Tác phẩm Phúc lành của đất - Quyển II

241 trang Đức Chiến 03/01/2024 1870

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Tác phẩm Phúc lành của đất - Quyển II", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

tac_pham_phuc_lanh_cua_dat_quyen_ii.pdf

Nội dung text: Tác phẩm Phúc lành của đất - Quyển II

Quyển II
CHƯƠNG I Sellanraa khơng cịn là một mảnh đất hiu quạnh giữa chốn hoang vu; cĩ nhiều người sống ở đây, lớn nhỏ bảy người tất cả. Và trong thời gian ngắn giữa mùa cắt cỏ khơ thỉnh thoảng lại cĩ một người, quen hoặc lạ, tới để xem chiếc máy cắt cỏ. Brede Olsen là người đầu tiên, dĩ nhiên, nhưng cả Axel Strưm cũng tới, và nhiều láng giềng khác ở mé dưới. Phải, ngay cả từ dưới làng. Và từ bên kia đồi, Oline, con người bất khả tiêu diệt, cũng tới. Lần này bà cũng mang theo những tin tức từ làng xĩm của mình; tới mà khơng cĩ những câu chuyện tầm phào khơng phải là cách thức của Oline. Những giao dịch và các khoản thu chi của cụ Sivert đã được xem xét, và gia tài ơng để lại khơng cịn gì cả. Chẳng cĩ gì! Nĩi tới đây Oline mím mơi lại và nhìn từ người này sang người khác. Chà, đĩ cĩ phải là một tiếng thở dài khơng? Mái nhà sẽ đổ sụp xuống chứ? Eleseus là người đầu tiên mỉm cười. “Chúng ta hãy xem nào. Em được đặt tên theo cậu Sivert, phải khơng?” cậu nhẹ nhàng hỏi. Và Sivert trẻ cũng nhẹ nhàng đáp lại: “Đúng thế. Nhưng em đã tặng cho anh tất cả những gì mà ơng ấy cĩ thể để lại cho em.”
“Và nĩ khoảng chừng bao nhiêu?” “Giữa năm và mười ngàn.” “Daler?” Eleseus đột ngột la lên, nhại lại em cậu. Oline, khơng ngờ gì nữa, nghĩ đây là một câu đùa khơng đúng lúc. Ơi dào, bản thân bà cũng đã bị phỉnh phờ; vì tất cả những chuyện đĩ bà đã cố vắt ra vài giọt nước mắt thật thà trước nấm mộ của cụ Sivert. Eleseus phải biết rõ nhất vì chính nĩ đã viết ra: phần của Oline là bao nhiêu, để an ủi và hỗ trợ cho những năm tháng cuối đời của bà. Và khoản hỗ trợ đĩ đâu rồi? Ơi dào, chẳng nhờ cậy được chút gì! Oline tội nghiệp; họ nên để lại cho bà thứ gì đĩ. Một tia sáng huy hồng duy nhất trong cuộc đời bà! Oline chưa hề hấn gì, đã được ban phúc với những phẩm vật của cõi trần này. Đã làm điều xấu, phải, đã len lỏi trong đời bằng những trị xỏ lá và đê tiện nho nhỏ từ ngày này sang ngày khác; khỏe tung tin đồn nhảm khơng thua kém một người cĩ miệng lưỡi đáng sợ; phải, là thế. Nhưng khơng gì cĩ thể khiến bà tệ hại hơn trước; nhất là một khoản tiền cịm để lại từ người chết. Bà đã lao động nhọc nhằn suốt đời mình, đã sinh con đẻ cái và dạy chúng vài nghệ thuật của chính bà; xin ăn vì chúng, cĩ thể trộm cắp vì chúng, nhưng bằng cách nào đĩ luơn lo liệu được cho chúng. Một bà mẹ nghèo. Những sức mạnh của bà khơng kém gì của các chính trị gia khác; bà hành động vì bản thân và vì những người thuộc về bà, tung ra lời diễn thuyết tùy theo tình huống, và đạt được mục đích của mình, mỗi lần như vậy lại kiếm được một mẩu pho mát hay một nắm len; bà cũng cĩ thể sống và chết trong sự giả dối tầm thường và trí khơn nhanh nhẹn. Cĩ thể trong một khoảnh khắc nào đĩ cụ Sivert đã nghĩ về bà như một nàng thiếu nữ má hồng xinh đẹp trẻ trung; nhưng giờ bà đã già nua, nhăn nheo teo tĩp, một bức tranh về
sự suy tàn; bà cũng nên chết cho rồi. Bà sẽ được chơn ở đâu? Bà khơng cĩ hầm mộ gia đình; khơng, bà sẽ bị hạ xuống một nấm huyệt nào đĩ, nằm giữa những nắm xương xa lạ; phải, cuối cùng rồi bà cũng sẽ đi tới đĩ. Oline, đã sinh ra và chết đi. Bà từng cĩ một thời tuổi trẻ. Giờ trong bà cĩ cịn lại chút gì của nĩ, ở giờ thứ mười một? Phải, một tia sáng huy hồng độc nhất, và đơi bàn tay của người phụ nữ–nơ lệ này sẽ chắp lại trong khoảnh khắc. Cơng lý sẽ mang tới cho bà sự tưởng thưởng muộn màng; bởi bà đã xin ăn vì lũ con, cĩ thể trộm cắp vì chúng, nhưng bằng cách nào đĩ luơn lo liệu được cho chúng. Một khoảnh khắc. Và bĩng tối cĩ thể ngự trị trong bà như trước; mắt bà sáng rực lên, những ngĩn tay của bà ngọ nguậy một cách tham lam. Bao nhiêu? Bà hỏi. Sao, khơng hơn à? Bà hỏi. Bà sẽ lại ổn thơi. Một bà mẹ nhiều con cái, đang nhận chân lại cuộc đời. Điều đĩ xứng đáng với một tưởng thưởng lớn lao. Nhưng tất cả đã đi theo cách khác. Ít nhiều gì, những khoản thu chi của cụ Sivert cũng đã cĩ trật tự hơn sau khi Eleseus kiểm tra lại chúng; nhưng nơng trại, con bị, trại cá, những tấm lưới, hầu như khơng đủ để bù đắp cho khoản tiền thiếu hụt. Và với Oline, trong một chừng mực nào đĩ mọi thứ đã hĩa ra sáng sủa hơn; bà thiết tha với việc cố gắng bảo tồn một khoản để lại nhỏ cho mình đến nỗi đã vờ như quên đi những thứ mà bà, một người chuyên tung tin nhảm và ngồi lê đơi mách, vẫn cịn nhớ rõ, hoặc những vấn đề nổi bật mà những người khác hẳn sẽ cố tình làm ngơ để tránh gây khĩ chịu cho những cơng dân khả kính. Ơi chao, Oline! Thậm chí ngay hiện giờ bà cũng khơng nĩi một lời nào chống lại cụ Sivert; ơng cụ đã lập di chúc từ tấm lịng tử tế, và lẽ ra sẽ để lại khá nhiều, nhưng hai người do Ủy ban cử tới để sắp xếp mọi thứ đã chơi khăm bà. Nhưng một ngày nào đĩ tất cả sẽ tới tai của Đấng Tồn năng, Oline nĩi với vẻ đe dọa. Thật lạ lùng, bà khơng thấy cĩ gì nực cười với thực tế rằng bà đã
được nhắc đến trong tờ di chúc; nĩi cho cùng, đĩ là một niềm vinh hạnh; khơng cĩ ai thuộc loại người như bà được ghi tên trong đĩ! Những người ở trại Sellanraa đĩn nhận tin này với lịng nhẫn nại; khơng phải họ hồn tồn khơng chuẩn bị tinh thần. Đúng, Inger khơng thể hiểu nổi. Ơng cậu Sivert đã luơn luơn là một người giàu cĩ “Ơng ấy cĩ thể đứng thẳng như một con người chính trực và giàu sang trước Chúa Trời,” Oline nĩi, “nếu họ khơng ăn cướp của ơng ấy.” Isak đang đứng đĩ và chuẩn bị ra đồng, và Oline nĩi: “Thật tiếc là anh phải đi bây giờ, Isak; vậy tơi sẽ khơng nhìn thấy chiếc máy mới. Họ bảo là anh cĩ một cái máy mới phải khơng?” “Phải.” “Phải, cĩ những câu chuyện về nĩ, rằng nĩ cắt nhanh hơn một trăm cái hái. Và cịn thứ gì mà anh khơng cĩ, hả Isak, với tất cả những cơng cụ và sự giàu cĩ của anh! Vị linh mục ở chỗ tơi ơng ấy cĩ một chiếc cày với hai tay cầm; nhưng so với anh thì ơng ấy chẳng là gì, và tơi sẽ nĩi thẳng vào mặt ơng ta như thế.” “Sivert sẽ chỉ cho dì thấy cái máy; nĩ sử dụng cái máy đĩ giỏi hơn cha nĩ,” Isak nĩi và đi ra. Cĩ một cuộc bán đấu giá tổ chức ở Breidablik vào trưa hơm ấy, và anh sẽ đi tới đĩ; giờ cũng vừa đúng lúc phải tới đĩ rồi. Khơng phải Isak cịn nghĩ tới chuyện mua cái trại đĩ, nhưng đĩ là cuộc bán đấu giá đầu tiên tổ chức ở chốn hoang vu, và khơng tới đĩ thì thật lạ. Anh đi tới trại Maaneland và trơng thấy Barbro, và chỉ định đi
ngang qua với một lời chào, nhưng Barbro gọi anh và hỏi cĩ phải anh đang đi xuống khơng. “Phải,” Isak đáp, dợm chân đi tiếp. Chính nhà cơ bị bán đi, và đĩ là lý do vì sao anh trả lời vắn tắt. “Chú đi tới chỗ bán đấu giá hả?” Cơ hỏi. “Tới chỗ bán? À, tơi chỉ đi xuống một chút. Cơ đã làm gì với Axel?” “Axel? Khơng, cháu khơng biết. Anh ta đi xuống chỗ bán đấu giá. Chắc chắn anh ta sẽ cĩ cơ may mua được một thứ gì đĩ với giá gần như cho khơng, như số cịn lại.” Lúc này trơng Barbro cĩ vẻ nặng nề. Phải, và miệng lưỡi thì sắc sảo, chanh chua! Cuộc đấu giá đã bắt đầu; Isak nghe tiếng ngài Lensmand gọi to, và nhìn thấy một đám đơng người. Khi tới gần hơn, anh khơng biết hết tất cả bọn họ; cĩ một số đến từ những làng khác, Brede đang lục tung những thứ đồ lộng lẫy nhất của mình và trị chuyện theo cung cách cũ của y. “Xin chào Isak. Thật là vinh hạnh cho tơi khi anh tới xem cuộc đấu giá này. Cám ơn, cám ơn. Phải, chúng ta đã là lối xĩm bạn bè suốt mấy năm nay, và giữa chúng ta chưa bao giờ cĩ một lời khơng phải.” Brede tỏ ra cảm động. “Phải, thật lạ khi rời bỏ một nơi anh đã sống, đã làm lụng nhọc nhằn và trở nên yêu mến nĩ. Nhưng người ta cịn làm gì được khi vận mệnh đã định thế rồi?” “Cĩ thể sau này anh sẽ ổn hơn,” Isak an ủi. “Sao,” Brede nĩi, vớ lấy câu nĩi đĩ, “nĩi thật tình, tơi nghĩ sẽ là
như vậy. Tơi khơng tiếc nĩ, khơng một chút nào. Tơi khơng nĩi là tơi đã tạo được ở đây một cơ đồ, mà đĩ cĩ thể là điều sẽ tới; bọn trẻ sẽ lớn lên và rời khỏi tổ; phải, đúng là vợ tơi đang cĩ mang một đứa khác; nhưng với tất cả những chuyện đĩ ” Đột nhiên Brede nĩi thẳng tin tức của y: “Tơi sẽ thơi cơng việc đường dây.” “Sao?” Isak hỏi. “Tơi sẽ từ bỏ cái tuyến điện thoại này.” “Từ bỏ đường dây điện thoại?” “Phải, từ năm mới trở đi. Dù sao thì nĩ cũng cĩ gì tốt đẹp đâu? Và giả sử tơi phải đi ra ngồi làm việc, đánh xe cho ngài Lensmand hay ơng bác sĩ, rồi trên hết lại phải coi sĩc đường dây, khơng, khơng cĩ nghĩa lý gì trong cách làm đĩ. Khá ổn khi cĩ thời gian rỗi, nhưng chạy khắp lũng khắp đồi theo một đường dây điện thoại với khoảng lương gần như khơng cĩ gì, đĩ khơng phải là cơng việc dành cho Brede này. Ngồi ra, tơi đã cự cãi với những người ở văn phịng về nĩ. Họ đang làm om xịm vụ đĩ.” Vị Lensmand lặp lại các mức giá cho nơng trại. Nĩ lên tới vài trăm Kroner. Cái trang trại được đánh giá cỡ đĩ, và lúc này giá nhích lên rất chậm, chỉ từ năm tới mười Kroner mỗi lượt. “Sao, chắc chắn là cái cậu Axel đĩ đang trả giá,” Brede đột nhiên kêu lên, và vội vã xen vào. “Sao, cậu sẽ mua cả cái trại của tơi nữa hả? Cậu chưa cĩ đủ để coi sĩc hay sao?” “Tơi mua cho một người khác,” Axel đáp một cách lãng tránh. “Tốt, tốt, cũng chẳng tổn hại gì tới tơi, ý tơi khơng phải chuyện
đĩ.” Vị Lensmand giơ chiếc búa lên, một người khác lại đưa ra giá, ngay lập tức nâng thêm một trăm Kroner; khơng cĩ ai trả giá cao hơn, vị Lensmand lặp đi lặp lại con số, chờ một lát trong lúc giơ cao cây búa, rồi gõ xuống. Ai đã đấu giá? Axel Strưm – đại diện cho một người khác. Vị Lensmand ghi chú: Axel với tư cách người đại diện. “Cậu mua cho ai vậy?” Brede hỏi. “Tất nhiên, đĩ khơng phải là việc của tơi, nhưng ” Nhưng lúc này một số người trên bàn của vị Lensmand đang chụm đầu vào nhau bàn bạc; cĩ một đại diện từ ngân hàng, ơng chủ tiệm đã cử trợ lý của mình tới; cĩ vấn đề gì đĩ; những người chủ nợ khơng hài lịng. Brede được gọi lên, và Brede, bất cẩn và vơ tư lự, chỉ gật đầu đồng ý. “Nhưng ai mà nghĩ nĩ khơng thể lên nhiều hơn thế cơ chứ?” Y nĩi. Đột nhiên y cao giọng tuyên bố với tất cả những người cĩ mặt: “Dù sao mấy người cũng thấy chúng tơi đang tổ chức một cuộc đấu giá, và tơi đã làm phiền ngài Lensmand trong cơng việc này, tơi sẵn sàng bán những thứ tơi cĩ ở đây: chiếc xe, gia súc, một cái chĩa ba, một hịn đá mài. Giờ tơi khơng cần tới mấy thứ đĩ nữa; chúng tơi sẽ bán miếng đất này.” Lúc này chỉ cĩ những cuộc trả giá nho nhỏ. Vợ của Brede, vơ tư lự và bất cẩn hệt như y, với mọi viễn cảnh no đủ trước mặt, đã bắt đầu
bán cà phê ở một cái bàn. Chị ta thấy việc buơn bán thật là vui vẻ và mỉm cười; khi Brede tới để kiếm một cốc cà phê, chị ta nĩi đùa với y rằng y phải trả tiền như tất cả những người khác. Và Brede cũng rút cái ví mỏng dính của mình ra thanh tốn tiền. “Cĩ một cơ vợ cho các anh đây,” y nĩi với mấy người khác. “Sao, cĩ khát khơng?” Chiếc xe khơng đáng giá mấy. Nĩ đã ở quá lâu ngồi trời khơng cĩ gì che đậy; nhưng cuối cùng Axel trả thêm năm Kroner và mua được chiếc xe. Sau đĩ Axel khơng mua thêm gì khác, nhưng tất cả mọi người đều ngạc nhiên khi thấy cái anh chàng kỹ tính đĩ lại mua nhiều thứ đến thế. Rồi tới bầy gia súc. Hơm nay chúng bị nhốt trong chuồng, để sẵn sàng đưa ra đĩ. Brede cần gì gia súc khi y khơng cĩ nơng trại để nuơi giữ chúng? Y khơng cĩ bị; y đã khởi đầu cơng việc trang trại với hai con dê, và giờ cĩ bốn con. Ngồi ra, cịn cĩ sáu con cừu. Khơng cĩ ngựa. Isak mua một con cừu cĩ đơi tai bẹp. Khi mấy đứa con của Brede dắt nĩ ra khỏi chuồng, anh bắt đầu trả giá ngay, và mọi người nhìn anh. Isak ở Sellanraa là một phú ơng, ở một vị trí tốt, khơng cần phải cĩ thêm cừu nữa. Vợ của Brede ngưng bán cà phê một lúc và bảo: “Phải, anh cĩ thể mua nĩ, Isak ạ; nĩ đã già, thật vậy, nhưng nĩ đẻ hai hoặc ba con mỗi năm, và đĩ là sự thật.” “Tơi biết,” Isak đáp, nhìn thẳng vào chị ta. “Tơi đã từng nhìn thấy nĩ trước đây.” Trên đường về, anh đi với Axel Strưm, dắt theo con cừu. Axel rất kiệm lời, dường như đang lo lắng một điều gì đĩ, bất kể đĩ là gì. Cĩ thể thấy rằng cậu ta chẳng cần phải phiền muộn như thế, Isak nghĩ; mùa màng của cậu ta khá ổn, phần lớn cỏ khơ đã được đưa vào kho,
và cậu ta đã bắt đầu dựng phần gỗ của ngơi nhà. Tất cả đều diễn tiến như phải xảy ra với Axel Strưm; một người suy nghĩ chậm chạp nhưng chắc chắn về kết cục. Và giờ đây cậu ta đã cĩ một con ngựa. “Vậy là cậu đã mua cái trại của Brede?” Isak nĩi. “Sẽ tự mình canh tác nĩ chứ?” “Khơng, khơng phải cho tơi. Tơi mua nĩ cho một người khác.” “Thế ư!” “Ơng nghĩ sao; tơi cĩ trả quá cao khơng?” “Sao, khơng. Đĩ là đất tốt đối với một người biết cách khai thác nĩ.” “Tơi mua nĩ cho một người anh của tơi ở Helgeland.” “Thế à!” “Tơi nghĩ cĩ lẽ tơi định đổi với ảnh.” “Đổi với anh ta à?” “Và cĩ lẽ Barbro sẽ thích nĩ hơn theo cách đĩ.” “Phải, cĩ thể.” Isak đáp. Họ đi một quãng xa trong im lặng. Rồi Axel nĩi: “Họ đã đề nghị tơi nhận cơng việc coi cái đường đây đĩ.” “Đường dây điện thoại? Ừm. Phải, tơi nghe Brede nĩi anh ta từ bỏ nĩ.”
