Quản trị sản xuất và dịch vụ - Chương V: Quản trị dự trữ

Nội dung text: Quản trị sản xuất và dịch vụ - Chương V: Quản trị dự trữ

1. QUN TR SN XUT & DCH V Chương V. QUN TR D TR TS. NGUYN VĂN MINH 098 311 8969, nguyenvm2002@gmail.com Hà Ni, 2007 CHƯƠNG V. QUN TR D TR NI DUNG CHÍNH I. Khái quát chung II. Các phương pháp qun tr d tr cơ bn III. Bo him d tr © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 2 Hà ni, 20062007. I. KHÁI QUÁT CHUNG 1. Khái nim
   Qun tr d tr là qun tr quá trình bo đm mc d tr ti ưu v ngun lc đáp ng kp thi nhu cu sn xut, tha mãn yêu cu ca khách hàng và gim ti đa chi phí d tr cho DN. 2. Chc năng ca qun tr d tr
   ðáp ng đy đ, chính xác các yêu cu sn xut v nguyên vt liu.
   Bo đm ngun d tr đ quá trình sn xut din ra liên tc, hiu qu thơng qua vic to ngun d tr ti ưu (bufer).
   Ngăn nga kh năng cn kit ngun lc SX vì các lý do bt kh kháng.
   Ngăn nga nhng bin đng bt thưng lên giá thành sn phm (tích tr, đ phịng trưt giá).
   Gim ti đa chi phí sn xut thơng qua vic ti ưu hĩa chi phí d tr. © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 3 Hà ni, 20062007. 1
2. I. KHÁI QUÁT CHUNG 3. Chi phí d tr  4 nhĩm chi phí cơ bn 1. Chi phí đt hàng (ordering cost)  Là chi phí đ thc hin đơn hàng:  Chi phí lp, gi, nhn đơn đt hàng;  Chi phí nhn hàng: vn chuyn, bc d ;  CP giao nhn, kim tra cht lưng hàng hĩa;  CP thanh quyt tốn lơ hàng;  Nhng chi phí này thưng đưc tính chung theo tng lơ hàng.  T l thun vi s ln đt và nhn hàng, t l nghch vi s lưng sn phm trong mt đơn hàng. © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 4 Hà ni, 20062007. I. KHÁI QUÁT CHUNG 3. Chi phí d tr 2. Chi phí duy trì d tr (tn tr, lưu kho)  Là chi phí liên quan đn vic gi và bo qun hàng hĩa trong kho trong mt khong thi gian xác đnh.  CP thuê kho, bãi;  CP dch v lưu kho, CP bo qun hàng hĩa;  CP phát sinh trong quá trình bo qun;  CP liên quan đn hàng hĩa: bo him, thu, khu hao;  CP cơ hi do vn đng trong hàng d tr.  Chi phí này t l thun vi s lưng hàng hĩa d tr.  Vn đ: đ gim chi phí tn tr thì nên đt hàng nhiu ln vi s lưng ít, nhưng làm như th li làm tăng chi phí đ hàng . Ti ưu © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 5 Hà ni, 20062007. I. KHÁI QUÁT CHUNG 3. Chi phí d tr 3. Chi phí phát sinh do khơng đ ngun hàng d tr  Là chi phí xut hin trong trưng hp cu vưt cung (mt khách hàng vì khơng đáp ng kp, đ nhu cu).  Chi phí loi này khĩ đánh giá và mang tính ch quan. 4. Chi phí mua hàng  Là chi phí đ mua mt lưng hàng mi.  Tuy nhiên chi phí này khơng liên quan nhiu đn các mơ hình d tr. © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 6 Hà ni, 20062007. 2
3. I. KHÁI QUÁT CHUNG 4. H thng qun tr d tr  Phi tr li hai câu hi chính
   ðt hàng khi nào?
