá caàn phaân boå daàn Ví d ụ 7: 1. Xu ất kho 1.200.000 đ công c ụ, d ụng c ụ dùng cho phân x ưởng sx và phân b ổ d ần trong 12 tháng trong n ăm. K ế toán đã phân b ổ cho tháng đầ u tiên. 2. Chi ti ền m ặt tr ả ti ền thuê v ăn phòng qu ản lý trong th ời h ạn 1 n ăm là 24.000.000 đ và k ế toán đã phân b ổ cho tháng đầ u tiên Gi ải 1. b) Kế toán chi phí tr ả tr ước dài h ạn  Chi phí tr ả tr ước dài h ạn là lo ại chi phí đã phát sinh nh ưng liên quan đến k ết qu ả ho ạt động kinh doanh c ủa nhi ều niên độ k ế toán , do v ậy ph ải gi ữ l ại để phân b ổ cho các niên độ có liên quan. Kế toán chi phí tr ả tr ước dài h ạn s ử d ụng tài kho ản TK 242 “Chi phí tr ả tr ước dài h ạn” Sơ đồ: K ế toán chi phí tr ả tr ước dài hạn 29/112
  30. 111, 112, 152, 153 242 627, 641, 642 Chi phí thaønh laäp DN, chi Möùc phaân boå cho caùc ñoái phí ñaøo taïo nhaân vieân, töôïng coù lieân quan 111,112 Chi phí traû 1 laàn lieân quan ñeán nhieàu nieân ñoä 153 Trò giaù coâng cuï, duïng cuï xuaát duøng 3. K ế toán các kho ản c ầm c ố, ký qu ỹ, ký c ược  Bao g ồm các kho ản c ầm c ố, ký qu ỹ, ký c ược ng ắn h ạn và dài h ạn. a) Kế toán c ầm c ố, ký qu ỹ, ký c ược ng ắn h ạn:  Cầm c ố, ký qu ỹ, ký c ược ng ắn h ạn bao g ồm các tài s ản được DN chuy ển giao cho đơn vị khác qu ản lý (và s ử d ụng n ếu là ti ền) để th ực hi ện m ục đích vay m ượn, thuê tài s ản, làm đại lý bán hàng và thu h ồi trong vòng m ột n ăm tr ở l ại.  Kế toán s ử d ụng tài kho ản 144 “C ầm c ố, ký qu ỹ, ký c ược ng ắn h ạn”.  Kế toán c ầm c ố, ký qu ỹ, ký c ược ng ắn h ạn (và dài h ạn) s ử d ụng các ch ứng t ừ: Phi ếu chi, phi ếu xu ất kho, gi ấy báo N ợ ngân hàng, biên b ản nh ận tài s ản  Sơ đồ k ế toán các kho ản c ầm c ố, ký qu ỹ, ký c ược ng ắn h ạn 30/112
  31. 111, 112 144 111, 112, 152 Kyù quyõ, kyù cöôïc Nhaän laïi tieàn, v aät lieäu, haøng hoùa ñaõ baèng tieàn caàm coá, kyù quyõ, kyù cöôïc 152, 156 211 Nhaän laïi TSCÑ ñaõ caàm coá Caàm coá, kyù cöôïc baèng vaät lieäu haøng hoùa 811 Khoaûn bò phaït ñöôïc tröø vaøo soá ñaõ caàm coá, kyù quyõ, kyù cöôïc 331, 311 Khoaûn caàm coá, kyù quyõ, kyù cöôïc bò tröø nôï Ví d ụ 8: 1. Ngày 2/4/2006, theo yêu c ầu c ủa nhà cung c ấp hàng hóa T&T, công ty A đã chi ti ền mặt để ký qu ỹ 6 tháng: 5.000.000. 2. Ngày 12/4/2006, s ố hàng hóa đã được chuy ển đế n công ty A và đã được làm th ủ t ục nh ập kho đủ tr ị giá: 50.000.000, công ty A đã th ỏa thu ận v ới nhà cung c ấp T&T v ề vi ệc thanh toán nh ư sau: - Dùng ti ền ký qu ỹ để thanh toán. - Số còn l ại s ẽ thanh toán b ằng chuy ển kho ản ( Đã nh ận được gi ấy báo N ợ c ủa Ngân hàng). 3. Ngày 15/04/2006, Công ty A đã đem 1 xe đông l ạnh và gi ấy ch ủ quy ền để c ầm c ố cho Ngân hàng AB để được vay m ột kho ản ti ền là 250.000.000. Ngân hàng đã báo Có TK ti ền g ửi c ủa công ty A. Theo s ổ sách k ế toán, nguyên giá tài s ản là 400.000.000, giá tr ị đã hao mòn 25.000.000. 4. Ngày 30/10/2006, đã quá h ạn ph ải thanh toán n ợ 15 ngày công ty A không có ngu ồn để tr ả n ợ nên đồng ý v ới Ngân hàng v ề vi ệc phát mãi tài s ản để thanh toán. Giá tr ị tài s ản được thông qua bán đấ u giá là 380.000.000. Công ty A đã nh ận l ại b ằng ti ền m ặt kho ản ti ền còn l ại sau khi đã thanh toán n ợ g ốc cho Ngân hàng (Kho ản ti ền lãi công ty A đã tr ả đúng h ạn m ỗi tháng) và thanh toán các kho ản ti ền b ảo qu ản tài s ản, ti ền t ổ ch ức bán đấu giá là 3.000.000). 31/112
  32. Gi ải b)Kế toán ký qu ỹ, ký c ược dài h ạn  Ký qu ỹ, ký c ược dài h ạn là kho ản ti ền được doanh nghi ệp đem giao cho đơn v ị khác qu ản lý để được đơn v ị này cho vay, cho thuê m ượn tài sản ho ặc để th ực hi ện nh ững hợp đồ ng SXKD theo th ỏa thu ận và có th ời gian thu l ại nh ững kho ản ti ền này trên 1 năm.  Kế toán s ử d ụng TK244 “ Ký qu ỹ, ký c ược dài h ạn” Sơ đồ: K ế toán ký qu ỹ, ký c ược dài h ạn 111, 112 244 111, 112, 152 Kyù quyõ, kyù cöôïc Thu hoài laïi khoaûn tieàn ñaõ kyù quyõ, kyù baèng tieàn cöôïc 331 Khoaûn kyù quyõ, kyù cöôïc ñöôïc tröø vaøo tieàn thieáu nôï 811 Khoaûn bò phaït tính tröø vaøo soá tieàn kyù quyõ, kyù cöôïc 627, 641, 642 Khoaûn kyù quyõ, kyù cöôïc ñöôïc tính vaøo chi phí SXKD Ví d ụ 9: 32/112
  33.  DN Gia Th ịnh chuy ển TGNH 60.000.000 đ ký qu ỹ m ở đạ i lý dài h ạn cho Cty Hưng Long.  DN Gia Th ịnh chuy ển ti ền m ặt 40.000.000 đ ký qu ỹ b ảo lãnh th ầu cho đơn v ị c ấp d ưới, th ời gian b ảo lãnh 2 n ăm.  Gi ả s ử ti ền ký qu ỹ ở nghi ệp v ụ 1 được gi ải t ỏa tr ả l ại, Dn Gia Th ịnh dùng ti ền này c ấn nợ tr ả ti ền hàng cho Cty Hưng Long 40.000.000 đ, s ố còn l ại thu b ằng ti ền m ặt. Gi ải: 33/112
  34. CH ƯƠ NG III K Ế TOÁN NGUYÊN V ẬT LI ỆU VÀ CÔNG C Ụ D ỤNG C Ụ I Nh ững v ấn đề chung v ề hàng t ồn kho 1. N ội dung Hàng t ồn kho: Là nh ững tài s ản: (a) Được gi ữ để bán trong k ỳ s ản xu ất, kinh doanh bình th ường; (b) Đang trong quá trình s ản xu ất, kinh doanh d ở dang; (c) Nguyên li ệu, v ật li ệu, công c ụ, d ụng c ụ để s ử d ụng trong quá trình s ản xu ất, kinh doanh ho ặc cung c ấp d ịch v ụ. Hàng t ồn kho bao g ồm: - Hàng hóa mua v ề để bán: Hàng hóa tồn kho, hàng mua đang đi trên đường, hàng gửi đi bán, hàng hóa g ửi đi gia công ch ế bi ến; - Thành ph ẩm t ồn kho và thành ph ẩm g ửi đi bán; - Sản ph ẩm d ở dang: S ản ph ẩm ch ưa hoàn thành và s ản ph ẩm hoàn thành ch ưa làm th ủ t ục nh ập kho thành ph ẩm; - Nguyên liệu, v ật li ệu, công c ụ, d ụng c ụ t ồn kho, g ửi đi gia công ch ế bi ến và đã mua đang đi trên đường; - Chi phí d ịch v ụ d ở dang. Giá tr ị thu ần có th ể th ực hi ện được: Là giá bán ước tính c ủa hàng t ồn kho trong k ỳ sản xu ất, kinh doanh bình th ường tr ừ (-) chi phí ước tính để hoàn thành s ản ph ẩm và chi phí ước tính c ần thi ết cho vi ệc tiêu th ụ chúng. Giá hi ện hành: Là kho ản ti ền ph ải tr ả để mua m ột lo ại hàng t ồn kho t ươ ng t ự t ại ngày l ập bảng cân đố i k ế toán  Hàng t ồn kho bao g ồm: - Hàng đang đi đường (TK151) - Nguyên li ệu, v ật li ệu (TK152) - Công c ụ, d ụng c ụ (TK153) - Chi phí s ản xu ất kinh doanh d ở dang (TK154) - Thành ph ẩm (TK155) - Hàng hóa (TK156) - Hàng g ửi đi bán (TK157) 34/112
  35. - Hàng hóa kho b ảo thu ế (TK158)  Đối v ới tr ường h ợp hàng hóa, nguyên li ệu nh ận bên ngoài để gia công, bán ký g ửi, làm đại lý thì không được phép ghi t ăng vào nhóm tài kho ản hàng t ồn kho, mà ghi vào các tài kho ản ngoài B ảng cân đố i k ế toán nh ư: - Tài s ản thuê ngoài nh ư công c ụ, bao bì thuê ngoài ghi vào TK001. - Gi ữ h ộ, gia công ghi vào TK002. - Nh ận bán, ký g ửi, đạ i lý ghi vào TK003. 2. Ph ươ ng pháp k ế toán  Có 2 ph ươ ng pháp h ạch toán hàng t ồn kho: Ph ươ ng pháp kê khai th ường xuyên và ph ươ ng pháp ki ểm kê định k ỳ. Ph ươ ng pháp kê khai th ường xuyên là ph ươ ng pháp theo dõi và ph ản ánh th ường xuyên liên tục, có h ệ th ống tình hình nh ập xu ất t ồn kho v ật t ư, hàng hóa trên s ổ sách. Sử d ụng các tài kho ản 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157 theo dõi tình hình nh ập xu ất t ồn c ủa hàng t ồn kho. Ph ươ ng pháp ki ểm kê định k ỳ  PH ươ ng pháp h ạch toán c ăn c ứ vào k ết qu ả ki ểm kê th ưc t ế để ph ản ánh vào giá tr ị t ồn kho cu ối k ỳ v ật t ư, hàng hóa trên s ổ k ế toán t ổng h ợp và t ừ đó tính ra giá tr ị hàng hóa, vật t ư đã xu ất trong k ỳ.  Các Tk hàng t ồn kho ch ỉ s ử d ụng ở đầ u k ỳ và cu ối k ỳ để theo dõi s ố d ư cu ối k ỳ. K ế toán ph ản ánh tình hình nh ập xu ất vào các Tk 611, 631, 632 II. K ế toán nguyên v ật li ệu 1. N ội dung và phân lo ại nguyên v ật li ệu:  Nguyên v ật li ệu là m ột trong nh ững y ếu t ố c ơ b ản c ủa quá trình s ản xu ất kinh doanh tham gia th ường xuyên và tr ực ti ếp vào quá trình s ản xu ất s ản ph ẩm, ảnh h ưởng tr ực ti ếp đế n ch ất l ượng s ản ph ẩm được s ản xu ất.  Nguyên v ật li ệu có các đặ c điểm: tham gia vào m ột chu k ỳ s ản xu ất, thay đổ i hình dáng ban đầu sau quá trình s ử d ụng và chuy ển toàn b ộ vào giá tr ị c ủa s ản ph ẩm được s ản xu ất. Nguyên v ật li ệu được phân lo ại thành: Nguyên v ật li ệu chính, v ật li ệu ph ụ, nhiên li ệu, ph ụ tùng, v ật li ệu xây d ựng, v ật li ệu khác, ph ế li ệu. 35/112
