Kinh tế lượng - Chương học 1: Nhập môn Kinh tế lượng

Nội dung text: Kinh tế lượng - Chương học 1: Nhập môn Kinh tế lượng

1. Chương 1 - Nhập môn Kinh tế lượng * Jeffrey M. 09/12/2017 Wooldridge Bản chất của Kinh tế lượng và Bản chất của Kinh Tế Lượng Dữ liệu Kinh tế và Dữ liệu kinh tế 1.1 Kinh tế lượng là gì? Kinh tế lượng = sử dụng các phương pháp thống kê để phân tích dữ liệu Kinh tế Chương 1 Các nhà Kinh tế lượng thường phân tích dữ liệu phi thí nghiệm Các mục tiêu đặc trưng của phân tích kinh tế lượng Ước lượng các mối quan hệ giữa các biến kinh tế Wooldridge: Giới thiệu Kinh tế lượng : Kiểm định các lý thuyết và các giả thuyết kinh tế Một phương pháp tiếp cận hiện đại, 5e Dự báo các biến kinh tế Đánh giá và bổ sung chính sách của chính phủ và doanh nghiệp © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. Bản chất của Kinh tế lượng và Bản chất của Kinh tế lượng và Dữ liệu Kinh tế Dữ liệu Kinh tế VD 1.1 Mô hình kinh tế về tội phạm (Becker - 1968) 1.2 Các bước trong việc phân tích kinh tế lượng Thiết lập phương trình đối với hoạt động phạm tội dựa trên nguyên tắc tối đa 1) Mô hình kinh tế (bước này thường bị bỏ qua) hoá lợi ích 2) Mô hình kinh tế lượng Số giờ tiêu tốn cho 1.1 hoạt động phạm tội Các mô hình kinh tế Tuổi “Số tiền nhận được“ Có thể là các mô hình vi mô hoặc vĩ mô của hoạt động phạm tội Tiền lương cho Khả năng bị Mức án dự kiến Thường sử dụng hành vi tối ưu, mô hình cân bằng, việc làm hợp Thu nhập Khả năng kết án nếu nếu bị kết án pháp khác bị bắt bị bắt Thiết lập mối quan hệ giữa các biến kinh tế Dạng hàm của mối liên hệ không được nêu rõ Ví dụ: các hàm cầu, phương trình giá, Phương trình có thể thừa nhận mà không dựa trên mô hình kinh tế © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 1
2. Chương 1 - Nhập môn Kinh tế lượng * Jeffrey M. 09/12/2017 Wooldridge Bản chất của Kinh tế lượng và Bản chất của Kinh tế lượng và Dữ liệu Kinh tế Dữ liệu Kinh tế VD 1.2 Mô hình đào tạo nghề và năng suất người lao động VD 1.1 (tt) Mô hình kinh tế lượng về hoạt động phạm tội Việc đào tạo nghề tác động đến năng suất người lao động như thế nào? Dạng hàm phải được định rõ Lý thuyết kinh tế chính thức không thực sự cần thiết để xây dựng phương trình Các biến có thể phải xấp xỉ bởi các đại lượng khác Tiền lương cho Lương theo giờ 1.2 Đo lường hoạt việc làm hợp Thu nhập Số lần bị bắt động phạm tội khác giữ trước đây pháp Các yếu tố tác động đến hoạt động phạm tội nhưng không quan sát được Số năm đi học chính thức Số tuần tham gia vào 1.3 Số năm kinh nghiệm đào tạo nghề Ví dụ: Tính cách, số Còn có nhiều yếu tố khác có thể liên quan đến phương trình trên nhưng tiền thu được từ hoạt Số lần bị kết án Độ dài bản án trung Tuổi động phạm tội, nền đây là các yếu tố quan trọng nhất bình nếu bị kết tội tảng gia đình © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. Bản chất của Kinh tế lượng và Bản chất của Kinh tế lượng và Dữ liệu Kinh tế Dữ liệu Kinh tế 1.3 Phân tích kinh tế lượng đòi hỏi cần có dữ liệu VD 1.2 (tt) Mô hình kinh tế lượng về đào tạo nghề và năng suất người lao động Các yếu tố tác động đến Các loại dữ liệu kinh tế tiền lương nhưng không quan sát được Dữ liệu chéo 1.4 Ví dụ: Năng lực bẩm sinh, Dữ liệu chuỗi thời gian Số năm đi học Tiền lương Số năm kinh Số tuần tham gia vào chất lượng giáo dục, chính thức theo giờ nghiệm đào tạo nghề nền tảng gia đình Dữ liệu chéo gộp Dữ liệu bảng/dữ liệu dọc (longitudinal data) Phần lớn nội dung kinh tế lượng là xử lý vấn đề định dạng sai số u Phương pháp kinh tế lượng phụ thuộc vào bản chất của dữ liệu được Các mô hình kinh tế lượng có thể được dùng để kiểm định giả thuyết sử dụng Ví dụ, tham số β3 cho biết tác động của việc đào tạo lên tiền lương Sử dụng các phương pháp không thích hợp có thể dẫn đến kết quả sai lầm Tác động này lớn ra sao? Tác động này có khác 0 hay không? © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 2