   S lưng bao nhiêu?  Cĩ hai h thng qun tr d tr cơ bn:
   Tái to d tr đnh kỳ theo thi gian, vi s lưng khác nhau – mơ hình P;
   Tái to d tr theo s lưng khơng ph thuc vào thi gian – mơ hình Q. © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 7 Hà ni, 20062007. I. KHÁI QUÁT CHUNG 4. H thng qun tr d tr Q Q Q1 Q2 Q3 Q1 Q2 Q3 Q0 t1 t2 t3 t1 t2 t3 t1=t2=t3; Q1≠Q2≠Q3 Q1=Q2=Q3; t1≠t2≠t3 Mơ hình P Mơ hình Q © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 8 Hà ni, 20062007. I. KHÁI QUÁT CHUNG 5. Hiu qu hot đng ca h thng qun tr d tr  ð qun tr d tr hiu qu DN cn quan tâm hơn:
   D báo nhu cu;
   Kim sốt thi gian thc hin đơn hàng;
   Kim sốt, ti ưu hĩa chi phí d tr, chú trng chi phí đt hàng và chi phí lưu kho.  ði vi DNNVV áp dng hình thc kim tra đnh kỳ, tái to d tr theo thi gian;  Áp dng hình thc qun tr d tr đơn gian: thùng hai ngăn.  S dng mã s, mã vch đ qun tr d tr.  Tìm hiu thc t qun tr d tr DN. © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 9 Hà ni, 20062007. 3
4. II. Các phương pháp qun tr d tr cơ bn  Phương pháp ABC  Mơ tái to d tr theo s lưng (Ecomic Order Quality model – EOQ)  Mơ hình EOQ tái to d tr liên tc  Mơ hình EOQ – khu tr theo s lưng. © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 10 Hà ni, 20062007. 2.1. Phương pháp ABC  Là phương pháp phân loi hàng d tr thành các nhĩm khác nhau (A,B,C) da vào giá tr hàng hĩa d tr hàng năm ca tng loi hàng đưc qui thành tin.  Giá tr hàng hĩa d tr hàng năm ca mt loi hàng đưc tính bng tích s gia giá bán 1đvsp vi s lưng d tr hàng năm ca loi hàng đĩ.  Phân tích ABC da trên nguyên tc 2080 ca Pareto (nhà kinh t hc Italy, TK 19).
   20% KH > 80% li nhun > Th trưng mc tiêu
   20% SP > 80% doanh thu > CL phát trin SP
   20% hàng d tr > 80% giá tr hàng d tr ca DN. 20/80 PARETO PHÁT TRIN CĨ TRNG TÂM © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 11 Hà ni, 20062007. SƠ ð MINH HA K THUT ABC Giá tr hàng d tr Nhĩm A Cao, 80 Nhĩm B TB, 20 Nhĩm C Thp,10 20 60 90 S lưng d tr © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 12 Hà ni, 20062007. 4
5. 2.2. Mơ hình đt hàng kinh t cơ bn  Economic Order Quality model – EOQ  Là mơ hình tái to d tr theo s lưng – cho phép xác đnh s lưng d tr ti ưu vi chi phí thp nht cĩ th mà vn đm bo DN hot đng hiu qu.  Gi thit ca mơ hình:
   Nhu cu bit trưc và khơng đi;
   Nhu cu phân b đu trong;
   Thi gian thc hin đơn hàng bit trưc và khơng đi;
   ðơn hàng ca các ln đt hàng đu như nhau;
   Ch tính hai loi chi phí cơ bn: CPđt hàng và chi phí lưu kho;
   Tính tốn ch vi 1 loi hàng hĩa. © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 13 Hà ni, 20062007. 2.2. Mơ hình đt hàng kinh t cơ bn  Mơ hình tng quát Tc đ xut Q hàng Qmax ðim đt hàng Qmin t t, Thi Thi 0 t1 t2 đim gian nhn © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 14 hàngHà ni, 20062007. 2.2. Mơ hình đt hàng kinh t cơ bn  Gi:
   Q: s lưng SP trong mt đơn hàng
   H: chi phí lưu kho tính trên 1 đvsp
   S: chi phí đt hàng ca 1 đơn hàng
   D: nhu cu d tr trong thi gian t.  Yêu cu: 1. Tính chi phí lưu kho –CLK 2. Tính chi phí đt hàng – CðH 3. Tìm giá tr Q ti ưu cho 1 ln đt hàng đ chi phí d tr là bé nht? Tc tìm Q đ C DT = C LK +C ðH > min © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 15 Hà ni, 20062007. 5
6. 2.2. Mơ hình đt hàng kinh t cơ bn 1. Tính chi phí lưu kho – CLK CLK  Ta cĩ: C =Q/2 .H C = Q .H LK LK TB =H/2 .Q = (Qmax+Qmin)/2.H = Q/2.H (1) Trong đĩ: QTB – lưng d tr trung bình trong thi gian t; Qmax – lưng d tr ti đa (Qmax=Q) Qmin – lưng d tr ti thiu (Qmin = 0). Q © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 16 Hà ni, 20062007. 2.2. Mơ hình đt hàng kinh t cơ bn 2. Tính chi phí đt hàng – CðH CðH  Ta cĩ: C = D/Q.S (2) ðH C =1/Q . DS Trong đĩ: D nhu cu d ðH tr trong thi gian t; S – chi phí đt 1 đơn hàng  D/Q ?