“Ừm, “Axel nĩi, mỉm cười. “Cũng khơng nhiều nhỏi gì, nhưng Brede đã bỏ nĩ.” “Phải, là vậy,” Isak nĩi, và cố tìm một lời biện hộ cho Brede. “Mất quá nhiều thời gian để coi sĩc nĩ, khơng cịn ngờ gì nữa.” “Họ đã thơng báo với ơng ta về năm mới, nếu ơng ta khơng làm tốt hơn.” “Ừm.” “Ơng nghĩ nếu tơi nhận nĩ thì cĩ đáng hay khơng?” Isak suy nghĩ hồi lâu rồi đáp: “Phải, cĩ tiền đấy, thật vậy, nhưng vẫn ” “Họ đề nghị trả cho tơi nhiều hơn.” “Bao nhiêu?” “Gấp đơi.” “Gấp đơi à? Sao, vậy thì tơi sẽ nĩi là cậu nên suy nghĩ thêm.” “Nhưng giờ họ cũng đã nối tuyến đường dài thêm một ít. Khơng, tơi khơng biết làm thế nào thì tốt hơn. Ở đây khơng cĩ nhiều gỗ để bán như trên chỗ của ơng, và tơi cần phải mua thêm nhiều thứ cho cơng việc mà tơi đã cĩ hiện giờ. Và mua đồ thì cần cĩ tiền mặt trong khi tơi khơng kiếm được nhiều lắm từ miếng đất và khơng cĩ gì nhiều để bán. Cĩ vẻ tơi sẽ phải cố gắng một năm với đường dây để bắt đầu ” Cả hai người đều khơng nghĩ tới chuyện Brede cĩ thể “làm tốt
hơn” và giữ lại cơng việc đĩ. Khi họ lên tới Maaneland, Oline đã cĩ mặt ở đĩ, đang trên đường xuống. Phải, một sinh vật lạ lùng, Oline đĩ, lê la khắp chốn với thân hình béo trịn như một con giịi, và đã hơn bảy mươi, nhưng vẫn cịn khỏe mạnh. Bà đang ngồi uống cà phê trong lều, nhưng khi nhìn thấy hai người đàn ơng lên tới, mọi chuyện phải gác lại cho việc đĩ, và bà đi ra. “Xin chào, Axel, và chào mừng trở về từ cuộc mua đấu giá. Cậu khơng ngại khi tơi ghé vào để xem cậu và Barbro làm ăn ra sao chứ? Và cậu đang làm ăn khấm khá, tơi thấy, đang cất nhà và trở nên ngày càng giàu cĩ hơn! Và anh đã mua cừu hả, Isak?” “Phải,” Isak nĩi. “Cĩ thể là bà biết nĩ?” “Tơi biết nĩ khơng à? Khơng ” “Với đơi tai bẹp này, bà cĩ thể thấy.” “Đơi tai bẹp? Anh cĩ ý nĩi gì? Điều tơi sẽ nĩi là: rốt cuộc ai đã mua cái trại của Brede? Tơi vừa mới nĩi với Barbro ở đây, giờ ai sẽ là láng giềng của cơ trên con đường đĩ? Tơi nĩi thế. Và Barbro, con bé tội nghiệp, nĩ ngồi khĩc, thật tự nhiên, chắc chắn thế; nhưng Đấng Tồn năng đã ban cho nĩ một ngơi nhà mới ở trại Maaneland này Đơi tai bẹp? Tơi từng nhìn thấy khá nhiều cừu trong đời với những đơi tai bẹp các thứ. Và tơi sẽ bảo với anh, Isak, cái máy đĩ của anh, gần như đơi mắt già nua của tơi khơng thể nhìn thấy hay hiểu nổi. Và anh tốn bao nhiêu để mua nĩ tơi cũng khơng hỏi tới vì tơi chưa bao giờ đếm được tới mức đĩ. Axel, nếu cậu đã nhìn thấy nĩ, cậu biết tơi muốn nĩi gì; trơng nĩ giống như Elijah [10] và cỗ xe lửa của ơng ta, và Chúa Trời tha thứ cho tơi nếu tơi bảo là nĩ ”
Khi đã chuyển tất cả cỏ khơ vào kho, Eleseus bắt đầu chuẩn bị cho chuyến trở ra thị trấn. Cậu đã viết thư cho viên kỹ sư báo rằng cậu sắp tới, nhưng lại nhận được một hồi âm khác thường, rằng lúc này đang thời buổi khĩ khăn, và họ phải tiết kiệm; văn phịng khơng cần tới sự giúp việc của Eleseus và vị sếp sẽ tự làm những cơng việc đĩ. Những rắc rối các thứ! Nhưng nĩi cho cùng, một viên thanh tra địa chính thì cần gì một nhân viên văn phịng? Chắc chắn là khi nhận anh chàng Eleseus mới lớn, ơng ta chỉ muốn chứng tỏ rằng mình là một con người vĩ đại đối với những thường dân sống giữa chốn hoang vu; và nếu ơng ta cho cậu quần áo, chỗ ăn ở, cho tới khi cậu được phê duyệt, ơng ta cũng đã nhận được sự đền bù với cơng việc viết lách của cậu, điều đĩ đúng. Giờ cậu bé đã trưởng thành, và mọi thứ đã khác xưa. “Nhưng,” viên kỹ sư viết, “nếu cậu trở lại, tơi sẽ làm tất cả những gì tơi cĩ thể để tìm cho cậu một nơi khác, dù cĩ lẽ đĩ là một việc khĩ khăn, vì ngày càng cĩ nhiều thanh niên hơn muốn tìm kiếm cơ hội đĩ. Trân trọng ” Eleseus cĩ thể trở lại thị trấn, dĩ nhiên, khơng cĩ vấn đề gì trong chuyện đĩ. Cậu cĩ tự vứt bỏ bản thân khơng? Cậu muốn tấn tới trong đời. Và cậu khơng nĩi lời nào với những người thân về tình hình thay đổi; việc đĩ chẳng ích gì, và thật ra, cậu cảm thấy tồn bộ chuyện này khá là hài hước. Dù sao thì cậu cũng khơng nĩi gì. Cuộc sống ở Sellanraa lại tác động lên cậu; đĩ là một cuộc sống tầm thường, khơng tên tuổi, lặng lẽ và trì trệ, một cuộc sống như mơ; khơng cĩ gì để cho cậu đi quanh khoe khoang, cặp kính là thứ cậu khơng cần dùng tới. Cuộc sống thị trấn đã phân ly cậu, khiến cậu đẹp đẽ hơn những người khác và cũng
yếu ớt hơn; cậu bắt đầu thật sự cảm thấy rằng cậu phải sống vơ gia cư ở bất cứ nơi nào. Cậu đã lại thích cái mùi của cây cúc ngải. Hãy để điều đĩ trơi qua. Nhưng chẳng cĩ ý nghĩa gì trong việc một thanh niên làm nơng đứng lắng nghe những cơ gái vắt sữa bị vào những buổi sáng và nghĩ thế này: họ đang vắt sữa, hãy nghe nào; hầu như đĩ là một thứ âm thanh tuyệt diệu, một dạng bài ca khơng nĩi tới gì khác ngồi những dịng nước nhỏ, khác với những ban nhạc gõ rùm beng ở thị trấn, Đội quân Cứu tế và tiếng cịi của những con tàu chạy hơi nước. Thứ âm nhạc đang chảy vào một cái xơ Việc biểu lộ quá nhiều những cảm giác của mình khơng phải là cách thức ở Sellanraa, và Eleseus thấy sợ giây phút cậu phải nĩi lời từ giã. Hiện giờ cậu đã được trang bị tốt; mẹ cậu lại cho cậu một mớ đồ lĩt, và cha cậu đã ủy nhiệm cho ai đĩ đưa tiền cho cậu khi cậu bước ra khỏi cửa. Tiền! Lẽ nào Isak thật sự cĩ thừa một thứ như tiền? Nhưng đúng là vậy, khơng gì khác. Inger đã gợi ý rằng chắc chắn đĩ sẽ là lần cuối cùng; bởi vì khơng phải Eleseus sẽ ăn nên làm ra và tự mình ngoi lên trong thế giới hay sao? “Ừm,” Isak nĩi. Cĩ một bầu khơng khí trang nghiêm, lặng lẽ trong nhà; mỗi người đã dùng một quả trứng luộc trong bữa ăn cuối, và Sivert đã ra đứng bên ngồi, sẵn sàng đi xuống đồi cùng anh cậu để vác giùm đồ đạc. Đây chính là lúc Eleseus bắt đầu. Cậu bắt đầu với Leopoldine. “Chúc khỏe mạnh tốt lành,” cơ bé đáp lại lời từ biệt. Cũng tương tự với cơ hầu gái Jenise, cơ đang ngồi chải len và đáp lại “Xin chào.” Nhưng cả hai cơ gái đều nhìn cậu đăm đăm. Chết tiệt thật! Và cĩ lẽ tất cả là vì cậu hơi đỏ mắt chút xíu. Cậu bắt tay với mẹ mình, và dĩ nhiên là bà khĩc một cách cơng khai,
khơng màng nhớ rằng cậu ghét việc khĩc lĩc như thế nào. “Tạm biệt. Chúa phù hộ cho con!” Bà nức nở. Tệ nhất là với cha cậu; tệ nhất là với Isak. Ồ, theo mọi cách; ơng quá xác xơ vì lao lực và quá đỗi trung thực; ơng đã bế lũ trẻ trên tay mình, đã kể cho chúng nghe về những con mịng biển và những con chim, con thú khác, và những điều kỳ diệu của ruộng đồng; chuyện đĩ chưa lâu lắm, mới chỉ vài năm Người cha đứng cạnh cửa sổ, rồi đột nhiên ơng quay lại, nắm chặt tay của đứa con trai, nĩi nhanh và dằn dỗi: “Ờ, tạm biệt. Con ngựa mới đang lỏng dây rồi,” và ơng lao ra khỏi cửa, vội vã bước đi. Ồ, nhưng chính ơng đã tìm cách làm cho con ngựa bị lỏng dây lúc nãy, và Sivert, thằng nhĩc tinh quái, cũng biết chuyện đĩ, khi nĩ đứng bên ngồi theo dõi cha, và mỉm cười với chính mình. Và, dù sao đi nữa, con ngựa chỉ đứng trong đồng cỏ. Cuối cùng Eleseus phải chấm dứt vụ này. Và thế là mẹ cậu phải bước ra hỏi bậc cửa, lại nấc lên và nĩi: “Chúa Trời phù hộ cho con!” Và trao cho cậu thứ gì đĩ. “Cầm lấy nĩ; và con khơng cần phải cám ơn cha, ơng ấy bảo con khơng cần làm thế. Và đừng quên viết thư, hãy viết thường xuyên.” Hai trăm Kroner! Eleseus nhìn xuống cánh đồng: cha cậu đang nổi giận trong việc đĩng một cái cọc cột gia súc xuống đất; dường như ơng thấy đĩ là một vấn đề khĩ khăn, thật ra đất ở đĩ khá mềm. Hai anh em đi xuống con đường; họ đi tới trại Maaneland; Barbro đứng đĩ trên lối ra vào và cất tiếng gọi họ tới. “Anh lại đi xa hở Eleseus? Khơng, anh phải vào đây và ít nhất cũng phải uống một cốc cà phê.”
Họ bước vào lều, và Eleseus khơng cịn là một con mồi của nanh vuốt tình yêu, khơng nhảy ra khỏi cửa sổ mà cũng khơng uống thuốc độc; khơng, cậu trải chiếc áo khốc mùa xuân lên trên đầu gối, chú ý đặt nĩ sao cho tấm bảng tên bằng bạc lộ ra; rồi cậu dùng khăn tay lau tĩc và nhận xét một cách tinh tế: “Một ngày đẹp, phải khơng? Cổ điển một cách giản đơn!” Cả Barbro cũng khá bình thản; cơ đùa nghịch với chiếc nhẫn bạc trên một bàn tay và chiếc nhẫn vàng trên tay kia. Đúng thế, phải chi cơ khơng cĩ một chiếc nhẫn vàng. Và cơ đeo một tấm tạp dề dài từ cổ xuống chân, như để nĩi rằng cơ khơng hư hỏng như hình dáng của mình, bất kỳ ai khác cũng cĩ thể như thế. Và khi cà phê đã sẵn sàng và khách của cơ đang nhấm nháp, cơ may vá tí chút, ban đầu trên một mảnh vải trắng, rồi thêu gì đĩ lên một cái cổ áo, và cứ thế, với mọi cung cách làm việc của một cơ gái. Barbro khơng bối rối với cuộc ghé thăm của họ, và như thế tốt hơn; họ cĩ thể tự nhiên trị chuyện, và Eleseus cĩ thể quay trở lại với tất cả vẻ bề ngồi, trẻ trung và thơng minh theo ý muốn. “Chị đã làm gì với Axel?” Sivert hỏi. “Ồ, ảnh đi quanh đâu đĩ trong trại,” cơ đáp, vươn người lên. “Và thế là chúng tơi khơng cịn nhìn thấy anh trên con đường này nữa, tơi ngờ là vậy?” Cơ hỏi Eleseus. “Cĩ khả năng là thế,” cậu đáp. “Phải, đây khơng phải là chỗ của những ai đã quen với thị trấn. Tơi ước gì tơi cĩ thể cùng đi với anh.” “Cơ khơng cĩ ý đĩ đâu, tơi biết.”
“Khơng cĩ ý đĩ? Ồ, tơi biết sống ở thị trấn là gì, và nĩ như thế nào ở đây; và tơi từng sống trong một thị trấn lớn hơn của anh, về vấn đề đĩ, và tơi cĩ nên nhớ nĩ khơng?” “Tơi khơng cĩ ý nĩi thế,” Eleseus vội vàng nĩi. “Sau khi cơ đã sống ở Bergen các thứ.” Thật lạ lùng, nĩi cho cùng cơ đã nhẫn nại biết bao! “Tơi chỉ biết là nếu khơng cĩ báo để đọc, tơi sẽ khơng ở lại đây thêm một ngày nào,” cơ nĩi. “Thế cịn Axel thì sao, và những thứ cịn lại? Đĩ là điều tơi đang nghĩ tới.” “Về phần Axel thì đĩ khơng phải là việc của tơi. Thế cịn bản thân anh; tơi ngờ rằng cĩ ai đĩ đang chờ anh ở thị trấn?” Nghe thấy thế, Eleseus khơng kềm được việc đĩng kịch chút xíu, cậu khép mắt và co lưỡi lại. Cĩ lẽ đúng là cĩ ai đĩ đang chờ cậu ở thị trấn. Ồ, nhưng cậu cĩ thể xoay xở chuyện này theo cách hồn tồn khác hẳn, vồ ngay lấy cơ may, nếu khơng cĩ Sivert ngồi đĩ. Và do đĩ cậu chỉ cĩ thể nĩi: “Đừng nĩi vớ vẩn như thế!” “Thế à,” cơ nĩi. Thật sự, hơm nay cơ đã tỏ ra khơi hài một cách vơ liêm sỉ. “Vớ vẩn, thật là! Vâng, anh cĩ thể mong đợi gì ở những người ở Maaneland? Chúng tơi khơng đẹp đẽ vĩ đại như anh. Khơng.” Ồ, cơ cĩ thể mà đi gặp bọn quỷ sứ, Eleseus đã quan tâm tới cái gì nhỉ; gương mặt cơ rõ ràng rất bẩn, và điều kiện của cơ giờ đây khá đơn sơ, thậm chí đối với đơi mắt ngây thơ của cậu. “Cơ cĩ thể chơi đàn một chút khơng?” Cậu đề nghị. “Khơng,” Barbro đáp ngắn gọn. “Điều tơi muốn nĩi là: Sivert, cậu
cĩ thể tới và giúp Axel một ngày với ngơi nhà mới hay khơng? Cậu cĩ thể bắt đầu vào ngày mai, khi từ làng trở về khơng?” Sivert suy nghĩ một lúc. “Ờ, cĩ thể. Nhưng tơi khơng mang theo quần áo.” “Tơi cĩ thể chạy lên đĩ lấy quần áo làm việc của cậu ngay chiều nay, vì thế chúng sẽ cĩ sẵn ở đây khi cậu quay về.” “Ừ,” Sivert nĩi, “nếu chị cĩ thể.” Và lúc này Barbro nơn nao một cách khơng cần thiết: “Ồ, chỉ mong cậu tới được. Đã sắp tới mùa hè, và ngơi nhà cần được dựng và lợp mái trước những trận mưa thu. Axel ảnh định lên hỏi cậu nhiều lần trước đây, nhưng khơng thể, vì lý do nào đĩ. Ồ, cậu sẽ giúp chúng tơi nhiều vơ kể!” “Tơi sẽ giúp với hết khả năng,” Sivert đáp. Và chuyện đĩ đã được giải quyết xong. Nhưng giờ đây tới lượt Eleseus bị xúc phạm. Cậu cĩ thể thấy rõ rằng Barbro rất thơng minh khi tìm cách thủ lợi cho mình, và cả Axel cũng vậy, để được giúp cất nhà, nhưng tồn bộ chuyện này hơi quá giản đơn; nĩi cho cùng, nàng chưa phải là bà chủ của cái trại này, và cũng chưa bao lâu tính từ lúc cậu hơn nàng. Cái cơ nàng này! Chả lẽ trong nàng khơng cĩ một tí ti xấu hổ nào sao? “Phải,” Eleseus đột nhiên nĩi: “Tơi sẽ quay lại vào đúng lúc và sẽ là cha đỡ đầu khi cơ đã sẵn sàng.” Cơ liếc nhìn cậu, và đáp lời với vẻ bị xúc phạm nặng nề: “Cha đỡ đầu, đúng thật là! Bây giờ ai là người ăn nĩi vớ vẩn đây, tơi muốn
biết? Sẽ cĩ đủ thời gian cho anh khi tơi gửi lời rằng tơi đang tìm kiếm những ơng cha đỡ đầu!” Và Eleseus cĩ thể làm gì ngồi việc phá lên cười một cách ngốc nghếch và ước gì cậu cĩ thể biến khỏi chốn này! “Cám ơn nhé!” Sivert nĩi, và đứng lên để đi. “Cám ơn nhé!” Eleseus cũng nĩi; nhưng cậu khơng đứng lên mà cũng khơng cúi chào như một người đàn ơng nên làm khi nĩi lời cám ơn một cốc cà phê; cậu khơng làm thế, thật sự. “Cho tơi xem nào,” Barbro nĩi. “Ồ, vâng, những người thanh niên tơi sống cùng ở thị trấn, họ cũng cĩ bảng tên bạc trên áo khốc, to hơn tấm này nhiều. Ờ, cậu sẽ ghé vào trên đường trở về nhé, Sivert, và ở lại đêm? Tơi sẽ lấy quần áo cho cậu.” Và cuộc từ giã Barbro là thế đĩ. Hai anh em tiếp tục đi. Eleseus khơng buồn phiền chút xíu nào về vụ Barbro; cơ ta cĩ thể đến với bọn quỷ sứ. Ngồi ra, cậu cĩ hai tờ giấy bạc lớn trong túi! Hai anh em cố khơng đụng chạm tới những chuyện buồn, chẳng hạn cái cách chào tạm biệt lạ lùng của cha, hoặc việc mẹ đã khĩc như thế nào. Họ đánh một đường vịng xa hơn để tránh phải dừng lại ở Breidablik, và nĩi đùa với nhau về cái mưu mẹo đĩ. Nhưng khi họ xuống tới chỗ cĩ thể nhìn thấy ngơi làng, và đĩ là lúc Sivert phải quay trở về nhà, cả hai cư xử theo một cách hơi thiếu nam tính. Chẳng hạn như Sivert, khá yếu đuối khi nĩi rằng: “Em cho là sẽ hơi cơ đơn một chút, cĩ lẽ thế, khi anh đã đi.” Và khi đĩ Eleseus phải huýt sáo vang rân, nhìn xuống đơi giày và tìm thấy một mảnh dăm trong ngĩn tay, và tìm kiếm một thứ gì đĩ
trong túi; một ít giấy tờ, cậu nĩi, khơng thể tìm ra Ồ, mọi chuyện sẽ trở nên ảm đạm với họ nếu Sivert khơng dành sẵn một hành động vào phút cuối. “Chạm nào!” cậu đột ngột la lên, sờ vào vai của người anh rồi nhảy ra xa. Sau đĩ mọi chuyện tốt hơn; họ hét lớn vài lời từ biệt từ một khoảng cách xa, rồi mỗi người đi theo con đường của mình. Định mệnh hay cơ may, bất kể nĩ là gì. Nĩi cho cùng, Eleseus đã quay trở lại thị trấn, trở lại một vị trí khơng cịn mở ra cho cậu, nhưng đồng thời lại giúp cho Axel Strưm tìm được một người làm việc cho anh ta. Họ bắt tay vào việc cất nhà vào ngày 21 tháng Tám, và mười ngày sau cái nhà đã được lợp mái. Ồ, đĩ khơng phải là một ngơi nhà trơng tuyệt lắm, và cũng khơng cao lắm; điều tốt nhất cĩ thể nĩi về nĩ là: đĩ là một ngơi nhà gỗ chứ khơng phải một gian lều cỏ. Nhưng ít ra nĩ cũng cĩ nghĩa rằng lũ gia súc sẽ cĩ một nơi trú ẩn tuyệt vời vào mùa đơng bên trong cái cho tới lúc đĩ đã từng là một ngơi nhà dành cho con người. [10] Tức Elias, nhà tiên tri người Israel sống vào thế kỷ 9 trước C.N.