  36. - Nếu c ăn c ứ vào công d ụng ch ủ y ếu c ủa nguyên v ật li ệu thì v ật li ệu chia làm các lo ại: + Nguyên v ật li ệu chính: bao g ồm các lo ại nguyên li ệu, v ật li ệu tham gia tr ực ti ếp vào quá trình s ản xu ất để c ấu t ạo nên th ực th ể v ật ch ất, th ực th ể chính c ủa s ản ph ẩm. + V ật li ệu ph ụ: bao g ồm các lo ại v ật li ệu được s ử d ụng k ết h ợp v ới v ật li ệu chính để nâng cao ch ất l ượng c ũng nh ư tính n ăng, tác d ụng c ủa s ản ph ẩm và các lo ại v ật li ệu ph ục v ụ cho quá trình ho ạt độ ng và b ảo qu ản các lo ại t ư li ệu lao độ ng, ph ục v ụ cho công vi ệc lao độ ng của công nhân. + Nhiên li ệu: bao g ồm các lo ại v ật li ệu được dùng để t ạo n ăng l ượng ph ục v ụ cho s ự ho ạt động c ủa các lo ại máy móc thi ết b ị và dùng tr ực ti ếp cho s ản xu ất (n ấu luy ện, s ấy ủi, hấp ) + Ph ụ tùng thay th ế: bao g ồm các lo ại v ật li ệu được s ử d ụng cho vi ệc thay th ế, s ửa ch ữa các lo ại tài s ản c ố đị nh là máy móc, thi ết b ị, ph ươ ng ti ện v ận t ải , truy ền d ẫn. + Các lo ại v ật li ệu khác: bao g ồm các v ật li ệu không thu ộc nh ững lo ại v ật li ệu đã nêu trên nh ư bao bì đóng gói s ản ph ẩm, ph ế li ệu thu h ồi được trong quá trình s ản xu ất và thanh lý tài s ản. - Nếu c ăn c ứ vào ngu ồn cung c ấp v ật li ệu thì v ật li ệu được phân thành. + V ật li ệu mua ngoài + V ật li ệu t ự s ản xu ất + V ật li ệu có t ừ ngu ồn khác ( được c ấp, bi ều t ặng, nh ận v ốn góp ) 2. Nhi ệm v ụ k ế toán a) Ph ản ánh chính xác, k ịp th ời và ki ểm tra ch ặt ch ẽ tình hình cung c ấp nguyên v ật li ệu trên các m ặt: s ố l ượng, ch ất l ượng, ch ủng lo ại, giá tr ị và th ời gian cung c ấp. b) Tính toán và phân b ổ chính xác, k ịp th ời tr ị giá nguyên v ật li ệu xu ất, dùng cho các đối t ượng khác nhau. c) Th ường xuyên ki ểm tra vi ệc th ực hi ện đị nh m ức d ự tr ữ nguyên v ật li ệu, phát hi ện k ịp th ời các lo ại nguyên v ật li ệu ứ đọ ng, kém ph ẩm ch ất, ch ưa c ần dùng và có bi ện pháp gi ải phóng để thu h ồi v ốn nhanh chóng, h ạn ch ế các thi ệt h ại. d) Th ực hi ện ki ểm kê v ật li ệu theo yêu c ầu qu ản lý, l ập các báo cáo v ề nguyênv ật li ệu, tham gia công tác phân tích vi ệc th ực hi ện k ế ho ạch thu mua, s ử d ụng nguyên v ật li ệu 2. TÍNH GIÁ NGUYÊN V ẬT LI ỆU 36/112
  37. Hi ện nay, theo quy đị nh c ủa Chu ẩn m ực k ế toán s ố 02: Hàng t ồn kho, thì nguyên v ật li ệu được tính giá theo nguyên t ắc giá g ốc. Tham kh ảo - Chu ẩn m ực k ế toán s ố 02: HÀNG T ỒN KHO a. Tính giá nguyên v ật liệu nh ập Nguyên v ật li ệu mua ngoài: Theo chu ẩn m ực k ế toán s ố 02 thì: GIÁ G ỐC HÀNG T ỒN KHO Giá g ốc hàng t ồn kho bao g ồm: Chi phí mua, chi phí ch ế bi ến và các chi phí liên quan tr ực ti ếp khác phát sinh để có được hàng t ồn kho ở đị a điểm và tr ạng thái hi ện t ại. Chi phí mua Chi phí mua c ủa hàng t ồn kho bao g ồm giá mua, các lo ại thu ế không được hoàn l ại, chi phí v ận chuy ển, b ốc x ếp, b ảo qu ản trong quá trình mua hàng và các chi phí khác có liên quan tr ực ti ếp đế n vi ệc mua hàng t ồn kho. Các kho ản chi ết kh ấu th ươ ng m ại và gi ảm giá hàng mua do hàng mua không đúng quy cách, ph ẩm ch ất được tr ừ (-) kh ỏi chi phí mua. Chi phí ch ế bi ến Chi phí ch ế bi ến hàng t ồn kho bao g ồm nh ững chi phí có liên quan tr ực ti ếp đế n s ản ph ẩm s ản xu ất, nh ư chi phí nhân công tr ực ti ếp, chi phí s ản xu ất chung c ố đị nh và chi phí s ản xu ất chung bi ến đổi phát sinh trong quá trình chuy ển hóa nguyên li ệu, v ật li ệu thành thành ph ẩm. Chi phí s ản xu ất chung c ố đị nh là nh ững chi phí s ản xu ất gián ti ếp, th ường không thay đổ i theo s ố lượng s ản ph ẩm s ản xu ất, nh ư chi phí kh ấu hao, chi phí b ảo d ưỡng máy móc thi ết b ị, nhà x ưởng và chi phí qu ản lý hành chính ở các phân x ưởng s ản xu ất. Chi phí s ản xu ất chung bi ến đổ i là nh ững chi phí s ản xu ất gián ti ếp, th ường thay đổ i tr ực ti ếp ho ặc gần nh ư tr ực ti ếp theo s ố l ượng s ản ph ẩm s ản xu ất, nh ư chi phí nguyên li ệu, v ật li ệu gián ti ếp, chi phí nhân công gián ti ếp. Chi phí liên quan tr ực ti ếp khác Chi phí liên quan tr ực ti ếp khác tính vào giá g ốc hàng t ồn kho bao g ồm các kho ản chi phí khác ngoài chi phí mua và chi phí ch ế bi ến hàng t ồn kho. Ví d ụ, trong giá g ốc thành phẩm có th ể bao g ồm chi phí thi ết k ế s ản ph ẩm cho m ột đơn đặt hàng c ụ th ể Giá nh ập kho NVL = Chi phí mua nguyên v ật li ệu Chi phí mua của nguyên v ật li ệu bao g ồm giá mua, các lo ại thu ế không được hoàn l ại, chi phí v ận chuy ển, b ốc x ếp, b ảo qu ản trong quá trình mua hàng và các chi phí khác có liên quan tr ực ti ếp đế n vi ệc mua nguyên v ật li ệu. Các kho ản chi ết kh ấu th ươ ng m ại và gi ảm giá hàng mua do hàng mua không đúng quy cách, ph ẩm ch ất được tr ừ (-) kh ỏi chi phí mua. Nguyên v ật li ệu t ự s ản xuất: Theo chu ẩn m ực k ế toán s ố 02 thì: Giá nh ập kho = Giá thành th ực t ế s ản xu ất nguyên v ật li ệu. 37/112
  38. = Chi phí mua nguyên v ật li ệu + Chi phí ch ế bi ến + Chi phí khác Nguyên v ật li ệu thuê ngoài ch ế bi ến: Giá nh ập Giá xu ất NVL Ti ền thuê ch ế Chi phí v ận chuy ển, b ốc d ở = + + kho đem ch ế bi ến bi ến vật li ệu đi và v ề Nguyên v ật li ệu được c ấp: Giá do đơ n v ị c ấp Chi phí v ận Giá nh ập kho = + thông báo chuy ển, b ốc d ở Nguyên v ật li ệu nh ận v ốn góp : giá nh ập kho là giá h ợp lý do h ội đồ ng đị nh giá xác đị nh. Nguyên v ật li ệu được bi ếu t ặng : giá nh ập kho là là giá h ợp lý được xác đị nh theo th ời giá trên th ị tr ường . b. Tính giá nguyên v ật li ệu xu ất Vi ệc tính giá tr ị nguyên v ật li ệu xu ất kho/t ồn kho được áp d ụng theo m ột trong các ph ươ ng pháp sau: (a) Ph ươ ng pháp tính theo giá đích danh; (b) Ph ươ ng pháp bình quân gia quy ền; (c) Ph ươ ng pháp nh ập tr ước, xu ất tr ước (FIFO); - Ph ươ ng pháp tính theo giá đích danh được áp d ụng đố i v ới doanh nghi ệp có ít lo ại m ặt hàng ho ặc m ặt hàng ổn đị nh và nh ận di ện được. - Ph ươ ng pháp bình quân gia quy ền, giá tr ị c ủa t ừng lo ại hàng t ồn kho được tính theo giá tr ị trung bình c ủa t ừng lo ại hàng t ồn kho t ươ ng t ự đầ u k ỳ và giá tr ị t ừng lo ại hàng t ồn kho được mua ho ặc s ản xu ất trong k ỳ. Giá tr ị trung bình có th ể được tính theo th ời k ỳ ho ặc vào mỗi khi nh ập m ột lô hàng v ề, ph ụ thu ộc vào tình hình c ủa doanh nghi ệp. - Ph ươ ng pháp nh ập tr ước, xu ất tr ước áp d ụng d ựa trên gi ả đị nh là hàng t ồn kho được mua tr ước ho ặc s ản xu ất tr ước thì được xu ất tr ước, và hàng t ồn kho còn l ại cu ối k ỳ là hàng t ồn kho được mua ho ặc s ản xu ất g ần th ời điểm cu ối k ỳ. Theo ph ươ ng pháp này thì giá tr ị hàng xu ất kho được tính theo giá c ủa lô hàng nh ập kho ở th ời điểm đầ u k ỳ ho ặc g ần đầ u k ỳ, giá tr ị của hàng t ồn kho được tính theo giá của hàng nh ập kho ở th ời điểm cu ối k ỳ ho ặc g ần cu ối k ỳ còn t ồn kho. 4. K ế toán chi ti ết nguyên v ật li ệu: a) Ch ứng t ừ s ử d ụng: - Phi ếu xu ất kho, phi ếu nh ập kho. - Phi ếu xu ất kho kiêm v ận chuy ển n ội b ộ, biên b ản ki ểm nghi ệm. 38/112
  39. - PHi ếu báo v ật t ư còn l ại cu ối k ỳ - Biên b ản ki ểm kê v ật li ệu - Bảng phân b ổ chi phí NVL - Các ch ứng t ừ khác có liên quan nh ư hóa đơ n mua hàng, ch ứng t ừ v ề gi ảm giá, chi ết kh ấu th ươ ng m ại, b)S ổ chi ti ết - Sổ k ế toán chi ti ết nguyên v ật li ệu - Bảng báo cáo nh ập – xu ất - tồn nguyên v ật li ệu. • Trình t ự ghi chép Th ủ kho Th ẻ kho - Phi ếu nh ập kho NVL - Phi ếu xu ất kho NVL - Hoá đơ n GTGT NVL Sổ k ế toán Bảng t ổng Kế toán nguyên hợp chi ti ết vật li ệu xu ất – nh ập - tồn Ghi chú: Ghi hàng ngày : Ghi cu ối tháng : Ghi đối chi ếu : 39/112
  40. c) Ph ươ ng pháp h ạch toán chi ti ết Nội dung ghi chép theo ph ươ ng pháp ghi th ẻ song song nh ư sau  Ở kho Ti ến hành vi ệc ghi nh ập xu ất kho là do th ủ kho ph ải ch ịu trách nhi ệm.C ăn c ứ để ghi nh ập xu ất kho là các ch ứng t ừ nh ư phi ếu nh ập kho, phi ếu xu ất kho. Th ủ kho thì sử d ụng th ẻ kho, th ẻ kho được m ở cho t ừng lo ại v ật li ệu. M ỗi lo ại v ật li ệu được m ở m ột trang th ẻ kho riêng, th ẻ kho ph ải được đánh s ố th ứ t ự, s ố kí t ự c ủa th ẻ kho ph ải phù h ợp v ới s ố kí t ự c ủa s ổ chi ti ết nguyên v ật li ệu tr ực ti ếp ở phòng k ế toán. Th ủ kho ghi chép trên th ẻ kho ch ỉ b ằng đơn v ị đo l ường hi ện v ật.  Ở phòng k ế toán Vi ệc ghi chép nh ập xu ất t ồn kho nguyên v ật li ệu hàng hoá là do k ế toán kho ph ụ trách, hàng ngày k ế toán c ăn c ứ vào các ch ứng t ừ nh ập xu ất để ghi vào s ổ k ế toán chi ti ết nguyên vật li ệu hàng hoá và được ghi c ả theo đơn v ị đo l ường hi ện v ật, đơn giá và đơ n v ị đo l ường ti ền. S ổ chi ti ết v ật li ệu hàng hoá ph ải đánh s ố th ứ t ự phù h ợp v ới s ố th ứ t ự c ủa th ẻ kho để thu ận l ợi cho vi ệc đố i chi ếu ki ểm tra cu ối tháng k ế toán ki ểm tra đố i chi ếu s ố li ệu trong s ổ chi ti ết v ật li ệu nguyên v ật li ệu hàng hoá v ới s ố li ệu trên th ẻ kho. N ếu s ố li ệu không th ống nh ất ph ải ki ểm tra l ại, n ếu s ố li ệu đã th ống nh ất l ấy đó làm c ăn c ứ đố i chi ếu v ới k ết qu ả ki ểm kê. Ph ươ ng pháp ghi th ẻ song song có ưu điểm là vi ệc ghi chép đơ n gi ản, d ễ làm, d ễ ki ểm tra đối chi ếu s ố li ệu nh ưng có nh ược điểm là vi ệc ghi chép trùng l ắp gi ữa kho và phòng k ế toán v ề s ố l ượng. Vi ệc ki ểm tra đố i chi ếu s ố li ệu d ồn vào cu ối k ỳ gây ch ậm tr ễ cho vi ệc l ập báo cáo. N ếu doanh nghi ệp v ới quy mô s ản xu ất l ớn s ử d ụng nhi ều lo ại v ật li ệu s ản xu ất nhi ều lo ại s ản ph ẩm, nh ập xu ất v ật li ệu liên t ục, k ế toán th ủ công thì t ốn nhi ều công s ức nên k ế toán b ằng máy t ốt h ơn. 5.K ế toán t ổng h ợp nguyên v ật li ệu : a) Sổ t ổng h ợp - Sổ cái. - Sổ đă ng ký ch ứng t ừ ghi s ổ. - Sổ k ế toán t ổng h ợp ti ền m ặt. - Sổ k ế toán t ổng h ợp ti ền g ởi ngân hàng. - Sổ k ế toán t ổng h ợp ph ải tr ả cho ng ười bán. 40/112
