Tài chính doanh nghiệp - Chương 8: Ngân hàng trung ương

Nội dung text: Tài chính doanh nghiệp - Chương 8: Ngân hàng trung ương

1. NGAÂN HAØNG TRUNG ÖÔNG NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU: ƒ QUAÙ TRÌNH RA ÑÔØI VAØ BAÛN CHAÁT CUÛA NGAÂN HAØNG TRUNG ÖÔNG ƒ MO HÌNH TOÅ CHÖÙC NGAÂN HAØNG TRUNG ÖÔNG ƒ CHÖÙC NAÊNG CUÛA NGAÂN HAØNG TRUNG ÖÔNG ƒ CHÍNH SAÙCH TIEÀN TEÄ VAØ COÂNG CUÏ THÖÏC THI CHÍNH SAÙCH TIEÀN TEÄ QUAÙ TRÌNH RA ÑÔØI VAØ BAÛN CHAÁT CUÛA NHTW ƒ Ngaân haøng trung öông qua 2 giai ñoaïn: ƒ Giai ñoaïn 1: Giai ñoaïn ra ñôøi ngaân haøng phaùt haønh ñoäc quyeàn. ƒ Giai ñoaïn 2: Giai ñoaïn ngaân haøng phaùt haønh ñoäc quyeàn phaùt trieån thaønh ngaân haøng trung öông. BAÛN CHAÁT NHTW • Ngaân haøng trung öông laø ngaân haøng phaùt haønh coâng quaûn, coù theå bieät laäp hoaëc phuï thuoäc chính phuû, vöøa thöïc hieän chöùc naêng ñoäc quyeàn phaùt haønh giaáy baïc ngaân haøng vaøo löu thoâng, vöøa thöïc hieän quaûn lyù nhaø nöôùc treân lónh vöïc tieàn teä – tín duïng – ngaân haøng. 1
2. Moâ hình toå chöùc NHTW ƒ Ngaân haøng trung öông ñoäc laäp vôùi chính phuû Chính phuû khoâng coù quyeàn can thieäp vaøo hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng trung öông, ñaëc bieät laø trong vieäc xaây döïng vaø thöïc thi chính saùch tieàn teä ƒQuan ñieåm xaây döïng moâ hình naøy: QUOÁC ƒHaïn cheá söï taùc ñoäng cuûa chính phuû lôïïi duïng HOÄI coâng cuï phaùt haønh ñeå buø ñaép boäi chi ngaân saùch nhaø nöôùc, töø ñoù gaây ra laïm phaùt. ƒTaïo ra tính ñoäc laäp vaø chuû ñoäng trong vieäc xaây döïng vaø thöïc thi chính saùch tieàn teä CHÍNH NHTW PHUÛ Moâ hình toå chöùc NHTW ƒ Ngaân haøng trung öông thuoäc chính phuû Chính phuû coù aûnh höôûng raát lôùn ñoái vôùi ngaân haøng trung öông thoâng qua vieäc boå nhieäm QUOÁC caùc thaønh vieân cuûa boä maùy quaûn trò vaø ñieàu HOÄI haønh ngaân haøng trung öông, thaäm chí chính phuû coøn can thieäp tröïc tieáp vaøo vieäc xaây döïng vaø thöïc thi chính saùch tieàn teä CHÍNH • Quan ñieåm xaây döïng moâ hình naøy: PHUÛ ƒ Chính phuû laø cô quan haønh phaùp phaûi naém caùc coâng cuï kinh teá vó moâ ñeå söû duïng vaø phoái hôïp moät caùch ñoàng boä, hieäu quaû caùc coâng cuï ñoù, thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù kinh teá vó mo⠃ Chính saùch tieàn teä laø moät trong nhöõng boä phaänï chuû yeáu cuûa chính saùch kinh teá vó moâ, vieäc xaây döïng vaø thöïc thi chính saùch tieàn teä laø nhieäm vuï cuûa ngaân haøng trung öông, cho neân ngaân NHTW haøng trung öông phaûi tröïc thuoäc chính phuû. CHÖÙC NAÊNG NHTW ƒ Ñoäc quyeàn phaùt haønh giaáy baïc ngaân haøng vaø ñieàu tieát khoái löôïng tieàn cung öùng ƒ Ngaân haøng trung öông laø cô quan ñoäc quyeàn phaùt haønh giaáy baïc ngaân haøng vaøo löu thoâng ƒ Caùc loaïi tieàn do NHTW cung öùng: ƒ Giaáy baïc ngaân haøng ƒ Tieàn ñuùc ƒ Caùc boä phaän tieàn khaùc trong löu thoâng: ƒ Buùt teä, tieàn ñieän töû do NHTM taïo ra ƒ Nhaø nöôùc caùc doanh nghieäp cung öùng caùc phöông tieän chuyeån taûi giaù trò Tuy nhieân caùc loaïi tieàn naøy ñöôïc taïo ra döïa treân cô sôû giaáy baïc do NHTW cung öùng ƒ Caùc ngaân haøng thöông maïi khoâng theå taïo tieàn neáu nhö khoâng coù giaáy baïc ngaân haøng töø ngaân haøng trung öông ƒ Ngaân haøng trung öông naém trong tay caùc coâng cuï thöïc thi chính saùch tieàn teä, qua ñoù coù theå ñieàu tieát khaû naêng cung öùng tieàn cuûa caùc chuû theå khaùc 2
