›
›

Phát triển hệ thống thông tin - Chương 5: Các phương pháp luận phát triển hệ thống thông tin quản lý

pptx 92 trang vanle 3050
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Phát triển hệ thống thông tin - Chương 5: Các phương pháp luận phát triển hệ thống thông tin quản lý", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pptxphat_trien_he_thong_thong_tin_chuong_5_cac_phuong_phap_luan.pptx

Nội dung text: Phát triển hệ thống thông tin - Chương 5: Các phương pháp luận phát triển hệ thống thông tin quản lý

  1. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Phát triển hệ thống thông tin (IS Development) Chương 5 CÁC PHƯƠNG PHÁP LUẬN PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG THÔNG TIN QUẢN LÝ
  2. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin NỘI DUNG CHÍNH 1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN HƯỚNG QUY TRÌNH (PROCESS-ORIENTED METHODOLOGIES) 2. PHƯƠNG PHÁP LUẬN HỖN HỢP (BLENDED METHODOLOGIES) 3. PHƯƠNG PHÁP LUẬN HƯỚNG ĐỐI TƯỢNG (OBJECT-ORIENTED METHODOLOGIES) 4. PHƯƠNG PHÁP LUẬN PHÁT TRIỂN NHANH (RAPID DEVELOPMENT METHODOLOGIES) 5. PHƯƠNG PHÁP LUẬN HƯỚNG CON NGƯỜI (PEOPLE-ORIENTED METHODOLOGIES) 6. PHƯƠNG PHÁP LUẬN HƯỚNG TỔ CHỨC (ORGANISATIONAL-ORIENTED METHODOLOGIES) 7. CÁC KHUÔN MẪU (FRAMEWORKS) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 2
  3. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Tài liệu học tập • Tài liệu và giáo trình chính: – Slide bài giảng. • Tài liệu tham khảo: – Avison, D.E. & Fitzgerald, G. “Information Systems Development: Methodologies, Techniques and Tools”, 4th Edition, McGraw-Hill, London, 2006. • Chapter 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26 Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 3
  4. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin PHƯƠNG PHÁP LUẬN HƯỚNG QUY TRÌNH (PROCESS-ORIENTED METHODOLOGIES) ❑ Phân tích thiết kế và thực hiện hệ thống thông tin có cấu trúc (STRADIS) ❑ Yourdon Systems Method (YSM) ❑ Jackson Systems Development (JSD) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 4
  5. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Phân tích thiết kế và thực hiện hệ thống thông tin có cấu trúc (STRADIS) • STRADIS được hình thành như là khả năng áp dụng đối với sự phát triển của hệ thống thông tin bất kỳ, bất kể quy mô và có hay không việc nó sẽ được thực hiện tự động. Tuy nhiên, trong thực tế, nó chủ yếu được sử dụng tinh tế hơn trong môi trường ít nhất là một phần của hệ thống thông tin tự động. • Phương pháp luận này dự kiến ​​có liên quan đến một tình huống trong đó có một sự tồn đọng của hệ thống đang chờ đợi để được phát triển và không đủ nguồn lực để dành hết cho tất cả các hệ thống tiềm năng mới. Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 5
  6. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Chu trình STRADIS: • Nghiên cứu ban đầu (initial study): DFD tổng quan của hệ thống hiện tại, ước tính thời gian, chi phí và lợi ích, báo cáo để xác định tiến tới giai đoạn tiếp theo • Nghiên cứu chi tiết (detailed study): điều tra chi tiết của hệ thống hiện có, DFD luận lý, báo cáo chi phí / lợi ích, tác động đến nhân viên / thủ tục • Xác định và thiết kế các giải pháp thay thế (defining and designing alternative solutions): các mục tiêu của hệ thống, DFDS luận lý mới, các tùy chọn thiết kế thay thế • Thiết kế vật lý (physical design): phân tích chuyển đổi / giao dịch, sự chuẩn hóa, thiết kế tập tin / CSDL vật lý, thiết kế chi tiết xử lý lỗi, báo cáo và định dạng màn hình Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 6
  7. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Yourdon Systems Method (YSM) • YSM ban đầu rất giống với STRADIS. Phân rã chức năng hoặc thiết kế từ trên xuống (top-down design), trong đó một vấn đề liên tục bị phân rã thành các đơn vị quản lý được (manageable units), là cơ sở của phương pháp này. • YSM bao gồm cả các hoạt động của tổ chức (mặc dù điều này có thể là ở cấp độ bộ phận cũng như ở cấp độ tổ chức như một tổng thể) và hệ thống của chính nó. Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 7
  8. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Cách tiếp cận YSM có ba giai đoạn chính: • Nghiên cứu khả thi (Feasibility study): nghiên cứu hệ thống hiện tại, nghiên cứu môi trường của hệ thống • Mô hình hóa cốt yếu (Essential modeling): – Xây dựng mô hình môi trường (environmental model building): tuyên bố về mục đích, sơ đồ ngữ cảnh, danh sách sự kiện – Xây dựng mô hình hành vi (behavioral model building): Sơ đồ luồng dữ liệu, sơ đồ thực thể quan hệ, sơ đồ chuyển đổi trạng thái, từ điển dữ liệu, đặc tả quá trình • Mô hình hóa thực hiện (Implementation modeling): mô hình hóa quá trình vật lý liên quan, mô hình hóa môi trường phần mềm trong đó hệ thống tồn tại, mô hình hóa cấu trúc của phần mềm được tạo ra Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 8
  9. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Jackson Systems Development (JSD) • JSD sử dụng sự chuyển đổi thông qua quá trình lập kế hoạch như là câu trả lời cho vấn đề đường dẫn ẩn (hidden path problem), và một đóng góp lớn của JSD nằm trong các lĩnh vực lập kế hoạch quá trình và mô hình hóa thế giới thực. • Hơn nữa, JSD giải quyết vấn đề thời gian trong mô hình hóa và thiết kế hệ thống trong một cách mà hầu hết các phương pháp luận thiết kế hệ thống thông tin không làm được, vì sau đó có xu hướng để mô hình hóa các yếu tố tĩnh trong hệ thống. Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 9
  10. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin JSD có ba giai đoạn chính: • Giai đoạn mô hình hóa (Modeling phase) – Bước hoạt động thực thể (Entity action step) – Bước cấu trúc thực thể (Entity structure step) • Giai đoạn mạng lưới (Network phase) – Bước mô hình hóa ban đầu (Initial model step) – Bước chức năng (Function step) – Bước định thời hệ thống (System timing step) • Giai đoạn thực hiện (Implementation phase) – Bước đặc tả hệ thống vật lý (Physical system specification step) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 10
  11. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin PHƯƠNG PHÁP LUẬN HỖN HỢP (BLENDED METHODOLOGIES) ❑ Phương pháp phân tích và thiết kế hệ thống theo cấu trúc (SSADM) ❑ Merise ❑ Information Engineering (IE) ❑ Welti ERP Development Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 11