  41. SỔ CÁI NGUYÊN V ẬT LI ỆU TÀI KHO ẢN 152 Ngày tháng CH ỨNG T Ừ Số hi ệu SỐ TI ỀN ghi s ổ GHI S Ổ DI ỄN GI ẢI TK đối SỐ NGÀY ứng Nợ Có SỐ D Ư ĐẦU K Ỳ 73744824 1/4/2006 2/4 CF mua NVL v ề nh ập kho 111 4779396 1/4/2006 2/4 CF mua NVL v ề nh ập kho 111 9130860 1/4/2006 2/4 CF mua NVL v ề nh ập kho 111 9148000 1/4/2006 2/4 CF mua NVL v ề nh ập kho 111 9213000 2/4/2006 3/4 Xu ất NVL cho CT Đứ c Thành 621 32271256 3/4/2006 8/4 CF mua NVL v ề nh ập kho 331 2122250 3/4/2006 8/4 CF mua NVL v ề nh ập kho 331 982800 3/4/2006 8/4 CF mua NVL v ề nh ập kho 111 8497600 3/4/2006 8/4 CF mua NVL v ề nh ập kho 111 13140000 4/4/2006 8/4 CF mua NVL v ề nh ập kho 111 1495238 4/4/2006 8/4 CF mua NVL v ề nh ập kho 111 12161905 4/4/2006 8/4 CF mua NVL v ề nh ập kho 111 2321000 5/4/2006 8/4 CF mua NVL v ề nh ập kho 111 8855000 6/4/2006 8/4 CF mua NVL v ề nh ập kho 111 1771100 6/4/2006 8/4 CF mua NVL v ề nh ập kho 111 1356201 7/4/2006 8/4 CF mua NVL v ề nh ập kho 111 26356000 7/4/2006 8/4 CF mua NVL v ề nh ập kho 111 1866000 10/4/2006 8/4 CF mua NVL v ề nh ập kho 111 11568752 11/4/2006 9/4 Xu ất NVL cho CT XL DD 621 20659505 11/4/2006 9/4 Xu ất NVL cho CT XL DD 621 71834341 SỐ PHÁT SINH 124765102 124765102 SỐ D Ư CU ỐI K Ỳ 73744824 b. Tài kho ản s ử d ụng - TK 151 “Hàng mua đang đi đường” - TK 152 “ Nguyên li ệu, v ật li ệu” - TK 159 “ D ự phòng gi ảm giá hàng t ồn kho” 41/112
  42. - TK 6111” Mua nguyên li ệu, v ật li ệu” - TK 142 “ Chi phí tr ả tr ước ng ắn h ạn” - TK 242 “ Chi phí tr ả tr ước dài h ạn” - TK 133 “ Thu ế GTGT được kh ấu tr ừ” - TK 1381 “ Tài s ản thi ếu ch ờ x ử lý” - TK 3381 “ Tài s ản th ừa ch ờ gi ải quy ết” Tài kho ản 151: Hàng mua đang đi đường Công d ụng: Tài kh ỏan này dùng để ph ản ánh tình hình và s ự bi ến độ ng c ủa hàng mua đang đi đường. - Hàng mua đang đi đường là hàng doanh nghi ệp mua đã n ắm được quy6èn s ỡ h ữu nh ưng ch ưa v ề nh ập kho đang trên đường v ận chuy ển, đang ở b ến c ảng ho ặc v ề đế n kho nh ưng ch ưa làm th ủ t ục nh ập kho. Nợ TK 151 Có SD ĐK: Ph ản ánh tr ị giá hàng mua đang đi đườ ng ở th ời điểm SPS : Tr ị giá hàng mua đang đi đầ u k ỳ đườ ng đã v ề nh ập kho đã SPS : Ph ản ánh tr ị giá hàng mua đượ c bán ho ặc g ửi bán đang đi đườ ng phát sinh trong k ỳ SDCK : Tr ị giá hàng mua đang đi đườ ng hi ện còn đế n cu ối k ỳ 3.3.2. Tài kh ỏan 152: Nguyên v ật li ệu Công d ụng: Tài kho ản được dùng để ph ản ảnh s ố hi ện có, tình hình bi ến động c ủa các lo ạI nguyên v ật li ệu Nợ TK 152 Có SD ĐK: Tr ị giá NVL ở th ời điểm đầ u k ỳ SPS : -Kết chuy ển tr ị giá NVL t ồn SPS : - Tr ị giá NVL t ăng trong k ỳ do mua, do nh ận c ủa các đơ n v ị do kho đầ u k ỳ v ới doanh nghi ệp áp phát hi ện th ừa dụng ph ươ ng pháp ki ểm kê đị nn kỳ - Tr ị giá NVL gi ảm do su ất dùng vào s ản xu ất kinh doanh do b ị thi ếu h ụt SDCK : Tr ị giá NVL hi ện còn đế n cu ối k ỳ 42/112
  43. c. Ph ươ ng pháp k ế toán  PH ươ ng pháp k ế toán nguyên v ật li ệu theo kê khai th ường xuyên TK 151” Hàng mua đang đi đường”: Hàng mua đang đi đường là giá tr ị c ủa s ố hàng hóa, v ật li ệu, d ụng c ụ mà doanh nghi ệp đã mua nh ưng cu ối tháng v ẫn ch ưa v ề đế n doanh nghi ệp. TK 152 ”Nguyên v ật li ệu” bao g ồm tr ị giá các lo ại nguyên li ệu, v ật li ệu được làm th ủ t ục nh ập, xu ất (ho ặc t ăng, gi ảm) qua kho. Ghi chú: (1). NVL mua đã tr ả ti ền. (2). Thu h ồi v ốn đầ u t ư. (3). Mua NVL ch ưa tr ả ti ền. (4). Thu ế nh ập kh ẩu c ủa NVL. (5). NVL th ừa ch ưa rõ lý do. (6). Nh ận góp v ốn b ằng NVL. (7). Nh ập NVL sau khi gia công. (8). Nh ập NVL đi đường đã v ề nh ập kho. (9). Xu ất NVL dùng s ản xu ất kinh doanh. (10). Đầu t ư b ằng NVL. (11). Tr ả lạI cho ng ười bán s ố được gi ảm giá (12). NVL thi ếu ch ưa rõ lý do (13). Tr ả l ại v ốn b ằng NVL. 43/112
  44. (14). Xu ất kho NVL đi gia công. 1. Hạch toán k ế toán nguyên v ật li ệu  Kế toán t ổng h ợp NVL theo ph ươ ng pháp kê khai th ường xuyên a) Mua NVL nh ập kho bình th ường: Nợ TK 152 Nợ TK 133 Có TK 111,112,141,331 b) Tr ường h ợp hàng v ề và hóa đơ n v ề TH 1: hóa đơ n v ề tr ước hàng v ề sau Khi H Đ v ề ; Hàng mua đang đi đường Nợ TK 151 Nợ TK 133 Có TK 111, 112, 141, 331 Đã nh ận được s ố NVL mua t ừ tháng tr ước đã làm th ủ t ục nh ập kho: Nợ TK 152 Có TK 151 TH 2: hóa đơ n v ề sau hàng v ề tr ước - Ghi giá t ạm tính: Nợ TK 152,153,156 / Có TK 331,111,112 Khi H Đ v ề : Nếu giá t ạm tính H Đ Ghi hoàn giá tr ị th ừa: N ợ TK 331,111,112 / Có TK 152,153,156 Đồng th ời ghi b ổ sung thu ế ghi đủ : N ợ TK 133 / Có TK 331,111,112 Nếu giá t ạm tính = H Đ Ghi b ổ sung thu ế ghi đủ : N ợ TK 133 / Có TK 331,111,112 Mua NVL có chi phí v ận chuy ển. - Vật li ệu mua: 44/112
  45. Nợ TK 152 Nợ TK 1331 Có TK 111, 112, 141, 331 - Chi phí mua: Nợ TK 152 Nợ TK 1331 Có TK 111, 112, 141, 331 c) Mua NVL v ề nh ập kho có phát sinh th ừa, thi ếu: - Khi mua NVL v ề nh ập kho n ếu b ị thi ếu thì ch ỉ làm th ủ t ục nh ập kho theo s ố th ực nh ận, s ố b ị thi ếu ch ưa rõ lý do được ghi vào tài kho ản 1381: Tài s ản thi ếu ch ờ s ử lý. • Nh ập kho s ố th ực nh ận: Nợ TK 152: th ực nh ận Nợ TK 1381 : thi ếu ch ưa tìm được nguyên nhân Nợ TK 1331: thu ế VAT Có TK 111, 112, 141,331 • Xử lý s ố thi ếu ch ưa rõ lý do: ∗∗∗ Xử lý: + S ố li ệu này do nh ầm l ẫn, bên bán đã giao n ốt s ố v ật li ệu thi ếu và nh ập kho đủ . Nợ TK 152 Có TK 1381 + S ố v ật li ệu thi ếu là do bên bán nh ầm l ẫn, bên bán đã h ết v ật li ệu này đề ngh ị ghi gi ảm s ố n ợ ph ải tr ả ng ười bán. Nợ TK 331 Có TK 1381 Có TK 1331 + S ố v ật li ệu thi ếu này n ắm trong đị nh m ức hao h ụt cho phép được tính vào chi phí mua NVL. Nợ TK 152 Có TK 1381 45/112
  46. + S ố b ị thi ếu này là do nhân viên ph ạm l ỗI ph ảI b ắt nhân viên này b ồI th ường toàn bộ s ố b ị thi ếu. Nợ TK 1388 Có TK 1381 + N ếu s ố v ật li ệu bị thi ếu này là do nhân viên đi mua ph ạm l ỗI đã b ắt nhân viên ph ải b ồi th ường theo giá th ị tr ường cao h ơn giá mua, s ố chênh l ệch s ẽ được ghi vào TK 711: Thu nh ập khác. Nợ TK 1388 Có TK 1381 Có TK 711 + N ếu s ố b ị thi ếu này doanh nghi ệp ph ải ch ịu thì được ghi vào giá v ốn hàng bán. Nợ TK 632 Có TK 1381 - Tr ường h ợp mua v ề nh ập kho phát hi ện th ừa n ếu nh ập kho c ả v ật li ệu mua và v ật li ệu th ừa thì nguyên nhân v ật li ệu th ừa ch ưa rõ lý do ghi vào tài kho ản 3381: Tài s ản th ừa ch ờ xử lý. - Tr ường h ợp ch ỉ làm th ủ t ục nh ập kho v ật li ệu mua, v ật li ệu th ừa nh ận b ảo qu ản h ộ bên bán s ẽ được ghi vào tài kho ản ngoài b ản TK002: V ật t ư, hàng hóa nh ận gi ữ h ộ, nh ận gia công. Định k ỳ doanh nghi ệp ph ải thành l ập h ội đồ ng x ửa lý tài s ản th ừa thi ếu ch ưa rõ lý do để xử lý tài s ản nh ằm thu h ồi v ốn, nh ắm nâng cao tinh th ần trách nhi ệm c ủa nh ững ng ười ch ịu trách nhi ệm gìn gi ữ tài s ản. a) Nh ập kho toàn b ộ s ố v ật li ệu mua và th ừa: + S ố VL mua: Nợ TK 152 Nợ TK 1331 Có TK 111, 112, 141, 331 + S ố VL th ừa nh ập kho: Nợ TK 152 Có TK 3381 ∗∗∗ Xử lý: + S ố hàng th ừa này là do bên bán xu ất nh ầm đã xu ất kho tr ả l ại cho bên bán. 46/112
  47. Nợ TK 3381 Có TK 152 + Mua luôn s ố hàng th ừa này ch ưa tr ả ti ền cho ng ườI bán, đã nh ận được hóa đơn GTGT bên bán. Nợ TK 3381 Nợ TK 1331 Có TK 331 + N ếu s ố th ừa này là do t ự nhiên được ghi vào thu nh ập khác tài kho ản 711. Nợ TK 3381 Có TK 711 b) Doanh nghi ệp ch ỉ làm th ủ t ục nh ập kho s ố v ật li ệu mua còn v ật li ệu th ừa nh ận b ảo qu ản h ộ bên bán. + Nhân gi ữ h ộ Nợ TK 002( TK ghi s ổ đơn) ∗∗∗ Xử lý: 1. S ố th ừa này đã xu ất tr ả l ại cho bên bán. Có TK 002 2. S ố th ừa này đã mua và ch ưa tr ả ti ền cho bên bán đã làm th ủ t ục nh ập kho. a) Nợ TK 152 Nợ TK 1331 Có TK 331 b) Có TK 002 3. S ố th ừa này là do t ự nhiên. a) Nợ TK 002 b) Nợ TK 152 Có TK 711 - Mua NVL nh ập kho sau đó được giám giá ho ặc tr ả l ại cho ng ười bán do không bảo đả m quy cách ph ẩm ch ất. + Mua v ật li ệu nh ập kho: Nợ TK 152 Nợ TK 1331 47/112
  48. có TK 111, 112, 141, 331 + Sau đó phát hi ện v ật li ệu không đả m b ảo quy cách ph ẩm ch ất đã thông báo cho bên bán bi ết, hai bên đã th ỏa thu ận s ố v ải kém ch ất l ươ ng nh ư sau: + S ố v ải kém ch ất l ượng còn l ại bên bán đồng ý gi ảm giá bán. Nợ TK 111, 112,141, 331 Có TK 152 Có TK 1331 c) Mua nh ập kh ẩu: + Giá nh ập kh ẩu: Nợ TK 152 Có TK 111, 112, 141, 331 Có TK 3333;3332 + Thu ế VAT c ủa hàng nh ập kh ẩu: Nợ TK 133 Có TK 33312 d) Mua hàng có chi ết kh ấu: Bên bán th ưởng cho bên mua đã thanh oán ti ền tr ước th ời h ạn quy đị nh. Đối v ới bên mua: được h ưởng chi ết kh ấu tính vào TK 515”Doanh thu ho ạt độ ng tài chính” Đối v ới ben bán: cho bên mua h ưởng chi ết kh ấu tính vào 635” Chi phí tài chính” + Mua hàng ch ưa tr ả ti ền Nợ TK 152 Nợ TK 133 Có TK 331 + Được h ưởng chi ết kh ấu thanh toán Nợ TK 331 Có TK 515 Có TK 111, 112 e) NVL t ự ch ế, thuê ngoài gia công: + Do t ự ch ế Xu ất v ật li ệu để ch ế bi ến 48/112
  49. Nợ TK 154 Có TK 152 Chi phí ch ế bi ến phát sinh Nợ TK 154 Có TK 111, 112, 334, 338, 331 Nh ập l ạI kho v ật li ệu khi ch ế bi ến xong Nợ TK 152 Có TK 154 + Do thuê ngoài gia công ch ế bi ến Xu ất v ật li ệu đi gia công ch ế bi ến Nợ TK 154 Có TK 152 Ti ền thuê gia công ch ế bi ến phát sinh Nợ TK 154 Nợ TK 133 Có TK 111, 112, 141, 331 f./ Mua tr ả góp: Nợ TK 152,153,156 : giá tr ả ngay ch ưa thu ế Nợ TK 133 : thu ế VAT Nợ TK 242 : chênh l ệch giá tr ả góp – giá tr ả ngay – thu ế Có 111,112 : tr ả l ần đầ u Có 331 : tr ả d ần Định k ỳ : Nợ 331 / Có 111,112 : k/c ti ền lãi: Nợ 635 / Có 242 Ví d ụ 0: Mua CCDC nh ập kho s ố l ượng 300 cái, đơn giá tr ả ngay ch ưa thu ế GTGT là 300.000 đ/cái, thu ế su ất thu ế GTGT 10%, tr ả góp là 500.000 đ/cái, tr ả 20% b ằng ti ền mặt, còn l ại ch ưa tr ả ti ền ng ười bán. Tr ả góp trong 10 tháng. 49/112