3. CHÖÙC NAÊNG NHTW ƒ Ngaân haøng trung öông laø ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng Khaùch haøng cuûa ngaân haøng trung öông trong caùc quan heä tieàn teä – tín duïng – ngaân haøng vaø thanh toaùn laø ngaân haøng thöông maïi vaø caùc toå chöùc tín duïng. ƒ Ngaân haøng trung öông môû taøi khoaûn vaø nhaän tieàn göûi cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi. ƒ Tieàn göûi döï tröõ baét buoäc ƒ Tieàn göûi thanh toaùn (tt) ƒ Ngaân haøng trung öông caáp tín duïng cho caùc ngaân haøng thöông maïi. Ngaân haøng trung öông seõ cho caùc ngaân haøng thöông maïi vay thoâng qua nghieäp vuï taùi chieát khaáu, taùi caàm coá caùc chöùng töø coù giaù ƒ Theo nguyeân taéc ngaân haøng trung öông chæ ñoùng vai troø laø ngöôøi cho vay cuoái cuøng ñoái vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi. ƒ Nhaèm muïc ñích ƒKieåm soaùt khoái tieàn löu thoâng ƒHaïn cheà ruûi ro tín duïng cho caùc ngaân haøng thöông mai CHÖÙC NAÊNG NHTW ƒ Ngaân haøng trung öông thöïc hieän vieäc quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi heä thoáng ngaân haøng ƒ Ngaân haøng trung öông thaåm ñònhvaø caáp giaáy chöùng nhaän hoaït ñoäng cho ngaân haøng thöông maïi. ƒ Ñieàu tieát caùc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng trung gian baèng nhöõng bieän phaùp kinh teá vaø haønh chiùnh ƒ Thanh tra vaø kieåm soaùt moät caùch thöôøng xuyeân vaø toaøn dieän moïi maët hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi 3
4. CHÖÙC NAÊNG NHTW ƒ Ngaân haøng trung öông laø ngaân haøng cuûa nhaø nöôùc ƒ Ngaân haøng trung öông thuoäc sôû höõu nhaø nöôùc ƒ Ngaân haøng trung öông tham gia xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, soaïn thaûo chính saùch tieàn teä, kieåm tra vaø kieåm soaùt vieäc thöïc hieän chính saùch tieàn teä. ƒ Thay maët nhaø nöôùc quaûn lyù caùc hoaït ñoäng tieàn teä-tín duïng ngaân haøng vaø thanh toaùn ñoái noäi cuõng nhö ñoái ngoaïi cuûa ñaát nöôùc ƒ Ngaân haøng trung öông nhaän tieàn göûi cuûa cuûa kho baïc nhaø nöôùc CHÍNH SAÙCH TIEÀN TEÄ VAØ COÂNG CUÏ THÖÏC THI CHÍNH SAÙCH TIEÀN TEÄ ƒ Chính saùch tieàn teä laø toång hoøa nhöõng phöông thöùc maø ngaân haøng trung öông thoâng qua caùc hoaït ñoäng cuûa mình taùc ñoäng ñeán khoái löôïng tieàn trong löu thoâng, nhaèm phuïc vuï cho vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu kinh teá - xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc trong moät thôøi kyø nhaát ñònh ƒ Muïc tieâu cuûa chính saùch tieàn teä ƒ Phaùt trieån kinh teá, gia taêng saûn löôïng ƒ Taïo coâng aên vieäc laøm ƒ Kieåm soaùt laïm phaùt Muc tieâu CSTT(tt) ƒ Ñeå ñaït muïc tieâu cuoái cuøng trong daøi haïn, NHTW xaùc ñònh caùc muïc tieâu trung gian. Caùc muïc tieâu trung gian cuûa chính saùch tieàn teä