Bài giảng về môn Kinh tế vĩ mô

126 trang vanle 3050

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng về môn Kinh tế vĩ mô", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

bai_giang_ve_mon_kinh_te_vi_mo.pdf

Nội dung text: Bài giảng về môn Kinh tế vĩ mô

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC NOÂNG LAÂM TP. HOÀ CHÍ MINH KHOA KINH TEÁ BAØI GIAÛNG KINH TEÁ VÓ MOÂ GIAÛNG VIEÂN : TOÂN THAÁT ÑAØO TAØI LIEÄU LÖU HAØNH NOÄI BOÄ NAÊM HOÏC: 2011 - 2012
I. Moät soá thaûo luaän . Chöông 1 @ Tröôùc caùc nguoàn löïc hieän coù, con ngöôøi luoân tìm caùch phaân boå vaø söû duïng chuùng toát nhaát nhaèm thoaû maõn nhu caàu ngaøy caøng cao cho baûn thaân vaø cho xaõ hoäi, KHAÙI QUAÙT VEÀ caùch laøm treân theå hieän caùc hoaït ñoäng kinh teá. @ Caùc hoaït ñoäng kinh teá coù töø sô khai cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi, töø neàn kinh teá töï cung töï caáp cho ñeán neàn kinh KINH TEÁ VÓ MOÂ teá thò tröôøng ngaøy nay @ Taïi sao caàn tìm caùch phaân boå vaø söû duïng nguoàn löïc toát nhaát? Vì con ngöôøi thöôøng khoâng coù ñaày ñuû nhöõng gì mong muoán (unlimited want), nguyeân nhaân * Nhu caàu cuûa con ngöôøi laø voâ haïn * Nguoàn löïc coù haïn hay khan hieám (Scarce resources) @ Ai laø ngöôøi phaân boå caùc nguoàn löïc ? Xaõ hoäi seõ phaân boå caùc nguoàn löïc (Cô cheá neàn kinh teá) @ Ñoái töôïng ñöôïc phaân boå nguoàn löïc Trang 1 / 125 Caù nhaân, taäp theå vaø chính phuû.
II. Moät soá khaùi nieäm cô baûn veà kinh teá b. Nguoàn löïc cuûa neàn kinh teá (resoures ) 1. Kinh teá hoïc (Economics) a. Khaùi nieäm @ Khaùi nieäm: Laø caùc yeáu toá saûn xuaát (factor of production) tham gia vaøo quaù trình saûn xuaát ñeå taïo ra haøng hoùa(saûn phaåm, dòch vuï) cho xaõ hoäi @ Caùc daïng nguoàn löïc * T aøi nguyeân thieân nhieân (ñaát ñai; khoaùn saûn) * L ao ñoäng * Voán * Khoa hoïc kyû thuaät * Ñaát ñai : Taøi nguyeân thieân nhieân khoâng do lao c. Do ñaëc thuø veà ñoái töôïng, ñieàu kieän vaø phöông phaùp nghieân cöùu, ñoäng taïo ra, nguoàn lôïi mang laïi laø tieàn thue â kinh teá hoïc khoâng phaûi laø 1 moân khoa hoïc chuaån xaùc. * Lao ñoäng (L): Khaû naêng sx cuûa con ngöôøi, thu nhaäp coù ñöôïc laø tieàn löông . * Voán (K): Phöông tieän sx ñeå gia taêng saûn löôïng, thu nhaäp nhaän ñöôïc laø tieàn lôøi . * Doanh nghieäp: Ngöôøi chaáp nhaän ruûi ro, thu nhaäp ñaït ñöôïc laø lôïi nhuaän Trang 2 / 125
c.1. Kinh teá hoïc vi moâ (Microeconomics) c.2. Kinh teá hoïc vó moâ (Marcroeconomics) @ Nghieân cöùu haønh vi kinh teá ôû goác ñoä toång quaùt, cuï theå xeùt haønh @ Nghieân cöùu cuï theå, chi tieát hoaït ñoäng cuûa neàn kinh teá treân cô sôû vi kinh teá ôû goác ñoä toaøn quoác gia khaûo saùt töøng thaønh phaàn coù trong neàn kinh teá. @ Kinh teá vó moâ quan taâm ñeán Cuï theå, kinh teá vi moâ quan taâm ñeán * Haønh vi nhaø sx vaø ngöôøi tieâu duøng veà sp xe gaén maùy A *Thaát nghieäp cuûa quoác gia thay ñoåi ra sao khi laïm phaùt thay ñoåi ? * Haønh vi cuûa DN vaø ngöôøi lao ñoäng ôû thò tröôøng söùc lao ñoäng ngaønh may maëc * Tæ giaù hoái ñoaùi thay ñoåi seõ aûnh höôûng ñeán xuaát khaåu vaø nhaäp * Haønh vi cuûa nhaø sx vaø ngöôøi tieâu duøng veà saûn phaåm thòt gaø ; khaåu cuûa quoác gia nhö theá naøo? @ Kinh teá hoïc vi moâ quan taâm ñeán: * Giaù trò saûn phaåm quoác gia taïo ra haøng naêm ñaït bao nhieâu? Löôïng cung tieàn cuûa quoác gia thay ñoåi seõ aûnh höôûng nhö theá naøo * Giaù vaø löôïng haøng hoùa giao dòch treân thò tröôøng ñeán giaù caû haøng hoùa dòch vuï, tình traïng thaát nghieäp ? * Bieán ñoäng thò tröôøng khi coù yeáu toá taùc ñoäng nhö thueá, trôï caáp, , * Söï thay ñoåi haønh vi cuûa caùc hoä gia ñình, caùc DN, chính phuû vaø @ Kinh teá vi moâ duøng pp phaân tích töøng phaàn ñeå giaûi thích hieän nöôùc ngoaøi aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán neàn kinh teá ? töôïng kinh teá Kinh teá vó moâ xem xeùt caùc vaán ñeà: c.3. Kinh teá hoïc thöïc chöùng (Positive economic) * Nghieân cöùu hieän töôïng kinh teá döïa treân cô sôû thöïc teá phaùt sinh , töø ñoù nhaän dieän tính qui luaät * Töø thöïc teá nghieân cöùu, seõ moâ taû & giaûi thích caùc hieän töôïng kinh teá xaãy ra Trang 3 / 125
Noäi dung nghieân cöùu cuûa kinh teá hoïc thöïc chöùng c.4. Kinh teá hoïc chuaån taéc (Normative economics) Taïi sao ñieàu ñoù xaãy ra vaø xaãy ra nhö theá naøo? Nguyeân nhaân naøo gaây ra hieän töôïng ñoù? Thí duï Khi giaù 1 sp taêng, thì löôïng tieâu duøng thay ñoåi ra sao? Thueá nhaäp khaåu taêng aûnh höôûng ra sao ñeán neàn kinh teá ? Taêng löông aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán tæ leä laïm phaùt ? Muïc tieâu nghieân cöùu: Tìm kieám söï thaät vaø trình baøy keát quaû 1 caùch khaùch quan Thí duï 2. Nhu caàu vaø caàu 2.1. Nhu caàu (Need) Chính phuû neân taêng trôï caáp cho thaát nghieäp hay taêng ñaàu tö hình thaønh caùc ñôn vò sx? @ Söï ham muoán cuûa con ngöôøi veà caùc loaïi haøng hoùa thoâng qua caùc hoaït ñoäng dieãn ra haøng ngaøy Neân taêng thueá nhaäp khaåu hay taïo ñieàu kieän giaûm chi phí Söï ham muoán mang tính tính khaùch quan vaø khoâng phuï sx cuûa doanh nghieäp? thuoäc vaøo khaû naêng thoaû maõn chuùng Giaù daàu moû taêng, quoác gia neân gia taêng saûn löôïng khai thaùc hay vaãn giöõ möùc khai thaùc bình thöôøng? @ Qui luaät phaùt trieån cuûa nhu caàu laø ñi töø thaáp ñeán cao Tuy coù nhieàu vaán ñeà ñöôïc neâu ra nhöng caùch giaûi quyeát @ Khaùi nieäm nhu caàu ñöôïc söû duïng trong nghieân cöùu daøi thuoäc veà quan ñieåm cuûa caù nhaân haïn Trang 4 / 125
Caùc hoaït ñoäng kinh teá coù moái quan heä nhö sau 2.2. Söùc caàu hay caàu (demand) * Saûn xuaát taïo ra thu nhaäp Thu nhaäp bao goàm: Thu nhaäp daønh cho chi tieâu vaø thu nhaäp daønh cho tieát kieäm * Nhu caàu quyeát ñònh möùc thu nhaäp daønh cho chi tieâu . * Löôïng thu nhaäp daønh cho chi tieâu seõ taïo ra söùc caàu . * Söùc caàu quyeát ñònh ñeán möïc saûn xuaát . * Saûn xuaát taïo ra thu nhaäp. . 3. Chi phí cô hoäi Thí duï Xeùt nguoàn löïc hieän coù laø 1 taán theùp, giaù ñeå ñöôïc nhaän quyeàn sôû höõu @ Laø 1 khaùi nieäm cuûa kinh teá theå hieän 1 daïng chi phí cuûa 1 taán theùp laø B ñ nguoàn löïc, ñöôïc duøng laøm cô sôû cho vieäc phaân boå vaø söû duïng hieäu quaû nguoàn löïc hieän coù cho caùc hoaït ñoäng kinh teá seõ xaãy ra ôû töông lai @ Töø 1 nguoàn löïc hieän coù, noù coù theå ñöôïc duøng cho nhieàu hoaït ñoäng (phöông aùn), trong ñoù coù phöông aùn ñang quan taâm @ Khaùi nieäm chi phí cô hoäi: laø giaù trò lôïi ích cuûa phöông aùn toát nhaát coøn laïi bò boû qua khi nguoàn löïc hieän coù ñöôïc söû duïng cho phöông aùn ñang quan taâm Trang 5 / 125
@ Neáu Añ > 120 trñ Theùp neân duøng ñeå sx oâtoâ @ ÔÛ goác ñoä kinh teá, vôùi 1 nguoàn löïc baát kyø, seõ coù: Neáu A ñ < 120 trñ Theùp khoâng neân duøng ñeå sx oâ toâ (coù theå duøng theùp ñeå sx 2 maùy caùn theùp) @ Khi duøng theùp ñeå sx oâtoâ, seõ maát cô hoäi thu ñöôïc lôïi ích 120 trñ töø vieäc duøng theùp ñeå sx 2 maùy caùn theùp Lôïi ích 120 trñ ñöôïc goïi laø chi phí cô hoäi cuûa vieäc duøng 1 theùp ñeå sx oâtoâ @ Chi phí cô hoäi laø cô sôû cho vieäc ra quyeát ñònh söû duïng (phaân boå ) nguoàn löïc 1 caùch hieäu quaû 5. Giaù trò danh nghóa vaø giaù trò thöïc. 4. Neàn kinh teá thò tröôøng . @ Neàn kinh teá sd coâng cuï tieàn teä baát khaû hoaùn toàn taïi hieän töôïng laïm phaùt vaø giaûm phaùt (giaù nhieàu haøng hoùa thay ñoåi trong 1 khoaûn thôøi gian do taùc ñoäng cuûa löôïng cung tieàn) @ Kinh teá thò tröôøng töï do : Heä thoáng kinh teá maø trong ñoù, quyeát ñònh veà saûn löôïng vaø giaù caû @ Laïm phaùt laøm cho giaù trò cuûa : ñöôïc aán ñònh bôûi löïc löôïng cung vaø löïc löôïng Vaät duøng laøm tieàn (tieàn teä) thay ñoåi caàu thò tröôøng Giaù trò taøi saûn (ñaát ñai, nhaø , ) thay ñoåi Giaù trò caùc chæ tieâu(doanh thu, chi phí, giaù trò toång SL quoác gia, ) thay ñoåi Noùi khaùc ñi, giaù trò cuûa caùc vaán ñeà treân seõ khaùc nhau ôû caùc thôøi @ Kinh teá thò tröôøng coù söï ñieàu tieát cuûa chính ñieåm khaùc nhau phuû: Heä thoáng kinh teá thò tröôøng vôùi söï can thieäp cuûa chính phuû vaøo caùc laõnh vöïc neàn kinh @ Do toàn taïi hieän töôïng laïm phaùt vaø giaûm phaùt, giaù trò cuûa caùc vaán teá toàn taïi nhöõng thaát baïi. ñeà treân ñöôïc xeùt ôû 2 daïng: Giaù trò danh nghóa vaø giaù trò thöïc Trang 6 / 125
a. Giaù trò danh nghóa . Thí duï b. Giaù trò thöïc Theå hieän: @ Söùc mua cuûa vaät duøng laøm tieàn, giaù trò thöïc cuûa 1 taøi saûn, giaù trò thöïc cuûa 1 chæ tieâu ôû thôøi ñieåm t n so vôùi thôøi ñieåm t 0 (thôøi ñieåm t 0 ñöôïc choïn laøm goác ñeå so saùnh) @ Theo khaùi nieäm, giaù trò thöïc ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch loaïi tröø taùc ñoäng cuûa laïm phaùt (giaûm phaùt) cuûa tieàn teä ra khoûi giaù trò danh nghóa cuûa yeáu toá ñang quan taâm @ Giaù trò thöïc coù yù nghóa quan troïng trong vieäc ñaùnh giaù, phaân tích caùc vaán ñeà kinh teá theo thôøi gian Trang 7 / 125
Baøi taäp Xeùt saûn phaåm G Vaøo naêm 2006: Giaù sp laø 320.000ñ/sp Vaøo naêm 2007: Giaù sp laø 322.250 ñ/sp Tæ leä laïm phaùt naêm naêm 2007 vaø 2006 laø 10% Choïn naêm 2006 laøm goác, haõy nhaän dieän söï bieán ñoäng giaù sp G ôû goác ñoä cung caàu sp Trang 8 / 125 (Ñs: Cung > caàu )
b.3. Laõi suaát danh nghóa vaø laõi suaát thöïc . b.3.1. Laõi suaát danh nghóa Laõi suaát ñöôïc hình thaønh khi boä phaän cho vay vaø boä phaän ñi vay ñaït ñöôïc thoûa thuaän @ Xeùt neàn kinh teá coù laïm phaùt vôùi thoâng tin * Möùc laïm phaùt döï kieán sau 1 naêm laø p* * ÔÛ thôøi ñieåm hieän taïi, laõi suaát cho vay thöïc sau 1 naêm laø r @ Ñeå ñaûm baûo laõi vay khoâng bò giaûm bôûi laïm phaùt: Boä phaän cho vay yeâu caàu ñöôïc nhaän laõi vay laø i = r + p* Boä phaän ñi vay ñoàng yù traû laõi vay i. i laø laõi suaát vay danh nghóa sau 1 naêm. Trang 9 / 125
Thí duï b.3.2. Laõi suaát thöïc @ Laø laõi suaát nhaø ñaàu tö thöïc nhaän khi cam keát veà nôï ñöôïc thöïc hieän (boä phaän vay hoaøn traû voán goác vaø laõi vay) @ Neàn kinh teá coù laïm phaùt, laøm giaûm giaù trò cuûa laõi vaø voán goác laõi suaát thöïc nhaän thay ñoåi so vôùi laõi suaát cam keát ban ñaàu @ Laõi suaát thöïc ñöôïc xaùc ñònh nhö sau: A: Khoûan tieàn cho vay; Thôøi haïn cho vay laø 1 naêm r’: Laõi suaát cho vay thöïc/naêm p : Tæ leä laïm phaùt thöïc/naêm i : Laõi suaát vay danh nghóa Theo thí duï, r’ laø laõi suaát cuoái naêm 2004, ñaàu naêm 2005 Thí duï Trang 10 / 125
6. Laïm phaùt vaø giaûm phaùt. Baøi taäp 6.1.Khaùi nieäm . Ñaàu naêm 2002, xeùt khoaûn tieàn 250 trñ cho vay vôùi thôøi gian 1 naêm. @ Laïm phaùt (Inflation): Tình traïng möùc giaù chung cuûa neàn kinh Laõi suaát cho vay thöïc ñaàu naêm 2002 laø r = 8% teá taêng leân trong 1 thôøi gian nhaát ñònh Möùc laïm phaùt döï kieán trong naêm 2002 laø p* = 4%. Vaøo cuoái naêm 2002, giaû ñònh, möùc laïm phaùt thöïc teá laø 6%. Möùc giaù chung taêng leân trong thôøi kyø laïm phaùt khoâng coù nghóa laø taát caû haøng hoùa ñeàu taêng giaù vaø taêng cuøng tæ leä(ña phaàn caùc Ñaàu naêm 2003, xeùt khoaûn tieàn 300 trñ cho vay vôùi thôøi haïn 1 naêm. haøng hoùa taêng giaù vaø möùc taêng khaùc nhau) Möùc laïm phaùt döï kieán trong naêm 2003 laø p* = 7%. Laïm phaùt xaãy ra khi neàn kinh teá hñ sx quaù khaû naêng coù theå Vaøo cuoái naêm 2003, giaû ñònh, möùc laïm phaùt thöïc teá laø 5%. Yeâu caàu: @ Giaûm phaùt (Deflation): Tình traïng möùc giaù chung cuûa neàn kinh teá giaûm xuoáng trong 1 thôøi gian nhaát ñònh @ Xaùc ñònh laõi suaát danh nghóa: Giaù trò danh nghóa cuûa voán vaø laõi nhaän ñöôïc cuoái naêm 2002; Laõi suaát thöïc cuûa khoûan tieàn cho vay 250 trñ (ÑS: i = 12%; 280 trñ; r’= 5,66%) Möùc giaù chung giaûm xuoáng trong thôøi kyø giaûm phaùt khoâng coù nghóa taát caû haøng hoùa ñeàu giaûm giaù(ña phaàn haøng hoùa giaûm giaù) @ Xaùc ñònh laõi suaát danh nghóa: Giaù trò danh nghóa cuûa voán vaø laõi nhaän ñöôïc cuoái naêm 2003; Laõi suaát thöïc cuûa khoûan tieàn cho vay 300 trñ Giaûm phaùt thöôøng xaãy khi neàn kinh teá hñ sx trì treä (suy thoaùi, (ÑS: i = 12,66 %; 337.98 trñ; r’= 7,29%) thaát nghieäp cao) 6.2. Xaùc ñònh tæ leä laïm phaùt Trang 11 / 125