  50. g./ Gi ảm v ật li ệu: Xu ất kho NVL để t ạo ra s ản ph ẩm Nợ TK 621 Có TK 152 Xu ất kho dùng ở phân x ưởng Nợ TK 627 Có TK 152 Xu ất kho NVL để bán Nợ TK 641 Có TK 152 Xu ất kho VL để s ử d ụng ở b ộ ph ận qu ản lý doanh nghi ệp Nợ TK 642 Có TK 152 Dùng cho xây d ựng c ơ b ản, s ữa ch ữa l ớn tài s ản c ố đị nh Nợ TK 241 Có TK 152 Dùng cho ho ạt độ ng khác Nợ TK 811 Có TK 152 Đem góp v ốn liên doanh Giá tr ị v ật li ệu ch ế bi ến liên doanh được theo dõi ở tài kho ản 222” Góp v ốn liên doanh” TH1: Giá tr ị v ật li ệu xu ất kho Giá góp v ốn liên doanh Nợ TK 811 Nợ TK 222 Có TK 152 50/112
  51.  Các ví d ụ k ế toán t ổng h ợp  Trong các ví d ụ sau đây, yêu c ầu gi ải v ới 2 tr ường h ợp: - Doanh nghi ệp tính thu ế GTGT theo ph ươ ng pháp kh ấu tr ừ. - Doanh nghi ệp tính thu ế GTGT theo ph ươ ng pháp tr ực ti ếp. Ví d ụ 1: Nh ập kho đầ y đủ theo hóa đơn  Dn mua 100 kg v ật li ệu A v ới giá ch ưa thu ế 100.000 đ/kg, thu ế GTGT kh ấu tr ừ 10%, ti ền ch ưa thanh toán. Ti ền v ận chuy ển v ật li ệu v ề nh ập kho thanh toán b ằng ti ền t ạm ứng 1.000 đ/kg. Gi ải Ví d ụ 2: V ật li ệu v ề nh ập kho tr ước, hóa đơn v ề sau Dn mua 100kg v ật li ệu A nh ập kho theo giá t ạm tính 90.000 đ/kg, sau đó hóa đơn v ề v ới giá ch ưa thu ế 100.000 đ/kg, thu ế GTGT kh ấu tr ừ 10%, ti ền ch ưa thanh toán. Yêu c ầu: Cho bi ết cách x ử lý khi: - Vật li ệu v ề nh ập kho - Nh ận được hóa đơn Ví d ụ 3: Hóa đơn v ề tr ước, v ật li ệu v ề nh ập kho sau Dn nh ận gi ấy báo N ợ c ủa ngân hàng, rút TGNH tr ả ti ền mua 100kg v ật li ệu A theo giá mua ch ưa thu ế 100.000 đ/kg, thu ế GTGT kh ấu tr ừ 10%, hàng ch ưa v ề nh ập kho. Yêu c ầu: Ghi nh ận nghi ệp v ụ trong các tr ường h ợp: - Cu ối tháng NVL v ẫn ch ưa v ề nh ập kho - Qua tháng sau NVL v ề nh ập kho Gi ải 51/112
  52. Ví d ụ 4: Nh ập kho v ật li ệu có phát sinh th ừa, thi ếu 1) Dn mua 100kg v ật li ệu A v ới giá ch ưa thu ế 100.000 đ, thu ế gtgt kh ấu tr ừ 10%, ti ền ch ưa thanh toán, khi nh ập kho phát hi ện thi ếu 10kg ch ưa rõ nguyên nhân. Yêu c ầu: Cho bi ết cách x ử lý và ghi nh ận. Gi ải: 2) L ấy l ại ví d ụ trên nh ưng gi ả s ử hàng th ừa ch ưa rõ nguyên nhân 10kg. Yêu c ầu: Cho bi ết cách x ử lý và ghi nh ận. Có 2 cách gi ải quy ết tình hu ống này: + Cách 1: L ập phi ếu nh ập kho 110 kg và biên b ản hàng th ừa, ghi: + Cách 2: L ập phi ếu nh ập kho 100 kg và biên b ản hàng th ừa gi ữ dùm, ghi: Ví d ụ 5: Mua v ật li ệu h ưởng chi ết kh ấu thanh toán, gi ảm giá và b ị tr ả l ại Lấy l ại ví d ụ 1, gi ả s ử tháng sau bên mua đề ngh ị: a/ Tr ả l ại 10kg v ật li ệu kém ph ẩm ch ất và đã xu ất kho tr ả. b/ Gi ảm giá cho 40kg v ật li ệu ch ất l ượng không đồ ng đề u, m ỗi kg gi ảm giá ch ưa thu ế 20.000 đ. 52/112
  53. c/ S ố ti ền còn l ại thanh toán ngay tr ước th ời h ạn b ằng TGNH và được h ưởng chi ết kh ấu thanh toán tính 1% trên t ổng thanh toán còn l ại. Bên bán đồng ý và làm đầy đủ ch ứng t ừ h ợp pháp. M ọi vi ệc hoàn t ất. Yêu c ầu: Cho bi ết cách x ử lý và ghi nh ận Ví d ụ 6: Xu ất v ật li ệu s ử d ụng DN xu ất kho 100kg v ật li ệu, giá xu ất kho 100.000 đ/kg, dùng cho sx tr ực ti ếp 90 kg, dùng cho qu ản lý phân x ưởng 10kg. Ví d ụ 7: Xu ất và nh ập v ật li ệu t ừ gia công Dn xu ất kho 100 kg v ật li ệu, giá xu ất kho 90.000 đ/kg đi gia công, 7 ngày sau hoàn thành đem v ề nh ập l ại kho, nh ận hóa đơn gia công là 1.100.000 đ, trong đó thu ế GTGT kh ấu tr ừ 100.000 đ. Gi ải:  Ph ươ ng pháp k ế toán nguyên v ật li ệu theo ki ểm kê định k ỳ  TK 611 “Mua hàng”: TK này ch ỉ dùng khi DN áp d ụng ph ươ ng pháp ki ểm kê định k ỳ đối v ới hàng t ồn kho, ph ản ánh giá tr ị hàng t ồn kho nh ập trong k ỳ đồ ng th ời d ựa vào giá tr ị hàng t ồn kho hi ện có đầ u k ỳ và hi ện có cu ối k ỳ để xác đị nh và ph ản ánh giá tr ị hàng đã xu ất trong k ỳ. TK 611 có 2 TK c ấp 2:  - 6111 “Mua nguyên v ật li ệu”  - 6112 “Mua hàng hóa” 53/112
  54. Theo ph ươ ng pháp ki ểm kê định k ỳ thì m ọi nghi ệp v ụ nh ập, xu ất v ật li ệu đề u được ph ản ánh qua TK 611 “Mua hàng” – chi ti ết 6111 “Mua nguyên v ật li ệu”. TK 151, 152 ch ỉ ph ản ánh tr ị giá v ật li ệu hi ện có đầ u k ỳ và cu ối k ỳ. Ph ươ ng pháp h ạch toán: (1) Đầu k ỳ, c ăn c ứ tr ị giá v ật li ệu hi ện có được ph ản ánh trên TK 151, 152 để chuy ển sang TK 6111 Nợ TK 6111 Có TK 151, 152 (2) Trong k ỳ, m ọi nghi ệp v ụ nh ập v ật li ệu được h ạch toán: Nợ TK 6111 – Tr ị giá v ật li ệu nh ập Nợ TK 133 – Thu ế GTGT Có TK 111, 112, 331, Ví d ụ 8: Kế toán NVL theo ph ươ ng pháp ki ểm kê định k ỳ Dn tính thu ế giá tr ị gia t ăng theo ph ươ ng pháp tr ực ti ếp có s ố d ư đầu k ỳ m ột s ố tài kho ản sau: (đvt: đồng) - Hàng mua đang đi đường: 10.000.000 (chi ti ết v ật li ệu) - Vật li ệu: 5.000.000 Trong tháng có các nghi ệp v ụ kinh t ế phát sinh: 1- Nh ập kho v ật li ệu 20.000.000, t ất c ả tr ả b ằng TGNH, chi phí v ận chuy ển tr ả ngay b ằng ti ền mặt 100.000. 2- Hàng mua đang đi đường tháng tr ước tr ị giá 10.000.000, nay đã nh ập kho đủ , chi phí v ận chuy ển mua hàng tr ả b ằng TGNH 200.000. 3- Xu ất kho v ật li ệu cho s ản xu ất 4- Nh ập kho v ật li ệu 8.000.000 ti ền mua ch ưa tr ả. 5- Xu ất kho v ật li ệu cho s ản xu ất 6- Cu ối tháng ki ểm kê hàng t ồn kho nh ư sau: V ật li ệu tr ị giá 4.000.000. Yêu c ầu:Định kho ản các nghi ệp v ụ kinh t ế phát sinh trên bi ết r ằng có 90% v ật li ệu dùng cho sx tr ực ti ếp và 10% v ật li ệu cho qu ản lý phân x ưởng sx. 54/112
  55. Gi ải Đầu tháng, k ế toán kết chuy ển s ố dư đầu k ỳ Nợ TK 611 (6111) 13.000.000 Có TK 151 10.000.000 Có TK 152 3.000.000 1/ N ợ TK 6111 20.100.000 Có TK 112 20.000.000 Có TK 111 100.000 2/ Không h ạch toán tăng TK 6111 n ữa vì đã chuy ển t ăng t ừ đầu tháng, k ế toán ghi nh ận thêm chi phí vận chuy ển vào giá gốc v ật li ệu, ghi: Nợ TK 6111 200.000 Có TK 112 200.000 3/ Không định kho ản khi xu ất v ật li ệu 4/ N ợ TK 6111 8.000.000 Có TK 331 8.000.000 5/ KHông định kho ản khi xu ất v ật li ệu 6/ N ợ TK 152 4.000.000 Có TK 6111 4.000.000 Ph ản ánh s ố li ệu lên TK 6111, tính ra giá tr ị vật li ệu xu ất ra trong k ỳ: Giá tr ị vật li ệu xu ất ra trong k ỳ = 41.300.000 – 4.000.000 = 37.300.000, k ế toán ghi: Nợ TK 621 33.570.000 (=37.300.000 x 90%) Nợ TK 627 3.730.000 Có TK 6111 37.300.000 III. K ế toán công c ụ d ụng c ụ 1. Nội dung - Công c ụ, d ụng c ụ bao g ồm các t ư li ệu lao độ ng được s ử d ụng cho các ho ạt độ ng SXKD nh ưng không đủ tiêu chu ẩn tr ở thành tài s ản c ố đị nh, công c ụ, d ụng c ụ có đặ c điểm v ận độ ng tươ ng t ự tài s ản c ố đị nh nh ưng do có giá tr ị th ấp, thời gian s ử d ụng ng ắn nên giá tr ị xu ất dùng 55/112
  56. được tính h ết 1 l ần ho ặc phân b ổ nhi ều l ần vào chi phí c ủa các đố i t ượng s ử d ụng g ọi chung là công c ụ, d ụng c ụ bao g ồm: Công c ụ d ụng c ụ, bao bì luân chuy ển và đồ dùng cho thuê. 2. Ch ứng t ừ s ử d ụng - Kế toán công cụ, d ụng c ụ c ũng s ử d ụng các ch ứng t ừ nh ư nguyên v ật li ệu, ngoài ra còn có m ột s ố ch ứng t ừ đặ c thù nh ư: + Phi ếu báo h ỏng công c ụ, d ụng c ụ + B ảng phân b ổ chi phí công c ụ d ụng c ụ 3. Ph ươ ng pháp k ế toán a) Ph ươ ng pháp k ế toán công c ụ d ụng c ụ theo ph ươ ng pháp kê khai th ường xuyên TK 153 “Công c ụ, d ụng c ụ”: bao g ồm tr ị giá c ủa các công c ụ, d ụng c ụ, bao bì luân chuy ển và đồ dùng cho thuê được làm th ủ t ục nh ập, xu ất (ho ặc t ăng, gi ảm) qua kho. + Ph ươ ng pháp k ế toán công c ụ, bao bì theo kê khai th ường xuyên TK 153 có 3 tài kho ản c ấp 2: 1531 “Công c ụ, d ụng c ụ” 1532 “Bao bì luân chuy ển” 1533 “ Đồ dùng cho thuê” - Ph ươ ng pháp h ạch toán (1) Khi nh ập kho các lo ại công c ụ, d ụng c ụ : Nợ TK 153 – giá nh ập kho Nợ TK 133 – Thu ế GTGT (n ếu có) Có TK 111, 112, 331, (2) Mua công c ụ d ụng c ụ đưa ngay vào s ản xu ất kinh doanh không nh ập kho: + Tr ường h ợp công c ụ d ụng c ụ có giá tr ị nh ỏ Nợ TK 623, 627, 641, 642 Nợ TK 133 Có TK 111, 112, 331, +Tr ường h ợp công c ụ d ụng c ụ có giá tr ị l ớn - Nợ TK 1421 – CDDC s ẽ phân b ổ trong vòng 12 tháng - Nợ TK 242 – CDDC s ẽ phân b ổ t ừ 12 tháng tr ở lên Nợ TK 133 Có TK 111, 112, 331, 56/112