thöôøng ñöôïc caùc ngaân haøng trung öông söû duïng laø caùc khoái tieàn teä M1, M2, M3 vaø laõi suaát. Treân cô sôû ñoù chi tieát hoùa baèng nhöõng muïc tieâu hoaït ñoäng SÔ ÑOÀ: KEÁ HOAÏCH MUÏC TIEÂU CUÛA DÖÏ TRÖÕ LIEÂN BANG MYÕ Cô soá tieàn M1 Khoái tieàn teä ( toång Khoái M2 Tyû leä laïm döï tröõ+ tieàn döï M3 tieàn teä phaùt Thò tröôøng beân ngoaøi tröõ Tyû leä thaát môû ngaân haøng ) nghieäp Döï tröõ baét Laõi suaát daøi haïn Tyû leä GDP buoäc Tyû leä chieát khaáu Toång döï tröõ Toång nôï phi taøi chính Laõi suaát tieàn teä lieân bang Muïc tieâu Nhöõng coâng cuï Nhöõng muïc tieâu Nhöõng muïc cuoái cuøng hoaït ñoäng tieâu trung gian 4
5. Nhöõng coâng cuï ñeå thöïc thi CSTT ƒ Döï tröõ baét buoäc: Döï tröõ baét buoäc laø phaàn tieàn gôûi maø caùc ngaân haøng trung gian phaûi ñöa vaøo döï tröõ theo luaät ñònh Thay ñoåi Ñieàu chænh khaû naêng Ñieàu chænh DTBB khoái tieàn cung tín duïng löu thoâng vaø taïo tieàn NHTM Taêng DTBB haïn cheá haïn cheá khoái tieàn teä maø heä thoáng ngaân haøng coù khaû naêng cung öùng cho neàn kinh teá. Giaûm DTBB baønh tröôùng khoái tieàn teä maø heä thoáng ngaân haøng coù khaû naêng cung öùng cho neàn kinh teá. DTBB (tt) ƒ Öu ñieåm vaø haïn cheá: ƒ Öu ñieåm ƒ Coù theå taùc ñoäng ñeán taát caû caùc ngaân haøng nhö nhau vaø taùc ñoäng moät caùch ñaày quyeàn löïc ƒ Moät söï thay ñoåi nhoû cuûa tyû leä döï tröõ baét buoäc seõ taïo ra taùc ñoäng raát lôùn ñoái vôùi khoái tieàn teä. ƒ Haïn cheá: ƒ Khoù coù theå thöïc hieän hieän ñöôïc neáu söû duïng coâng cuï naøy khi muoán thay ñoåi cung tieàn teä ôû bieân ñoä nhoû ƒ Vieäc thay ñoåi tyû leä döï tröõ baét buoäc seõ aûnh höôûng tôùi khaû naêng thu doanh lôïi cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi ƒ Thöôøng xuyeân thay ñoåi tyû leä döï tröõ baét buoäc seõ gaây ra tình traïng khoâng oån ñònh cho caùc ngaân haøng thöông maïi vaø laøm cho vieäc quaûn lyù khaû naêng thanh khoaûn cuûa caùc ngaân haøng naøy khoù khaên hôn Laõi suaát ƒ Laõi suaát laø giaù caû cuûa quyeàn söû duïng voán ƒ Taêng laõi suaát tín duïng thu heïp quy moâ tieàn teä ƒ Giaûm laõi suaát tín duïng gia taêng quy moâ tieàn teä ƒ NHTW coù theå söû duïng coâng cuï laõi suaát ñeå ñieàu haønh chính saùch tieàn teä theo caùc chính saùch sau: ƒ Kieåm soaùt tröïc tieáp laõi suaát thò tröôøng ƒ Laõi suaát tieàn gôûi vaø laõi suaát cho vay theo töøng kyø haïn ƒ Saøn laõi suaát tieàn gôûi vaø traàn laõi suaát cho vay ñeå taïo neân khung laõi suaát giôùi haïn. ƒ Coâng boá laõi suaát cô baûn coäng vôùi bieân ñoä giao dòch 5
6. Laõi suaát (tt) ƒ Giaùn tieáp can thieäp thoâng qua caùc chính saùch ƒ Coâng boá laõi suaát cô baûn ñeå höôùng daãn laõi suaát thò tröôøng ƒ Söû duïng coâng cuï laõi suaát taùi caáp voán vaø keát hôïp vôùi laõi suaát thò tröôøng môû ñeå can thieäp vaø ñieàu chænh laõi suaát thò tröôøng. ƒ Coâng cuï laõi suaát ñöôïc thöïc hieän thoâng qua chính saùch taùi caáp voán cuûa NHTW ñoái vôùi caùc NHTM Laõi suaát (tt) ƒ Öu, nhöôïc ñieåm ƒ Öu ñieåm: ƒ Nhöõng bieán ñoäng trong khoaûng caùch giöõa laõi suaát thò tröôøng vôùi laõi suaát taùi