  12. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Phương pháp phân tích và thiết kế hệ thống theo cấu trúc (SSADM) • Một cách tiếp cận toàn diện và có cấu trúc để phát triển hệ thống • Một "cơ sở" (baseline) để so sánh và đánh giá các phương pháp luận khác và cho các chủ đề trong phát triển hệ thống • Sự kế thừa đúng với cách tiếp cận SDLC truyền thống với kỹ thuật mới và các công cụ phát triển từ những năm 1970 Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 12
  13. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin SSADM • Các giả định về hệ thống thông tin: – tương đối ổn định – xử lý thường xuyên, sự tương tác được xác định tốt (well-defined) – đứng tự do (free-standing), phát triển từ "hỗn tạp" (scratch) – các quy trình, dữ liệu được xác định trên toàn cục, – có thể định nghĩa đầy đủ và khách quan – thông tin có cấu trúc tốt (well-structured) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 13
  14. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin SSADM • Các giả định về hệ thống thông tin, phát triển hệ thống và vai trò của các nhà phát triển hệ thống: – nhà phát triển hệ thống là "chuyên gia" (expert), những người có kiến ​​thức kỹ thuật để cung cấp một giải pháp – các nhà phát triển hệ thống "sở hữu" (owns) các phương pháp luận và kiểm soát quá trình phát triển – người dùng có kiến ​​thức nghiệp vụ và phải làm việc / hỗ trợ các nhà phát triển hệ thống khi cần thiết để đảm bảo các yêu cầu được đáp ứng – người dùng sẽ sở hữu hệ thống, phải ký kết Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 14
  15. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin SSADM • Được phát triển bởi LBMS và Central Computing and Telecommunications Agency (CCTA) ở Anh • Được chấp nhận bởi CCTA trong tháng 1 năm 1981 như là cách tiếp cận tiêu chuẩn trong dịch vụ dân sự ở Vương quốc Anh • Các yêu cầu: – tài liệu (documentation) – tự kiểm tra (self-checking) – các kỹ thuật thử và thử nghiệm (tried and tested techniques) – có thể hiệu chỉnh (tailorable) – dể dạy (teachable) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 15
  16. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin SSADM • Trưởng thành, được sử dụng rộng rãi, đặc biệt ở Vương quốc Anh • Thường trung gian cho các dự án lớn • Định hướng dữ liệu (data-driven) do nhấn mạnh ban đầu về mô hình hóa dữ liệu và công nghệ cơ sở dữ liệu • Các phiên bản sau này cân bằng hơn: – vai trò của người sử dụng nhấn mạnh – tầm quan trọng của các quy trình và chức năng • Phiên bản 4 vào năm 1990 • Phiên bản trước đó có 6 giai đoạn (Downs, Clare và Coe 1988) • Phiên bản 4 có 7 giai đoạn (Avison và Fitzgerald năm 2003) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 16
  17. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin SSADM • Căn cứ và o thờ i hiệu (prescriptive) • Giản lược (reductionist) • Toàn diện (comprehensive) • Đã phát triển với việc sử dụng: các phiên bản (versions), CASE tool • Các mẫu, ví dụ như vi SSADM, bảo trì SSADM • Các giai đoạn SDLC: khả thi, phân tích hệ thống, thiết kế hệ thống • Tập trung vào các khía cạnh chức năng và kỹ thuật Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 17
  18. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin SSADM: phiên bản mới • Nghiên cứu khả thi (feasibility study) 1. Tính khả thi (feasibility) • Phân tích yêu cầu (requirements analysis) 2. Điều tra môi trường hiện tại (investigation of current environment) 3. Các tùy chọn hệ thống nghiệp vụ (business system options) • Đặc tả yêu cầu (requirements specification) 4. Định nghĩa của yêu cầu (definition of requirements) • Đặc tả hệ thống luận lý (logical system specification) 5. Các tùy chọn hệ thống kỹ thuật (technical system options) 6. Thiết kế luận lý (logical design) • Thiết kế vật lý (physical design) 7. Thiết kế vật lý (physical design) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 18
  19. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin MERISE • Merise là phương pháp được sử dụng rộng rãi nhất cho việc phát triển hệ thống thông tin tại Pháp. Nó được sử dụng trong cả hai khu vực công và tư nhân. Ảnh hưởng của nó đã lan ra ngoài Pháp đến Tây Ban Nha, Thụy Sĩ và Canada. Giống như SSADM, Merise đã trở thành ảnh hưởng trong cách tiếp cận châu Âu, Euromethod. • Cốt yếu của cách tiếp cận này nằm trong ba chu trình: chu trình quyết định, chu trình vòng đời, và chu trình trừu tượng, trong đó bao gồm dữ liệu và các yếu tố quá trình với sự nhấn mạnh như nhau. Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 19
  20. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Chu trình quyết định (Decision cycle) Chu trình quyết định sẽ bao gồm: • Lựa chọn kỹ thuật liên quan đến phần cứng và phần mềm; • Lựa chọn cách xử lý, chẳng hạn như thời gian thực (real- time)hoặc theo lô (bath); • Lựa chọn theo định hướng người sử dụng (user-oriented) liên quan đến giao diện người dùng; • Xác định các quyết định liên quan đến các tác nhân chính của hệ thống thông tin và tổ chức; • Các quyết định chức năng liên quan đến chi phí và lợi ích; • Các quyết định quản lý liên quan đến các chức năng của hệ thống thông tin. Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 20
  21. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Chu trình vòng đời (Life cycle) Các giai đoạn chính của chu trình vòng đời: • Lập kế hoạch chiến lược (ở cấp độ doanh nghiệp): ánh xạ các mục tiêu của tổ chức với nhu cầu thông tin của nó, và các phân vùng tổ chức vào "lĩnh vực" (domains) để phân tích sâu hơn (chẳng hạn như sản xuất, thu mua, tài chính, và nhân viên). • Nghiên cứu sơ bộ (đối với các lĩnh vực quan tâm): mô tả các hệ thống thông tin đề xuất, thảo luận về tác động có thể có của chúng, và các chi tiết các chi phí liên quan và lợi ích, phải là phù hợp với các kế hoạch chiến lược. • Nghiên cứu chi tiết (đối với các dự án cụ thể): những khía cạnh sẽ được tự động, bao gồm các đặc tả chi tiết cho việc thiết kế chức năng và thiết kế kỹ thuật. • Lập lịch trình và tài liệu khác: phát triển, thực hiện và bảo trì (cả ba cấp độ ứng dụng) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 21