c. Chæ soá giaù (price index) * Tæ leä laïm phaùt > 0 Neàn kinh teá Chæ tieâu phaûn aûnh tæ leä giöõa toång giaù coù tình traïng laïm phaùt. trò cuûa 1 nhoùm saûn phaåm ñöôïc choïn (coù tính ñaïi dieän trong neàn kinh teá) ôû * Tæ leä laïm phaùt < 0 Neàn kinh teá coù thôøi ñieåm ñang xeùt so vôùi thôøi ñieåm tình traïng giaûm phaùt choïn laø goác Haøng hoaù cuûa neàn kinh teá phaân thaønh : * Haøng hoùa tieâu duøng : Löông thöïc, thöïc phaåm, quaàn aùo, thuoác y teá, * Haøng hoùa sx : Maùy moùc thieát bò, nguyeân vaät lieäu, coâng cuï lao ñoäng, * Haøng hoùa chung : Vöøa laø haøng hoùa tieâu Trang 12 / 125 duøng, vöøa laø haøng hoùa saûn xuaát
d. Caùch tính chæ soá giaù @ Choïn 1 soá haøng hoùa ñaïi dieän; Xeùt möùc giaù P vaø löôïng haøng hoùa Q ñöôïc giao dòch treân thò tröôøng @ Vì caàn ñaùnh giaù söï thay ñoåi cuûa giaù, neân löôïng sp Q phaûi coá ñònh @ Löôïng sp tính toaùn coù theå laø löôïng sp ôû kyø goác Qo hay ôû kyø nghieân cöùu laø Q 1 (hay Qn) @ Caùc nhaø kinh teá ñeà xuaát Chæ soá giaù CPI, PPI ñöôïc tính theo Qo Chæ soá giaù OPI ñöôïc tính theo Q 1 Trang 13 / 125
Nhaän xeùt veà caùch tính chæ soá giaù theo Q 1 vaø Qo @ Chæ soá giaù theo Q 1: Keát quaû chæ tieâu ñaït thaáp giaù coù khuynh höôùng taêng chaäm @ Chæ soá giaù theo Qo: Keát quaû chæ tieâu ñaït cao giaù caû coù khuynh höôùng taêng cao Trang 14 / 125
Ñs: * Chæ soá giaù theo caùch tính CPI : Chæ soá giaù naêm 2004 = 100 ; Chæ soá giaù naêm 2005 = 97,85. Tæ leä laïm phaùt = - 2,15% ; GT TS ôû naêm 2004 = 557,975 trñ * Chæ soá giaù theo caùch tính OPI : Chæ soá giaù naêm 2004 = 100 ; Chæ soá giaù naêm 2005 = 98,35. Tæ leä laïm phaùt = - 1,65% ; GTTS ôû naêm 2004 = 555,179 trñ * Chæ soá giaù theo caùch tính Fisher : Chæ soá giaù naêm 2004 = 100 ; Chæ soá giaù naêm 2005 = 98,1. Tæ leä laïm phaùt = - 1,9 % ; GTTS ôû naêm 2004 = 556,575 trñ Trang 15 / 125
7. Thaát nghieäp; Nhaân duïng; Löïc löôïng lao ñoäng. b. Thaát nghieäp (unemployment hay möùc thaát nghieäp ) 7.1. Moät soá khaùi nieäm a. Löïc löôïng lao ñoäng (labour force) @ Nhöõng ngöôøi lao ñoäng hoäi ñuû ñieàu kieän * Naèm trong ñoä tuoåi lao ñoäng theo qui ñònh * Coù khaû naêng laøm vieäc (söùc khoeû vaø trình ñoä) * Saün saøng cung öùng söùc lao ñoäng (muoán ñi laøm) @ Löïc löôïng lao ñoäng bao goàm : Soá lao ñoäng coù vieäc laøm vaø lao ñoäng thaát nghieäp Löïc löôïng lao ñoäng kyù hieäu laø L 7.2. Phaân loaïi thaáp nghieäp theo nguyeân nhaân. a. Thaát nghieäp cô hoïc (Frictional Unemployment) Coøn ñöôïc goïi Trang 16 / 125
@ Tuyø thuoäc vaøo ñaët ñieåm cuûa töøng quoác gia, thaát nghieäp b. Thaát nghieäp cô caáu (Structural Unemployment ). cô hoïc ñöôïc dieãn giaûi nhö sau Tình traïng thaát nghieäp xaãy ra khi coù söï thay ñoåi: * Nhöõng lao ñoäng môùi gia nhaäp hay taùi nhaäp löïc löôïng lao ñoäng nhöng chöa coù vieäc laøm. @ Cô caáu ngaønh sx : Thay ñoåi töø ngaønh sx naøy sang * Nhöõng ngöôøi boû vieäc laøm cuû vaø ñang tìm vieäc laøm môùi ngaønh sx khaùc Löïc löôïng lao ñoäng ngaønh cuû khoâng ñaùp öùng vôùi nhu caàu lao ñoäng cuûa ngaønh môùi. * Nhöõng ngöôøi taøn taät 1 phaàn hay nhöõng ngöôøi thaát nghieäp do thôøi vuï @ Thay ñoåi kyû thuaät sx : Töø sx thuû coâng sang cô giôùi hay töï ñoäng hoaù Khaû naêng lao ñoäng hieän taïi khoâng @ ÔÛ 1 goác ñoä naøo ñoù, thaát nghieäp naøy ñöôïc xem laø mong ñaùp öùng yeâu caàu sx trong ñieàu kieän kyû thuaät hieän ñaïi. ñôïi, vì noù cho bieát ngöôøi daân coù cô hoäi thay ñoåi vieäc laøm nhö theá naøo ? c. Thaát nghieäp chu kyø (Cyclical Unemployment ). 8. Saûn löôïng tieàm naêng (Yp ) (potential output) @ Yp : Möùc SL neàn kinh teá ñaït ñöôïc vôùi söï toàn taïi cuûa 1 möùc thaát nghieäp thöïc teá Ut baèng vôùi “thaát nghieäp töï nhieân Un ” (Natural Unemployment) @ Un bao goàm thaát nghieäp cô hoïc vaø thaát nghieäp cô caáu Hai thaønh phaàn thaát nghieäp naøy haàu nhö luoân toàn taïi trong neàn kinh teá thò tröôøng naêng ñoäng. @ Trong thöïc teá, Yp theå hieän giaù trò öôùc tính Trangtöø caùc 17 / 125 nguoàn löïc hieän coù cuûa neàn kinh teá
@ Neáu Yt Un , thaát nghieäp taêng, neàn kinh teá suy thoaùi, nguoàn löïc quoác gia sd laõng phí, hoaït ñoäng kinh teá quoác gia ñöôïc ñaùnh giaù laø chöa toát @ Neáu Yt > Yp Ut < Un , thaát nghieäp giaûm, neàn kinh teá coù laïm phaùt cao, kinh teá quoác gia coù xu höôùng rôi vaøo khuûng hoaûng taøi chính, töø ñoù sx bò trì treä, hoaït ñoäng kinh teá quoác gia ñöôïc ñaùnh giaù laø chöa toát @ Yp khoâng coá ñònh vaø thay ñoåi theo thôøi gian 9. Chu kyø kinh doanh (Business cycle ). @ Chu kyø kinh doanh theå hieän tình traïng SL thöïc teá dao Söï thay ñoåi Yp phuï thuoäc vaøo soá löôïng vaø chaát ñoäng xoay quanh SL tieàm naêng Yp löôïng caùc nguoàn löïc cuûa neàn kinh teá . @ Khoaûn thôøi gian giöõa 2 ñieåm cöïc ñaïi (hay 2 ñieåm cöïc tieåu) cuûa SL thöïc teá seõ theå hieän 1 chu kyø kinh doanh cuûa neàn kinh teá. Thoâng thöôøng löôïng voán, lao ñoäng; kyû thuaät, coù khuynh höôùng taêng theo thôøi gian, * Chu kyø kinh doanh neàn kinh teá theå hieän 4 giai ñoaïn: Phuïc höng, höng thònh, khuûng hoûang vaø suy thoaùi Khi neàn kinh teá vaän ñoäng bình thöôøng vaø khoâng * Thôøi gian cuûa 1 chu kyø kinh doanh coù theå töø 5 ñeán 10 gaëp phaûi caùc tình huoáng nhö chieán tranh, thieân naêm (hoaëc ngaén hôn hay daøi hôn) tuøy thuoäc vaøo thôøi tai, thì SL Yp coù xu höôùng taêng theo thôøi gian. gian cuûa caùc giai ñoaïn cuûa chu kyø kinh teá Trang 18 / 125
10. Ba vaán ñeà cô baûn khi sd nguoàn löïc cuûa neàn kinh teá 11. Caùch giaûi quyeát 3 vaán ñeà cô baûn theo cô cheá hoaït ñoäng kinh teá Moãi xaõ hoäi coù caùch rieâng ñeå giaûi quyeát 3 vaán ñeà treân, neáu khoâng xeùt ñeán neàn kinh teá coå truyeàn (Traditional Economy), ngaøy nay, 3 vaán ñeà cô baûn treân ñöôïc giaûi quyeát theo cô cheá hoaït ñoäng kinh teá sau @ Cô cheá thò tröôøng töï do (Market Economy) @ Cô cheá neàn kinh teá keá hoaïch (Command Economy) @ Cô cheá neàn kinh teá thò tröôøng coù söï ñieàu tieát cuûa chính phuû (Mixed Economy) V. Muïc tieâu vaø coâng cuï ñieàu tieát vó moâ. b. Taïo ñieàu kieän taêng tröôûng kinh teá 1. Muïc tieâu quaûn trò a. Taïo ñieàu kieän oån ñònh neàn kinh teá @ Taêng tröôûng kinh teá laø tìm caùch taêng giaù trò cuûa caûi taïo ra ñaït cao töø 1 ñôn vò nguoàn löïc hieän coù, cuï theå, tìm giaûi phaùp ñeå giaù trò saûn löôïng naêm sau ñaït cao hôn naêm tröôùc Taêng tröôûng kinh teá laø nhieäm vuï daøi haïn @ Taêng tröôûng kinh teá taïo ñieàu kieän cho quoác gia ñaït ñöôïc nhieàu giaù trò haøng hoùa nhaèm caûi thieän vaø naâng cao ñôøi soáng ngöôøi daân ( quoác gia coù toác ñoä taêng tröôûng chaäm so vôùi caùc quoác gia khaùc, neàn kinh teá bò ñaùnh giaù tuït haäu, keùm phaùt trieån, ñôøi soáng ngöôøi daân khoâng ñöôïc caûi thieän) @ Ñeå ñaït muïc tieâu taêng tröôûng kinh teá, caàn coù chính saùch thuùc ñaåy taïo voán , taêng NSLÑ Trang 19 / 125 (t aêng naêng löïc sx, taïo ñieàu kieän taêng Yp)
3. Phaân bieät caùc khoaûn chi tieâu trong neàn kinh teá 2. Coâng cuï ñieàu tieát vó moâ @ Nhaèm thöïc hieän caùc muïc tieâu oån ñònh kinh teá , chính phuû caùc Trong neàn kinh teá coù nhieàu loaïi chi tieâu ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc quoác gia caàn coù caùc coâng cuï taùc ñoäng vaøo neàn kinh teá khu vöïc khaùc nhau @ Caùc coâng cuï ñieàu tieát kinh teá vó moâ: 3.1. Chi tieâu haøng hoaù dòch vuï tieâu duøng hoä gia ñình 3. 2. Chi tieâu ñaàu tö . 3. 3. Chi tieâu cuûa chính phuû. * Kyù hieäu laø I. Chính phuû coù nhieàu khoaûn chi tieâu xeùt trong 1 khoaûn thôøi gian, trong nghieân cöùu, khoaûn chi chính phuû coù 2 daïng: * Theå hieän toång ñaàu tö môùi trong 1 khoaûn thôøi gian cuûa taát caû caùc doanh nghieäp coù trong quoác gia, theå hieän qua vieäc mua saém maùy moùc thieát bò, nhaø xöôûng, ,caùc TSCÑ khaùc, vaät tö, haøng hoùa phuïc vuï cho sx * Trong I , khoâng xeùt ñeán khoaûn ñaàu tö taøi chính, ñaàu tö mua chöùng khoaùn vaø traùi phieáu, Vì chuùng ñöôïc moâ taû ôû khoaûn chuyeån nhöôïng caùc nguoàn voán Trang 20 / 125
@ Kinh teá hoïc vó moâ nghieân cöùu caùc vaán ñeà nhö: Chöông 2 * Toång saûn löôïng cuûa neàn kinh teá. ÑO LÖÔØNG SAÛN * Tæ leä laïm phaùt; Tæ leä thaát nghieäp LÖÔÏNG QUOÁC GIA * Caùn caân thanh toaùn, tæ giaù hoái ñoaùi; @ Ñeå lyù giaûi veà nhöõng thay ñoåi cuûa caùc vaán ñeà treân, caàn xaùc ñònh giaù trò quoác gia taïo ra sau 1 kyø hoaït ñoäng Ñeå xaùc ñònh giaù trò quoác gia taïo ra , caàn nhaän I. Quan ñieåm veà sx vaø khaùi nieäm veà giaù trò saûn dieän roõ: löôïng quoác gia 1. Quan ñieåm veà saûn xuaát Hoaït ñoäng naøo ñöôïc xem laø sx cuûa caûi cho quoác gia ? a. Vaøo theá kyû 16, theo F.Quesnay “Saûn xuaát laø taïo ra saûn löôïng thuaàn taêng ”. Vôùi nhaäp löôïng ban ñaàu, qua taùc ñoäng cuûa con ngöôøi Taïo theâm 1 soá saûn phaåm Trang 21 / 125
b. Ñaàu theá kyû 18: Theo Adam Smith @ Khaùi nieäm phuø hôïp vôùi sx noâng nghieäp , vì: “Sx laø saùng taïo ra caùc sp vaät chaát ” laø nhöõng sp höõu hình coù theå nhìn thaáy ñöôïc. Theo quan nieäm: * Ngaønh noâng laâm ngö nghieäp, ngaønh coâng nghieäp, xaây döïng laø ngaønh sx * Ngaønh thöông nghieäp, giao thoâng vaän taûi, böu ñieän, khoâng ñöôïc xem laø ngaønh sx Theo khaùi nieäm, giaù trò SL quoác gia taïo ra ñöôïc ñaùnh giaù khoâng cao (chæ xeùt giaù trò ngaønh sx sp höõu hình) c. Vaøo theá kyû 19 : Theo Karl Marx Vaøo theá kyû 19 : Quan ñieåm veà sx cuûa caùc nhaø kinh teá “Sx laø taïo ra caùc sp vaät chaát bao goàm caùc sp höõu hình theo cô cheá thò tröôøng nhö sau: vaø voâ hình @ SP höõu hình : Caùc ngaønh noâng laâm ngö nghieäp, coâng nghieäp, xaây döïng vaø khai khoaùng. @ SP voâ hình : Ngaønh thöông maïi, vaän chuyeån,böu ñieän Giaù trò nhöõng ngaønh sx ñöôïc tính vaøo SL quoác gia Giaù trò ngaønh phuïc vuï cho nhu caàu cô baûn xh khoâng ñöôïc tính vaøo saûn löôïng quoác gia Töø khaùi nieäm, hình thaønh caùch tính giaù trò SL quoác gia ôû caùc nöôùc XHCN Chæ tieâu ñaùnh giaù giaù trò SL quoác gia ñöôïc moâ taû qua “Heä thoáng sx vaät chaát MPS ” (Material Production System) Trang 22 / 125
@ Chæ tieâu ñaùnh giaù veà giaù trò SL quoác gia ñöôc xaùc ñònh 2. Chæ tieâu trong heä thoáng taøi khoaûn quoác gia SNA töø “Heä thoáng taøi khoaûn quoác gia SNA” 7 chæ tieâu phaûn aûnh keát quaû cuûa neàn kinh teá ñaït trong 1 naêm (System of National Accounts). + Toång saûn phaåm quoác daân (GNP Gross National Product). @ Heä thoáng SNA ñöôïc Lieân Hieäp quoác coâng nhaän laø 1 heä thoáng ño löôøng quoác teá + Toång saûn phaåm quoác noäi (GDP Gross Domestic Product) + Saûn phaåm quoác daân roøng (NNP Net National Product) @ Heä thoáng bao goàm 4 taøi khoaûn toång hôïp: + Taøi khoaûn saûn xuaát. + Saûn phaåm quoác noäi roøng (NDP Net Domestic Product) + Taøi khoaûn thu nhaäp vaø chi tieâu. + Thu nhaäp quoác daân (NI National Income) + Taøi khoaûn voán. + Taøi khoaûn giao dòch vôùi nöôùc ngoaøi. + Thu nhaäp caù nhaân (PI Personal Income) + Thu nhaäp khaû duïng(DI Dispossable Income) Caùc chæ tieâu chia thaønh 2 nhoùm : 3. Khaùi nieäm veà GNP vaø GDP . Trang 23 / 125
@ Vaán ñeà “laõnh thoå 1 nöôùc ” vaø “ coâng daân 1 nöôùc ” taïo ra söï khaùc nhau giöõa GNP vaø GDP @ Theo khaùi nieäm * Giaù trò taïo ra treân laõnh thoå 1 nöôùc ñöôïc tính vaøo GDP nöôùc ñoù (taïo ra töø coâng daân trong nöôùc vaø töø ngöôøi daân nöôùc ngoaøi) * Giaù trò do coâng daân 1 nöôùc taïo ra seõ ñöôïc tính vaøo GNP cuûa quoác gia ñang xeù Thí duï: Baøi taäp. @ Vaán ñeà saûn phaåm cuoái cuøng(SPCC) Haõy xaùc ñònh giaù trò GNP vaø GDP cuûa caùc quoác gia * SPCC: Sp ñöôïc giao dòch treân thò tröôøng * Thu nhaäp cuûa coâng ty Honda cuûa Nhaät ñaët taïi Vieät * Sp cuoái cuøng: Sp ñöôïc sx vaø cung öùng treân thò tröôøng Nam vaø Thaùi Lan. nhaèm phuïc vuï cho tieâu duøng, xuaát khaåu vaø ñaàu tö Sp cuoái cuøng raát ña daïng: Löông thöïc, thöïc phaåm, baùnh * Thu nhaäp cuûa coâng ty lieân doanh Vieät Nam vaø Thaùi keïo, thuoác y teá, ñieän nöôùc, thieát bò maùy moùc, nguyeân vaät Lan ñaët taïi Campuchia. lieäu, dòch vuï, Xeùt veà giaù trò, ta coù giaù trò sp cuoái cuøng * Thu nhaäp cuûa coâng ty lieân doanh Vieät Nam vaø Nhaät ñaët taïi Laøo. * S p cuoái cuøng duøng cho ñaàu tö , hình thaønh sp trung gian phuïc vuï cho quaù trình sx Trang 24 / 125
