Kế toán - Chương 1: Đối tượng, nhiệm vụ và phương pháp của kế toán

Nội dung text: Kế toán - Chương 1: Đối tượng, nhiệm vụ và phương pháp của kế toán

1. Chöông 1: Ñoái töôïng, Nhieäm vuï vaø Phöông phaùp cuûa keá toaùn CHÖÔNG 1 ÑOÁI TÖÔÏNG, NHIEÄM VUÏ VAØ PHÖÔNG PHAÙP CUÛA KEÁ TOAÙN 1.1 Khaùi nieäm veà keá toaùn Coù raát nhieàu khaùi nieäm khaùc nhau veà keá toaùn; tuy nhieân caàn nhaän thöùc raèng keá toaùn vöøa laø moät moân khoa hoïc vöøa laø moät ngheà nghieäp quaûn lyù ñeå hieåu keá toaùn. Theo moät soá taùc giaû nöôùc ngoaøi thì: - “Keá toaùn laø moät dieãn trình ghi cheùp ño löôøng vaø baùo caùo caùc taøi lieäu taøi chính lieân quan ñeán hoaït ñoäng kinh teá cuûa moät soá toå chöùc ñeå duøng vaøo ñieàu haønh quyeát ñònh”. - “Keá toaùn laø vieäc taäp hôïp nhöõng hoaït ñoäng ñeå ghi laïi, phaân loaïi, trình baøy moät caùch coù yù nghóa nhöõng giao dòch vaø coâng vieäc taøi chính cuûa moät thöïc theå kinh teá trong moät kyø haïn taøi chính, hôn nöõa, keá toaùn cung caáp nhöõng sô ñoà phaân tích vaø giaûi thích nhöõng thoâng tin kinh teá”. Theo ñieàu leä toå chöùc keá toaùn Nhaø nöôùc Vieät Nam: “Keá toaùn laø coâng vieäc ghi cheùp, tính toaùn baèng con soá döôùi hình thöùc giaù trò, hieän vaät vaø thôøi gian lao ñoäng, chuû yeáu döôùi hình thöùc giaù trò ñeå phaûn aùnh, kieåm tra tình hình vaän ñoäng cuûa caùc loaïi taøi saûn, quaù trình vaø keát quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, söû duïng voán vaø kinh phí cuûa Nhaø nöôùc, cuõng nhö töøng toå chöùc, xí nghieäp”. Hay “Keá toaùn laø coâng vieäc tính toaùn, ghi cheùp baèng con soá bieåu hieän giaù trò tieàn teä taát caû caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh trong caùc ñôn vò cô quan xí nghieäp”. 1.2 Ñoái töôïng cuûa keá toaùn Moät doanh nghieäp khi thöïc hieän vieäc saûn xuaát kinh doanh cuûa mình thì seõ phaùt sinh caùc nghieäp vuï kinh teá, caùc nghieäp vuï kinh teá naøy laøm aûnh höôûng ñeán tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp. Keá toaùn seõ ghi cheùp nhöõng phaùt sinh naøy chuû yeáu baèng thöôùc ño tieàn teä; beân caïnh ñoù, keá toaùn coøn söû duïng thöôùc ño hieän vaät vaø thöôùc ño lao ñoäng ñeå ghi cheùp. Moät doanh nghieäp muoán tieán haønh hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh thì phaûi coù nhöõng taøi saûn nhaát ñònh nhö nhaø xöôûng, maùy moùc thieát bò, nguyeân vaät lieäu, tieàn, nhöõng taøi saûn naøy ñeàu tính ra giaù trò baèng tieàn. Taát caû nhöõng taøi saûn cuûa doanh nghieäp ñöôïc bieåu hieän baèng tieàn, keá toaùn goïi ñoù laø voán kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Keá toaùn quan saùt, ño löôøng, ghi cheùp vaø phaûn aùnh bieán ñoäng cuûa taøi saûn bieåu hieän baèng tieàn töùc laø voán kinh doanh cuûa doanh nghieäp khi caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh. Nhö vaäy, voán kinh doanh chính laø ñoái töôïng cuûa keá toaùn. 1 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
2. Chöông 1: Ñoái töôïng, Nhieäm vuï vaø Phöông phaùp cuûa keá toaùn 1.2.1 Voán kinh doanh Voán kinh doanh laø toaøn boä taøi saûn cuûa ñôn vò ñöôïc söû duïng vaøo hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh vaø ñöôïc bieåu hieän baèng tieàn. Ñoái vôùi moät doanh nghieäp voán kinh doanh coù 2 ñaëc ñieåm sau: Toàn taïi döôùi nhieàu hình thaùi vaät chaát khaùc nhau vaø ñöôïc hình thaønh töø nhieàu nguoàn goác khaùc nhau. Do ñoù, ñeå quaûn lyù vaø söû duïng voán kinh doanh caàn phaûi phaân loaïi voán kinh doanh. 1.2.2 Phaân loaïi voán kinh doanh Caên cöù vaøo 2 ñaëc ñieåm cô baûn cuûa voán kinh doanh, chuùng ta tieán haønh phaân loaïi voán kinh doanh theo 2 tieâu thöùc: hình thaùi toàn taïi cuûa taøi saûn vaø nguoàn goác hình thaønh cuûa taøi saûn. 1.2.2.1 Phaân loaïi voán kinh doanh theo hình thaùi toàn taïi cuûa taøi saûn Theo caùch phaân loaïi naøy, voán kinh doanh ñöôïc chia laøm 2 loaïi: Voán ngaén haïn vaø voán daøi haïn. Trong ñoù, voán ngaén haïn laø bieåu hieän baèng tieàn cuûa taøi saûn ngaén haïn; voán daøi haïn laø bieåu hieän baèng tieàn cuûa taøi saûn daøi haïn. Cuï theå bieåu hieän döôùi caùc loaïi taøi saûn sau: + Nhaø cöûa, maùy moùc thieát bò, kho taøng, phöông tieän vaän taûi + Baèng phaùt minh, saùng cheá, nhaõn hieäu haøng hoùa, quyeàn phaùt haønh + Coâng cu,ï duïng cuï + Nguyeân, nhieân, vaät lieäu + Baùn thaønh phaåm, saûn phaåm dôû dang + Thaønh phaåm, haøng hoùa + Tieàn maët, tieàn gôûi ngaân haøng + Caùc khoaûn ñaàu tö + Caùc khoaûn phaûi thu Taøi saûn daøi haïn laø nhöõng taøi saûn thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa doanh nghieäp, coù thôøi gian söû duïng, luaân chuyeån, thu hoài voán treân 1 naêm (Löu yù: Vieäc phaân loaïi vaø saép xeáp taøi saûn daøi haïn coøn phuï thuoäïc nhieàu ñieàu kieän cuï theå theo caùc quy ñònh hieän haønh) . Taøi saûn daøi haïn cuûa doanh nghieäp bao goàm taøi saûn coá ñònh höõu hình, taøi saûn coá ñònh voâ hình, taøi saûn coá ñònh ñi thueâ taøi chính, caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn vaø caùc taøi 2 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
3. Chöông 1: Ñoái töôïng, Nhieäm vuï vaø Phöông phaùp cuûa keá toaùn saûn daøi haïn khaùc. Ví duï nhö: nhaø xöôûng, vaên phoøng, maùy moùc thieát bò, phöông tieän vaän taûi, thöông hieäu saûn phaåm, Taøi saûn ngaén haïn cuûa doanh nghieäp laø nhöõng taøi saûn thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa doanh nghieäp , coù thôøi gian söû duïng, luaân chuyeån, thu hoài voán trong moät naêm hoaëc moät chu kyø kinh doanh; keå caû moät soá taøi saûn coù thôøi gian söû duïng treân moät naêm nhöng chöa hoäi ñuû caùc ñieàu kieän xeáp loaïi laø taøi saûn daøi haïn. Taøi saûn ngaén haïn cuûa doanh nghieäp bao goàm voán baèng tieàn, caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính ngaén haïn, caùc khoaûn phaûi thu, haøng toàn kho vaø caùc taøi saûn löu ñoäng khaùc. Ví duï nhö: coâng cuï, duïng cuï, nguyeân vaät lieäu, haøng hoùa, tieàn maët, tieàn göûi ngaân haøng, caùc khoaûn ñaàu tö ngaén haïn, caùc khoaûn phaûi thu, Phaân loaïi theo tieâu thöùc naøy cho thaáy Taøi saûn cuûa doanh nghieäp goàm nhöõng loaïi naøo, moãi loaïi laø bao nhieâu; thoâng qua ñoù, ñaùnh giaù tình hình söû duïng voán cuûa doanh nghieäp; caên cöù vaøo tyû troïng söû duïng voán coù theå nhaän bieát ñöôïc loaïi hình hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. 1.2.2.2 Phaân loaïi voán kinh doanh theo nguoàn goác hình thaønh taøi saûn Theo caùch phaân loaïi naøy, voán kinh doanh bao goàm caùc nguoàn voán nhö: + Do Nhaø nöôùc caáp, coå phaàn, lieân doanh lieân keát + Lôïi nhuaän chöa phaân phoái + Caùc loaïi quyõ chuyeân duøng (quyõ ñaàu tö phaùt trieån, ) + Voán vay + Caùc khoaûn phaûi traû Nôï phaûi traû laø khoaûn nôï phaùt sinh trong quaù trình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh maø doanh nghieäp phaûi traû, phaûi thanh toaùn cho caùc chuû nôï; bao goàm caùc khoaûn nôï vay, phaûi traû ngöôøi baùn, phaûi noäp nhaø nöôùc, phaûi traû coâng nhaân vieân, Ñaây laø nguoàn voán taïm thôøi maø doanh nghieäp coù theå söû duïng hôïp phaùp moät thôøi gian nhöng sau ñoù baét buoäc phaûi thanh toaùn laïi cho ngöôøi chuû sôû höõu taøi saûn ñoù. Nôï phaûi traû ñöôïc chia ra Nôï ngaén haïn vaø Nôï daøi haïn. Trong ñoù, Nôï ngaén haïn laø khoaûn nôï doanh nghieäp coù traùch nhieäm thanh toaùn trong voøng 1 naêm; Nôï daøi haïn laø khoaûn nôï doanh nghieäp coù traùch nhieäm thanh toaùn treân moät naêm. Voán chuû sôû höõu laø nguoàn voán ban ñaàu, quan troïng do chuû sôû höõu doanh nghieäp boû ra ñeå taïo neân caùc loaïi taøi saûn nhaèm thöïc hieän caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh;ngoaøi ra voán chuû sôû höõu coøn ñöôïc boå sung theâm trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Ñaây laø nguoàn voán saûn xuaát kinh doanh laâu daøi cuûa doanh 3 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
4. Chöông 1: Ñoái töôïng, Nhieäm vuï vaø Phöông phaùp cuûa keá toaùn nghieäp vaø khoâng phaûi cam keát thanh toaùn. Voán chuû sôû höõu khoâng phaûi laø moät khoaûn nôï. Voán chuû sôû höõu bao goàm: Voán ñoùng goùp cuûa caùc nhaø ñaàu tö ñeå thaønh laäp hoaëc môû roäng doanh nghieäp; Voán ñöôïc boå sung töø keát quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp; Caùc khoaûn cheânh leäch do ñaùnh giaù laïi taøi saûn, cheânh leäch tyû giaù chöa xöû lyù vaø caùc quyõ ñöôïc hình thaønh trong hoaït ñoäng kinh doanh, Phaân loaïi theo tieâu thöùc naøy cho thaáy Voán kinh doanh cuûa doanh nghieäp ñöôïc hình thaønh töø nhöõng nguoàn naøo, moãi nguoàn laø bao nhieâu, phaïm vi söû duïng cuûa töøng nguoàn ñoù ñeå thuaän tieän cho vieäc söû duïng voán kinh doanh. 1.2.2.3 Moái quan heä giöõa hai caùch phaân loaïi treân Phaân loaïi nhö treân laø döïa vaøo 2 tieâu thöùc khaùc nhau ñeå phaân loaïi cuøng moät ñoái töôïng laø Voán kinh doanh, do ñoù, ta coù: Toång coäng taøi saûn =Toång coäng nguoàn voán Ví duï1 : Moät ngöôøi coù soá tieàn 1 000 000 ñ ñem ñi mua saém taøi saûn, trong ñoù: - Nguoàn hình thaønh: Ñeå daønh trong thôøi gian qua 500 000ñ; Thöôûng 300 000ñ; Thu nhaäp phuï 200 000ñ - Taøi saûn coù ñöôïc: Baøn gheá 200.000ñ; Cheùn baùt 100.000ñ; Neäm giöôøng 700.000ñ Ví duï 2 : Doanh nghieäp coù 100 trieäu Voán kinh doanh, trong ñoù: Phaân loaïi theo hình thaùi toàn taïi cuûa Taøi saûn Phaân loaïi theo Nguoàn goác hình thaønh TSCÑ: 45 trieäu Nguoàn voán nhaø nöôùc caáp: 70 trieäu Nguyeân vaät lieäu: 10 trieäu Vay ngaén haïn: 20 trieäu Thaønh phaåm: 14 trieäu Phaûi traû ngöôøi baùn: 2 trieäu Tieàn göûi ngaân haøng: 23 trieäu Lôïi nhuaän chöa phaân phoái: 8 trieäu Tieàn maët: 6 trieäu Phaûi thu khaùch haøng: 2 trieäu 1.2.3 Tuaàn hoaøn voán kinh doanh Trong moät doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng, voán kinh doanh luoân bieán ñoåi caû veà hình thaùi vaø giaù trò, söï bieán ñoåi naøy theo moät quy luaät nhaát ñònh goïi laø tuaàn hoaøn voán kinh doanh. Trong nhöõng doanh nghieäp khoâng gioáng nhau, voán kinh doanh tuaàn hoaøn qua nhöõng giai ñoaïn khaùc nhau. Quaù trình tuaàn hoaøn cuûa voán moät maët taïo ra saûn phaåm 4 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
5. Chöông 1: Ñoái töôïng, Nhieäm vuï vaø Phöông phaùp cuûa keá toaùn hoaëc löu thoâng haøng hoùa; maët khaùc laïi laø quaù trình hao phí lao ñoäng soáng vaø lao ñoäng vaät hoùa trong saûn xuaát vaø löu thoâng. Do ñoù, keá toaùn caàn phaûi phaûn aùnh ñöôïc nhöõng hao phí lao ñoäng naøy nhaèm thuùc ñaåy vieäc tieát kieäm trong kinh doanh; töø ñoù, naâng cao hieäu quaû cuûa hoaït ñoäng kinh doanh. Toùm laïi, ñoái töôïng cuûa keá toaùn laø voán kinh doanh, söï tuaàn hoaøn voán kinh doanh vaø nhöõng hao phí lao ñoäng phaùt sinh trong quaù trình saûn xuaát hoaëc löu thoâng. 1.3 Nhieäm vuï keá toaùn 1.3.1 Baûo veä taøi saûn cuûa doanh nghieäp Taøi saûn cuûa doanh nghieäp coù theå do nhieàu nguoàn hình thaønh nhö cuûa Nhaø nöôùc, taäp theå hay caù nhaân do vaäy, taøi saûn naøy phaûi ñöôïc baûo veä baèng nhieàu bieän phaùp khaùc nhau, song bieän phaùp baûo veä taøi saûn chaët cheõ vaø höõu hieäu nhaát laø söï giaùm ñoác cuûa keá toaùn. Vì vaäy, nhieäm vuï ñaàu tieân cuûa keá toaùn laø phaûi “tính toaùn phaûn aùnh ghi cheùp chính xaùc soá thöïc coù, tình hình luaân chuyeån, tình hình giöõ gìn söû duïng caùc loaïi vaät tö vaø voán baèng tieàn ” ôû doanh nghieäp. 1.3.2 Phaûn aùnh vaø giaùm ñoác tình hình thöïc hieän keá hoaïch kinh teá taøi chính cuûa doanh nghieäp Caùc doanh nghieäp khi tieán haønh saûn xuaát kinh doanh ñeàu phaûi laäp keá hoaïch vaø laäp döï toaùn cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa mình. Trong quaù trình hoaït ñoäng, caùc nhaø quaûn lyù phaûi thöôøng xuyeân xem xeùt tình hình thöïc hieän keá hoaïch vaø döï toaùn ñoù. Coù nhieàu caùch ñeå xem xeùt tình hình naøy nhöng hay nhaát vaãn laø thoâng qua soá lieäu keá toaùn, ñoái chieáu giöõa soá lieäu keá toaùn vaø soá lieäu keá hoaïch ñeå caùc nhaø quaûn lyù coù theå thaáy ñöôïc tình hình hoaït ñoäng saûn xaáut kinh doanh cuûa doanh nghieäp mình; töø ñoù coù bieän phaùp cuï theå caûi tieán hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. 1.3.3 Phaûn aùnh vaø giaùm ñoác vieäc chaáp haønh chính saùch, cheá ñoä kinh teá, taøi chính cuûa Nhaø nöôùc Caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng treân cô sôû phaûi toân troïng luaät phaùp, chaáp haønh chính saùch, cheá ñoä kinh teá, taøi chính cuûa Nhaø nöôùc ñaët ra. Do vaäy thoâng qua soá lieäu keá toaùn coù theå thaåm tra xem doanh nghieäp coù toân troïng thöïc hieän ñuùng chính saùch, cheá ñoä kinh teá taøi chính khoâng? Töø ñoù thuùc ñaåy doanh nghieäp phaûi tính toaùn tæ mæ, tieát kieäm caùc khoaûn chi phí, tính toaùn chính xaùc caùc khoaûn thu nhaäp vaø keát quaû laõi loã cuûa doanh nghieäp trong töøng thôøi kyø; qua ñoù cuûng coá vaø taêng cöôøng traùch nhieäm, quyeàn haïn trong vieäc ñieàu haønh hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. 5 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