CHƯƠNG II Vào hơm 3 tháng Chín khơng ai trơng thấy Barbro đâu cả. Khơng phải cơ hồn tồn mất tích, nhưng cơ khơng cĩ mặt ở nhà. Axel đang cố hết khả năng trong cơng việc của một tay thợ mộc; anh khá vất vả khi cố lắp cửa sổ kính và cửa ra vào cho ngơi nhà mới, và việc này chiếm trọn thời gian của anh. Nhưng trời quá trưa đã lâu mà vẫn chưa cĩ lời nào gọi anh vào ăn. Anh bước vào lều. Khơng cĩ ai ở đĩ. Anh tự lấy cho mình ít thức ăn và nhìn quanh trong lúc đang ăn. Tất cả quần áo của Barbro đang treo ở đĩ; hẳn là cơ đi đâu đĩ bên ngồi, chỉ cĩ thế. Anh trở lại với cơng việc cất nhà và làm một lúc, rồi anh lại nhìn vào lều. Khơng, khơng cĩ ai ở đĩ. Hẳn cơ phải nằm nghỉ đâu đĩ. Anh đi tìm cơ. “Barbro!” Anh gọi. Khơng cĩ tiếng trả lời. Anh tìm quanh các ngơi nhà, đi thẳng tới một số bụi cây ở rìa mảnh đất, tìm kiếm quanh quẩn hồi lâu, cĩ lẽ khoảng một giờ đồng hồ, cất tiếng gọi to. Khơng cĩ. Anh bắt gặp cơ ở một chặng xa, đang nằm trên mặt đất, bị mấy bụi cây che khuất; dịng suối chảy cạnh chân cơ. Barbro đi chân khơng và để đầu trần, cả người ướt sũng. “Em nằm ở đây sao?” Anh nĩi. “Sao em khơng trả lời?” “Tơi khơng thể,” cơ đáp, và giọng cơ khàn đến nỗi anh hầu như khơng nghe được.
“Sao, em đã ở dưới nước?” “Phải, bị trượt xuống, ơi chao.” “Giờ em cĩ đau khơng?” “Khơng, giờ thì qua rồi.” “Qua thật sao?” “Vâng, giúp tơi về nhà.” “Nĩ đâu ?” “Cái gì?” “Cĩ phải nĩ khơng, đứa bé?” “Khơng, nĩ chết rồi.” “Nĩ chết rồi sao?” “Vâng.” Axel cĩ đầu ĩc chậm chạp và hành động chậm chạp. Anh đứng lặng ở đĩ. “Vậy nĩ đâu rồi?” Anh hỏi. “Anh khơng việc gì phải biết,” cơ nĩi. “Giúp tơi quay về nhà. Nĩ chết rồi. Tơi cĩ thể đi nếu anh đỡ hộ cánh tay tơi một chút.” Axel cõng cơ về nhà và đặt cơ vào một chiếc ghế, nước vẫn cịn chảy nhỏ giọt khỏi người cơ. “Nĩ chết rồi sao?” “Tơi đã bảo với anh rồi, là thế đĩ,” cơ đáp.
“Vậy em đã làm gì với nĩ?” “Anh muốn chĩa mũi vào chuyện đĩ hả? Anh cĩ ăn gì trong lúc tơi vắng nhà chưa? “Nhưng em xuống nước để làm gì?” “Xuống nước? Tơi tìm vài nhánh bách xù.” “Vài nhánh bách xù? Để làm gì?” “Để chà mấy cái xơ.” “Khơng hề cĩ chuyện gì kiểu đĩ,” anh nĩi. “Anh lo làm cơng việc của mình đi,” cơ nĩi khàn khàn, và đầy vẻ khĩ chịu. “Tơi làm gì dưới nước à? Tơi muốn kiếm vài nhánh cây để làm một cái chổi. Anh đã ăn gì chưa, anh cĩ nghe khơng?” “Ăn à?” Anh nĩi. “Giờ em thấy thế nào?” “Khá ổn.” “Tơi cho là tốt hơn tơi nên mời bác sĩ lên.” “Anh cứ thử coi!” Cơ nĩi, đứng lên và tìm quần áo khơ để thay. “Như thể anh khơng cịn gì tốt hơn để làm với tiền của anh!” Axel trở lại với cơng việc của mình, anh chỉ làm được chút ít, nhưng cố tình gây ồn ào với những tiếng gõ đập, để cơ cĩ thể nghe thấy. Cuối cùng anh gắn xong cửa sổ và nhét rêu xung quanh để giữ cái khung lại. Tối hơm đĩ dường như Barbro khơng màng tới chuyện ăn uống,
mà đi lại quanh quẩn, lu bu với chuyện này chuyện khác: tới chuồng bị vào giờ vắt sữa, bước qua ngưỡng cửa với một ý nghĩ cẩn trọng hơn. Cơ vào nhà kho để ngủ như thường lệ. Axel vào đĩ hai lần để trơng chừng cơ, và cơ ngủ mê mệt. Cơ đã cĩ một đêm ngon giấc. Sáng hơm sau, cơ gần như trở lại bình thường, chỉ khàn giọng đến mức hầu như khơng thể nĩi được gì, với một chiếc tất dài quấn quanh cổ. Họ khơng thể nĩi chuyện với nhau. Nhiều ngày trơi qua, và vấn đề khơng cịn mới nữa; cĩ nhiều chuyện mùa vụ cần làm, và nĩ bị gác sang một bên. Đúng ra, ngơi nhà mới cần được bỏ khơng một thời gian để gỗ gắn vào nhau chặt hơn, nhưng giờ thì khơng cĩ thời gian cho chuyện đĩ; họ phải đưa nĩ vào sử dụng ngay, và cái chuồng mới đã sẵn sàng. Khi nhà đã làm xong, họ dọn sang đĩ. Họ nhổ khoai và sau đĩ lại tới mùa thu hoạch lúa. Cuộc sống lại trở về như trước. Nhưng cĩ đủ những dấu hiệu, lớn hoặc nhỏ, rằng giờ mọi thứ ở Maaneland đã khác đi. Lúc này Barbro cảm thấy cơ khơng khác gì những cơ hầu gái; khơng cịn gắn bĩ gì với chốn này. Axel cĩ thể thấy rằng vịng tay ơm giữ cơ của anh đã nới lỏng ra bởi cái chết của đứa bé. Anh đã tự nhủ với mình một cách tự tin: hãy chờ cho tới khi đứa bé ra đời! Nhưng đứa bé đã đến và đã đi. Cuối cùng thậm chí Barbro cịn tháo hai chiếc nhẫn khỏi ngĩn tay, và khơng đeo lại chiếc nào nữa. “Điều đĩ cĩ nghĩa là gì?” Anh hỏi. “Cĩ nghĩa là gì?” Cơ nĩi, lắc đầu. Nhưng nĩ hầu như khơng thể cĩ ý nghĩa gì khác hơn là sự lật lọng và ruồng bỏ của cơ. Anh đã tìm được cái thi hài bé xíu bên dịng suối. Phải nĩi là anh
khơng hề tìm kiếm nĩ; anh biết khá rõ nĩ cĩ thể ở nơi nào, nhưng anh đã bỏ mặc chuyện này. Thế nhưng ý Trời đã định khiến anh khơng thể hồn tồn quên được nĩ; chim chĩc bắt đầu bay lởn vởn bên trên chỗ đĩ, những con gà gơ trắng kêu hét in tai và những con quạ, và rồi, sau đĩ, một đơi chim ưng ở một độ cao chĩng mặt bên trên. Thoạt tiên, chỉ cĩ một con chim duy nhất nhìn thấy cĩ một vật gì được chơn ở đĩ, và do khơng giữ được bí mật như lồi người, nĩ đã loan truyền điều đĩ. Sau đĩ Axel vùng ra khỏi sự thờ ơ của mình và chờ đợi một thời cơ để lẻn ra chỗ đĩ. Anh tìm thấy cái xác bên dưới một đống rêu và nhánh cây, được lèn chặt bằng những phiến đá dẹp, quấn trong một mảnh vải, một mẩu giẻ rách. Với cảm giác tị mị và kinh sợ anh kéo mẩu vải ra một tí: đơi mắt nhắm nghiền, tĩc đen, một bé trai, và đơi chân gập lại. Đĩ là tất cả những gì anh thấy. Miếng vải đã từng bị ướt, nhưng giờ đã khơ; tồn bộ cái xác trơng giống như một nắm quần áo giặt đã vắt nửa phần. Anh khơng thể để mặc nĩ ở đĩ trong ánh sáng ban ngày, và trong tim anh, cĩ lẽ, anh sợ sẽ cĩ việc khơng lành cho bản thân anh hoặc cho trang trại. Anh chạy về nhà để lấy một cái thuổng và đào cái huyệt sâu hơn; nhưng, vì quá gần con suối, nước tràn vào đĩ, và anh phải dời cái huyệt ra xa khỏi bờ suối. Khi đang đào, anh sợ rằng Barbro sẽ tới và phát hiện ra cái xác đã biến mất; rồi anh trở nên thách thức và hồn tồn cay đắng. Cứ mặc cho cơ ta tới, và anh sẽ bắt cơ ta quấn lại cái xác gọn gàng hơn, tề chỉnh hơn, dù nĩ cĩ chết non hay khơng! Anh thấy rõ những gì anh đã đánh mất do cái chết của đứa bé; bây giờ làm sao anh đối mặt với viễn cảnh lại bị bỏ mặc khơng người giúp đỡ trên mảnh đất này. Ngồi ra, với số gia súc nhiều gấp ba lần số anh cĩ lúc đầu. Cứ mặc cho cơ ta đến, anh khơng quan tâm! Nhưng cĩ lẽ Barbro cũng đã mơ hồ biết được anh đang làm gì; dù sao, cơ khơng đến, và Axel phải tự mình quấn lại cái thi hài với mọi khả năng tốt nhất rồi chuyển nĩ sang cái huyệt mới. Anh đặt lại mọi thứ ở phía
trên, giống như trước, rồi che đậy tất cả lại. Khi anh xong việc, người ta khơng nhìn thấy gì khác ngồi một nấm đất xanh nho nhỏ giữa mấy bụi cây. Anh bắt gặp Barbro ở ngồi ngơi nhà khi quay trở về. “Anh đã đi đâu?” Cơ hỏi. Nỗi cay đắng hẳn đã rời khỏi anh, vì anh chỉ đáp: “Khơng đi đâu cả. Cịn em đã đi đâu?” Ồ, nhưng vẻ mặt của anh hẳn đã khiến cơ cảnh giác; cơ khơng nĩi gì nữa mà chỉ bước vào nhà. Anh đi theo cơ. “Nghe này,” anh nĩi và hỏi thẳng, “ý của em là gì khi tháo mấy chiếc nhẫn ra?” Cĩ lẽ Barbro thấy rằng tốt nhất nên nhượng bộ đơi chút; cơ cười phá lên và đáp: “Chà, hơm nay anh cĩ vẻ nghiêm trọng quá. Tơi khơng nhịn cười được! Nhưng nếu anh muốn tơi đeo mấy chiếc nhẫn vào và tháo chúng ra vào những ngày trong tuần thì tơi sẽ làm như thế!” Và cơ lấy hai chiếc nhẫn ra, đeo chúng vào tay. Nhưng khi nhìn thấy anh cĩ vẻ ngốc nghếch và hài lịng với điều đĩ, cơ trở nên táo bạo hơn. “Tơi đã làm những gì khác nữa, tơi muốn biết?” “Tơi khơng than phiền,” anh đáp. “Và em vẫn chỉ là em như trước, suốt thời gian trước đĩ, khi em tới đây lần đầu. Đĩ là những gì tơi muốn nĩi.”
Việc luơn gắn bĩ và luơn đồng ý với nhau thật chẳng dễ chút nào. Axel nĩi tiếp: “Khi tơi mua lại mảnh đất của cha em, tơi nghĩ rằng cĩ lẽ em thích ở đĩ hơn, vì thế chúng ta cĩ thể dời sang đĩ. Em nghĩ sao?” Chà, ở đây anh lại nhượng bộ rồi; anh sợ mất cơ và bị bỏ lại khơng cĩ ai giúp đỡ, khơng cĩ ai chăm sĩc trang trại và bầy gia súc. Cơ biết! “Phải, lúc trước anh cĩ nĩi thế,” cơ lạnh lùng đáp. “Phải, tơi đã nĩi, nhưng tơi chưa nhận được câu trả lời.” “Trả lời? Ồ, tơi muốn phát ốm khi nghe tới nĩ.” Axel cĩ thể cho rằng anh đã tỏ ra khoan dung; anh đã để cho Brede và gia đình ơng ta ở lại trại Breidablik, và vì chuyện đĩ anh đã mua hết những thứ thu hoạch được cùng với cái trại, nhưng chỉ chở về nhà một ít cỏ khơ và đã để lại khoai cho họ. Thật là vơ lý khi Barbro tỏ ra ngang ngược như lúc này; nhưng cơ chẳng quan tâm gì tới chuyện đĩ, và hỏi một cách phẫn nộ: “Vậy là anh muốn chúng ta dời xuống Breidablik bây giờ, và biến cả một gia đình thành những kẻ vơ gia cư?” Anh cĩ nghe lầm khơng? Anh ngồi lặng một lúc, nhìn đăm đăm và thở dốc, hắng giọng như thể để trả lời một cách trọn vẹn, nhưng việc đĩ khơng xảy ra; anh chỉ hỏi: “Khơng phải họ sẽ chuyển xuống làng hay sao?” “Đừng hỏi tơi. Hay cĩ lẽ anh đã mua một chỗ cho họ ở đĩ?” Axel vẫn miễn cưỡng tranh cãi với cơ, nhưng anh khơng thể kềm được ý muốn để cho cơ thấy anh ngạc nhiên về cơ, chỉ một chút thơi.
“Em đang ngày càng trở nên gắt gỏng và khĩ chịu,” anh nĩi, “dù em khơng cĩ ý gây tổn hại gì, cĩ lẽ.” “Tơi cĩ ý định trong từng lời tơi nĩi,” cơ đáp. “Và tại sao anh khơng thể cho người nhà tơi lên đây ở, hãy trả lời tơi đi! Khi đĩ tơi sẽ cĩ mẹ đỡ đần chút ít. Nhưng cĩ lẽ anh nghĩ tơi ít việc quá nên chả cần đến ai trợ giúp?” Trong câu này cĩ chút ý nghĩa, dĩ nhiên, nhưng cũng hồn tồn vơ lý. Nếu Brede tới đây, họ sẽ phải sống trong túp lều, và Axel sẽ khơng cĩ chỗ dành cho lũ gia súc của mình. Lại tệ hại như trước. Người đàn bà này đang nhắm tới điều gì? Chả lẽ nàng chưa bao giờ cĩ ý thức hay trí khơn trong đầu? “Nghe này,” anh nĩi, “tốt hơn em nên cĩ một người hầu gái giúp việc.” “Lúc này, với mùa đơng sắp tới và cĩ ít việc hơn bao giờ hết? Khơng, lẽ ra anh nên nghĩ tới chuyện đĩ khi tơi cần tới nĩ.” Ở đây, theo cách nào đĩ cơ lại nĩi đúng; khi cơ đang mang thai nặng nề và bị ốm nghén, đĩ là lúc nĩi tới chuyện giúp đỡ. Nhưng lúc ấy Barbro đã tự mình làm hết mọi việc như thể chuyện chẳng cĩ gì quan trọng; cơ vẫn nhanh nhẹn và thơng minh như thường lệ, làm tất cả mọi việc phải làm, và chưa hề nĩi nào về việc cần người giúp. “Ờ, dù sao thì tơi đã khơng nghĩ ra chuyện đĩ” anh nĩi một cách vơ vọng. Im lặng. Barbro hỏi: “Chuyện anh giành cơng việc đường dây của cha là
sao vậy?” “Sao, ai đã nĩi về chuyện đĩ?” “Ờ, họ bảo sẽ là thế.” “Sao,” Axel nĩi, “nĩ cĩ thể xảy ra; tơi sẽ khơng từ chối.” “Thế à!” “Nhưng vì sao em hỏi?” “Khơng cĩ gì,” Barbro nĩi; “chỉ là vì anh đã tống khứ cha tơi khỏi nhà cửa, và bây giờ anh lại giành lấy miếng bánh từ miệng ơng ấy.” Im lặng. Ồ, nhưng sự kiên nhẫn của Axel cũng kết thúc tại đĩ. “Tơi bảo cơ điều này,” anh hét lên. “Cơ khơng xứng với tất cả những gì tơi đã làm cho cơ và gia đình cơ!” “Vậy ư!” “Khơng!” Anh nĩi, đấm mạnh nắm tay lên bàn. Rồi đứng lên. “Anh khơng dọa tơi được đâu, vì vậy đừng cĩ mơ,” Barbro thút thít, và đi tới cạnh bức tường. “Dọa cơ,” anh nĩi, và khịt mũi một cách khinh miệt. “Tơi sẽ nĩi ngay một cách nghiêm túc. Chuyện gì xảy ra với đứa bé? Cơ đã dìm chết nĩ?” “Dìm chết nĩ ư?”