Saûn phaåm trung gian @ ÔÛ goác ñoä toaøn boä neàn kinh teá Sp phuïc vuï cho quaù trình sx nhö : NVL, coâng lao ñoäng, coâng cuï lao ñoäng, caùc loaïi dòch vuï, Sp trung gian söû duïng 1 laàn trong quaù trình sx . Xeùt veà maët giaù trò, ta coù giaù trò sp trung gian Thí duï Xeùt quoác gia A vôùi thoâng tin giaû ñònh nhö sau: Trong nöôùc coù 2 hoaït ñoäng: Ngö daân ñaùnh baét caù vaø nhaø maùy cheá bieán caù hoäp Ngö daân ñaùnh baét 1 soá caù töôi trò giaù 10 trñ. Soá caù naøy : * Ñöôïc baùn cho tieâu duøng taïi chôï laø 2 trñ. * Phaàn coøn laïi baùn cho nhaø maùy cheá bieán caù hoäp. Vôùi nhaäp löôïng ñaàu vaøo, nhaø maùy sx sp caù hoäp taïo ñöôïc giaù trò xuaát löôïng laø 15 trñ vaø baùn cho tieâu duøng. Giaù tri toång SL quoác gia taïo ra ñöôïc xaùc ñònh nhö sau Trang 25 / 125
@ Neáu tính giaù trò toång SL quoác gia theo xuaát löôïng @ Xaùc ñònh GTSL quoác gia theo VA * ÔÛû ngö daân 2 trñ caù töôi cung öùng cho tieâu duøng : Laø GTSPCC 8 trñ caù töôi cung öùng cho nhaø maùy phuïc vuï cho ñaàu tö laø GTSPCC Giaù trò SPCC do ngö daân taïo ra = 8 + 2 = 10 trñ Ngö daân ñöôïc xem laø ñôn vò ñaàu tieân trong quoác gia, neân nhaäp löôïng trung gian ñaàu vaøo coù giaù trò = 0 VA ngö daân = Giaù trò SPCC – Giaù trò trung gian = 10 – 0 = 10 trñ. * ÔÛ goác ñoä nhaø maùy cheá bieán caù hoäp * Neáu ngö daân vaø nhaø maùy ñeàu laø coâng daân cuûa nöôùc A GDP nöôùc A = GNP nöôùc A =17 trñ . * Neáu ngö daân laø coâng daân nöôùc A vaø nhaø maùy do ngöôøi nöôùc B ñaàu tö Trang 26 / 125
Baøi taäp Giaû ñònh coù thoâng tin trong quoác gia N nhö sau * Noâng daân troàng mía, taïo giaù trò laø 30 trñ. Baùn cho tieâu duøng 4 trñ; Phaàn coøn laïi baùn cho nhaø maùy ñöôøng * Nhaø maùy ñöôøng taïo giaù trò ñöôøng thaønh phaåm 36 trñ, baùn cho caùc chôï ñeå cung öùng tieâu duøng laø 10 trñ, phaàn coøn laïi cung öùng cho nhaø maùy sx baùnh keïo. 4. Moái quan heä giöõa GDP vaø GNP . * Nhaø maùy baùnh keïo taïo xuaát löôïng 40 trñ, baùn cho tieâu duøng. Neàn kinh teá cuûa quoác gia N chæ coù 3 ngaønh. Noâng daân vaø nhaø maùy ñöôøng laø ngöôøi daân nöôùc N . Nhaø maùy baùnh keïo laø coâng daân nöôùc H . Haõy xaùc ñònh GDP vaø GNP cuûa caùc quoác gia ñang xeùt. (ÑS: GDP N = 54 trñ; GNP N= 40 trñ; GNP H = 14 trñ ). @ GDP: Giaù trò sp cuoái cuøng taïo ra treân laõnh thoå 1 quoác gia @ GNP : Giaù trò sp cuoái cuøng do coâng daân 1 nöôùc taïo ra GDP goàm 2 phaàn : (a) + ( c) GNP goàm 2 phaàn : (a) + (b) *(a):Giaù trò do coâng daân trong nöôùc taïo ra treân laõnh thoå cuûa hoï (a): Giaù trò do coâng daân trong nöôùc taïo ra treân laõnh thoå cuûa mình *(b):Giaù trò do coâng daân trong nöôùc taïo ra ôû laõnh thoå nöôùc khaùc (c): GT do coâng daân nöôùc ngoaøi taïo ra treân laõnh thoå nöôùc ñang xeùt + Thu nhaäp cuûa ngöôøi daân trong nöôùc laøm vieäc ôû nöôùc ngoaøi. + Lôïi nhuaän thu ñöôïc do ñaàu tö voán ôû nöôùc ngoaøi. + Thu nhaäp cuûa ngöôøi daân nöôùc ngoaøi laøm vieäc ôû nöôùc ñang xeùt . + Thu nhaäp do baùn hay cho thueâ baûn quyeàn ôû nöôùc ngoaøi, + Lôïi nhuaän chia cho voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi + Tieàn thueâ traû cho hoaït ñoäng thueâ, mua baûn quyeàn nöôùc ngoaøi, @ Vieäc ñöa voán, lao ñoäng , , ra nöôùc ngoaøi, goïi laø: Xuaát khaåu caùc yeáu toá sx, do vaäy taïo ñöôïc thu nhaäp , goïi laø: * Vieäc nhaän voán, lao ñoäng, töø nöôùc ngoaøi vaøo trong quoác gia ñöôïc * Thu nhaäp töø caùc yeáu toá sx xuaát khaåu goïi laø nhaäp khaåu caùc yeáu toá sx, taïo thu nhaäp cuûa ngöôøi nöôùc ngoaøi, goïi laø : * Hay thu nhaäp chuyeån vaøo trong nöôùc töø yeáu toá sx xuaát khaåu + Thu nhaäp töø caùc yeáu toá sx nhaäp khaåu + Hay: T hu nhaäp chuyeån ra nöôùc ngoaøi töø yeáu toá sx nhaäp khaåu Trang 27 / 125
5. Söû duïng gía trong tính toaùn caùc chæ tieâu SNA . 5.1. Söû duïng giaù ñeå tính giaù trò SL haøng naêm a. Giaù thò tröôøng vaø giaù trò SL quoác gia b. Giaù yeáu toá sx vaø thu nhaäp neàn kinh teá 5.2. Giaù söû duïng khi so saùnh chæ tieâu qua caùc kyø . @ Neàn kinh teá söû duïng tieàn teä baát caûi hoaùn neân toàn taïi hieän töôïng laïm phaùt . @ Laïm phaùt laøm cho giaù taêng qua caùc kyø hoaït ñoäng @ Ñeå so saùnh giaù trò cuûa 1 chæ tieâu qua caùc kyø, caàn sd giaù khoâng phuï thuoäc vaøo taùc ñoäng cuûa laïm phaùt, laø giaù trò thöïc (giaù ñaõ loaïi laïm phaùt) Trang 28 / 125
II. Tính GDP danh nghóa theo giaù thò tröôøng Toùm laïi @ Ñeå tính GDP haøng naêm, sd giaù thò tröôøn g (nhaèm xaùc Theo lyù thuyeát, giaù trò toång saûn löôïng quoác gia ñöôïc tính ñònh GDP danh nghóa) döïa treân 3 caùch: @ Ñeå ñaùnh giaù thu nhaäp neàn kinh teá, sd giaù yeáu toá sx @ Ñeå so saùnh giaù trò GDP qua caùc naêm, sd giaù trò thöïc (GDP danh nghóa ñaõ loaïi laïm phaùt) @ Ta coù: GNP = GDP + (b) - (c) Ñeå tính GNP, NNP, NI , PI, DI, caàn xñ giaù trò GDP 1. Moät soá khaùi nieäm @ Giaù trò KH haøng kyø theo phöông phaùp hao moøn ñeàu haøng kyø 1.1 Khaáu hao De ( depreciation). (hay phöông phaùp ñöôøng thaúng) @ De theå hieän toång giaù trò khaáu hao TSCÑ cuûa taát caû caùc KH /naêm = Giaù trò TS / Thôøi gian sd TS hoaït ñoäng sx kd coù trong quoác gia haøng naêm @ ÔÛ goác ñoä 1 doanh nghieäp, khaáu hao theå hieän giaù trò hao moøn bình quaân cuûa TSCÑ haøng kyø khi tham gia sx @ De ñöôïc tính vaøo giaù thaønh saûn phaåm, taïo khoaûn thu khi tieâu thuï sp nhaèm thu hoài laïi voán ñaõ ñaàu tö tröôùc ñaây khi mua TSCÑ @ TSCÑ: TS coù giaù trò lôùn vaø thôøi gian sd daøi (>1 naêm) @ KH ñöôïc xaùc ñònh döïa vaøo giaù trò TS vaø thôøi gian sd TS Trang 29 / 125
@ Giaù trò KH haøng kyø theo tæ leä 1.2. Ñaàu tö tö nhaân I (Investment) . Theå hieän löôïng tieàn duøng ñeå mua saém TSCÑ (maùy moùc, thieát bò, nhaø xöôûng, kho baõi, nhaø laøm vieäc, nhaø ôû, ) vaø ñaàu tö haøng toàn kho I = Ñaàu tö TSCÑ + Cheânh leäch haøng toàn kho Cheânh leäch HTK= HTK cuoái kyø – HTK ñaàu kyø Nguoàn tieàn duøng ñeå ñaàu tö I 1.3. Tieâu duøng vaø tieát kieäm cuûa hoä gia ñình . @ Khoaûn tieàn KH haøng naêm De. Khoâng laøm taêng theâm TS cuûa ñôn vò vaø quoác gia, ñöôïc goïi laø ñaàu tö buø ñaép hay ñaàu tö thay theá. @ Khoaûn tieàn tieát kieäm trong nöôùc hay voán nöôùc ngoaøi Ñaâàu tö naøy laøm taêng giaù trò TSCÑ vaø taêng haøng toàn kho Khoaûn ñaàu tö naøy goïi laø ñaàu tö roøng (In- Net Investment) hoaëc ñaàu tö taêng theâm hay ñaàu môû roäng . Ñaàu tö roøng (In) = Toång ñaàu tö (I) – Khaáu hao(De) Trang 30 / 125
1.4. Thueá tröïc thu vaø thueá giaùn thu b. Thueá giaùn thu Ti( indirect Taxes ). a. Thueá tröïc thu Td ( Direct Taxes ). * Thueá ñaùnh giaùn tieáp vaøo thu nhaäp cuûa caùc * Thueá ñaùnh tröïc tieáp vaøo thu nhaäp caùc thaønh thaønh vieân trong neàn kinh teá (thueá tính vaøo phaàn trong neàn kinh teá giaù trò haøng hoaù dòch vuï giao dòch treân thò tröôøng) * Caùc loïai thueá tröïc thu * Caùc loaïi thueá giaùn thu Thueá thu nhaäp caù nhaân; Thueá thu nhaäp DN Thueá di saûn (thueá thöøa keá) Thueá tieâu thuï ñaëc bieät ; Thueá VAT; Thueá “coäng ñoàng”(community charge); Thueá doanh thu ; Thueá xuaát nhaäp khaåu ; Thueá taøi nguyeân ; Thueá tröôùc baï ; . 1.5. Chi tieâu cuûa chính phuû. b. Chi chuyeån nhöôïngTr (Transfer payments). a. Chi mua haøng hoaù, dòch vuï G (Government Spending on goods anh services) @ Khoaûn chi coù caùc daïng: * Traû löông höu trí cho nhaân vieân chính phuû * Trôï caáp thaát nghieäp, trôï caáp thöông binh lieät só, gia ñình coù coâng vôùi quoác gia * Trôï caáp hoïc boång cho sinh vieân hoïc sinh * Trôï caáp ngöôøi ngheøo; Buø loã cho xí nghieäp quoác doanh * Trang 31 / 125
1.6. Xuaát nhaäp khaåu 1.7. Tieàn löông; Tieàn thueâ; Tieàn laõi; Lôïi nhuaän. @ Do ñang xeùt giaù trò GDP, neân giaù trò xuaát khaåu vaø nhaäp khaåu khoâng xeùt do ai taïo ra a. Tieàn löông W(Wage) * Thu nhaäp nhaän ñöôïc do cung caáp söùc lao ñoäng. * Thu nhaäp cuûa lao ñoäng bao goàm: + Tieàn löông ñònh kyø cuûa CNVC + Tieàn coâng theo coâng vieäc hay theo ngaøy coâng + Baûo hieåm xaõ hoäi tính theo löông + Tieàn trôï caáp tính theo löông + Tieàn thöôûng, boài döôõng taêng ca; ñoäc haïi, b. Tieàn thueâ R (Rental) d. Lôïi nhuaän Pr (Profit ). @ Khoaûn thu töø vieäc cho thueâ taøi saûn nhö ñaát ñai, kho baõi, . @ Tieàn thueâ bao goàm 2 phaàn: * Phaàn giaù trò KH taøi saûn cho thueâ * Phaàn lôïi töùc cuûa chuû taøi saûn c. Tieàn laõi i (interest) Thu nhaäp coù ñöôïc töø hoaït ñoäng cho vay Trang 32 / 125
2. Sô ñoà chu chuyeån kinh teá. Trong neàn kinh teá, coù caùc chuû theå: Hoä gia ñình; Doanh nghieäp; Chính phuû vaø nöôùc ngoaøi. * Doanh nghieäp : Boä phaän sx sp haøng hoaù dòch vuï cung öùng cho neàn kinh teá vaø cho xuaát khaåu. * Hoä gia ñình : Ngöôøi tieâu duøng caùc sp trong nöôùc vaø haøng nhaäp khaåu, laø ngöôøi cung caáp caùc nhaäp löôïng cho DN * Chính phuû : Ngöôøi thu thueá, caùc khoaûn leä phí vaø chi tieâu coâng * Nöôùc ngoaøi : Boä phaän tham gia mua, baùn haøng hoaù vôùi caùc chuû theå trong nöôùc (DN, hoä gia ñình, chính phuû). 3. Phöông phaùp tính GDP . 3.1. Xaùc ñònh GDP theo phöông phaùp saûn xuaát Töø sô ñoà chu chuyeån kinh teá, GDP ñöôïc tính theo caùc pp GDP = ΣΣΣVAi VAi = Xuaát löôïng DN thöù i - Chi phí trung gian DN thöù i @ Xuaát löôïng cuûa DN: Toång giaù trò haøng hoaù dòch vuï theo giaù thò tröôøng do DN cung öùng @ Chi phí trung gian cuûa DN: Nhöõng chi phí vaät chaát vaø dòch vuï mua ngoaøi thuoäc daïng söû duïng 1 laàn trong sx Chi phí trung gian: NNVL, ñieän naêng; nöôùc; ; dòch vuï veà vaän chuyeån, ngaân haøng, ñieän thoaïi, Trang 33 / 125
Thí duï Xeùt 1 quoác gia vôùi thoâng tin giaû ñònh nhö sau: * Giaù trò xuaát khaåu = nhaäp khaåu * Neàn kinh teá coù 3 hoaït ñoäng: Noâng daân sx gaïo Doanh nghieäp sx boät vaø doanh nghieäp sx baùnh. Vôùi thoâng tin 3.2. Xaùc ñònh GDP theo phöông phaùp phaân phoái * Töø xuaát löôïng, sau khi tröø chi phí trung gian, giaù trò coøn laïi goàm coù: Tieàn löông, tieàn laõi, tieàn thueâ, khaáu hao, lôïi nhuaän vaø thueá giaùn thu . * Caùc khoaûn naøy ñöôïc duøng ñeå phaân phoái cho caùc thaønh vieân trong neàn kinh teá, ñaây cuõng chính laø giaù trò taïo môùi VA cuûa neàn kinh teá Trang 34 / 125
Thí duï Theo sô ñoà chu chuyeån neàn kinh teá GDP = (W +R + i+ Pr = 6000) + (Ti =1500) + + (De = 2500) = 10000 3.3. Xaùc ñònh GDP theo phöông phaùp chi tieâu Trong neàn kinh teá: * Chi tieâu ñöôïc thöïc hieän töø thu nhaäp * Thu nhaäp ñöôïc taïo bôûi giaù trò gia taêng VA * VA taïo neân GDP Neáu thoáng keâ toång chi tieâu cuûa neàn kinh teá seõ xaùc ñònh ñöôïc GDP quoác gia Trang 35 / 125
DI = W + R + i + Pr –Pr* + Tr –Td @ Tröôøng hôïp Pr* = 0 Pr* bao goàm : * Phaàn lôïi nhuaän giöõ laïi trong DN ñeå ñaàu tö môû roäng sx taêng thu cuûa DN ngoaøi giaù trò De @ * Phaàn thueá thu nhaäp DN noäp cho chính phuû Taêng thu cuûa chính phuû ngoaøi thu Ti vaø Td Thí duï: Theo sô ñoà 3.4. Nhaän xeùt veà caùc phöông phaùp tính GDP DI = (W + R + i + Pr =6000)–(Pr* = 0) + (Tr = 500) – (Td =1000) Veà lyù thuyeát, caû 3 pp ñeàu cho cuøng keát quaû. = 5500 Trong thöïc teá, vì nhieàu lyù do, keát quaû tính toaùn cuûa caùc pp coù cheânh leäch C = DI – S = 5500 – 500 = 5000 I = S + De = 500 + 2500 = 3000 Khi coù söï cheânh leäch veà giaù trò GDP töø caùc pp, caùc nhaø thoáng keâ ñieàu chænh theo caùc caùch sau: G = Td + Ti – Tr = 1000 + 1500 – 500 = 2000 @ Laáy giaù trò trung bình töø keát quaû tính cuûa caùc pp GDP = C + I + G + X – M @ Ñieàu chænh caùc sai soá ñeå keát quaû cuûa caùc pp ñaït nhö = 5000 + 3000 + 2000 + 800 – 800 nhau Trang 36 / 125 = 10.000
III. Tính caùc chæ tieâu khaùc töø GDP 1. Ño löôøng GNP danh nghóa theo giaù thò tröôøng 2. Giaù trò sp quoác daân roøng NNP 3. Thu nhaäp quoác daân NI (National Income). @ NNP = GNP - De @ NI theå hieän thu nhaäp cuûa neàn kinh teá sau khi ñaõ phaân phoái thueá giaùn thu cho chính phuû @ NNP phaûn aûnh giaù trò taïo môùi do coâng daân trong nöôùc taïo ra vaø ñöôïc duøng ñeå phaân phoái Cho ngöôøi lao ñoäng (W). Boä phaän cho thueâ taøi saûn (R) Boä phaän cho vay (i) Boä phaän goùp voán (Pr) Chính phuû (Ti). Trang 37 / 125
4. Thu nhaäp caù nhaân PI (Personal Income) 5. Thu nhaäp khaû duïng DI (Dispoable Income ). * PI = NI – Pr* + Tr Pr*: Laø lôïi nhuaän khoâng chia vaø phaàn noäp cho chính phuû; Pr* trích töø lôïi nhuaän Pr * PI: Theå hieän khoaûn thu nhaäp phaân phoái cho caùc caù nhaân trong xaõ hoäi nhö ngöôøi lao ñoäng, ngöôøi cho thueâ TS, ngöôøi cho vay, ngöôøi goùp voán hình thaønh DN IV. Caùc chæ tieâu duøng ñeå so saùnh . @ Xuaát phaùt töø muïc tieâu nghieân cöùu naãy sinh nhu caàu nhö so saùnh thaønh quaû ñaït ñöôïc Giöõa caùc quoác gia Giöõa caùc vuøng trong 1 nöôùc qua caùc naêm @ Caùc nhaø kinh teá ñeà xuaát 2 chæ tieâu: Thu nhaäp b ình quaân ñaàu ngöôøi vaø toác ñoä taêng tröôûng kinh teá bq qua caùc naêm . Trang 38 / 125