6. Chöông 1: Ñoái töôïng, Nhieäm vuï vaø Phöông phaùp cuûa keá toaùn 1.3.4 Phaùt hieän khaû naêng tieàm taøng trong doanh nghieäp Soá lieäu keá toaùn cung caáp ñöôïc tình hình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh thöïc teá cuûa doanh nghieäp ôû moät thôøi kyø naøo ñoù, qua soá lieäu naøy caùc nhaø quaûn lyù phaân tích ñöôïc tình hình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh ñoù thaáy ñöôïc nhöõng maët maïnh, maët yeáu cuûa doanh nghieäp, nhöõng khaû naêng tieàm taøng cuûa doanh nghieäp ñeå töø ñoù khai thaùc nhöõng khaû naêng naøy, ñaët ra nhöõng bieän phaùp coù hieäu löïc ñeå ñaåy maïnh moïi hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. 1.4 Caùc coâng vieäc cuûa keá toaùn Ñeå phaûn aùnh vaø giaùm ñoác ñoái töôïng cuûa mình, keá toaùn thöïc hieän caùc coâng vieäc sau: Laäp chöùng töø – Kieåm keâ – Tính giaù caùc ñoái töôïng keá toaùn – Tính giaù thaønh – Môû taøi khoaûn – Ghi soå keùp – Laäp baùo caùo taøi chính. 1.4.1 Laäp chöùng töø keá toaùn Laäp chöùng töø laø cô sôû ñaàu tieân cuûa coâng vieäc keá toaùn. Laäp chöùng töø laø coâng vieäc cuûa keá toaùn phaûn aùnh caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh vaøo caùc maãu bieåu quy ñònh, coù söï chöùng thöïc cuaû nhöõng ngöôøi lieân quan, theo thôøi gian vaø ñòa ñieåm phaùt sinh nghieäp vuï. Chöùng töø laø cô sôû ñeå ghi soå keá toaùn, phaûn aùnh kòp thôøi, ñaày ñuû vaø chính xaùc moïi hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp; ñoàng thôøi ñaây cuõng laø cô sôû ñeå giaûi quyeát oïi söï tranh chaáp, khieáu toá neáu coù (töùc chöùng töø coù tính phaùp lyù). 1.4.2 Kieåm keâ Kieåm keâ laø moät coâng vieäc cuûa keá toaùn, duøng caùc bieän phaùp caân, ño, ñong, ñeám, ñeå xaùc ñònh soá löôïng vaø chaát löôïng thöïc teá cuûa caùc loaïi vaät tö, voán baèng tieàn, töø ñoù ñoái chieáu vôùi soá lieäu treân soå keá toaùn nhaèm phaùt hieän caùc khoaûn cheânh leäch giöõa soá thöïc teá vaø soá lieäu treân soå ñeå coù bieän phaùp ñieàu chænh vaø xöû lyù kòp thôøi. Thoâng qua kieåm keâ seõ goùp phaàn baûo veä taøi saûn, naâng cao tính chính xaùc cuûa soá lieäu treân soå keá toaùn vaø thuùc ñaåy vieäc söû duïng voán kinh doanh coù hieäu quaû hôn. 1.4.3 Tính giaù caùc ñoái töôïng keá toaùn Tính giaù caùc ñoái töôïng keá toaùn laø coâng vieäc cuûa keá toaùn bieåu hieän baèng giaù trò taát caû taøi saûn cuûa doanh nghieäp. Nhôø ñoù, moïi ñoái töôïng keá toaùn ñeàu ñöôïc bieåu hieän cuøng moät thöôùc ño tieàn teä; taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc toång hôïp vaø so saùnh soá lieäu. 1.4.4 Tính giaù thaønh Tính giaù thaønh laø vieäc toång hôïp caùc khoaûn chi phí saûn xuaát kinh doanh thuoäc ñoái töôïng tính giaù thaønh; sau ñoù, tính toaùn ñeå xaùc ñònh giaù thaønh saûn phaåm, coâng trình, 6 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
7. Chöông 1: Ñoái töôïng, Nhieäm vuï vaø Phöông phaùp cuûa keá toaùn dòch vuï Thoâng qua vieäc tính giaù thaønh chính xaùc seõ laø cô sôû ñeå xaây döïng giaù baùn moät caùch hôïp lyù vaø tính toaùn chính xaùc keát quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. 1.4.5 Môû taøi khoaûn keá toaùn “Taøi khoaûn keá toaùn laø coâng cuï duøng phaûn aùnh vaø giaùm ñoác moät caùch thöôøng xuyeân, lieân tuïc vaø coù heä thoáng cho töøng ñoái töôïng keá toaùn rieâng bieät trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh cuûa ñôn vò”. Taøi khoaûn keá toaùn laø moät trang soå phaûn aùnh söï bieán ñoäng cuûa caùc ñoái töôïng keá toaùn theo ñuùng nguyeân taéc keá toaùn. Moãi ñoái töôïng keá toaùn rieâng bieät coù noäi dung kinh teá khaùc nhau, coù söï toàn taïi vaø vaän ñoäng khaùc nhau, coù yeâu caàu quaûn lyù khaùc nhau neân moãi ñoái töôïng keá toaùn ñöôïc môû moät taøi khoaûn töông öùng. 1.4.6 Ghi soå keùp Ghi soå keùp laø coâng vieäc keá toaùn phaûn aùnh moät nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh vaøo ít nhaát 2 taøi khoaûn lieân quan theo ñuùng noäi dung kinh teá vaø moái quan heä khaùch quan cuûa caùc taøi khoaûn. 1.4.7 Laäp caùc baùo caùo keá toaùn Baùo caùo keá toaùn ñöôïc toång hôïp töø caùc soå saùch keá toaùn theo caùc chæ tieâu kinh teá veà taøi saûn vaø tình hình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp trong moät thôøi kyø nhaát ñònh. Baûng caân ñoái keá toaùn laø moät maãu bieåu phaûn aùnh toaøn boä tình hình taøi saûn cuûa ñôn vò kinh teá taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh. Thoâng qua Baûng caân ñoái keá toaùn seõ giuùp cho ngöôøi quaûn lyù, cô quan chöùc naêng, cô quan caáp treân, naém ñöôïc tình hình taøi saûn cuûa ñôn vò vaø ñaùnh giaù hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Baûng caân ñoái keá toaùn ñöôïc coi nhö laø cöûa soå taøi chính. Caùc coâng vieäc keá toaùn treân phaûi ñöôïc thöïc hieän ñoàng thôøi trong moái quan heä giöõa chuùng. Laäp chöùng töø vaø kieåm keâ seõ cung caáp ñaày ñuû, kòp thôøi, chính xaùc caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh trong doanh nghieäp. Tính giaù – tính giaù thaønh saûn phaåm nhaèm bieåu hieän caùc ñoái töôïng keá toaùn baèng tieàn ñeå töø ñoù ghi soå keùp vaøo caùc taøi khoaûn lieân quan. Töø soá lieäu treân soå keá toaùn, keá toaùn toång hôïp theo caùc chæ tieâu caàn thieát treân Baûng caân ñoái keá toaùn vaø Baùo caùo taøi chính. 7 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
8. Chöông 1: Ñoái töôïng, Nhieäm vuï vaø Phöông phaùp cuûa keá toaùn 1.5 Caùc nguyeân taéc keá toaùn vaø yeâu caàu ñoái vôùi keá toaùn: 1.5.1 Caùc nguyeân taéc keá toaùn caên baûn 1.5.1.1 Cô sôû doàn tích Moïi nghieäp vuï kinh teá, taøi chính cuûa doanh nghieäp lieân quan ñeán taøi saûn, nôï phaûi traû, nguoàn voán chuû sôû höõu, doanh thu, chi phí phaûi ñöôïc ghi soå keá toaùn vaøo thôøi ñieåm phaùt sinh, khoâng caên cöù vaøo thôøi ñieåm thöïc teá thu hoaëc thöïc teá chi tieàn hoaëc töông ñöông tieàn. Baùo caùo taøi chính laäp treân cô sôû doàn tích phaûn aûnh tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp trong quaù khöù, hieän taïi vaø töông lai. 1.5.1.2 Hoaït ñoäng Lieân tuïc Baùo caùo taøi chính phaûi ñöôïc laäp treân cô sôû giaû ñònh laø doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng lieân tuïc vaø seõ tieáp tuïc hoaït ñoäng kinh doanh bình thöôøng trong töông lai gaàn, nghóa laø doanh nghieäp khoâng coù yù ñònh cuõng nhö khoâng buoäc phaûi ngöøng hoaït ñoäng hoaëc phaûi thu heïp ñaùng keå quy moâ hoaït ñoäng cuûa mình. Tröôøng hôïp thöïc teá khaùc vôùi giaû ñònh hoaït ñoäng lieân tuïc thì baùo caùo taøi chính phaûi laäp treân moät cô sôû khaùc vaø phaûi giaûi thích cô sôû ñaõ söû duïng ñeå laäp baùo caùo taøi chính. 1.5.1.3 Giaù goác Taøi saûn phaûi ñöôïc ghi nhaän theo giaù goác. Giaù goác cuûa taøi saûn ñöôïc tính theo soá tieàn hoaëc khoaûn töông ñöông tieàn ñaõ traû, phaûi traû hoaëc tính theo giaù trò hôïp lyù cuûa taøi saûn ñoù vaøo thôøi ñieåm taøi saûn ñöôïc ghi nhaän. Giaù goác cuûa taøi saûn khoâng ñöôïc thay ñoåi tröø khi coù quy ñònh khaùc trong chuaån möïc keá toaùn cuï theå. 1.5.1.4 Phuø hôïp Vieäc ghi nhaän doanh thu vaø chi phí phaûi phuø hôïp vôùi nhau. Khi ghi nhaän moät khoaûn doanh thu thì phaûi ghi nhaän moät khoaûn chi phí töông öùng coù lieân quan ñeán vieäc taïo ra doanh thu ñoù. Chi phí töông öùng vôùi doanh thu goàm chi phí cuûa kyø taïo ra doanh thu vaø chi phí cuûa caùc kyø tröôùc hoaëc chi phí phaûi traû nhöng lieân quan ñeán doanh thu cuûa kyø ñoù. 1.5.1.5 Nhaát quaùn Caùc chính saùch vaø phöông phaùp keá toaùn doanh nghieäp ñaõ choïn phaûi ñöôïc aùp duïng thoáng nhaát ít nhaát trong moät kyø keá toaùn naêm. Tröôøng hôïp coù thay ñoåi chính saùch vaø phöông phaùp keá toaùn ñaõ choïn thì phaûi giaûi trình lyù do vaø aûnh höôûng cuûa söï thay ñoåi ñoù trong phaàn thuyeát minh baùo caùo taøi chính. 8 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
9. Chöông 1: Ñoái töôïng, Nhieäm vuï vaø Phöông phaùp cuûa keá toaùn 1.5.1.6 Thaän troïng Thaän troïng laø vieäc xem xeùt, caân nhaéc, phaùn ñoaùn caàn thieát ñeå laäp caùc öôùc tính keá toaùn trong caùc ñieàu kieän khoâng chaéc chaén. Nguyeân taéc thaän troïng ñoøi hoûi: a. Phaûi laäp caùc khoaûn döï phoøng nhöng khoâng laäp quaù lôùn; b. Khoâng ñaùnh giaù cao hôn giaù trò cuûa caùc taøi saûn vaø caùc khoaûn thu nhaäp; c. Khoâng ñaùnh giaù thaáp hôn giaù trò cuûa caùc khoaûn nôï phaûi traû vaø chi phí; d. Doanh thu vaø thu nhaäp chæ ñöôïc ghi nhaän khi coù baèng chöùng chaéc chaén veà khaû naêng thu ñöôïc lôïi ích kinh teá, coøn chi phí phaûi ñöôïc ghi nhaän khi coù baèng chöùng veà khaû naêng phaùt sinh chi phí. 1.5.1.7 Troïng yeáu Thoâng tin ñöôïc coi laø troïng yeáu trong tröôøng hôïp neáu thieáu thoâng tin hoaëc thieáu chính xaùc cuûa thoâng tin ñoù coù theå laøm sai leäch ñaùng keå baùo caùo taøi chính, laøm aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh kinh teá cuûa ngöôøi söû duïng baùo caùo taøi chính. Tính troïng yeáu phuï thuoäc vaøo ñoä lôùn vaø tính chaát cuûa thoâng tin hoaëc caùc sai soùt ñöôïc ñaùnh giaù trong hoaøn caûnh cuï theå. Tính troïng yeáu cuûa thoâng tin phaûi ñöôïc xem xeùt treân caû phöông dieän ñònh löôïng vaø ñònh tính . 1.5.2 Caùc yeâu caàu cô baûn ñoái vôùi keá toaùn 1.5.2.1 Trung thöïc Caùc thoâng tin vaø soá lieäu keá toaùn phaûi ñöôïc ghi cheùp vaø baùo caùo treân cô sôû caùc baèng chöùng ñaày ñuû, khaùch quan vaø ñuùng vôùi thöïc teá veà hieän traïng, baûn chaát noäi dung vaø giaù trò cuûa nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh. 1.5.2.2 Khaùch quan Caùc thoâng tin vaø soá lieäu keá toaùn phaûi ñöôïc ghi cheùp vaø baùo caùo ñuùng vôùi thöïc teá, khoâng bò xuyeân taïc, khoâng bò boùp meùo. 1.5.2.3 Ñaày ñuû Moïi nghieäp vuï kinh teá, taøi chính phaùt sinh lieân quan ñeán kyø keá toaùn phaûi ñöôïc ghi cheùp vaø baùo caùo ñaày ñuû, khoâng bò boû soùt. 1.5.2.4 Kòp thôøi Caùc thoâng tin vaø soá lieäu keá toaùn phaûi ñöôïc ghi cheùp vaø baùo caùo kòp thôøi, ñuùng hoaëc tröôùc thôøi haïn quy ñònh, khoâng ñöôïc chaäm treã. 1.5.2.5 Deã hieåu Caùc thoâng tin vaø soá lieäu keá toaùn trình baøy trong baùo caùo taøi chính phaûi roõ raøng, deã hieåu ñoái vôùi ngöôøi söû duïng. Ngöôøi söû duïng ôû ñaây ñöôïc hieåu laø ngöôøi coù 9 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