  22. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Chu trình trừu tượng (Abstraction cycle) • Chu trình trừu tượng là chìa khóa làm nên Merise. Không giống như nhiều cách tiếp cận thay thế, việc xử lý riêng biệt của dữ liệu và các quy trình cũng không kém phần kỹ lưỡng và cả hai được đưa vào tính toán từ đầu. • Góc nhìn dữ liệu (data view) được mô hình hóa trong ba giai đoạn: ý niệm (conceptua), luận lý (logical) và vật lý (physical). • Tương tự, góc nhìn định hướng quá trình (process-oriented view) được mô phỏng thông qua ba giai đoạn tương đương với ý niệm (conceptual), tổ chức (organizational) và hoạt động (operational). • Mỗi mức độ trừu tượng trong chu trình trừu tượng là một đại diện – dù là một phần của hệ thống thông tin, và chúng phải nhất quán. Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 22
  23. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin INFORMATION ENGINEERING (IE) Martin và Finkelstein (1981), Martin (1989): • Phương pháp luận theo định hướng dữ liệu (data oriented methodology) • Chu trình bảo phủ đầy đủ • Quan điểm tổ chức rộng (organization-wide) về quy hoạch công nghệ thông tin và hệ thống thông tin • Phân tích từ trên xuống và phát triển của các ứng dụng của tổ chức • Tập trung vào dữ liệu và các hoạt động • Cũng được hỗ trợ bởi các công cụ CASE, ví dụ như IEW, IEF • Đã phát triển • Được sử dụng rộng rãi Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 23
  24. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Information Engineering Sự phát triển • Công nghệ cơ sở dữ liệu • Phân tích dữ liệu và quản lý dữ liệu • Mô hình dữ liệu chiến lược, hình thành thủ tục • Ngôn ngữ lập trình thế hệ thứ tư (4GLs) và "các công cụ sản xuất" (productivity tools), ví dụ như bộ sinh mã (code generators) • Sự gắn kết của hoạch định hệ thống thông tin với hoạch định kinh doanh chiến lược • Các kỹ thuật mô hình hóa quá trình • Công nghệ CASE, bách khoa toàn thư (encyclopedia), điều phối viên kiến ​​thức (knowledge coordinator) • Phát triển ứng dụng nhanh RAD (Rapid Application Development) • Các khái niệm hướng đối tượng Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 24
  25. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Information Engineering • Dữ liệu làm trung tâm (data centered): – mô hình dữ liệu yêu cầu đầu tiên, các quy trình làm sau (dữ liệu ổn định hơn) – các ứng dụng sẽ được tích hợp bởi một khung dữ liệu phổ biến • "Một bộ lồng vào nhau của các kỹ thuật chính thống, trong đó mô hình doanh nghiệp, mô hình dữ liệu và các mô hình quá trình được xây dựng và được sử dụng để tạo ra và duy trì hệ thống xử lý dữ liệu", James Martin (1986) • Sử dụng sơ đồ như là một công cụ truyền thông và mô tả Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 25
  26. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Các giai đoạn chính của Information Engineering • Hoạch định chiến lược thông tin (information strategy planning): xây dựng một kiến ​​trúc công nghệ thông tin và hỗ trợ chiến lược và các mục tiêu kinh doanh • Phân tích lĩnh vực nghiệp vụ (business area analysis): xác định dữ liệu và các yêu cầu chức năng của từng lĩnh vực nghiệp vụ • Hoạch định hệ thống riêng lẻ (individual systems planning) • Thiết kế hệ thống (systems design): hoàn tất các đặc tả luận lý cho một hệ thống và chuyển đổi vào đặc tả thiết kế vật lý • Xây dựng (construction): để tạo ra mã, kiểm thử, và cài đặt hệ thống • Chuyển giao (cutover) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 26
  27. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Information Engineering Các tính năng (features): • Quan điểm tổ chức rộng (organization-wide perspective) gắn kết với kế hoạch kinh doanh chiến lược • Toàn diện (comprehensive) • Nhấn mạnh vào người sử dụng tham gia (user involvement) ví dụ như JAD, JRP • Phát triển bằng cách kết hợp các kỹ thuật mới, các khái niệm, công nghệ ví dụ như RAD, khái niệm hướng đối tượng • Tiến hóa từ thực tiễn, ví dụ giai đoạn ISP rút ngắn • Nhấn mạnh về tự động hóa ví dụ như 4GLs, I-CASE, các nguyên mẫu (prototypes) • Chủ yếu cho hệ thống xử lý giao dịch cơ sở dữ liệu • Ít sự kiện hoặc mô hình hóa hành vi Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 27
  28. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Information Engineering Các tính năng (features): • Sau giai đoạn ISP, các hoạt động có thể tiến hành song song • Mô hình hóa quy trình và dữ liệu cấp cao (mô hình phối hợp - coordinating model) cho phép điều này bằng cách làm nổi bật giao diện và sự phụ thuộc giữa các hệ thống, vv. • Đường dẫn linh hoạt thông qua các phương pháp luận, ví dụ như tái cấu trúc (re-engineering) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 28
  29. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Welti ERP Development • Cách tiếp cận của Norbert Welti để phát triển các dự án ERP đã được mô tả dựa trên kinh nghiệm khi thực hiện các dự án SAP R/3, đó là nền tảng giải pháp ERP phổ biến nhất, nhưng cách tiếp cận có thể được sử dụng cho dự án ERP khác. • Bốn giai đoạn chính trong một dự án ERP là: – Lập kế hoạch (Planning) – Thực hiện (Realization) – Chuẩn bị (Preparation) – Tạo ra (Productive) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 29
  30. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Welti ERP Development • SAP đã phát triển phương phápluận riêng của họ được gọi là Accelerated SAP (ASAP). – Chuẩn bị dự án (Project preparation) – Thiết kế kế hoạch nghiệp vụ chi tiết (Design business blueprint) – Mô phỏng (Simulation) – Xác thực (Validation) – Chuẩn bị cuối cùng (Final preparation) – Hỗ trợ (Support) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 30
  31. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin PHƯƠNG PHÁP LUẬN HƯỚNG ĐỐI TƯỢNG (OBJECT-ORIENTED METHODOLOGIES) ❑ Phân tích hướng đối tượng (OOA) ❑ Rational Unified Process (RUP) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 31
  32. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Phân tích hướng đối tượng (OOA) • Đã có nhiều cách tiếp cận khác nhau để phân tích và thiết kế hệ thống hướng đối tượng: – Booch (1991, 1994) – Coad và Yourdon (1991) – Coad và Argila (1996) – Jacobson et al. (1999) – Kruchten (2000) – Martin và Odell (1992) – Mathiassen et al. (2000) – Rumbaugh et al. (1991) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 32
  33. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Phân tích hướng đối tượng (OOA) • Đã có sự canh tranh giữa các phương pháp luận, đặc biệt là tập trung vào phân tích, có thể nổi tiếng nhất là phương pháp luận phân tích hướng đối tượng (OOA) của Coad và Yourdon. Cách tiếp cận này đã được công bố trước khi có sự ra đời của UML và được mô tả lần đầu tiên vào năm 1990. • OOA bao gồm năm hoạt động chính: – tìm lớp & đối tượng (finding class & objects) – xác định cấu trúc (identifying structures) – xác định đối tượng (identifying subjects) – xác định các thuộc tính (defining attributes) – xác định các dịch vụ (defining services) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 33