Trang 39 / 125
V. Thaûo luaän veà caùc chæ tieâu SNA . 2. Tính chöa hoaøn haûo cuûa chæ tieâu GNP . GNP chöa phaûn aûnh ñaày ñuû phuùc lôïi kinh teá maø ngöôøi 1. SNA vaø vieäc ñaùnh giaù keát quaû quoác gia daân 1 nöôùc thuï höôûng nhö @ Giaù trò caù nhaân, taäp theå coù ñöôïc do töï naáu aên; queùt * Ñeå ñaùnh giaù möùc soáng ngöôøi daân 1 nöôùc, söû doïn nhaø cöûa, chaêm soùc con caùi, may vaù quaàn aùo, töï duïng caùc chæ tieâu GNP, NNP, NI, DI söûa chöõa vaät duïng trong gia ñình, nghó ngôi, vui chôi giaûi trí; giaù trò coù ñöôïc töø vieäc vay voán laãn nhau hay cho vay naëng laõi, * Ñeå ñaùnh giaù naêng löïc 1 sx quoác gia, söû duïng chæ tieâu GDP @ Giaù trò cuûa 1 soá hoaït ñoäng kinh teá ngaàm (nhö vieäc laøm ngoaøi giôø cuûa 1 soá thôï moäc, thôï hoà, baùc só , caù toâm töï ñaùnh baét ñeå duøng, ) chöa ñöôïc xeùt ñeán Trang 40 / 125
* GNP chöa theå hieän giaù trò maát ñi cuûa neàn kinh Tieán tôùi chæ tieâu toaøn dieän NEW (Net Economic Welfare) . teá do quaù trình sx taïo ra nhö: Tieáng oàn, buïi, oâ Chæ tieâu NEW ñöôïc xaây döïng döïa treân cô sôû caùch tính cuûa GNP vaø nhieãm, 1 soá boå sung * NEW loaïi ra khoûi GNP nhöõng thieät haïi cuûa neàn kinh teá * Vieäc sd GNP ñeå so saùnh möùc soáng cuûa ngöôøi daân caùc quoác gia toàn taïi 1 soá yeáu ñieåm: Giaù * NEW tính theâm vaøo GNP nhöõng ñieåm lôïi chöa ñöôïc xeùt ñeán nhö sinh hoaït ôû caùc quoác gia khaùc nhau; Caùch thôøi gian nghó ngôi, thöùc sinh hoaït cuûa ngöôøi daân khaùc nhau, * NEW tính theâm vaøo GNP nhöõng hoaït ñoäng kinh teá ngaàm, loaïi giaù trò töø caùc hoaït ñoäng phi phaùp nhö buoân laäu, ma tuyù, NEW= GNP + Phaàn tính soùt hôïp phaùp + Nhöõng lôïi ích chöa ñöôïc tính – Nhöõng thieät haïi chöa bò tröø Moät soá thaûo luaän @ Muïc tieâu cuûa kinh teá vó moâ trong ngaén haïn: OÅn ñònh neàn kinh teá Chöông 3 @ Giaù trò saûn löôïng neàn kinh teá thöïc teá ñaït ñöôïc taïi thôøi thôøi ñieåm t goïi laø Yt öùng vôùi giaù trò SL tieàm naêng laø Yp @ Thöïc teá cho thaáy: Yt luoân dao ñoäng xung quanh Yp LYÙ THUYEÁT XAÙC ÑÒNH maø nguyeân nhaân chính laø do toång caàu thay ñoåi, ñieàu naøy laøm cho neàn kinh teá khoâng oån ñònh (coù thaát SAÛN LÖÔÏNG CAÂN BAÈNG nghieäp cao hay coù laïm phaùt cao) @ Ñeå oån ñònh neàn kinh teá, caàn ñöa Yt Yp, muoán vaäy, caàn xaùc ñònh Yt, töø ñoù, coù giaûi phaùp taùc ñoäng ñeå ñöa Yt Yp Trang 41 / 125
@ Yt ñaït ñöôïc khi toång cung giaù trò SL cuûa neàn kinh teá baèng toång caàu chi tieâu trong neàn kinh teá. @ Böôùc ñaàu neâu caùch thöùc xaùc ñònh Yt, caùc nhaø nghieân cöùu giaû ñònh: Toång cung giaù trò SL quoác gia phuï thuoäc vaøo toång nhu caàu chi tieâu cuûa neàn kinh teá (toång caàu) @ Ñeå xaùc ñònh giaù trò SL caân baèng Yt, caàn tìm hieåu * Taïi sao toång caàu thay ñoåi vaø yeáu toá naøo laøm cho noù thay ñoåi ? Caùch thöùc xaùc ñònh toång caàu cuûa neàn kinh teá * Caùch thöùc xaùc ñònh Yt (giaù trò saûn löôïng caân baèng) @ Toång caàu: Toång chi tieâu cuûa neàn kinh teá I. Tieát kieäm vaø tieâu duøng . 1. Tieâu duøng vaø tieát kieäm trong thu nhaäp khaû duïng. 1.1. Thu nhaäp khaû duïng DI (Disposable Income) @ Do chöa coù chính phuû, toång chi tieâu neàn kinh teá bao goàm: * Chi tieâu hoä gia ñình (kyù hieäu laø C) * Chi tieâu cuûa doanh nghieäp (kyù hieäu laø I) Trang 42 / 125
1.2. Moái quan heä giöõa tieâu duøng vaø tieát kieäm 2. Tieâu duøng bieân vaø tieát kieäm bieân 2.1. Khaùi nieäm @ C: Löôïng tieàn duøng ñeå mua haøng tieâu duøng Tieâu duøng bieân Cm: @ S: Thu nhaäp Yd coøn laïi sau khi ñaõ tieâu duøng C Phaûn aûnh möùc thay ñoåi cuûa C khi Yd thay ñoåi 1 ñv. Neáu tieâu duøng bieân laø Cm Khi Yd thay ñoåi 1 ñv C thay ñoåi Cm ñv @ Tieát kieäm bieân Sm Phaûn aûnh möùc thay ñoåi cuûa S khi Yd thay ñoåi 1 ñv Neáu tieát kieäm bieân laø Sm Khi Yd thay ñoåi 1 ñv S thay ñoåi Sm ñv Trang 43 / 125
3. Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán tieâu duøng C . 3.1. Thu nhaäp khaû duïng Yd vaø C @ Yd taêng C taêng. @ Khi Yd giaûm C giaûm. Yd quan heä ñoàng bieán vôùi C 3.2. Döï kieán veà thu nhaäp thöôøng xuyeân vaø tieâu duøng C @ Thu nhaäp thöôøng xuyeân theå hieän möùc thu nhaäp chính trong toång thu nhaäp caù nhaân xeùt trong 1 thôøi gian @ Neáu caù nhaân döï ñoaùn ñöôïc thu nhaäp thöôøng xuyeân, hoï seõ xaùc ñònh 1 möùc tieâu duøng C oån ñònh trong 1 thôøi gian cho duø coù nhaän ñöôïc caùc khoaûn thu nhaäp baát thöôøng Neáu TN thöôøng xuyeân thay ñoåi C thay ñoåi TN thöôøng xuyeân vaø C coù quan heä ñoàng bieán Trang 44 / 125
4. Haøm tieâu duøng C vaø haøm tieát kieäm S theo Yd Nhaän xeùt 4.1. Moái quan heä C vaø S theo Yd @ C,S chòu taùc ñoäng cuûa nhieàu yeáu toá (Yd, TN thöôøng xuyeân, ) @ Caùc vaán ñeà kinh teá ñöôïc moâ taû qua ñoà thò 2 chieàu. Ñeå ñaùnh giaù thay ñoåi cuûa C (hay S), caùc nhaø nghieân cöùu xeùt yeáu toá taùc ñoäng Yd C = f(Yd) vaø S = g(Yd) * Yd : Yeáu toá thuoäc moâ hình veà söï thay ñoåi cuûa C vaø S * TN thöôøng xuyeân, cuûa caûi tích luõy, goïi laø yeáu toá khaùc Yd hay yeáu toá ngoaøi moâ hình Thí duï Baøi taäp Xeùt quoác gia ñôn giaûn vôùi haøm C theo Yd coù daïng Xeùt 3 quoác gia ñôn giaûn, haøm chi tieâu cuûa caùc quoác C = 210 + 0,7*Yd gia coù daïng C1 = 110 + 0,65*Yd C2 = 98 + 0,84*Yd C3 = 134 + 0,76*Yd Haõy xaùc ñònh haøm tieát kieän S cuûa caùc quoác gia (Ñs: S 1 = -110 + 0,35*Yd S2 = - 98 + 0,16*Yd S3 = -134 + 0,24*Yd) Trang 45 / 125
@ Ñeå nhaän dieän moái quan heä giöõa S vaø C theo Yd , caùc nhaø kinh teá söû duïng ñöôøng L 45 0 Thay ñoåi cuûa S vaø C theo caùc yeáu toá taùc ñoäng Trang 46 / 125
Thí duï Xeùt haøm tieâu duøng vaø tieát kieäm : C = 210 + 0,7*Yd Baøi taäp vaø S = -210 + 0,3*Yd Quoác gia A coù haøm tieâu duøng : C = 345 + 0,82*Yd Yeâu caàu: a. Xaùc ñònh haøm tieát kieäm S ( Ñs: S= -345+ 0,18*Yd) b. Do döï kieán veà möùc thu nhaäp thöôøng xuyeân töông lai seõ taêng, neân tieâu duøng hoä gia ñình hieän taïi thay ñoåi 1 möùc laø 45 Haõy xñ haøm C vaø haøm S môùi cuûa neàn kinh teá (Ñs : Cmôùi = 390 + 0,82*Yd ; S môùi = -390 + 0,18*Yd) c. Do nhaän thöùc cuûa caûi tích luõy ñaït thaáp, neân tieâu duøng hoä gia ñình hieän taïi thay ñoåi 1 möùc laø 15 Haõy xñ haøm C vaø haøm S môùi cuûa neàn kinh teá (Ñs : C môùi = 330 + 0,82*Yd ; S môùi = -330 + 0,18*Yd) 4.2. Thaûo luaän veà Cm vaø Sm II. Ñaàu tö tö nhaân I . 1. Moät soá thaûo luaän a. Tieâu duøng bieân Cm * Yd vaø C ñoàng bieán Cm > 0 * Do yeáu toá taâm lyù Caù nhaân vaø hoä gia ñình thöôøng coù tieát kieäm Tieâu duøng C 0 * Cm + Sm = 1 , vôùi 0 < Cm < 1 Sm < 1 Vaäy: 0 < Sm < 1 Trang 47 / 125
2. Yeáu toá aûnh höôûng ñeán ñaàu tö I . Yeáu toá naøo aûnh höôûng ñeán chi phí sx? 2.1. Saûn löôïng quoác gia Y vaø I a. Laõi suaát r (interest rate ). @ Khi neàn kinh teá hñ thuaän lôïi Y taêng Taêng lôïi nhuaän DN taêng I. @ Khi neàn kinh teá suy thoaùi Y giaûm giaûm ñoäng cô sx cuûa DN I giaûm Y vaø I coù moái quan heä ñoàng bieán 2.2. Yeáu toá chi phí saûn xuaát Neáu chi phí sx taêng lôïi nhuaän DN giaûm DN coù xu höôùng giaûm I 2.3. Yeáu toá kyø voïng 3. Xaùc ñònh haøm ñaàu tö theo caùc yeáu toá taùc ñoäng * Kyø voïng hay döï kieán (expectations): Söï nhaän ñònh hay nieàm tin veà I = f (Nhaân toá aûnh höôûng). 1 ñieàu seõ xaãy ra ôû töông lai. Trang 48 / 125
@ Tieát kieäm nhaèm phuïc vuï cho ñaàu tö I , trong ngaén haïn, ñaàu tö thöôøng thaáp Thí duï: Xeùt haøm ñaàu tö I =150 + 0,08*Y. hôn tieát kieäm hay Im < Sm Ñoä doác cuûa ñöôøng ñaàu tö I thaáp hôn ñoä doác ñöôøng tieát kieäm S @ Xeùt moái quan heä I vaø Y (giaû ñònh caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi) Baøi taäp 3.2. Haøm ñaàu tö theo saûn löôïng Y vaø laõi suaát r . Xeùt haøm ñaàu tö ban ñaàu: I = 85 + 0,06*Y. * Ngoaøi Y, yeáu toá laõi suaát r coù taùc ñoäng ñeán ñeán I @ Do chi phí sx taêng, neân ñaàu tö I thay ñoåi 1 I = f (Saûn löôïng Y; Laõi suaát r) möùc laø 25, haõy xñ haøm I cuûa neàn kinh teá * Haøm ñaàu tö I theo Y vaø r phaûn aûnh söï thay ñoåi cuûa (Ñs: I = 60 + 0,06*Y) ñaàu tö I döï kieán öùng vôùi töøng möùc SL vaø laõi suaát @ Do laõi suaát cho vay giaûm, neân ñaàu tö I thay r giaûm I taêng ; r taêng I giaûm. ñoåi 1 möùc laø 35, haõy xñ haøm I môùi cuûa neàn I vaø r coù quan heä nghòch bieán kinh teá (Ñs: I = 120 + 0,06*Y) Trang 49 / 125
Thí duï Xeùt haøm ñaàu tö theo SL Y vaø laõi suaát nhö sau: I = 160 + 0,08*Y - 85*r Khi Y taêng 1 ñôn vò I taêng 0,08 ñôn vò. Khi r taêng 1 ñôn vò I giaûm 85 ñôn vò Trong chöông 3, böôùc ñaàu nghieân cöùu veà SL caân baèng Yt, bieán soá r chöa ñöôïc xeùt ñeán ( chöông 5 seõ xeùt I theo r ) Xeùt moái quan heä tuyeán tính giöõa I vaø Y I = I 0 + Im*Y III. Haøm toång caàu theo saûn löôïng Y . 1. Xaùc ñònh haøm toång caàu theo Y Trang 50 / 125
@ εεε : Tieâu duøng bieân, theå hieän khi Y thay ñoåi 1 ñv thì toång caàu Thí duï AD thay ñoåi ε ñv Xeùt 1 quoác gia ñôn giaûn vôùi thoâng tin: C = 450 + 0,7*Yd @ Do Cm vaø Im ñeàu > 0 neân ε > 0 ; C, I ñoàng bieán vôùi Y I = 200 + 0,1*Y AD vaø Y ñoàng bieán Ñöôøng bieåu dieãn AD theo Y coù daïng doác leân. @ YÙ nghóa kinh teá cuûa haøm AD theo Y: Khi Y thay ñoåi Yd thay ñoåi Chi tieâu C thay ñoåi . Khi Y thay ñoåi Ñaàu tö I thay ñoåi . Chi tieâu C vaø ñaàu tö I taïo neân toång caàu AD Khi C vaø I thay ñoåi toång caàu AD thay ñoåi . Baøi taäp 2. Söï “di chuyeån” vaø “dòch chuyeån” cuûa ñöôøng toång caàu AD . Coù thoâng tin veà 1 quoác gia ñôn giaûn (chöa coù chính phuû AD chòu taùc ñoäng cuûa nhieàu yeáu toá vaø neàn kinh teá ñoùng) Haøm chi tieâu : C = 225 + 0,8* Yd Haøm ñaàu tö I = 40 + 0,09* Y Yeâu caàu: a. Xaùc ñònh haøm tieát kieäm S (Ñs: S = -225 + 0,2*Yd) b. Xaùc ñònh haøm toång caàu AD theo Y (Ñs: AD = 265 + 0,89*Y) Trang 51 / 125
Thí duï: Xeùt toång caàu AD = 360 + 0,78*Y. Baøi taäp Coù thoâng tin veà C vaø ñaàu tö I cuûa 1 quoác gia ñôn giaûn nhö sau Haøm chi tieâu : C = 135 + 0,6* Yd Haøm ñaàu tö : I = 55 + 0,12* Y Yeâu caàu: a. Xaùc ñònh haøm tieát kieäm S ( Ñs : S = - 135 + 0,4*Yd) b. Xaùc ñònh haøm toång caàu (Ñs: AD = 190 + 0,72*Y) c. Do döï kieán TN thöôøng xuyeân taêng, neân tieâu duøng C thay ñoåi 1 möùc laø 40, haõy xñ haøm AD môùi (Ñs: AD = 230 0,72*Y) d. Do chi phí sx taêng, neân ñaàu tö I thay ñoåi 1 möùc laø 30, haõy xñ haøm AD môùi (Ñs: AD = 160 + 0,72*Y) IV. Saûn löôïng caân baèng vaø soá nhaân cuûa toång caàu . 1. Xaùc ñònh saûn löôïng caân baèng . Trang 52 / 125
Thí duï Xaùc ñònh saûn löôïng caân baèng Xeùt quoác gia ñôn giaûn vôùi C = 750 + 0,7*Yd vaø I = 250 + 0,1*Y. Saûn löôïng caân baèng ñöôïc xaùc ñònh nhö sau Baøi taäp 1.3. Xaùc ñònh SL caân baèng töø ñoà thò S vaø ñaàu tö I Coù thoâng tin veà tieâu duøng C vaø ñaàu tö I cuûa: Quoác gia X nhö sau: C = 1220 + 0,65*Yd vaø I = 635 + 0,15*Y. Quoác gia Y nhö sau : C = 1540 + 0,55*Yd vaø I = 820 + 0,25*Y. Yeâu caàu: a. Xaùc ñònh haøm toång caàu cuûa 2 quoác gia (Ñs: AD X = 1855+ 0,8*Y ; AD Y = 2360 + 0,8*Y) b. Xaùc ñònh saûn löôïng caân baèng cuûa 2 quoác gia ( Ñs: Y = 9275 ; Y = 11.800) X Y Trang 53 / 125
Thí duï Baøi taäp Theo thí duï treân: Coù thoâng tin veà haøm C vaø haøm I cuûa 2 quoác gia S = - 750 + 0,3*Yd vaø I = 250 + 0,1*Y. Quoác gia A: C = 4520 + 0,8*Yd vaø I = 880 + 0,1*Y Quoác gia B: C = 3400 + 0,55*Yd vaø I = 750 + 0,25*Y Yeâu caàu: a. Xaùc ñònh haøm toång caàu cuûa 2 quoác gia (Ñs: AD A = 5400 + 0,9*Y ; AD B = 4150 + 0,8*Y) b. Xaùc ñònh SL caân baèng cuûa 2 quoác gia töø ñoà thò toång caàu vaø ñoà thò tieát kieäm vaø ñaàu tö (Ñs: S A= - 4520 + 0,2*Yd ; S B = - 3400 + 0,45*Yd YA = 54.000 ; Y B = 20.750 ) 2. Soá nhaân toång caàu . 2.1. Moät soá thaûo luaän @ Moái quan heä giöõa toång caàu AD vaø Y : AD ban ñaàu = Ao + ε* Y @ Töø ñoà thò toång caàu: Y = Ao /(1- ε) @ Vì nhieàu lyù do, toång caàu thay ñoåi do yeáu toá ngoaøi Y ñöôøng AD dòch chuyeån AD môùi = Ao’+ ε* Y @ AD môùi cho SL caân baèng Yt môùi Y’ = Ao’/(1- ε) AD thay ñoåi 1 möùc : ∆AD = AD môùi – AD ban ñaàu Y caân baèng thay ñoåi 1 möùc: ∆Y = Y’ – Y Vaäy: AD thay ñoåi Y caân baèng thay ñoåi Vaán ñeà quan taâm: Möùc thay ñoåi cuûa Y cb laø bao nhieâu khi AD thay ñoåi 1 ñôn vò ? Trang 54 / 125
