Phương pháp tiếp cận hệ thống cảnh quan nông lâm kết hợp

Nội dung text: Phương pháp tiếp cận hệ thống cảnh quan nông lâm kết hợp

1. 8/19/2008 PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN HỆ THỐNG CẢNH QUAN NÔNG LÂM KẾT HỢP Dr. Ho Dac Thai Hoang Bộ công cụ tiếp cận hệ thống cảnh quan nông lâm kết hợp Lịch sử sử dụng tài nguyên Lát cắt cảnh quan có sự tham gia Sơ đồ tài nguyên cảnh quan Bản đồ sử dụng tài nguyên cảnh quan Phân tích cơ cấu cây trồng 1
2. 8/19/2008 Lịch sử sử dụng tài nguyên •Mục đích • Giúp cho các thành viên trong cộng đồng nắm được một số biến đổi trong thôn bản, phạm vi cảnh quan theo thời gian • Làm cơ sở để tìm ra một số nguyên nhân biến đổi, giúp cho nông dân thay đổi nhận thức. •Kết quả xây dựng biểu đồ hướng thời gian là cơ sở cho việc xác định mục tiêu, định hướng kế hoạch phạm vi cảnh quan và còn là tài liệu cho việc giám sát đánh giá sau này. Lịch sử sử dụng tài nguyên • Yêu cầu: • Thành phần tham gia: lão nông tri điền, cán bộ phụ trách nông nghiệp địa chính xã • Đối tượng tham gia: cán bộ khuyên nông khuyến lâm và các bên liên quan đánh giá tài nguyên và phát triển tiềm năng xây dựng hệ thống cảnh quan nông lâm kết hợp • Đốối tượng cảnh quan tác động: thôn, xã 2
3. 8/19/2008 Lịch sử sử dụng tài nguyên • Điều kiện thực hiện • Có mụctiêukhc tiêu khảoosátl sát lịch sử sử dụng tài nguyên để tìm ra các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên hợp lý và bền vững • Đối tượng tham gia có hiểu biết về lịch sử sử dụng và các biến động chính về lịch sử sử dụng tài nguyên Lịch sử sử dụng tài nguyên •Các bước thực hiện • Bước1:Tc 1: Tổ chức nhóm các thành viên tham gia khảosáto sát đánh giá lịch sử sử dụng tài nguyên của khu vực. •Bước 2: Khảo sát thực địa để có những khái niệm và nhận xét tổng quan về địa bàn nghiên cứu •Bước 3: Xây dựng thang thời gian bao gồm các mốc thời gian chính của địa phương. •Bước 4: Trên các mốc thời gian chính thảo luận sự biến động của việc sử dụng tài nguyên đồng thời rút ra bài học hoặc phân tích nhược điểm, trở ngại chính xuất hiện trong các giai đoạn •Bước 5: Thảo luận phương pháp, chiến lược khắc phục trở ngại định hướng sử dụng tài nguyên bền vững và có hiệu quả 3
4. 8/19/2008 Lịch sử sử dụng tài nguyên • Báo cáo kết quả • Biềumu mẫu điều tra trên hiệntrn trường • Thang lược sử thời gian • Biên bản thảo luận nhóm •Biểu mẫu báo cáo kết quả • Báo cáo lịch sử sử dụng tài nguyên, phân tích các biến động và các trở ngại •Bài học rút ra và giải pháp khả thi •Các bước hoạt động tiếp theo Lát cắt cảnh quan có sự tham gia • Là công cụ để thảo luận thông tin liên quan đến việc sử dụng đất của thôn, cộng đồng hoặcxã.c xã. • Đi lát cắt được thực hiện theo cấu trúc địa hình của địa bàn nghiên cứu • Đi lát cắt có thể thực hiện chỉ một phần hay toàn bộ thôn, trong khoảng 1 đến 3 giờ. • Đi lát cắt gồm hai yếu tố: đi dạo thôn và sơ đồ để ghi chép lại thông tin trên đường đi. 4