  34. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Rational Unified Process (RUP) • Đầu tiên được gọi là quá trình Rational Objectory Process (1997) nhưng sau đó đổi tên thành Rational Unified Process (RUP) • RUP là “một quá trình đầy đủ có thể hỗ trợ toàn bộ chu trình phát triển phần mềm", Jacobson et al. (1999) • Unified Process được mô tả như là "định hướng trường hợp sử dụng (use-case driven), kiến ​​trúc làm trung tâm(architecture centric), lặp đi lặp lại và gia tăng (iterative and incremental)", Jacobson et al. (1999) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 34
  35. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Rational Unified Process (RUP) • Ba khái niệm chính của RUP (trường hợp sử dụng, kiến trúc, và lặp lại) được mô tả là giống như một chiếc ghế ba chân, mà không có một chân phân rời ", Jacobson et al. (1999). Các tác giả khác xác định sáu (hoặc nhiều hơn) yếu tố cốt lõi của RUP. • RUP có một số "chu trình" mà cùng nhau tạo nên sự phát triển của một dự án và chạy trong suốt vòng đời của nó. Mỗi chu trình bao gồm bốn giai đoạn: Khởi động (Inception), Chuẩn bị (Elaboration), Xây dựng (Construction), và Chuyển đổi (Transition). Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 35
  36. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Rational Unified Process (RUP) • Luồng công việc là một chuỗi các hoạt động "tạo ra một kết quả có giá trị quan sát được", và có chín luồng quá trình công việc cốt lõi trong RUP (Kruchten, 2000): – luồng công việc mô hình hóa nghiệp vụ (the business modeling workflow) – luồng công việc nắm bắt yêu cầu (the requirements workflow) – luồng công việc phân tích và thiết kế (the analysis and design workflow) – luồng công việc thực hiện (the implementation workflow) – luồng công việc kiểm thử (the test workflow) – luồng công việc triển khai (the deployment workflow) – luồng công việc cấu hình và quản lý sự thay đổi (the configuration and change management workflow) – luồng công việc quản lý dự án (the project management workflow) – luồng công việc về môi trường (the environment workflow) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 36
  37. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin PHƯƠNG PHÁP LUẬN PHÁT TRIỂN NHANH (RAPID DEVELOPMENT METHODOLOGIES) ❑ James Martin's RAD (JMRAD) ❑ Phương pháp phát triển hệ thống năng động (DSDM) ❑ Extreme Programming (XP) ❑ Phương pháp phát triển hệ thống thông tin WEB (WISDM) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 37
  38. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin James Martin's RAD (JMRAD) • JMRAD thực sự là một sự kết hợp của các kỹ thuật và các công cụ nổi tiếng. • Các đặc điểm quan trọng nhất của JMRAD: – không dựa trên chu trình truyền thống, nhưng thông qua một cách tiếp cận tiến hóa (evolutionary)/ tạo nguyên mẫu (prototyping) – tập trung xác định những người sử dụng quan trọng và liên quan đến chúng thông qua các cuộc hội thảo ở các giai đoạn phát triển ban đầu – tập trung vào việc có được cam kết từ người dùng nghiệp vụ – đòi hỏi một bộ công cụ với một kho lưu trữ tinh vi (sophisticated repository) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 38
  39. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin James Martin's RAD (JMRAD) • JMRAD có bốn giai đoạn: – Lập kế hoạch nắm bắt yêu cầu (Requirement planning) – Thiết kế người dùng (User design) – Xây dựng (Construction) – Chuyển giao (Cutover) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 39
  40. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Phương pháp phát triển hệ thống năng động (DSDM) Các nguyên lý DSDM (DSDM principles): • Sự tham gia của người dùng chủ động là bắt buộc. • Bốn chìa khóa về sự trao quyền: quyền (authority), nguồn lực (resources), thông tin (information) và trách nhiệm (accountability). • Thường xuyên chuyển giao các kết quả là điều cần thiết. • Phù hợp cho mục đích nghiệp vụ là tiêu chuẩn cần thiết để chấp nhận chyuển giao. • Lặp đi lặp lại và phát triển gia tăng là cần thiết để hội tụ vào một giải pháp nghiệp vụ chính xác. Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 40
  41. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Phương pháp phát triển hệ thống năng động (DSDM) Các nguyên lý DSDM (tt): • Tất cả các thay đổi trong quá trình phát triển có thể đảo ngược, tức là không tiếp tục tiến hành theo lộ trình, đặc biệt nếu đang gặp phải vấn đề, quay trở lại mốc an toàn hoặc điểm đồng thuận cuối cùng, và sau đó bắt đầu một lộ trình mới. • Các yêu cầu được vạch ra ở mức cao, tức là các yêu cầu nghiệp vụ cao cấp, một khi đã thỏa thuận, được ổn định. Chủ yếu là phạm vi của dự án. • Thử nghiệm được tích hợp trong suốt chu trình. • Một cách tiếp cận cộng tác và hợp tác giữa tất cả các bên liên quan là cần thiết. Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 41
  42. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Phương pháp phát triển hệ thống năng động (DSDM) Chu trình phát triển DSDM (DSDM development life cycle): • Nghiên cứu khả thi (Feasibility study) • Nghiên cứu nghiệp vụ (Business study) • Mô hình chức năng lặp đi lặp lại (Functional model iteration) • Thiết kế và xây dựng hệ thống lặp đi lặp lại (System design and build iteration) • Thực hiện (Implementation) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 42
  43. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Extreme Programming (XP) • eXtreme Programming (XP) là "một khuôn phép của phát triển phần mềm với các giá trị của sự đơn giản, phản hồi, truyền thông và lòng can đảm" (Jeffries, 2001) • Các giai đoạn của XP: – Lập kế hoạch (Planning) – Thiết kế (Designing) – Phát triển vòng đời (Developing life) – Productionalizing (Productionalizing) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 43
  44. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Phương pháp phát triển hệ thống thông tin WEB (WISDM) Organizational analysis Information analysis Value creation Requirements Appreciation specification of complexity Web development through mediation Work design HCI User satisfaction Technical design User Interface Customer Software model experiance Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 44