“Phải. Nĩ đã ở dưới nước.” “Vậy anh đã nhìn thấy nĩ hả? Anh đã ” “ đánh hơi được nĩ,” cơ định nĩi thế, nhưng khơng dám; với dáng vẻ của Axel, lúc này khơng thể giỡn mặt với anh được. “Anh đã tới đĩ và tìm ra nĩ?” “Tơi thấy nĩ đã từng ở dưới nước.” “Phải,” cơ nĩi, “và lẽ ra nĩ cĩ thể ổn. Nĩ sinh ra dưới nước; tơi trượt xuống và khơng đứng lên được.” “Cơ bị trượt ngã sao?” “Vâng, và đứa bé chui ra trước khi tơi cĩ thể lên bờ.” “Hừm. Nhưng cơ đã mang theo mớ giẻ quấn trước khi rời khỏi nhà, cơ bị té trong trường hợp nào?” “Giẻ quấn?” Cơ lặp lại. “Một miếng giẻ trắng, một trong mấy cái áo của tơi mà cơ đã cắt làm đơi.” “Phải,” Barbro nĩi, “đĩ là miếng giẻ tơi mang theo để bĩ mấy nhánh bách xù.” “Nhánh bách xù?” “Vâng. Khơng phải tơi đã nĩi với anh tơi sẽ làm gì sao?” “Phải, cơ cĩ nĩi. Hoặc là tìm mấy nhánh cây để làm một cây chổi.”
“Vâng, sao cũng được ” Lần này là một cuộc cãi cọ cơng khai giữa họ. Nhưng một lúc sau, ngay cả nĩ cũng tắt lịm và mọi chuyện lại ổn thỏa. Nghĩa là, khơng chính xác là ổn, khơng, nhưng cĩ thể vượt qua. Barbro tỏ ra cẩn thận và ngoan ngỗn hơn; cơ biết mình đang trong tình trạng nguy hiểm. Nhưng theo cách đĩ, cuộc sống ở Maaneland ngày càng trở nên gượng ép và khơng chịu đựng nổi. Khơng cịn sự thẳng thắn, khơng cịn niềm vui giữa họ, luơn luơn cảnh giác. Chuyện này khơng thể kéo dài, nhưng chừng nào nĩ cịn tồn tại, Axel buộc phải tạm hài lịng. Anh đã nhận cơ gái này đến trại, đã muốn cưới cơ và đã cĩ được cơ, đã cột cuộc đời anh vào cơ; khơng dễ thay đổi tất cả những điều đĩ. Barbro đã biết mọi thứ ở cái trại này: những cái nồi và chậu để ở đâu, khi nào thì mấy con bị và dê mang thai, thức ăn mùa đơng sẽ thiếu hay thừa, cần bao nhiêu sữa để làm pho mát và bao nhiêu cho thức ăn. Một người lạ sẽ khơng biết gì về những chuyện này, và ngay cả khi họ biết, cĩ lẽ khĩ mà kiếm được một người lạ. Ồ, nhưng Axel đã nhiều lần nghĩ tới chuyện tống khứ Barbro đi và tìm một cơ gái khác tới giúp; đơi khi cơ thật là tai quái, và anh gần như sợ cơ. Cả những khi may mắn hịa thuận với cơ, nhiều lúc anh vẫn lùi trở lại vì sợ hãi sự ác độc kỳ lạ và những cung cách tàn bạo của cơ; nhưng trơng cơ thật xinh đẹp, và nhiều khi cũng khá ngọt ngào, chơn sâu anh trong vịng tay của mình. Chuyện đã diễn ra như thế, nhưng giờ thì nĩ đã qua rồi. Khơng, cám ơn. Barbro sẽ khơng cĩ tất cả mọi thứ cơng việc khốn khổ đĩ nữa. Nhưng thay đổi khơng phải là chuyện dễ “Vậy chúng ta hãy cưới nhau ngay đi,” Axel thúc giục cơ. “Ngay lập tức ư? Khơng; tơi phải xuống thị trấn để khám răng trước đã, sắp rụng hết cả rồi.”
Vậy là lại khơng cĩ gì để làm ngồi việc tiếp tục như trước. Và hiện giờ Barbro khơng thật sự lãnh tiền cơng mà cịn hơn rất nhiều khoản tiền cơng đĩ; mỗi lần cơ hỏi tới tiền và anh đã cho cơ, cơ cám ơn anh như cám ơn một mĩn quà. Nhưng với tất cả những điều đĩ Axel vẫn khơng hiểu nổi số tiền đã đi đâu. Cơ cần tiền để làm gì giữa chốn hoang vu này? Cơ cĩ cất riêng cho mình khơng? Nhưng dành dụm quanh năm như thế để làm gì chứ? Cĩ nhiều điều Axel khơng thể nghĩ ra. Khơng phải anh đã tặng cơ một chiếc nhẫn hay sao? Phải, một chiếc nhẫn bằng vàng thật sự. Và họ cũng đã hịa thuận với nhau sau mĩn quà cuối cùng đĩ; nhưng nĩ khơng thể kéo dài mãi, cịn khuya mới thế; và anh khơng thể cứ tiếp tục mua nhẫn tặng cơ hồi. Nĩi tĩm một lời, cơ cĩ định rời bỏ anh khơng? Đàn bà là những tạo vật lạ lùng! Phải chăng đã cĩ một người đàn ơng khác với một nơng trại tốt và nhiều gia súc đang chờ cơ ở một nơi khác? Thỉnh thoảng Axel cũng cĩ thể nện nắm đấm lên bàn vì nổi nĩng với những mụ đàn bà và sự khơi hài ngu xuẩn của họ. Một sinh vật lạ lùng, dường như Barbro thật sự khơng cĩ gì trong đầu ngồi ý nghĩ về Bergen và cuộc sống thị dân. Tốt đẹp và ổn thỏa. Nhưng nếu thế, tại sao cơ lại quay về, quỷ tha ma bắt cơ đi! Bản thân một bức điện tín từ cha cơ cĩ thể chẳng bao giờ làm cho cơ nhích đi nửa bước; hẳn cơ phải cĩ một lý do nào khác. Và hiện giờ cơ ở đây, khơng ngừng bất mãn từ sáng cho tới tối, từ năm này sang năm khác. Tất cả những cái thùng gỗ đĩ, thay vì những cái xơ sắt đàng hồng; những cái nồi thay vì những cái chảo; cơng việc vắt sữa triền miên thay vì một cuộc tản bộ tới trại làm bơ sữa; những đơi ủng nặng nề, những cục xà bơng vàng, một cái gối nhồi cỏ khơ; khơng cĩ những ban nhạc quân đội, khơng cĩ mọi người. Sống như thế này Họ cĩ nhiều tranh chấp nhỏ sau một cuộc cãi cọ lớn. Thế đấy,
thỉnh thoảng lại cĩ chuyện! “Nếu anh thơng minh thì đừng nĩi thêm gì về chuyện đĩ,” Barbro nĩi. “Và đừng nĩi tới những gì anh đã làm với cha các thứ.” “Vậy hả, tơi đã làm gì?” “Ồ, anh biết rõ cả mà. Nhưng dù sao thì anh cũng sẽ khơng là Quan thanh tra.” “Vậy sao!” “Khơng, anh sẽ khơng làm được. Tơi chỉ tin chừng nào tơi nhìn thấy.” “Nghĩa là tơi chưa tốt lắm, cĩ lẽ thế?” “Ồ, tốt, tốt lắm Dù sao thì anh cũng khơng thể đọc hay viết và cũng chưa hề nhìn qua một tờ báo.” “Về chuyện đĩ, tơi cĩ thể đọc và viết mọi thứ tơi cần. Nhưng về phần em, với tất cả những lời lẽ lắp ba lắp bắp đĩ tơi phát ốm vì nĩ.” “Được, vậy thì bắt đầu là cái nhẫn đĩ,” cơ nĩi và ném chiếc nhẫn bạc lên bàn. “Vậy hả!” Anh nĩi, sau một lúc. “Cịn chiếc kia thì sao?” “Ồ, nếu anh muốn lấy lại hai chiếc nhẫn anh đã cho tơi, anh cĩ thể cĩ chúng,” cơ nĩi, cố rút chiếc nhẫn vàng ra. “Cơ cĩ thể tỏ ra khĩ ưa thế nào tùy ý. Nếu cơ nghĩ tơi thèm để ý ” Và anh bước ra ngồi.
Và khá tự nhiên, chẳng bao lâu sau đĩ, Barbro đeo lại cả hai chiếc nhẫn. Cũng cĩ lúc cơ chẳng đối hồi gì tới những điều anh đã nĩi về cái chết của đứa bé. Cơ chỉ khịt mũi và hất đầu. Cơ cũng chưa hề thú nhận điều gì mà chỉ nĩi: “Được, giả sử tơi đã dìm chết nĩ? Anh sống giữa chốn hoang vu này thì biết gì về những thứ ở chỗ khác?” Cĩ lần họ đang nĩi về chuyện này, hình như cơ đang cố làm cho anh thấy rằng anh đã nghiêm trọng hĩa quá đáng mọi chuyện; bản thân cơ khơng nghĩ tới việc rủ bỏ một đứa bé nhiều hơn mức đáng phải quan tâm của vụ việc. Cơ biết hai cơ gái ở Bergen đã làm chuyện đĩ; nhưng một trong số họ bị phạt tù hai tháng vì cơ ta ngu ngốc và đã khơng giết chết nĩ mà chỉ bỏ mặc cho nĩ bị cĩng cho tới chết; và cơ gái cịn lại được tha bổng. “Khơng,” Barbro nĩi, “ngày nay luật pháp khơng quá tàn ác như trước đây. Ngồi ra, khơng phải lúc nào việc đĩ cũng bị phanh phui.” Cĩ một cơ gái ở một khách sạn tại Bergen đã giết hai đứa bé; cơ ta đến từ Christiania, và đội một cái mũ. Một cái mũ cĩ gắn lơng chim. Họ đã phạt cơ ta ba tháng tù vì đứa bé thứ hai, nhưng đứa bé đầu tiên khơng bao giờ bị phát giác, Barbro nĩi. Axel lắng nghe tất cả mấy chuyện này và càng thấy sợ hãi cơ hơn. Anh đã cố gắng để thấu hiểu và lý giải đơi chút những điều nằm trong bĩng tối, nhưng nĩi cho cùng cơ nĩi đúng; anh đã làm cho mọi chuyện trở nên quá nghiêm trọng theo cách của anh. Với tồn bộ sự đồi bại xấu xa của cơ, Barbro khơng đáng được dành cho một suy nghĩ nghiêm chỉnh nào. Việc giết trẻ sơ sinh khơng cĩ ý nghĩa gì đối với cơ, khơng cĩ gì đặc biệt trong việc giết một em bé; cơ chỉ nghĩ tới nĩ với sự phĩng túng và xấu xa về đạo đức mà người ta cĩ thể mong đợi ở một cơ hầu gái. Điều này cũng rất rõ ràng ở những ngày sau đĩ; cơ chưa bao giờ bỏ ra một giờ để nghĩ suy; cơ vẫn thoải mái và tự nhiên như mọi lúc, nơng cạn và ngu xuẩn một cách khơng thể hốn
cải, một cơ hầu gái khơng thể hốn cải. “Tơi phải đi và khám hàm răng của tơi,” cơ nĩi. “Và tơi muốn một trong mấy cái chồng mới đĩ.” Cĩ một kiểu áo khốc lửng mới từng là thời trang trong vài năm trước, và Barbro phải cĩ một cái. Khi cơ xem mọi chuyện đều tự nhiên như vậy, Axel cịn cĩ thể làm gì hơn ngồi việc nhượng bộ? Và khơng phải lúc nào anh cũng thật sự nghi ngờ cơ; bản thân cơ chưa bao giờ thú nhận. Thật ra cơ đã chối bỏ hết lần này sang lần khác, nhưng khơng hề phẫn nộ, khơng hề khẳng định, xem như một điều vặt vãnh, như một cơ hầu gái chối bỏ việc đánh vỡ một cái đĩa, dù cơ ta cĩ làm hay khơng. Nhưng sau một vài tuần, Axel khơng thể chịu đựng thêm được nữa; một hơm anh đã đứng lặng giữa phịng và chợt phát hiện ra một điều. Lạy trời cao đất dày! Mọi người hẳn đã nhìn thấy cơ như thế nào, nặng nề với cái thai và cĩ thể nhìn thấy rõ ràng điều đĩ. Và giờ đây lại cĩ thân hình như trước. Vậy thì em bé đâu rồi? Giả sử những người khác đến tìm nĩ? Sớm muộn gì họ cũng sẽ thắc mắc về nĩ. Và nếu khơng cĩ gì sai trái, lẽ ra đứa bé phải được chơn cất đàng hồng trong nghĩa trang chứ khơng phải trong lùm bụi, trên mảnh đất của anh ở đĩ “Khơng. Việc đĩ chỉ khiến mọi chuyện rối lên,” Barbro nĩi. “Họ sẽ mổ banh nĩ ra và mở một cuộc điều tra các thứ. Tơi khơng muốn bị quấy rầy.” “Chỉ mong sau này mọi chuyện sẽ khơng trở nên tệ hơn,” anh nĩi. Barbro hỏi một cách dễ dàng: “Cĩ gì phải lo chứ? Cứ để nĩ nằm ở nơi nĩ đang nằm.” Phải, cơ mỉm cười và hỏi: “Anh sợ nĩ sẽ đuổi theo anh à? Hãy dứt bỏ mấy chuyện vớ vẩn đĩ đi, và đừng nĩi thêm gì về nĩ.” “Phải, ờ ”
“Tơi cĩ dìm chết đứa bé khơng à? Tơi đã nĩi với anh nĩ tự chết chìm trong nước khi tơi bị trượt xuống. Tơi khơng bao giờ nghe thấy những thứ mà anh cĩ trong đầu mình. Và, dù sao đi nữa, nĩ sẽ khơng bao giờ bị phát hiện. “Mọi thứ đã bị phát hiện với Inger ở Sellanraa.” Barbro suy nghĩ một lúc. “Chà, tơi khơng quan tâm. Luật pháp hiện giờ khác hẳn, và nếu anh đọc báo anh sẽ biết. Cĩ cả đống người đã làm chuyện đĩ, và chẳng bị hề hấn gì.” Barbro bắt đầu giải thích, dạy bảo anh, cĩ thể nĩi thế, để anh cĩ một cái nhìn rộng hơn về các thứ. Khơng phải cơ đã đi ra thế giới, trơng thấy, nghe thấy và hiểu biết nhiều đến thế mà chẳng để làm gì; giờ đây cơ cĩ thể ngồi đĩ và tỏ ra là người hiểu nhiều biết rộng hơn hẳn anh. Cĩ ba lập luận chính mà cơ tiếp tục khai thác: Đầu tiên, cơ khơng làm chuyện đĩ. Thứ hai, nĩi cho cùng, đĩ khơng phải là điều gì kinh khủng, nếu giả sử cơ đã làm như thế. Và thứ ba, người ta sẽ khơng bao giờ phát hiện được chuyện này. “Dường như đối với tơi mọi thứ đều sẽ bị phát hiện,” anh phản đối. “Khơng, do nơi đây xa xơi,” cơ đáp. Và để làm anh kinh ngạc hoặc để động viên anh, hoặc cĩ lẽ chỉ do tính tự phụ đơn thuần muốn khoe khoang một thứ gì đĩ, đột nhiên cơ tung ra một quả bom. Như thế này: “Tơi đã từng làm một chuyện mà khơng bao giờ bị phát hiện.” “Em?” anh nĩi, hồn tồn khơng tin. “Em đã làm gì?” “Tơi đã làm gì à? Đã giết một thứ.” Cĩ lẽ cơ khơng định đi xa đến thế, nhưng bây giờ phải tiếp tục; anh ngồi đĩ, trố mắt nhìn cơ. Ồ, đĩ khơng phải là sự táo tợn lớn lao,
khơng thể khuất phục; nĩ chỉ đơn giản là lời khoe khoang thơ lỗ, làm ra vẻ hiên ngang; cơ muốn tỏ ra người lớn và làm cho anh im miệng. “Anh khơng tin tơi hả?” Cơ la lớn. “Anh cĩ nhớ câu chuyện trong báo về cái xác của một đứa bé được tìm thấy ở cảng khơng? Chính tơi đã làm chuyện đĩ.” “Sao?” “Thi hài của một đứa bé. Anh khơng bao giờ nhớ bất cứ thứ gì hết. Chúng ta đã đọc về nĩ trong tờ báo mà anh mang về.” Sau một lúc anh bật thốt: “Hẳn là em mất trí rồi!” Sự bối rối của anh dường như càng kích động cơ nhiều hơn, cho cơ một dạng sức mạnh giả tạo; thậm chí cơ cĩ thể nĩi thêm chi tiết: “Tơi đã bỏ nĩ vào một cái hộp; lúc đĩ nĩ đã chết, dĩ nhiên. Tơi làm việc đĩ ngay khi nĩ vừa ra đời. Và khi ra tới bến cảng, tơi quăng nĩ xuống biển.” Axel ngồi im lặng ủ ê, nhưng cơ tiếp tục. Chuyện đĩ xảy ra đã khá lâu, nhiều năm trước, khi cơ tới Maaneland lần đầu. Thế đĩ, anh cĩ thể thấy rằng khơng phải chuyện gì cũng bị người ta phát hiện ra, nhất là khi đã xảy ra từ lâu! Sự đời sẽ ra sao nếu chuyện gì cũng bị người ta phát hiện? Thế cịn những người đã cĩ gia đình ở thị trấn và những điều họ đã làm thì sao nào? Họ giết con cái họ trước khi chúng chào đời. Cĩ những tay bác sĩ lo liệu chuyện đĩ. Họ khơng muốn cĩ nhiều hơn một đứa hoặc nhiều nhất là hai đứa, thế là họ tới nhà một tay bác sĩ và tống khứ nĩ trước khi nĩ ra đời. Ơi dào, Axel khơng cần nghĩ rằng những chuyện đĩ là chuyện trọng đại gì cho lắm trong đời! “Thế ư!” Axel nĩi. “Vậy tơi cho là cơ cũng đã tống khứ đứa cuối cùng theo cách đĩ?”