  57. - Phân b ổ Nợ TK 623,627, 641, 642, Có TK 142 Giá tr ị phân b ổ 1 l ần Có TK 242 Nguyên t ắc và ph ươ ng pháp phân b ổ chi phí s ử d ụng công c ụ d ụng c ụ  + Nguyên t ắc: N ơi nào s ử d ụng thì chuy ển giá tr ị công c ụ vào chi phí n ơi đó.  + Ph ươ ng pháp phân b ổ vào chi phí 1 l ần (hay còn g ọi công c ụ lo ại phân b ổ 100%), lo ại này th ường v ận d ụng cho công c ụ bao bì s ử d ụng m ột l ần là h ỏng nh ư bao x ốp gói hàng khi bán, ho ặc có th ể s ử dụng nhi ều l ần nh ưng giá tr ị công c ụ, bao bì quá nh ỏ nh ư d ụng cụ b ấm k ẹp, máy tính s ố đơn gi ản + Ph ươ ng pháp phân b ổ vào chi phí 2 l ần tr ở lên: lo ại này th ường v ận d ụng cho công c ụ bao bì s ử d ụng nhi ều tháng m ới h ỏng nh ư bàn gh ế làm vi ệc, t ủ k ệ, + Ph ươ ng pháp phân b ổ nh ư sau: Giá tr ị CCDC = giá tr ị CCDC / s ố l ần phân b ổ - Khi công c ụ h ư h ỏng, k ế toán phân b ổ chi phí l ần cu ối cùng theo công th ức sau: Giá tr ị phân b ổ còn l ại – giá tr ị thu h ồi, ph ế li ệu (n ếu có) Ví d ụ 9: K ế toán công c ụ d ụng c ụ theo ph ươ ng pháp kê khai th ường xuyên Đầu k ỳ Công ty còn t ồn kho m ột s ố công c ụ tr ị giá 9.000.000 đ và m ột s ố bao bì tr ị giá 8.000.000 đ. Tình hình t ăng gi ảm công c ụ, d ụng c ụ t ại m ột Cty nh ư sau: 1. Nh ận v ốn góp thành l ập công ty m ột s ố công c ụ tr ị giá 4.000.000 đ. 2. Mua m ột s ố bao bì tr ị giá 8.800.000 đ, trong đó thu ế GTGT 800.000 đ, ti ền ch ưa thanh toán, chi phí v ận chuy ển v ề nh ập kho công ty tr ả ngay b ằng ti ền m ặt 20.000 đ. 3. Xu ất m ột công c ụ tr ị giá 200.000 đ, dùng cho v ăn phòng kinh doanh lo ại phân b ổ 1 l ần. 4. Xu ất h ết s ố bao bì nh ập ở nghi ệp v ụ 2 dùng cho bán hàng, lo ại phân b ổ 10 tháng trong năm tài chính. 5. Phát hi ện m ất m ột s ố bao bì trong kho tr ị giá 2.000.000 đ, ch ưa rõ nguyên nhân. 6. Báo h ỏng m ột t ủ kính bán hàng tr ị giá 1.000.000 đ lo ại phân b ổ 10 tháng, mua t ừ n ăm tr ước, đã phân b ổ 5 tháng. Nay b ị h ư h ỏng là do khách hàng làm v ỡ, cty b ắt khách hàng b ồi th ường 450.000 đ b ằng ti ền m ặt. 57/112
  58. 7. Nh ập l ại kho m ột s ố công c ụ đang s ử d ụng ở b ộ ph ận s ản xu ất, tr ị giá còn l ại c ủa công c ụ là 3.000.000 đ, lo ại công c ụ phân b ổ 6 tháng trong n ăm nay. 8. Phân b ổ chi phí công c ụ, d ụng c ụ treo ở k ỳ tr ước trong n ăm vào chi phí tháng này cho: Chi phí s ản xu ất chung 2.000.000 đ, chi phí QLDN 1.000.000 đ. Yêu c ầu: Đị nh khoản các nghi ệp v ụ kinh t ế phát sinh trên b) K ế toán công cụ d ụng c ụ theo ph ươ ng pháp ki ểm kê định k ỳ Dn áp d ụng ph ươ ng pháp ki ểm kê định k ỳ, h ạch toán nh ập xu ất công c ụ, d ụng c ụ s ử d ụng tài kho ản 611 t ươ ng t ư nh ư v ật li ệu. 58/112
  59. CH ƯƠ NG IV KẾ TOÁN TÀI S ẢN C Ố ĐỊ NH A. NH ỮNG V ẤN ĐỀ CHUNG V Ề TÀI S ẢN CỐ ĐỊ NH I. KHÁI NI ỆM V Ề TÀI S ẢN C Ố ĐỊ NH a) Tài s ản c ố đị nh là nh ững tài s ản có giá tr ị l ớn, đáp ứng được tiêu chu ẩn v ề giá tr ị do nhà nước ban hành, th ời gian s ử d ụng lâu dài, tham gia vào nhi ều chu k ỳ SXKD, khi tham gia vào SXKD thì b ị hao mòn d ần và chuy ển t ừng ph ần giá tr ị vào CP SXKD b) Nguyªn t¾c qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh: a. Mäi tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp ph¶i cã bé hå s¬ riªng (bé hå s¬ gåm cã biªn b¶n giao nhËn tµi s¶n cè ®Þnh, hîp ®ång, ho¸ ®¬n mua tµi s¶n cè ®Þnh vµ c¸c chøng tõ kh¸c cã liªn quan). Tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i ®−îc ph©n lo¹i, thèng kª, ®¸nh sè vµ cã thÎ riªng, ®−îc theo dâi chi tiÕt theo tõng ®èi t−îng ghi tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®−îc ph¶n ¸nh trong sæ theo dâi tµi s¶n cè ®Þnh. b. §Þnh kú vµo cuèi mçi n¨m tµi chÝnh, doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª tµi s¶n cè ®Þnh. Mäi tr−êng hîp ph¸t hiÖn thõa, thiÕu tµi s¶n cè ®Þnh ®Òu ph¶i lËp biªn b¶n, t×m nguyªn nh©n vµ cã biÖn ph¸p xö lý. II. TIÊU CHU ẨN GHI NH ẬN TÀI S ẢN C Ố ĐỊ NH Phaûi tho¶ mn ®ång thêi c¶ bèn tiªu chuÈn d−íi ®©y th× ®−îc coi lµ tµi s¶n cè ®Þnh: a. Ch¾c ch¾n thu ®−îc lîi Ých kinh tÕ trong t−¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi s¶n ®ã; b. Nguyªn gi¸ tµi s¶n ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh mét c¸ch tin cËy; c. Cã thêi gian sö dông tõ 1 n¨m trë lªn; d. Cã gi¸ trÞ tõ 30.000.000 ®ång (ba m−êi triÖu ®ång) trë lªn. III. PHAÂN LOAÏI TAØI SAÛN COÁ ÑÒNH 1) C¨n cø vµo tÝnh chÊt cña tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp: a) Tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho môc ®Ých kinh doanh lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh do doanh nghiÖp sö dông cho c¸c môc ®Ých kinh doanh cña doanh nghiÖp. b) Tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho môc ®Ých phóc lîi, sù nghiÖp, an ninh, quèc phßng lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh do doanh nghiÖp qu¶n lý sö dông cho c¸c môc ®Ých phóc lîi, sù nghiÖp, an ninh, quèc phßng trong doanh nghiÖp. c) Tµi s¶n cè ®Þnh b¶o qu¶n hé, gi÷ hé, cÊt gi÷ hé Nhµ n−íc lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh doanh nghiÖp b¶o qu¶n hé, gi÷ hé cho ®¬n vÞ kh¸c hoÆc cÊt gi÷ hé Nhµ n−íc theo quy ®Þnh cña c¬ quan Nhµ n−íc cã thÈm quyÒn. Tuú theo yªu cÇu qu¶n lý cña tõng doanh nghiÖp, doanh nghiÖp tù ph©n lo¹i chi tiÕt h¬n c¸c tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp trong tõng nhãm cho phï hîp. 59/112
  60. 2) Caên cöù theo hình thaùi bieåu hieän: a. Tài s ản c ố đị nh h ữu hình: Là nh ững tài s ản có hình thái v ật ch ất (tõng ®¬n vÞ tµi s¶n cã kÕt cÊu ®éc lËp hoÆc lµ mét hÖ thèng gåm nhiÒu bé phËn tµi s¶n liªn kÕt víi nhau ®Ó thùc hiÖn mét hay mét sè chøc n¨ng nhÊt ®Þnh) do doanh nghi ệp n ắm gi ữ để s ử d ụng cho ho ạt độ ng s ản xu ất, kinh doanh phù h ợp v ới tiêu chu ẩn ghi nh ận TSC Đ h ữu hình, tham gia vµo nhiÒu chu kú kinh doanh nh−ng vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu nh− nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, m¸y mãc, thiÕt bÞ b. Tài s ản c ố đị nh vô hình: Là tài s ản không có hình thái v ật ch ất nh ưng xác định được giá tr ị và do doanh nghi ệp n ắm gi ữ, s ử d ụng trong s ản xu ất, kinh doanh, cung c ấp d ịch v ụ ho ặc cho các đố i t ượng khác thuê phù h ợp v ới tiêu chu ẩn ghi nh ận TSC Đ vô hình. 3) Caên cöù vaøo quyeàn sôû höõu ñoái vôùi TSCÑ a) TSCÑ thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa doanh nghieäp: do DN mua saém, xaây döïng, do goùp voán, ñöôïc Nhaø nöôùc caáp . b) TSCÑ khoâng thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa doanh nghieäp: do DN ñi thueâ TSCÑ cuûa DN khaùc theo hình thöùc thueâ hoaït ñoäng hoaëc thueâ taøi chính, tuyø theo hôïp ñoàng, chæ ñöôïc söû duïng trong moät thôøi gian nhaát ñònh. B. HAÏCH TOAÙN TAØI SAÛN COÁ ÑÒNH HÖÕU HÌNH I. Phaân loaïi TSCÑ höõu hình: §èi víi tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh, doanh nghiÖp ph©n lo¹i nh− sau: Lo¹i 1: Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc: lµ tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp ®−îc h×nh thµnh sau qu¸ tr×nh thi c«ng x©y dùng nh− trô së lµm viÖc, nhµ kho, hµng rµo, th¸p n−íc, s©n bi, c¸c c«ng tr×nh trang trÝ cho nhµ cöa, ®−êng x¸, cÇu cèng, ®−êng s¾t, cÇu tÇu, cÇu c¶ng -> TK 2112 Lo¹i 2: M¸y mãc, thiÕt bÞ: lµ toµn bé c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ dïng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh− m¸y mãc chuyªn dïng, thiÕt bÞ c«ng t¸c, d©y truyÒn c«ng nghÖ, nh÷ng m¸y mãc ®¬n lÎ -> TK2113 Lo¹i 3: Ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, thiÕt bÞ truyÒn dÉn: lµ c¸c lo¹i ph−¬ng tiÖn vËn t¶i gåm ph−¬ng tiÖn vËn t¶i ®−êng s¾t, ®−êng thuû, ®−êng bé, ®−êng kh«ng, ®−êng èng vµ c¸c thiÕt bÞ truyÒn dÉn nh− hÖ thèng th«ng tin, hÖ thèng ®iÖn, ®−êng èng n−íc, b¨ng t¶i -> TK2114 Lo¹i 4: ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý: lµ nh÷ng thiÕt bÞ, dông cô dïng trong c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh− m¸y vi tÝnh phôc vô qu¶n lý, thiÕt bÞ ®iÖn tö, thiÕt bÞ, dông cô ®o l−êng, kiÓm tra chÊt l−îng, m¸y hót Èm, hót bôi, chèng mèi mät -> TK2115 Lo¹i 5: V−ên c©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ/hoÆc cho s¶n phÈm: lµ c¸c v−ên c©y l©u n¨m nh− v−ên cµ phª, v−ên chÌ, v−ên cao su, v−ên c©y ¨n qu¶, th¶m cá, th¶m c©y xanh ; sóc vËt lµm viÖc vµ/ hoÆc cho s¶n phÈm nh− ®µn voi, ®µn ngùa, ®µn tr©u, ®µn bß -> TK2116 Lo¹i 6: C¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c: lµ toµn bé c¸c tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c ch−a liÖt kª vµo 60/112
  61. n¨m lo¹i trªn nh− tranh ¶nh, t¸c phÈm nghÖ thuËt -> TK2118 Chuù yù: Tr−êng hîp mét hÖ thèng gåm nhiÒu bé phËn tµi s¶n riªng lÎ liªn kÕt víi nhau, trong ®ã mçi bé phËn cÊu thµnh cã thêi gian sö dông kh¸c nhau vµ nÕu thiÕu mét bé phËn nµo ®ã mµ c¶ hÖ thèng vÉn thùc hiÖn ®−îc chøc n¨ng ho¹t ®éng chÝnh cña nã nh−ng do yªu cÇu qu¶n lý, sö dông tµi s¶n cè ®Þnh ®ßi hái ph¶i qu¶n lý riªng tõng bé phËn tµi s¶n th× mçi bé phËn tµi s¶n ®ã nÕu cïng tho¶ mn ®ång thêi bèn tiªu chuÈn cña tµi s¶n cè ®Þnh ®−îc coi lµ mét tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ®éc lËp. −−− §èi víi sóc vËt lµm viÖc vµ/ hoÆc cho s¶n phÈm, th× tõng con sóc vËt tho¶ mn ®ång thêi bèn tiªu chuÈn cña tµi s¶n cè ®Þnh ®−îc coi lµ mét tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh. −−− §èi víi v−ên c©y l©u n¨m th× tõng m¶nh v−ên c©y, hoÆc c©y tho¶ mn ®ång thêi bèn tiªu chuÈn cña tµi s¶n cè ®Þnh ®−îc coi lµ mét tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh. II. XAÙC ÑÒNH NGUYEÂN GIAÙ TSCÑ HÖÕU HÌNH. 1. Ñònh nghóa: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: lµ toµn bé c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó cã tµi s¶n cè ®Þnh tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®−a tµi s¶n ®ã vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông. 2. Caùc tröôøng hôïp thay ñoåi nguyeân giaù