  45. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin PHƯƠNG PHÁP LUẬN HƯỚNG CON NGƯỜI (PEOPLE-ORIENTED METHODOLOGIES) ❑ Effective Technical and Human Implementation of Computer-based Systems (ETHICS) ❑ KADS ❑ CommonKADS Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 45
  46. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin ETHICS • ETHICS: Effective technical and human implementation of computer-based systems (Enid Mumford, Manchester Business School, 1979, 1983, 1985): "một cách tiếp cận thiết kế có cấu trúc bao gồm các yếu tố tổ chức, hành chính và chất lượng quá trình làm việc" và "một phương pháp luận giải quyết vấn đề có sự tham gia" (a participative problem solving methodology) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 46
  47. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin ETHICS • Phát triển thông qua nghiên cứu hành động • Góc nhìn thiết kế kỹ thuật - xã hội (the socio-technical design view): – hiệu quả về kỹ thuật – các đặc tính xã hội dẫn đến sự hài lòng công việc cao và cải thiện chất lượng quá trình làm việc, tức là hệ thống máy tính hiệu quả yêu cầu công nghệ phù hợp chặt chẽ với các yếu tố xã hội và tổ chức • Có nghĩa là để đạt được điều thì cần sự tham gia của người sử dụng ở tất cả các cấp trong việc thiết kế các hệ thống máy tính • ETHICS là hiện thân của một vị trí đạo đức và nó có một Chươngtriết 5: Các lýphương quy pháp định luận phát rõtriển HTTTràng 6/11/2021 47
  48. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin ETHICS Thiết kế hệ thống tốt (Good systems design): • Công nghệ mới cung cấp cơ hội cho sự thay đổi và cải tiến • Phân biệt giữa dễ dàng và khó khăn để thực hiện các thay đổi • Thiết kế lại công việc cần phải là một phần của nhiệm vụ thiết kế Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 48
  49. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin ETHICS: thiết kế kỹ thuật-xã hội (socio-technical design) • Cách tiếp cận thiết kế kỹ thuật - xã hội thừa nhận rằng: – các cá nhân và các nhóm khác nhau có nhu cầu, lợi ích và các giá trị cụ thể – điều này phải được đáp ứng để thực hiện thành công sự thay đổi • Sự hài lòng công việc (job satisfaction): một "phù hợp" giữa nhu cầu công việc của nhân viên, kỳ vọng và nguyện vọng và yêu cầu công việc theo quy định của tổ chức Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 49
  50. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin ETHICS Một khuôn khổ các yếu tố mô tả và đo lường sự hài lòng công việc: • Cá tính cá nhân cá tính, nền tảng, giáo dục: – phù hợp với tri thức – phù hợp với tâm lý • Thẩm quyền, kiểm soát và hiệu quả: – phù hợp với hiệu quả – phù hợp với cấu trúc công việc • Giá trị nhân viên: – phù hợp với đạo đức Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 50
  51. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Mười lăm bước phiên bản được mô tả trong Mumford (1983) & văn bản theo quy định • Bước 1: Tại sao thay đổi? • Bước 8: Chẩn đoán nhu cầu của sự hài lòng công việc • Bước 2: Ranh giới hệ thống • Bước 9: Phân tích tương lai • Bước 3: Mô tả hệ thống hiện có • Bước 10: Chỉ định và lập trọng số • Bước 4: Xác định các mục tiêu hiệu quả; nhu cầu hài lòng công quan trọng việc và mục tiêu • Bước 5: Xác định các nhiệm vụ • Bước 11: Thiết kế tổ chức của hệ trọng tâm thống mới • Bước 12: Các tùy chọn kỹ thuật • Bước 6: Định nghĩa các nhu cầu • Bước 13: Chuẩn bị một công việc thông tin quan trọng thiết kế chi tiết • Bước 7: Chẩn đoán các nhu cầu • Bước 14: Thực hiện hiệu quả • Bước 15: Đánh giá Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 51
  52. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin ETHICS: thiết kế hệ thống tốt (good systems design) Mumford (1985): "Mục đích của thiết kế hệ thống tốt để giới thiệu một kết hợp của thay đổi kỹ thuật và tổ chức sẽ hỗ trợ các bộ phận, và các cá nhân làm việc ở đó, để đạt được nhiệm vụ nhóm và cá nhân" • Cung cấp thông tin để thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm và hỗ trợ kiểm soát tốt hơn các phương sai chính • nhiệm vụ trọng tâm và các phương sai chính ổn định • Cải thiện hiệu quả sử dụng, hiệu quả và sự hài lòng công việc đòi hỏi phải loại bỏ hoặc củng cố các yếu tố được thay đổi một cách dễ dàng hơn • Sự tham gia của người sử dụng trong quá trình thiết kế là cách hiệu quả nhất để đạt được một sự hiểu biết rõ ràng và toàn diện về nhu cầu và hành vi của các bộ phận người dùng Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 52
  53. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Đặc điểm của ETHICS Linh hoạt (flexible) • Thiết kế kỹ thuật - xã hội là một quá trình lặp đi lặp lại • Cách tiếp cận giải quyết vấn đề đồng thuận • Tầm quan trọng của kiến ​​thức chủ quan về chất lượng, • Thiếu các công cụ, kỹ thuật để phân tích và thiết kế kỹ thuật: nhấn mạnh vào kiểm tra các giá trị và các vấn đề đạo đức • Chỉ hữu ích cho hệ thống riêng lẻ • QWL có nghĩa là "tự động" (automatic) chất lượng kỹ thuật và hiệu quả • Giải quyết vấn đề thực hiện nhưng ít nhấn mạnh về vấn đề thăm dò Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 53
  54. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Sử dụng ETHICS • Không thực tế (impractical): – người sử dụng không có kỹ năng không thể làm việc thiết kế – quản lý sẽ không chấp nhận nó • Mumford đã sử dụng một phiên bản cho định nghĩa các yêu cầu (QUICKETHICS) • ETHICS là linh hoạt và đã phát triển qua thời gian như kinh nghiệm trong việc sử dụng trong các tình huống khác nhau đã phát triển (nghiên cứu hành động) • Mumford đã công bố nghiên cứu nhiều trường hợp sử dụng thành công trong thực tế Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 54
  55. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin KADS • KADS thông qua các điểm cho rằng việc phát triển một hệ thống chuyên gia là một hoạt động mô hình hóa và rằng nó không phải là trường hợp đó, hệ thống này đã được lấp đầy chỉ với tri ​​thức được chiết xuất từ ​​một chuyên gia con người. • Mô hình của KADS 1. Mô hình tổ chức (Organizational model) 2. Mô hình ứng dụng (Application model) 3. Mô hình nhiệm vụ (Task model) 4. Mô hình hợp tác (Model of co-operation) 5. Mô hình của các chuyên gia (Model of expertise) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 55
  56. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin KADS • Tri thức của KADS – Tri thức lĩnh vực (domain knowledge) – Tri thức suy luận (inference knowledge) – Tri thức nhiệm vụ (task knowledge) – Tri thức chiến lược (strategic knowledge) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 56