   S lưng đơn hàng  Q/D.T?
   Thi gian 1 kỳ đt hàng (T – thi gian làm vic trong giai đon kho sát) Q © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 17 Hà ni, 20062007. 2.2. Mơ hình đt hàng kinh t cơ bn 3. Tìm Q* ti ưu C Ta cĩ: DT CDT = C LK + C ðH (1)&(2) suy ra: CDT CDT =Q/2 .H+D/Q .S = H/2 .Q +1/Q.DS Qua đ th ta thy C DT đt giá min khi (C DT )’ Q=0 và (C DT )’’ Q>0. Hay chính là: H/2 – DS/Q 2 =0 => = 2DS (3) Q* H Q* Q © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 18 Hà ni, 20062007. 6
7. 2.2. Mơ hình đt hàng kinh t cơ bn Ví d  Doanh nghip A trong năm ti s bán đưc khong 9600 sp. Chi phí lưu kho cho 1đvsp loi này/1năm là $16, chi phí mt ln đt hàng d tính là $75. DN làm vic 288ngày/năm. 1. Tính s lưng đt hàng ti ưu Q*. 2. DN cn đt hàng bao nhiu ln trong 1 năm? 3. Khong thi gian gia 2 ln đt hàng là bao nhiêu?
   Gii Ta cĩ: D=9600; H=$16; S=$75; T=288
   Q* = √2DS/H= √2.9600.75/16=300 sp.
   S ln đt hàng = D/Q*=9600/300=32 ln.
   Chu kỳ đt hàng = Q*/D.T=300/9600.288=9 ngày © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 19 Hà ni, 20062007. 2.3. Mơ hình EOQ – tái to d tr liên tc  Mơ hình tng quát
   Trên thc t quá trình sn xut (nhp kho) thưng din ra đng thi vi quá trình cung ng tiêu dùng (xut kho), nên hàng d tr đưc tái to liên tc. Xem mơ hình minh ha. Nhp, Xut xut Qp p Qmax (pu)/p u Hàng d tr t © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 20 Hà ni, 20062007. 2.3. Mơ hình EOQ – tái to d tr liên tc  Gi:
   QP – s lưng hàng nhp kho (sn xut) trong 1 chu kỳ d tr;
   Qmax – s lưng hàng d tr ti đa;
   p – t đ nhp kho (sn xut);
   u – tc đ xut kho (tc đ tiêu dùng);
   H, S, D – như bài trưc.  Tìm giá tr Q p ti ưu (nhp kho hoc sn xut) đ chi phí d tr là nh nht?