“Khơng.” Cơ cẩn thận đáp, “vì tơi đẻ rớt.” Nhưng ngay cả khi đĩ cơ cũng khơng xem đĩ là chuyện gì kinh khủng. Rõ ràng cơ đã quen nghĩ rằng những chuyện đĩ là tự nhiên và dễ dàng; hiện giờ nĩ khơng tác động gì tới cơ. Cĩ lẽ lần đầu tiên thì hẳn cĩ chút ít khĩ chịu, một cảm giác bất an về việc giết chết đứa bé; nhưng đứa thứ hai? Giờ cĩ thể cơ nghĩ tới nĩ với một kiểu cảm giác mang tính lịch sử: như một điều đã thực hiện xong, và cĩ thể thực hiện. Axel ra khỏi nhà, tâm hồn nặng trĩu. Anh khơng quan tâm nhiều tới sự kiện Barbro đã giết chết đứa con đầu lịng, chuyện đĩ khơng can hệ gì tới anh. Cả việc cơ từng cĩ một đứa con trước khi tới với anh cũng khơng quan trọng; cơ quá vơ tư lự, và chưa bao giờ giả vờ điều đĩ, trái lại. Cơ khơng giấu diếm kiến thức của mình, và đã dạy anh nhiều thứ trong bĩng tối. Thật tuyệt vời. Nhưng đứa bé sau này, anh khơng sẵn lịng đánh mất nĩ; một đứa con trai bé tí, một sinh vật trắng nhỏ xíu quấn trong một mảnh giẻ. Nếu cơ cĩ tội trong cái chết của đứa bé, cơ đã làm tổn thương anh, đã phá vỡ một mối ràng buộc mà anh trân trọng, và bát nước đổ rồi khơng thể hốt lại cho đầy được. Nhưng nĩi cho cùng, cĩ thể anh đã hiểu sai về cơ: cơ đã trượt ngã xuống nước do tai nạn. Nhưng thế thì mảnh giẻ quấn, cái mẩu áo mà cơ đã đem theo thì sao Trong lúc đĩ, nhiều giờ đã trơi qua; giờ ăn tối tới, và màn đêm buơng xuống. Khi Axel đã lên giường, đã nằm nhìn trừng trừng vào bĩng tối khá lâu, cuối cùng anh cũng ngủ thiếp đi, cho tới sáng. Và rồi một ngày mới đến, và sau đĩ là nhiều ngày khác Barbro vẫn hệt như ngày nào. Cơ biết quá nhiều về thế giới, và cĩ thể xem nhẹ nhiều chuyện vặt vãnh nhỏ bé mà đối với cư dân miền hoang địa là nghiêm trọng và kinh khủng. Điều này cũng tốt; cơ cĩ đủ thơng minh cho cả hai, đủ thờ ơ đối với cả hai. Và cơ cũng khơng cư
xử như một sinh vật đáng sợ. Barbro mà là một con quái vật sao? Khơng hề. Cơ là một thiếu nữ xinh xắn, với đơi mắt xanh lơ, một cái mũi hơi hếch, và làm việc nhanh nhẹn. Cơ hồn tồn chán nản và muốn bệnh với nơng trại và những cái chậu gỗ, cần cọ rửa thường xuyên; cĩ lẽ cũng chán nản và muốn bệnh với Axel, với cuộc đời chệch choạc mà cơ đang sống nữa. Nhưng cơ chưa hề giết một con gia súc nào, và Axel chưa bao giờ nhìn thấy cơ đứng cạnh mình với một con dao giơ cao vào lúc nửa đêm. Chỉ cĩ một lần bỗng dưng họ lại nĩi chuyện về cái xác trong rừng. Axel khăng khăng cho rằng nên chơn nĩ trong nghĩa trang, trên mảnh đất được ban phép; nhưng cơ vẫn nghĩ cách của cơ cũng khá ổn. Thế rồi cơ nĩi đơi điều chứng tỏ rằng cơ cĩ cách riêng của mình. Cũng đủ nhạy bén, cĩ thể nhìn xa trơng rộng; cĩ thể suy nghĩ, với bộ ĩc bé nhỏ đáng thương của một người ác độc. “Nếu nĩ bị phát hiện tơi sẽ tới nĩi chuyện với ngài Lensmand; tơi từng giúp việc cho ơng ta. Và phu nhân Heyerdahl cũng sẽ nĩi giúp tơi một tiếng, tơi biết. Khơng phải ai cũng cĩ thể tìm được người giúp việc như thế, và dù sao thì họ cũng rộng lịng tha thứ. Ngồi ra cịn cĩ cha nữa, ơng quen tất cả những nhân vật quan trọng, và bản thân từng là trợ lý các thứ.” Nhưng Axel chỉ lắc đầu. “Sao, cĩ gì khơng ổn chứ?” “Em nghĩ là cha em cĩ thể làm được bất cứ chuyện gì sao?” “Anh biết nhiều về điều đĩ mà!” Cơ hét lên giận dữ. “Sau khi anh đã hủy hoại ơng các thứ, chiếm đoạt nơng trại và cướp mất miếng ăn của ơng.”
Dường như cơ nghĩ rằng thanh danh của cha mình về sau này đã sút giảm, và cơ cĩ thể mất mát do điều đĩ. Và Axel cịn cĩ thể nĩi gì hơn? Khơng gì cả. Anh là một người thích hịa bình, một người chân bùn tay lấm.
CHƯƠNG III Mùa đơng đĩ Axel lại bị bỏ mặc một mình ở Maaneland. Barbro đã ra đi. Phải, đĩ là kết thúc. Chuyến đi xuống thị trấn của cơ sẽ khơng lâu, cơ bảo; khơng giống như đi tới Bergen; nhưng cơ sẽ khơng ở lại đây để rụng hết cái răng này tới cái khác cho tới khi miệng cơ giống như miệng một con bê. “Sẽ tốn hết bao nhiêu?” Axel hỏi. “Làm sao tơi biết được,” cơ nĩi. “Nhưng dù sao cũng sẽ khơng tốn xu nào của anh đâu. Tơi sẽ tự mình kiếm tiền.” Cơ cũng giải thích vì sao tốt nhất cơ nên đi ngay lúc ấy; chỉ cĩ hai con bị cần được vắt sữa, và tới mùa xuân sẽ cĩ thêm hai con nữa, ngồi ra tất cả số dê đều đang cĩ con, và cho tới tháng Sáu mới bắt đầu vào cơng việc mùa màng bận rộn. “Cứ làm theo ý của em,” Axel nĩi. Anh sẽ khơng tốn chút gì, khơng hề. Nhưng cơ phải cĩ chút ít tiền để khởi hành, chỉ chút ít thơi; cả một chặng đường dài, và tiền nha sĩ, ngồi ra, cơ phải cĩ một trong số mấy cái áo chồng mới đĩ và một vài thứ nhỏ nhặt. Nhưng, dĩ nhiên, nếu anh khơng quan tâm “Cho tới lúc này em đã cĩ đủ tiền,” anh nĩi. “Ừm, dù sao thì cũng tiêu hết cả rồi.”
“Em khơng dành dụm được chút nào sao?” “Dành dụm được chút nào? Nếu thích anh cĩ thể nhìn vào rương của tơi. Tơi khơng bao giờ dành dụm gì khi cịn ở Bergen, và lúc đĩ tơi lãnh tiền cơng cịn nhiều hơn.” “Tơi khơng cĩ tiền để cho em.” Anh khĩ mà tin rằng cơ sẽ quay lại, và cơ đã quấy rầy anh rất nhiều với những ý thích này nọ của mình; cuối cùng anh đã trở nên lãnh đạm. Và dù rốt cục anh cũng cho cơ tiền, chẳng đáng nhắc tới nĩ; nhưng anh khơng thèm để ý tới việc khi gĩi ghém hành lý cơ đã mang theo rất nhiều thức ăn, và anh tự đánh xe đưa cơ, cùng với cái rương, xuống làng để đĩn tàu hơi nước. Và chuyện đĩ đã xong xuơi. Anh cĩ thể một mình xoay xở ở trại, anh đã học cách làm như vậy trước đây, nhưng với bầy gia súc thì khá tệ hại; nếu anh phải rời khỏi nhà, sẽ khơng cĩ ai chăm sĩc chúng. Người chủ tiệm dưới làng giục anh mời Oline tới giúp việc trong mùa đơng, bà đã từng ở Sellanraa nhiều năm trước đĩ; dĩ nhiên giờ bà đã già, nhưng cịn khỏe và cĩ thể làm việc. Và Axel đã nhờ người gọi Oline tới, nhưng bà khơng tới, và chẳng nhắn nhủ lời nào. Cùng một lúc, anh làm việc trong rừng, đập số lúa mạch ít oi của mình và chăm sĩc bầy gia súc. Đĩ là một cuộc sống lặng lẽ và cơ độc. Thỉnh thoảng Sivert cĩ thể đánh xe qua từ Sellanraa trên đường xuống làng và trở về, chở theo những súc gỗ, da thú hoặc sản phẩm nơng trại, nhưng hiếm khi mang trở lên nhà thứ gì; hiện giờ ở Sellanraa họ khơng cần phải mua gì nhiều nữa.
Đơi khi Brede Olsen cũng lê chân qua đĩ, thường là khá muộn, bất kể y đang theo đuổi chuyện gì. Trơng như thể y đang cố biến mình thành người khơng thể thiếu được đối với những vị lãnh đạo cơng ty điện thoại trong thời gian ngắn ngủi cịn lại, để giữ lại cơng ăn việc làm. Hiện giờ, khi Barbro đã đi, y khơng bao giờ vào nhà thăm Axel mà chỉ đi thẳng qua. Một chút sỉ diện thích hợp với tình trạng của y, khi thấy rằng y vẫn cịn sống ở Breidablik và chưa chuyển đi. Một hơm khi y đang đi ngang mà khơng thốt một tiếng chào nào, Axel ngăn y lại và hỏi khi nào y mới nghĩ tới việc rời khỏi trại. “Barbro thế nào, và cách nĩ lìa bỏ cậu?” Brede hỏi lại. Và lời này dẫn tới lời kia: “Cậu cho nĩ đi mà khơng giúp đỡ chút gì, chỉ gần thơi nhưng suýt nữa nĩ khơng tới được Bergen.” “Thế à! Vậy cơ ấy cĩ ở Bergen khơng.” “Phải, rốt cuộc cũng tới đĩ, nĩ viết như thế, nhưng khơng cám ơn cậu.” “Tơi sẽ phải mời ơng rời khỏi Breidablik, và nên nhanh chĩng làm việc đĩ,” Axel nĩi. “Phải, cậu tốt lắm, Brede nĩi, với một nụ cười nhếch mép. “Nhưng chúng tơi sẽ chuyển đi vào năm mới,” y nĩi, và đi tiếp. Thế là Barbro đã tới Bergen. Phải, như Axel đã nghĩ. Anh khơng ghi khắc vào lịng chuyện đĩ? Ghi khắc vào lịng? Khơng, thật sự; anh đã êm xuơi thốt khỏi nàng. Nhưng dù sao cho tới lúc đĩ anh vẫn cịn chút hy vọng rằng nàng cĩ thể quay về. Đĩ là điều vơ lý, nhưng vì lý do nào đĩ anh đã trở nên quan tâm quá nhiều tới cơ gái đĩ. Phải, tới cơ gái quỷ quái đĩ. Nàng cĩ những giây phút ngọt ngào, những giây phút khơng thể nào quên, và chính vì mục đích ngăn nàng tới Bergen
mà anh chỉ cho nàng rất ít tiền đi đường. Và giờ thì rốt cục nàng đã tới đĩ. Một ít quần áo của nàng vẫn cịn treo trong nhà, và cĩ một cái mũ cĩ gắn lơng chim gĩi trong một tờ giấy để trong gác xép, nhưng nàng khơng lên đĩ lấy chúng đi. Phải, cĩ lẽ anh đã ghi lịng tạc dạ chút ít, chỉ chút ít thơi. Và như thể để chế giễu anh bằng một cú đùa nặng ký trong cơn khốn khổ, tờ báo mà anh đã đặt hàng tuần cho nàng lại đến, và việc đĩ khơng ngưng lại cho tới tận năm mới. Thơi, thơi, cịn cĩ nhiều chuyện khác phải nghĩ đến. Anh phải là một gã đàn ơng. Mùa xuân kế tiếp anh sẽ cất một cái kho dựa vào bức tường ván ở phía bắc ngơi nhà. Axel khơng cĩ nhiều cây cho gỗ, chúng khơng mọc san sát, nhưng cĩ vài cây linh sam lớn mọc rải rác đĩ đây ở mé ngồi mảnh đất của anh,và anh đã đánh dấu những cây ở mé hướng về Sellanraa, để thu ngắn bớt quãng đường chở gỗ lên chỗ máy cưa. Một sớm mai, anh cho bầy gia súc ăn thêm một suất, để chúng cĩ thể nhịn tới chiều tối, đĩng hết cửa lại và đi ra ngồi đốn gỗ. Ngồi chiếc rìu và một giỏ thức ăn, anh mang theo một cái cào để dọn tuyết. Thời tiết êm dịu, ngày hơm trước đã cĩ một cơn bão tuyết lớn, nhưng giờ nĩ đã ngưng. Anh đi theo tuyến dây điện thoại suốt quãng đường tới điểm đốn cây, rồi cởi áo khốc ra và bắt tay vào việc. Khi những thân cây đã ngã, anh chặt hết nhánh, chỉ để lại thân chính, và chất số gỗ thành đống. Brede Olsen đi ngang qua đĩ trên đường lên đồi. Đã cĩ rắc rối trên đường dây, chắc chắn thế, sau cơn bão hơm qua. Hoặc cĩ lẽ Brede ra ngồi khơng vì một việc cụ thể nào, mà chỉ do sự nhiệt tình đơn thuần. Thế đấy, gần đây y rất sốt sắng thực thi bổn phận của mình! Hai người đàn ơng khơng nĩi gì, chỉ giơ một bàn tay lên để
chào nhau. Thời tiết lại thay đổi, giĩ nổi lên. Axel nhận thấy điều đĩ, nhưng vẫn làm việc tiếp. Đã qua buổi trưa khá lâu, và anh vẫn chưa ăn. Thế rồi, trong lúc đốn một cây linh sam, khơng biết làm thế nào anh lại vướng vào hướng ngã của nĩ, và bị té xuống đất. Anh gần như khơng biết chuyện đã xảy ra như thế nào. Nhưng nĩ là thế. Một cây linh sam lớn đang rung rinh dưới gốc: một người đàn ơng sẽ cho nĩ ngã theo một hướng, cơn bão lại đẩy nĩ theo hướng khác. Và cơn bão là người thắng cuộc. Nĩi cho cùng, anh vẫn cĩ thể thốt ra, nhưng mặt đất bị tuyết che phủ. Axel bước sai một bước, tuột chân rơi vào một khe đá, nằm dạng chân trên một tảng đá, và bị lèn chặt xuống bởi sức nặng của thân cây. Chà, giờ thì sao đây? Anh vẫn cịn cĩ thể thốt thân, nhưng, như chuyện đã diễn ra, anh đã bị ngã một cú kinh khủng. Khơng cĩ cái xương nào bị gãy, trong chừng mực anh cĩ thể nĩi, nhưng đã bị vặn người đi theo cách nào đĩ và khơng thể lê ra ngồi được. Một lúc sau anh gỡ ra được một bàn tay, chống đỡ thân người với tay kia, nhưng chiếc rìu nằm ngồi tầm tay với. Anh nhìn quanh, suy nghĩ, như bất kỳ con thú nào mắc bẫy sẽ làm điều đĩ; nhìn quanh, suy nghĩ và cố tìm cách thốt ra từ bên dưới thân cây. Hẳn là Brede sẽ sớm tới đây trên đường đi xuống, anh tự nhủ, và tự cho mình nghỉ xả hơi một lúc. Thoạt đầu anh khơng lo lắm về sự kiện này, chỉ bực mình vì phí mất thời giờ làm việc; trong đầu anh khơng hề cĩ ý nghĩ nào về việc đang gặp nguy cơ, đừng nĩi tới việc đang bị đe dọa tới tính mạng. Đúng, anh cĩ thể cảm thấy bàn tay chống đỡ thân hình đang trở nên tê dại, bàn chân trong kẹt đá cũng ngày càng lạnh giá và bất lực; nhưng khơng sao, Brede sẽ sớm tới đây thơi.