3. Chương 1 - Nhập môn Kinh tế lượng * Jeffrey M. 09/12/2017 Wooldridge Bản chất của Kinh tế lượng và Bản chất của Kinh tế lượng và Dữ liệu Kinh tế Dữ liệu Kinh tế Dữ liệu chéo Dữ liệu chéo về tiền lương và các biến về đặc điểm nhân khẩu Mẫu gồm các cá nhân, các hộ gia đình, các doanh nghiệp, các tỉnh thành, các quốc gia, hay các đơn vị quan tâm khác tại một thời điểm hoặc trong một khoảng thời gian đã cho Biến chỉ báo Các quan sát chéo có thể ít nhiều độc lập với nhau (1= đúng, 0= sai) Ví dụ, lấy mẫu ngẫu nhiên từ một tổng thể Đôi khi việc lấy mẫu ngẫu nhiên bị vi phạm, ví dụ: các đơn vị từ chối trả lời trong các cuộc khảo sát, hay nếu việc lấy mẫu được phân theo cụm Dữ liệu chéo thường gặp trong kinh tế vi mô ứng dụng Số quan sát Tiền lương theo giờ © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. Bản chất của Kinh tế lượng và Bản chất của Kinh tế lượng và Dữ liệu Kinh tế Dữ liệu Kinh tế Dữ liệu chéo về tốc độ tăng trưởng và các đặc điểm của quốc gia Dữ liệu chuỗi thời gian Các quan sát của một hay nhiều biến theo thời gian Ví dụ, giá chứng khoán, cung tiền, chỉ số giá tiêu dùng, tổng sản phẩm trong nước, doanh số bán xe hơi, Các quan sát chuỗi thời gian thường gặp vấn đề tương quan chuỗi Thứ tự của các quan sát cũng truyền tải những thông tin quan trọng Tần suất dữ liệu: hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng, hàng quý, hàng năm, Đặc điểm tiêu biểu của chuỗi thời gian: xu thế và thời vụ Tỷ lệ tăng của Tỷ lệ người lớn Phần trăm của GDP thực bình hoàn thành trung Các ứng dụng thường gặp: Kinh tế vĩ mô và tài chính ứng dụng chi tiêu chính quân đầu người học cơ sở phủ trên GDP © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 3
4. Chương 1 - Nhập môn Kinh tế lượng * Jeffrey M. 09/12/2017 Wooldridge Bản chất của Kinh tế lượng và Bản chất của Kinh tế lượng và Dữ liệu Kinh tế Dữ liệu Kinh tế Dữ liệu thời gian về tiền lương tối thiểu và các biến liên quan Dữ liệu chéo gộp Hai hay nhiều bộ dữ liệu chéo được kết hợp thành một tập dữ liệu Các dữ liệu chéo được rút ra độc lập với nhau Dữ liệu chéo gộp thường được dùng để đánh giá các thay đổi chính sách Ví dụ: • Đánh giá tác động của thay đổi thuế tài sản lên giá nhà • Mẫu ngẫu nhiên về giá nhà trong năm 1993 • Mẫu ngẫu nhiên khác của giá nhà trong năm 1995 Tiền lương tối thiểu Tỷ lệ bảo hộ trung bình Tỷ lệ thất nghiệp Tổng sản phẩm trung bình trong (bởi luật lương tối thiểu) quốc gia • So sánh trước/sau (1993: trước thay đổi, 1995: sau thay đổi) một năm cho trước © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. Bản chất của Kinh tế lượng và Bản chất của Kinh tế lượng và Dữ liệu Kinh tế Dữ liệu Kinh tế Thuế tài sản Số phòng ngủ Dữ liệu chéo gộp về giá nhà Dữ liệu bảng (hay dữ liệu dọc) Kích thước của Cùng các đơn vị chéo được quan sát theo thời gian ngôi nhà tính bằng feet vuông Dữ liệu bảng có chiều thời gian và chiều dữ liệu chéo Số phòng tắm Dữ liệu bảng có thể được dùng để kiểm soát những yếu tố không quan sát được nhưng không đổi theo thời gian Trước thay đổi Dữ liệu bảng có thể được dùng để lập mô hình các trường hợp có Sau thay đổi biến trễ của biến phụ thuộc © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 4
5. Chương 1 - Nhập môn Kinh tế lượng * Jeffrey M. 09/12/2017 Wooldridge Bản chất của Kinh tế lượng và Bản chất của Kinh tế lượng và Dữ liệu Kinh tế Dữ liệu Kinh tế Ví dụ: Dữ liệu bảng hai năm về thống kê tội phạm trong thành phố • Thống kê tội phạm trong thành phố; mỗi thành phố được quan sát trong hai năm Mỗi thành phố có hai quan sát theo thời gian • Các đặc điểm không quan sát được nhưng không thay đổi theo thời gian của thành phố có thể được kiểm soát trong mô hình Số cảnh sát trong năm 1986 • Tác động của cảnh sát đến tỷ lệ tội phạm có thể có tính trễ theo thời gian Số cảnh sát trong năm 1990 © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. Bản chất của Kinh tế lượng và Bản chất của Kinh tế lượng và Dữ liệu Kinh tế Dữ liệu Kinh tế 1.4 Quan hệ nhân quả và khái niệm về “phân tích trong điều kiện VD 1.3: Tác động nhân quả của phân bón lên năng suất cây trồng các yếu tố khác không đổi“ “Sản lượng đậu nành sẽ tăng lên bao nhiêu nếu tăng lượng phân bón cho đất?