   Chi phí đt hàng trong trưng hp này đưc xem như là chi phí chun b sn xut (bo dưng máy mĩc, vn hành, thay th cơng c sn xut – cho 1 lơ hàng d tr. © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 21 Hà ni, 20062007. 7
8. 2.3. Mơ hình EOQ – tái to d tr liên tc  Gii: Qp/p=t’? Ta co : •Thi gian sn xut (nhp kho) Qp/u = t? QMAX p−u •Thi gian 1 chu kỳ d tr CLK = 2 H = QP 2 p H C = D S ðH QP Suyra : C = C + C = Q p−u H + D S DT LK ðH P 2 p QP ' p−u 1 CDT →min khi (CDT )Q = 0 → 2 p H − 2 DS = 0 p QP 2 2DS p hay 2DS p hay Qp = H • p−u →Qp = H • p−u )4( © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 22 Hà ni, 20062007. 2.3. Mơ hình EOQ – tái to d tr liên tc Ví d  DN B sn xut đ chơi tr em (ơtơ) cn 48000 bánh xe nha đ lp rp/1năm. DN t sn xut linh kin này cơng sut 800sp/1ngày. Chi phí lưu kho/1sp/1năm là $1. Chi phí chun b sn xut là $45/1 chu kỳ sn xut. DN làm vic 240 ngày/năm và quá trình xut xưng ơtơ nha din ra liên tc trong năm.  Yêu cu: 1. Xác đnh khi lưng SX ti ưu bánh xe cho 1 chu kỳ SX. 2. Xác đnh giá tr chi phí d tr ti thiu. 3. Xác đnh chu kỳ tái to d tr ti ưu. 4. Xác đnh thi gian sn xut ti ưu (kỳ SX) © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 23 Hà ni, 20062007. 2.3. Mơ hình EOQ – tái to d tr liên tc Gii: Ta cĩ: D=48000; S=$45; H=$1; p=800sp/ngày; u=48000/240=200sp/ngày. 1. Qp=√2DS/H . √p/(pu)= √(2.48000.45)/1 . √800/(800200)= 2400sp. 2. CDT = Qmax/2 . H + D/Qp . S = Qp.(pu)/2p . H + D/Qp . S = 1800/2 .1 + 48000/2400 . 45=1800$ 3. t=Qp/u = 2400/200=12 ngày. 4. t’ = Qp/p = 2400/800 = 3 ngày. Kt lun: ????  S lưng sn xut ti ưu cho 1 chu kỳ d tr là 2400sp, đưc sx trong 3 ngày và sau 12 thì li khi đng sn xut 1 ln. Mơi năm DN s cĩ 20 tái to d tr liên tc. © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 24 Hà ni, 20062007. 8
9. 2.4. Mơ hình EOQ – khu tr theo s lưng (Quantity Discount Models)  ð khuyn khích tiêu dùng nhiu DN áp dng chính sách gim giá theo s lưng mua hàng.  Nhim v ca ngưi mua là phi xác đnh đưc s lưng đt hàng ti ưu đ va tha hưng li ích do gim giá mà khơng làm tăng tng giá tr chi phí d tr.  Tng chi phí d tr trong trưng hp này đưc tính như sau: CDT = C LK + C ðH + C MH Tc: Q D C = H + S + PD DT 2 Q trong đĩ : P giá 1 đvsp Cn xác đnh Q 0 đ C DT = min? ng dng mơ hình EOQ đ gii © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 25 Hà ni, 20062007. CLK c đnh/đvsp, khơng tính Sơ đ biu din theo giá tr mua hàng 3) C, 1) CDT cĩ tính C MH P CDT chưa tính C MH CLK CðH EOQ, Q 0 2) Q0 Q 4) Q CLK tính t l vi % giá tr mua hàng CLK1 P1 P2 CLK2 P3 CLK3 CðH Q0 Q © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut Q01 Q02 Q03 26 Q Hà ni, 20062007. 2.4. Mơ hình EOQ – khu tr theo s lưng  Ví d 1. DN cĩ nhu cu s STT S lưng mua Giá, $ dng 816SP/năm đ sn xut. Chi phí đt hàng đưc hàng, chic tính bng $12/sp/năm, chi 1 149 20 phí lưu kho tương ng là 2 5079 18 4$/sp/năm. Bng giá ca nhà cung cp xem bng. 3 8099 17  Xác đnh s lưng mua hàng 4 Trên 100 16 ti ưu đ chi phí d tr là thp nht? Gii : Trưng hp C LK c đnh tính trên đơn v sp, khơng theo giá tr mua hàng. Ta cĩ: D=816sp/năm; S=$12; H=$4 Bưc 1 . Tính Q 0 =√2.816.12/4=70sp. Bưc 2 . Vì s lưng đt hàng ti ưu khơng đi theo giá mua hàng nên ta ch cn chn 3 đơn giá cĩ s lưng ln hơn Q0 đ so sánh. Bưc 3 . Tính giá tr C DT70, 80,100 CDT70 = 14968; C DT80 =14154; C DT100 =14354 Bưc 4. Chn Q 0 = 80sp. © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 27 Hà ni, 20062007. 9