10. Chöông 1: Ñoái töôïng, Nhieäm vuï vaø Phöông phaùp cuûa keá toaùn hieåu bieát veà kinh doanh, veà kinh teá, taøi chính, keá toaùn ôû möùc trung bình. Thoâng tin veà nhöõng vaán ñeà phöùc taïp trong baùo caùo taøi chính phaûi ñöôïc giaûi trình trong phaàn thuyeát minh. 1.5.2.6 Coù theå so saùnh Caùc thoâng tin vaø soá lieäu keá toaùn giöõa caùc kyø keá toaùn trong moät doanh nghieäp vaø giöõa caùc doanh nghieäp chæ coù theå so saùnh ñöôïc khi tính toaùn vaø trình baøy nhaát quaùn. Tröôøng hôïp khoâng nhaát quaùn thì phaûi giaûi trình trong phaàn thuyeát minh ñeå ngöôøi söû duïng baùo caùo taøi chính coù theå so saùnh thoâng tin giöõa caùc kyø keá toaùn, giöõa caùc doanh nghieäp hoaëc giöõa thoâng tin thöïc hieän vôùi thoâng tin döï toaùn, keá hoaïch. Caùc yeâu caàu keá toaùn quy ñònh treân phaûi ñöôïc thöïc hieän ñoàng thôøi. Ví duï: Yeâu caàu trung thöïc ñaõ bao haøm yeâu caàu khaùch quan; yeâu caàu kòp thôøi nhöng phaûi ñaày ñuû, deã hieåu vaø coù theå so saùnh ñöôïc. 10 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
11. Chöông 2: Baûng caân ñoái keá toaùn CHÖÔNG 2 BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN 2.1 Baûng caân ñoái keá toaùn 2.1.1 Khaùi nieäm Baûng caân ñoái keá toaùn laø moät baûng baùo caùo taøi chính toång hôïp, phaûn aùnh toång quaùt toaøn boä giaù trò taøi saûn hieän coù vaø nguoàn hình thaønh taøi saûn ñoù cuûa doanh nghieäp taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh (thöôøng vaøo cuoái kyø kinh doanh). Baûng caân ñoái keá toaùn duøng tieàn ñeå bieåu hieän giaù trò taøi saûn döôùi 2 goùc ñoä: hình thaùi toàn taïi cuûa taøi saûn vaø nguoàn hình thaønh taøi saûn ñoù. Caên cöù vaøo Baûng caân ñoái keá toaùn coù theå nhaän xeùt, ñaùnh giaù khaùi quaùt tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp. Baûng caân ñoái keá toaùn laø moät baùo caùo baét buoäc, ñöôïc Nhaø nöôùc quy ñònh thoáng nhaát veà maãu bieåu, phöông phaùp laäp, nôi phaûi gôûi vaø thôøi haïn gôûi. 2.1.2 Keát caáu Baûng caân ñoái keá toaùn duøng ñeå phaûn aùnh tình hình taøi saûn cuûa doanh nghieäp töùc laø phaûn aùnh voán kinh doanh cuûa doanh nghieäp theo 2 goùc ñoä: hình thaùi toàn taïi vaø nguoàn hình thaønh taøi saûn; do ñoù, ñeå phaûn aùnh ñöôïc 2 maët naøy, Baûng caân ñoái keá toaùn phaûi ñöôïc xaây döïng keát caáu goàm 2 phaàn. Trong ñoù: Phaàn beân traùi (hoaëc beân treân) duøng phaûn aùnh toaøn boä caùc hình thaùi toàn taïi cuûa taøi saûn, ñöôïc goïi laø phaàn Taøi saûn . Phaàn beân phaûi (hoaëc beân döôùi) duøng phaûn aùnh nguoàn hình thaønh cuûa taøi saûn, ñöôïc goïi laø phaàn Nguoàn voán. Cuï theå, caùc khoaûn muïc cuûa töøng phaàn treân Baûng caân ñoái keá toaùn nhö sau. 2.1.2.1 Taøi saûn Goàm 2 khoaûn muïc lôùn: A. Taøi saûn ngaén haïn I. Tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn: Phaûn aùnh soá hieän coù cuûa caùc khoaûn tieàn maët, tieàn göûi ngaân haøng, tieàn ñang chuyeån. II. Caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính ngaén haïn : Bao goàm giaù trò caùc khoaûn ñaàu tö veà chöùng khoaùn, ti n g i có k ỳ h n coù thôøi haïn thu hoài voán döôùi 1 naêm vaø khoaûn döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö ngaén haïn. III. Caùc khoaûn phaûi thu ngaén haïn: Phaûn aùnh giaù trò cuûa caùc khoaûn phaûi thu khaùch haøng, phaûi thu noäi boä, phaûi thu khaùc, vaø khoaûn döï phoøng phaûi thu khoù ñoøi. 11 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
12. Chöông 2: Baûng caân ñoái keá toaùn IV. Haøng toàn kho: Phaûn aùnh giaù trò hieän coù cuûa caùc khoaûn toàn kho nhö haøng mua ñang ñi ñöôøng, nguyeân vaät lieäu, coâng cuï, duïng cuï, saûn phaåm dôû dang, thaønh phaåm, haøng hoùa, haøng göûi baùn, vaø khoaûn döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho. V. Taøi saûn ngaén haïn khaùc: Bao goàm giaù trò nhöõng taøi saûn löu ñoäng chöa ñöôïc keå treân nhö taïm öùng, chi phí traû tröôùc, thueá GTGT ñöôïc khaáu tröø, thueá vaø caùc khoûan phaûi thu Nhaø nöôùc B. Taøi saûn daøi haïn I. Caùc khoaûn phaûi thu daøi haïn : Phaûi thu daøi haïn cuûa khaùch haøng, Voán kinh doanh ôû ñôn vò tröïc thuoäc, Phaûi thu daøi haïn khaùc II. Taøi saûn coá ñònh: Phaûn aùnh nguyeân giaù vaø giaù trò hao moøn cuûa taøi saûn coá ñònh höõu hình, taøi saûn coá ñònh voâ hình vaø taøi saûn coá ñònh thueâ taøi chính, Chi phí xaây döïng cô baûn III. Baát ñoäng saûn ñaàu tö : ñöôïc quaûn lyù theo nguyeân giaù vaø giaù trò hao moøn IV. Caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính daøi haïn: Bao goàm giaù trò cuûa caùc khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty con, ñaàâu tö vaøo coâng ty lieân keát lieân doanh, ñaâu tö daøi haïn khaùc coù thôøi haïn thu hoài voán treân 1 naêm vaø khoaûn döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö daøi haïn. V. Taøi saûn daøi haïn khaùc: phaûn aùnh giaù trò cuûa chi phí traû tröôùc daøi haïn, Taøi saûn thueá thu nhaäp hoaõn laïi, taøi saûn daøi haïn khaùc. Chuù yù: Nhöõng khoaûn döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho, döï phoøng giaûm giaù ñaàu tö, döï phoøng giaûm giaù phaûi thu khoù ñoøi, hao moøn taøi saûn coá ñònh, ñöôïc phaûn aùnh treân Baûng caân ñoái keá toaùn baèng giaù trò aâm vì caùc khoaûn naøy coù ñaëc tính laøm giaûm giaù trò ñoái töôïng phaûn aùnh. 2.1.2.2 Nguoàn voán Goàm 2 khoaûn muïc lôùn: A. Nôï phaûi traû: I. Nôï ngaén haïn II. Nôï daøi haïn B. Voán chuû sôû höõu: I. Voán chuû sôû höõu II. Nguoàn kinh phí vaø quyõ khaùc 12 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
13. Chöông 2: Baûng caân ñoái keá toaùn ðơ n v báo cáo: M u s B 01 – DN ða ch : . (Ban hành theo Q ð s 15/2006/Q ð-BTC Ngày 20/03/2006 c a B tr ưng BTC) BNG CÂN ð I K TOÁN T i ngày tháng n ăm (1) ðơ n v tính: S S Mã Thuy t cu i ñu TÀI S N s minh năm kỳ (3) (3) 1 2 3 4 5 a - tµi s¶n ng¾n h¹n (100=110+120+130+140+150) 100 I. Ti n và các kho n t ươ ng ñươ ng ti n 110 1.Ti n 111 V.01 2. Các kho n t ươ ng ñươ ng ti n 112 II. Các kho n ñ u t ư tài chính ng n h n 120 V.02 1. ðu t ư ng n h n 121 2. D phòng gi m giá ñ u t ư ng n h n (*) (2) 129 ( ) ( ) III. Các kho n ph i thu ng n h n 130 1. Ph i thu khách hàng 131 2. Tr tr ưc cho ng ưi bán 132 3. Ph i thu n i b ng n h n 133 4. Ph i thu theo ti n ñ k ho ch h p ñ ng xây d ng 134 5. Các kho n ph i thu khác 135 V.03 6. D phòng ph i thu ng n h n khó ñòi (*) 139 ( ) ( ) IV. Hàng t n kho 140 1. Hàng t n kho 141 V.04 2. D phòng gi m giá hàng t n kho (*) 149 ( ) ( ) V. Tài s n ng n h n khác 150 1. Chi phí tr tr ưc ng n h n 151 2. Thu GTGT ñưc kh u tr 152 3. Thu và các kho n khác ph i thu Nhà n ưc 154 V.05 5. Tài s n ng n h n khác 158 B - TÀI S N DÀI H N (200 = 210 + 220 + 240 + 250 + 260) 200 I- Các kho n ph i thu dài h n 210 1. Ph i thu dài h n c a khách hàng 211 2. V n kinh doanh ñơn v tr c thu c 212 3. Ph i thu dài h n n i b 213 V.06 4. Ph i thu dài h n khác 218 V.07 5. D phòng ph i thu dài h n khó ñòi (*) 219 ( ) ( ) 13 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
14. Chöông 2: Baûng caân ñoái keá toaùn II. Tài s n c ñ nh 220 1. Tài s n c ñ nh h u hình 221 V.08 - Nguyên giá 222 - Giá tr hao mòn lu k (*) 223 ( ) ( ) 2. Tài s n c ñ nh thuê tài chính 224 V.09 - Nguyên giá 225 - Giá tr hao mòn lu k (*) 226 ( ) ( ) 3. Tài s n c ñ nh vô hình 227 V.10 - Nguyên giá 228 - Giá tr hao mòn lu k (*) 229 ( ) ( ) 4. Chi phí xây d ng c ơ b n d dang 230 V.11 III. B t ñ ng s n ñ u t ư 240 V.12 - Nguyên giá 241 - Giá tr hao mòn lu k (*) 242 ( ) ( ) IV. Các kho n ñ u t ư tài chính dài h n 250 1. ðu t ư vào công ty con 251 2. ðu t ư vào công ty liên k t, liên doanh 252 3. ðu t ư dài h n khác 258 V.13 4. D phòng gi m giá ñ u t ư tài chính dài h n (*) 259 ( ) ( ) V. Tài s n dài h n khác 260 1. Chi phí tr tr ưc dài h n 261 V.14 2. Tài s n thu thu nh p hoãn l i 262 V.21 3. Tài s n dài h n khác 268 tæng céng tµI s¶n (270 = 100 + 200) 270 NGU N V N a - nî ph¶i tr¶ (300 = 310 + 330) 300 I. N ng n h n 310 1. Vay và n ng n h n 311 V.15 2. Ph i tr ng ưi bán 312 3. Ng ưi mua tr ti n tr ưc 313 4. Thu và các kho n ph i n p Nhà n ưc 314 V.16 5. Ph i tr ng ưi lao ñ ng 315 6. Chi phí ph i tr 316 V.17 7. Ph i tr n i b 317 8. Ph i tr theo ti n ñ k ho ch h p ñ ng xây d ng 318 9. Các kho n ph i tr , ph i n p ng n h n khác 319 V.18 10. D phòng ph i tr ng n h n 320 II. N dài h n 330 1. Ph i tr dài h n ng ưi bán 331 2. Ph i tr dài h n n i b 332 V.19 3. Ph i tr dài h n khác 333 4. Vay và n dài hn 334 V.20 5. Thu thu nh p hoãn l i ph i tr 335 V.21 6. D phòng tr c p m t vi c làm 336 7.D phòng ph i tr dài h n 337 B - V N CH S H U (400 = 410 + 430) 14 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
15. Chöông 2: Baûng caân ñoái keá toaùn 400 I. V n ch s h u 410 V.22 1. V n ñu t ư c a ch s h u 411 2. Th ng d ư v n c ph n 412 3. V n khác c a ch s h u 413 4. C phi u qu (*) 414 ( ) ( ) 5. Chênh l ch ñánh giá l i tài s n 415 6. Chênh l ch t giá h i ñoái 416 7. Qu ñ u t ư phát tri n 417 8. Qu d phòng tài chính 418 9. Qu khác thu c v n ch s h u 419 10. L i nhu n sau thu ch ưa phân ph i 420 11. Ngu n v n ñ u t ư XDCB 421 II. Ngu n kinh phí và qu khác 430 1. Qu khen th ưng, phúc l i 431 2. Ngu n kinh phí 432 V.23 3. Ngu n kinh phí ñã hình thành TSC ð 433 Tæng céng nguån vèn (440 = 300 + 400) 440 CÁC CH TIÊU NGOÀI B NG CÂN ð I K TOÁN Thuy t S cu i S ñu CH TIÊU minh năm (3) năm (3) 1. Tài s n thuê ngoài 24 2. V t t ư, hàng hóa nh n gi h , nh n gia công 3. Hàng hóa nh n bán h , nh n ký g i, ký c ưc 4. N khó ñòi ñã x lý 5. Ngo i t các lo i 6. D toán chi s nghi p, d án Lp, ngày tháng n ăm Ng ưi l p bi u K toán tr ưng Giám ñc (Ký, h tên) (Ký, h tên) (Ký, h tên, ñóng d u) Ghi chú: (1) Nh ng ch tiêu không có s li u có th không ph i trình bày nh ưng không ñưc ñánh l i s th t ch tiêu và “Mã s “. (2) S li u trong các ch tiêu có d u (*) ñưc ghi b ng s âm d ưi hình th c ghi trong ngo c ñơn ( ). (3) ði v i doanh nghi p có k ỳ k toán n ăm là n ăm d ươ ng l ch (X) thì “S cu i năm“ có th ghi là “31.12.X“; “S ñ u n ăm“ có th ghi là “01.01.X“. 15 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
16. Chöông 2: Baûng caân ñoái keá toaùn 2.2 Tính chaát caân baèng cuûa Baûng caân ñoái keá toaùn 2.2.1 Taïi thôøi ñieåm laäp baûng Vì baát kyø moät taøi saûn naøo cuõng coù nguoàn hình thaønh töông öùng neân ta coù moät tính chaát quan troïng cuûa Baûng caân ñoái keá toaùn laø: Toång coäng Taøi saûn = Toång coäng Nguoàn voán 2.2.2 Khi caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh Trong quaù trình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp, caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh seõ laøm aûnh höôûng ñeán caùc khoaûn muïc treân Baûng caân ñoái keá toaùn laø caùc khoaûn naøy thay ñoåi. Chuùng ta nghieân cöùu söï thay ñoåi ñoù treân caùc tröôøng hôïp cuï theå vaø xeùt tính caân ñoái cuûa Baûng caân ñoái keá toaùn sau moãi nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh. Ví duï: Giaû söû coù soá lieäu taïi moät ñôn vò kinh teá vaøo 31/7 nhö sau: Ñôn vò tính: Ñoàng TAØI SAÛN Soá tieàn NGUOÀN VOÁN Soá tieàn 1. Tieàn maët 5 000 000 1. Vay ngaén haïn 17 000 000 2. Tieàn göûi ngaân haøng 22 000 000 2. Phaûi traû ngöôøi baùn 30 000 000 3. Nguyeân vaät lieäu 8 000 000 3. Nguoàn voán kinh doanh 80 000 000 4. Haøng hoùa 30 000 000 4. Laõi chöa phaân phoái 8 000 000 5. Taøi saûn coá ñònh 70 000 000 Toång coäng 135 000 000 Toång coäng 135 000 000 Trong thaùng 8, coù caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh nhö sau: a. Tröôøng hôïp 1 : Moät nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh laøm aûnh höôûng ñeán 2 khoaûn muïc thuoäc phaàn Taøi saûn treân Baûng caân ñoái keá toaùn laøm 2 khoaûn muïc naøy thay ñoåi giaù trò; moät khoaûn taêng leân vaø moät khoaûn giaûm xuoáng. Ví duï: Ñôn vò chi tieàn göûi ngaân haøng mua nguyeân vaät lieäu trò giaù 5.000.000ñ Nghieäp vuï phaùt sinh laøm cho tieàn göûi ngaân haøng giaûm 5.000.000ñ töông öùng nguyeân vaät lieäu taêng 5.000.000ñ. Caû 2 khoaûn naøy cuøng thuoäc phaàn Taøi saûn neân toång coäng Taøi saûn khoâng thay ñoåi. Baûng caân ñoái keá toaùn vaãn caân baèng. b. Tröôøng hôïp 2 : Moät nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh laøm aûnh höôûng ñeán 2 khoaûn muïc thuoäc phaàn Nguoàn voán treân Baûng caân ñoái keá toaùn laøm 2 khoaûn muïc naøy thay ñoåi giaù trò; moät khoaûn taêng leân vaø moät khoaûn giaûm xuoáng. 16 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