chieát khaáu seõ bò loaïi tröø, ñieàu naøy seõ xoùa boû ñöôïc moät nguyeân nhaân chính gaây ra caùc bieán ñoäng trong khoái löôïng caùc khoaûn xin taùi chieát khaáu. ƒ Coù theå tieáp tuïc söû duïng coâng cuï taùi caáp voán ñeå thöïc hieän vai troø ngöôøi cho vay cuoái cuøng, maø khoâng sôï bò caùc ngaân haøng lôïi duïng. Laõi suaát (tt) ƒ Nhöôïc: ƒCoù theå taïo cho caùc ngaân haøng trung gian tính yû laïi. ƒCoâng cuï naøy khoâng mang tính baét buoäc, cho neân NHTW khoâng chuû ñoäng leä thuoäc vaøo nhu caàu cuûa caùc ngaân haøng trung gian. 6
7. Thò tröôøng môû ƒ Khaùi nieäm: Coâng cuï thò tröôøng môû phaûn aùnh vieäc ngaân haøng trung öông mua hoaëc baùn chöùng töø coù giaù treân thò tröôøng taøi chính coâng coäng, nhaèm ñaït ñeán muïc tieâu ñieàu chænh löôïng tieàn trong löu thoâng NHTW Ñieàu chænh Ñieàu chænh Mua-baùn khoái tieàn löu voán khaû duïng CK caùc ÑCTTTG thoâng Thò tröôøng môû (tt) ƒ Öu ñieåm cuûa coâng cuï naøy: ƒ Ngaân haøng trung öông coù theå chuû ñoäng tieán haønh maø khoâng phaûi phuï thuoäc vaøo nhu caàu cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi. ƒ Linh hoaït, chính xaùc vaø coù theå ñöôïc söû duïng ôû baát kyø möùc ñoä naøo. ƒ Deã daøng ñöôïc ñaûo ngöôïc laïi khi coù daáu hieäu sai laàm xaûy ra trong luùc tieán haønh ƒ Coù theå ñöôïc hoaøn thaønh nhanh choùng, khoâng gaây neân nhöõng chaäm treã veà maët haønh chính Thò tröôøng môû (tt) ƒ Ñieàu kieän vaän duïng coâng cuï coù hieäu quaû ƒHaàu heát tieàn trong löu thoâng phaûi naèm ôû taøi khoaûn cuûa ngaân haøng ƒPhaûicoùmoätthòtröôøngtaøichính phaùt trieån 7
8. Tyû giaù hoái ñoaùi ™ Tyû giaù hoái ñoaùi laø giaù caû cuûa moät ñôn vò tieàn teä nöôùc naøy ñöôïc bieåu hieän baèng moät soá löôïng ñôn vò tieàn teä nöôùc khaùc 9 Tyû giaù hoái ñoaùi coù taùc ñoäng maïnh meõ ñeán moïi hoaït ñoäng kinh teá, töø hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu ñeán saûn xuaát kinh doanh vaø tieâu duøng trong nöôùc qua bieán ñoåi cuûa giaù caû haøng hoùa 9 NHTW ñieàu chænh oån ñònh tyû giaù ôû moät möùc ñoä naøo ñoù ñöôïc coi laø hôïp lyù, phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm, ñieàu kieän thöïc teá cuûa ñaát nöôùc trong töøng giai ñoaïn, ñeå taùc ñoäng chung cuoäc cuûa noù ñoái vôùi kinh teá laø toát nhaát. Tyû giaù hoái ñoaùi (tt) 9 Vaän haønh coâng cuï tyû giaù hoái ñoaùi NHTW coù theå ƒ AÁn ñònh tyû giaù coá ñònh ƒ Thaû noåi tyû giaù theo quan heä cung – caàu ngoaïi teä treân thò tröôøng ƒ Tyûgiaùthaûnoåicoùquaûnlyù 9 Ñieàu chænh tyû giaù NHTW thoâng qua caùc nghieäp vuï mua baùn ngoaïi teä treân thò tröôøng ngoaïi hoái 9 Thoâng qua ñoù laøm thay ñoåi khoái tieàn trong löu thoâng Haïn möùc tínduïng 9 Baèng coâng cuï haïn möùc tín duïng, ngaân haøng trung öông quy ñònh cho caùc ngaân haøng trung gian moät haïn möùc taêng tín duïng toái ña 9 Ngaân haøng trung öông aán ñònh tröôùc khoái löôïng tín duïng phaûi cung caáp cho neàn kinh teá trong moät thôøi gian nhaát ñònh 9 Ñaây laø moät bieän phaùp maïnh, coù hieäu löïc ñaùng keå 9 Trong neàn kinh teá thò tröôøng coâng cuï naøy ít ñöôïc aùp duïng 8