Quản trị rủi ro - Chương 1: Tổng quan về rủi ro và quản trị rủi ro

Nội dung text: Quản trị rủi ro - Chương 1: Tổng quan về rủi ro và quản trị rủi ro

1. Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM 15-Apr-13 Khoa Thương mại - Du lịch Nội dung môn học: Chương 1. Tổng quan về rủi ro và quản trị rủi ro QUẢN TRỊ RỦI RO Chương 2. Nhận dạng rủi ro Chương 3. Đo lường rủi ro GV: HỒ VĂN DŨNG Chương 4. Kiểm soát rủi ro KHOA THƯƠNG MẠI – DU LỊCH Chương 5. Tài trợ rủi ro ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP TP.HCM Một số chuyên đề rủi ro đặc thù 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 1 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 2 Chương 1. Tổng quan về rủi ro và quản trị rủi ro Nội dung nghiên cứu:  Trong cuộc sống, bạn đã bao giờ gặp rủi ro chưa? 1.1. Giới thiệu về rủi ro và bất định  Theo bạn trong hoạt động kinh doanh, doanh nghiệp có 1.2. Quản trị rủi ro thể gặp phải những rủi ro gì?  Bạn có nghĩ rằng chúng ta có thể kiểm soát được rủi ro hay không? Giải thích. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 3 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 4 Mục tiêu của công ty? Mục tiêu của công ty? Gia tăng giá trị công ty Suy cho cùng, quyết định của nhà quản trị phải nhằm (Dài hạn, cuối cùng) vào mục tiêu gia tăng tài sản cho chủ sở hữu. Muốn vậy, mọi quyết định tài chính cần chú ý đến khả năng tạo ra giá trị. Đứng trên giác độ tạo ra giá trị, tối đa hóa lợi nhuận được cụ thể và lượng hóa bằng các chỉ tiêu sau:  Tối đa hóa chỉ tiêu lợi nhuận sau thuế (Earning after tax – EAT/ Net income – NI)  Tối đa hóa lợi nhuận trên cổ phiếu (Earning per share – EPS) Thanh khoản Lợi nhuận  Tối đa hóa thị giá cổ phiếu (market price per share) (Hiện tại) (Cuối năm/cuối kỳ) 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 5 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 6 Hồ Văn Dũng 1
2. Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM 15-Apr-13 Khoa Thương mại - Du lịch Mục tiêu của quản trị 1.1. Giới thiệu về rủi ro và bất định Tối đa hóa doanh thu (Maximize revenues) 1.1.1. Giới thiệu chung Giảm thiểu rủi ro (Minimize risk) Trong cuộc sống hàng ngày và trong công việc, rủi ro có thể xuất hiện trên mọi lĩnh vực. Giảm thiểu số thuế phải nộp (Minimize tax) Rủi ro không loại trừ một ai, một quốc gia nào, một Lưu ý: Cần phân biệt: dân tộc nào.  Trốn thuế Rủi ro có thể xuất hiện mọi lúc, mọi nơi, trong mọi bất hợp pháp công việc.  Tránh thuế Rủi ro có thể xuất hiện ở những chỗ, những nơi, vào hợp pháp những lúc mà không một ai có thể ngờ tới. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 7 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 8 1.1.2. Các khái niệm cơ bản 1.1.2. Các khái niệm cơ bản (tt) Sự chắc chắn (Certainty): là một trạng thái không có nghi ngờ. Sự bất định (Uncertainty): là sự nghi ngờ về khả năng của chúng ta trong việc tiên đoán kết Theo Anh/Chị Rủi ro là gì? quả tương lai của một loạt những hoạt động hiện tại, là tình huống ta không biết chắc chắn chuyện gì xảy ra cũng như khả năng xảy ra những biến cố này. Sự hiện diện của rủi ro gây nên sự bất định. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 9 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 10 1.1.2. Các khái niệm cơ bản (tt) 1.1.2. Các khái niệm cơ bản (tt) Theo trường phái tiêu cực: rủi ro được coi là Rủi ro là gì? sự không may mắn, sự tổn thất, mất mát, nguy hiểm  Rủi ro là điều không lành, không tốt, bất ngờ xảy đến.  Rủi ro (đồng nghĩa với rủi) là sự không may.  Rủi ro là khả năng gặp nguy hiểm hoặc bị đau đớn, thiệt hại 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 11 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 12 Hồ Văn Dũng 2
3. Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM 15-Apr-13 Khoa Thương mại - Du lịch 1.1.2. Các khái niệm cơ bản (tt) 1.1.2. Các khái niệm cơ bản (tt) Rủi ro là gì? Rủi ro là gì? Theo trường phái tiêu cực (tt): Theo trường phái tiêu cực (tt):  Rủi ro là sự bất trắc, gây ra mất mát, hư hại.  Rủi ro tồn tại khi điều bạn không muốn nó xảy ra  Rủi ro là yếu tố liên quan đến nguy hiểm, sự khó cuối cùng có cơ hội xảy ra. khăn hoặc điều không chắc chắn.  Rủi ro là khả năng một sự kiện nào đó sẽ gây ra  Rủi ro là sự tổn thất về tài sản hay sự giảm sút lợi một kết cục không mong đợi trên tình hình tài nhuận thực tế so với lợi nhuận dự kiến. chính của công ty hay cản trở công ty đạt mục tiêu đã định. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 13 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 14 1.1.2. Các khái niệm cơ bản (tt) 1.1.2. Các khái niệm cơ bản (tt) Rủi ro là gì? Rủi ro là gì? Theo trường phái tiêu cực (tt): Theo trường phái trung hòa:  Rủi ro là những bất trắc ngoài ý muốn xảy ra trong  Rủi ro là sự bất trắc có thể đo lường được. quá trình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, tác động xấu đến sự tồn tại và phát triển của doanh  Rủi ro là sự bất trắc có thể liên quan đến việc xuất nghiệp. hiện những biến cố không mong đợi.  Tóm lại, theo cách nghĩ truyền thống thì “Rủi ro là những thiệt hại, mất mát, nguy hiểm hoặc các yếu tố liên quan đến nguy hiểm, khó khăn, hoặc điều không chắc chắn có thể xảy ra cho con người”. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 15 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 16 1.1.2. Các khái niệm cơ bản (tt) 1.1.2. Các khái niệm cơ bản (tt) Rủi ro là gì? Rủi ro là gì? Theo trường phái trung hòa (tt): Theo trường phái trung hòa (tt):  Rủi ro là một tổng hợp những ngẫu nhiên có thể đo  Rủi ro là sự sai biệt giữa lợi nhuận thực tế so với lường được bằng xác suất. lợi nhuận kỳ vọng.  Rủi ro là giá trị và kết quả mà hiện thời chưa biết đến. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 17 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 18 Hồ Văn Dũng 3
4. Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM 15-Apr-13 Khoa Thương mại - Du lịch Rủi ro là gì? 1.1.2. Các khái niệm cơ bản (tt) Rủi ro là khả năng xảy ra sự khác biệt giữa kết quả Rủi ro là gì? thực tế và kết quả kỳ vọng theo kế hoạch. Theo trường phái trung hòa (tt):  Như vậy, theo trường phái trung hòa, rủi ro là sự bất trắc có thể đo lường được. Rủi ro vừa mang tính tích cực, vừa mang tính tiêu cực. Rủi ro có thể mang đến những tổn thất, mất mát, nguy hiểm cho con người, nhưng cũng có thể mang đến những cơ hội. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 19 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 20 Tại sao phải nghiên cứu rủi ro? Tại sao phải nghiên cứu rủi ro? (tt) Khi nói về tương lai Trong hoạt động kinh doanh luôn tồn tại Chỉ có một điều chắc chắn là những yếu tố ngẫu nhiên, bất định (không mọi thứ đều không chắc chắn chắc chắn). Để đối phó với các yếu tố bất định  Giả định mọi việc sẽ xảy ra đúng như kế hoạch và sẵn sàng thích nghi với những biến đổi có thể có.  Tiên liệu và hạn chế các yếu tố bất định 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 21 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 22 Các loại môi trường ra quyết định Các loại môi trường ra quyết định (tt) Ra quyết định trong điều kiện chắc chắn Ra quyết định trong điều kiện rủi ro (Decision making under certainty) (Decision making under risk)  Thông tin đầu vào hoàn toàn xác định  Thông tin đầu vào có nhiều giá trị, có phân  Kết quả đầu ra là duy nhất, xác suất = 1 bố xác suất  Dễ dàng, nhanh chóng ra quyết định  Kết quả đầu ra cũng vậy, tập hợp các kết quả có phân bố xác suất  Áp dụng lý thuyết xác suất để ra quyết định 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 23 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 24 Hồ Văn Dũng 4
5. Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM 15-Apr-13 Khoa Thương mại - Du lịch Các loại môi trường ra quyết định (tt) Tại sao phải nghiên cứu rủi ro? (tt) Ra quyết định trong điều kiện không chắc Nếu tích cực nghiên cứu rủi ro, nhận dạng, đo chắn/bất định (Decision making under lường rủi ro, người ta có thể tìm ra những biện uncertainty) pháp phòng ngừa, hạn chế những rủi ro tiêu  Thông tin đầu vào không chắc chắn, không cực, đón nhận được những cơ hội mang lại kết có phân bố xác suất quả tốt đẹp cho tương lai.  Kết quả đầu ra không xác định, không có phân bố xác suất  Khó khăn để ra quyết định  Áp dụng lý thuyết trò chơi 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 26 Rủi ro – Bất định 1.1.2. Các khái niệm cơ bản (tt) Phân biệt rủi ro và bất định? THEO ANH/CHỊ CHÚNG TA THƯỜNG ĐỐI DIỆN VỚI RỦI RO NHIỀU HƠN HAY Rủi ro (risk) là những Bất định (Uncertainty) tình huống có nhiều là tình huống ta không BẤT ĐỊNH NHIỀU HƠN? biến cố có thể xảy ra biết chắc chắn chuyện và ta biết xác suất xuất gì xảy ra cũng như hiện cũng như kết quả khả năng xảy ra những của các biến cố này. biến cố này. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 27 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 28 1.1.2. Các khái niệm cơ bản (tt) 1.1.2. Các khái niệm cơ bản (tt) Phân biệt rủi ro và bất định? Phân biệt rủi ro và bất định?  Những gì xảy ra trong thực tế chủ yếu là bất định,  Sự khác biệt giữa rủi ro và bất định là khả năng chúng ta không biết tất cả các khả năng có thể xảy chúng ta có thể tác động để thay đổi xác suất xảy ra cũng như xác suất xuất hiện của những khả năng ra các biến cố và kết quả của biến cố. Nếu chúng ta này. không làm gì cả thì đó là rủi ro, còn nếu chúng ta  Chúng ta thường đối diện với bất định hơn là rủi có thể tham gia làm hạn chế thiệt hại và tăng ro. những lợi ích thì đó là bất định. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 29 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 30 Hồ Văn Dũng 5
6. Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM 15-Apr-13 Khoa Thương mại - Du lịch 1.1.2. Các khái niệm cơ bản (tt) 1.1.2. Các khái niệm cơ bản (tt) Phân biệt rủi ro và bất định? Thái độ con người đối với rủi ro:  Tóm lại, tương lai sẽ là bất định chứ không phải Người mạo hiểm/thích rủi ro (risk – taker/ risk rủi ro. Nếu đã là bất định thì chúng ta có thể tác - lover) động tích cực nhằm làm giảm xác suất thiệt hại (tăng xác suất thành công), tạo ra nhiều biến cố tốt Người ngại rủi ro (risk – averse) hơn và làm tăng giá trị cho tương lai. Ngược lại Người bàng quan với rủi ro/ người trung dung nếu không chủ động can thiệp chúng ta cũng sẽ chỉ với rủi ro (risk – neutral) phó mặc cho rủi ro xảy ra, và nhiều khi cũng sẽ làm cho kết quả xấu hơn. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 31 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 32 1.1.3. Các khái niệm khác liên quan đến rủi ro VÍ DỤ VỀ RỦI RO THUẦN TÚY 1.1.3.1. Rủi ro thuần túy và rủi ro suy đoán . Người chủ một chiếc xe có rủi ro tổn thất tiềm ẩn liên Rủi ro thuần túy: là rủi ro chỉ mang lại những thiệt quan đến một vụ đụng xe. Nếu có đụng xe, người đó hại, mất mát, nguy hiểm như: hỏa hoạn, mất cắp, tai sẽ bị thiệt hại về tài chính. Nếu không, người đó sẽ nạn giao thông, tai nạn lao động và nó làm phát không có lợi gì cả, vì thế tình trạng tài chính của sinh một khoản chi phí (để bù đắp thiệt hại) nên phải người đó vẫn không thay đổi. có biện pháp phòng tránh hoặc hạn chế. Rủi ro thuần túy là những rủi ro dẫn đến tình huống tổn thất hay không tổn thất. Trường hợp tốt nhất là tổn thất không xảy ra. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 33 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 34 1.1.3. Các khái niệm khác liên quan đến rủi ro (tt) VÍ DỤ VỀ RỦI RO SUY ĐOÁN 1.1.3.1. Rủi ro thuần túy và rủi ro suy đoán (tt) . Đầu tư vào một dự án vốn có thể có lợi nhuận Rủi ro suy đoán (còn gọi là rủi ro mang tính đầu cơ): hay có thể thất bại. Những rủi ro thuần túy thì là rủi ro mà trong đó những cơ hội tạo ra thuận lợi gắn với những nguy cơ gây ra tổn thất, loại rủi ro này luôn luôn làm người ta khó chịu, nhưng những là động lực thúc đẩy hoạt động kinh doanh và có tính rủi ro suy đoán có mặt hấp dẫn nào đó. hấp dẫn của nó. Rủi ro suy đoán là những rủi ro dẫn đến tình huống tổn thất hoặc sinh lợi. Phần sinh lợi còn gọi là phần thưởng cho rủi ro. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 35 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 36 Hồ Văn Dũng 6
7. Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM 15-Apr-13 Khoa Thương mại - Du lịch Phân biệt giữa rủi ro thuần túy và rủi ro suy đoán Phân biệt giữa rủi ro thuần túy và rủi ro suy đoán Rủi ro thuần túy là rủi ro chỉ mang lại cho người ta Một cách đặc trưng, bất kỳ rủi ro nào cũng đều những thiệt hại. Rủi ro thuần túy thì tạo ra chi phí, có cả hai yếu tố thuần túy và suy đoán như vậy, người ta cần tránh nó hay ít ra là giảm thiểu mức độ tổn thất mà nó gây ra. RỦI RO Ngược lại, rủi ro suy đoán là lý do tồn tại của doanh nghiệp; nó có thể chấp nhận những cơ hội tạo ra lợi nhuận đáng kể so với các khoản lỗ có thể có. Rủi ro suy đoán là một nguồn lợi nhuận được chấp nhận. RỦI RO THUẦN TÚY RỦI RO SUY ĐOÁN XẢY RA XẤU XẢY RA TỐT, XẤU BẢO HIỂM HEDGING 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 37 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 38 1.1.3. Các khái niệm khác liên quan đến rủi ro (tt) 1.1.3. Các khái niệm khác liên quan đến rủi ro (tt) 1.1.3.2. Rủi ro có thể đa dạng hóa và không 1.1.3.2. Rủi ro có thể đa dạng hóa và không thể đa thể đa dạng hóa dạng hóa Rủi ro có thể đa dạng hóa hay còn gọi là rủi ro Rủi ro không thể đa dạng hóa hay còn gọi là rủi ro không có tính hệ thống/rủi ro có thể phân tán: đây là hệ thống/rủi ro thị trường/rủi ro không thể phân tán: những rủi ro thường xảy ra trong phạm vi hẹp, mang đây là những rủi ro nảy sinh từ sự tác động to lớn của tính riêng có, cá thể nên có thể phân chia, giảm thiểu thị trường thường nằm ngoài sự kiểm soát của doanh được bằng cách đa dạng hóa; bằng con đường đóng nghiệp và không thể giảm thiểu được bằng cách đa góp quỹ chung để chia sẻ rủi ro. dạng hóa hay bằng con đường đóng góp quỹ chung để chia sẻ rủi ro. (ví dụ như rủi ro của sự trì trệ nền kinh tế toàn cầu). 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 39 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 40 VÍ DỤ VỀ RỦI RO CÓ THỂ ĐA DẠNG HÓA VÍ DỤ VỀ RỦI RO CÓ THỂ ĐA DẠNG HÓA Trường hợp 1: không đa dạng hóa đầu tư . Rủi ro cho người đầu tư cổ phiếu khi công ty bị phá sản. Khi đa dạng hóa, rủi ro này sẽ Thời tiết nóng Thời tiết lạnh Lợi nhuận kỳ (p = 0,5) (p = 0,5) vọng E(π) giảm. Lợi nhuận khi kinh 30 12 21 . Ví dụ về một nhà kinh doanh kinh doanh máy doanh máy lạnh lạnh và máy sưởi Lợi nhuận khi kinh 12 30 21 doanh máy sưởi n n  2 (x) p .(x x)2 E(x)  xi.pi ;  i i i 1 i 1 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 41 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 42 Hồ Văn Dũng 7
8. Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM 15-Apr-13 Khoa Thương mại - Du lịch VÍ DỤ VỀ RỦI RO CÓ THỂ ĐA DẠNG HÓA VÍ DỤ VỀ RỦI RO CÓ THỂ ĐA DẠNG HÓA Trường hợp 2: nếu đa dạng hóa đầu tư E(π) σ2(π) Thời tiết nóng Thời tiết lạnh Lợi nhuận kỳ (p = 0,5) (p = 0,5) vọng E(π) Trường hợp 1: không 21 81 Lợi nhuận kinh 15 6 đa dạng hóa đầu tư doanh máy lạnh Trường hợp 2: nếu 21 0 Lợi nhuận kinh 6 15 đa dạng hóa đầu tư doanh máy sưởi Phương án đa dạng hóa thì không có rủi ro do miền biến động của Lợi nhuận vừa kinh 21 21 21 lợi nhuận là không có (σ = 0) doanh máy lạnh vừa kinh doanh máy sưởi Lưu ý: (Σ) • σ = 0: môi trường chắc chắn 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 43 • σ càng lớn rủi ro càng lớn VÍ DỤ VỀ RỦI RO CÓ THỂ ĐA DẠNG HÓA VÍ DỤ VỀ RỦI RO CÓ THỂ ĐA DẠNG HÓA Phân phối chuẩn có trung bình giống nhau nhưng phương sai khác nhau . Chọn những mặt hàng kinh doanh có tương quan ngược (ví dụ kinh doanh áo đi mưa với dù che nắng) 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 45 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 46 VÍ DỤ VỀ RỦI RO KHÔNG THỂ ĐA DẠNG HÓA RỦI RO THỊ TRƯỜNG/ Rủi ro không thể đa dạng hóa . Những thỏa hiệp đóng góp sẽ không có ảnh . Những thay đổi trong cơ chế quản lý hưởng đến phương diện rủi ro về sự trì trệ nền . Những thay đổi trong thị hiếu của khách hàng kinh tế toàn cầu bởi vì rủi ro này có ảnh hưởng . Tiến bộ khoa học công nghệ đến tất cả những người tham gia gần như cùng một cách thức và vào cùng một thời điểm. . Chuyển dịch trong dòng vốn đầu tư . Thay đổi và dịch chuyển lực lượng lao động, dân số . Sự suy thoái nền kinh tế 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 47 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 48 Hồ Văn Dũng 8
9. Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM 15-Apr-13 Khoa Thương mại - Du lịch 1.1.4. Hai khái niệm đặc biệt liên quan đến sự bất định 1.1.4. Hai khái niệm đặc biệt liên quan đến sự bất định (tt) a/ Sự lựa chọn ngược Nhắc lại một số thất bại của thị trường trong b/ Rủi ro đạo đức kinh tế học: Đây là hai khái niệm có tầm quan trọng rất Ngoại tác lớn đối với quản trị rủi ro. Thông tin bất cân xứng Độc quyền Hàng hóa công 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 49 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 50 1.1.4. Hai khái niệm đặc biệt liên quan đến sự bất định (tt) Sự lựa chọn ngược Thông tin bất cân xứng là tình trạng trong một giao Lựa chọn ngược, hay lựa chọn bất lợi (adverse dịch có một bên có thông tin đầy đủ hơn và tốt hơn selection) xảy ra khi trong một giao dịch, người bán hoặc người mua biết rõ hơn về tính chất sản phẩm, mà so với bên còn lại. đối tượng kia không biết. Đó là việc tự chọn lựa của Thông tin bất cân xứng là một thất bại của thị những người có rủi ro cao; nói cách khác, những người trường vì nó gây ra: có rủi ro cao nhất sẽ là người có xu hướng mua bảo hiểm nhiều nhất.  