Qua ñoà thò cho thaáy Baøi taäp Giaû ñònh coù thoâng tin veà neàn kinh teá cuûa 1 quoác gia ñôn giaûn nhö sau: Haøm chi tieâu C = 450 + 0,72*Yd Haøm ñaàu tö I = 140 + 0,08Y. Yeâu caàu: a. Xaùc ñònh haøm tieát kieäm (Ñs:S = - 450 + 0,28*Yd) b. Xaùc ñònh haøm toång caàu (Ñs: AD = 590 + 0,8*Y) c. Xaùc ñònh SL caân baèng vaø soá nhaân toång caàu (Ñs: Yt = 2950 ; k = 5) d. Neáu chi tieâu C taêng 150 vaø ñaàu tö I taêng 70, thì SL caân baèng môùi cuûa neàn kinh teá ñaït bao nhieâu? (Ñs : Yt môùi = 4050) Trang 55 / 125
V. Nghòch lyù cuûa tieát kieäm . Nhaø kinh teá hoïc Keynes ñaõ nhaän dieän hieän töôïng 1. Khaùi quaùt nghòch lyù cuûa tieát kieäm (paradox of thrift), ñieàu naøy theå hieän: Neáu neàn kinh teá taêng tieát kieäm S, coù theå laøm cho neàn kinh teá keùm phaùt @ ÔÛ goác ñoä 1 thaønh vieân cuûa neàn kinh teá(caù trieån nhaân, hoä gia ñình, DN, ): Tieát kieän taïo cô hoäi taêng ñaàu tö , qua ñoù laøm thu nhaäp, hoaït ñoäng phaùt trieån Nguyeân nhaân : S vaø C coù moái quan heä nghòch bieán, C laïi coù quan heä vôùi toång caàu AD, toång caàu laïi aûnh höôûng ñeán saûn löôïng quoác gia Y @ ÔÛ goác ñoä caû neàn kinh teá: Tieát kieäm S taêng , coù taïo ñieàu kieän cho quoác gia phaùt trieån khoâng ? 2. Xeùt nghòch lyù cuûa tieát kieäm . Trang 56 / 125
3. Vaän duïng nghòch lyù trong quaûn lyù kinh teá @ Khi I phuï thuoäc vaøo Y, vieäc taêng S seõ laøm giaûm Y caân baèng Chöông 4 @ Neáu Yt Yp: Neàn kinh teá phaùt trieån vöôït quaù khaû naêng hieän coù, thaát nghieäp giaûm nhöng laïm phaùt cao, aûnh höôûng ñeán phaùt trieån kinh teá Neáu taêng S, C giaûm Yt giaûm neàn kinh teá giaûm laïm phaùt Neáu giaûm S, C taêng Yt taêng Neàn kinh teá taêng laïm phaùt. Ñeå ñöa Yt Yp, chính phuû khuyeán khích taêng S vaø giaûm C I. Phaàn môû ñaàu . @ Thueá coù aûnh höôûng ñeán Yd aûnh höôûng ñeán toång caàu AD, töø ñoù aûnh höûông ñeán Y caân baèng @ Xeùt neàn kinh teá coù söï ñieàu tieát cuûa chính phuû vaø coù @ Thu chi cuûa chính phuû theå hieän taøi khoùa haøng naêm cuûa quoác quan heä vôùi nöôùc ngoaøi (neàn kinh teá môû). gia, vaán ñeà naøy coù aûnh höôûng ñeán AD, töø ñoù aûnh höôûng ñeán Y Taøi khoùa trôû thaønh coâng cuï cuûa chính phuû (chính saùch taøi khoaù) @ Vai troø ñieàu tieát cuûa chính phuû vôùi söï hieän dieän cuûa ñeå taùc ñoäng vaøo AD nhaèm taùc ñoäng vaøo Y thueá vaø khoaûn chi tieâu G, ñieàu naøy aûnh höôûng ñeán toång caàu cuûa neàn kinh teá. @ X vaø M coù aûnh höôûng ñeán AD, qua ñoù aûnh höôûng ñeán Y Khi taùc ñoäng vaøo X vaø M seõ laøm thay ñoåi AD vaø aûnh höôûng ñeán Y X vaø M laø 1 coâng cuï (chính saùch ngoaïi thöông) ñeå chính @ Quan heä ngoaïi thöông mang laïi lôïi ích cho quoác gia, phuû ñieàu tieát neàn kinh teá moái quan heä theå hieän qua giaù trò X vaø M, caùc giaù trò naøy coù aûnh höôûng ñeán toång caàu cuûa neàn kinh teá . Trong neàn kinh teá môû vaø coù chính phuû, toång caàu chòu taùc ñoäng cuûa caùc yeáu toá C , I , G , X , M Trang 57 / 125
II. Caùc yeáu toá cuûa toång caàu . Khi coù thueá, thu nhaäp khaû duïng Yd khaùc Y 1. Chính phuû trong luoàng chu chuyeån kinh teá . * Töø thu nhaäp Y, neàn kinh teá noäp thueá Tx. * Neàn kinh teá nhaän khoaûn chuyeån nhöôïng Tr G vaø T taïo neân caùc traïng thaùi veà ngaân saùch 2. Xeùt moái quan heä giöõa G vaø T theo saûn löôïng Y 2.1. Moái quan heä cuûa G theo Y . @ Khi G T : Chi tieâu chính phuû > Thueá thu Ngaân saùch thaâm huït @ Khi G = T : Chi tieâu chính phuû = Thueá thu Ngaân saùch ñaït caân baèng Trang 58 / 125
2.2. Moái quan heä giöõa thueá roøng T theo Y Toång quaùt : T = f (Y) Haøm T theo Y phaûn aûnh: Caùc möùc thueá roøng chính phuû thu ñöôïc thay ñoåi theo söï thay ñoåi cuûa Y Vì T = Tx – Tr moái quan heä giöõa T vaø Y phuï thuoäc vaøo moái quan heä giöõa Tx vaø Tr theo Y a. Xeùt Tx vaø Y . Trang 59 / 125
b. Khoaûn chi chuyeån nhöôïng Tr . Toùm laïi @ Trong ngaén haïn: Tr thöôøng ñöôïc aán ñònh tröôùc Tr khoâng phuï thuoäc vaøo Y Moái quan heä giöõa Tr vaø Y laø 1 haèng soá @ Trong daøi haïn: Tr coù moái quan heä nghòch bieán vôùi Y Tr phuï thuoäc vaøo chính saùch xaõ hoäi Khi kinh teá phaùt trieån Y taêng Thu nhaäp taêng Tr coù xu höôùng giaûm vaø ngöôïc laïi Xeùt moái quan heä ôû daïng tuyeán tính T theo Y Trang 60 / 125
3. Xeùt C theo Y khi neàn kinh teá coù thueá Thí duï Trang 61 / 125
4. Xuaát nhaäp khaåu vaø caùn caân thöông maïi . 4.1. Moái quan heä giöõa X theo Y @ Noäi dung nghieân cöùu ñang xeùt toång caàu cuûa neàn kinh @ Toång quaùt : X = f (Y) teá, neân khoâng phaân bieät giaù trò xuaát khaåu hay nhaäp khaåu thuoäc veà ai Haøm X theo Y: Phaûn aûnh löôïng tieàn nöôùc ngoaøi mua saém haøng hoaù dòch vuï do trong nöôùc cung öùng taïi töøng möùc Y * Xuaát khaåu X : Löôïng tieàn nöôùc ngoaøi duøng ñeå mua @ Nhaän xeùt veà moái quan heä giöõa X vaø Y haøng hoaù dòch vuï ñöôïc sx trong töø quoác gia ñang xeùt * Veà phía cung :Y coù aûnh höôûng ñeán löôïng sp, dòch vuï xuaát khaåu * Nhaäp khaåu M: Löôïng tieàn ngöôøi trong nöôùc duøng ñeå * Veà phía caàu : Löôïng caàu veà sp, dòch vuï töø nöôùc ngoaøi khoâng phuï mua haøng hoaù dòch vuï ñöôïc sx ôû nöôùc ngoaøi. thuoäc vaøo möùc sx trong nöôùc(phuï thuoäc vaøo giaù baùn,chaát löôïng haøng xuaát khaåu, ) @ Xeùt moái quan heä giöõa X vaø M theo saûn löôïng Y ÔÛ goác ñoä caàu , moái quan heä X theo Y laø 1 haèng soá hay X =X 0 Ñöôøng bieåu dieãn X theo Y laø ñöôøng naèm ngang 4.2. Haøm nhaäp khaåu M theo saûn löôïng Y . ÔÛ daïng tuyeán tính, M vaø Y ñöôïc moâ taû: @ Toång quaùt: M = f (Y). M = M 0 + Mm*Y Haøm M theo Y: Phaûn aûnh löôïng tieàn ngöôøi daân trong nöôùc duøng ñeå Mo: Nhaäp khaåu töï ñònh mua haøng hoaù dòch vuï ñöôïc sx töø nöôùc ngoaøi taïi caùc möùc Y trong Mm: Nhaäp khaåu bieân ( 0 < Mm < 1) nöôùc Nhaäp khaåu bieân Mm (marginal imports): Phaûn aûnh möùc thay ñoåi cuûa M khi Y thay ñoåi 1 ñôn vò. Thí duï: Trang 62 / 125
Nhaän xeùt @ Qua ñoà thò cho thaáy: Khi Y taêng Caùn caân thöông maïi caøng coù khuynh höôùng thaâm huït @ Nhaèm khaéc phuïc tình traïng thaâm huït caùn caân thöông maïi quoác teá ,quoác gia caàn coù caùc chính saùch ñeå gia taêng xuaát khaåu (ñöôøng X dòch chuyeån leân treân). 4.4. Caùn caân thöông maïi vaø caùn caân thanh toaùn . 5. Toång caàu . @ Caùn caân thöông maïi (balance of trade) 5.1. Toång caàu neàn kinh teá môû vaø coù chính phuû. Theå hieän cheânh leäch giöõa XK vaø NK. @ Caùn caân thanh toaùn (balance of payments) Theå hieän cheânh leäch giöõa löôïng ngoaïi teä ñi vaøo vaø ñi ra khoûi quoác gia. Coù söï dòch chuyeån ngoaïi teä vì caùc lyù do: * Baùn sp, dòch vuï; Chuyeån thu nhaäp veà nöôùc, nhaän vieän trôï Nhaäp ngoaïi teä vaøo trong nöôùc Mua sp, dòch vuï, chuyeån thu nhaäp ra nöôùc ngoaøi, vieän trôï Xuaát ngoaïi teä . Caùc khoaûn naøy thuoäc taøi khoaûn vaõng lai * Cho vay vaø ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi(xuaát ngoaïi teä) ; Ñi vay vaø nhaän ñaàu tö nöôùc ngoaøi (nhaäp ngoaïi teä). Nhöõng khoaûn naøy ñöôïc xeáp vaøo taøi khoaûn voán . @ Caùn caân thanh toaùn coù 3 traïng thaùi: Thaëng dö (khi ngoaïi teä ñi vaøo > ñi ra) ; Thaâm huït(ngoaïi teä ñi vaøo < ñi ra); Caân baèng Trang 63 / 125
Chi tieâu cuûa hoä gia ñình laø C 5.2. Haøm toång caàu AD theo Y Chi tieâu cuûa doanh nghieäp laø I Chi tieâu cuûa chính phuû laø G @ Toång quaùt: AD = f(Y). @ Haøm AD theo Y ñöôïc xaây döïng töø C, I,G, X, M C = C 0 +Cm*Yd, Vôùi T = T 0 + Tm*Y Thí duï C = C 0 +Cm*(Y-T) = C 0 + Cm*Y- Cm*T 0 – Cm*Tm*Y I = I 0 + Im*Y ; G = G 0 ; X = X 0 ; M = M 0 +Mm*Y. AD = C 0 +Cm*Y- Cm*T 0 – Cm*Tm*Y+ I 0 + Im*Y+ G 0 +X 0 – -M0 - Mm*Y. Ñaët: A0 = C 0 +I 0 + G 0 +X 0 - Cm*T 0 –M0 ε = Cm(1-Tm) + Im –Mm ε Haøm AD theo Y coù daïng: AD = A 0 + *Y A0 : Laø chi tieâu töï ñònh . ε : chi tieâu bieân (marginal expenditure) : Phaûn aûnh möùc thay ñoåi cuûa AD khi Y thay ñoåi 1 ñôn vò Trang 64 / 125
Baøi taäp. AD phuï thuoäc vaøo Y, neân: Giaû ñònh coù thoâng tin veà 1 quoác gia nhö sau: C = 2450 + 0,7Yd ; T = 640 + 0,1Y I = 720 + 0,27Y ; G = 3500 ; X = 3300 M = 860 +0,15Y Haõy xaùc ñònh toång caàu theo Y vaø nhaän xeùt veà chi tieâu bieân cuûa toång caàu ( ÑS: AD = 8662 + 0,75Y) Thí duï @ Caùc yeáu toá ngoaøi Y bao goàm: C, I , G, X, M @ Coù thoâng tin veà 1 quoác gia nhö sau: C = 2450 + 0,7Yd ; I = 720 + 0,27Y ; X = 3300 G = 3500 ; M = 860 + 0,15Y ; T = 640 + 0,1Y. Yeâu caàu : a .Xaùc ñònh haøm toång caàu AD theo Y b .Vì nhieàu lyù do, toång caàu thay ñoåi do : b.1. Chi tieâu C taêng 200; I giaûm 100 ; M taêng 200 b.2. Ñaàu tö I taêng 100 ; X taêng 50 vaø M giaûm 50 Haõy xaùc ñònh haøm toång caàu môùi töø tình huoáng b.1 vaø b.2 Trang 65 / 125
a. Xaùc ñònh haøm toång caàu Baøi taäp @ Coù thoâng tin veà 1 quoác gia nhö sau: C = 12.000 + 0,5Yd ; I = 7000 + 0,4Y ; X = 8000 G = 6000 ; M = 5000 + 0,05Y ; T = 4000 + 0,1Y. Yeâu caàu : a .Xaùc ñònh haøm toång caàu AD theo Y (ÑS : AD = 26.000 + 0,8Y) b .Vì nhieàu lyù do, toång caàu thay ñoåi do : b.1. C giaûm 500; I giaûm 300 ; G taêng 400; M giaûm 200 b.2. C taêng 200; I taêng 800 ; X taêng 300 vaø M taêng 400 Haõy xaùc ñònh haøm toång caàu môùi töø tình huoáng b.1 vaø b.2 (ÑS : AD = 25.800 + 0,8Y) (ÑS : AD = 26.900 + 0,8Y) Trang 66 / 125
1.2. Xaùc ñònh Y caân baèng ôû ñoà thò khoaûn bôm vaøo vaø ruùt ra. Thí duï @ Xaùc ñònh SL caân baèng töø ñoà thò veà khoaûn ruùt ra vaø bôm vaøo. Giaû ñònh coù thoâng tin veà 1 quoác gia nhö sau C = 50 + 0,9*Yd ; I = 40 + 0,24*Y ; T =100 + 0,2*Y. M = 30 + 0,16*Y ; X =330 ; G =200. Yeâu caàu: Xaùc ñònh haøm toång caàu ; SL caân baèng töø ñoà thò toång caàu vaø ñoà thò veà khoaûn bôm vaøo vaø ruùt ra Trang 67 / 125
Baøi taäp 2. Soá nhaân toång caàu . a. Khaùi nieäm Giaû ñònh coù thoâng tin veà 1 quoác gia nhö sau: * Khi toång caàu AD thay ñoåi Saûn löôïng caân baèng Y thay ñoåi C = 2600 + 0,7*Yd ; I = 850 + 0,25*Y ; G =340 T =1800 + 0,1*Y; M =800 + 0,2*Y ; X = 670 Haõy xaùc ñònh haøm toång caàu vaø SL caân baèng töø ñoà thò toång caàu vaø ñoà thò veà khoaûn bôm vaøo vaø ruùt ra ( ÑS : AD = 2400 + 0,68Y ; Y cb = 7500 S = - 3140 + 0,27Y; S+T+ M = - 540 + 0,57Y I + G + X = 1860 + 0,25Y) Trang 68 / 125
Thí duï Coù thoâng tin veà 1 quoác gia nhö sau: C = 8000 + 0,7*Yd; X = 5000 ; G = 4000 I = 4000 + 0,2*Y; T = 2000 + 0,1*Y; M= 3000 + 0,03*Y Yeâu caàu: @ Xaùc ñònh haøm toång caàu theo Y ; Saûn löôïng caân baèng Y vaø soá nhaân toång caàu k @ Vì nhieàu lyù do, toång caàu thay ñoåi do: Chi tieâu chính phuû G taêng 1 möùc laø 700 ; Xuaát khaåu taêng 200 Nhaäp khaåu giaûm 100; Tieâu duøng C taêng 300. Haõy xaùc ñònh SL caân baèng Y môùi cuûa neàn kinh teá Baøi taäp. IV. Taùc ñoäng cuûa chính saùch ngoaïi thöông Giaû ñònh coù thoâng tin veà 1 quoác gia nhö sau: 1. Khaùi quaùt C = 4000 + 0,7*Yd ; I = 2200 + 0,14*Y @Ngoaïi thöôngmang laïi lôïi ích cho caùc quoác gia tham gia T =1000 + 0,2*Y; M = 1200 + 0,2*Y ; X = 1800 ; G =2500 Yeâu caàu: @ Vôùi muïc tieâu gia taêng Yvaø caûi thieän caùn caân thöông maïi, quan heä ngoaïi thöông quoác gia coù xu höôùng: a. Xaùc ñònh haøm toång caàu ; SL caân baèng vaø soá nhaân toång caàu * Môû roäng hôn laø thu heïp. (ÑS : AD = 8600 + 0,5Y; Y cb =17.200 ; k = 2 ) * Khuyeán khích xuaát khaåu X vaø haïn cheá nhaäp khaåu M b. Neáu C giaûm 500; I giaûm 300; G taêng 400; M giaûm 100; X giaûm @ Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu treân, chính phuû sd caùc phöông 100 , haõy xaùc ñònh saûn löôïng caân baèng môùi cuûa neàn kinh teá caùch taùc ñoäng vaøo X vaø M theå hieän qua chính saùch (ÑS : Ycb môùi = 16.400) ngoaïi thöông Trang 69 / 125
2. Chính saùch khuyeán khích xuaát khaåu b. Xuaát khaåu vaø caùn caân thöông maïi(CCTM) Muïc tieâu cuûa chính saùch @ X taïo ñieàu kieän taêng thu ngoaïi teä Gia taêng Y vaø caûi thieän caùn caân thöông maïi (NX) M laøm giaûm ngoaïi teä trong nöôùc. a. Xuaát khaåu X vaø Y @ Neáu caùn caân thanh toaùn ngoaïi thöông bò thaâm huït (X < M), vieäc taêng X taïo ñieàu kieän caûi thieän CCTM So saùnh ∆X vaø ∆ M = Mm*k* ∆X Thí duï Coù thoâng tin veà 1 quoác gia nhö sau Coù caùc tình huoáng sau C = 80 + 0.7*Yd ; I = 40 + 0.07*Y; G =280. T =30 + 0.1*Y ; M = 80 + 0.2*Y ; X =160 Haøm toång caàu coù daïng : AD = 459 + 0,5Y SL caân baèng Y 1 = 918 vaø k = 2 Taïi Y 1: X =160 vaø M = 80 + 0.2*918 = 263,6 X = 160 < M = 263,6 Caùn caân thöông maïi bò thaâm huït. Trang 70 / 125
