Bài giảng về môn Kế toán tài chính

361 trang vanle 2830

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng về môn Kế toán tài chính", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

bai_giang_ve_mon_ke_toan_tai_chinh.pdf

Nội dung text: Bài giảng về môn Kế toán tài chính

Bài Giảng Kế toán tài Chính
Khoa Kinh Tế Ch•¬ng I: nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ kÕ to¸n tµi chÝnh doanh nghiÖp 1.1. §Æc ®iÓm cña kÕ to¸n tµi chÝnh doanh nghiÖp Trong c¸c doanh nghiÖp, ®Ó qu¶n lý tµi s¶n vµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cÇn ph¶i sö dông hµng lo¹t c¸c c«ng cô qu¶n lý kh¾c nhau. KÕ to¸n ë doanh nghiÖp víi chøc n¨ng thu nhËn, xö lý, hÖ thèng ho¸ th«ng tin vÌ toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh ph¸t sinh ë doanh nghiÑp nh»m cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh vÜ m« vµ vi m« ®· trë thµnh mét c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ quan träng, mét bé phËn cÊu thµnh hÖ thèng c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn,vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr•êng, kÕ to¸n ®•îc x¸c ®inh nh• mét mÆt cña ho¹t ®éng kinh tÕ nãi chung, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nãi riªng vµ kÕ to¸n ®•îc ®Þnh nghÜa theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau -Theo uû ban thùc h¯nh kiÓm to²n quèc tÕ “ mét hÖ thèng kÕ to²n l¯ h¯ng lo³t c²c nhiÖm vô ë mét doanh nghiÖp mµ nhê hÖ thèng nµy c¸c nghiÖp vô ®•îc sö lý nh• mét ph•¬ng tiÖn c¸c ghi chÐp t¯i chÝnh “ -Theo Gene Allen Gohlke gi²o s tiÕn sü viÖn ®³i häc Wiscãnsin :” KÕ to²n l¯ mét khoa häc liªn quan ®Õn viÖc ghi nhËn ,ph©n lo¹i ,tãm t¾t vµ gi¶i thÝch c¸c nghiÖp vô tµi chÝnh cña 1 tæ chøc ,gióp ban gi¸m ®èc cã thÓ c¨n cø vµo ®ã mµ lµm quyÕt ®Þnh “ -Theo Rober CN AnthoNy tiÕn sü trêng ®³i häc Harvard “KÕ to²n l¯ mét ng«n ng÷ cða viÖc kinh doanh “ -Theo liªn doµn kÕ to¸n quèc tÕ (IFAC) KÕ to¸n lµ nghÖ thuËt ghi chÐp, ph¶n ¸nh, tæng hîp theo mét c¸ch riªng cã b»ng chøng vÒ nh÷ng kho¶n tiÒn, c¸c nghiÖp vô vµ c¸c sù kiÖn mµ chóng cã Ýt nhÊt mét phÇn tÝnh chÊt tµi chÝnh vµ tr×nh bµy kÕt qu¶ cña nã. -Theo luËt kÕ to¸n, ®•îc Quèc héi n•¬c Céng hoµ x· h«i chñ nghÜa ViÖt Nam th«ng qua ngµy 17 th¸ng 6 n¨m 2003: KÕ to¸n lµ viÖc thu thËp, xö lý, kiÓm tra, ph©n tÝch vµ cung cÊp th«ng tin kinh tÕ, tµi chÝnh d•íi h×nh thøc gi¸ trÞ, hiÖn vËt vµ thßi gian lao ®éng. Víi c¸c c¸ch ®Þnh nghÜa kh¸c nhau nh•ng ®Òu thÓ hiÖn b¶n chÊt cña kÕ to¸n lµ hÖ thèng th«ng tÞn vµ kiÓm tra vÌ ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh ë doanh nghiÖp.Th«ng tin kÕ to¸n trong c¸c doanh nghiÖp ®•îc nhiÒu ®èi t•îng quan t©m ë c¸c ph•¬ng diÖn,møc ®é vµ môc ®Ých kh¸c nhau: c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp quan t©m th«ng tin kÕ to¸n vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, t×nh h×nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiªp ®Ó cã quyÕt ®Þnh trong qu¶n lý, ®iÒu hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c c¬ quan Nhµ n•íc quan t©m th«ng tin kÕ to¸n ®Î kiÓm so¸t kinh doanh vµ thu thuÕ,c¸c nhµ ®Çu t• quan t©m th«ng tin kÕ to¸n ®rr quyÕt ®Þnh ®Çu t• .C¨n cø vµo ph¹m vi, yªu cÇu vµ môc ®Ých cung cÊp th«ng tin kÕ to¸n ë doanh nghiÖp, kÕ to¸n ®•îc ph©n chia thµnhkÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ. KÕ to¸n tµi chÝnh lµ viÖc thu thËp, xö lý, kiÓm tra, ph©n tÝch vµ cung cÊp th«ng tin kinh tÕ tµi chÝnh b»ng b¸o c¸o tµi chÝnh cho ®èi t•îng cã nhu cÇu sö dông th«ng tin cña ®¬n vÞ kÕ to¸n. KÕ to¸ qu¶n trÞ lµ viÖc thu thËp, xö lý, ph©n tÝch vµ cung cÊp th«ng tin kinh tÕ tµi chÝnh theo yªu cÇu qu¶n trÞ vµ quyÕt ®Þnh kinh tÕ, tµi chÝnh trong néi bé ®¬n vÞ kÕ to¸n. Nh• vËy kÐ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ lµ nh÷ng bé phËn cÊu thµnh c«ng t¸c kÕ to¸n trong mâi doanh nghiÖp, ®Òu dù phÇn vµo qu¶n lý doanh nghiÖp. -Môc ®Ých cña kÕ to¸n tµi chÝnh Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh, doanh nghiÖp víi t• c¸ch mét chñ thÓ kinh tÕ th•êng cã mãi quan hÖ kinh tÕ víi c¸c ®èi t•îng kh¸c nhau ngoµi doanh nghiÖp. C¸c ®èi t•îng nµy lu©n quan t©m ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh, t×nh t×nh h×nh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh•: tæng tµi s¶n, kh¶ n¨ng tù tµi trî cña doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ møc ®é sinh lêi cña doanh nghiÖp ®Ó quyÕt ®Þnh c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ víi doanh nghiÖp. §ång thêi c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n•íc, c¬ quan thuÕ còng quan t©m ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh, t×nh h×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh nghÜa vô cña doanh nghiÖp vµviÖc chÊp hµnh chÝnh s¸ch cña nhµ n•íc. Nh÷ng th«ng tin ®ã ®•îc th«ng qua b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Nh• vËy môc ®Ých cña kÕ to¸n tµi chÝnh ngoµi Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế cung cÊp th«ng tin cho chñ doanh nghiÖp, nhµ qu¶n lý th× chñ yÕu cung cÊp th«ng tin phôc vô cho c¸c ®èi t•îng bªn ngoµi doanh nghiÖp - §Æc ®iÓm cña kÕ to¸n tµi chÝnh: +KÕ to¸n tµi chÝnh cung cÊp th«ng tin chñ yÕu cho c¸c ®ãi t•îng bªn ngoµi doanh nghiÖp,do ®ã ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan, thèng nhÊt kÕ to¸n tµi chÝnh ph¶i tu©n thu c¸c nguyªn t¾c, c¸c chuÈn mùc vµ chÕ ®é hiÖn hµnh vÒ kÕ to¸n cña tõng quèc gia, kÓ c¶ c¸c nguyªn t¾c, chu¶n mùc quèc tÕ vÒ kÕ to¸n ®•îc c¸c quèc gia c«ng nhËn. +KÕ to¸n tµi chÝnh mang tÝnh ph¸p lÖnh, nghÜa lµ ®•îc tæ chøcë tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ kÕ to¸n vµ hÖ thèng sæ, ghi chÐp, tr×nh bµy vµ cung cÊp th«ng tin cña kÕ to¸n tµi chÝnh ®Òu ph¶i tu©n thu c¸c quy ®Þnh thèng nhÊt nÕu muèn ®•îc thõa nhËn +Th«ng tin kÕ to¸n tµi chÝnh cung Êp lµ nh÷ng th«ng tin thùc hiÖn vÒ nh÷ng ho¹t ®éng ®· ph¸t sinh, ®· xÈy ra vµ mang tÝnh tæng hîp thÓ hiÖn d•íi h×nh th¸I gi¸ trÞ + B¸o c¸o cña kÕ to¸n tµi chÝnh lµ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh phÈnnhs tæng qu¸t vÒ s¶n nghiÖp, kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong mét thêikú vµ kú b¸o c¸o cña kÕ to¸n tµi chÝnh ®•îc thùc hiÖn theo ®Þnh kú th•êng lµ hµng n¨m 1.2 Néi dung vµ ph¹m vi cña kÕ to¸n tµi chÝnh Doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cÇn thiÕt ph¶i cã tµi s¶n tiÒn vèn vµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp lµ qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ kh¸c nhau nh»m thùc hiÖn chøc n¨ng vµ nhiÖm vô nhÊt ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ë doanh nghiÖp h×nh thµnh c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t•îng kh¸c nhau, ®Ó ®¶m b¶o tÝnh h÷u Ých cña th«ng tin cung cÊp nghÜa lµ ®¸p øng c¸c nhu cÇu kh¸c nhau cña c¸c ®èi t•îng quan t©m th«ng tin kÕ to¸n. Néi dung kÕ to¸n tµi chÝnh ph¶i kh¸i qu¸t ®•îc toµn bé c¸c lo¹i tµi s¶n tiÒn vèn vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ diÔn ra, c¸c quan hÖ kinh tÕ ph¸t sinh ë doanh nghiÖp. Do ®ã, néi dung c¬ b¶n cña kª to¸n tµi chÝnh trong doanh nghiÖp bao gåm: -KÕ to¸n c¸c lo¹i tµi s¶n Tµi s¶n lµ nguån lùc do doanh nghiÖp kiÓm so¸t vµ cã thÓ thu ®•îc lîi Ých kinh tÕ trong t•¬ng lai. Tµi s¶n cña doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i ®•îc biÓu hiªn d•íi h×nh th¸I vËt chÊt nh• nhµ xuëng, m¸y mãc thiÕt bi, vËt t•, hµng ho¸ ho¨c kh«ng thÓ hiÖn d•íi h×nh th¸I vËt chÊt nh• b¶n quyÒn, b»ng s¸ng chÕ nh•ng ph¶I thu ®•îc lîi Ých kinh tÕ trong t•¬ng laivµ thuéc quyÒn kiÓm so¸t co¶ doanh nghiÖp. Tµi s¶n cña doanh nghiÖp cßn bao gåm c¸c tµi s¶n kh«ng thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp nh•ng doanh nghiÖp kiÓm so¸t ®•îc vµ thu ®•îc lîi Ých kinh tÕ trong t•¬ng lai, nh• tµi s¶n thuª tµi chÝnh, hoÆc cã nh÷ng tµi s¶n thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp vµ thu ®•îc lîi Ýchkinh tÕ trong t•¬ng lainh•ng cã thÓ kh«ng kiÓm so¸t ®•îc vÒ mÆt ph¸p lý, nh• bÝ quyÕt kü thuËt thu ®•îc tõ ho¹t ®éng triÓn khai cã thÓ tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn trong ®Þnh nghÜa vÒ tµi s¶n khi c¸c bÝ quyÕt ®ã cßn gi÷ ®•îc bÝ mËt vµ doanh nghiÖp cßn thu ®•îc lîi Ých kinh tÕ. Trong doanh nghiÖp tµi s¶n lµ c¬ së ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh, kÕ to¸n ph¶I ph¶n ¸nh ®•îc hiÖn cã, t×nh h×nh biÕn ®éng tÊt c¶ c¸c lo¹i tµi