17. Chöông 2: Baûng caân ñoái keá toaùn Ví duï: Ñôn vò duøng lôïi nhuaän chöa phaân phoái boå sung nguoàn voán kinh doanh vôùi soá tieàn 10.000.000ñ Nghieäp vuï phaùt sinh laøm cho lôïi nhuaän chöa phaân phoái giaûm 10.000.000ñ töông öùng nguoàn voán kinh doanh taêng 10.000.000ñ. Caû 2 khoaûn naøy thuoäc phaàn Nguoàn voán neân toång coäng Nguoàn voán khoâng thay ñoåi. Baûng caân ñoái keá toaùn vaãn caân baèng. c. Tröôøng hôïp 3 : Moät nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh laøm aûnh höôûng 2 khoaûn muïc thuoäc 2 phaàn cuûa Baûng caân ñoái keá toaùn, moät khoaûn thuoäc beân taøi saûn, moät khoaûn thuoäc beân nguoàn voán. Do ñoù, khi khoaûn muïc taøi saûn taêng giaù trò laøm khoaûn muïc nguoàn voán taêng giaù trò töông öùng. Ví duï: Ñôn vò mua nguyeân vaät lieäu nhaäp kho, chöa traû tieàn cho ngöôøi baùn soá tieàn 3.000.000ñ Nghieäp vuï phaùt sinh laøm cho nguyeân vaät lieäu taêng 3.000.000ñ töông öùng phaûi traû ngöôøi baùn cuõng taêng 3.000.000ñ. Nhö vaäy, caû 2 phaàn cuûa baûng caân ñoái keá toaùn cuøng taêng 3.000.000ñ Baûng caân ñoái keá toaùn vaãn caân baèng. d. Tröôøng hôïp 4 : Moät nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh laøm aûnh höôûng 2 khoaûn muïc thuoäc 2 phaàn cuûa Baûng caân ñoái keá toaùn, moät khoaûn thuoäc beân taøi saûn, moät khoaûn thuoäc beân nguoàn voán. Do ñoù, khi khoaûn muïc taøi saûn giaûm giaù trò laøm khoaûn muïc nguoàn voán giaûm giaù trò töông öùng. Ví duï: Ñôn vò chi tieàn göûi ngaân haøng traû nôï vay ngaén haïn soá tieàn 15.000.000ñ Nghieäp vuï phaùt sinh laøm cho tieàn göûi ngaân haøng giaûm 15.000.000ñ töông öùng khoaûn vay ngaén haïn giaûm 15.000.000ñ.Nhö vaäy, caû 2 phaàn cuûa baûng caân ñoái keá toaùn cuøng giaûm 15.000.000ñ Baûng caân ñoái keá toaùn vaãn caân baèng. Toùm laïi, trong thöïc teá, caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh raát ña daïng nhöng bao giôø cuõng thuoäc moät trong 4 tröôøng hôïp toång quaùt sau: Moät khoaûn muïc Taøi saûn taêng, moät khoaûn muïc Taøi saûn khaùc giaûm giaù trò töông öùng. Moät khoaûn muïc Nguoàn voán taêng, moät khoaûn muïc Nguoàn voán khaùc giaûm giaù trò töông öùng. Moät khoaûn muïc Taøi saûn taêng, moät khoaûn muïc Nguoàn voán taêng giaù trò töông öùng. Moät khoaûn muïc Taøi saûn giaûm, moät khoaûn muïc Nguoàn voán giaûm giaù trò töông öùng. 17 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
18. Chöông 2: Baûng caân ñoái keá toaùn Keát luaän: Nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh neáu chæ aûnh höôûng ñeán moät phaàn cuûa Baûng caân ñoái keá toaùn thì seõ coù söï saép xeáp laïi taøi saûn hoaëc nguoàn voán nghóa laø chæ laøm thay ñoåi tyû troïng cuûa caùc khoaûn muïc Taøi saûn hoaëc Nguoàn voán maø toång coäng soá tieàn treân Baûng khoâng thay ñoåi, toång coäng Taøi saûn vaãn baèng toång coäng Nguoàn voán. Nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh neáu aûnh höôûng ñeán caùc khoaûn muïc ôû 2 beân Baûng caân ñoái keá toaùn thì caùc khoaûn muïc ñoù thay ñoåi giaù trò töông öùng nhau, laøm soá tieàn toång coäng thay ñoåi nhöng toång coäng Taøi saûn vaãn baèng toång coäng Nguoàn voán. Moïi nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh ñeàu lieân quan ñeán ít nhaát 2 khoaûn muïc treân Baûng caân ñoái keá toaùn vaø khoâng laøm maát tính caân baèng cuûa Baûng. 18 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
19. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp CHÖÔNG 3 TAØI KHOAÛN VAØ GHI SOÅ KEÙP 3.1 Taøi khoaûn 3.1.1 Khaùi nieäm Nhö ñaõ nghieân cöùu ôû chöông 2, Baûng caân ñoái keá toaùn giuùp chuùng ta bieát ñöôïc moät caùch toång quaùt veà taøi saûn vaø nguoàn hình thaønh taøi saûn cuûa moät doanh nghieäp vaøo moät thôøi ñieåm nhaát ñònh. Do vaäy, vieäc laäp Baûng caân ñoái keá toaùn ñoùng vai troø cöïc kyø quan troïng trong coâng vieäc cuûa keá toaùn. Tuy nhieân, trong thöïc teá khoâng theå duøng Baûng caân ñoái keá toaùn ñeå phaûn aùnh töøng nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh vì nhöõng lyù do sau: - Caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh lieân tuïc vaø phöùc taïp, neáu sau moãi nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh ñeàu phaûi söûa ñoåi vaø laäp moät baûng caân ñoái keá toaùn môùi thì coâng vieäc thaät phöùc taïp vaø naëng nhoïc. Do ñoù, Baûng caân ñoái keá toaùn thöôøng chæ ñöôïc laäp vaøo cuoái kyø, cuoái moãi naêm, moãi quyù hoaëc moãi thaùng. - Caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh haøng ngaøy caàn thieát phaûi löu laïi buùt tích rieâng cho moãi nghieäp vuï nhö ngaøy thaùng, noäi dung, Vieäc löu laïi naøy caàn thieát cho vieäc quaûn lyù doanh nghieäp; ngoaøi ra, coøn laø söï baét buoäc theo quy ñònh Nhaø nöôùc ñoái vôùi coâng vieäc keá toaùn. Do ñoù, caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh haøng ngaøy phaûi ñöôïc ghi cheùp vaøo caùc taøi khoaûn keá toaùn. Ta coù khaùi nieäm veà taøi khoaûn keá toaùn nhö sau: Taøi khoaûn keá toaùn laø moät phöông phaùp cuûa keá toaùn – bieåu hieän laø moät trang soå – duøng ñeå phaân loaïi vaø phaûn aùnh moät caùch lieân tuïc, coù heä thoáng töøng ñoái töôïng keá toaùn rieâng bieät qua caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh trong quaù trình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. 3.1.2 Keát caáu Nhö vaäy, ñeå theo doõi tình hình vaø söï vaän ñoäng cuûa töøng khoaûn taøi saûn cuõng nhö töøng khoaûn nguoàn voán hay noùi khaùc ñi laø töøng ñoái töôïng keá toaùn rieâng bieät thì vôùi moãi ñoái töôïng keá toaùn, ngöôøi ta môû moät taøi khoaûn. Ví duï nhö ñeå theo doõi tình hình vaø söï vaän ñoäng cuûa tieàn maët, ngöôøi ta môû taøi khoaûn tieàn maët; ñeå theo doõi tình hình vaø söï vaän ñoäng cuûa khoaûn Vay ngaén haïn, ngöôøi ta môû taøi khoaûn Vay ngaén haïn, nhö vaäy, moãi ñoái töôïng keá toaùn seõ ñöôïc môû moät taøi khoaûn töông öùng ñeå theo doõi tình hình vaø söï vaän ñoäng. Söï vaän ñoäng cuûa caùc ñoái töôïng keá toaùn rieâng bieät laø söï vaän ñoäng 2 maët ñoái laäp. Ví duï nhö vaän ñoäng cuûa tieàn maët laø thu vaø chi, söï vaän ñoäng cuûa khoaûn vay 19 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
20. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp ngaén haïn laø vay vaø traû, Do ñoù, ñeå phaûn aùnh ñöôïc 2 maët ñoù thì taøi khoaûn phaûi coù keát caáu 2 beân. Moät beân chuyeân duøng ñeå ghi giaù trò taêng leân vaø moät beân chuyeân duøng ñeå ghi giaù trò giaûm xuoáng. Beân traùi cuûa taøi khoaûn goïi laø "Nôï" Beân phaûi cuûa taøi khoaûn goïi laø "Coù" Hình thöùc taøi khoaûn trong soå saùch keá toaùn: Taøi khoaûn Chöùng töø Trích yeáu TK Soá tieàn Soá Ngaøy Ñoái öùng Nôï Coù Hình thöùc cuûa taøi khoaûn dieãn taû ñôn giaûn laø hình chöõ T. Nôï Taøi khoaûn Coù 3.1.3 Phaân loaïi taøi khoaûn 3.1.3.1 Phaân loaïi taøi khoaûn theo noäi dung kinh teá Theo caùch phaân loaïi naøy, coù 2 loaïi taøi khoaûn chuû yeáu laø taøi khoaûn Taøi saûn vaø taøi khoaûn Nguoàn voán:
    Loaïi taøi khoaûn Taøi saûn: Bao goàm nhöõng taøi khoaûn duøng ñeå phaûn aùnh söï bieán ñoäng cuûa caùc loaïi taøi saûn trong doanh nghieäp. Loaïi taøi khoaûn naøy ñöôïc môû cho caùc khoaûn naèm beân phaàn Taøi saûn treân Baûng caân ñoái keá toaùn. Keát caáu: – Soá dö ñaàu kyø – (beân Nôï): Phaûn aùnh soá hieän coù cuûa loaïi taøi saûn ñang xem xeùt vaøo ñaàu kyø. – Soá phaùt sinh taêng – (beân Nôï): Laø giaù trò cuûa caùc nghieäp vuï kinh teá coù taùc duïng laøm taêng soá hieän coù cuûa Taøi saûn, do ñoù, ñöôïc ghi cuøng beân vôùi soá dö ñaàu kyø. – Soá phaùt sinh giaûm – (beân Coù): Laø giaù trò cuûa caùc nghieäp vuï kinh teá coù taùc duïng laøm giaûm soá hieän coù cuûa Taøi saûn, do ñoù, ghi ngöôïc beân vôùi soá dö ñaàu kyø. 20 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
21. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp – Soá dö cuoái kyø – (beân Nôï): Phaûn aùnh soá hieän coù cuûa loaïi taøi saûn ñang xem xeùt vaøo cuoái kyø vaø ñöôïc tính baèng coâng thöùc: Soá dö cuoái kyø = Soá dö ñaàu kyø + Soá phaùt sinh taêng – Soá phaùt sinh giaûm Nôï Loaïi taøi khoaûn Taøi saûn Coù Soá dö ñaàu kyø Soá phaùt sinh taêng Soá phaùt sinh giaûm Coäng soá phaùt sinh Coäng soá phaùt sinh Soá dö cuoái kyø Ví duï 1 : Giaû söû coù soá lieäu: Toàn quyõ tieàn maët ñaàu kyø 5200 000 ñ. Trong kyø, nhaäp quyõ tieàn maët 1 200 000ñ, chi 500 000, chi 1700 000ñ, thu 7 000 000ñ. Yeâu caàu phaûn aùnh leân taøi khoaûn. Nôï Taøi khoaûn Tieàn maët Coù D. 5 200 000 (1)1 200 000 500 000 (2) (4)7 000 000 1 700 000 (3) FS. 8 200 000 2 200 000 .FS D. 11 200 000
    Loaïi taøi khoaûn Nguoàn voán: Bao goàm nhöõng taøi khoaûn duøng ñeå phaûn aùnh söï bieán ñoäng cuûa caùc nguoàn voán trong doanh nghieäp. Loaïi taøi khoaûn naøy ñöôïc môû cho caùc khoaûn naèm beân phaàn Nguoàn voán treân Baûng caân ñoái keá toaùn. Keát caáu: – Soá dö ñaàu kyø – (beân Coù): Phaûn aùnh soá hieän coù cuûa loaïi nguoàn voán ñang xem xeùt vaøo ñaàu kyø. – Soá phaùt sinh taêng – (beân Coù): Laø giaù trò cuûa caùc nghieäp vuï kinh teá coù taùc duïng laøm taêng soá hieän coù cuûa Nguoàn voán, do ñoù, ñöôïc ghi cuøng beân vôùi soá dö ñaàu kyø. 21 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
22. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp – Soá phaùt sinh giaûm – (beân Nôï): Laø giaù trò cuûa caùc nghieäp vuï kinh teá coù taùc duïng laøm giaûm soá hieän coù cuûa Nguoàn voán, do ñoù, ghi ngöôïc beân vôùi soá dö ñaàu kyø. – Soá dö cuoái kyø – (beân Coù): Phaûn aùnh soá hieän coù cuûa loaïi nguoàn voán ñang xem xeùt vaøo cuoái kyø vaø ñöôïc tính baèng coâng thöùc: Soá dö cuoái kyø = Soá dö ñaàu kyø + Soá phaùt sinh taêng – Soá phaùt sinh giaûm Nôï Loaïi taøi khoaûn Nguoàn voán Coù Soá dö ñaàu kyø Soá phaùt sinh giaûm Soá phaùt sinh taêng Coäng soá phaùt sinh Coäng soá phaùt sinh Soá dö cuoái kyø Ví duï2: Giaû söû coù soá lieäu: Soá dö ñaàu kyø treân taøi khoaûn Vay ngaén haïn 100 000 000ñ. Trong kyø, traû 50 000 000ñ, traû 30 000 000ñ, vay 15 000 000ñ, vay 30 000 000ñ. Yeâu caàu: Phaûn aùnh vaøo taøi khoaûn. Nôï Taøi khoaûn Vay ngaén haïn Coù 100 000 000 .D (1)50 000 000 15 000 000 (3) (2)30 000 000 30 000 000 (4) FS.80 000 000 45 000 000 .FS 65 000 000 .D Keát luaän: Vì caùc taøi khoaûn phaûn aùnh söï bieán ñoäng cuûa voán kinh doanh; trong ñoù, caùc taøi khoaûn coù soá dö beân Nôï bieåu hieän giaù trò taøi saûn, caùc taøi khoaûn coù dö beân Coù bieåu hieän giaù trò nguoàn voán; neân ta coù keát luaän: Toång soá dö Nôï cuûa taát caû caùc taøi khoaûn baèng toång soá dö Coù cuûa taát caû caùc taøi khoaûn . 3.1.3.2 Phaân loaïi taøi khoaûn theo möùc ñoä toång hôïp Theo caùch phaân loaïi naøy, coù 2 loaïi taøi khoaûn: Taøi khoaûn toång hôïp vaø taøi khoaûn phaân tích. 22 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
23. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp Khaùi nieäm: Taøi khoaûn toång hôïp laø nhöõng taøi khoaûn duøng ñeå phaûn aùnh söï bieán ñoäng chung cuûa moät ñoái töôïng keá toaùn cuï theå. Loaïi taøi khoaûn naøy seõ cung caáp nhöõng thoâng tin toång hôïp veà ñoái töôïng phaûn aùnh. Ví duï: TK thaønh phaåm, TK phaûi traû ngöôøi baùn, laø nhöõng taøi khoaûn toång hôïp. Taøi khoaûn phaân tích (chi tieát) laø nhöõng taøi khoaûn duøng ñeå phaûn aùnh moät caùch cuï theå vaø chi tieát nhöõng ñoái töôïng ñaõ ñöôïc phaûn aùnh treân taøi khoaûn toång hôïp. Loaïi taøi khoaûn naøy seõ cung caáp thoâng tin chính xaùc vaø chi tieát veà ñoái töôïng phaûn aùnh. Ví duï: TK thaønh phaåm A,B,C, , TK phaûi traû ngöôøi baùn X, Y, Z, laø nhöõng taøi khoaûn chi tieát. Ñaëc ñieåm: Taøi khoaûn toång hôïp chæ duøng ñôn vò tieàn teä ñeå ghi cheùp. Taøi khoaûn phaân tích ngoaøi vieäc baét buoäc duøng ñôn vò tieàn teä, coøn söû duïng keát hôïp theâm caùc hình thöùc ño löôøng khaùc, chuû yeáu laø duøng hieän vaät. Keát caáu vaø vieäc söû duïng taøi khoaûn phaân tích laø linh hoaït, chuû yeáu tuøy thuoäc vaøo ñoái töôïng quaûn lyù; coù theå môû hoaëc khoâng tuøy nhu caàu quaûn lyù. Nguyeân taéc ghi cheùp: Taøi khoaûn toång hôïp vaø taøi khoaûn phaân tích coù cuøng tính chaát nhö nhau, do ñoù, ghi cheùp cô baûn gioáng nhau. Ñoái vôùi moät taøi khoaûn toång hôïp coù môû taøi khoaûn chi tieát thì khi ghi cheùp vaøo TK toång hôïp phaûi ñoàng thôøi ghi cheùp vaøo TK chi tieát. Keát luaän: Vì caùc taøi khoaûn phaân tích laø caùc taøi khoaûn chi tieát hoaù taøi khoaûn toång hôïp neân ta coù keát luaän sau: Soá dö Nôï hoaëc dö Coù treân taøi khoaûn toång hôïp baèng toång soá dö Nôï hoaëc dö Coù treân taát caû caùc taøi khoaûn phaân tích cuûa taøi khoaûn ñoù. Toång phaùt sinh Nôï hoaëc phaùt sinh Coù treân taøi khoaûn toång hôïp baèng toång phaùt sinh Nôï hoaëc phaùt sinh Coù treân taát caû caùc taøi khoaûn phaân tích cuûa taøi khoaûn ñoù. 23 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
24. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp Ví duï3: Giaû söû coù soá lieäu sau: - Toàn kho thaønh phaåm ñaàu kyø: 10 000 000 ñ Saûn phaåm A 3000m ñôn giaù 2000ñ/m Saûn phaåm B 1000kg ñôn giaù 4000ñ/kg - Nhaäp trong kyø: Saûn phaåm A 2000m ñôn giaù 2000ñ/m Saûn phaåm B 3000kg ñôn giaù 4000ñ/kg - Xuaát trong kyø: Saûn phaåm A 1500m Saûn phaåm B 1000kg Yeâu caàu: Phaûn aùnh leân taøi khoaûn toång hôïp vaø taøi khoaûn phaân tích Trong tröôøng hôïp naøy, ta seõ môû taøi khoaûn toång hôïp laø taøi khoaûn Thaønh phaåm vaø caùc taøi khoaûn chi tieát cho saûn phaåm A vaø saûn phaåm B döôùi hình thöùc laø caùc Soå chi tieát saûn phaåm. Ta seõ tieán haønh phaûn aùnh treân caùc soå chi tieát saûn phaåm tröôùc vaø sau ñoù toång hôïp soá lieäu ñeå phaûn aùnh treân taøi khoaûn Thaønh phaåm SOÅ CHI TIEÁT SAÛN PHAÅM Teân saûn phaåm: A Ñôn vò tính : meùt, ngaøn ñoàng Chöùng töø Noäi dung Ñôn Nhaäp Xuaát Toàn Xuaát Nhaäp giaù Löôïng Soá Löôïng Soá Löôïng Soá tieàn tieàn tieàn Soá dö ñaàu kyø 2 3000 6000 X Nhaäp kho 2 2000 4000 X Xuaát kho 2 1500 3000 Soá phaùt sinh 2000 4000 1500 3000 Soá dö cuoái kyø 3500 7000 24 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
25. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp SOÅ CHI TIEÁT SAÛN PHAÅM Teân saûn phaåm: B Ñôn vò tính : kg, ngaøn ñoàng Chöùng töø Noäi dung Ñôn Nhaäp Xuaát Toàn Xuaát Nhaäp giaù Löôïng Soá Löôïng Soá Löôïng Soá tieàn tieàn tieàn Soá dö ñaàu kyø 4 1000 4000 X Nhaäp kho 4 3000 12000 X Xuaát kho 4 1000 4000 Soá phaùt sinh 3000 12000 1000 4000 Soá dö cuoái kyø 3000 1200 0 Nôï Taøi khoaûn Thaønh phaåm Coù D.10 000 000 (1)16 000 000 7 000 000 (2) FS. 16 000 000 7 000 000 .FS D.19 000 000 3.2 Ghi soå keùp 3.2.1 Khaùi nieäm Moãi moät nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh ñeàu mang moät noäi dung kinh teá nhaát ñònh vaø bao giôø cuõng phaûn aùnh moái quan heä kinh teá lieân quan ñeán ít nhaát 2 ñoái töôïng keá toaùn. Maø moãi ñoái töôïng keá toaùn ñöôïc môû moät taøi khoaûn töông öùng, nhö vaäy moãi nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh lieân quan ít nhaát ñeán 2 taøi khoaûn. Keá toaùn phaûi ghi nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh ñoù vaøo ít nhaát 2 taøi khoaûn môû cho caùc ñoái töôïng keá toaùn coù lieân quan; coâng vieäc ghi moät nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh vaøo ít nhaát 2 taøi khoaûn nhö vaäy goïi laø keá toaùn keùp hay ghi soå keùp. Töø ñoù, ta coù khaùi nieäm: 25 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
26. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp Keá toaùn keùp (ghi soå keùp) laø coâng vieäc cuûa keá toaùn duøng ñeå ghi moät nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh vaøo ít nhaát 2 taøi khoaûn keá toaùn coù lieân quan theo ñuùng moái quan heä khaùch quan cuûa caùc ñoái töôïng keá toaùn. Keá toaùn phaûi thöïc hieän coâng vieäc ghi soå keùp vì moãi moät nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh bao giôø cuõng phaûn aùnh moái quan heä kinh teá giöõa ít nhaát hai ñoái töôïng keá toaùn. Ví duï 4: - Chi tieàn göûi ngaân haøng, mua nguyeân vaät lieäu trò giaù 5 000 000ñ TK tieàn göûi NH TK nguyeân vaät lieäu 5 000 000 5 000 000 - Duøng laõi chöa phaân phoái boå sung nguoàn voán kinh doanh 5 000 000ñ TK Nguoàn voán KD TK laõi chöa phaân phoái 5 000 000 5 000 000 - Mua nguyeân vaät lieäu nhaäp kho, chöa traû tieàn cho ngöôøi baùn trò giaù 3 000 000ñ TK phaûi traû ngöôøi baùn TK nguyeân vaät lieäu 3 000 000 3 000 000 - Chi tieàn göûi ngaân haøng traû nôï vay ngaén haïn 15 000 000ñ TK tieàn göûi NH TK vay ngaén haïn 15 000 000 15 000 000 Treân ñaây laø 4 ví duï thuoäc 4 tröôøng hôïp toång quaùt: - Moät Taøi saûn taêng giaù trò vaø moät Taøi saûn khaùc giaûm giaù trò töông öùng - Moät Nguoàn voán taêng giaù trò vaø moät Nguoàn voán khaùc giaûm giaù trò töông öùng - Moät Taøi saûn taêng giaù trò vaø moät Nguoàn voán taêng giaù trò töông öùng - Moät Taøi saûn giaûm giaù trò vaø moät Nguoàn voán giaûm giaù trò töông öùng Keát luaän: Sau caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh, qua vieäc ghi soå keùp, ta coù: Toång phaùt sinh Nôï taát caû caùc taøi khoaûn baèng Toång phaùt sinh Coù. 26 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
27. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp Nhaän xeùt vaø moät soá thuaät ngöõ: - Moät nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh bao giôø cuõng ghi Nôï moät taøi khoaûn vaø ghi Coù moät taøi khoaûn khaùc vôùi cuøng soá tieàn nhö nhau, ghi nhö vaäy goïi laø ghi moät buùt toaùn . - Quan heä taát yeáu veà maët Nôï – Coù giöõa 2 taøi khoaûn trong cuøng moät nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh goïi laø quan heä ñoái öùng taøi khoaûn. - Vieäc xaùc ñònh taøi khoaûn naøo ghi Nôï, taøi khoaûn naøo ghi Coù, soá tieàn laø bao nhieäu goïi laø laäp ñònh khoaûn keá toaùn (löu yù: Ghi Nôï tröôùc, Coù sau). Ví duï 1 ñònh khoaûn: Nôï TK Nguyeân vaät lieäu 5 000 000 Coù TK Tieàn göûi NH - Keát chuyeån: Laø coâng vieäc ghi chuyeån moät soá tieàn töø beân Nôï (hoaëc Coù) cuûa taøi khoaûn naøy sang beân Nôï (hoaëc Coù) cuûa moät taøi khoaûn khaùc. Ví duï: Yeâu caàu keát chuyeån soá tieàn X töø beân Nôï TK A sang beân Nôï TK B. Phöông phaùp: Laäp ñònh khoaûn Nôï TK B X Coù TK A TK A TK B X X X 3.2.2 Caùc loaïi ñònh khoaûn keá toaùn Tuøy theo tính chaát phöùc taïp cuûa moái quan heä giöõa caùc taøi khoaûn chòu aûnh höôûng cuûa caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh, ngöôøi ta phaân ñònh khoaûn thaønh 2 loaïi: ñònh khoaûn giaûn ñôn vaø ñònh khoaûn phöùc taïp. 3.2.2.1 Ñònh khoaûn giaûn ñôn Laø ñònh khoaûn keá toaùn chæ lieân quan ñeán 2 taøi khoaûn: Moät taøi khoaûn ghi Nôï vaø moät taøi khoaûn ghi Coù. Ví duï 1 ñònh khoaûn: Nôï TK Nguyeân vaät lieäu 100.000 Coù TK Tieàn maët 3.2.2.2 Ñònh khoaûn phöùc taïp Laø ñònh khoaûn keá toaùn lieân quan ñeán 3 taøi khoaûn trôû leân, ñònh khoaûn phöùc taïp laø söï gheùp laïi cuûa nhieàu ñònh khoaûn giaûn ñôn. Löu yù chæ neân laäp nhöõng ñònh khoaûn phöùc taïp trong ñoù 1 taøi khoaûn ghi Nôï – nhieàu taøi khoaûn ghi Coù hoaëc ngöôïc laïi. Haïn cheá laäp ñònh khoaûn phöùc taïp trong ñoù nhieàu taøi khoaûn ghi Nôï – nhieàu taøi khoaûn ghi Coù bôûi vì nhö vaäy seõ khoâng thaáy roõ raøng noäi dung kinh teá phaùt sinh. 27 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
28. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp Ví duï: Nôï TK Nguyeân vaät lieäu 5 000 000 Coù TK Tieàn maët 1 000 000 Coù TK Tieàn göûi ngaân haøng 4 000 000 Ví duï: Nôï TK Haøng hoùa 3 000 000 Nôï TK Phaûi traû ngöôøi baùn 3 000 000 Coù TK Tieàn maët 6 000 000 Haïn cheá ÑK: Nôï TK Nguyeân vaät lieäu 5 000 000 Nôï TK Haøng hoaù 3 000 000 Coù TK Tieàn maët 4 000 000 Coù TK Tieàn göûi ngaân haøng 4 000 000 Keát luaän: Trong moät ñònh khoaûn, ta coù: Toång soá tieàn ghi beân Nôï = Toång soá tieàn ghi beân Coù 3.3 Moái quan heä giöõa Baûng caân ñoái keá toaùn vaø Taøi khoaûn keá toaùn Baûng caân ñoái keá toaùn duøng ñeå phaûn aùnh toång quaùt tình hình taøi saûn cuûa doanh nghieäp taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh; coøn taøi khoaûn keá toaùn phaûn aùnh söï vaän ñoäng cuûa caùc ñoái töôïng keá toaùn trong caû moät thôøi kyø. Do ñoù, giöõa chuùng coù moái quan heä maät thieát vôùi nhau vaø boå trôï cho nhau. Moái quan heä naøy coøn theå hieän thoâng qua trình töï ghi cheùp nhö sau: - Vaøo ñaàu kyø kinh doanh, caên cöù vaøo Baûng caân ñoái keá toaùn cuoái kyø tröôùc, môû caùc taøi khoaûn cho ñaàu kyø naøy vaø ghi soá dö ñaàu kyø leân caùc taøi khoaûn. - Trong kyø kinh doanh, caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh treân cô sôû cuûa chöùng töø chöùng minh seõ ñöôïc phaûn aùnh vaøo caùc taøi khoaûn lieân quan theo ñuùng nguyeân taéc ghi soå keùp. - Cuoái kyø kinh doanh, tieán haønh coäng soá phaùt sinh treân caùc taøi khoaûn keá toaùn, ruùt soà dö cuoái kyø vaø caên cöù vaøo ñoù ñeå laäp Baûng caân ñoái keá toaùn cuoái kyø naøy. 28 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
29. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp Ví duï 5: Giaû söû taïi 1 doanh nghieäp coù Baûng caân ñoái keá toaùn vaøo ngaøy 31/ 08 nhö sau: Ñôn vò tính: Ñoàng Taøi saûn Soá tieàn Nguoàn voán Soá tieàn Tieàn maët 6 000 000 Phaûi traû ngöôøi baùn 5 000 000 Tieàn göûi ngaân haøng 17 000 000 Vay ngaén haïn 20 000 000 Phaûi thu khaùch haøng 1 000 000 Nguoàn voán kinh doanh 61 000 000 Nguyeân vaät lieäu 5 000 000 Lôïi nhuaän chöa phaân phoái 9 000 000 Thaønh phaåm 24 000 000 Taøi saûn coá ñònh 42 000 000 Toång coäng 95 000 000 Toång coäng 95 000 000 Taøi lieäu boå sung: – Nguyeân vaät lieäu A: 3 200 000 ñ – Nguyeân vaät lieäu B: 1 800 000 ñ – Phaûi traû ngöôøi baùn X: 3 000 000 ñ – Phaûi traû ngöôøi baùn Y: 2 000 000 ñ Trong thaùng 9, coù caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh nhö sau: 1. Khaùch haøng traû nôï cho doanh nghieäp baèng tieàn maët: 700 000 ñ 2. Ruùt tieàn göûi ngaân haøng veà nhaäp quyõ tieàn maët: 1 600 000 ñ 3. Chi tieàn maët mua coâng cuï- duïng cuï: 900 000 ñ 4. Duøng lôïi nhuaän chöa phaân phoái boå sung nguoàn voán kinh doanh: 3 000 000 ñ 5. Vay ngaén haïn, traû nôï toaøn boä cho ngöôøi baùn Y 6. Chuyeån giao 1 taøi saûn coá ñònh cho ñôn vò khaùc trò giaù 14 000 000 ñ 7. Mua nguyeân vaät lieäu chöa thanh toaùn tieàn cho ngöôøi baùn X: 4 000 000 ñ. Trong ñoù, vaät lieäu A: 1 500 000ñ,vaät lieäu B: 800 000ñ, vaät lieäu C:1 700 000. 8. Chi tieàn göûi ngaân haøng traû nôï vay ngaén haïn: 3 000 000ñ Yeâu caàu: - Môû taøi khoaûn vaø ghi soá dö ñaàu kyø - Ñònh khoaûn vaø phaûn aùnh caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh vaøo caùc taøi khoaûn lieân quan - Laäp baûng caân ñoái keá toaùn ngaøy 30/09 29 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
30. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp 3.4 Kieåm tra soá lieäu treân soå keá toaùn Cuoái kyø, keá toaùn phaûi tieán haønh ñoái chieáu vaø kieåm tra coâng vieäc ghi cheùp treân taøi khoaûn keá toaùn nhaèm phaùt hieän nhöõng tröôøng hôïp sai, thieáu maø tieán haønh ñieàu chænh laïi soå keá toaùn. Vieäc ñoái chieáu naøy ñöôïc thöïc hieän baèng caùch laäp caùc baûng ñoái chieáu soá phaùt sinh vaø soá dö. Coù 3 loaïi baûng ñoái chieáu : Baûng caân ñoái taøi khoaûn, Baûng ñoái chieáu soá phaùt sinh vaø soá dö kieåu baøn côø, Baûng chi tieát soá phaùt sinh vaø soá dö. 3.4.1 Phöông phaùp Baûng caân ñoái taøi khoaûn Baûng caân ñoái keá toaùn chæ ñöôïc laäp sau khi Baûng caân ñoái taøi khoaûn ñaõ ñöôïc laäp ra vì luùc ñoù caùc soá lieäu ñaõ ñöôïc kieåm tra chính xaùc. 3.4.1.1 Muïc ñích Baûng caân ñoái taøi khoaûn duøng ñeå kieåm tra tính chính xaùc cuûa vieäc ghi cheùp treân caùc taøi khoaûn toång hôïp. 3.4.1.2 Nguyeân taéc Vieäc kieåm tra döïa vaøo cô sôû 2 keát luaän sau: Töø tính chaát caân baèng giöõa Taøi saûn vaø Nguoàn voán: Toång soá dö Nôï cuûa taát caû caùc taøi khoaûn baèng toång soá dö Coù cuûa taát caû caùc taøi khoaûn. Töø nguyeân taéc ghi soå keùp: Toång soá phaùt sinh Nôï cuûa taát caû caùc taøi khoaûn baèng toång phaùt sinh Coù cuûa taát caû caùc taøi khoaûn. 3.4.1.3 Keát caáu Baûng caân ñoái taøi khoaûn laø baûng keâ toaøn boä soá dö ñaàu kyø, soá phaùt sinh trong kyø vaø soá dö cuoái kyø cuûa taát caû caùc taøi khoaûn; ñöôïc phaân bieät theo 2 coät Nôï – Coù ôû moãi taøi khoaûn. Sau ñoù, tính toaùn caùc con soá toång coäng coät Nôï vaø toång coäng coät Coù, neáu xaûy ra caùc ñaúng thöùc laøm nguyeân taéc kieåm tra thì vieäc ghi cheùp ñöôïc xem laø chính xaùc. Ñôn vò: BAÛNG CAÂN ÑOÁI TAØI KHOAÛN Thaùng naêm Ñôn vò tính: Soá Soá dö ñaàu kyø Soá phaùt sinh Soá dö cuoái kyø Teân taøi khoaûn hieäu Nôï Coù Nôï Coù Nôï Coù Taøi khoaûn Toång coäng X X XX XX XXX XXX 30 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
31. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp Ví duï 6 : Laáy laïi soá lieäu ôû ví duï 5 – chöông 3 ñeå laäp Baûng caân ñoái taøi khoaûn thaùng 9 BAÛNG CAÂN ÑOÁI TAØI KHOAÛN Thaùng 9 naêm (Ñôn vò: ñoàng) Teân taøi khoaûn Soá hieäu Soá dö ñaàu kyø Soá phaùt sinh Soá dö cuoái kyø Toång coäng Haïn cheá: Baûng caân ñoái taøi khoaûn khoâng phaùt hieän moät soá tröôøng hôïp sai coù theå xaûy ra: 2 taøi khoaûn cuøng sai moät soá tieàn, sai veà quan heä ñoái öùng taøi khoaûn. 31 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
32. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp 3.4.2 Phöông phaùp Baûng ñoái chieáu soá phaùt sinh vaø soá dö kieåu baøn côø 3.4.2.1 Muïc ñích Duøng ñeå kieåm tra tính chaát chính xaùc cuûa vieäc ghi cheùp treân caùc taøi khoaûn keá toaùn toång hôïp. 3.4.2.2 Nguyeân taéc Gioáng nguyeân taéc kieåm tra cuûa Baûng caân ñoái taøi khoaûn. 3.4.2.3 Keát caáu Baûng ñöôïc thieát keá theo daïng baøn côø, goàm caùc haøng ngang vaø coät doïc chæ ra 2 beân cuûa taøi khoaûn. Ñôn vò: BAÛNG CAÂN ÑOÁI SOÁ PHAÙT SINH KIEÅU BAØN CÔØ Ñôn vò tính: Beân Coù TK Soá dö Coäng soá Soá dö cuoái ñaàu kyø TK x TK y phaùt sinh kyø Coù Beân Nôï TK Nôï Nôï Soá dö ñaàu kyø Coù TK x TK y Coäng soá phaùt sinh Coù Soá dö cuoái kyø Nôï Caùch laäp baûng cuï theå nhö sau: Soá dö ñaàu kyø: Laáy soá dö ñaàu kyø caùc taøi khoaûn ghi vaøo coät soá dö ñaàu kyø theo töøng taøi khoaûn töông öùng, ñuùng vôùi tính chaát taøi khoaûn vôùi soá dö beân Nôï hoaëc Coù. Soá phaùt sinh: Ñoái vôùi soá phaùt sinh, chæ caàn caên cöù vaøo soá lieäu phaùt sinh ôû 1 beân nhaát ñònh cuûa taát caû caùc taøi khoaûn keá toaùn ñeå ghi tìm taøi khoaûn ñoái öùng vaø ghi ôû giao ñieåm cuûa 2 taøi khoaûn treân baûng baøn côø. Soá dö cuoái kyø: Ghi töông töï soá dö ñaàu kyø ôû caùc oâ soá dö cuoái kyø. Sau khi laáy soá dö cuoái kyø, neáu thoaû maõn caùc nguyeân taéc kieåm tra thì vieäc ghi cheùp ñöôïc coi laø chính xaùc. Ví duï7: Laáy laïi soá lieäu ôû ví duï 5 – chöông 3 ñeå laäp Baûng ñoái chieáu kieåu baøn côø. Keát luaän: Baûng caân ñoái soá phaùt sinh kieåu baøn côø phaûn aùnh ñöôïc quan heä ñoái öùng giöõa caùc taøi khoaûn keá toaùn. Do vaäy, kieåm tra ñöôïc maët hôïp lyù cuûa caùc quan heä kinh teá ñaõ phaùt sinh vaø nhöõng tröôøng hôïp ghi sai quan heä ñoái öùng taøi khoaûn. 32 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
33. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp 3.4.3 Phöông phaùp Baûng chi tieát soá phaùt sinh vaø soá dö 3.4.3.1 Khaùi nieäm Baûng chi tieát soá phaùt sinh laø baûng keâ soá lieäu ghi cheùp ôû caùc taøi khoaûn keá toaùn caáp 2 hoaëc caùc soå chi tieát toång hôïp laïi ñeå ñoái chieáu vôùi soá lieäu ghi treân taøi khoaûn caáp 1. 3.4.3.2 Nguyeân taéc Nguyeân taéc kieåm tra döïa vaøo cô sôû 2 keát luaän sau: Soá dö Nôï (Coù) treân taøi khoaûn toång hôïp baèng toång soá dö Nôï (Coù) treân taát caû caùc taøi khoaûn phaân tích. Toång soá phaùt sinh Nôï (Coù) treân taøi khoaûn toång hôïp baèng toång soá phaùt sinh Nôï (Coù) treân taát caû caùc taøi khoaûn phaân tích. 3.4.3.3 Keát caáu Baûng chi tieát soá phaùt sinh vaø soá dö ñöôïc duøng ñeå lieät keâ taát caû caùc taøi khoaûn phaân tích ñaõ söû duïng theo soá dö ñaàu kyø, soá phaùt sinh trong kyø vaø soá dö cuoái kyø; phaân bieät 2 beân Nôï – Coù, sau ñoù laáy soá toång coäng vaø ñem ñoái chieáu vôùi soá lieäu tr6en taøi khoaûn toång hôïp, neáu xaûy ra caùc ñaúng thöùc nhö nguyeân taéc kieåm tra thì vieäc ghi cheùp laø chính xaùc. Ñôn vò: BAÛNG CHI TIEÁT SOÁ PHAÙT SINH Thaùng naêm Ñôn vò tính: Teân ñoái töôïng Soá dö ñaàu kyø Soá phaùt sinh Soá dö cuoái kyø chi tieát Nôï Coù Nôï Coù Nôï Coù A B Toång coäng Ví duï: Laáy laïi soá lieäu ví duï 5 – chöông 3 ñeå laäp Baûng chi tieát soá phaùt sinh vaø soá dö Nguyeân vaät lieäu vaø Phaûi traû ngöôøi baùn thaùng 9 33 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
34. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp 3.5 Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn doanh nghieäp Vieät Nam Quaù trình ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù kinh teá sang cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc baèng phaùp luaät trong nhöõng naêm qua, ñaõ ñaët ra yeâu caàu caáp baùch phaûi ñoåi môùi heä thoáng coâng cuï quaûn lyù, maø trong ñoù, keá toaùn laø moät coâng cuï quan troïng. Trong neàn kinh teá, keá toaùn coù vai troø tích cöïc ñoái vôùi vieäc quaûn lyù voán taøi saûn vaø vieäc ñieàu haønh caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh ôû doanh nghieäp, noù laø nguoàn thoâng tin soá lieäu ñaùng tin caäy ñeå nhaø nöôùc ñieàu haønh neàn kinh teá, kieåm tra, kieåm soaùt hoaït ñoäng caùc ngaønh, caùc khu vöïc. Chính vì vaäy, vieäc ñoåi môùi vaø khoâng ngöøng hoaøn thieän coâng taùc keá toaùn ñeå thích nghi vôùi yeâu caàu vaø noäi dung cuûa quaù trình ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù laø moät vaán ñeà thöïc söï böùc xuùc hieän nay. Ñeå ñaùp öùng yeâu caàu ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù kinh teá, Boä Taøi chính ñaõ ban haønh Heä thoáng keá toaùn theo Quyeát ñònh soá 1141 TC-QÑ-CÑKT kyù ngaøy 01/11/1995 vaø caùc chính saùch TC-KT veà luaät thueá môùi ban haønh 1998. Tuy nhieân, vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá, nhieàu söûa ñoåi, boå sung trong cheá ñoä keá toaùn ñaõ ñöôïc ban haønh ñaùp öùng caùc yeâu caàu phaùt trieån vaø söï thay ñoåi chính saùch chung, ngaøy 20/03/2006, Boä taøi chính ban haønh Heä thoáng keá toaùn môùi theo Quyeát ñònh soá 15/2006/QÑ-BTC aùp duïng chính thöùc thoáng nhaát trong caû nöôùc cho taát caû caùc doanh nghieäp thuoäc moïi lónh vöïc, moïi thaønh phaàn kinh teá. Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn thoáng nhaát ñöôïc quy ñònh chung cho neàn kinh teá, trong khi ñoù, moãi ngaønh hoaït ñoäng hoaëc thaønh phaàn kinh teá laïi coù nhöõng ñaëc thuø veà ñoái töôïng phaûn aùnh vaø yeâu caàu quaûn lyù neân treân cô sôû cuûa Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn thoáng nhaát, moãi ngaønh (hoaëc thaønh phaàn kinh teá) seõ nghieân cöùu vaø xaây döïng Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn cho ngaønh hoaëc thaønh phaàn kinh teá moät caùch phuø hôïp, nhöng phaûi ñöôïc söï ñoàng yù cuûa Boä taøi chính vaø nhaát thieát phaûi tuaân thuû quy ñònh veà caùc taøi khoaûn thuoác Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn thoáng nhaát. 3.5.1 Soá hieäu taøi khoaûn Heä thoáng taøi khoaûn naøy goàm 92 taøi khoaûn caáp 1 vaø 120 taøi khoaûn caáp 2. Moãi taøi khoaûn caáp 1 mang kyù hieäu 3 soá. Caùc taøi khoaûn caáp 1 coøn ñöôïc chia thaønh caùc taøi khoaûn caáp 2, caùc taøi khoaûn caáp 2 mang kyù hieäu 4 soá, kyù hieäu cuûa taøi khoaûn caáp 2 phaûi mang kyù hieäu cuûa taøi khoaûn caáp 1 theâm 1 con soá. Caùc kyù hieäu soá naøy goïi laø soá hieäu taøi khoaûn. Soá hieäu taøi khoaûn goàm caùc chöõ soá coù yù nghóa sau: - Chöõ soá thöù nhaát: Loaïi taøi khoaûn - Chöõ soá thöù hai: Nhoùm taøi khoaûn - Chöõ soá thöù ba: Taøi khoaûn caáp 1 34 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
35. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp - Chöõ soá thöù tö: Taøi khoaûn caáp 2 - Chöõ soá thöù naêm: Taøi khoaûn caáp 3 Ví duï: Taøi khoaûn 1121: Loaïi TK : Taøi saûn löu ñoäng (1) Nhoùm TK: Voán baèng tieàn (1) TK caáp 1: Tieàn gôûi ngaân haøng (2) TK caáp 2: Tieàn Vieät Nam (1) 3.5.2 Caùc loaïi taøi khoaûn Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn thoáng nhaát ñöôïc quy ñònh aùp duïng cho nöôùc ta bao goàm 10 loaïi TK ñöôïc ñaùnh soá töø 0 ñeán 9: 3.5.2.1 Taøi khoaûn loaïi 0 Laø taøi khoaûn ngoaïi baûng, bao goàm nhöõng taøi khoaûn phaûn aùnh söï bieán ñoäng cuûa nhöõng taøi saûn hieän coù ôû ñôn vò nhöng khoâng thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa ñôn vò vaø ñôn vò coù traùch nhieäm phaûi quaûn lyù nhö: taøi saûn thueâ ngoaøi; vaät tö, haøng hoaù nhaän giöõ hoä, nhaän gia coâng; haøng hoùa nhaän baùn hoä, nhaän kyù göûi, kyù cöôïc. Ñoàng thôøi, nhöõng taøi khoaûn naøy coøn phaûn aùnh moät soá chæ tieâu kinh teá ñaõ ñöôïc phaûn aùnh ôû caùc taøi khoaûn thoâng thöôøng, nhöng caàn theo doõi ñeå phuïc vuï yeâu caàu quaûn lyù nhö: nôï khoù ñoøi ñaõ xöû lyù; ngoaïi teä caùc loaïi (chi tieát theo ngoaïi teä); döï toaùn chi söï nghieäp, döï aùn. Veà nguyeân taéc, caùc taøi khoaûn thuoäc loaïi naøy ñöôïc ghi cheùp theo phöông phaùp ghi "ñôn", nghóa laø khi ghi vaøo moät taøi khoaûn thì khoâng ghi vaøo quan heä ñoái öùng vôùi taøi khoaûn khaùc. Loaïi TK 0 − Trò giaù taøi saûn ngoaïi baûng taêng − Trò giaù taøi saûn ngoaïi baûng giaûm D.Trò giaù taøi saûn ngoaïi baûng cuoái kyø Ví duï: Doanh nghieäp nhaän moät soá vaät lieäu cuûa ñôn vò khaùc coù trò giaù laø 500.000ñ ñeå thöïc hieän coâng vieäc gia coâng. Keá toaùn ghi: Nôï TK 002 “Haøng hoaù vaät tö nhaän giöõ hoä, nhaän gia coâng”: 500.000 Sau khi coâng vieäc gia coâng ñaõ thöïc hieän xong vaø doanh nghieäp giao traû laïi soá vaät lieäu naøy, keá toaùn ghi: Coù TK 002: 500.000 35 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
36. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp 3.5.2.2 Taøi khoaûn loaïi 1 – 9 Nguyeân taéc ghi cheùp: AÙp duïng phöông phaùp ghi soå keùp (ñoái öùng Nôï – Coù) √√√ Loaïi taøi khoaûn 1, 2, 3, 4: Laø nhöõng taøi khoaûn phaûn aùnh bieán ñoäng cuûa nhöõng khoaûn muïc treân Baûng caân ñoái keá toaùn. Ñaëc ñieåm: Coù soá dö cuoái kyø. • Loaïi taøi khoaûn 1, 2: Tính chaát laø taøi khoaûn Taøi saûn: ghi taêng beân Nôï, ghi giaûm beân Coù vaø coù soá dö beân Nôï. Taøi khoaûn loaïi 1: Taøi saûn löu ñoäng Taøi khoaûn loaïi 2: Taøi saûn coá ñònh Loaïi TK 1, 2 + – D. Löu yù: Rieâng caùc taøi khoaûn 129, 139, 159, 214, 229 coù tính chaát laø taøi khoaûn ñieàu chænh giaûm cho taøi saûn, do ñoù, keát caáu ñöôïc boá trí ngöôïc vôùi taøi khoaûn taøi saûn; töùc laø, ghi taêng beân Coù, ghi giaûm beân Nôï, soá dö beân Coù. • Loaïi taøi khoaûn 3, 4: Tính chaát laø taøi khoaûn Nguoàn voán: ghi taêng beân Coù, ghi giaûm beân Nôï vaø coù soá dö beân Coù. Taøi khoaûn loaïi 3: Nôï phaûi traû Taøi khoaûn loaïi 4: Nguoàn voán chuû sôû höõu Loaïi TK 3, 4 – + D. √√√ Loaïi taøi khoaûn 5, 6, 7, 8, 9: Laø caùc loaïi taøi khoaûn nghieäp vuï hoaëc quaûn lyù. Ñaëc ñieåm: Taát caû caùc taøi khoaûn naøy khoâng coù soá dö cuoái kyø. Keát caáu cuûa loaïi taøi khoaûn naøy tuaân theo nguyeân taéc sau: - Neáu laø taøi khoaûn phaûn aùnh chi phí ( loaïi TK 6, 8), keát caáu gioáng taøi khoaûn taøi saûn. - Neáu laø taøi khoaûn phaûn aùnh thu nhaäp (loaïi 5, 7), keát caáu gioáng taøi khoaûn nguoàn voán. Löu yù: Caùc taøi khoaûn 521, 531, 532 laø nhöõng taøi khoaûn ñieàu chænh giaûm cho doanh thu neân coù keát caáu ngöôïc vôùi taøi khoaûn doanh thu 36 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