  57. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin CommonKADS • KADS cơ bản liên quan đến sự phát triển của hệ thống chuyên gia trong khi CommonKADS liên quan đến lĩnh vực rộng lớn hơn của quản lý tri thức. Cách tiếp cận chung CommonKADS từ bối cảnh, thông qua khái niệm, tà i nghệ. Trong cấu trúc này, có sáu mô hình: • Bối cảnh (Context) – Mô hình tổ chức (Organization model) – Mô hình nhiệm vụ (Task model) – Mô hình đại lý (Agent model) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 57
  58. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin CommonKADS • Khái niệm (Concept) – Mô hình tri thức (Knowledge model) – Mô hình truyền thông (Communication model) • Tà i nghệ (Artefact) – Mô hình thiết kế (Design model) • Quá trình xây dựng mô hình tri thức: – Xác định tri thức (Knowledge identification) – Đặc tả tri thức (Knowledge specification) – Sàng lọc tri thức (Knowledge refinement) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 58
  59. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin PHƯƠNG PHÁP LUẬN HƯỚNG TỔ CHỨC (ORGANISATIONAL-ORIENTED METHODOLOGIES) ❑ Phương pháp luận hệ thống mềm (SSM: Soft Systems Methodology) ❑ Information Systems Work and Analysis of Change (ISAC) ❑ Process Innovation (PI) ❑ PRoject IN Controlled Environments (PRINCE) ❑ RENAISSANCE Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 59
  60. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Phương pháp luận hệ thống mềm (SSM: Soft Systems Methodology) ➢ Cách tiếp cận hệ thống ➢ Tư duy hệ thống "cứng" (“hard” systems thinking) ➢ Tư duy hệ thống "mềm" (“soft” systems thinking) ➢ Phương pháp luận hệ thống mềm (SSM) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 60
  61. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Cách tiếp cận hệ thống • Lý thuyết hệ thống (ví dụ như Bertalanffy, 1968): để hiểu được bản chất của các hệ thống lớn và phức tạp • Một hệ thống là một tập hợp các yếu tố liên quan với nhau, với các đầu vào và đầu ra, và với một tập hợp của các quá trình chuyển đổi đầu vào thành đầu ra • Một hệ thống có một ranh giới và một môi trường mà nó tương tác • Một hệ thống có một mục đích, và các tương tác của nó tương tác để đạt được điều này • Các hệ thống liên quan đến nhau, và bao gồm các hệ thống con: ví dụ như một hệ thống quản lý hàng tồn kho Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 61
  62. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Cách tiếp cận hệ thống Hệ thống có tính chất “trồi” (emergent): • Toàn thể lớn hơn tổng của các bộ phận của nó: cần phát triển hệ thống thông tin cho các tổ chức như một toàn thể, không cho các chức năng bị cô lập • Sự liên kết của các hệ thống: hiểu bối cảnh của các hệ thống thông tin • Tránh sự đơn giản hóa của phân tích khoa học: phân rã các cấu trúc phức tạp có thể bóp méo sự hiểu biết của chúng ta khi các yếu tố có thể phản ứng khác nhau khi xem xét riêng lẻ Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 62
  63. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Cách tiếp cận hệ thống • Hệ thống về mặt tổ chức (hoạt động của con người) không thể dự đoán: hành vi con người và sự thể hiện • Các tổ chức là các hệ thống mở, tương tác với môi trường của chúng: ví dụ như các đối thủ cạnh tranh, chính sách của chính phủ, khách hàng, nhà cung cấp • Các tổ chức là các hệ thống phức tạp: cần con người với một phạm vi chuyên môn và kinh nghiệm để phát triển và thực hiện hệ thống thông tin Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 63
  64. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Cách tiếp cận hệ thống • Các khía cạnh công nghệ khép kín và có thể dự đoán được • Các khía cạnh của con người cởi mở và không xác định: các phương pháp luận phải tính đến tầm quan trọng và phức tạp của các yếu tố con người • Các giải pháp máy tính không phải lúc nào cũng thích hợp • Nhiều quan điểm và giải pháp: đâu là "tốt nhất"?: có thể yêu cầu công nghệ và cũng như có thái độ, cấu trúc, thay đổi môi trường? Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 64
  65. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Tư duy hệ thống "cứng" (hard) với "mềm" (soft) Checkland (1981): • Các cách tiếp cận hệ thống mềm (soft systems approaches): Các tổ chức rất phức tạp, với những vấn đề "mờ" (fuzzy), khó xác định, không có cấu trúc tốt, và nhiều quan điểm tồn tại • Các cách tiếp cận hệ thống cứng (hard systems approaches): tập trung vào khả năng chắc chắn và chính xác trong các tình huống, ví dụ như các cách tiếp cận có cấu trúc (SSADM) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 65
  66. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Phương pháp luận hệ thống mềm (SSM) • Được phát triển tại Đại học Lancaster từ đầu những năm 1970 bởi Peter Checkland như là một phần của một chương trình nghiên cứu hành động • Checkland muốn thích ứng với những ý tưởng của lý thuyết hệ thống để tạo thành một "phương pháp luận" (methodology) thực hiện: một nghiên cứu về phương pháp ứng dụng trong một tình huống cụ thể • Không phải là một phương pháp luận phát triển: một phương pháp luận để xác định những thay đổi • Vấn đề con người và định hướng theo quá trình, không định hướng theo kỹ thuật • Một số mô hình được xây dựng đại diện cho các quan điểm khác nhau • Thăm dò các tình huống có vấn đề để quyết định hành động cho những thay đổi mong muốn Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 66
  67. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Tư duy hệ thống "cứng" (“hard” systems thinking) • Hệ thống tồn tại trong thế giới thực và có thể được "vạch ra" (engineered) • Một mục tiêu, tồn tại quan điểm "đúng" (correct) • Sự phân rã của hệ thống thành các bộ phận để xem xét và hiểu biết: phương pháp khoa học • Tập trung vào việc làm thế nào để làm những điều, giả định phải làm gì là đã rõ ràng • Mục tiêu của hệ thống có thể được xác định trước • Phương tiện thay thế để đạt được, chúng có thể được mô hình hóa • Cái hấp dẫn nhất được chọn • Xác định, tìm kiếm mục tiêu: tìm kiếm sự lựa chọn tối ưu từ các giải pháp thay thế Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 67