s¶n theo tõng lo¹i tõng ®Þa ®iÓm b¶o qu¶n, sö dông. -KÕ to¸n nî ph¶i tr¶ vµ nguån vèn chñ së h÷u N¬ ph¶i tr¶, nguån vèn chñ së h÷u lµ nguån h×nh thµnh nh÷ng tµi s¶n cña doanh nghiÖp. Nî ph¶i tr¶ lµ nghÜa vô hiÖn t¹i cña doanh nghiÖp ph¸t sinh tõ c¸c giao dÞch vµ sù kiÖn ®· qua nh• mua hµng ho¸ ch•a tr¶ tiÒn, sö dông ch•a thanh to¸n, vay nî, cam kÕt b¶o hµnh hµng ho¸, ph¶I tr¶ nh©n viªn, thuÕ ph¶i nép vv nh÷ng nghÜa vô ®ã doanh nghiÖp ph¶i thanh to¸n tõ c¸c nguån lùc cña minh Nguån vèn chñ së h÷u bao gåm: vèn cña c¸c nhµ ®Çu t•, thÆng d• vèn cæ phÇn, lîi nhuËn ch•a ph©n phèi, c¸c quü vµ chªnh lÖch tû gi¸ vµ ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n. Th«ng tin vÒ nî ph¶i tr¶ vµ nguån vèn chñ së h÷u gióp cho c¸c ®èi t•îng sö dông th«ng tin ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp nh• møc ®é kh¶ n¨ng tù tµi trî. Do vËy cïng víi thu Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế nhËn xö lý vµ cung cÊp th«ng tin vÒ t×nh h×nh, sù biÕn ®éng cña tµi s¶n kÕ to¸n tµi chÝnh ph¶I thu nhËn xö lý th«ng tin vÒ tõng nguån h×nh thµnh tµi s¶n cña doanh nghiÖp. - KÕ to¸n chi phÝ, doanh thu vµ thu nhËp kh¸c Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë doanh nghiÖp lµ qu¸ tr×nh doanh nghiÖp ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh vµ còng lµ qu¸ tr×nh doanh nghiÖp thu ®•îc c¸c kho¶n doanh thu vµ thu nhËp kh¸c. Chi phÝ cña doanh nghiÖp lµ nh÷ng kho¶n lµm gi¶m lîi Ých kinh tÕ trong kú kÕ to¸n d•íi h×nh thøc c¸c kho¶n tiÒn chi ra, c¸c kho¶n khÊu trõ tµi s¶n hoÆc ph¸t sinh c¸c kho¶n nî dÉn ®Õn lµm gi¶m vèn chñ së h÷u, kh«ng bao gåm kho¶n ph©n phèi cho cæ ®«ng hoÆc chñ së h÷u. Chi phÝ cña doanh nghiÖp bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh th«ng th•êng vµ chi phÝ kh¸c. Doanh thu vµ thu nhËp kh¸c cña doanh nghiÖp lµ tæng gi¸ trÞ c¸c lîi Ých kinh tÕ doanh nghiÖp thu ®•îc trong kú kÕ to¸n ph¸t sinh tõ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th«ng th•êng vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña doanh nghiÖp, gãp phÇn lµm t¨ng vèn chñ së h÷u, kh«ng bao gåm kho¶n gãp vèn cña cæ ®«ng hoÆc chñ së h÷u. Chi phÝ, doanh thu vµ thu nhËp kh¸c lµ hai mÆt cña qu¶ tr×nh ho¹t ®éng ë doanh nghiÖp, th«ng tin vÒ chi phÝ, doanh thu vµ thu nhËp kh¸c lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, kh¶ n¨ng sinh lêi ë doanh nghiÖp cña c¸c ®èi t•îng quan t©m. Do ®ã kÕ to¸n tµi chÝnh ph¶I thu thËp xö lý cung cÊp th«ng tin chi phÝ, doanh thu vµ thu nhËp kh¸c cña tõng ho¹t ®éng chÝnh x¸c, trung thùc. Víi chøc n¨ng thu thËp, xö lý, cung cÊp vµ ph©n tÝch c¸c th«ng tin cho c¸c ®èi t•îng bªn ngoµi doanh nghiÖp, xÐt theo phÇn hµnh c«ng viÖc, néi dung kÕ to¸n tµi chÝnh bao gèm : + x¸c ®Þnh c¸c chøng tõ kÕ to¸n xö dông, lËp, xö