Nhaèm caûi thieän CCTM, quoác gia coù caùc chính saùch hoã trôï sx trong nöôùc vaø taïo ñieàu kieän ñeå X taêng 1 möùc ∆X =172,67. Khi X taêng vaø caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi (C, I, ), caùn caân TM ñöôïc caûi thieän nhö sau Thí duï Xeùt 1 quoác gia vôùi thoâng tin nhö sau: C = 40 + 0,8*Yd; I = 20 + 0,45*Y ; G = 300 T = 10 + 0,1*Y ; M = 20 + 0,37*Y ; X = 220 Ao = 552 vaø εεε = 0,8 AD = 552 + 0,8*Y Y caân baèng: Y1 = 552/(1- 0.8) = 2760 k = 1/(1 – 0,8) = 5 Taïi Y 1: X = 220 vaø M = 20 + 0,37*2760 = 1041,2 X = 220 < M = 1041,2 Caùn caân thöông maïi bò thaâm huït . Trang 71 / 125
c. Löôïng hoaù chính saùch khuyeán khích XK vaø caùn caân TM @ Khi taêng X 1 möùc ∆∆∆X, AD taêng 1 möùc ∆∆∆AD = ∆∆∆X @ Khi Mm* k < 1, chính saùch khuyeán khích XK seõ caûi thieän CCTM X môùi = X + ∆X @ X taêng Y taêng M taêng AD taêng neân Y taêng 1 möùc ∆Y = k* ∆X @ Caàn xaùc ñònh möùc taêng X ñeå caûi thieän CCTM @ Chính phuû khuyeán khích xuaát khaåu X vôùi muïc tieâu @ Y taêng laøm cho M taêng 1 möùc : ∆M = Mm* ∆Y = Mm* (k* ∆X) = k*Mm* ∆X M môùi = M + ∆M = M + k*Mm* ∆X @ X môùi - M môùi = a X + ∆X – M - k*Mm* ∆X = a ∆X* (1 - k*Mm) = M – X + a Thí duï Xeùt 1 quoác gia vôùi thoâng tin nhö sau: C = 140 + 0,7*Yd ; I = 50 + 0,27*Y ; G = 400 T = 30 + 0,1*Y ; M = 40 + 0,15*Y ; X = 320 Ao = 849 vaø εεε = 0,75 AD = 849 + 0,75*Y Y1 = 849/(1- 0, 75) = 3396 vaø k = 1/(1 – 0,75) = 4 Taïi Y 1 = 3396: X = 320 vaø M = 40 + 0,15*3396 = 549,4 X = 320 < M = 549,4 Caùn caân TM bò thaâm huït Mm*k = 0,15*4 = 0,6 < 1 Chính phuû coù theå söû duïng chính saùch khuyeán khích XK ñeå caûi thieän CCTM Trang 72 / 125
Baøi taäp 3. Chính saùch haïn cheá nhaäp khaåu . Coù thoâng tin veà 1 quoác gia nhö sau: C = 550 + 0,8*Yd ; I = 360 + 0,112*Y ; G = 520 T = 90 + 0,14*Y ; M = 260 + 0,2*Y ; X = 870 * NK haïn cheá khaû naêng sx trong nöôùc sx thu Yeâu caàu: heïp thaát nghieäp gia taêng a. Xaùc ñònh haøm toång caàu AD, soá nhaân k vaø SL caân baèng (ÑS: AD = 1968+ 0,6*Y; k = 2,5; Yt = 4920) * NK taêng CCTM bò thaâm huït b. Nhaän xeùt veà caùn caân TM taïi Yt = 4920 c. Chính phuû coù theå caûi thieän CCTM baèng chính saùch khuyeán * Ñeå taêng sx noäi ñòa, caàn giaûm bôùt löôïng haøng khích XK ñöôïc khoâng? Caàn taùc ñoäng vaøo X nhö theá naøo ñeå : NK vaø thay theá baèng haøng sx trong nöôùc, qua @ CCTM NX ñaït caân baèng (ÑS: ∆∆∆X = 748) ñoù, taïo theâm vieäc laøm, giaûm tình traïng thaát ∆∆∆ @ CCTM NX ñaït X – M = - 150 (ÑS: X = 448) nghieäp vaø caûi thieän CCTM @ CCTM NX ñaït X – M = 40 (ÑS: ∆∆∆X = 828) @ Ñeå haïn cheá NK, chính phuû söû duïng chính saùch 3.1. Taùc ñoäng töùc thôøi . a. Veà saûn löôïng Y vaø vieäc laøm * Chính saùch haïn cheá NK laøm giaûm M * M giaûm 1 möùc laø ∆M Toång caàu AD taêng ∆AD = - ∆M Y taêng 1 möùc : ∆Y = k*AD = k*(-∆M) = - k* ∆M Taùc ñoäng cuûa chính saùch: Taêng Y Taêng vieäc laøm Giaûm thaát nghieäp Trang 73 / 125
b. Veà caùn caân thöông maïi 3.2. Taùc ñoäng laâu daøi . Khi chính saùch haïn cheá NK ñöôïc thöïc hieän laâu daøi, giaù trò nhaäp khaåu bieân Mm coù xu höôùng giaûm Thaûo luaän: NK bò haïn cheá sx trong nöôùc gia taêng vaø ngöôøi tieâu duøng trong nöôùc quen duøng haøng sx trong nöôùc möùc ñoä nhaïy caûm(Mm) veà haøng NK theo Y seõ khoâng cao Khi Mm giaûm seõ laøm cho nhaäp khaåu giaûm Xeùt haøm : M1 = 60 + 0,3*Y vaø M 2 = 60 + 0,2*Y Khi Y taêng 1 ñôn vò thì M1 taêng 0,3 ñôn vò. M2 chæ taêng 0,2 ñôn vò. 3.3. Löôïng hoaù chính saùch haïn cheá NK vaø CCTM @ Khi Mm*k < 1 , chính saùch giaûm M seõ caûi thieän CCTM KHi M giaûm 1 möùc laø ∆M AD taêng 1 möùc laø ∆AD = - ∆M Y taêng 1 möùc ∆Y = k* ∆AD = - k* ∆M @ Y taêng laïi coù taùc ñoäng laøm taêng M 1 möùc ∆M* = Mm* ∆Y= - k*Mm* ∆M Trang 74 / 125
Thí duï Xeùt 1 quoác gia vôùi thoâng tin nhö sau: C = 140 + 0,7*Yd ; I = 50 + 0,27*Y ; G = 400 T = 30 + 0,1*Y ; M = 40 + 0,15*Y ; X = 320 Ao = 849 vaø εεε = 0,75 AD = 849 + 0,75*Y Yt = 849/(1- 0, 75) = 3396 vaø k = 1/(1 – 0,75) = 4 Taïi Y 1: X = 320 Yp ; Yt = Yp * Ñeå choáng suy thoaùi, caàn laøm taêng AD vaø ñöa Yt Yp * Khi Yt Yp Neàn kinh teá coù laïm phaùt cao. Neáu G giaûm AD giaûm @ Chính saùch taøi khoaù coù taùc duïng ñöa Yt Yp töø vieäc thay ñoåi * Thueá T taùc ñoäng ñeán Yd Taùc ñoäng ñeán C thueá roøng T vaø chi tieâu G theo 2 höôùng: Môû roäng hay thu heïp . Neáu T giaûm Yd taêng C taêng AD taêng Neáu T taêng Yd giaûm C giaûm AD giaûm Trang 75 / 125
Khi Yt Yp Trang 76 / 125
Nhaän xeùt chung. * Khi thay ñoåi AD töø söï thay ñoåi G hay T AD dòch chuyeån, taïo ñieàu kieän ñöa Yt Yp * G hay T caàn thay ñoåi bao nhieâu ñeå Yt Yp ? Caàn ñònh löôïng veà möùc thay ñoåi G hay T Trang 77 / 125
Thí duï Giaû ñònh coù thoâng tin veà 1 quoác gia nhö sau : Saûn löôïng thöïc teá Yt = 950 Saûn löôïng tieàm naêng Yp = 1100. Tieâu duøng bieân Cm = 0.8; Soá nhaân toång caàu k = 4 Neàn kinh teá ñang ôû tình traïng suy thoaùi, möùc thaáp nghieäp cao. Chính phuû coù theå söû duïng chính saùch taøi khoaù naøo ñeå Yt Yp ? Trang 78 / 125
∆Y = 1100 – 950 = 150 @ Vaän duïng chính saùch taêng G vaø giaûm T Baøi taäp Coù thoâng tin veà 1 quoác gia nhö sau Saûn löôïng thöïc teá Yt = 2500; Saûn löôïng tieàm naêng Yp = 2710 Chöông 5 Vôùi tieâu duøng bieân Cm = 0,8 ; Soá nhaân toång caàu k = 3,5. Neàn kinh teá ôû tình traïng suy thoaùi vôùi möùc thaáp nghieäp cao TIEÀN TEÄ - NGAÂN HAØNG @ Chính phuû seõ taêng G bao nhieâu ñeå Yt Yp? (Ñs: 60) @ Chính phuû seõ giaûm T bao nhieâu ñeå Yt Yp? (Ñs: - 75) CHÍNH SAÙCH TIEÀN TEÄ @ Moái quan heä giöõa vieäc taêng G vaø giaûm T? * Neáu ∆T = - 50, thì G thay ñoåi bao nhieâu? (Ñs: 20) * Neáu ∆G = 40 thì T thay ñoåi bao nhieâu? (Ñs: -25) Trang 79 / 125
@Ñeå xaùc ñònh giaù trò taïo ra, caàn coù coâng cuï ño löôøng, ñoù @ NHTW sd coâng cuï tieàn teä ñeå taùc ñoäng vaøo neàn kinh teá laø tieàn teä Ñôn vò naøy seõ thay ñoåi cung tieàn teä cuûa neàn kinh teá @Tieàn teä coù taàm quan troïng nhö theá naøo ñeán cuoäc soáng? thoâng qua vieäc thay ñoåi : Boä phaän naøo caàn tieàn? Löôïng cung tieàn cô baûn Boä phaän naøo cung öùng coâng cuï tieàn trong quoác gia? Tæ leä döï tröõ baét buoäc Laõi suaát chieát khaáu, @ Tieàn teä * Coâng cuï ñeå thöïc hieän caùc giao dòch @ Khi sd coâng cuï tieàn ñeå taùc ñoäng vaøo neàn kinh teá, chính phuû vaän duïng chính saùch tieàn teä * Muïc tieâu tieâu cuûa caùc hoïat ñoäng kinh teá * Caùch thöùc ñeå chính phuû taùc ñoäng vaøo neàn kinh teá @ Ñeå nhaän dieän taùc ñoäng cuûa chính saùch tieàn teä ñeán neàn (thoâng qua chính saùch tieàn teä ) nhaèm thöïc hieän muïc kinh teá, caàn xeùt caùc vaán ñeà cô baûn veà tieàn teä & ngaân tieâu oån ñònh kinh teá. haøng. I. Tieàn teä. 2. Chöùc naêng cuûa tieàn teä. 1. Khaùi nieäm * Chöùc naêng phöông tieän trao ñoåi. * Chöùc naêng phöông tieän caát giöõ giaù trò. * Chöùc naêng ño löôøng giaù trò. * Chöùc naêng phöông tieän thanh toaùn. Trang 80 / 125
3. Caùc hình thaùi cuûa tieàn teä 3.2. Tieàn qui öôùc (Token money ). 3.1. Tieàn haøng hoaù * Loaïi tieàn maø giaù trò cuûa noù hoaøn toaøn mang tính töôïng tröng vaø Coøn goïi laø hoaù teä(commodity money), chia laøm 2 daïng: ñöôïc qui öôùc bôûi xaõ hoäi . @ Hoùa teä khoâng laø kim loïai * Giaù trò qui öôùc cuûa tieàn lôùn hôn raát nhieàu so vôùi giaù trò cuûa vaät Hình thaùi ñaàu tieân cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Tieàn ôû daïng nhö luùa mì; duøng laøm tieàn. gia suùc; da thuù; röôïu vang; voû soø; voû heán; noâ leä, raêng choù, Thí duï: Tôø 100 USD coù giaù trò söû duïng lôùn hôn raát nhieàu so vôùi chi phí taïo ra tôø giaáy baïc 100 USD. @ Hoùa teä laø kim loïai Khi phaùt hieän ñöôïc kim loaïi, vôùi tính naêng beàn, nheï, oån ñònh veà hình thaùi, con ngöôøi choïn kim loaïi laøm tieàn, kim loaïi ñöôïc duøng * Khi sd tieàn qui öôùc, moïi ngöôøi chaáp nhaän giaù trò qui öôùc, neân loaïi laøm tieàn goàm coù: Vaøng, ñoàng, keõm, baïc, tieàn naøy coøn goïi laø tín teä. Nguyeân taéc chung cuûa hoaù teä: Giaù trò cuûa tieàn baèng ñuùng giaù trò * Söï khaùc nhau giöõa tieàn qui öôùc vaø hoùa teä cuûa vaät duøng laøm tieàn Giaù trò sd tieàn qui öôùc > Giaù trò cuûa vaät duøng laøm tieàn Giaù trò sd cuûa hoùa teä töông ñöông vôùi giaù trò cuûa vaät duøng laøm tieàn 3.3. Tieàn ngaân haøng (Bank money). Tieàn qui uôùc chia laøm 2 giai ñoaïn @ Tieàn do ngaân haøng thöông maïi taïo ra Khi khaùch haøng gôûi tieàn vaøo NH ôû daïng tieàn gôûi sd seùc, tieàn ngaân haøng ñöôïc taïo ra @ Tieàn NH ñöôïc moâ taû nhö sau: * Ñeå phuïc vuï cho hñ thu vaø thanh toaùn thuaän lôïi, NH thöông maïi ñaûm nhaän vieäc thu vaø thanh toaùn cho khaùch haøng * Ñeå nhaän dòch vuï, khaùch haøng gôûi löôïng tieàn vaøo NH ôû daïng tieàn gôûi sd seùc NH caáp cho khaùch haøng 1 soå (theo maãu cuûa ngaân haøng)ñeå ghi caùc leänh theå hieän giaù trò caàn thanh toaùn (giaù trò ghi ôû tôø leäch seùc > giaù trò tieàn phaùp ñònh) * Tôø seùc (chekable deposit) laø 1 daïng tieàn, coøn goïi laø buùt teä * Vôùi soá tieàn thu ñöôïc töø khaùch haøng gôûi sd seùc, NH coù theå cho vay Khaùch haøng coù soå seùc vaø khaùch haøng ñi vay coù tieàn maët, laøm cho löôïng tieàn neàn kinh teá coù nhieàu hôn tieàn phaùp ñònh Tôø seùc laø tieàn do NHTM phaùt haønh, neân goïi laø tieàn ngaân haøng Trang 81 / 125
Phaân bieät giöõa tieàn NH vaø tieàn phaùp ñònh Tieàn coù trong neàn kinh teá bao goàm @ Tieàn phaùp ñònh Do NHTW phaùt haønh, tieàn qui ñònh roõ giaù trò söû duïng Tieàn phaùp ñònh: ÔÛ daïng tieàn kim loaïi vaø tieàn giaáy. @ Tieàn ngaân haøng Ñöôïc taïo bôûi caùc ngaân haøng thöôg maïi Ñeå coù ñöôïc tieàn ngaân haøng, caàn coù 1 löôïng tieàn phaùp ñònh vaø ñöôïc kyù gôûi taïi ngaân haøng. Tieàn NH laø tôø leäch seùc theo maãu cuûa NH, giaù trò cuûa tôø seùc lôùn hay nhoû tuyø thuoäc vaøo ngöôøi sôû höõu tieàn gôûi sd seùc vaø soá tieàn hieän coøn trong taøi khoaûn 4. Khoái löôïng tieàn teä 4.2. Ñònh nghóa heïp veà khoái löôïng tieàn 4.1. Khaùi quaùt @Khoái löôïng tieàn : Toång giaù trò tieàn trong löu thoâng ôû caùc hình thaùi khaùc nhau, ñöôïc chaáp nhaän trong giao dòch thanh toaùn @ Khoái löôïng tieàn trong neàn kinh teá nhieàu hay ít coù aûnh höôûng ñeán vieäc taïo ñieàu kieän thuaän lôïi hay kieàm haõm caùc hoaït ñoäng @ Töø caùc daïng tieàn giao dòch: Löôïng tieàn trong löu thoâng seõ khaùc so vôùi löôïng tieàn phaùp ñònh ñaõ phaùt haønh @ Caùc nhaø kinh teá ñònh nghóa khoái löôïng tieàn döïa treân cô sôû: Ñònh nghóa heïp vaø ñònh nghóa roäng veà khoái löôïng tieàn. Trang 82 / 125
4.3. Ñònh nghóa roäng veà khoái löôïng tieàn . Khoái löôïng tieàn ñöôïc moâ taû laø M 2 ; M 3 ; M 4 . Tuy coù quan ñieåm khaùc nhau veà khoái löôïng tieàn, @ M2 = M 1 + Tieàn gôûi coù theå chuyeån sang tieàn maët nhanh nhöng caùc nhaø kinh teá thoáng nhaát: Khoái löôïng vaø khoâng toán chi phí (tieàn gôûi ngaén haïn) tieàn M 1 coù aûnh höôûng nhieàu ñeán hñ cuûa neàn kinh teá @ M3 = M 2 + Tieàn gôûi coù theå chuyeån sang tieàn maët nhöng chaäm vaø toán chi phí (tieàn gôûi daøi haïn ) Trong nghieân cöùu, khi xeùt ñeán khoái löôïng tieàn, söû @ M4 = M 3 + Taøi saûn coù theå chuyeån thaønh tieàn maët nhöng chaäm (coå phieáu, traùi phieáu, caùc giaáy tôø coù giaù khaùc) duïng khaùi nieäm khoái löôïng tieàn M 1 II. Ngaân haøng . b. Phaân loaïi ngaân haøng trung gian. 1. Ngaân haøng trung gian NHTG (Intermediary banks). a. Khaùi quaùt . b.1 Ngaân haøng thöông maïi (NHTM) * Nhaän tieàn gôûi, caáp seùc, cho vay, thöïc hieän nghieäp vuï NH * Töø tieàn gôûi sd seùc, taïo ra tieàn ngaân haøng. b.2. Ngaân haøng ñaàu tö vaø phaùt trieån: Cho vay daøi haïn; Goùp voán ñeå hình thaønh coâng ty; Kinh doanh chöùng khoaùn. b.3. Ngaân haøng ñaëc bieät. Tuyø thuoäc vaøo ñaëc ñieåm neàn kinh teá, quoác gia coù caùc NH sau * Ngaân haøng bình daân vaø ngaân haøng ñòa oác( Phaùp). * Ngaân haøng tieát kieäm töông trôï( Hoa Kyø) * Ngaân haøng phuïc vuï ngöôøi ngheøo (Vieät Nam) (Ngaân haøng chính saùch xaõ hoäi VN) Trang 83 / 125