37. Chöông 3: Taøi khoaûn vaø Ghi soå keùp Taøi khoaûn loaïi 9 duøng ñeå tính toaùn, xaùc ñònh keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp trong moät thôøi kyø; do ñoù, khoâng tuaân theo nguyeân taéc ghi taêng 1 beân vaø ghi giaûm 1 beân maø 2 beân taøi khoaûn cuøng phaûn aùnh ñoái töôïng kinh doanh nhöng vôùi 2 caùch ñaùnh giaù khaùc nhau, cheânh leäch giöõa 2 caùch ñaùnh giaù laø keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh. TK 911 − Toaøn boä chi phí hoaït − Toaøn boä thu nhaäp hoaït ñoäng ñoäng kinh doanh kinh doanh − Keát chuyeån laõi − Keát chuyeån loã 37 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
38. Chöông 4 : Keá toaùn caùc quaù trình kinh doanh chuûû yeáuyeáu CHÖÔNG 4 KEÁ TOAÙN CAÙC QUAÙ TRÌNH KINH DOANH CHUÛ YEÁU 4.1 Ñaùnh giaù caùc ñoái töôïng keá toaùn Taøi saûn duøng ñeå tieán haønh hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh ôû moät doanh nghieäp toàn taïi döôùi nhieàu daïng vaät chaát khaùc nhau nhö: nhaø xöôûng, maùy moùc thieát bò, phöông tieän vaän taûi, vaät tö, haøng hoùa Ñeå ghi nhaän tình traïng hieän coù cuõng nhö nhöõng söï thay ñoåi cuûa chuùng trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh, ta coù theå söû duïng nhieàu hình thöùc ño löôøng khaùc nhau. Chaúng haïn taøi saûn coá ñònh coù theå ño löôøng baèng ñôn vò nhö caùi, chieác hoaëc vaät tö, haøng hoùa coù theå söû duïng kg (troïng luôïng), meùt (chieàu daøi), lít (theå tích) Tuy nhieân, neáu duøng nhöõng ñôn vò ño löôøng naøy thì khoâng theå naøo toång hôïp ñöôïc toaøn boä taøi saûn vaø xaùc ñònh ñöôïc nhöõng chæ tieâu toång hôïp khaùc ñeå ñaùnh giaù tình hình vaø hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa ñôn vò. Nhö vaäy, ngoaøi nhöõng taøi saûn maø ngay töø ñaàu chuùng ñaõ bieåu hieän döôùi hình thöùc giaù trò nhö: tieàn maët, tieàn gôûi ngaân haøng, caùc khoaûn coâng nôï, thì nhöõng taøi saûn coøn laïi cuõng caàn thieát phaûi quy veà hình thöùc tieàn teä. Ñaây laø moät trong nhöõng ñaëc tröng noåi baät cuûa haïch toaùn keá toaùn – tieàn teä laø thöôùc ño chuû yeáu vaø thöôøng xuyeân cuûa heä thoáng keá toaùn 4.1.1 Khaùi nieäm Ñeå bieåu hieän hình thaùi giaù trò cuûa caùc ñoái töôïng keá toaùn khaùc nhau thì keá toaùn phaùi söû duïng phöông phaùp tính giaù. Noùi caùch khaùc thì tính giaù laø phöông phaùp keá toaùn bieåu hieän giaù trò caùc ñoái töôïng keá toaùn baèng tieàn phuø hôïp vôùi caùc nguyeân taéc cuõng nhö caùc quy ñònh cuï theå do Nhaø nöôùc ban haønh. 4.1.2 Phöông phaùp ñaùnh giaù
    Vaät tö, coâng cuï, duïng cuï, haøng hoùa : ñöôïc ñaùnh giaù theo giaù thöïc teá laø bao goàm giaù mua vaø caùc khoaûn chi phí lieân quan ñeán vieäc thu mua nhö chi phí vaän chuyeån, boác vaùc, hoa hoàng thu mua
    Ñoái vôùi taøi saûn coá ñònh : ñöôïc ñaùnh giaù theo nguyeân giaù vaø giaù trò coøn laïi. √√√ Nguyeân giaù: laø giaù trò ban ñaàu cuûa taøi saûn coá ñònh vaø ñöôïc giöõ nguyeân treân soå saùch keá toaùn veà taøi saûn coá ñònh trong suoát quaù trình söû duïng Nguyeân giaù chæ thay ñoåi trong moät soá tröôøng hôïp ñaùnh giaù laïi taøi saûn coá ñònh, thay ñoåi keát caáu cuûa taøi saûn coá ñònh, tröôùc ñaây xaùc ñònh nguyeân giaù sai. 39 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
39. Chöông 4 : Keá toaùn caùc quaù trình kinh doanh chuûû yeáuyeáu Tuøy thuoäc vaøo phöông thöùc hình thaønh maø nguyeân giaù cuûa taøi saûn coá ñònh ñöôïc xaùc ñònh trong töøng tröôøng hôïp cuï theå nhö sau: - Taøi saûn coá ñònh do mua saém: Nguyeân giaù = Giaù mua + Chi phí tröôùc khi söû duïng Chi phí tröôùc khi söû duïng bao goàm: chi phí vaän chuyeån, boác dôõ, laép ñaët, chaïy thöû, chi phí söûa chöõa taân trang tröôùc khi ñöa taøi saûn coá ñònh vaøo söû duïng. - Taøi saûn coá ñònh töï xaây döïng môùi vaø ñöa vaøo söû duïng: Nguyeân giaù = Giaù thaønh thöïc teá + Chi phí tröôùc khi söû duïng - Taøi saûn coá ñònh do baøn giao: Nguyeân giaù = Giaù ghi treân soå ñôn vò baøn giao + Chi phí tröôùc khi söû duïng - Taøi saûn coá ñònh do ñöôïc bieáu taëng: Nguyeân giaù = Giaù ñöôïc duyeät y + Chi phí tröôùc khi söû duïng √√√ Giaù trò coøn laïi : laø giaù trò hieän coøn cuûa taøi saûn coá ñònh taïi moät thôøi ñieåm naøo ñoù vaø ñöôïc tính nhö sau: Giaù trò coøn laïi = Nguyeân giaù - Giaù trò hao moøn
    Haøng toàn kho - xuaát kho: Ñeå tính giaù xuaát kho, doanh nghieäp coù theå söû duïng 1 trong caùc phöông phaùp sau: Phöông phaùp nhaäp tröôùc – xuaát tröôùc (FIFO), PP nhaäp sau – xuaát tröôùc (LIFO), PP bình quaân gia quyeàn, PP thöïc teá ñích danh. Vieäc söû duïng phöông phaùp naøo laø do doanh nghieäp quyeát ñònh nhöng phaûi tuaân thuû nguyeân taéc nhaát quaùn. - Phöông phaùp nhaäp tröôùc – xuaát tröôùc (FIFO): Theo phöông phaùp naøy, ñeå tính trò giaù xuaát kho, ngöôøi ta laáy ñôn giaù cuõ nhaát ñeå tính trò giaù haøng xuaát kho, khi xuaát heát giaù naøy môùi laáy ñôn giaù keá tieáp ñeå xuaát tieáp. - Phöông phaùp nhaäp sau – xuaát tröôùc (LIFO): Theo phöông phaùp naøy, ñeå tính trò giaù xuaát kho, ngöôøi ta laáy ñôn giaù môùi nhaát (laàn nhaäp sau cuøng) ñeå tính trò giaù haøng xuaát kho, khi xuaát heát giaù naøy thì laáy ñôn giaù cuûa laàn nhaäp keá treân ñeå xuaát tieáp. - Phöông phaùp bình quaân gia quyeàn: Theo phöông phaùp naøy, phaûi tính ñôn giaù bình quaân baèng caùch: Ñôn giaù BQ=(Giaù trò toàn ÑK+Giaù trò nhaäp TK)/(Soá löôïng toàn ÑK+ Soá löôïng nhaäp) Trò giaù xuaát kho = Soá löôïng xuaát kho x ñôn giaù bình quaân 40 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
40. Chöông 4 : Keá toaùn caùc quaù trình kinh doanh chuûû yeáuyeáu - Phöông phaùp thöïc teá ñích danh: Theo phöông phaùp naøy, trò giaù cuûa haøng xuaát ra seõ ñöôïc tính ñuùng theo ñôn giaù tröôùc ñaây ñaõ nhaäp vaøo Ví duï1: Taïi moät DN coù soá lieäu nhaäp xuaát nguyeân vaät lieäu trong kyø nhö sau: Toàn kho ñaàu kyø: 600kg ñôn giaù 43.000 ñ/kg Nhaäp 200kg x 43.500 Xuaát 280kg Nhaäp 200kg x 44.000 Xuaát 200kg Haõy tính trò giaù nguyeân vaät lieäu xuaát kho theo phöông phaùp FIFO, LIFO, Bình quaân gia quyeàn. 4.1.3 Tính giaù thaønh Laø vieäc toång hôïp toaøn boä caùc khoaûn chi phí saûn xuaát kinh doanh lieân quan ñeán vieäc cheá taïo saûn phaåm roài tính toaùn ñeå xaùc ñònh giaù thaønh cuûa saûn phaåm. - Trình töï tính giaù thaønh saûn phaåm saûn xuaát: Böôùc 1: Taäp hôïp Chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp vaø Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp Böôùc 2: Taäp hôïp vaø phaân boå Chi phí saûn xuaát chung Böôùc 3: Xaùc ñònh trò giaù saûn phaåm dôû dang Böôùc 4: Tính giaù thaønh cuûa saûn phaåm hoaøn thaønh - Yeâu caàu ñoái vôùi vieäc tính giaù thaønh: + Phaûi tính giaù thaønh cuûa toaøn boä saûn phaåm vaø ñôn vò saûn phaåm Chi phí saûn xuaát Chi phí saûn xuaát Chi phí saûn xuaát Giaù thaønh toaøn kinh doanh dôû kinh doanh phaùt kinh doanh dôû boä saûn phaåm = + dang ñaàu kyø sinh dang cuoái kyø Giaù thaønh ñôn vò Giaù thaønh toaøn boä saûn phaåm saûn phaåm Saûn löôïng saûn phaåm Phaûi tính giaù thaønh theo khoaûn muïc giaù thaønh, goàm: – Chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp: laø caùc khoaûn chi phí veà nguyeân vaät lieäu ñöôïc xuaát duøng tröïc tieáp vaøo vieäc cheá taïo saûn phaåm, caáu thaønh neân thöïc theå cuûa saûn phaåm. 41 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
41. Chöông 4 : Keá toaùn caùc quaù trình kinh doanh chuûû yeáuyeáu – Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp: bao goàm caùc khoaûn chi phí veà tieàn löông vaø caùc khoaûn trích theo löông cuûa coâng nhaân tröïc tieáp saûn xuaát. – Chi phí saûn xuaát chung: bao goàm toaøn boä caùc khoaûn chi phí phaùt sinh taïi phaân xöôûng saûn xuaát ngoaïi tröø 2 khoaûn muïc treân. BAÛNG TÍNH GIAÙ THAØNH THEO KHOAÛN MUÏC Teân saûn phaåm: Saûn löôïng: Ñôn vò tính: CP saûn xuaát CP saûn xuaát CP saûn xuaát Giaù thaønh saûn phaåm Khoaûn muïc giaù thaønh kinh doanh dôû kinh doanh kinh doanh dôû Toaøn boä Ñôn vò dang ñaàu kyø phaùt sinh dang cuoái kyø saûn phaåm saûn phaåm CP NVL tröïc tieáp CP nhaân coâng tröïc tieáp CP saûn xuaát chung Toång coäng 4.2 Keá toaùn quaù trình kinh doanh chuû yeáu trong doanh nghieäp saûn xuaát Doanh nghieäp saûn xuaát laø doanh nghieäp thöïc hieän quaù trình saûn xuaát kinh doanh cuûa mình baèng caùch mua nguyeân vaät lieäu, maùy moùc thieát bò, thueâ lao ñoäng cuûa con ngöôøi ñeå tieán haønh saûn xuaát taïo ra saûn phaåm vaø tieâu thuï saûn phaåm ñoù. Qua vieäc saûn xuaát vaø tieâu thuï ñoù, doanh nghieäp xaùc ñònh ñöôïc keát quaû laõi loã cuûa moät thôøi kyø hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Ñeå thöïc hieän toát chöùc naêng thoâng tin vaø kieåm tra cuûa mình, haïch toaùn keá toaùn phaûi tieán haønh phaân chia vaø phaûn aùnh caùc quaù trình kinh doanh trong töøng doanh nghieäp. Ñoái vôùi doanh nghieäp saûn xuaát, hoaït ñoäng kinh doanh chia laøm 3 quaù trình chuû yeáu: cung caáp, saûn xuaát vaø tieâu thuï. 4.2.1 Keá toaùn quaù trình cung caáp 4.2.1.1 Khaùi nieäm Quaù trình cung caáp laø quaù trình maø doanh nghieäp mua caùc loaïi taøi saûn, vaät tö, coâng cuï duïng cuï ñeå döï tröõ vaø söû duïng cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Nhö vaäy, quaù trình naøy seõ laøm bieán ñoäng ñeán taøi saûn, caùc khoaûn haøng toàn kho, caùc khoaûn tieàn vaø moái quan heä thanh toaùn vôùi nhaø cung caáp. 42 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
42. Chöông 4 : Keá toaùn caùc quaù trình kinh doanh chuûû yeáuyeáu 4.2.1.2 Taøi khoaûn söû duïng Ñeå theo doõi quaù trình cung caáp, keá toaùn söû duïng caùc taøi khoaûn sau:
    Taøi khoaûn 211 – Taøi saûn coá ñònh höõu hình: Taøi khoaûn naøy duøng ñeå phaûn aùnh giaù trò hieän coù vaø tình hình bieán ñoäng cuûa toaøn boä taøi saûn coá ñònh höõu hình trong doanh nghieäp theo nguyeân giaù. Taøi khoaûn 211 D. xxx - Nguyeân giaù taøi saûn coá ñònh - Nguyeân giaù taøi saûn coá ñònh höõu höõu hình taêng hình giaûm D. Nguyeân giaù taøi saûn coá ñònh höõu hình hieän coù cuoái kyø
    Taøi khoaûn 152 – Nguyeân lieäu, vaät lieäu : Taøi khoaûn naøy duøng ñeå phaûn aùnh söï bieán ñoäng cuûa caùc loaïi nguyeân vaät lieäu hieän coù trong kho cuûa doanh nghieäp theo giaù thöïc teá (giaù mua vaø chi phí mua), chi tieát theo töøng loaïi, nhoùm, thöù vaät tö tuøy theo yeâu caàu quaûn lyù vaø phöông tieän thanh toaùn. Taøi khoaûn 152 D. xxx - Trò giaù nguyeân vaät lieäu taêng - Trò giaù nguyeân vaät lieäu giaûm do do nhaäp kho hoaëc phaùt hieän xuaát kho hoaëc phaùt hieän thieáu thöøa trong kieåm keâ trong kieåm keâ D. Trò giaù nguyeân vaät lieäu toàn kho cuoái kyø
    Taøi khoaûn 153 – Coâng cuï, duïng cuï: Taøi khoaûn naøy duøng ñeå phaûn aùnh söï bieán ñoäng cuûa caùc loaïi coâng cuï, duïng cuï theo giaù thöïc teá theo töøng loaïi. Taøi khoaûn 153 D. xxx - Trò giaù coâng cuï, duïng cuï taêng - Trò giaù coâng cuï, duïng cuï giaûm D. Trò giaù coâng cuï, duïng cuï toàn kho cuoái kyø 43 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
43. Chöông 4 : Keá toaùn caùc quaù trình kinh doanh chuûû yeáuyeáu
    Taøi khoaûn 133 – Thueá GTGT ñöôïc khaáu tröø: Taøi khoaûn naøy duøng ñeå phaûn aùnh soá thueá GTGT ñaàu vaøo ñaõ khaáu tröø vaø coøn ñöôïc khaáu tröø. Taøi khoaûn 133 - Soá thueá GTGT ñaàu vaøo ñöôïc - Soá thueá GTGT ñaàu vaøo ñaõ khaáu tröø khaáu tröø vaøo soá thueá GTGT ñaàu ra phaûi noäp D. Soá thueá GTGT ñaàu vaøo coøn ñöôïc khaáu tröø.