  68. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Tư duy hệ thống "mềm" (“soft” systems thinking) • Hệ thống không tồn tại như vậy, nhưng là một khái niệm trừu tượng đại diện cho một cách nhìn và hiểu thế giới thực: một "tổng thể" (holon) ví dụ như "hệ thống giáo dục" • Hệ thống không phải là một phần của thế giới thực, nhưng là quá trình được tổ chức yêu cầu chính nó • Chủ quan, phụ thuộc vào nền tảng, kinh nghiệm, niềm tin • Cần phải hiểu và khám phá toàn bộ và bối cảnh của nó • SSM là một hệ thống của yêu cầu và có sự tham gia • Vai trò của các "chuyên gia" (expert) SSM là để giúp đỡ con người dân trong tình trạng vấn đề thực hiện nghiên cứu của riêng mình • Mô hình không phải là đại diện của các hoạt động của thế giới thực nhưng được xây dựng để giúp tranh luận Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 68
  69. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Phương pháp luận hệ thống mềm (SSM) • "Mờ" (fuzzy), thiếu cấu trúc, phức tạp (tức là "mềm" (soft)) vấn đề phổ biến trong các tổ chức: các hệ thống hoạt động của con người • Bản chất khó lường của các hệ thống hoạt động của con người (human activity systems) • Dữ liệu, các quy trình tương đối dễ dàng để mô hình, nhưng: – để hiểu tổ chức, chúng ta cần phải bao gồm con người trong các mô hình – con người liên quan có thể có mục tiêu, nhận thức, và thái độ khác nhau và mâu thuẫn • Chúng ta cần phải giải quyết các khía cạnh "mềm" (soft) của vấn đề, không chỉ là khía cạnh "cứng" (hard), để đạt được một sự hiểu biết tốt hơn Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 69
  70. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Sự phát triển của SSM: nghiên cứu hành động Nghiên cứu hành động (Action research): • để điều tra và tinh chỉnh kiến thức lý thuyết bằng cách tham gia tích cực và phản ánh trong một tình huống trong thế giới thực không thuộc thẩm quyền của nhà nghiên cứu so với kinh nghiệm trong phòng thí nghiệm • Khách hàng làm trung tâm, theo ngữ cảnh • Các mục tiêu đàm phán với các thành viên của tổ chức • Không tìm hiểu thực tế, nhưng là một quá trình học tập • Từng bối cảnh xã hội là duy nhất, không có khái quát hóa như pháp luật về các tổ chức so với phương pháp khoa học • Hiểu biết sâu sắc hơn mối quan hệ nguyên nhân / kết quả (cause / effect relationships) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 70
  71. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Sự phát triển của SSM Hai "chế độ" (mode): • Chế độ 1: Checkland (1981) – mô hình 7 giai đoạn, là phiên bản nổi tiếng nhất • Chế độ 2: Checkland và Scholes (1990) – phát triển từ nghiên cứu hành động – hai luồng yêu cầu có cấu trúc tương tác với nhau dẫn đến thay đổi: • luồng dựa trên luận lý (logic-based stream): các tổng thể (holons) • luồng phân tích văn hóa (cultural analysis stream) – chế độ 2 là một "khuôn khổ của các ý tưởng" (framework of ideas): phiên bản của chế độ 1 được xem là một trong những lựa chọn Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 71
  72. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Các giai đoạn của SSM: i. Tình hình vấn đề: không có cấu trúc ii. Tình hình vấn đề: thể hiện iii. Định nghĩa gốc của các hệ thống có liên quan iv. Xây dựng các mô hình ý niệm v. So sánh các mô hình ý niệm với thực tế được nhận thức vi. Đánh giá tính khả thi và mong muốn thay đổi vii. Hành động để cải thiện tình hình Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 72
  73. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin SSM chế độ 2 Checkland và Scholes (1990) • Hai luồng yêu cầu cấu trúc diễn ra thông qua thời gian tương tác: – luồng dựa trên luận lý (logic-based stream) – luồng phân tích văn hóa (cultural analysis stream): luồng yêu cầu văn hóa • phân tích can thiệp (analysis of the intervention) • phân tích hệ thống xã hội (social system analysis) • phân tích hệ thống chính trị (political system analysis) – cả ba phân tích văn hóa bổ sung cho các dòng dựa trên luận lý Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 73
  74. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin SSM và hệ thống thông tin Checkland và Scholes (1990) đề nghị: • Phát triển một mô hình luồng thông tin • Xác định các loại thông tin và các cấu trúc dữ liệu • Thiết kế một hệ thống thông tin • SSM có thể làm phong phú thêm các bước định nghĩa các yêu cầu thông tin của các phương pháp luận khác Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 74
  75. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin SSM: những lời chỉ trích • Quá chủ quan: – tất cả các quan điểm được coi là có giá trị ngang nhau – Bỏ qua các điều kiện cơ cấu chính trị và xã hội người theo quan điểm về con người – bỏ qua các mối quan hệ quyền lực hạn chế hành động của con người • Giả định cải tiến có thể xảy ra chỉ bằng cách thay đổi quan điểm của con người mà không cần thay đổi cấu trúc xã hội để định hình quan điểm của chúng ta • Bỏ qua các vấn đề xung đột và cưỡng chế và những khó khăn của sự tránh đồng thuận hời hợt Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 75
  76. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Information Systems Work and Analysis of Change (ISAC) • ISAC là một phương pháp tiếp cận hướng về con người và họ được xem là những yếu tố quan trọng trong các tổ chức. Thuật ngữ "con người" (people) bao gồm tất cả mọi người trong một tổ chức: người sử dụng, quản lý, người lao động, cũng như những người thường được coi là bên ngoài tổ chức, chẳng hạn như khách hàng và các nhà tài trợ (tức là các bên liên quan). • Trong thuật ngữ của ISAC, hệ thống thông tin là một sự hợp tác có tổ chức giữa những con người để xử lý và truyền đạt thông tin cho nhau, nó không nhất thiết liên quan đến bất kỳ hình thức tin học hóa nào. Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 76
  77. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Information Systems Work and Analysis of Change (ISAC) • Các giai đoạn chính của ISAC là: – Phân tích thay đổi (Change analysis) – Nghiên cứu hoạt động (Activity study) – Phân tích thông tin (Information analysis) – Thiết kế hệ thống dữ liệu (Data system design) – Thích ứng thiết bị (Equipment adaption) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 77
  78. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin PROCESS INNOVATION (PI) • PI là một cách tiếp cận để thực hiện BPR cổ điển (tái cấu trúc quy trình nghiệp vụ). Nó đã được đưa ra bởi Tom Davenport (Davenport và Short, 1990; Davenport, 1993) cho thấy năm giai đoạn như sau: – phát triển tầm nhìn kinh doanh và mục tiêu quá trình; – xác định các quy trình phải được thiết kế lại; – hiểu và đo lường quá trình hiện có; – xác định các đòn bẩy CNTT; – thiết kế và xây dựng một nguyên mẫu của quy trình mới. Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 78