TSCÑ: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp chØ ®−îc thay ®æi trong c¸c tr−êng hîp sau: a. §¸nh gi¸ l¹i gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; b. N©ng cÊp tµi s¶n cè ®Þnh; c. Th¸o dì mét hay mét sè bé phËn cña tµi s¶n cè ®Þnh. 3. X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: a) Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh mua s¾m: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh mua s¾m (kÓ c¶ mua míi vµ cò) lµ gi¸ mua thùc tÕ ph¶i tr¶ céng (+) c¸c kho¶n thuÕ (kh«ng bao gåm c¸c kho¶n thuÕ ®−îc hoµn l¹i), c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ph¶i chi ra tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®−a tµi s¶n cè ®Þnh vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông nh−: li tiÒn vay ®Çu t− cho tµi s¶n cè ®Þnh; chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì; chi phÝ n©ng cÊp; chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö; lÖ phÝ tr−íc b¹ Tr−êng hîp tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh mua tr¶ chËm, tr¶ gãp, nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh mua s¾m lµ gi¸ mua tr¶ tiÒn ngay t¹i thêi ®iÓm mua céng (+) c¸c kho¶n thuÕ (kh«ng bao gåm c¸c kho¶n thuÕ ®−îc hoµn l¹i), c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ph¶i chi ra tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®−a tµi s¶n cè ®Þnh vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông nh−: chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì; chi phÝ n©ng cÊp; chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö ; lÖ phÝ tr−íc b¹ Kho¶n chªnh lÖch gi÷a gi¸ mua tr¶ chËm vµ gi¸ mua tr¶ tiÒn ngay ®−îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ tµi chÝnh theo kú h¹n thanh to¸n, trõ khi sè chªnh lÖch ®ã ®−îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh theo quy ®Þnh vèn hãa chi phÝ li vay. 61/112
  62. b. Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh mua d−íi h×nh thøc trao ®æi: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh mua d−íi h×nh thøc trao ®æi víi mét tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh kh«ng t−¬ng tù hoÆc tµi s¶n kh¸c lµ gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh nhËn vÒ, hoÆc gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n ®em trao ®æi (sau khi céng thªm c¸c kho¶n ph¶i tr¶ thªm hoÆc trõ ®i c¸c kho¶n ph¶i thu vÒ) céng (+) c¸c kho¶n thuÕ (kh«ng bao gåm c¸c kho¶n thuÕ ®−îc hoµn l¹i), c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ph¶i chi ra tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®−a tµi s¶n cè ®Þnh vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông nh−: chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì; chi phÝ n©ng cÊp; chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö; lÖ phÝ tr−íc b¹ Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh mua d−íi h×nh thøc trao ®æi víi mét tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh t−¬ng tù, hoÆc cã thÓ h×nh thµnh do ®−îc b¸n ®Ó ®æi lÊy quyÒn së h÷u mét tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh t−¬ng tù lµ gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ®em trao ®æi. c. Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh tù x©y dùng hoÆc tù s¶n xuÊt: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh tù x©y dùng hoÆc tù s¶n xuÊt lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña tµi s¶n cè ®Þnh céng (+) c¸c chi phÝ l¾p ®Æt ch¹y thö, c¸c chi phÝ kh¸c trùc tiÕp liªn quan ph¶i chi ra tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®−a tµi s¶n cè ®Þnh vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông (trõ c¸c kho¶n li néi bé, c¸c chi phÝ kh«ng hîp lý nh− vËt liÖu lng phÝ, lao ®éng hoÆc c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c v−ît qu¸ møc quy ®Þnh trong x©y dùng hoÆc tù s¶n xuÊt). d. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh do ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n h×nh thµnh theo ph−¬ng thøc giao thÇu Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh do ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n h×nh thµnh theo ph−¬ng thøc giao thÇu lµ gi¸ quyÕt to¸n c«ng tr×nh x©y dùng theo quy ®Þnh t¹i Quy chÕ qu¶n lý ®Çu t− vµ x©y dùng hiÖn hµnh céng (+) lÖ phÝ tr−íc b¹, c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp kh¸c. §èi víi tµi s¶n cè ®Þnh lµ con sóc vËt lµm viÖc vµ/ hoÆc cho s¶n phÈm, v−ên c©y l©u n¨m th× nguyªn gi¸ lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ® chi ra cho con sóc vËt, v−ên c©y ®ã tõ lóc h×nh thµnh tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®−a vµo khai th¸c, sö dông theo quy ®Þnh t¹i Quy chÕ qu¶n lý ®Çu t− vµ x©y dùng hiÖn hµnh, c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan. ®. Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ®−îc cÊp, ®−îc ®iÒu chuyÓn ®Õn Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ®−îc cÊp, ®−îc ®iÒu chuyÓn ®Õn lµ gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n cña tµi s¶n cè ®Þnh ë c¸c ®¬n vÞ cÊp, ®¬n vÞ ®iÒu chuyÓn hoÆc gi¸ trÞ theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña Héi ®ång giao nhËn céng (+) c¸c chi phÝ mµ bªn nhËn tµi s¶n ph¶i chi ra tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®−a tµi s¶n cè ®Þnh vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông nh−: chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì; chi phÝ n©ng cÊp, l¾p ®Æt, ch¹y thö; lÖ phÝ tr−íc b¹ (nÕu cã) Riªng nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ®iÒu chuyÓn gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc trong doanh nghiÖp lµ nguyªn gi¸ ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ bÞ ®iÒu chuyÓn phï hîp víi bé hå s¬ cña tµi s¶n cè ®Þnh ®ã. §¬n vÞ nhËn tµi s¶n cè ®Þnh c¨n cø vµo nguyªn gi¸, sè khÊu hao luü kÕ, gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n vµ bé hå s¬ cña tµi s¶n cè ®Þnh ®ã ®Ó ph¶n ¸nh vµo sæ kÕ to¸n. C¸c chi phÝ cã liªn quan tíi viÖc ®iÒu chuyÓn tµi s¶n cè ®Þnh gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc kh«ng h¹ch to¸n t¨ng nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh mµ h¹ch to¸n vµo chi phÝ 62/112
  63. kinh doanh trong kú. e. Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ®−îc cho, ®−îc biÕu, ®−îc tÆng, nhËn vèn gãp liªn doanh, nhËn l¹i vèn gãp, do ph¸t hiÖn thõa : Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh lo¹i ®−îc cho, ®−îc biÕu, ®−îc tÆng, nhËn vèn gãp liªn doanh, nhËn l¹i vèn gãp, do ph¸t hiÖn thõa lµ gi¸ trÞ theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña Héi ®ång giao nhËn céng (+) c¸c chi phÝ mµ bªn nhËn ph¶i chi ra tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®−a tµi s¶n cè ®Þnh vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông nh−: chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì; chi phÝ n©ng cÊp, l¾p ®Æt, ch¹y thö; lÖ phÝ tr−íc b¹ III. ÑÒNH KHOAÛN MOÄT SOÁ NGHIEÄP VUÏ VEÀ TAØI SAÛN COÁ ÑÒNH 1) Haïch toaùn tính hình bieán ñoäng taêng TSCÑ höõu hình a) Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh mua s¾m: ∗ Tröôøng hôïp mua TSCÑ höõu hình theo hình thöùc traû ngay: Nôï TK 211 Nôï TK 133 Coù TK 111,112,331,311,341 K/c ngu ồn :n ếu có Nợ TK 414,415,441: nguyên giá Có TK 411: nguyên giá Ví d ụ : Mua TB s ản xu ất, t ổng toán thanh toán 630.000.000 đ, trong đó thu ế 5% đã thanh toán qua ngân hàng. Chi phí v ận chuy ển, l ắp đặ t ch ạy th ử đã chi b ằng ti ền m ặt (c ả thu ế 5%) là 3.150.000 đ. Bi ết ngu ồn v ốn để DN bù đắ p l ấy t ừ qu ỹ đầ u t ư phát tri ển 300.000.000 đ, còn l ại lấy t ừ ngu ồn v ốn ĐTXDCB. * Tröôøng hôïp mua TSC§ h÷u h×nh theo ph−¬ng thøc tr¶ chËm, tr¶ gãp vµ ®−a vÒ sö dông ngay cho ho¹t ®éng SXKD, ghi: - Ghi n haän nguyeân giaù TSCÑ höõu hình : 63/112
  64. Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (Nguyªn gi¸ - ghi theo gi¸ mua tr¶ tiÒn ngay) Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (nÕu cã) Nî TK 242 - Chi phÝ tr¶ tr−íc dµi h¹n (PhÇn li tr¶ chËm lµ sè chªnh lÖch gi÷a tæng sè tiÒn ph¶i thanh to¸n trõ (-) gi¸ mua tr¶ tiÒn ngay trõ (-) thuÕ GTGT (nÕu cã) Cã TK 331 - Ph¶i tr¶ cho ng−êi b¸n (Tæng gi¸ thanh to¸n). - §Þnh kú, thanh to¸n tiÒn cho ng−êi b¸n, kÕ to¸n ghi: Nî TK 331 - Ph¶i tr¶ cho ng−êi b¸n Cã TK 111, 112 (Sè ph¶i tr¶ ®Þnh kú bao gåm c¶ gi¸ gèc vµ li tr¶ chËm, tr¶ gãp ph¶i tr¶ ®Þnh kú). - §ång thêi tÝnh vµo chi phÝ theo sè li tr¶ chËm, tr¶ gãp ph¶i tr¶ cña tõng kú, ghi: Nî TK 635 - Chi phÝ tµi chÝnh Cã TK 242 - Chi phÝ tr¶ tr−íc dµi h¹n. Ví d ụ : Mua ph ươ ng ti ện v ận t ải c ủa công ty X, giá mua tr ả góp 575 tri ệu đồ ng, trong đó thu ế 50 tri ệu đồ ng, lãi tr ả góp 25 tri ệu đồ ng. Thanh toán trong 2 n ăm, DN đã thanh toán k ỳ 1 qua ngân hàng bi ết TSC Đ đượ c đầ u t ư t ừ ngu ồn v ốn ĐTXDCB. * Tr−êng hîp mua TSC§ h÷u h×nh lµ nhµ cöa, vËt kiÕn tróc g¾n liÒn víi quyÒn sö dông ®Êt, ®−a vµo sö dông ngay cho ho¹t ®éng SXKD, ghi: Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (Nguyªn gi¸- chi tiÕt nhµ cöa, vËt kiÕn tróc) Nî TK 213 - TSC§ v« h×nh (Nguyªn gi¸- chi tiÕt quyÒn sö dông ®Êt) Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (nÕu cã) Cã TK 111, 112, 331, * Tröôøng hôïp nhaäp khaåu TSCÑ höõu hình : - Khi nhaän TSCÑ höõu hình : Nôï TK 211 Coù TK 331 : phaûi traû ngöôøi baùn nöôùc ngoaøi Coù TK 3333 : thueá nhaäp khaåu - Thueá GTGT TSCÑ höõu hình nhaäp khaåu : Nôï TK 133 Coù TK 33312 - Khi noäp tieàn thueá : Nôï TK 3333 Nôï TK 33312 Coù TK 111,112 - Khi traû tieàn cho ngöôøi baùn Nôï TK 331 Coù TK 111,112 64/112