“ Định nghĩa về tác động nhân quả của đến Giả thiết ngầm: tất cả các yếu tố khác tác động đến năng suất cây trồng như chất Cách thức biến thay đổi khi biến thay đổi “trong điều lượng đất, lượng mưa, sự hiện diện của ký sinh trùng, vv được giữ cố định kiện các yếu tố khác không đổi“ Thí nghiệm: Đa số các câu hỏi kinh tế là câu hỏi phân tích trong điều kiện các Chọn các thửa đất có diện tích một mẫu; gán ngẫu nhiên số lượng phân bón khác yếu tố khác không đổi nhau cho các thửa khác nhau; so sánh sản lượng Điều quan trọng là xác định tác động nhân quả nào mà người ta Cách thí nghiệm này áp dụng được lượng phân bón sử dụng không liên quan đến quan tâm các yếu tố khác tác động đến năng suất cây trồng Cần thiết phải mô tả cách thiết kế một thí nghiệm để có thể suy diễn được về quan hệ nhân quả mà câu hỏi nghiên cứu đặt ra © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 5
6. Chương 1 - Nhập môn Kinh tế lượng * Jeffrey M. 09/12/2017 Wooldridge Bản chất của Kinh tế lượng và Bản chất của Kinh tế lượng và Dữ liệu Kinh tế Dữ liệu Kinh tế VD 1.4: Đo lường suất sinh lợi giáo dục VD 1.5: Tác động của việc thực thi pháp luật đến mức tội phạm của thành phố “Nếu một người được chọn từ tổng thể và số năm đi học của người này “Nếu chọn ngẫu nhiên một thành phố và tăng thêm 10 cảnh sát cho thành phố này, tăng thêm một, tiền lương của họ sẽ tăng bao nhiêu?“ tỉ lệ phạm tội của nó sẽ giảm khoảng bao nhiêu?“ Giả thiết ngầm: tất cả các yếu tố khác tác động đến tiền lương như kinh Nói cách khác: “Nếu hai thành phố giống nhau ở mọi khía cạnh, ngoại trừ thành nghiệm, nền tảng gia đình, sự thông minh, vv được giữ cố định phố A có nhiều hơn 10 cảnh sát, tỉ lệ phạm tội của hai thành phố sẽ khác biệt nhau Thí nghiệm: khoảng bao nhiêu?“ Chọn một nhóm người; gán ngẫu nhiên số năm học khác nhau cho họ Cách thí nghiệm: (không khả thi!); so sánh kết quả tiền lương Gán ngẫu nhiên số cảnh sát cho một số lớn các thành phố Vấn đề khi không thể gán ngẫu nhiên: số năm đi học của một người có Thực tế, số cảnh sát sẽ được quyết định bởi tỷ lệ tội phạm (có sự đồng thời trong liên hệ với các yếu tố khác mà tác động tiền lương (Ví dụ: sự thông minh) vấn đề xác định tỷ lệ tội phạm và số cảnh sát) © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. Bản chất của Kinh tế lượng và Bản chất của Kinh tế lượng và Dữ liệu Kinh tế Dữ liệu Kinh tế VD 1.6: Tác động của lương tối thiếu đến thất nghiệp VD 1.7: Kiểm định các dự đoán của lý thuyết kinh tế “Số người thất nghiệp sẽ tăng bao nhiêu nếu tiền lương tối thiểu Các lý thuyết kinh tế không phải lúc nào cũng được phát biểu dưới dạng tác được tăng lên một lượng nào đó“? (các yếu tố khác không đổi) động nhân quả Cách thí nghiệm: Ví dụ, giả thuyết kỳ vọng nói rằng lãi suất dài hạn bằng kỳ vọng của lãi kép Chính phủ chọn ngẫu nhiên lương tối thiểu mỗi năm và quan sát kết ngắn hạn quả thất nghiệp Thí nghiệm sẽ có hiệu lực vì mức lương tối thiểu không liên hệ với Hàm ý là lãi suất của một trái phiếu kỳ hạn ba tháng nên bằng với lãi suất kỳ các yếu tố khác tác động đến sự thất nghiệp vọng trong ba tháng đầu tiên của một trái phiếu kỳ hạn sáu tháng; điều này Thực tế, mức lương tối thiểu sẽ phụ thuộc vào các yếu tố kinh tế và có thể được kiểm định bằng cách sử dụng các phương pháp kinh tế lượng chính trị mà những yếu tố này cũng tác động đến thất nghiệp © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. © 2013 Cengage Learning. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 6