Brede khơng tới. Cơn bão mạnh dần, Axel cảm thấy tuyết phủ đầy trên mặt anh. Chà, lúc này nĩ đã rơi ra trị rồi, anh tự nhủ, vẫn chưa lo lắm về mọi sự. Phải, thế này thì anh cũng giống như mù khi nhìn ra, vì giờ đây mọi thứ bắt đầu tung rơi ra trị! Một lúc sau anh la lên một tiếng. Tiếng hét hầu như khơng thể đi xa lắm trong giĩ bão, nhưng nĩ sẽ vang vọng dọc theo tuyến đường, về phía Brede. Axel nằm đĩ với mọi ý nghĩ vơ ích trong đầu; giá mà anh cĩ thể với tới cái rìu, cĩ lẽ anh sẽ dọn được đường thốt ra! Giá mà anh cĩ thể giở bàn tay lên. Nĩ đang đè lên một thứ gì đĩ sắc bén, một gờ đá, và tảng đá đang lặng lẽ, từ tốn gậm nhấm lưng bàn tay của anh. Dù sao, giá như cái tảng đá quái quỷ này đừng nằm ở đĩ. Nhưng chưa cĩ ai từng nghe nĩi về lịng tử tế ở một tảng đá bao giờ. Lúc này trời đã xế, đang ngày càng xế bĩng, tuyết rơi dày; tuyết đang phủ kín Axel. Tuyết bao trùm khắp mặt anh, một cách vơ tội vơ tình, thoạt tiên nĩ cịn tan ra, cho tới lúc thịt da lạnh cĩng đi, và tuyết khơng tan nữa. Phải, giờ thì nĩ đang bắt đầu rơi ra trị! Anh hét to hai tiếng và lắng nghe. Cái rìu giờ cũng bị tuyết che lấp đi; anh chỉ cĩ thể nhìn thấy một phần cán. Cái giỏ thức ăn của anh ở đằng kia, treo trên một thân cây. Giá mà anh cĩ thể với tới nĩ để ăn một chút. Ơi, những nắm thức ăn ngon lành! Và rồi anh bước xa hơn nữa trong những địi hỏi của mình, ước ao thêm một điều: giá mà lúc nãy anh mặc cái áo khốc trên người. Trời lúc này đang trở lạnh. Anh lại hét thêm một tiếng to Và Brede kia rồi. Y dừng lại trên đường, đứng yên, nhìn về hướng Axel khi anh cất tiếng gọi; y đứng đĩ chỉ trong khoảnh khắc, đưa mắt
nhìn như thể để xem cĩ gì khơng ổn. “Xin đưa giùm tơi cái rìu được khơng?” Axel yếu ớt gọi. Brede vội nhìn lãng đi nơi khác. Lúc này y đã hồn tồn ý thức được chuyện gì xảy ra. Y liếc nhìn lên đường dây và hình như đang huýt sáo.Y cĩ ý gì khi làm điều đĩ? “Nè, đưa giùm tơi cái rìu được khơng?” Axel la lớn hơn. “Tơi bị kẹt bên dưới thân cây ở đây này.” Nhưng lúc này Brede trở nên nhiệt tình một cách lạ lùng với nhiệm vụ của mình, y tiếp tục nhìn lên những sợi dây điện, và huýt sáo liên tục. Axel cũng nhận ra rằng y đang huýt sáo một cách vui vẻ, như thể để phục thù. “Ơi chao, vậy là ơng sẽ giết tơi. Thậm chí khơng đưa giùm tơi cái rìu đĩ?” Axel kêu lên. Và lúc đĩ như thể cĩ trục trặc gì ở đường dây phía dưới mà Brede phải tới xem xét ngay. Y cất bước, và khuất khỏi tầm mắt trong màn tuyết. Thế đấy, thật tình! Nhưng sau đĩ, vâng, mọi thứ nĩi chung cĩ thể khả quan nếu Axel cĩ thể tự mình xoay xở để với tới cái rìu mà khơng cĩ sự trợ giúp của bất kỳ ai. Anh căng hết mọi cơ bắp trên lồng ngực để nhấc lên sức nặng to lớn đang đè anh xuống; thân cây chuyển động, anh cĩ thể cảm thấy nĩ rung lên, nhưng tất cả những gì anh nhận được chỉ là một trận mưa tuyết. Và sau vài nỗ lực nữa, anh chịu thua. Lúc này trời bắt đầu sụp tối. Brede đã đi mất. Nhưng y cĩ thể đi bao xa? Axel lại la hét, và nĩi thẳng vài lời. “Ơng bỏ mặc cho tơi chết ở đây phải khơng, như một kẻ sát nhân?” Anh kêu lên. “Ơng khơng nghĩ
tới việc gì sẽ xảy ra sao? Và việc đưa một tay ra giúp sẽ đáng giá một con bị, khơng ít hơn. Nhưng ơng là một con chĩ, Brede, khi bỏ mặc cho một người bị chết. Thế đấy, và sẽ cĩ nhiều người hơn biết chuyện này, đừng lo, cũng đúng như tơi đang nằm đây. Và thậm chí khơng thèm đến để đưa giúp tơi cái rìu đĩ ” Im lặng. Axel cố đẩy thân cây lần nữa, nâng nĩ lên được một chút, và đem lại một trận mưa tuyết nữa. Lại chịu thua và thở dài; lúc này anh đã kiệt sức và bắt đầu buồn ngủ. Ở nhà cĩ bầy gia súc, chúng đang đứng trong lều và rống lên địi thức ăn, chưa cĩ một miếng cỏ ngụm nước nào từ sáng; giờ thì khơng cịn Barbro để chăm sĩc chúng. Khơng. Barbro đã ra đi, lìa bỏ và ra đi, mang theo cả hai chiếc nhẫn, vàng và bạc. Trời đang sụp tối, phải, hồng hơn, đêm; phải, phải Nhưng cịn phải nghĩ tới cái lạnh nữa; bộ râu của anh đã đĩng băng, chẳng bao lâu nữa đơi mắt của anh cũng sẽ bị đĩng băng; phải, giá mà anh cĩ cái áo khốc ở đằng kia và giờ là cái chân của anh, khơng thể như thế được. Nhưng đúng là lúc này một chân đã tê dại cho tới hơng. “Tất cả trong bàn tay của Chúa,” anh tự nhủ. Cĩ vẻ như anh cĩ thể nĩi mọi lời ngoan đạo khi muốn. Trời đang sụp tối, phải; nhưng một người đàn ơng cĩ thể chết mà khơng cĩ ánh sáng một ngọn đèn. Lúc này anh cảm thấy mọi thứ mềm mại và tốt đẹp và anh nhếch miệng nở một nụ cười khiêm tốn, ngu xuẩn và tốt bụng, với cơn bão tuyết quanh mình; đây là tuyết của Thượng đế, một vật vơ tội! Phải, thậm chí anh cĩ thể tha thứ cho Brede, và khơng bao giờ nĩi một lời Bây giờ anh rất lặng lẽ, và ngày càng buồn ngủ hơn, phải, như thể một chất độc nào đĩ đã khiến anh tê liệt khắp người. Và bốn phía cĩ quá nhiều sắc trắng; rừng và đất, những đơi cánh lớn, những bức màn trắng, những cánh buồm trắng nĩ cĩ thể là gì? Vớ vẩn, anh bạn ạ! Và biết khá rõ rằng đĩ chỉ tồn là tuyết; anh đang nằm ngồi trời
trong tuyết; việc anh đang nằm đĩ, bị găm chặt dưới một thân cây, khơng phải là tưởng tượng. Anh lại hét lên trước mối nguy nan, phát ra một tiếng gào; ở đĩ trong lớp tuyết lồng ngực to lớn rậm lơng của một gã đàn ơng phồng lên và phát ra một tiếng rú gào để người ta cĩ thể nghe thấy nĩ từ ngay dưới chỗ túp lều, lặp đi lặp lại. “Phải, một con heo và một con quái vật,” anh lại hét gọi Brede; “khơng bao giờ cĩ thể tưởng tượng nổi rằng ơng bỏ mặc cho tơi chết. Thậm chí khơng đưa giúp tơi cái rìu; và tự gọi mình là một con người, hay một con quái thú của cánh đồng? Thơi được, cứ đi đi, và chúc ơng may mắn nếu bỏ đi là ý muốn và suy nghĩ của ơng ” Hẳn là anh đã ngủ; lúc này anh hồn tồn tê cứng và khơng cịn sức sống, nhưng đơi mắt anh vẫn mở; bị đĩng băng, nhưng vẫn mở, anh khơng thể cục cựa hay chớp mắt. Chẳng lẽ anh đang ngủ với đơi mắt mở? Cĩ lẽ anh vừa ngủ gật khoảng một giây, hay một giờ, chỉ cĩ Chúa biết, nhưng Oline đã đứng đĩ trước mặt anh. Anh cĩ thể nghe thấy tiếng bà hỏi: “Nhân danh Chúa Jesus, hãy nĩi xem trong anh cịn sự sống hay khơng!” Và bà hỏi anh cĩ phải anh đang nằm đĩ khơng, anh cĩ mất trí hay chưa. Ở con người Oline luơn cĩ đặc tính gì đĩ của một con chĩ rừng; đánh hơi và sục sạo, luơn cĩ mặt ở nơi cĩ rắc rối; phải, bà sẽ đánh hơi thấy nĩ. Và làm sao bà cĩ thể xoay xở đi qua cuộc đời nếu khơng sống theo cách đĩ? Những tiếng kêu gào của Axel đã tới tai bà, và với trịn bảy mươi tuổi của mình bà đã băng đồng tới đĩ. Lội tuyết lên Sellanraa trong cơn bão ngày hơm trước, rồi lại tiếp tục tới Maaneland; khơng cĩ một bĩng người ở đĩ; bà cho gia súc ăn, đứng trên lối đi nghe ngĩng, vắt sữa cho lũ bị vào giờ vắt sữa, rồi lại lắng nghe; cĩ thể xảy ra chuyện gì?
Thế rồi một tiếng kêu vọng tới, và bà gật đầu; Axel, cĩ lẽ, hoặc cĩ thể là những người sống trên đồi, hoặc lũ yêu tinh. Dù sao cũng cĩ thứ gì đĩ để tìm tịi sục sạo, để lần ra ý nghĩa của tất cả những điều này. Trí tuệ của Đấng Tồn năng với bĩng tối, khu rừng trong lịng bàn tay của Ngài, và Ngài khơng bao giờ làm hại Oline, kẻ khơng đáng để cởi dây giày cho Ngài Và bà đứng đĩ. Cái rìu à? Oline bới sâu trong tuyết, và khơng tìm ra cái rìu nào cả. Vậy hãy cố xoay xở mà khơng cĩ nĩ, và bà gắng sức nhấc thân cây lên với một sức lực khơng hơn một đứa trẻ con; bà chỉ cĩ thể làm lay động những nhánh cây đây đĩ. Thử tìm cái rìu lần nữa. Trời đã tối đen, nhưng bà đào bới với cả tay chân. Axel khơng thể nhúc nhích bàn tay để chỉ, chỉ nĩi trước đĩ nĩ đã nằm ở đâu, nhưng giờ thì nĩ khơng ở đĩ. “Phải chi khơng quá xa Sellanraa,” Axel nĩi. Thế rồi Oline bắt đầu tìm theo cách của bà, và Axel bảo bà rằng ở đĩ khơng cĩ cái rìu nào cả. “Ờ, để coi,” Oline nĩi. “Tơi chỉ nhìn một tí. Và đây là cái gì, cĩ thể?” “Bà đã tìm thấy nĩ?” “Phải, nhờ ơn huệ của Đấng Tồn năng,” Oline cao giọng đáp. Nhưng trong Axel giờ khơng cịn mấy niềm kiêu hãnh, anh thừa nhận rằng nĩi cho cùng anh đã sai lầm, và cĩ lẽ đầu ĩc anh khơng cịn hồn tồn minh bạch. Và giờ anh sẽ làm gì với cái rìu khi cĩ nĩ đĩ rồi? Anh khơng thể nhúc nhích, và Oline phải tự mình giải thốt cho anh. Ồ, Oline đã từng cầm rìu trước đĩ; đã từng chặt nhiều củi đốt trong đời.
Axel khơng thể đi được, một chân tê liệt cho tới hơng, và lưng anh bị sái; những cơn đau nhĩi khiến anh rên rỉ. Phải, anh chỉ cảm thấy một phần cơ thể của mình, như thể cĩ cái gì đĩ đã bị bỏ lại bên dưới thân cây. “Khơng biết là chuyện gì cĩ thể xảy ra ” Nhưng Oline biết, và nĩi với anh bằng những lời lẽ nghiêm trang; phải, bà đã cứu sống một con người, và bà biết; chính Đấng Tồn năng đã giao cho bà sứ mệnh này, nơi mà lẽ ra ngài cĩ thể cử tới những đồn thiên sứ. Cứ để cho Axel suy ngẫm về ơn huệ và sự minh triết vơ tận của Đấng Tồn năng ngay cả ở sự kiện này! Và chuyện gì sẽ xảy ra nếu thay vào đĩ Ngài cử ra một con giun từ lịng đất, đối với Ngài, mọi chuyện đều cĩ thể. “Phải, tơi biết,” Axel nĩi. “Nhưng tơi khơng thể nghĩ ra mình bị cái gì; cảm thấy lạ lắm ” Cảm thấy lạ, phải khơng? Ồ, chỉ cần chờ, chờ chút xíu. Mỗi lần chỉ cĩ thể cử động và duỗi được chút chút, cho tới khi cuộc sống quay trở lại. Và mặc cái áo khốc vào, cảm thấy ấm áp trở lại. Nhưng khơng bao giờ trong đời mình bà quên được Thiên sứ của Chúa Trời đã kêu gọi bà ra chỗ lối đi trong lần cuối cùng đĩ như thế nào, khi bà cĩ thể nghe thấy một giọng nĩi – giọng kêu van của một người trong rừng. Phải, giống như trong những ngày ở chốn Thiên đường, khi những tiếng kèn vang vọng khắp những bức tường của thành Jericho Phải, lạ lùng. Nhưng trong lúc bà nĩi, Axel đã tận dụng thời gian, học cách sử dụng lại tứ chi của mình, và bắt đầu bước. Họ chậm chạp hướng về nhà. Oline vẫn đĩng vai trị vị cứu tinh và hỗ trợ cho anh. Bằng cách nào đĩ họ đã xoay xở được. Họ bắt gặp Brede khi đi xuống được một khúc. “Gì thế?” Brede nĩi. “Bị thương à? Để tơi giúp một tay.”
Axel khơng đếm xỉa tới y. Anh đã thề với Thượng đế sẽ khơng trả thù, khơng nĩi những gì Brede đã làm, nhưng ngồi điều đĩ anh tự do. Và lúc này Brede đi lên con đường đĩ để làm gì? Phải chăng y đã nhìn thấy Oline ở Maaneland và đốn rằng bà cĩ thể nghe thấy? “Và bà tới đây phải khơng, Oline?” Brede tiếp tục một cách dễ dàng. “Bà tìm thấy cậu ấy ở đâu? Dưới một thân cây? Chà, đúng là một chuyện lạ kỳ,” y nĩi. “Tơi đang lên chỗ đĩ để làm nhiệm vụ, dọc theo tuyến đường, và hình như tơi nghe thấy ai đĩ đang la hét. Nhanh như chớp tơi quay lại và lắng nghe. Brede là một kẻ sẵn sàng đưa tay giúp đỡ khi cần. Té ra là Axel, nằm dưới một thân cây, bà bảo thế, phải khơng?” “Phải,” Axel nĩi. “Và ơng cũng đã nhìn và nghe thấy. Nhưng khơng hề giúp chút gì ” “Lạy Chúa, xin cứu giúp chúng con!” Oline la lên, kinh hãi. “Vì con là một kẻ tội đồ ” Brede giải thích: “Nhìn thấy? Sao, vâng, đúng là tơi cĩ nhìn thấy cậu. Nhưng vì sao cậu khơng kêu cứu? Cậu nên kêu cứu nếu cĩ bất kỳ điều gì khơng ổn. Đúng là tơi cĩ nhìn thấy cậu, phải, nhưng chỉ nghĩ là cậu đang nằm nghỉ một lát.” “Tốt hơn ơng đừng nĩi gì thêm nữa,” Axel cảnh cáo. “Ơng biết rõ ơng đã bỏ mặc tơi ở đĩ và hy vọng tơi sẽ khơng bao giờ đứng lên trở lại.” Giờ thì Oline đã nhận ra tầm quan trọng của mình; Brede khơng được phép can dự vào. Bà phải là người khơng thể thiếu, khơng gì cĩ thể xảy ra giữa bà và Axel khiến anh chịu ơn nghĩa của bà ít hơn. Bà đã cứu anh, chỉ một mình bà. Và bà gạt Brede sang một bên, thậm chí