2. Ngaân haøng trung öông NHTW (Central bank) 3. Hoaït ñoäng kinh doanh vaø döï tröõ taïi NHTM 3.1. Hoaït ñoäng kinh doanh @ NH caáp 1, laø 1 cô quan cuûa chính phuû; coù chöùc naêng: * Giaùm saùt söï hình thaønh vaø hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ngaân haøng * Thöïc hieän chính saùch tieàn teä @ NHTW coù teân goïi khaùc nhau ôû caùc quoác gia ÔÛ Anh : Ngaân haøng Anh. ÔÛ Hoa Kyø: Heä thoáng döõ tröõ lieân bang. ÔÛ Vieät Nam: NH nhaø nöôùc Vieät Nam. 3.2. Veà döï tröõ a. Döï tröõ baét buoäc (Reuired Reserves ) @ Ñeå ñaùp öùng nhu caàu ruùt tieàn cuûa khaùch haøng, NHTM khoâng theå cho vay taát caû tieàn huy ñoäng, maø phaûi döõ tröõ 1 khoaûn tieàn taïi NH @ Löôïng tieàn NHTM phaûi kyù gôûi taïi NHTW @ Löôïng tieàn döï tröõ cuûa NH goàm 2 phaàn: Möùc kyù gôûi phuï thuoäc vaøo tæ leä döï tröõ baét buoäc (tính treân tieàn gôûi) theo qui ñònh cuûa NHTW. @ Tæ leä döï tröõ baét buoäc(TLDTBT) cao hay thaáp tuyø thuoäc vaøo muïc tieâu cuûa NHTW ñoái vôùi chính saùch tieàn teä (nôùi loûng hay thaét chaët khoái cung tieàn teä) * Khi NHTW nôùi loûng khoái cung tieàn teä: TLDTBT seõ thaáp. * Khi NHTW thaét chaët khoái cung tieàn teä: TLDTBT seõ cao. @ Vôùi löôïng tieàn kyù gôûi baét buoäc, NHTW coù 1 löôïng tieàn maët, coù theå sd vaøo vieäc cho caùc NH hay chính phuû vay khi caàn. Trang 84 / 125
b. Döï tröõ tuyø yù (Excess Reserves) hay döï tröõ vöôït quaù @ Löôïng tieàn NHTM giöõ taïi quó tieàn maët Khoaûn döï tröõ naøy nhaèm muïc tieâu: Thöïc hieän toát khaû naêng chi traû tieàn cho khaùch haøng khi hoï coù nhu caàu ruùt tieàn. @ Coù 2 yeáu toá aûnh höôûng ñeán khoaûn döï tröõ tuyø yù: * Laõi suaát cho vay Neáu laõi suaát cho vay cao Möùc döï tröõ thaáp Neáu laõi cho vay thaáp Möùc döï tröõ cao (naâng cao uy theá tín duïng) * Khaû naêng döï kieán löôïng tieàn ruùt cuûa khaùch haøng trong ngaøy Neáu döï ñoaùn toát Möùc döï tröõ laø hôïp lyù,ñöôïc xem laø döï tröõ thaáp Neáu neàn kinh teá bieán ñoäng hay döï ñoaùn keùm Döï tröõ cao @ Giaû ñònh neàn kinh teá vôùi thoâng tin: III. Tieàn ngaân haøng vaø soá nhaân tieàn teä. * Tæ leä döï tröõ chung ôû caùc NHTM laø d = 10%. * Moïi thaønh vieân khi coù tieàn ñeàu gôûi vaøo NH ôû daïng TGSD seùc 1. Caùch taïo tieàn cuûa NHTM * NH cho vay heát khoaûn tieàn ñöôïc pheùp cho vay @ Ñaàu tieân xeùt khaùch haøng A sôû höõu khoaûn tieàn 1000$. * A gôûi tieàn vaøo NH 1 ôû daïng TGSD seùc, nhaän seùc coù giaù trò 1000$ Ñeå nhaän dieän caùch taïo ra tieàn cuûa NHTM, * NH nhaän 1000$, döï tröõ 1000*10% =100$; Cho vay 1-10% = 90% xeùt thí duï ñôn giaûn sau hay cho vay: 1000$*90% = 900$ vaø khaùch haøng B ñöôïc vay @ B nhaän 900$, gôûi tieàn vaøo NH 2 ôû daïng TGSD seùc laø 900$. NH 2 nhaän 900$, döï tröõ 900*10% = 90 vaø cho vay 1-10% = 90% hay cho vay 900*90% = 810$ Xeùt ñeán ñaây, töø 1000$ ban ñaàu, löôïng tieàn coù ñeå chi tieâu trong neàn kinh teá : Soå seùc A(1000$) + Soå seùc B(900$) = Toång giaù trò soå seùc 1900$ @ Vieäc cho vay vaø caáp soå seùc khoâng döøng laïi ôû NH 2 maø tieáp dieãn ñeán NH thöù n Trang 85 / 125
@ Thí duï ñaõ moâ taû khaùi quaùt caùch taïo ra tieàn NH Trang 86 / 125
2. Soá nhaân cuûa tieàn; Tieàn maïnh vaø khoái löôïng tieàn M 1. @ Soá nhaân cuûa tieàn (Money Multiplier ) Trang 87 / 125
Thí duï Xeùt 1 quoác gia vôùi thoâng tin giaû ñònh: Tieàn maët ngoaøi NH laø 228. Tieàn gôûi söû duïng seùc laø 760. Döï tröõ tuyø yù taïi NH laø 37; döï tröõ baét buoäc laø 39. Yeâu caàu: * Xaùc ñònh soá nhaân cuûa tieàn. * Khoái löôïng tieàn cuûa quoác gia laø bao nhieâu neáu löôïng tieàn maïnh ñöôïc ñöa vaøo neàn kinh teá laø 1.000.000 ñ. * Neáu NHTW duøng caùc coâng cuï cuûa mình ñeå giaûm löôïng tieàn maïnh laø 200.000ñ, thì khoái löôïng tieàn M 1 laø bao nhieâu? Baøi taäp. Giaû ñònh coù thoâng tin veà neàn kinh teá nhö sau: Tieàn maët ngoaøi NH laø 2000; Tieàn gôûi söû duïng seùc laø 40.000 Döï tröõ tuyø yù taïi NH laø 800; Döï tröõ baét buoäc laø 1200. Yeâu caàu: * Xaùc ñònh soá nhaân cuûa tieàn (ÑS: K M = 10,5) * Khoái löôïng tieàn teä cuûa quoác gia laø bao nhieâu neáu löôïng tieàn maïnh ñöôïc ñöa vaøo neàn kinh teá laø 4.500.000 ñ. (ÑS: M 1 = 47,25 trñ) * Neáu NHTW duøng caùc coâng cuï cuûa mình ñeå taêng löôïng tieàn maïnh laø 500.000ñ, thì khoái löôïng tieàn trong neàn kinh teá laø bao nhieâu? (ÑS = 52,5 trñ) Trang 88 / 125
Thí duï Giaû ñinh coù thoâng tin veà 1 quoác gia nhö sau: TM ngoaøi NH laø 290; TG sd seùc laø 1000; Döï tröõ tuyø yù laø 50; Döï tröõ baét buoäc laø 60. Yeâu caàu: @ Xaùc ñònh khoái löôïng tieàn teä cuûa quoác gia neáu H = 1.000.000 ñ. @ Vì nhieàu lyù do, TM ngoaøi NH bieán thieân nhö sau: + Taêng töø 290 390. Haõy xaùc ñònh M 1 cuûa neàn kinh teá. + Giaûm töø 290 90. Haõy xaùc ñònh M 1 cuûa neàn kinh teá @ Vì nhieàu lyù do, döï tröõ taïi NH bieán thieân nhö sau + Döõ tröõ baét buoäc taêng töø 60 160. Haõy xñ M 1 cuûa neàn kinh teá + Döõ tröõ tuyø yù giaûm töø 50 0; Döï tröõ baét buoäc giaûm töø 60 10 Haõy xaùc ñònh M 1 cuûa neàn kinh teá. Baøi taäp Giaû ñònh coù thoâng tin veà neàn kinh teá nhö sau: Tieàn maët ngoaøi NH laø 2400 ; Tieàn gôûi söû duïng seùc laø 48.000 Döï tröõ tuyø yù taïi NH laø 960; Döï tröõ baét buoäc laø 1440. Yeâu caàu: a. Xaùc ñònh soá nhaân cuûa tieàn vaø khoái löôïng tieàn M 1 cuûa quoác gia neáu löôïng tieàn maïnh ñöôïc ñöa vaøo neàn kinh teá laø 8trñ (ÑS: K M = 10,5; M = 84 trñ) 1 Trang 89 / 125
b. Vì nhieàu lyù do, tieàn maët ngoaøi NH bieán thieân nhö sau: IV. Coâng cuï thay ñoåi khoái löôïng tieàn * Taêng töø 2400 3600 1. Moät soá thaûo luaän Haõy xaùc ñònh M 1 cuûa neàn kinh teá(M 1= 68 trñ) @ Khoái löôïng tieàn coù taùc ñoäng ñeán hoaït ñoäng cuûa neàn kinh teá * Giaûm töø 2400 1440 + M 1 nhieàu Hoaït ñoäng giao dòch cuûa neàn kinh teá gia taêng Haõy xaùc ñònh M 1 cuûa neàn kinh teá (M 1= 103 trñ) + M 1 ít Hoaït ñoäng cuûa neàn kinh teá thu heïp c. Vì nhieàu lyù do, döï tröõ taïi NH bieán thieân nhö sau * Döõ tröõ baét buoäc giaûm töø 1440 480. Haõy xaùc ñònh M 1 cuûa neàn kinh teá (M 1 = 105 trñ) * Döõ tröõ tuyø yù giaûm töø 960 300; Döï tröõ baét buoäc taêng töø 1440 1500. Haõy xaùc ñònh M 1 cuûa neàn kinh teá. (M 1 = 96 trñ) 2. Taùc ñoäng vaøo thò tröôøng môû (Open market operations ). 3. Taùc ñoäng vaøo tæ leä döï tröõ baét buoäc . * Thò tröôøng môû theå hieän söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá nguoàn voán huy ñoäng taêng @ d = d bb + d TY * Chính phuû vay tieàn cuûa neàn kinh teá thoâng qua vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn. * NHTW thöïc hieän vieäc mua hay baùn chöùng khoaùn chính phuû, qua ñoù, ñieàu tieát löôïng tieàn H trong neàn kinh teá, cuï theå: Trang 90 / 125
4. Taùc ñoäng ñeán laõi suaát chieát khaáu * Khi neàn kinh teá caàn tieàn, seõ ñeán NHTG vay. Khi NHTG khoâng coøn tieàn, seõ ñöa giaáy nôï ñeán NHTW theá chaáp vay tieàn, NHTG phaûi traû laõi vay do NHTW qui ñònh, laõi suaát vay goïi laø laõi suaát chieát khaáu Laõi suaát chieát khaáu laø laõi suaát yeâu caàu cuûa voán ñaàu tö khi mua laïi giaáy nôï. 5. Taùc ñoäng ñeán laõi suaát traû cho tieàn gôûi söû duïng seùc V. Khaûo saùt thò tröôøng tieàn teä. * Laõi suaát TG sd seùc do thöôøng do NHTW qui ñònh M * Khi laõi suaát TG sd seùc thay ñoåi K thay ñoåi M1 thay ñoåi @ Khoái löôïng tieàn M 1 chòu aûnh höôûng cuûa * Boä phaän cung tieàn * vaø boä phaän caàu tieàn trong neàn kinh teá. @ Cung caàu tieàn cuûa neàn kinh teá taïo thò tröôøng tieàn teä Giao ñieåm cung caàu tieàn seõ cho ñieåm caân baèng thò tröôøng tieàn teä öùng vôùi khoái löôïng tieàn vaø laõi suaát . Trang 91 / 125
2. Caàu tieàn cuûa thò tröôøng tieàn teä vaø haøm caàu tieàn. 2.1. Khaùi quaùt . @ Caàu tieàn ñöôïc kyù hieäu laø D M (Demand for Money) b. Thaûo luaän veà ñoäng cô naém giöõ tieàn. @ Caàu veà tieàn ñeå ñaàu cô @ Caàu tieàn ñeå giao dòch (Transactions demand for money). (Speculative demand for money) Löôïng tieàn moïi ngöôøi muoán naém giöõ ñeå mua haøng hoaù vaø dòch vuï haøng ngaøy nhaèm phuïc vuï cho tieâu duøng vaø sx nhö: Mua löông thöïc thöïc phaåm, quaàn aùo, khaùm söùc khoeû, mua nguyeân lieäu * Löôïng tieàn moïi ngöôøi caàn ñeå mua cuûa caûi caát giöõ cho sx,thueâ möôùn lao ñoäng, @ Caàu tieàn ñeå döï phoøng (Precautionary demand for money). * Cuûa caûi(Wealth): Laø taäp hôïp caùc vaät sôõ höõu coù giaù trò Löôïng tieàn moïi ngöôøi muoán naém giöõ ñeå ñaùp öùng caùc nhu caàu chi nhö: Chöùng khoaùn, Nhaø cöûa, ñaát ñai , . tieâu baát ngôø naèm ngoaøi döï tính nhö: Chi cho tình traïng beänh ñoät xuaát, tai naïn giao thoâng; chi söûa chöõa ñoät xuaát caùc phöông tieän giao thoâng, nhaø cöûa , * Khi naøo moïi ngöôøi caàn tieàn ñeå mua cuûa caûi? Trong thöïc tieãn , löôïng tieàn cho giao dòch vaø döï phoøng ñöôïc caùc Khi cuûa caûi mang laïi lôïi ích hay giaù trò cuûa caûi seõ taêng ôû thaønh vieân trong neàn kinh teá goäp chung vôùi nhau vaø goïi laø caàu tieàn veà giao dòch vaø döï phoøng . töông lai Trang 92 / 125
2.2. Haøm caàu tieàn theo laõi suaát r vaø saûn löôïng Y a.1. Caàu tieàn cho giao dòch döï phoøng vôùi r Caàu tieàn phuï thuoäc vaøo laõi suaát r vaø saûn löôïng Y Moái quan heä toång quaùt coù daïng: D M = f(r,Y) a. Haøm caàu tieàn theo laõi suaát r . * Neáu laõi suaát taêng . * Neáu laõi suaát giaûm Caàu tieàn cho giao dòch döï phoøng nghòch bieán vôùi laõi suaát a.2. Caàu tieàn ñaàu cô vôùi r Nhaän xeùt chung @ Caàu tieàn giao dòch, döï phoøng vaø caàu tieàn ñaàu cô nghòch bieán vôùi laõi suaát Moái quan heä giöõa caàu tieàn vaø laõi suaát laø nghòch bieán @ Moái quan heä giöõa D M vaø r daïng toång quaùt DM = f(r) Thí duï: Giaû ñònh coù haøm caàu tieàn theo laõi suaát nhö sau: DM = 150 – 120*r Trang 93 / 125
b. Haøm caàu tieàn theo saûn löôïng Y c. Xaùc ñònh haøm caàu tieàn b.1. Caàu tieàn giao dòch, döï phoøng vaø saûn löôïng Y Khi Y taêng, moïi ngöôøi coù khuynh höôùng: @ Tieâu duøng nhieàu hôn Caàu tieàn cho giao dòch taêng (vaø ngöôïc laïi) Caàu tieàn giao dòch ñoàng bieán vôùi Y . @ Vì coù nhieàu haøng hoaùcaàu tieàn döï phoøng coù khuynh höôùng taêng (döï phoøng cho caùc tieâu duøng ñoät xuaát taêng)(vaø ngöôïc laïi) Caàu tieàn döï phoøng ñoàng bieán vôùi Y . Toùm laïi: Caàu tieàn cho giao dòch döï phoøng ñoàng bieán vôùi Y b.2. Caàu tieàn ñaàu cô vaø saûn löôïng Y Y coù lieân quan ñeán thu nhaäp; Thu nhaäp coù aûnh höôûng ñeán möùc ñaàu cô (aûnh höôûng ñeán thaùi ñoä caát giöõ taøi saûn). Khi Y taêng, caàu tieàn ñaàu cô taêng vaø ngöôïc laïi Caàu tieàn ñaàu cô ñoàng bieán vôùi Y Toùm laïi: Caàu tieàn ñoàng bieán vôùi Y 3. Caân baèng cuûa thò tröôøng tieàn teä. Trang 94 / 125
4. Thay ñoåi cung caàu tieàn vaø ñieåm caân baèng thò tröôøng tieàn teä VI. Chính saùch tieàn teä. @ Giao ñieåm cuûa cung caàu tieàn xaùc ñònh ñieåm caân baèng thò tröôøng tieàn teä @ Khi cung caàu tieàn thay ñoåi do caùc yeáu toá taùc ñoäng ngoaøi laõi suaát r, löôïng tieàn 1. Khaùi quaùt seõ thay ñoåi theå hieän söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng cung tieàn hay caàu tieàn, do vaäy, taïo ñieåm caân baèng môùi cuûa thò tröôøng tieàn teä @ Khi SL thöïc teá Yt Un * Khi cung tieàn giaûm : Ñöôøng S M dòch chuyeån sang traùi, caét ñöôøng caàu tieàn D M * Ñeå giaûm thaát nghieäp, caàn taêng toång caàu AD, töø ñoù ñöa M ñaït thaáp vaø r taêng cho ñieåm caân baèng môùi cuûa thò tröôøng tieàn teä vôùi: 1 Yt Yp @Thay ñoåi cuûa caàu tieàn * Khi caàu tieàn taêng : Ñöôøng D M dòch chuyeån sang phaûi, caét ñöôøng cung tieàn S M @ Khi SL thöïc teá Yt > SL tieàm naêng Yp cho ñieåm caân baèng môùi cuûa thò tröôøng tieàn teä vôùi: M1 khoâng ñoåi vaø r taêng * Khi caàu tieàn giaûm : Ñöôøng D M dòch chuyeån sang traùi, caét ñöôøng cung tieàn S M cho ñieåm caân baèng môùi cuûa thò tröôøng tieàn teä vôùi: M1 khoâng ñoåi vaø r giaûm (Ñoà thò moâ taû ) * Neàn kinh teá coù l aïm phaùt cao * Ñeå giaûm laïm phaùt, c aàn giaûm toång caàu AD, töø ñoù ñöa Yt Yp @ Töông töï chính chính saùch taøi khoaù vaø ngoaïi thöông, 2. Taùc ñoäng cuûa chính saùch tieàn teä ñeán Y . chính saùch tieàn teä coù taùc duïng oån ñònh neàn kinh teá 2.1. Tröôøng hôïp Yt < Yp @ Chính saùch tieàn teä sd caùc coâng cuï ñeå taùc ñoäng ñeán khoái cung tieàn teä M 1, qua ñoù aûnh höôûng ñeán toång caàu AD vaø laøm thay ñoåi Ycaân baèng oån ñònh kinh teá @ Khi söû duïng chính saùch tieàn teä ñeå taùc ñoäng vaøo neàn kinh teá, coù 2 vaán ñeà ñöôïc quan taâm: * Chính saùch aûnh höôûng ñeán Y caân baèng nhö theá naøo ? * Caàn ñònh löôïng chính saùch tieàn teä ra sao ñeå ñaït muïc tieâu oån ñònh kinh teá ? Trang 95 / 125
@ Ñeå taêng M 1, NHTW söû duïng caùc coâng cuï sau: 2.2. Tröôøng hôïp Yt > Yp . @ Vôùi AD 1, Yt > Yp Neàn kinh teá coù laïm phaùt cao @ Ñeå giaûm laïm phaùt, NHTW vaän duïng chính saùch tieàn teä thu heïp thoâng qua vieäc tìm caùch giaûm M1 Ñöôøng S M dòch chuyeån veà traùi, caân baèng thò tröôøng tieàn teä vôùi laõi suaát cao Ñaàu tö I giaûm AD giaûm Y giaûm . @ Ñeå giaûm M 1, NHTW söû duïng caùc coâng cuï sau: Trang 96 / 125