10. 2.4. Mơ hình EOQ – khu tr theo s lưng  Ví d 2. DN cĩ nhu cu s dng 4000sp/năm đ sn xut. Chi phí STT S lưng mua Giá, $ đt hàng đưc tính bng $18/sp/năm, chi phí lưu kho hàng, chic chim 18% giá tr mua hàng. 1 1499 0,90 Bng giá ca nhà cung cp xem bng. 2 500999 0,85  Xác đnh s lưng mua hàng ti 3 Trên 1000 0,82 ưu đ chi phí d tr là thp nht? Gii : Trưng hp C LK t l vi giá tr mua hàng Ta cĩ: I=18%=0,18=> H=0,18P; S=$18; D=4000. Bưc 1 . Vì Q 0 thay đi theo s lưng mua hàng nên ta phi tính Q0,9 =√2DS/IP 0,9 =942sp; Q 0,85 =970sp; Q 0,82 =988sp.> Ý nghĩa? Bưc 2 . ðiu chnh s lưng đt hàng ti ưu đ phù hp vi quãng gim giá. Vi giá $0,9: chn Q 0,9 =499sp; Q 0,85 =970sp; Q 0,82 =1000sp => Vì sao li chn như vy? Bưc 3 . Tính giá tr C DT0,9, 0,85,0,82 sau đĩ so sánh CDT499 =$3784,4; C DT970 =$3548; C DT1000 = $3426; Bưc 4 . Chn Q 0,82 = 1000sp. © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 28 Hà ni, 20062007. 2.5. Xác đnh thi đim đt hàng tái to d tr (ROPreorder point) ROP=d.LT Trong đĩ: Q •d – nhu cu trong mt giai đon thi gian. •LT – thi gian thc Mc nhu cu cao hin đơn hàng d tr. nht cĩ th Ví d: Mt đơn v sn xut cĩ Mc nhu cu d tính nhu cu nhp ROP 2đvsp/ngày. Thi gian thc hin đơn hàng là 7 ngày. Xác đnh thi đim tái to d tr. Mc d tr ROP = 2x7= 14sp. d phịng (an tồn) KL.: Khi nào ngun d tr ch cịn 14sp thì bt ðt hàng Nhn hàng LT Thi gian đu đt © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 29 Hà ni, 20062007. III. D tr bo him  Mc d tr d phịng (an tồn) – là mưc d tr đưc d tính phịng nga nhng F(x) thay đi tht thưng ca nhu cu(Ss – safe stock). Xác sut  Cách xác đnh mc d tr an toan mo  Gi: him Mc đ đáp
    x là s yêu cu trong khong thi gian bo thiu d him; ng nhu cu tr
    xBT – là giá tr trung bình ca x;
    Sn –đim đt hàng (ROP); (Xác sut đ
    F(x) mt đ xác xut ca ca đi lưng x; ngun d tr)
    Ss – là mc d tr an tồn;
    Kpv – xác xut mc đ tin cy ca ngun d tr.
    K (z) – h s ca đưng phân b chun (tra ROP SL d tr bng) x Ss
    σLT đ lch chun ca nhu cu  Ta cĩ: Sn  Ss=Snx hay Ss=z. σLT  Sn (ROP) = x+Ss 0 z  σLT =√(xixTB )/n © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 30 Hà ni, 20062007. 10
11. III. Bo him d tr  Ví d: Kỳ Nhu cu (xi) |xix| (xix) 2
    Cĩ s liu v tình hình tiêu 1 110 11 121 th sn phm qua các kỳ như 2 90 9 81 sau (xem bng) 3 112 13 169
    Xác đnh mc d tr bo 4 88 11 121 him Ss vi xác sut Kpv là 50%, 80%, 90%, 98% 5 108 9 81 6 85 14 196 Kỳ Nhu cu, sp Σ 593 67 769 1 110 XTB =99; σLT =√769/6=11,3 2 90 3 112 Kpv, % k (z) Ss=z. σLT , sp 4 88 50 0 0 5 108 80 0,84 9,49 6 85 90 1,28 14,46 © Nguyn Văn Minh, T chc sn xut 98 2,05 23,1731 Hà ni, 20062007. 11