5. 8/19/2008 Lát cắt cảnh quan có sự tham gia •Mục đích • Xây dựng các tuyến đilátci lát cắtst sẽ cung cấpphình hình ảnh sâu sắccv về tiềm năng đất đai, cây trồng,vật nuôi và tiềm ẩn nội bộ của cộng đồng. •Xác định phân loại sử dụng đất và đặc điểm của từng loại về chất lượng đất, cây che phủ, quyền sử dụng đất, kinh tế xã hội, v.v • Từ đólàmcó làm cơ sở để đánh giá và lậppk kế hoạch phát tri ểnnc cảnh quan Lát cắt cảnh quan có sự tham gia •Các bước thực hiện • Bước1:Thc 1: Thảoluo luận trên sa bàn hoặctrênbc trên bản đồ, sơ đồ để xác định các hướng đi lát cắtgiải thích thật rõ mục đích đi lát cắt, yêu cầu nông dân dẫn đường và sẵn sàng thảo luận. •Bước 2: Tiến hành đi lát cắt từ vùng thấp đến vùng cao, đến mỗi vùng đặc trưng cho cả khu vực dừng lại thảo luận. Phác hoạ nhanh địa hình và đặc điểm của vùng đó tạo điều kiện nông dân thảo luận hoặc tiến hàn h p hỏng vấn. •Bước 3: Vẽ sơ đồ mặt cắt 5
6. 8/19/2008 Lát cắt cảnh quan có sự tham gia • Báo cáo kết quả • Biềumu mẫu điều tra trên hiệntrn trường •Biểu mẫu báo cáo kết quả •Các bước hoạt động tiếp theo Sơ đồ tài nguyên cảnh quan •Mục đích • Để hiểu đượccnh nhậnnth thứccc củaang người dân về nguồnntài tài nguyên thiên nhiên hiện có tại địa phương và họ sử dụng chúng như thế nào • Yêu cầu: • Thành phần tham gia • Đối tượng tham gia • Đối tượng cảnh quan tác động 6
7. 8/19/2008 Sơ đồ tài nguyên cảnh quan •Các bước thực hiện •Bước 1: Đánh giá hiện trạng • Tài nguyên nào dồi dào (tiềm năng)? nào hiếm? •Lập danh mục các loại tài nguyên chính của địa phương •Mọi người được tiếp cận đất đai công bằng không? •Phụ nữ va Người nghèo được tiếp cận đất đai không? •Mọi người đi lấy nước ở đâu? Ai đi lấy nước? •Mọi người đi lấy củi ở đâu? Ai đi lấy củi? •Mọi người chăn thả gia súc ở đâu? •Hoạt động phát triển nào bà con muốn thực hiện chung cho cả cộng cồng? Ở đâu? •Bước 2: Xác định ba vấn đề quan trọng nhất và nguyên nhân của chúng •Bước 3: Tìm ra các giải pháp cho vấn đề Sơ đồ tài nguyên cảnh quan • Báo cáo kết quả • Biềumu mẫu điều tra trên hiệntrn trường •Biểu mẫu báo cáo kết quả •Các bước hoạt động tiếp theo 7
8. 8/19/2008 Lập bản đồ/sa bàn cảnh quan sử dụng tài nguyên có sự tham gia •Mục tiêu • Khái quát toàn b ộ tài nguyên và vị trí phân b ố của tài nguyên trên địa bàn nghiên cứu (thôn, xã, bản ) •Xác lập và đánh giá hiện trạng tài nguyên • Phân tích ưu nhược điểm của hiện trạng sử dụng tài nguyên tại địa phương •Xây dựng phương án sử dụng bền vững tài nguyên trong hệ thống cảnh quan • Đánh giá, phân tích hiện trạng sử dụng đất/tài nguyên của thôn, đưa ra những khó khăn, giải pháp. • Làm cơ sở cho thảo luận, xây dựng kế hoạch sử dụng đất của thôn (QHSDĐ) Lập bản đồ cảnh quan sử dụng tài nguyên có sự tham gia •Phương pháp • Vẽ lạibi bản đồ hiện có theo mụctiêuc tiêu định hình •Vẽ lại từ sa bản đồ đắp •Vẽ phác họa • Yêu cầu: • Không phải cần độ chính xác cao • Phảidongi do người dân tr ựccti tiếpplàm làm •Phải xác định được phạm vi ranh giới và hướng trục 8