  65. Ví d ụ : Nh ập kh ẩu m ột TSC Đ giá 10.000USD, thu ế nh ập kh ẩu 10%, VAT 5% ch ưa thanh toán cho nhà cung c ấp. TS được đầ u t ư b ằng ngu ồn v ốn kh ấu hao 50% và ngu ốn v ốn xây d ựng cơ b ản 50%, t ỷ giá 15.500, DN n ộp thu ế theo PP kh ấu tr ừ b) Tr−êng hîp TSC§ h÷u h×nh mua d−íi h×nh thøc trao ®æi: * TSC§ h÷u h×nh mua d−íi h×nh thøc trao ®æi víi TSC§ h÷u h×nh t−¬ng tù: - Khi nhËn TSC§ h÷u h×nh t−¬ng tù do trao ®æi vµ ®−a vµo sö dông ngay cho ho¹t ®éng SXKD, ghi: Nî TK 211 - Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh nhËn vÒ ghi theo gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ ®−a ®i trao ®æi Nî TK 214 - Gi¸ trÞ ® khÊu hao cña TSC§ ®−a ®i trao ®æi Cã TK 211 - Nguyªn gi¸ cña TSC§ h÷u h×nh ®−a ®i trao ®æi. * TSCÑ höõu hình ñöôïc mua saém phaûi thoâng qua laép ñaët trong thôøi gian daøi : Keá toaùn phaûi taäp hôïp chi phí mua saém, laép ñaët theo töøng ñoái töôïng. Khi hoaøn thaønh baøn giao môùi ghi taêng nguyeân giaù TSCÑ vaø keát chuyeån nguoàn voán. - Taäp hôïp chi phí mua saém, laép ñaët ( giaù mua, CP laép ñaët, chaïy thöû vaø caùc CP khaùc tröôùc khi söû duïng) : Nôï TK 2411 : taäp hôïp chi phí thöïc teá Nôï TK 133 Coù TK 331,111,112,334 - Khi hoaøn thaønh, nghieäm thu, ñöa vaøo söû duïng : Nôï TK 211 Coù TK 2411 * TSC§ h÷u h×nh mua d−íi h×nh thøc trao ®æi víi TSC§ h÷u h×nh kh«ng t−¬ng tù: - Khi giao TSC§ h÷u h×nh cho bªn trao ®æi, kÕ to¸n ghi gi¶m TSC§: Nî TK 811 - Chi phÝ kh¸c (Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ h÷u h×nh ®−a ®i trao ®æi) Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ (Gi¸ trÞ ® khÊu hao) Cã TK 211 - TSC§ h÷u h×nh (Nguyªn gi¸). - §ång thêi ghi t¨ng thu nhËp do trao ®æi TSC§: Nî TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng (Tæng gi¸ thanh to¸n) Cã TK 711 - Thu nhËp kh¸c (Gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§ ®−a ®i trao ®æi) Cã TK 3331 - ThuÕ GTGT ph¶i nép (TK 33311) (nÕu cã). 65/112
  66. - Khi nhËn ®−îc TSC§ h÷u h×nh do trao ®æi, ghi: Nî TK 211-TSC§ h÷u h×nh (Gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§ nhËn ®−îc do trao ®æi) Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (NÕu cã) Cã TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng (Tæng gi¸ thanh to¸n). - Xöû lyù khoaûn cheânh leäch: + Tr−êng hîp ph¶i thu thªm tiÒn do gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§ ®−a ®i trao ®æi lín h¬n gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§ nhËn ®−îc do trao ®æi th× khi nhËn ®−îc tiÒn cña bªn cã TSC§ trao ®æi, ghi: Nî TK 111, 112 (Sè tiÒn ® thu thªm) Cã TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng. + Tr−êng hîp ph¶i tr¶ thªm tiÒn do gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§ ®−a ®i trao ®æi nhá h¬n gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§ nhËn ®−îc do trao ®æi th× khi tr¶ tiÒn cho bªn cã TSC§ trao ®æi, ghi: Nî TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng Cã TK 111, 112, Ví d ụ : Tại DN mua s ắm TSC Đ theo ph ươ ng th ức hàng đổ i hàng nh ư sau : Đem thi ết b ị trao đổ i v ới TS t ươ ng t ự. Nguyên giá TS trao đổ i là 300 tri ệu đồ ng, giá tr ị hao mòn là 100 tri ệu đồ ng. Mang ô tô v ận t ải trao đổ i ô tô con v ới công ty X. nguyên giá ô tô v ận t ải là 250 tri ệu đồ ng, kh ấu hao 50 tri ệu đồ ng. Giá trao đổ i theo tho ả thu ận là 168 tri ệu đồ ng (g ồm 5% thu ế). Ô tô con nh ận v ề giá 315 tri ệu đồ ng, (g ồm 5% thu ế). S ố chênh l ệch, DN đã thanh toán qua ngân hàng thu ộc qu ỹ đầ u t ư phát tri ển. c) Tr−êng hîp TSC§ h÷u h×nh tù chÕ ( töï xaây döïng hoaëc töï saûn xuaát): - Khi sö dông s¶n phÈm do doanh nghiÖp tù chÕ t¹o ®Ó chuyÓn thµnh TSC§ h÷u h×nh sö dông cho ho¹t ®éng SXKD: 66/112
  67. Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 155 - Thµnh phÈm (NÕu xuÊt kho ra sö dông) Cã TK 154 - Chi phÝ SXKD dë dang (NÕu s¶n xuÊt xong ®−a vµo sö dông ngay, kh«ng qua kho). - §ång thêi ghi t¨ng TSC§ h÷u h×nh: Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh Cã TK 512- Doanh thu néi bé(Doanh thu lµ gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm). - Chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö, liªn quan ®Õn TSC§ h÷u h×nh, ghi: Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh Cã TK 111, 112, 331, Chuù yù: H−íng dÉn kÕ to¸n c¸c chi phÝ kh«ng ®−îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§ §èi víi TSC§ h÷u h×nh tù x©y dùng hoÆc tù chÕ, c¸c chi phÝ kh«ng hîp lý nh− nguyªn vËt liÖu lng phÝ, lao ®éng hoÆc c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c sö dông v−ît qu¸ møc b×nh th−êng trong qu¸ tr×nh tù x©y dùng hoÆc tù chÕ kh«ng ®−îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§, ghi: Nî TK 111, 138, 334, (PhÇn båi th−êng cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n) Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK 241 - XDCB dë dang (NÕu tù x©y dùng) Cã TK 154 - Chi phÝ SXKD dë dang (NÕu tù chÕ). d) TSCÑ höõu hình taêng do ñaàu tö xaây döïng cô baûn : - Khi taäp hôïp chi phí veà ñaàu tö XDCB phaùt sinh: Nôï TK 2412 Nôï TK 133 Coù TK 111,112,331,152,153,334, - Khi c«ng t¸c XDCB hoµn thµnh bµn giao ®−a tµi s¶n vµo sö dông cho SXKD, ghi: Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh Cã TK 2412 - XDCB dë dang. - NÕu tµi s¶n h×nh thµnh qua ®Çu t− kh«ng tho¶ mn c¸c tiªu chuÈn ghi nhËn TSC§ h÷u h×nh theo quy ®Þnh cña chuÈn mùc kÕ to¸n, ghi: Nî TK 152, 153 (NÕu lµ vËt liÖu, c«ng cô nhËp kho) Cã TK 241 - XDCB dë dang. Ví d ụ : Mua TSC Đ v ới giá thanh toán là 630 tri ệu đồ ng (g ồm 5% thu ế) tr ả qua ngân hàng. TS qua giai đoạn l ắp đặ t, ch ạy th ử và hoàn thành v ới chi phí tr ả b ằng ti ền m ặt 5.000.000, thu ế GTGT 5%. 67/112
  68. ñ) TSCÑ höõu hình ñöôïc caáp, ñöôïc ñieàu chuyeån ñeán: - Ghi nhaän nguyeân giaù ban ñaàu cuûa TSCÑ höõu hình: Nôï TK 211: giaù trò theo ñaùnh giaù cuûa “ Hoäi ñoàng giao nhaän” hoaëc theo giaù trò coøn laïi treân soå keá toaùn cuûa TSCÑ höõu hình ôû ñôn vò caáp, ñôn vò ñieàu chuyeån. Coù TK 411 - C¸c chi phÝ kh¸c liªn quan trùc tiÕp ®Õn TSC§ h÷u h×nh ®−îc tµi trî, biÕu, tÆng tÝnh vµo nguyªn gi¸, ghi: Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh Cã TK 111, 112, 331, Chuù yù: Caùc chi phí lieân quan tröïc tieáp laø caùc chi phí vaän chuyeån, boác dôõ, chi phí naâng caáp, laép ñaët, chaïy thöû, leä phí tröôùc baï e) TSC§ h÷u h×nh ®−îc tµi trî, biÕu tÆng, ®−a vµo sö dông ngay cho ho¹t ®éng SXKD : - Ghi nhaän nguyeân giaù TSCÑ höõu hình theo giaù trò ñaùnh giaù cuûa « Hoäi ñoàng giao nhaän » : Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh Cã TK 711 - Thu nhËp kh¸c. - C¸c chi phÝ kh¸c liªn quan trùc tiÕp ®Õn TSC§ h÷u h×nh ®−îc tµi trî, biÕu, tÆng tÝnh vµo nguyªn gi¸, ghi: Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh Cã TK 111, 112, 331, Chuù yù: Caùc chi phí lieân quan tröïc tieáp laø caùc chi phí vaän chuyeån, boác dôõ, chi phí naâng caáp, laép ñaët, chaïy thöû, leä phí tröôùc baï f) Tr−êng hîp doanh nghiÖp nhaän goùp voán lieân doanh söû duïng n gay cho ho¹t ®éng SXKD : Nôï TK 211: giaù trò theo ñaùnh giaù cuûa “ Hoäi ñoàng giao nhaän” Coù TK 411 i) T röôøng hôïp nhaän laïi voán goùp lieân doanh vôùi doanh nghieäp khaùc: - Caên cöù vaøo giaù trò coøn laïi ñöôïc xaùc ñònh taïi thôøi ñieåm nhaän: Nôï TK 211: theo giaù trò coøn laïi Coù TK 128: nhaän voán goùp lieân doanh ngaén haïn Coù TK 222: nhaän voán goùp lieân doanh daøi haïn - Cheânh leäch giöõa voán goùp vôùi giaù trò coøn laïi: Nôï TK 111,112,1388,152 Coù TK 128,222 68/112
  69. Ví d ụ : T ại DN có tình hình góp v ốn liên doanh nh ư sau : Nh ận góp v ốn LD 1 TS c ủa công ty A theo giá tho ả thu ận là 145 tri ệu đồ ng, các chi phí liên quan đế n ti ếp nh ận TS tr ả b ằng ti ền m ặt là 630.000 đ (bao g ồm 5% thu ế) b ằng v ốn XDCB. Nh ận l ại v ốn góp liên doanh c ủa công ty M. giá tr ị còn l ại là 350.000.000 đ, tr ị giá góp vốn ban đầ u là 375.000.000 đ, s ố chênh l ệch đượ c M tr ả b ằng ti ền m ặt. CHÚ Ý: - Đồng th ời v ới bút toán ghi nh ận nguyên giá TSC Đ h ữu hình, c ần ph ải có các bút toán k ết chuy ển ngu ồn v ốn: + N ếu mua TSC Đ h ữu hình dùng vào ho ạt độ ng SXKD, mua b ằng ngu ồn v ốn kinh doanh (TK411), ngu ồn v ốn kh ấu hao, ngu ồn v ốn vay -> không có các bút toán k ết chuy ển ngu ồn v ốn + N ếu TSC Đ h ữu hình dùng vào ho ạt độ ng SXKD, mua b ằng nguồn v ốn XDCB, qu ỹ đầ u t ư phát tri ển, qu ỹ phúc l ợi -> có các bút toán k ết chuy ển ngu ồn v ốn: Nợ TK 414: mua TSC Đ h ữu hình b ằng qu ỹ đầ u t ư phát tri ển Nợ TK 441: mua TSC Đ h ữu hình b ằng ngu ồn v ốn XDCB Nợ TK 353(2): mua TSC Đ h ữu hình b ằng qu ỹ phúc l ợi Có TK 411 + N ếu TSC Đ h ữu hình dùng vào ho ạt độ ng phúc l ợi, mua b ằng ngu ồn v ốn XDCB, ngu ồn v ốn kinh doanh, qu ỹ đầ u t ư phát tri ển, qu ỹ phúc l ợi -> có các bút toán k ết chuy ển ngu ồn v ốn: Nợ TK 414: mua TSC Đ h ữu hình b ằng qu ỹ đầ u t ư phát tri ển Nợ TK 441: mua TSC Đ hữu hình b ằng ngu ồn v ốn XDCB Nợ TK 353(2): mua TSC Đ h ữu hình b ằng qu ỹ phúc l ợi Nợ TK 411 Có TK 3533 + N ếu TSC Đ h ữu hình dùng vào ho ạt độ ng s ự nghi ệp, d ự án, mua b ằng ngu ồn kinh phí s ự nghi ệp, kinh phí d ự án -> có các bút toán k ết chuy ển ngu ồn v ốn Nợ TK 161 69/112