Sự lựa chọn ngược (lựa chọn bất lợi) - (Adverse Selection)  Rủi ro đạo đức (tâm lý ỷ lại) – (Morald Hazard)  Vấn đề người ủy quyền – Người thừa hành (Principal - Agent) 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 51 52 1.1.4. Hai khái niệm đặc biệt liên quan đến sự bất định Sự lựa chọn ngược (tt) Sự lựa chọn ngược: là kết quả của việc mua Rủi ro đạo đức hay tâm lý ỷ lại: là tình trạng bảo hiểm, nó có sức thu hút mãnh liệt nhất cá nhân hay tổ chức không còn động cơ để đối với những cá nhân sẽ gặp thiệt hại. Vì cố gắng hay hành động một cách hợp lý như thế, nhu cầu mua bảo hiểm là lớn nhất đối trước khi giao dịch xảy ra. với những người gần như gặp phải tổn thất. Vấn đề của sự lựa chọn ngược đặc biệt Mối nguy hại về đạo đức mô tả bảo hiểm có nghiêm trọng khi những người mua bảo hiểm xu hướng làm giảm đi những động lực ngăn có thể che đậy những thông tin mà nhà bảo ngừa tổn thất. hiểm có thể dùng để đánh giá khả năng xảy ra tổn thất. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 53 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 54 Hồ Văn Dũng 9
10. Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM 15-Apr-13 Khoa Thương mại - Du lịch Sự khác nhau giữa lựa chọn ngược và tâm lý ỷ lại 1.2. Quản trị rủi ro Lựa chọn ngược là hậu quả của thông tin bất 1.2.1. Lịch sử phát triển của quản trị rủi ro cân xứng trước khi giao dịch xảy ra. Quản trị rủi ro đã được thực hiện một cách không chính thức từ thời xa xưa. Người tiền sử tụ tập lại với Tâm lý ỷ lại là hậu quả của thông tin bất cân nhau thành những bộ lạc để bảo tồn tài nguyên thiên xứng sau khi giao dịch đã xảy ra. nhiên, chia sẻ trách nhiệm, và chống lại những bất trắc trong cuộc sống. Giai đoạn đánh dấu sự ra đời của quản trị rủi ro hiện đại cả về mặt học thuật lẫn nghề nghiệp là giai đoạn 1955-1964. Lúc đó quản trị rủi ro mới chính thức có được một sự chấp nhận rộng rãi đối với những nhà thực hành lẫn những nhà nghiên cứu. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 55 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 56 1.2. Quản trị rủi ro 1.2. Quản trị rủi ro 1.2.1. Lịch sử phát triển của quản trị rủi ro (tt) 1.2.2. Các quan điểm về quản trị rủi ro Từ giữa những năm 70, quản trị rủi ro bắt đầu đi vào một giai Quan điểm truyền thống: Quản trị rủi ro là một môn đoạn mang tính quốc tế, đó là giai đoạn toàn cầu hóa. học gồm nhiều ngành học liên quan đến việc quản trị Trong những năm 90, các hoạt động quản trị rủi ro tiếp tục những “rủi ro” thuần túy của tổ chức. Nó là quan phát triển. Quản trị rủi ro không phải là một lĩnh vực hoàn điểm của những người quan tâm đến lợi nhuận dựa thiện như các môn khoa học khác (kế toán, tài chính, ). Tuy trên ý niệm quản trị rủi ro đang tăng trưởng đều, thay còn nhiều tranh cãi nhưng quản trị rủi ro ngày nay đã vượt xa vì thay đổi hoàn toàn việc mua bảo hiểm. nguồn gốc ban đầu của nó. Việc mua bảo hiểm tiếp tục đóng một vai trò hết sức quan trọng trong hầu hết những trách nhiệm của nhà quản trị nhưng tầm quan trọng của nó đang bị giảm đi. Từ đó, nguyên tắc mua bảo hiểm đang dần hòa hợp với những hoạt động quản trị rủi ro khác của tổ chức. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 58 1.2. Quản trị rủi ro 1.2. Quản trị rủi ro 1.2.2. Các quan điểm về quản trị rủi ro (tt) 1.2.2. Các quan điểm về quản trị rủi ro (tt) Quan điểm quản trị rủi ro toàn diện: Quản trị rủi Quan điểm thứ ba: được dựa trên quan điểm lý ro là một quá trình có hệ thống, dựa trên cơ sở thống thuyết tài chính hiện đại về chức năng quản trị rủi ro. kê và tổng hợp được xây dựng để đánh giá quản trị Theo đó quản trị rủi ro là những quyết định tài chính rủi ro. và nên được đánh giá trong mối tương quan ảnh hưởng của chúng đến giá trị công ty. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 59 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 60 Hồ Văn Dũng 10
11. Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM 15-Apr-13 Khoa Thương mại - Du lịch 1.2. Quản trị rủi ro 1.2. Quản trị rủi ro 1.2.3. Khái niệm quản trị rủi ro Vấn đề là: “Mất bò mới lo làm chuồng” đây là một câu ví để phản ánh những trường hợp mà chỉ đến khi sự việc Rủi ro gì doanh nghiệp có thể gặp? xảy ra rồi thì người ta mới giật mình nhận biết để xử Rủi ro này đã từng được giải quyết như thế lý. Gần đây, các doanh nghiệp đã bắt đầu quan tâm nào? nhiều hơn đến việc “làm chuồng” thế nào một cách bài bản để không bị “mất bò”. Giải pháp phòng ngừa rủi ro dự kiến? “Phòng bệnh hơn chữa bệnh” “Đừng bỏ tất cả trứng vào một giỏ” – Don’t put all your eggs in one basket 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 61 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 62 1.2. Quản trị rủi ro 1.2. Quản trị rủi ro Nếu bạn càng không biết về: Nói cách khác, nếu bạn càng biết và hiểu về:  Tất cả các kết cục tiềm năng  Tất cả các kết cục tiềm năng  Khả năng xảy ra  Khả năng xảy ra  Chi phí của các kết cục này  Chi phí của các kết cục này thì rủi ro càng tăng thì bạn càng có khả năng là một nhà quản trị rủi ro giỏi. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 63 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 64 1.2. Quản trị rủi ro 1.2. Quản trị rủi ro 1.2.3. Khái niệm quản trị rủi ro 1.2.3. Khái niệm quản trị rủi ro (tt) “Quản trị rủi ro là quá trình tiếp cận rủi ro “Quản trị rủi ro là một chức năng quản trị một cách khoa học, toàn diện và có hệ thống chung để nhận ra, đánh giá và đối phó với nhằm nhận dạng, kiểm soát, phòng ngừa và những nguyên nhân và hậu quả của tính bất giảm thiểu những tổn thất, mất mát, những ảnh hưởng bất lợi của rủi ro”. định và rủi ro của tổ chức”. “Quản trị rủi ro là hệ thống các biện pháp nhằm giảm chi phí và giảm tác động của các biến cố đến thu nhập trong tương lai”. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 65 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 66 Hồ Văn Dũng 11
12. Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM 15-Apr-13 Khoa Thương mại - Du lịch Ai sẽ là người quản trị rủi ro? NHIỆM VỤ CỦA NHÀ QUẢN TRỊ RỦI RO  Rủi ro xảy ra xung quanh chúng ta, ở mọi 1. Giúp tổ chức nhận dạng, phân tích, đo lường và phân vấn đề phát sinh trong một tổ chức. loại những rủi ro đã và sẽ đến với tổ chức. 2. Xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình kiểm soát  Tất cả các thành viên trong Doanh nghiệp rủi ro với những điều kiện phù hợp với tổ chức đó. đều là những nhà quản trị rủi ro. 3. Xây dựng và thực hiện tốt các chương trình tài trợ rủi  Trách nhiệm quản trị rủi ro không thể chuyển ro: giao hoặc thuê ngoài! a. Thu xếp và thực hiện nhanh chóng các hợp đồng bảo hiểm b. Xây dựng và quản lý hiệu quả các quỹ dự phòng c. Vận động sự ủng hộ của các chủ thể có liên quan d. Phân tích và lựa chọn các hình thức tài trợ thích hợp khác 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 67 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 68 1.2. Quản trị rủi ro 1.2. Quản trị rủi ro Lưu ý rằng quản trị rủi ro tốt không hẳn là sẽ Rủi ro lớn nhất là bạn không biết tất cả các rủi ngăn ngừa được các điều tồi tệ xảy ra. ro. NHƯNG khi những điều tồi tệ xảy ra, quản trị Vấn đề lớn nhất ở đây đó là có nhiều rủi ro rủi ro tốt đã dự báo được và giảm thiểu các ảnh nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn. hưởng tiêu cực của chúng. 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 69 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 70 1.2.4. Quy trình quản trị rủi ro Nhận dạng Đo lường KẾT THÚC CHƯƠNG 1 Kiểm soát Tài trợ 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 71 15-Apr-13 Hồ Văn Dũng 72 Hồ Văn Dũng 12