    Taøi khoaûn 111 – Tieàn maët: Taøi khoaûn naøy duøng ñeå phaûn aùnh söï bieán ñoäng cuûa caùc loaïi tieàn maët taïi quyõ doanh nghieäp. Taøi khoaûn 111 D. xxx - Soá thu veà tieàn maët, ngaân - Soá chi veà tieàn maët, ngaân phieáu, phieáu, vaøng nhaäp quy.õ vaøng ra khoûi quyõ. D. Toàn quyõ tieàn maët cuoái kyø.
    Taøi khoaûn 112 – Tieàn gôûi ngaân haøng: Taøi khoaûn naøy duøng ñeå phaûn aùnh söï bieán ñoäng cuûa caùc khoaûn tieàn do doanh nghieäp gôûi ôû ngaân haøng. Taøi khoaûn 112 D. xxx - Soá tieàn gôûi vaøo ngaân haøng - Soá tieàn ruùt khoûi ngaân haøng D. Soá tieàn hieän coøn gôûi ôû ngaân haøng
    Taøi khoaûn 331 – Phaûi traû cho ngöôøi baùn: Taøi khoaûn naøy duøng ñeå phaûn aùnh moái quan heä thanh toaùn giöõa doanh nghieäp vaø caùc ngöôøi baùn. Taøi khoaûn 331 D. xxx - Soá tieàn ñaõ traû cho ngöôøi baùn. - Soá tieàn phaûi traû cho ngöôøi baùn. D. Soá tieàn coøn phaûi traû cho ngöôøi baùn. 44 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
44. Chöông 4 : Keá toaùn caùc quaù trình kinh doanh chuûû yeáuyeáu 4.2.1.3 Phöông phaùp keá toaùn (Taïi doanh nghieäp aùp duïng thueá GTGT theo phöông phaùp khaáu tröø)
    Nv 1: Khi mua taøi saûn, nguyeân vaät lieäu, coâng cuï nhaäp kho: Nôï TK 152, 153, 211 Giaù mua chöa thueá Nôï TK 133 Thueá GTGT ñaàu vaøo Coù TK 111, 112, 331 Toång soá tieàn thanh toaùn
    Nv 2: Chi phí thu mua: Nôï TK 152, 153, 211 Coù TK 111, 112
    Nv 3: Khi thanh toaùn tieàn cho ngöôøi baùn: Nôï TK 331 Coù TK 111, 112 Ví duï: Taïi moät doanh nghieäp coù tình hình nhö sau: 1. Mua nguyeân vaät lieäu chính 20.000.000, nguyeân vaät lieäu phuï 4.000.000, coâng cuï duïng cuï 1.000.000, thueá GTGT 10%. Nhaäp kho, tieàn chöa traû ngöôøi baùn. 2. Mua taøi saûn coá ñònh höõu hình trò giaù 30.000.000, thueá GTGT 10%, traû baèng tieàn gôûi ngaân haøng. 3. Chi phí vaän chuyeån, boác vaùc ñöôïc traû baèng tieàn maët cho taøi saûn coá ñònh 1.000.000, vaät lieäu chính 400.000, vaät lieäu phuï 200.000 vaø coâng cuï duïng cuï 100.000. 4. Chi tieàn gôûi ngaân haøng traû nôï toaøn boä cho ngöôøi baùn treân. Haõy laäp ñònh khoaûn. 4.2.2 Keá toaùn quaù trình saûn xuaát Quaù trình saûn xuaát laø quaù trình keát hôïp giöõa söùc lao ñoäng vôùi tö lieäu lao ñoäng vaø ñoái töôïng lao ñoäng ñeå taïo ra saûn phaåm. Trong giai ñoaïn naøy, moät maët, ñôn vò phaûi boû ra caùc khoaûn chi phí ñeå tieán haønh saûn xuaát; maët khaùc, ñôn vò laïi thu ñöôïc moät löôïng keát quaû saûn xuaát goàm thaønh phaåm vaø sanû phaåm dôû dang. Ñeå baûo ñaûm buø ñaép ñöôïc chi phí vaø coù laõi, ñoøi hoûi caùc doanh nghieäp phaûi aùp duïng moïi bieän phaùp ñeå taêng löôïng keát quaû thu ñöôïc, giaûm löôïng chi phí chi ra, tính toaùn sao cho vôùi löôïng chi phí boû ra thu ñöôïc keát quaû cao nhaát. 45 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
45. Chöông 4 : Keá toaùn caùc quaù trình kinh doanh chuûû yeáuyeáu 4.2.2.1 Keá toaùn chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp Chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp laø caùc khoaûn chi phí veà nguyeân vaät lieäu ñöôïc xuaát duøng tröïc tieáp vaøo vieäc cheá taïo saûn phaåm, caáu thaønh neân thöïc theå cuûa saûn phaåm. Chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp bao goàm taát caû chi phí veà nguyeân vaät lieäu chính, vaät lieäu phuï, nhieân lieäu ñöôïc söû duïng cho quaù trình saûn xuaát saûn phaåm. Caùc loaïi nguyeân vaät lieäu naøy coù theå xuaát ra töø kho ra ñeå söû duïng, cuõng coù theå mua veà hoaëc töï cheá taïo söû duïng ngay. - Taøi khoaûn söû duïng: Taøi khoaûn 621 – Chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp: Taøi khoaûn naøy duøng ñeå phaûn aùnh chi phí nguyeân lieäu, vaät lieäu söû duïng tröïc tieáp cho quaù trình saûn xuaát saûn phaåm, dòch vuï. Taøi khoaûn 621 -Trò giaù thöïc teá cuûa nguyeân vaät - Keát chuyeån hoaëc phaân boå trò lieäu xuaát duøng tröïc tieáp cho saûn giaù nguyeân vaät lieäu duøng trong xuaát. kyø ñeå tính giaù thaønh saûn phaåm. Taøi khoaûn naøy khoâng coù soá dö vaø ñöôïc môû chi tieát theo töøng ñoái töôïng taäp hôïp chi phí (phaân xöôûng, boä phaän saûn xuaát, saûn phaåm, nhoùm saûn phaåm ) Phöông phaùp keá toaùn:
    Khi xuaát nguyeân vaät lieäu duøng tröïc tieáp cho saûn xuaát saûn phaåm: Nôï TK 621 Coù TK 152 4.2.2.2 Keá toaùn chi phí nhaân coâng tröïc tieáp 4.2.2.2.1 Keá toaùn chi phí tieàn löông – Khaùi nieäm: Tieàn löông laø khoaûn tieàn maø doanh nghieäp hay Nhaø nöôùc traû cho ngöôøi lao ñoäng ñeå buø ñaép söùc lao ñoäng ñaõ hao phí khi tham gia vaøo hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh treân cô sôû cuûa vieäc phaân phoái theo lao ñoäng. Tieàn löông trong doanh nghieäp saûn xuaát moät maët laø khoaûn chi phí saûn xuaát hình thaønh neân giaù thaønh saûn phaåm, moät maët nhaèm buø ñaép laïi hao phí söùc lao ñoäng cuûa ngöôøi lao ñoäng ñeå taùi taïo ra söùc lao ñoäng môùi tieáp tuïc quaù trình saûn xuaát. Coù 2 hình thöùc traû löông chuû yeáu: Traû löông theo thôøi gian vaø traû löông theo saûn phaåm. 46 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
46. Chöông 4 : Keá toaùn caùc quaù trình kinh doanh chuûû yeáuyeáu – Taøi khoaûn söû duïng: - Taøi khoaûn 334 – Phaûi traû cho coâng nhaân vieân : Taøi khoaûn naøy duøng ñeå phaûn aùnh moái quan heä thanh toaùn giöõa doanh nghieäp vôùi coâng nhaân vieân cuûa doanh nghieäp veà tieàn löông, baûo hieåm xaõ hoäi Taøi khoaûn 334 D. xxx - Löông, baûo hieåm xaõ hoäi ñaõ traû - Löông, baûo hieåm xaõ hoäi vaø caùc cho coâng nhaân vieân. khoaûn phaûi traû cho coâng nhaân vieân - Khoaûn khaáu tröø vaøo löông. D. Caùc khoaûn coøn phaûi traû cho coâng nhaân vieân - Taøi khoaûn 622 – Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp: Taøi khoaûn naøy duøng ñeå phaûn aùnh chi phí lao ñoäng tröïc tieáp thm gia hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh Taøi khoaûn 622 - Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp tham - Keát chuyeån chi phí nhaân coâng tröïc gia hoaït ñoäng kinh doanh bao tieáp ñeå tính giaù thaønh saûn phaåm. goàm löông, tieàn coâng lao ñoäng vaø caùc khoaûn trích theo löông. – Phöông phaùp keá toaùn: Cuoái thaùng caên cöù vaøo caùc chöùng töø nhö baûng chaám coâng, baûng baùo saûn phaåm, baûng thanh toaùn laøm ñeâm theâm giôø keá toaùn tính ra soá tieàn löông phaûi traû cho coâng nhaân vieân treân baûng thanh toaùn löông. Nhö vaäy, tieàn löông moät maët laø khoaûn tieàn phaûi traû cho ngöôøi lao ñoäng, maët khaùc laïi laø moät khoaûn chi phí saûn xuaát kinh doanh; do ñoù, keá toaùn caàn phaûi phaûn aùnh ñaày ñuû caû hai maët naøy cuûa tieàn löông. Trình töï keá toaùn nhö sau:
    Nv 1: Khi tính löông phaûi traû cho coâng nhaân saûn xuaát Nôï TK 622 Coù TK 334
    Nv 2: Khaáu tröø vaøo löông cuûa coâng nhaân vieân Nôï TK 334 Coù TK 141, 138, 338
    Nv 3: Khi traû löông cho coâng nhaân vieân Nôï TK 334 Coù TK 111, 112 47 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt
47. Chöông 4 : Keá toaùn caùc quaù trình kinh doanh chuûû yeáuyeáu 4.2.2.2.2 Keá toaùn caùc khoaûn trích theo löông – Keá toaùn baûo hieåm xaõ hoäi: Baûo hieåm xaõ hoäi laø khoaûn tieàn maø Nhaø nöôùc traû cho ngöôøi lao ñoäng trong nhöõng tröôøng hôïp taïm thôøi maát söùc lao ñoäng nhö oám ñau, tai naïn lao ñoäng, thai saûn, beänh ngheà nghieäp hoaëc khi nghæ höu hoaëc cheát Ñeå ñöôïc höôûng khoaûn trôï caáp naøy, ngöôøi söû duïng lao ñoäng vaø ngöôøi lao ñoäng trong quaù trình tham gia saûn xuaát kinh doanh taïi ñôn vò phaûi ñoùng vaøo quyõ BHXH theo quy ñònh. Theo quy ñònh hieän nay, haøng thaùng doanh nghieäp ñöôïc pheùp trích theo tyû leä 15% treân tieàn löông thöïc teá phaûi traû ñeå ñöa vaøo chi phí saûn xuaát kinh doanh, töông öùng hình thaønh Quyõ baûo hieåm xaõ hoäi. Toaøn boä khoaûn tieàn naøy seõ phaûi noäp cho cô quan baûo hieåm. Ngoaøi ra, haøng thaùng ngöôøi lao ñoäng seõ phaûi noäp moät khoaûn tieàn baèng 5% thu nhaäp vaøo Quyõ baûo hieåm xaõ hoäi ñeå baûo hieåm khi tuoåi giaø. Soá tieàn naøy seõ do doanh nghieäp noäp thay, sau ñoù khaáu tröø vaøo löông cuûa ngöôøi lao ñoäng. – Keá toaùn kinh phí coâng ñoaøn: Kinh phí coâng ñoaøn laø khoaûn duøng chi cho caùc coâng vieäc hoaït ñoäng cuûa coâng ñoaøn. Theo quy ñònh haøng thaùng, doanh nghieäp ñöôïc pheùp trích 2% treân tieàn löông thöïc teá phaûi traû ñeå ñöa vaøo chi phí saûn xuaát kinh doanh, töông öùng hình thaønh quyõ kinh phí coâng ñoaøn. Moät phaàn cuûa quyõ naøy noäp leân coâng ñoaøn caáp treân, moät phaàn duøng ñeå chi tieâu cho hoaït ñoäng coâng ñoaøn taïi ñôn vò. – Keá toaùn baûo hieåm y teá: Baûo hieåm y teá laø khoaûn tieàn do doanh nghieäp vaø ngöôøi lao ñoäng noäp cho cô quan baûo hieåm ñeå thuaän tieän caùc coâng vieäc veà khaùm, chöõa beänh. Theo quy ñònh haøng thaùng, ngöôøi lao ñoäng mua baûo hieåm y teá theo moät möùc baèng 3% thu nhaäp, trong ñoù 2% ñöôïc pheùp tính vaøo chi phí saûn xuaát kinh doanh, coøn 1% laáy töø thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng ñeå mua. – Taøi khoaûn söû duïng: - Taøi khoaûn 338 – Caùc khoaûn phaûi traû vaø phaûi noäp khaùc TK 3382: Kinh phí coâng ñoaøn TK 3383: Baûo hieåm xaõ hoäi TK 3384: Baûo hieåm y teá Taøi khoaûn 338 (2, 3, 4) D. xxx - Caùc khoaûn ñaõ traû, ñaõ noäp khaùc - Caùc khoaûn phaûi traû, phaûi noäp khaùc D. Caùc khoaûn coøn phaûi traû, phaûi noäp khaùc. 48 BBBoBoooääää mmmomoooâââânnnn TTTaTaaaøøøøiiii ccchchhhíííínnnnhhhh KKKeKeeeáááá tttotoooaaaaùùùùnnnn ––– KKKhKhhhooooaaaa QQQuQuuuaaaaûûûûnnnn tttrtrrròòòò kkkikiiinnnnhhhh dddodoooaaaannnnhhhh ––– TTTrTrrrööööôôôôøøøønnnngggg ÑÑÑaÑaaaïïïïiiii hhhohoooïïïïcccc ÑÑÑaÑaaaøøøø LLLaLaaaïïïïtttt