9. 8/19/2008 Lập bản đồ cảnh quan sử dụng tài nguyên có sự tham gia •Các bước thực hiện • Bước 1: Thành lập nhóm 5-7ng7 người. •Bước 2 : Chọn một nơi cao để dễ quan sát toàn thôn, bản. ,phác hoạ các vị trí bằng bút chì lên giấy A4 theo hướng Bắc Nam •Bước 3 : Thảo luận và vẽ sơ đồ thôn bản lên mặt đất. Hướng dẫn người dân nên vẽ đường trục chính, sông ngòi trước, tiếp đến vẽ các mốc dễ nhớ như trụ sở UBND, trạm y tế, trường học, cụm dân cư,r, rồi đến các khu đấttrt trồng tr ọt, chăn nuôi, rừng trồng, rừng tự nhiên •Bước 4: Đánh dấu vị trí các hộ lên sơ đồ. Sử dụng kết quả phân loại hộ để đánh dấu các loại hộ. 3D clay model Phân tích cơ cấu cây trồng •Mục đích • Xác định hiệntrn trạng cơ cấuucâytr cây trồng chính và phụ trên địa bàn nghiên cứu • Phân tích mối tương quan và tiềm năng phát triển cũng như trở ngại chính trong cơ cấu cây trồng hiện hành •Xây dựng phương án cải thiện nằm nâng cao sức sản xuấttrênt trên đơnvn vị canh tác theo hướng bềnvn vững, có lợi nhuận cao 9
10. 8/19/2008 Phân tích cơ cấu cây trồng •Các bước thực hiện •Bước 1: Khảo sát hiện trường trên các nhóm dạng lập địa chính để đánh giá hiện trạng và cơ cấu cây trồng chính yếu của địa bàn nghiên cứu. •Bước 2: Liệt kê cây trồng chính theo nhóm cây nông nghiệp, cây lương thực, cây hoa màu, cây ăn quả, cây đa mục đích, cây công nghiệp, cây rừng hoặc cây lưu niên, cây hàng năm, cây 1 vụ, cây 2 vụ . •Bước 3: Phân tích hiện trạng ưu nhược điểm của các nhóm cây và các loài cây chính. So sánh với các nhóm dạng lập địa chính để tìm ra được trở ngại và tiềm năng phát triển •Bước 4: Khảo sát nhu cầu thị trường và định hướng mục tiêu sử dụng cho từng loại cây •Bước 5: Xây dựng phương án cải thiện Lập kế hoạch định hướng và điều khiển theo hướng bền vững Đánh giá tác động và phân tích tác động đến cảnh quan nông lâm kếtht hợp Đánh giá thị trường cung cấp và tiêu thụ hàng hóa 10
11. 8/19/2008 Đánh giá thị trường cung cấp và tiêu thụ hàng hóa •Mục đích: • Xác định những loại hàng hóa nào quan tr ọng nhấttbà bà con thường mua bán trong thôn •Xác định tiềm năng và vấn đề chính liên quan thị trường, mua bán hàng hóa và hệ thống cung cấp đầu vào • Đề ra các giải pháp và hoạt động khắc phục phù hợp Đánh giá thị trường cung cấp và tiêu thụ hàng hóa •Phương pháp • Thảoluo luận theo nhóm sở thích • Yêu cầu: • Thành phần tham gia • Đối tượng tham gia • Đối tượng cảnh quan tác động 11
12. 8/19/2008 Đánh giá thị trường cung cấp và tiêu thụ hàng hóa •Các bước thực hiện •Bước 1: Đánh giá hiện trạng •a)Th) Thị trường đối vớiiô nông lâm sản •Xác định những nông sản chính của địa phương • Phân loại sản phẩm thị trường và sản phẩm tiêu dùng •Thị trường tiêu thụ sản phẩm hiện tại và thị trường tiềm năng • Phân tích khó khăn •b) Dịch vụ nông nghiệp •Xác định những tổ chức, cá nhân cung cấp dịnh vụ nông lâm nghiệp (giống cây trồng vật nuôi, phân bón, thuốc trừ sâu, thú y ) •Xác định khó khăn bà con gặp phải khi tiếp cận với các dịch vụ này? • •Bước 2: Xác định tiềm năng, những vấn đề quan trọng và nguyên nhân •Bước 3: Tìm ra các giải pháp cho vấn đề •Bước 4: Xác định các hoạt động liên quan để giải quyết vấn đề hoặc củng cố thực tiễn có triển vọng Đánh giá tác động và phân tích tác động đến cảnh quan nông lâm kết hợp •Mục đích: (brainstorming) • Phương án phân tích:?? 12
13. 8/19/2008 Các phương pháp khác •Thảo luận các phương pháp tiếp cận khác 13