khơng để cho y mang cái rìu hay giỏ thức ăn. Nhưng lần sau khi tới chỗ của Brede và ngồi trị chuyện với y trong khi nhấm nháp một cốc cà phê, bà sẽ đứng về phía y. “Dù sao cũng để tơi mang giúp cái rìu và các thứ,” Brede nĩi. “Khơng,” Oline đáp, nĩi hộ cho Axel. “Cậu ấy sẽ tự mang chúng.” Và Brede tiếp tục: “Dù sao cậu cũng nên kêu cứu tơi; chúng ta khơng phải là hai kẻ tử thù đến mức cậu khơng thèm nĩi một lời nào chứ? Cậu đã kêu cứu? Chà, lẽ ra lúc đĩ cậu nên hét to, để người ta cĩ thể nghe thấy. Giĩ bão các thứ Ít ra cậu cũng nên vẫy một bàn tay.” “Tơi khơng cịn tay nào để vẫy hết,” Axel đáp. “Ơng đã thấy tình trạng của tơi ra sao, bị kẹt cứng và khĩa chặt từ tứ phía.” “Khơng, tơi thề là tơi khơng nhận ra. Vâng, tơi khơng nghe thấy gì. Nào, để tơi mang mấy thứ đĩ cho.” Oline xen vào: “Để cho cậu ta yên. Cậu ta bị thương và đang khốn khổ.” Nhưng lúc này đầu ĩc của Axel đang hoạt động trở lại. Anh đã nghe nĩi về Oline trước đĩ, và hiểu rằng chuyện này sẽ khá tốn kém cho anh, ngồi ra anh cịn cĩ thể bị quấy nhiễu dài dài nữa, nếu bà cĩ thể khẳng định đã một mình cứu sống anh. Tốt hơn nên chia phần giữa họ càng nhiều càng tốt. Và anh để cho Brede mang cái giỏ và các thứ đồ nghề; anh làm cho họ hiểu rằng đây là một sự nhẹ nhõm, rằng anh thấy dễ chịu khi khơng phải mang vác chúng. Nhưng Oline khơng chịu, bà giật lại cái giỏ, bà chứ khơng phải ai khác sẽ mang vác những gì cần mang ở đĩ. Axel bị bỏ mặc khơng người đỡ trong giây lát, và Brede phải buơng cái giỏ ra để giữ lấy anh. Dù cĩ vẻ như giờ đây Axel
cĩ thể đứng một mình. Họ đi tiếp một đoạn theo cách đĩ, Brede giữ một cánh tay của Axel, và Oline mang vác các thứ. Mang vác, lịng đầy cay đắng và bừng bừng lửa giận; đúng là một vai trị khốn khổ, xách một cái giỏ thay vì dẫn dắt một người bất lực. Rốt cục Brede muốn gì khi đến con đường đĩ? Đồ quỷ sứ! “Brede,” bà nĩi, “họ nĩi gì nhỉ, anh đang bán cái trại các thứ?” “Ai cần biết tới chuyện đĩ?” Brede trâng tráo nĩi. “Sao, về chuyện đĩ, tơi khơng bao giờ nghĩ nĩ là thứ gì bí mật khơng thể biết.” “Vậy sao bà khơng tới chỗ bán và đấu giá với những người kia?” “Tơi á, phải, anh đúng là loại người hay đùa với những người nghèo.” “Ồ, tơi nghĩ bà đã trở nên giàu cĩ phong lưu. Khơng phải là bà được để lại cái rương của ơng cụ Sivert và tất cả số tiền trong đĩ sao? Hehehe!” Oline khơng vui, khơng mềm lịng khi được nhắc tới khoản thừa kế đĩ. “Phải, cụ Sivert, ơng ta đã cĩ lịng nghĩ tới tơi, và tơi sẽ khơng nĩi khác đi. Nhưng khi ơng ta chết, ơng ta chả để lại gì nhiều trong những thứ của cải nơi trần thế. Và chính anh cũng biết bị lột sạch và sống dưới mái nhà của người khác là thế nào; nhưng giờ đây cụ Sivert sống trong những lầu đài cung điện, cịn loại người như anh và tơi bị bỏ lại trên trần thế để bị đá đi đá lại dưới những bàn chân.” “Chà, bà và những câu nĩi của bà!” Brede khinh miệt nĩi, và quay
sang Axel: “Ờ, tơi mừng là tơi đã tới kịp thời, để giúp cậu trở về nhà. Khơng đi nhanh quá, hả?” “Khơng.” Nĩi với Oline, đứng lên và cãi lý với Oline! Chưa bao giờ cĩ người đàn ơng nào cĩ thể làm điều đĩ mà khơng trả giá. Chưa bao giờ trong đời bà chịu thua, và chưa bao giờ bà tìm ra đối thủ trong việc xoay vần trời đất thành một mớ lùng nhùng lẫn lộn những tốt xấu, chất độc và những lời vơ nghĩa. Kẻ này giờ đây đang ở trước mặt bà: Brede làm như thể chính y đang đưa Axel về nhà! “Điều tơi định nĩi là,” bà khai pháo: “Mấy quý ơng lên chỗ Sellanraa lần đĩ; anh cĩ khoe với họ những bao đá anh cĩ khơng, Brede?” “Axel,” Brede nĩi, “hãy để tơi cõng cậu trên vai, và tơi sẽ cõng cậu suốt quãng đường cịn lại.” “Khơng,” Axel nĩi. “Nhưng ơng rất tốt khi đề nghị.” Cứ thế họ đi tiếp; lúc này khơng cịn xa nữa. Oline phải tranh thủ thời gian tốt nhất của mình trên đường. “Tốt hơn anh nên cứu cậu ta vào lúc đang thập tử nhất sinh,” bà nĩi. “Và chuyện thế nào, Brede, anh đi ngang và nhìn thấy cậu ta đang trong cơn nguy nan chết người, nghe thấy tiếng kêu của cậu ta và khơng hề dừng lại để giúp?” “Bà cẩn thận cái lưỡi của mình đĩ,” Brede nĩi. Nếu làm như thế, bà sẽ thấy dễ chịu hơn, khi đang lội trong lớp tuyết sâu và thở chẳng ra hơi, và cịn một gánh nặng các thứ, nhưng lặng thinh khơng nĩi khơng phải là cách của Oline. Bà cịn thủ lại một
điều, một mĩn ngon lành. Chà, nĩi tới chuyện đĩ là một điều nguy hiểm, nhưng bà dám nĩi. “Hiện giờ cĩ Barbro,” bà nĩi. “Và con bé thế nào, cĩ lẽ chưa bỏ đi xa chứ?” “Phải, nĩ đã đi,” Brede đáp một cách bất cẩn. “Và để lại một chỗ cho bà trong mùa đơng.” Một lần nữa, đây chính là một lời khơi mào thượng hạng đối với Oline; lúc này bà cĩ thể để cho người ta nhìn thấy bà là một nhân vật quan trọng như thế nào; khơng ai cĩ thể xoay xở lâu ngày mà khơng cĩ Oline như thế nào. Oline, kẻ luơn được mời tới dù ở gần hay ở xa. Bà cĩ thể tới hai, à, ba chỗ, về việc đĩ. Cĩ ơng cha xứ – hẳn họ sẽ vui mừng khi cĩ bà ở đĩ. Và đây là một chuyện khác – phải, cứ để cho Axel nghe thấy, khơng cĩ hại gì – họ đã đề nghị bà nhiều thế này thế nọ cho mùa đơng, chưa kể một đơi giày mới và một bộ da dê trong cuộc thương lượng. Nhưng bà biết mình đang làm gì, tới trại Maaneland, tới với một người đàn ơng hào phĩng và sẽ trả cho bà nhiều hơn những người khác. À, thế là bà đã tới. Khơng, chả cần Brede tự làm khĩ cho mình với dáng đi đĩ. Khi vị Cha trên cõi Thiên đường của bà đã quan sát bà suốt bao năm qua, mở cánh cửa này nọ trước bước chân bà và mời bà vào. Và dường như bản thân Thượng đế cũng đã biết Ngài đang làm gì, cử bà tới Maaneland vào ngày hơm đĩ, để cứu vớt cuộc đời của một trong các tạo vật của ngài trên cõi thế Lúc này Axel bắt đầu mệt trở lại; đơi chân anh gần như khơng thể mang nổi thân anh, và dường như muốn quỵ xuống. Thật lạ, anh đã khỏe hơn từng chút, cĩ thể bước đi, khi sự sống và ấm áp quay lại cơ thể anh. Nhưng bây giờ anh phải tựa vào Brede! Dường như nĩ bắt
đầu khi Oline khởi sự nĩi về tiền cơng của bà; và rồi, khi bà nĩi về lúc đang cứu sống anh, nĩ càng tệ hơn bao giờ hết. Phải chăng anh đang cố giảm đi thắng lợi của bà lần nữa? Chỉ cĩ Trời mới biết. Nhưng đầu ĩc anh cĩ vẻ đang hoạt động trở lại. Khi họ tới gần nhà, anh dừng lại và nĩi: “Nĩi cho cùng, cĩ vẻ như tơi khơng bao giờ đi tới đĩ được.” Khơng nĩi một lời, Brede hất anh lên lưng và cõng anh đi. Và họ đi tiếp như thế, Oline đầy vẻ chua cay, Axel nằm dài trên lưng Brede. “Tơi định nĩi gì nhỉ,” Oline thốt lên, “về Barbro, khơng phải là con bé đã đi xa với đứa trẻ sao?” “Đứa trẻ?” Brede rên lên dưới sức nặng. Ồ, đĩ là một diễn biến lạ lùng; nhưng Axel để cho bản thân được cõng đi cho tới khi anh đứng xuống ngay tại cửa nhà mình. Brede thở hào hển khơng ra hơi. “Phải, rốt cục nĩ cĩ được sinh ra hay khơng?” Oline hỏi. Axel cắt ngang bằng một lời với Brede: “Tơi khơng biết đêm nay cĩ thể về tới nhà hay khơng nếu khơng cĩ ơng.” Và anh khơng quên Oline: “Và bà, Oline, người đầu tiên tìm thấy tơi. Tơi xin cám ơn cả hai người về tất cả mọi điều.” Axel đã được cứu như thế đĩ Trong vài ngày kế tiếp Oline khơng nĩi gì khác ngồi sự kiện trọng đại đĩ; Axel khá vất vả trong việc giữ bà trong vịng giới hạn. Oline cĩ thể chỉ ra đúng cái chỗ bà đã đứng trong phịng khi một thiên sứ của Chúa Trời gọi bà đi ra cửa để nghe thấy tiếng kêu cứu. Axel quay lại
với cơng việc trong rừng, và khi đã đốn đủ gỗ, anh bắt đầu chở chúng lên chỗ cái máy cưa ở trại Sellanraa. Tốt, cơng việc mùa đơng quen thuộc, chừng nào nĩ cịn kéo dài; chở lên gỗ thơ và mang về ván xẻ. Cần vội vã và hồn thành cơng việc trọng đại này trước năm mới trước khi sương giá xuống nhiều và cái máy cưa khơng thể hoạt động. Mọi việc diễn ra tốt đẹp, mọi việc đều như ý. Nếu Sivert từ làng trở lên với cỗ xe trống, cậu sẽ dừng lại và chở giùm anh bạn láng giềng một súc gỗ. Và hai người bọn họ trao đổi nhiều chuyện với nhau, mỗi bên đều vui mừng cĩ dịp chuyện trị với bên kia. “Dưới làng cĩ tin gì khơng?” Axel hỏi. “Ờ, khơng cĩ gì nhiều,” Sivert đáp. “Sẽ cĩ một người mới đến để khai khẩn đất, họ bảo thế.” Một người mới. Khơng cĩ gì to tát; đĩ chỉ là cách nĩi của Sivert. Hiện giờ cứ mỗi năm lại cĩ những người mới đến để khai khẩn đất; giờ đã cĩ tới năm người ở mé dưới trại Breidablik. Ở mé trên, mọi việc diễn ra chậm hơn, vì đất đai màu mỡ hơn đã cĩ chủ rồi. Người đã mạo hiểm lên xa nhất là Isak, khi anh tới định cư ở Sellanraa; anh là người táo bạo và khơn ngoan nhất trong số họ. Sau đĩ Axel Strưm đã tới. Và hiện giờ cịn cĩ một người mới khác. Người này đã khai khẩn một mảnh đất trồng trọt lớn và một khoảnh rừng ở mé dưới Maaneland. Cĩ đủ đất cho anh ta. “Cĩ nghe nĩi ơng ta là người thế nào khơng?” Axel hỏi. “Khơng,” Sivert đáp. “Nhưng ơng ta đưa tới những ngơi nhà làm sẵn và khơng mất mấy thời gian để dựng chúng lên.”
“Chà! Vậy là một tay giàu cĩ hả?” “Ờ, cĩ vẻ là thế. Và cùng đi với ơng ta cĩ một cơ vợ cùng ba đứa con; cả ngựa và gia súc nữa.” “Sao, vậy là một tay khá giàu cĩ rồi. Cĩ tin gì khác về ơng ta nữa?” “Khơng, ơng ta ba mươi ba tuổi.” “Tên gì?” “Aron, họ bảo thế. Gọi trại của ơng ta là Storborg.” “Storborg? Ừm. Vậy đĩ khơng phải là một trại nhỏ rồi.” [11] “Ơng ta đến từ vùng duyên hải. Cĩ một trại cá ở đĩ, họ bảo thế.” “Ừm, trại cá. Tự hỏi khơng biết ơng ta cĩ biết nhiều về nghề nơng hay khơng nữa?” Axel nĩi. “Đĩ là tất cả những gì cậu đã nghe? Khơng cịn gì nữa?” “Khơng. Ơng ta đã trả hết bằng tiền mặt để lấy chứng thư sở hữu. Đĩ là những gì tơi nghe được. Hẳn ơng ta phải cĩ cả đống tiền với cái trại cá của mình, họ bảo. Và bây giờ ơng ta sẽ khởi sự tại đây với một cửa tiệm.” “Chà! Một cửa tiệm?” “Phải, họ bảo thế.” “Ừm. Vậy là ơng ta sẽ mở một cửa tiệm?” Đây thật sự là một tin quan trọng, và hai người bạn láng giềng bàn xuơi tán ngược về nĩ trên quãng đường trở lên. Đĩ là một tin
lớn. Cĩ lẽ là sự kiện trọng đại nhất trong tồn bộ lịch sử của nơi này; phải, cĩ nhiều điều để bàn về nĩ. Cái gã mới tới này, ơng ta sẽ mua bán với ai đây? Tám người đã định cư trên đất cơng? Hay ơng ta cũng nghĩ tới cả việc thu hút khách từ dưới làng? Dù sao, cái cửa tiệm cĩ khá nhiều ý nghĩa đối với họ; rất cĩ thể nĩ sẽ mang nhiều người tới định cư hơn. Những mảnh đất cĩ thể tăng giá trị. Ai cĩ thể nĩi được? Họ nĩi đi nĩi lại chuyện đĩ như thể họ khơng hề thấy mệt. Phải, đây là hai người đàn ơng với những mối quan tâm và mục đích riêng của họ, cũng lớn lao quan trọng đối với họ như của những người đàn ơng khác. Vùng đất mới này là thế giới của họ; cơng việc, mùa màng, thu hoạch, đĩ là những cuộc phiêu lưu trong đời họ. Khơng phải việc đĩ cũng khá thú vị và phấn khích hay sao? Chà, thật sự là thế. Nhiều phen họ chỉ ngủ được chút ít, phải làm lụng quá giờ cơm; nhưng họ chống chọi, chịu đựng được, và việc đĩ khơng tệ gì cho lắm; việc bị nằm lèn chặt dưới một thân cây suốt bảy tiếng đồng hồ khơng phải là điều cĩ thể làm hỏng đời họ miễn là tứ chi của họ vẫn cịn nguyên. Một thế giới nhỏ hẹp, một cuộc đời khơng cĩ nhiều triển vọng lớn lao? Chà, thật thế! Cái trại mới Storborg đĩ để làm gì chứ, với một cửa tiệm giữa vùng hoang dã, nơi khơng cĩ nhiều triển vọng gì cho lắm? Họ bàn đi tán lại chuyện đĩ cho tới mùa lễ Giáng sinh Axel nhận được một lá thư, một phong bì to trên cĩ in hình một con sư tử; nĩ đến từ Nhà nước. Anh sẽ phải đi lấy dây diện, một cái máy điện thoại, các thứ dụng cụ đồ nghề ở chỗ của Brede Olsen, và gánh vác cơng việc thanh tra đường đây kể từ ngày đầu Năm mới.
[11] stor (tiếng Na Uy) cĩ nghĩa là to lớn.