  79. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin PRoject IN Controlled Environments (PRINCE) • PRINCE là một cách tiếp cận có cấu trúc và tiêu chuẩn để quản lý dự án và giống như SSADM. • Lần đầu tiên được phát triển cho các ứng dụng chính phủ ở Anh, mặc dù nó được sử dụng ở nơi khác và không chỉ dành cho các dự án CNTT. • Phiên bản mới nhất được gọi là PRINCE 2 Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 79
  80. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin PRoject IN Controlled Environments (PRINCE) • Trong một dự án PRINCE có tám quá trình: – Chỉ đạo một dự án (Directing a project) – Xem xét một dự án (Staring up a project) – Bắt đầu một dự án (Initiating a project) – Kiểm soát từng giai đoạn (Controlling each stage) – Quản lý chuyển giao sản phẩm (Managing product delivery) – Quản lý các ranh giới giai đoạn (Managing stage boundaries) – Kết thúc một dự án (Closing a project) – Lập kế hoạch (Planning) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 80
  81. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Renaissance • Renaissance cung cấp một cách tiếp cận để đảm bảo rằng hệ thống lỗi thời có thể được điều chỉnh để phản ánh những thay đổi trong môi trường. Các mục tiêu chính của Renaissance là đề xuất một cách tiếp cận về phương pháp luận để tiến triển và tái cấu trúc lại để phù hợp với sự phát triển hiện tại và thực tế bảo trì được sử dụng trong ngành công nghiệp. Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 81
  82. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Renaissance • Renaissance có ba quan điểm: – Kỹ thuật (Technical) – Kinh tế (Economic) – Quản lý (Managerial) • Khuôn khổ cũng xác định ba loại vai trò: – Chiến lược (Strategic) – Hoạt động (Operational) – Dịch vụ (Service) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 82
  83. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Renaissance • Một mô hình quá trình được định nghĩa cho thấy các hoạt động khác nhau: – Phân tích đánh đổi (Trade-off analysis) – Đánh giá vấn đề (Issue assessment) – Phân tích quyết định (Decision analysis) – Thực hiện giải pháp (Solution implementation) – Triển khai giải pháp (Solution deployment) – Cải tiến Kaizen (Kaizen improvement) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 83
  84. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Renaissance • Renaissance cho thấy sáu chiến lược tiến triển có thể: – Bảo trì liên tục (Continued maintenance) – Sửa chữa lại (Revamp) – Tái cơ cấu (Restructure) – Tái kiến trúc (Re-architecture) – Thiết kế lại với sử dụng lại (Redesign with reuse) – Thay thế (Replacement) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 84
  85. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin CÁC KHUÔN MẪU (FRAMEWORKS) ❑ MultiView ❑ Strategic Options Development and Analysis (SODA) ❑ Capability Maturity Model (CMM) ❑ Euromethod Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 85
  86. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin MultiView • Multiview nhận thức phát triển hệ thống thông tin là một quá trình lai (hybrid process) liên quan đến các chuyên gia máy tính, những người sẽ xây dựng hệ thống, và Người dùng của hệ thống đang được xây dựng. – Multiview 1 – Multiview 2 • Multiview là một phương pháp luận ngẫu nhiên chứ không phải là quy tắc cao. • Avison và Wood-Harper (1986) mô tả Multiview như là một sự khám phá trong phát triển hệ thống thông tin. Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 86
  87. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin MultiView • Năm giai đoạn của Multiview như sau: – phân tích hoạt động của con người (analysis of human activity) – phân tích thông tin / mô hình hóa thông tin (analysis of information / information modeling); – phân tích và thiết kế các khía cạnh kỹ thuật - xã hội (analysis and design of socio-technical aspects); – thiết kế giao diện người-máy (design of the human-computer interface); – thiết kế các khía cạnh kỹ thuật (design of technical aspects). Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 87
  88. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Strategic Options Development and Analysis (SODA) • SODA là: “một cách tiếp cận mà được thiết kế để cung cấp cho chuyên gia tư vấn có một bộ kỹ năng, một khuôn khổ cho việc thiết kế các tình huống giải quyết vấn đề và một tập hợp các kỹ thuật và các công cụ để giúp khách hàng của họ làm việc với các vấn đề lộn xộn. "(Eden và Ackerman, 2001) • Lập bản đồ nhận thức (cognitive mapping) được xem như là một kỹ thuật rất quan trọng để giúp quá trình hiểu biết theo cách tiếp cận SODA Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 88
  89. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Capability Maturity Model (CMM) • CMM được tạo ra bởi Viện Kỹ thuật phần mềm tại Đại học Carnegie Mellon cho Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ để giúp đánh giá khả năng công nghệ phần mềm của các nhà cung cấp và nhà thầu phụ (McGrew et al, 1999) • CMMI (Capability Maturity Model Integration) tích hợp các mô hình riêng biệt và cá nhân trước đó. • Năm cấp độ của CMM – Khởi tạo (Initial) – Lặp lại được (Repeatable) – Xác định được (Defined) – Quản lý được (Managed) – Tối ưu hóa (Optimizing) Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 89
  90. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Euromethod • Euromethod dựa trên kinh nghiệm với các phương pháp hiện có như sau: – SSADM từ Vương quốc Anh – Merise từ Pháp – DAFNE (Data and Function NEtworking) từ Ý – SDM (System Development Methodology) từ Hà Lan – MEIN (MEtodológica INformática) từ Tây Ban Nha – Vorgehensmodell từ Đức – IE (Information Engineering) from UK/US IE (Thông tin Kỹ thuật) từ Anh / Mỹ Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 90
  91. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Euromethod • Phạm vi Euromethod phải bao gồm tất cả các giai đoạn mua sắm thông qua để hoàn thành dựa trên sự áp dụng hệ thống thông tin và lập kế hoạch liên quan và các yếu tố quản lý. Euromethod tập trung vào sự hiểu biết, lập kế hoạch, và quản lý các mối quan hệ hợp đồng giữa khách hàng và nhà cung cấp của hệ thống thông tin chuyển dổi. Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 91
  92. Hệ thống thông tin quản lý IS Development Phát triển hệ thống thông tin Hỏi đáp Chương 5: Các phương pháp luận phát triển HTTT 6/11/2021 92