Thí duï Giaû ñònh coù thoâng tin veà 1 quoác gia nhö sau: SM = 500; D M = 650 – 1000*r . C = 100+ 0,75Yd ; G = 300 ; X =150 ; M = 70 + 0,15Y T = 40 + 0,2Y ; I = 170 + 0,05Y – 800* r . Saûn löôïng tieàm naêng cuûa neàn kinh teá Yp = 1040. Yeâu caàu: * Xaùc ñònh saûn löôïng caân baèng. * Ñeå ñöa saûn löôïng thöïc teá veà saûn löôïng tieàm naêng baèng chính saùch tieàn teä, thì löôïng cung tieàn trong neàn kinh teá seõ thay ñoåi nhö theá naøo ? * Chính phuû coù theå söû duïng coâng cuï naøo ñeå taùc ñoäng vaøo khoái cung tieàn teä? @ Coâng cuï taùc ñoäng vaøo khoái cung tieàn teä Trang 97 / 125
Baøi taäp Coù thoâng tin veà 1 quoác gia nhö sau: Chöông 6 SM = 1000 ; D M = 1400 – 2000*r C = 320 + 0,6 * Yd ; I = 200 + 0,065Y – 400*r T = 120 + 0,2*Y; G = 400 ; M = 90 + 0,17*Y; X =360 CHÍNH SAÙCH VÓ MOÂ TRONG Saûn löôïng tieàm naêng cuûa neàn kinh teá Yp = 1600. Yeâu caàu: ÑIEÀU KIEÄN CAÂN BAÈNG CHUNG a. Xaùc ñònh saûn löôïng caân baèng (Ñs: Yt = 1660,8) MOÂ HÌNH IS -LM b. Xaùc ñònh möùc thay ñoåi cuûa löôïng cung tieàn cuûa neàn kinh teá ñeå ñöa Yt veà Yp. ∆ (Ñs: M1 =-190 vaø M 1 = 810) c. Chính ph ủ coù theå söû duïng coâng cuï naøo ñeå coù söï thay ñoåi veà löôïng cung tieàn ôû caâu b ? @ Caân baèng chung cuûa neàn kinh teá ñaït ñöôïc khi neàn kinh teá ñaït I. Moät soá thaûo luaän . * Caân baèng cuûa thò tröôøng sp (toång caàu sp = toång cung sp Caân baèng cuûa thò tröôøng tieàn te Trong thöïc teá, caùc yeáu toá veà saûn löôïng, toång caàu. ñaàu tö, laõi suaát, * ä (cung tieàn = caàu tieàn) caàu tieàn, luoân taùc ñoäng qua laïi vôùi nhau, cuï theå: @ ÔÛ caùc noäi dung nghieân cöùu tröôùc: * Yt thay ñoåi aûnh höôûng ñeán caàu tieàn D M. * Caân baèng saûn löôïng ñöôïc nghieân cöùu töø ñoà thò toång caàu * D M thay ñoåi aûnh höôûng ñeán laõi suaát r. * Caân baèng laõi suaát ñöôïc nghieân cöùu töø ñoà thò cung caàu tieàn. * r thay ñoåi aûnh höôûng ñeán ñaàu tö I Hai ñieåm caân baèng treân ñöôïc xeùt ñoäc laäp vôùi nhau khoâng theå * I thay ñoåi aûnh höôûng ñeán toång caàu AD . hieän söï caân baèng ñoàng thôøi cuûa 2 thò tröôøng * AD thay ñoåi aûnh höôûng ñeán Y caân baèng Caàn coù moâ hình moâ taû ñoàng thôøi söï caân baèng cuûa 2 thò * Y caân baèng thay ñoåi aûnh höôûng ñeán caàu tieàn D M tröôøng treân, muoán vaäy: * + Caàn moâ taû saûn löôïng caân baèng theo laõi suaát r (Y = f(r) ) + vaø moâ taû laõi suaát caân baèng theo saûn löôïng Y ( r =g(Y) ) Taùc ñoäng qua laïi giöõa caùc yeáu toá treân chæ döøng laïi khi neàn kinh teá ñaït söï caân baèng chung Giao ñieåm cuûa 2 ñöôøng treân seõ cho Ycb vaø r cb Trang 98 / 125
Nhaø kinh teá J.R. Hicks ñeà xuaát moâ hình IS vaø LM II. Ñöôøng IS. 1. Khaùi quaùt @ IS (Investment equals Saving) Thaûo luaän veà ñöôøng IS 2. Xaây döïng ñöôøng IS . Ñöôøng IS theå hieän Y theo r: Y = f(r) Ñeå xaây döïng ñöôøng IS, baét ñaàu töø ñoà thò toång caàu theo saûn löôïng @ r thay ñoåi I thay ñoåi a. ÖÙng vôùi r 1, coù I 1 cuøng caùc yeáu toá khaùc nhö C,G, taïo AD 1 @ I thay ñoåi AD thay ñoåi @ AD thay ñoåi Y cb thay ñoåi Ñöôøng IS phaûn aûnh Y caân baèng thay ñoåi theo laõi suaát thi tröôøng Taïi caùc möùc laõi suaát thò tröôøng r khaùc nhau seõ cho caùc möùc saûn löôïng caân baèng Y khaùc nhau Trang 99 / 125
b.Vì nhieàu lyù do, laõi suaát r 1 giaûm ñeán r 2 . r nghòch bieán vôùi I r giaûm I taêng Taïi r 2 , I taêng töø I 1 ñeán I 2 . I taêng AD taêng Ñöôøng AD dòch chuyeån leân treân (töø AD 1 ñeán AD 2 ) Toång caàu môùi AD 2 cho Y cb laø Y 2 > Y 1 Y2 coù ñöôïc töø r 2 Treân ñoà thò, vôùi Y 2 cb vaø r 2 , cho B Noái A vaø B, seõ theå hieän ñöôøng IS Caùc ñieåm naèm treân ñöôøng IS theå hieän: Y caân baèng theo r Moái quan heä giöõa Y vaø r laø nghòch bieán Trang 100 / 125
Baøi taäp 1 Giaû ñònh coù thoâng tin veà 1 quoác gia nhö sau: C = 450 + 0,7*Yd ; I = 300 + 0,16*Y – 8000*r G = 500 ; X = 700 ; M = 70+ 0,12*Y T = 120 + 0,2*Y Haõy xaùc ñònh phöông trình ñöôøng IS. (Ñs: IS = 4490 – 20.000* r) b. Thaûo luaän veà söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng IS 5. Söï di chuyeån vaø dòch chuyeån cuûa IS Khi caùc yeáu toá ngoaøi r thay ñoåi (C, I, G, ) AD thay ñoåi, ñöôøng AD Ñöôøng IS: Y = f(r ) r laø bieán thuoäc moâ hình dòch chuyeån taïo Y caân baèng môùi Y caân baèng coøn chòu taùc ñoäng cuûa C , I, X, G, goïi laø caùc bieán soá Neàn kinh teá coù Y cb môùi vôùi laõi suaát thò tröôøng r khoâng ñoåi, ñeå theå ngoaøi moâ hình hieän ñieàu naøy, ñöôøng IS seõ dòch chuyeån a. Thaûo luaän veà söï di chuyeån treân ñöôøng IS Söï dòch chuyeån ñöôøng IS nhö sau . Trang 101 / 125
c. Höôùng dòch chuyeån vaø phöông trình ñöôøng IS môùi . Thí duï Baøi taäp 2 Söû duïng laïi thoâng tin thí duï1, ta coù: C = 70+ 0,8*Yd; T = 20 + 0,2*Y; I = 120 +0,1*Y – 60*r; G = 200 ; Söû duïng laïi thoâng tin baøi taäp 1: X = 200; M = 50 + 0,24*Y. Neáu DN taêng I theâm 20; T taêng 10; G taêng theâm 10 C = 450+ 0,7*Yd; T = 120 + 0,2*Y I = 300 + 0,16*Y – 8000*r Haõy xaùc ñònh ñöôøng IS öùng vôùi nhöõng thay ñoåi cuûa neàn kinh teá. G = 500 ; X = 700; M = 70+ 0,12*Y Neáu chính phuû giaûm G laø 30; Ñaàu tö I giaûm 20; C giaûm 10. Haõy xaùc ñònh phöông trình ñöôøng IS môùi . ( Ñs: IS môùi = 4340 – 20.000 *r ) Trang 102 / 125
III. Ñöôøng LM . 1. Moät soá thaûo luaän . L (Liquidity preference): Theå hieän möùc caàu veà tieàn. M (Money Supply): Theå hieän möùc cung tieàn. LM theå hieän söï caân baèng cuûa thò tröôøng tieàn teä öùng vôùi caùc möùc saûn löôïng Y cuûa neàn kinh teá Noùi khaùc ñi, LM theå hieän laõi suaát caân baèng r cuûa thò tröôøng tieàn teä thay ñoåi nhö theá naøo khi saûn löôïng Y cuûa neàn kinh teá thay ñoåi r = g (Y) SM : Theå hieän cung tieàn theo laõi suaát r DM : Theå hieän caàu tieàn theo laõi suaát r vaø saûn löôïng Y 2.2. Xaây döïng ñöôøng LM @ Ban ñaàu, saûn löôïng neàn kinh teá laø Y 1, M M Taïi Y 1, ôû thò tröôøng tieàn teä, caàu tieàn laø D 1 , cung tieàn laø S = M 1 Caân baèng cung caàu tieàn cho laõi suaát caân baèng r 1 Caëp giaù trò Y 1 vaø r 1 cho ñieåm A treân ñoà thò Y vaø laõi suaát r . A theå hieän moái quan heä giöõa Y vaø laõi suaát caân baèng r . M @ Khi Y thay ñoåi taêng töø Y 1 ñeán Y2 Caàu tieàn thay ñoåi taêng, D thay ñoåi do yeáu toá ngoaøi moâ hình DM dòch chuyeån leân treân töø M M D 1D 2 M M M S khoâng ñoåi, giao ñieåm S vaø D 2 cho laõi suaát caân baèng môùi r 2. Giaù trò Y 2 vaø r 2 cho ñieåm B treân ñoà thò Y vaø laõi suaát caân baèng Noái A vaø B, cho ñöôøng bieåu dieãn LM moâ taû quan heä giöõa r caân baèng vaø saûn löôïng Y , ñöôøng bieåu dieãn coù daïng doác leân Trang 103 / 125
3. YÙ nghóa ñöôøng LM a. Ñöôøng LM phaûn aûnh caùc toå hôïp khaùc nhau giöõa Y vaø laõi suaát caân baèng r Caùc ñieåm naèm treân ñöôøng LM theå hieän: ÖÙng vôùi 1 möùc Y seõ coù 1 möùc laõi suaát r caân baèng (töø S M = D M ) b. Caùc ñieåm naèm ngoaøi ñöôøng LM theå hieän söï maát caân baèng cuûa thò tröôøng tieàn teä, taïi caùc ñieåm naøy S M khaùc vôùi D M Khi neàn kinh teá ôû vò trí caùc ñieåm naèm ngoaøi ñöôøng LM, cô cheá töï ñieàu chænh cuûa thò tröôøng seõ ñöa neàn kinh teá veà ñieåm caân baèng ( naèm treân ñöôøng LM). Trang 104 / 125
Baøi taäp Giaû ñònh coù thoâng tin veà 1 quoác gia nhö sau: SM = 450 ; D M = 400 + 0,24*Y - 80*r Haõy xaùc ñònh phöông trình ñöôøng LM. (Ñs: LM = - 0,625 + 0,003*Y) c. Nhaän dieän höôùng dòch chuyeån cuûa LM . Khi caùc bieán soá ngoaøi moâ hình thay ñoåi, ñöôøng LM dòch chuyeån ôû caùc daïng sau: Trang 105 / 125
Thí duï Giaû ñònh coù thoâng tin veà 1 quoác gia nhö sau: SM = 600 ; D M = 500 + 0,2*Y-100*r a. Haõy xaùc ñònh phöông trình ñöôøng LM b. Neáu cung tieàn thay ñoåi ôû daïng: @ Taêng theâm 50 @ Giaûm 30. Haõy xaùc ñònh haøm LM môùi so vôùi caâu a Baøi taäp Giaû ñònh coù thoâng tin veà 1 quoác gia nhö sau: SM = 450 ; D M = 400 + 0,24*Y- 80*r. Yeâu caàu a. Xaùc ñònh phöông trình ñöôøng LM (Ñs: LM: r = - 0,625 + 0,003*Y) b. Haõy vieát phöông trình LM môùi (so vôùi a)trong tình huoáng @ Löôïng cung tieàn taêng 128 (Ñs: LM: r = - 2,225+ 0,003*Y) @ Löôïng cung tieàn giaûm 56 (Ñs: LM: r = 0,0075 + 0,003*Y) Trang 106 / 125
IV. Caân baèng ñoàng thôøi cuûa thò tröôøng sp vaø thò tröôøng tieàn teä * Ñöôøng IS theå hieän Y caân baèng theo laõi suaát r * Ñöôøng LM theå hieän laõi suaát caân baèng r theo Y. Neàn kinh teá ñaït söï caân baèng khi caû thò tröôøng saûn phaåm vaø thò tröôøng tieàn teä cuøng ñaït caân baèng, ñaây laø söï caân baèng chung cuûa neàn kinh teá. Ñieåm caân baèng chung phaûi naèm ñoàng thôøi treân ñöôøng IS vaø ñöôøng LM, ñoù chính laø giao ñieåm cuûa ñöôøng IS vaø LM. Ñieåm caân baèng chung cuûa neàn kinh teá theå hieän ôû Y 0 caân baèng vaø r 0 caân baèng Neáu neàn kinh teá ôû vò trí khaùc vôùi ñieåm caân baèng chung (goïi laø ñieåm maát caân baèng), thì 1 trong 2 thò tröôøng hay caû 2 thò tröôøng ñeàu bò maát caân baèng Trong tình huoáng naøy, cô cheá töï ñieàu chænh cuûa thò tröôøng seõ ñöa neàn kinh teá trôû veà ñieåm caân baèng chung. Trang 107 / 125
4. Söï thay ñoåi ñieåm caân baèng chung cuûa neàn kinh teá. Thí duï Giaû ñònh coù thoâng tin cuûa 1 quoác gia nhö sau: @ IS & LM taïo ñieåm caân baèng chung cuûa neàn kinh teá taïi Y 0 vaø r 0 C =28.000 + 0,75*Yd ; T = 12.400 + 0,09*Y; X = 10.000. @ Neàn kinh teá coù nhieàu yeáu toá taùc ñoäng laøm cho I = 16.000 + 0,1775*Y – 100*r ; G = 8000; M = 5800 + 0,11*Y * Toång caàu AD thay ñoåi ñöôøng IS dòch chuyeån SM = 1.667.500 ; D M = 1.647.500 + 1,2*Y -1.600.000*r . * Löôïng cung tieàn thay ñoåi ñöôøng LM dòch chuyeån Töø IS vaø LM môùi, neàn kinh teá coù ñieåm caân baèng môùi Yeâu caàu: a. Xaùc ñònh phöông trình IS vaø LM; Xaùc ñònh ñieåm caân baèng @ Döïa vaøo vieäc coù theå thay ñoåi ñieåm caân baèng chung cuûa neàn chung cuûa neàn kinh teá kinh teá töø moâ hình IS hay LM, chính phuû söû duïng chính saùch b. Neáu cung tieàn giaûm 2000 vaø toång caàu cuûa neàn kinh teá taêng taøi khoaù, chính saùch tieàn teä ñeå laøm thay ñoåi IS, LM, qua ñoù theâm 1 möùc laø 1600, haõy xaùc ñònh IS, LM môùi, töø ñoù xaùc ñònh laøm thay ñoåi Y caân baèng ñeå ñöa Yt Yp ñieåm caân baèng chung môùi cuûa neàn kinh teá (thöïc hieän muïc tieâu oån ñònh kinh teá thoâng qua vieäc choáng suy thoaùi vaø haïn cheá laïm phaùt cuûa quoác gia) a. Xaùc ñònh IS , LM vaø ñieåm caân baèng chung b. Xaùc ñònh IS, LM vaø ñieåm caân baèng chung khi coù thay ñoåi veà cung tieàn vaø toång caàu Trang 108 / 125
Baøi taäp V. Taùc ñoäng cuûa caùc chính saùch ñeán moâ hình IS- LM. Giaû ñònh coù thoâng tin cuûa 1 quoác gia nhö sau: C =14.000 + 0,77*Yd ; T = 6.200 + 0,1*Y; X = 5.000. 1. Khaùi quaùt I = 8.000 + 0,187*Y – 250*r ; G = 4000; M = 2900 + 0,08*Y SM = 416.875 ; D M = 411.875 + 0,3*Y -320.000*r . @ Khi coù yeáu toá taùc ñoäng ñeán toång caàu hay cung caàu tieàn M Yeâu caàu: seõ laøm cho AD, M 1 thay ñoåi ñöôøng AD, S , dòch a. Xaùc ñònh phöông trình IS, LM vaø ñònh ñieåm caân baèng chung chuyeån IS vaø LM dòch chuyeån cuûa neàn kinh teá -6* (Ñs: IS: Y = 116.630 –1250*r ; LM: r = - 0,0156 + 0,938*10 Y) Caân baèng IS, LM taïo ñieåm caân baèng môùi cho neàn kinh teá Y cb =116.512,99 ; r caân baèng = 9,36%) b. Neáu cung tieàn giaûm 800 vaø toång caàu cuûa neàn kinh teá taêng theâm 1 möùc laø 3200, haõy xaùc ñònh IS, LM môùi, töø ñoù xaùc ñònh ñieåm @ Muïc tieâu cuûa kinh teá vó moâ laø taïo ñieàu kieän oån ñònh vaø caân baèng chung môùi cuûa neàn kinh teá taêng tröôûng kinh teá, vôùi coâng cuï laø chính saùch taøi (Ñs: IS: Y = 132.630 –1250*r ; LM: r = - 0,0131 + 0,938*10 -6* Y) khoaù, chính saùch tieàn teä, chính phuû coù theå taùc ñoäng Y cb =132.491,14 ; r caân baèng = 10,86%) vaøo moâ hình IS – LM nhaèm laøm thay ñoåi Y caân baèng, töø ñoù ñöa Yt Yp 2.1. Chính saùch taøi khoaù môû roäng (taêng G vaø giaûm T) 2. Chính saùch taøi khoaù @ Chính saùch taøi khoaù môû roäng ñöôïc aùp duïng khi Yt < Yp ( neàn kinh teá ôû tình traïng suy thoaùi ) @ Muïc tieâu cuûa chính saùch: Choáng suy thoaùi kinh teá baèng caùch * Taêng toång caàu: Taêng G AD taêng • Giaûm T Yd taêng C taêng AD taêng * AD taêng Y taêng gaáp k laàn nhieàu hôn. (Y taêng Taêng vieäc laøm, giaûm thaát nghieäp, choáng suy thoaùi) * AD taêng AD dòch chuyeån leân treân IS dòch chuyeån leân treân Giao ñieåm IS, LM cho ñieåm caân baèng môùi vôùi Yt ñaït cao , taïo ñieàu kieän ñöa Yt Yp , tuy nhieân r cuõng ñaït cao Trang 109 / 125