CHƯƠNG IV Những đồn ngựa tiến lên qua những truơng hoang, chở những ngơi nhà cho các cư dân mới ở vùng hoang dã; hết chuyến này sang chuyến khác, suốt nhiều ngày cho tới khi kết thúc. Bốc dở mọi thứ xuống trên một mảnh đất sẽ được gọi là Storborg; sẽ cĩ lúc nĩ phải trả lời cho cái tên của nĩ, khơng cịn ngờ gì nữa. Cĩ bốn người đang thu gom đá trên đồi, để làm một bức tường và hai hầm chứa. Chở thêm đồ, thêm nữa. Các bức vách của ngơi nhà đã được làm sẵn trước đĩ, chỉ cần dựng chúng lên khi mùa xuân tới; mọi thứ đều được tính tốn gọn gàng chính xác trước cả, mỗi mảnh đều được đánh số, khơng thiếu một cánh cửa cái, cửa sổ nào, cả những tấm kính màu ở mái hiên. Và một hơm, một cỗ xe lên tới, chở đầy những cọc nhỏ. Để làm gì? Một trong những cư dân miền hạ cĩ thể bảo cho họ biết; anh ta đến từ miền nam, và đã nhìn thấy cuộc sống này trước đĩ. “Chúng dành cho một khu vườn cĩ hàng rào,” anh ta bảo. Vậy là người mới tới này sẽ cĩ một khu vườn nằm giữa chốn hoang vu. Một khu vườn lớn. Mọi thứ cĩ vẻ tuyệt vời; trong vùng truơng hoang trảng trống này chưa bao giờ cĩ những chuyến ngựa xe đi lại dập dìu nhộn nhịp đến thế, và nhiều người đã kiếm bộn tiền nhờ vào việc cho thuê ngựa. Đây cũng là một vấn đề để bàn hươu tán vượn. Cĩ triển vọng làm ra tiền trong tương lai; tay nhà buơn này sẽ mua hàng từ nhiều vùng khác; trong nội địa hay từ hải ngoại, chúng sẽ được những đàn ngựa thồ lên
từ mé biển. Phải, trơng như thể mọi thứ sẽ mang một tầm vĩc lớn lao hơn. Cĩ một tay đốc cơng hay quản lý trẻ phụ trách việc chuyên chở; một thanh niên sắc sảo, hách dịch; hắn càu nhàu khi khơng cĩ đủ ngựa, dù sắp tới khơng cịn nhiều chuyến thồ cho lắm. “Nhưng giờ đâu cĩ cịn chi nhiều để chở chứ, khi những căn nhà đã dựng lên,” họ bảo. “Thế à, cịn hàng hĩa thì sao?” Hắn đáp. Sivert ở trại Sellanraa đánh ngựa lĩc cĩc ngang qua đĩ trên đường về, xe trống rỗng như mọi khi, và tay đốc cơng cất tiếng gọi cậu: “Xin chào, anh đi lên xe trống để làm gì? Sao khơng chở giùm chúng tơi một chuyến?” “Sao, cĩ thể,” Sivert nĩi. “Nhưng tơi khơng biết gì về chuyện này.” “Cậu ta ở Sellanraa; ở đĩ họ cĩ hai con ngựa,” cĩ ai đĩ xì xào. “Cái gì? Anh cĩ hai con ngựa à?” Tay đốc cơng nĩi. “Vậy mang chúng xuống đây, cả đơi, để chở giúp đồ đạc ở đây. Chúng tơi sẽ trả khá cho anh.” “Chà,” Sivert nĩi, “chuyện đĩ khơng tệ lắm, dám nĩi thế. Nhưng lúc này chúng tơi đang bận bịu, khơng cĩ thời gian.” “Sao? Khơng thể dành thời gian để kiếm tiền?” Tay đốc cơng nĩi. Nhưng ở Sellanraa khơng phải lúc nào người ta cũng cĩ thời gian, cĩ quá nhiều việc phải làm. Họ đã thuê người giúp việc. Lần đầu tiên mới cĩ một việc như thế xảy ra ở Sellanraa: hai người thợ đá đến từ
Thụy Điển, để đẽo đá cho một cái chuồng bị mới. Việc cất một cái chuồng bị đúng nghĩa đã là một ý tưởng lớn của Isak suốt nhiều năm qua. Túp lều cỏ đang nhốt đàn gia súc quá nhỏ, và khơng thể sửa chữa được nữa; anh cần cĩ một chuồng bị bằng đá với những bức tường đơi và một hầm chứa phân đúng nghĩa bên dưới. Giờ nĩ sẽ được tiến hành. Nhưng cũng cĩ nhiều việc khác cần thực hiện, bởi việc này luơn kéo theo việc khác; ở bất cứ giá nào, cơng việc xây dựng dường như khơng bao giờ kết thúc. Anh đã cĩ một cái máy cưa, một máy xay và một kho chứa cỏ mùa hè cho đàn gia súc; việc cĩ thêm một cái lị rèn cũng là điều hợp lý; quãng đường xuống làng quá xa khi cĩ một cái búa tạ bị vênh lưỡi hoặc một cái mĩng ngựa cần chữa lại. Chỉ đủ để xoay xở, thế thơi. Tại sao anh lại khơng làm chứ? Tính tất cả, cĩ khá nhiều căn nhà phụ lớn bé ở Sellanraa. Trang trại đang ngày càng phình to lên, một nơi khá lớn lao đồ sộ. Hiện giờ khơng thể xoay xở mà khơng cĩ một cơ giúp việc, và Jensine đã ở lại. Ơng thợ rèn cha cơ thỉnh thoảng lại hỏi thăm chừng nào cơ sẽ về nhà; nhưng ơng khơng đặt nặng vấn đề cho lắm, một con người dễ chịu, và cĩ lẽ cũng cĩ những lý do riêng để cho phép cơ ở lại. Và trang trại Sellanraa, xa xơi nhất trong những khu cư ngụ mới, cứ ngày càng to lớn thêm lên; trang trại, nghĩa là những ngơi nhà và mảnh đất. Chỉ cĩ những cư dân thì vẫn như cũ. Cái thời mà một tay người Lapp lang thang cĩ thể tới nhà và nhận tất cả những thứ họ hỏi xin đã qua rồi; giờ họ hiếm khi tới đĩ, dường như thích đi vịng ra xa và ở bên ngồi tầm mắt hơn; khơng cịn thấy một tay nào vào trong nhà nữa, nếu cĩ tới, họ cũng chỉ đứng chờ bên ngồi. Những người Lapp luơn gắn bĩ với những mảnh đất xa xơi hẻo lánh, trong những nơi tăm tối; ánh sáng và khơng khí khiến họ khĩ chịu, họ khơng thể phát đạt; họ khơng khác gì những lồi giịi bọ. Thỉnh thoảng một con bê hoặc một con cừu non biến mất khơng chút tăm hơi ở mé ngồi
trại Sellanraa, chỗ rìa xa nhất của mảnh đất. Khơng thể ngăn được điều đĩ. Và Sellanraa cĩ thể chịu được tổn thất đĩ. Ngay cả khi Sivert cĩ thể bắn, cậu cũng khơng cĩ súng, và dù sao thì cậu cũng khơng thể bắn; một chàng trai tốt bụng, khơng cĩ chút máu hiếu chiến nào; một tay thích đùa cợt bẩm sinh: “Và, dù sao, tơi ngờ là cĩ một đạo luật ngăn cấm việc bắn những người Lapp,” cậu nĩi. Phải, Sellanraa cĩ thể chịu được việc thỉnh thoảng mất mát một đầu gia súc; nĩ đứng đĩ, lớn và mạnh. Nhưng khơng phải khơng cĩ những rắc rối. Inger khơng hồn tồn hài lịng với bản thân và cuộc sống tẻ nhạt quanh năm, khơng; nàng đã từng cĩ một chuyến đi tới một nơi xa, và dường như nĩ đã để lại trong nàng một nỗi bất mãn khĩ chịu. Nĩ cĩ thể biến mất một thời gian, nhưng rồi luơn luơn trở lại. Nàng vẫn thơng minh và cần mẫn như trong những ngày tươi đẹp nhất của nàng, một người vợ xinh đẹp, mạnh khỏe đối với một người đàn ơng vạm vỡ. Nhưng lẽ nào nàng khơng cịn nhớ gì tới Trondhjem; lẽ nào nàng khơng hề mơ tưởng? Cĩ, nhất là vào mùa đơng. Đơi khi nàng thấy hưng phấn và tràn trề nhựa sống, và mong muốn nhiều vơ hạn. Nhưng một người đàn bà khơng thể khiêu vũ một mình, vì thế khơng cĩ cuộc khiêu vũ nào ở Sellanraa cả. Những ý nghĩ nặng nề và những quyển kinh cầu nguyện? Ờ, cĩ Nhưng cĩ một điều gì đĩ, trời đất biết, ở một loại đời sống khác, một điều gì đĩ tuyệt diệu và độc nhất vơ song. Nàng đã học được cách tạm chấp nhận những điều bé nhỏ; dù sao thì hai người thợ đá Thụy Điển cũng mang tới một điều gì đĩ; những gương mặt lạ và những giọng nĩi mới mẻ trong trang trại, nhưng họ là những người đàn ơng lớn tuổi, trầm lặng, thích làm việc hơn chơi đùa. Tuy nhiên, cĩ cịn hơn khơng. Và một trong hai người hát rất êm tai khi đang làm việc; thỉnh thoảng Inger dừng lại để lắng nghe. Tên anh ta là Hjalmar. Và đĩ chưa phải là tất cả mọi phiền tối ở Sellanraa. Chẳng hạn,
cịn cĩ Eleseus nữa – đang thất vọng ngồi thị trấn. Cậu viết thư bảo rằng vị trí của cậu trong văn phịng của viên kỹ sư khơng cịn nữa, nhưng cậu sẽ tìm được một cơng việc khác, chỉ phải chờ. Rồi một lá thư khác đến; cậu đang chờ một sự xoay chuyển tình hình rất chĩng váng, một chức vụ hàng đầu; nhưng đồng thời cậu khơng thể sống bằng khơng khí, và khi họ gửi cho cậu một trăm Kroner, cậu viết thư bảo rằng nĩ chỉ vừa đủ để thanh tốn một số mĩn nợ nhỏ “Ừm,” Isak nĩi. “Nhưng chúng ta cịn phải trả tiền cho hai người thợ đá, và nhiều thứ khác hãy viết thư hỏi xem nĩ cĩ muốn trở về nhà và giúp một tay khơng.” Và Inger viết, nhưng Eleseus khơng hề nghĩ tới chuyện quay về nhà; khơng, chẳng cĩ nghĩa lý gì trong việc thực hiện một chuyến đi khác mà khơng cĩ mục đích gì; thà cậu chết đĩi cịn hơn. Chà, cĩ lẽ chẳng cĩ một chỗ trống nào cho chức vị hàng đầu ở thành phố, và cĩ lẽ Eleseus khơng đủ sắc bén như một lưỡi dao cạo để tiến thân. Cĩ Trời mới biết. Cĩ lẽ cậu cũng khơng xuất sắc lắm trong cơng việc. Viết lách ư? Phải cậu cĩ thể viết khá tốt, và nhanh nhẹn, chuyên cần, nhưng cĩ thể vẫn thiếu một cái gì đĩ cho cơng việc. Và nếu thế, chuyện gì sẽ xảy ra với cậu đây? Khi cậu rời nhà tới đĩ với hai trăm Kroner, thành phố đang chờ đĩn cậu với những mĩn nợ cũ, và khi đã trả xong những mĩn đĩ, vâng, cậu phải cĩ một cây gậy đàng hồng chứ khơng phải một cái cán dù. Cịn cĩ nhiều thứ nhỏ nhặt nhưng hợp lý khác nữa: một cái mũ lơng cho mùa đơng, như tất cả những đồng bạn của cậu, một đơi ván trượt để đi trên băng như mọi người khác, một cái tăm xỉa răng bằng bạc, thứ mà người ta dùng để làm sạch hàm răng và cầm nghịch một cách quý phái khi chuyện gẫu với bạn bè trong một cuộc chè chén này khác. Và chừng nào cịn tiền, cậu vẫn cịn xử sự rất phong lưu; trong
một buổi dạ tiệc để ăn mừng việc quay lại thị trấn, cậu kêu nửa chục bia, và khui chúng một cách thoải mái, hết chai này sang chai khác. “Sao, hai mươi hào cho người hầu bàn ư?” Bạn cậu nĩi; “Mười hào là đủ rồi.” “Đừng cĩ bủn xỉn thế,” Eleseus nĩi. Eleseus khơng hề keo kiệt hay bủn xỉn, khơng; cậu xuất thân từ một gia đình khấm khá, một trang trại lớn, nơi vị Bá tước cha cậu sở hữu vơ số gỗ rừng, bốn con ngựa, ba mươi con bị và ba cỗ máy cắt cỏ. Eleseus khơng phải là một tên nĩi dĩc, và khơng phải cậu là người đã gieo rắc đủ mọi chuyện khơng tưởng về thái ấp Sellanraa; mà chính là viên thanh tra huyện, kẻ tự mua vui cho mình khi thêu dệt về nĩ trước đây một dạo. Nhưng khơng phải Eleseus khơng hài lịng khi thấy những câu chuyện đĩ cũng cĩ ít nhiều sự thật. Vì bản thân cậu chẳng là gì cả, tốt nhất cậu nên là con trai của một ai đĩ cĩ chút danh giá; điều này đem lại cho cậu uy tín, và khá hữu ích theo cách đĩ. Nhưng nĩ khơng thể kéo dài mãi mãi; cái ngày đĩ đã tới khi cậu khơng cịn trì hỗn được việc trả nợ, và khi đĩ cậu làm gì? Một trong số các bạn cậu tới giúp, đưa cậu vào làm ở chỗ cha anh ta, một cửa hiệu tạp hĩa nơi những người nơng dân mua các thứ cần dùng. Cĩ cịn hơn khơng. Thật khốn khổ cho một chàng thanh niên chớm tuổi trưởng thành khi phải bắt đầu với mức lương tập sự trong một cửa tiệm nhỏ bé; khơng cĩ con đường tắt nào đi tới chức vụ Lensmand; tuy nhiên, nĩ cũng đủ cho cậu sống, giúp cậu vượt qua tình cảnh tồi tệ nhất. Vâng, nĩi cho cùng, việc này cũng khơng tệ lắm. Eleseus cũng sẵn lịng và thấy dễ chịu ở đĩ, và mọi người mến cậu; cậu viết thư về nhà bảo rằng cậu đang tập tành buơn bán. Đây là thất vọng lớn nhất của mẹ cậu. Eleseus đang phục vụ trong một tiệm tạp hĩa, chẳng khá hơn chút nào so với việc phụ bán hàng
tại một tiệm nhỏ trong làng. Dạo trước cậu từng cĩ cái gì đĩ cách biệt, khác với những người cịn lại; chưa cĩ ai trong số hàng xĩm láng giềng của họ ra thị trấn sống và làm việc trong một văn phịng. Chẳng lẽ cậu đã để lạc mất mục tiêu lớn của mình? Inger khơng ngu ngốc; nàng biết khá rõ cĩ sự khác biệt giữa người bình thường và người khác thường, dù cĩ lẽ khơng phải lúc nào nàng cũng suy ngẫm về điều đĩ. Isak đơn giản hơn và suy nghĩ chậm hơn; hiện giờ anh ngày càng ít nghĩ tới Eleseus, nếu như cĩ ngồi ngẫm nghĩ; đứa con trai cả của anh đã dần dần trượt ra khỏi tầm tay. Isak khơng cịn nghĩ tới việc phân chia Sellanraa giữa hai đứa con trai khi anh xuơi tay nhắm mắt. Vào đầu mùa xuân, những viên kỹ sư và cơng nhân đến từ Thụy Điển; làm đường, dựng lều trại, làm nhiều việc khác nhau, nổ mìn, san lấp mặt bằng, nhận thực phẩm tiếp tế, thuê ngựa, thương lượng với những người chủ đất về mép nước; tất cả những chuyện này là gì vậy? Đây là chốn hoang vu, nơi khơng ai lui tới trừ những cư dân tại chỗ. À, họ sắp khởi sự khai thác cái mỏ đồng đĩ, chỉ thế thơi. Vậy là rốt cuộc việc này cũng đã diễn ra; Geissler khơng hề nĩi khốc. Đây khơng phải là những nhân vật quan trọng đã tới cùng ơng lần đĩ. Khơng. Hai người bọn họ ở lại phía sau, bận bịu làm ăn đâu đĩ, chắc chắn là vậy. Nhưng cĩ viên kỹ sư cũ, và tay chuyên gia mỏ đã tới hồi đầu. Họ mua lại tất cả những tấm ván thừa của Isak, mua thức ăn, và trả giá cao cho mọi thứ, trị chuyện một cách tử tế và tỏ ra hài lịng với trại Sellanraa. “Xe trượt trên khơng,” họ bảo. “Kéo cáp treo từ đỉnh cao nguyên xuống tới mép nước,” họ bảo. “Sao, xuống chỗ cánh trảng ở đây à?” Isak hỏi, do suy nghĩ chậm
chạp. Nhưng họ phá ra cười khi nghe thấy thế. “Khơng, ở mé bên kia, anh bạn ạ; khơng phải mé này, sẽ phải đi nhiều dặm quá. Khơng, ở mé bên kia cao nguyên, đâm thẳng tới bờ biển; độ dốc tốt và quãng cách khơng xa lắm. Chở quặng xuyên qua khơng trung trong những thùng sắt; ồ nĩ sẽ hoạt động tốt, anh cứ chờ xem. Nhưng thoạt đầu chúng tơi phải chở xuống; làm một con đường, và sẽ chở quặng xuống bằng xe ngựa. Chúng tơi sẽ cần năm mươi con ngựa. Anh thấy đĩ, chúng tơi sẽ làm ăn tốt đẹp. Và chúng tơi cĩ nhiều nhân cơng hơn so với số người ở đây. Sẽ cĩ nhiều hơn nữa đến từ mé bên kia, những tốn thợ, với lều may sẵn, và những lều kho chứa đồ đạc, dụng cụ các thứ, rồi chúng tơi sẽ gặp họ và hợp nhất với họ ở giữa đường, trên đỉnh đồi, anh hiểu khơng? Chúng tơi sẽ làm cho mọi việc trơi chảy, đừng lo, rồi sẽ chở quặng tới Nam Mỹ. Cĩ thể kiếm ra nhiều triệu đồng từ nĩ.” “Thế mấy quý ơng lần trước tới đây đâu rồi?” Isak hỏi. “Sao, à, họ đã bán lại. Anh cịn nhớ họ à? Khơng, họ đã bán lại. Và những người đã mua của họ lại bán đi lần nữa. Hiện giờ chủ của cái mỏ này, chủ của bất cứ khoản tiền nào nằm sau nĩ, là một cơng ty lớn.” “Thế cịn Geissler, hiện giờ ơng ấy ở đâu?” Isak hỏi. “Geissler, chưa hề nghe tên ơng ta. Ơng ta là ai?” “Lensmand Geissler, người đã bán cho anh chỗ này hồi đầu.” “Ồ, ra là ơng ấy! Ơng ta tên là Geissler hả? Cĩ Trời biết giờ ơng ta ở đâu. Vậy ra anh cũng nhớ cả ơng ta?”
Những tốn thợ nổ mìn phá đá trên đồi suốt mùa hè. Trong trang trại cũng cĩ nhiều cơng việc. Inger bận rộn bán sữa và nơng sản, và việc này khiến nàng thấy vui. Tập tành kinh doanh buơn bán, cĩ thể nĩi vậy, và gặp gỡ tất cả những người thợ đến và đi. Isak đi quanh với cái dáng nặng nề của anh và làm việc trên đồng ruộng; khơng gì cĩ thể quấy nhiễu được anh. Sivert và hai người thợ đá dựng cái chuồng bị mới. Đĩ là một cơng trình đẹp đẽ, nhưng mất khá nhiều thời gian để hồn thành nĩ, khi chỉ cĩ ba người làm; ngồi ra Sivert cịn phải thường xuyên ra giúp việc trên đồng. Lúc này cái máy cắt cỏ thật là hữu dụng; và cũng thật là tốt khi cả ba người phụ nữ xơng xáo cĩ thể thay phiên nhau cắt cỏ. Mọi sự diễn ra tốt đẹp; giờ đã cĩ sự sống giữa chốn hoang vu, và tiền bạc mọc lên, nở hoa khắp chốn. Và hãy nhìn qua Storborg, trang trại của người thương gia mới tới. Cĩ cơng việc làm ăn với quy mơ tầm cỡ! Cái tay Aron này hẳn phải là một phù thủy, một anh chàng tinh quái; anh ta đã biết trước về những hoạt động khai mỏ sắp diễn ra; và đã cĩ mặt sẵn sàng ngay tại chỗ, với cửa tiệm và kho hàng, để kiếm lợi tối đa. Kinh doanh à? Anh ta kinh doanh đủ cho cả một quốc gia. Phải, đủ cho một ơng vua! Trước hết, anh ta bán những thứ đồ dùng gia đình và quần áo phụ nữ; nhưng những người thợ mỏ kiếm được nhiều tiền khơng ngại tiêu xài; khơng chỉ vui vẻ mua những thứ cần thiết; họ mua mọi thứ, bất cứ thứ gì. Và trong hầu hết những chiều thứ Bảy, cửa tiệm Storborg đơng nghẹt khách. Aron tha hồ hốt bạc; cả người thư ký và vợ anh ta đều được gọi vào để giúp việc sau quầy, và bản thân Aron cũng phục vụ, bán hàng tích cực tối đa. Ngay cả khi đĩ cửa tiệm vẫn khơng vắng khách cho tới tận khuya. Và những người chủ ngựa trong
làng đã nĩi đúng; việc chuyên chở hàng hĩa lên trại Storborg vẫn liên miên khơng ngớt; nhiều lần họ phải cắt qua con đường cũ và tạo nên những đường tắt mới. Cuối cùng một con đường mới rộng rãi đã hình thành, rất khác với con đường mịn đầu tiên băng qua truơng của Isak. Aron là một người ban phúc và một ân nhân, đúng vậy, với cửa tiệm và con đường mới của anh ta. Tên thật của anh ta khơng phải là Aron, đĩ chỉ là tên thánh; nĩi chính xác, anh ta tên là Aronsen, anh ta tự gọi mình như thế, và vợ anh ta cũng gọi theo anh ta. Họ là một gia đình khơng thể xem thường, với hai cơ hầu gái và một chàng trai giúp việc. Cịn về mảnh đất ở Storborg, cho tới lúc này nĩ vẫn chưa bị chạm tới. Aronsen khơng cĩ thì giờ canh tác. Đào xới một cánh đồng cằn cỗi thì cĩ ích gì? Nhưng Aronsen cĩ một khu vườn cĩ hàng rào bao quanh, trồng những bụi lý chua, cúc tây, thanh lương trà và cây ăn quả. Phải, một khu vườn đích thực. Cĩ một con đường mịn rộng dọc khu vườn, nơi Aronsen thả bộ vào những ngày Chủ nhật với tẩu thuốc trên mơi, và ở phía sau là hàng hiên của ngơi nhà, với những tấm kính màu cam, đỏ và xanh dương. Storborg Và cĩ lũ trẻ. Ba đứa bé xinh xắn. Cơ bé gái đang học cách đĩng vai trị con gái của một thương nhân giàu cĩ, và hai cậu con trai đang học cách buơn bán làm ăn. Phải, ba đứa bé với một tương lai phía trước! Aronsen là một người biết tính trước chuyện tương lai, khơng thì anh ta đã chẳng tới đĩ. Hẳn ta anh cĩ thể gắn bĩ với cái trại cá của mình, và rất cĩ thể gặp may với cơng cuộc làm ăn đĩ và kiếm ra tiền, nhưng nĩ khơng giống như chuyện kinh doanh; khơng cĩ gì tốt hơn thế, một điều tốt nhất đối với những thường dân. Người ta khơng ngã mũ trước một ngư dân. Trước đĩ Aronsen từng tự tay kéo những mái chèo trên con thuyền của mình; giờ thì anh ta sẽ lắp buồm cho nĩ. Cĩ một câu mà anh ta luơn sử dụng: “Ngon lành.” Anh dùng nĩ trong