  70. Có TK 466 Ví d ụ : Mua TB s ản xu ất, t ổng toán thanh toán 630.000.000 đ, trong đó thu ế 5% đã thanh toán qua ngân hàng. Chi phí v ận chuy ển, l ắp đặ t ch ạy th ử đã chi b ằng ti ền m ặt (c ả thu ế 5%) là 3.150.000 đ. Thi ết b ị này ph ục v ụ cho ho ạt độ ng công c ộng và ngu ồn bù đắ p là qu ỹ phúc l ợi. Ví d ụ : DN X ti ến hành XD phân x ưở ng SX b ằng NV ĐTXDCB và m ột ph ần b ằng v ốn vay. Các nghi ệp v ụ liên quan phát sinh nh ư sau : (1) Nh ận công trình, nhà x ưở ng đang xây d ựng d ỡ dang t ừ DN Y thu ộc ngu ồn v ốn ngân sách c ấp để ti ếp t ục thi công, ph ần XD d ỡ dang có giá tr ị là 300 tri ệu đồ ng. (2) Nh ận GBC c ủa ngân hàng v ề s ố ti ền vay dài h ạn ph ục v ụ cho công trình XD nhà x ưở ng đượ c chuy ển vào TK là 300 tri ệu đồ ng. (3) Ứng tr ướ c ti ền cho bên nh ận th ầu thi công là 100 tri ệu đồ ng b ằng chuy ển kho ản. (4) Công trình XD đã hoàn thành và bàn giao v ới giá quy ết toán ch ưa thu ế là 700 tri ệu đồ ng, thu ế su ất 5%. DN đã thanh toán ti ếp ph ần còn n ợ cho đơ n v ị thi công b ằng chuy ển kho ản. (5) Kết chuy ển NV ĐTXDCB b ổ sung ngu ồn v ốn KD. Ph ần còn thi ếu DN đã quy ết đị nh b ổ sung b ằng qu ỹ đầ u t ư phát tri ển. 2) Hạch toán tình hình bi ến độ ng gi ảm TSC Đ h ữu hình a. Nh ượng bán, thanh lý TSC Đ h ữu hình : − TSC Đ h ữu hình nh ượng bán là nh ững TSC Đ h ữu hình không c ần dùng ho ặc xét th ấy s ử dụng không hi ệu qu ả − TSC Đ h ữu hình thanh lý là nh ững TSC Đ h ữu hình h ư h ỏng, l ạc h ậu v ề ký thu ật, không phù h ợp v ới yêu c ầu SXKD, không th ể ti ếp t ục d ụng được - Ghi gi ảm TSC Đ: Nợ TK 811 Nơ 214 Có TK 211 - Ghi nh ận các kho ản thu: Nợ TK 111,112,131,152,153 Có TK 711 Có TK 33311 -Chi phí ph ục v ụ thanh lý nh ượng bán 70/112
  71. Nợ TK 811 Nợ TK 133 Có TK 111,112,331 - Tr ường h ợp TSC Đ h ữu hình được hình thành b ằng qu ỹ phúc l ợi, kinh phí s ự nghi ệp, kinh phí dự án: Nợ TK 3533 Nợ TK 466 Nợ TK 214 Có TK 211 Ví d ụ : Tình hình nh ượng bán, thanh lý TS t ạo DN Hoa Sen nh ư sau (1) DN nh ượng bán TS nguyên giá 540.000.000, giá tr ị hao mòn lu ỹ k ế là 145.000.000. giá nh ượng bán có 5% thuế là 420.000.000 ch ưa thu ti ền. chi phí s ửa ch ữa tân trang TS tr ước khi nh ượng bán có c ả 5% thu ế là 5.250.000. (2) Thanh lý nhà kho nguyên giá 300.000.000, hao mòn luỹ k ế 300.000.000 đ. Chi phí thanh lý g ồm : L ươ ng tr ả công nhân thanh lý 300.000 đ, trích theo l ươ ng theo quy định (19%), chi phí khác tr ả b ằng ti ền m ặt là 43.000 đ. Ph ế li ệu thu h ồi nh ập kho 3.000.000 đ. b. Góp v ốn liên doanh v ới doanh nghi ệp khác Nợ TK222: theo giá đánh giá c ủa h ội đồ ng liên doanh Nợ TK 214 Nợ TK 811: chênh l ệch = giá đánh giá giá tr ị còn l ại Ví d ụ : Mang TSC Đ đã s ử d ụng được 1 n ăm có nguyên giá 2.400.000.000 góp v ốn liên doanh. Bi ết th ời gian s ử d ụng h ữu ích là 10 n ăm. Giá đánh giá l ại là 2.200.000.000 và th ời gian s ử dụng h ữu ích là 10 n ăm. c. Hoàn l ại v ốn góp liên doanh cho doanh nghi ệp khác Nợ TK411 Nợ TK 214 Có TK 211 d. Cầm c ố, th ế ch ấp b ằng TSC Đ h ữu hình Nợ TK 144,244 71/112
  72. Nợ TK 214 Có TK 211 e. Chuy ển TSC Đ h ữu hình thành CC –DC vì không đủ tiêu chu ẩn ghi nh ận là TSC Đ h ữu hình : §èi víi TSC§ h÷u h×nh hiÖn ®ang ghi trªn sæ cña doanh nghiÖp, nÕu kh«ng ®ñ tiªu chuÈn ghi nhËn quy ®Þnh trong chuÈn mùc TSC§ h÷u h×nh, ph¶i chuyÓn sang lµ c«ng cô, dông cô, kÕ to¸n ph¶i ghi gi¶m TSC§ h÷u h×nh: Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ (Gi¸ trÞ ® khÊu hao) Nî TK 627, 641, 642 (Gi¸ trÞ cßn l¹i) (NÕu gi¸ trÞ cßn l¹i nhá) Nî TK 242 - Chi phÝ tr¶ tr−íc dµi h¹n (Gi¸ trÞ cßn l¹i) (NÕu gi¸ trÞ cßn l¹i lín ph¶i ph©n bæ dÇn) Có TK 211 - TSC ĐHH. Ví d ụ : Do thay đổi tiêu chu ẩn v ề giá tr ị TS, m ột s ố TS chuy ển thành CCDC nh ỏ nh ư sau : (1) Thi ết b ị v ăn phòng, nguyên giá 4.500.000, hao mòn lu ỹ k ế 4.000.000. ph ần còn l ại đưa hết vào chi phí . (2) Thi ết b ị s ản xu ất, nguyên giá 13.200.000, đã hao mòn lu ỹ k ế 5.200.000. Ph ần còn lại phân b ổ d ần vào chi phí trong 2 n ăm. C. HAÏCH TOAÙN TAØI SAÛN COÁ ÑÒNH VO HÌNH 1. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh : lµ toµn bé c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó cã tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®−a tµi s¶n ®ã vµo sö dông theo dù tÝnh . 2. X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh: a. Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh lo¹i mua s¾m: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh lo¹i mua s¾m lµ gi¸ mua thùc tÕ ph¶i tr¶ céng (+) c¸c kho¶n thuÕ (kh«ng bao gåm c¸c kho¶n thuÕ ®−îc hoµn l¹i), c¸c chi phÝ liªn quan ph¶i chi ra tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®−a tµi s¶n vµo sö dông theo dù tÝnh. Tr−êng hîp tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh mua d−íi h×nh thøc tr¶ chËm, tr¶ gãp, nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh lµ gi¸ mua tr¶ tiÒn ngay t¹i thêi ®iÓm mua. Kho¶n chªnh lÖch gi÷a gi¸ mua tr¶ chËm vµ gi¸ mua tr¶ tiÒn ngay ®−îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ tµi chÝnh theo kú h¹n thanh to¸n, trõ khi sè chªnh lÖch ®ã ®−îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh theo quy ®Þnh vèn hãa chi phÝ li vay. b. Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh mua d−íi h×nh thøc trao ®æi: 72/112
  73. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh mua d−íi h×nh thøc trao ®æi víi mét tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh kh«ng t−¬ng tù hoÆc tµi s¶n kh¸c lµ gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh nhËn vÒ, hoÆc gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n ®em trao ®æi (sau khi céng thªm c¸c kho¶n ph¶i tr¶ thªm hoÆc trõ ®i c¸c kho¶n ph¶i thu vÒ) céng (+) c¸c kho¶n thuÕ (kh«ng bao gåm c¸c kho¶n thuÕ ®−îc hoµn l¹i), c¸c chi phÝ liªn quan ph¶i chi ra tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®−a tµi s¶n vµo sö dông theo dù tÝnh. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh mua d−íi h×nh thøc trao ®æi víi mét tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh t−¬ng tù, hoÆc cã thÓ h×nh thµnh do ®−îc b¸n ®Ó ®æi lÊy quyÒn së h÷u mét tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh t−¬ng tù lµ gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ®em trao ®æi. c. Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh h×nh ®−îc t¹o ra tõ néi bé doanh nghiÖp: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ®−îc t¹o ra tõ néi bé doanh nghiÖp lµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn kh©u thiÕt kÕ, x©y dùng, s¶n xuÊt thö nghiÖm ph¶i chi ra tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®−a tµi s¶n cè ®Þnh ®ã vµo sö dông theo dù tÝnh. Riªng c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong néi bé ®Ó doanh nghiÖp cã nhn hiÖu hµng hãa, quyÒn ph¸t hµnh, danh s¸ch kh¸ch hµng, chi phÝ ph¸t sinh trong giai ®o¹n nghiªn cøu vµ c¸c kho¶n môc t−¬ng tù kh«ng ®−îc x¸c ®Þnh lµ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh mµ h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh trong kú. d. Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ®−îc cÊp, ®−îc biÕu, ®−îc tÆng: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ®−îc cÊp, ®−îc biÕu, ®−îc tÆng lµ gi¸ trÞ theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña Héi ®ång giao nhËn céng (+) c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ph¶i chi ra tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®−a tµi s¶n cè ®Þnh ®ã vµo sö dông theo dù tÝnh. ®. QuyÒn sö dông ®Êt: Nguyªn gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh lµ quyÒn sö dông ®Êt (bao gåm quyÒn sö dông ®Êt cã thêi h¹n vµ quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi): lµ tiÒn chi ra ®Ó cã quyÒn sö dông ®Êt hîp ph¸p céng (+) chi phÝ cho ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng, san lÊp mÆt b»ng, lÖ phÝ tr−íc b¹ (kh«ng bao gåm c¸c chi phÝ chi ra ®Ó x©y dùng c¸c c«ng tr×nh trªn ®Êt); hoÆc lµ gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt nhËn gãp vèn. Tr−êng hîp doanh nghiÖp thuª ®Êt th× tiÒn thuª ®Êt ®−îc ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ kinh doanh, kh«ng ghi nhËn lµ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh. Nguyên giá TSC Đ vô hình là quy ền s ử d ụng đấ t có th ời h ạn khi được giao đấ t ho ặc s ố ti ền tr ả khi nh ận chuy ển nh ượng quy ền s ử d ụng đấ t h ợp pháp t ừ người khác, ho ặc giá tr ị quy ền s ử dụng đấ t nh ận góp v ốn liên doanh. Tr ường h ợp quy ền s ử d ụng đấ t được chuy ển nh ượng cùng v ới mua nhà c ửa, v ật ki ến trúc trên đất thì giá tr ị c ủa nhà c ửa, v ật ki ến trúc ph ải được xác đị nh riêng bi ệt và ghi nh ận là TSC Đ h ữu hình. 73/112