lý, lu©n chuyÓn c¸c chøng tõ kÕ to¸n + Tæ chøc x©y dùng hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸nö¬ doanh nghiÖp + Tæ chøc hÖ thèng sá kÕ to¸n + Tæ chøc hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh - Ph¹m vi cña kÕ to¸n tµi chÝnh KÕ to¸n tµi chÝnh lµ mét bé phËn cña c«ng t¸c kÕ to¸n trong doanh nghiÖp. Ph¹m vi cña kÕ to¸n tµi chÝnh lµ ph¶n ¸nh toµn bé c¸c lo¹i tµi s¶n, nguèn h×nh thµnh tµi s¶n, c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ ph¸p lý ph¸t sinh toµn doanh nghiÖp. Tuy nhiªn víi môc ®Ých ®· x¸c ®Þnh nã chØ ph¶n ¶nh c¸c ®èi t•îng ë d¹ng tæng qu¸t phôc vô cho viÖc lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. Trong c¸c doanh nghiÖp khi tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n ph¶I c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶nlý x¸c ®Þnh râ ph¹m vi cô thÓ cña kÕ to¸n tµi chÝnh, ph©n ®Þnh râ gi÷a kÕ to¸n tµi chÝnh víi kÕ to¸n qu¶n trÞ ®¶m b¶o kh«ng trïng l¾p ®¸p øng yªu cÇu th«ng tin kh¸c nhau cña c¸c ®èi t•îng qua t©m ®Õn th«ng tin kÕ to¸n ë doanh nghiÖp. 1.3 Nguyªn t¾c vµ yªu cÇu cña kÕ to¸n tµi chÝnh 1.3.1 C¸c nguyªn t¾c cña kÕ to¸n tµi chÝnh C¸c ®èi t•îng bªn ngoµi doanh nghiÖp quan t©m ®Õn th«ng tin kÕ to¸n cña doanh nghiÖp trªn c¸c ph•¬ng diÖn, ph¹m vi vµ møc ®é kh¸c, ®Ó ®¶m b¶o tÝnh h÷u Ých cña th«ng tin kÕ to¸n, viÖc xö lý c¸c nghiÖp vô kÕ to¸n vµ lËp b¸o c¸o tµi chÝnh, kÕ to¸n tµi chÝnh ph¶I tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n c¬ b¶n ®· ®•îc thõa nhËn - C¬ së dån tÝch C¸c giao dÞch, c¸c sù kiÖn vµ mäi nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp liªn quan ®Õn tµi s¶n, nî ph¶i tr¶, vèn chñ së h÷u, doanh thu, chi phÝ ph¶i ®•îc ghi nhËn vµo sæ kÕ to¸n vµ b¸o c¸o tµi chÝnh cña kú kÕ to¸n liªn quan t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh, kh«ng c¨n cø vµo thêi ®iÓm thùc thu, thùc chi tiÒn hoÆc t•¬ng ®•¬ng tiÒn. Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế B¸o c¸o tµi chÝnh ®•îc lËp trªn c¬ së dån tÝch ph¶i ph¶n ¸nh t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp trong qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ t•¬ng lai. - Ho¹t ®éng liªn tôc Trªn thùc tÕ hµng n¨m ®Òu cã c¸c tæ chøc ph¶i ngõng ho¹t ®éng, ph¸ s¶n do c¸c nguyªn nh©n kh²c nhau, song ®³i bé ph©n l¯ chóng tiÕp tôc ho³t ®éng. Yªu cÇu cða nguyªn t¾c “Ho³t ®éng liªn tôc” b²o c²o t¯i chÝnh ph°I ®îc lËp trªn c¬ së gi° ®Þnh doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng liªn tôc vµ sÏ tiÕp tôc ho¹t ®éng kinh doanh b×nh th•êng trong t•¬ng lai gÇn, nghÜa lµ doanh nghiÖp kh«ng cã ý ®Þnh cung nh• kh«ng buéc ph¶i ngõng ho¹t ®éng hoÆc ph¶I thu hÑp ®¸ng kÓ quy m« ho¹t ®éng cña m×nh. Thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy th× toµn bé TS cña doanh nghiÖp ®•îc sö dông ®Ó kinh doanh chø kh«ng ph¶i ®Ó b¸n do ®ã kÕ to¸n ph¶n ¸nh theo gi¸ phÝ chø kh«ng ph¶n ¸nh theo gi¸ thÞ tr•êng. Khi lËp vµ tr×nh bµy b¸o c¸o tµi chÝnh, Gi¸m ®èc (hoÆc ng•êi ®øng ®Çu) doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ vÒ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng liªn tôc cña doanh nghiÖp. Khi ®¸nh gi¸, nÕu Gi¸m ®èc (hoÆc ng•êi ®øng ®Çu) doanh nghiÖp biÕt ®•îc cã nh÷ng ®iÒu kh«ng ch¾c ch¾n liªn quan ®Õn c¸c sù kiÖn hoÆc c¸c ®iÒu kiÖn cã thÓ g©y ra sù nghi ngê lín vÒ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng liªn tôc cña doanh nghiÖp th× nh÷ng ®iÒu kh«ng ch¾c ch¾n ®ã cÇn ®•îc nªu râ. NÕu b¸o c¸o tµi chÝnh kh«ng ®•îc lËp trªn c¬ së ho¹t ®éng liªn tôc, th× sù kiÖn nµy cÇn ®•îc nªu râ, cïng víi c¬ së dïng ®Ó lËp b¸o c¸o tµi chÝnh vµ lý do khiÕn cho doanh nghiÖp kh«ng ®•îc coi lµ ®ang ho¹t ®éng liªn tôc. -Nguyªn t¾c gi¸ phÝ : XuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c doanh nghiÖp ho¹t ®éng liªn tôc, tµi s¶n cña doanh nghiÖp lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, trong c«ng t¸c qu¶n lý tµi s¶n, kÕ to¸n th•êng quan t©m ®Õn gi¸ phÝ h¬n lµ gi¸ thÞ tr•êng. Gi¸ phÝ thÓ hiÖn toµn bé chi phÝ doanh nghiÖp bá ra ®Ó cã ®•îc tµi s¶n vµ ®•a tµi t¶n vÒ tr¹ng th¸i s·n sµng sö dông, nã lµ c¬ së cho viÖc so s¸nh ®Ó x¸c®Þnh hiÖu qu¶ kinh doanh. Nguyªn t¾c gi¸ phÝ ®ßi hái tµi s¶n ph¶i ®•îc kÕ to¸n ghi nhËn theo gi¸ phÝ. Gi¸ phÝ cña tµi s¶n ®•îc tÝnh theo sètiÒn hoÆc t•¬ng ®•¬ng tiÒn ®· tr¶, ph¶i tr¶ hoÆc tÝnh theo gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n ®ã vµo thêi ®iÓm tµi s¶n ®•îc ghi nhËn. Gi¸ phÝ cña tµi s¶n kh«ng ®•îc thay ®æi trõ khi cã quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt. - NhÊt qu¸n C«ng t¸c kÕ to¸n trong c¸c doanh nghÖp tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, tr×nh ®é yªu cÇu qu¶n lý cã thÓ ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch vµ ph•¬ng ph¸p kÕ to¸n kh¸c nhau. §Ó ®¶m b¶o tÝnh so s¸nh cña th«ng tin sè liÖu kÕ to¸n gi÷a c¸c thêi kú trong viÖc ®¸nh gi¸ t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp, kÕ to¸n ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c nhÊt qu¸n, tøc lµ c¸c chÝnh s¸ch kÕ to¸n vµ ph•¬ng ph¸p kÕ to¸n doanh nghiÖp ®· lùa chän ph¶I ®•îc ¸p dông thèng nhÊt Ýt nhÊt trong mét kú kÕ to¸n n¨m. Tr•êng hîp cã sù thay ®æi chÝnh s¸ch vµ ph•¬ng ph¸p kÕ to¸n ®· chän th× ph¶i gi¶i tr×nh lý do vµ sù ¶nh h•ëng cña sù thay ®æi ®ã ®Õn c¸c th«ng tin kÕ to¸n. -ThËn träng §Ó kh«ng lµm sai lÖch kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®¶m b¶o tÝnh trung thùc kh¸ch quan cña th«ng tin kÕ to¸n, c«ng t¸c kÕ to¸n cña doanh nghiÖp ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c thËn träng. ThËn träng lµ viÖc xem xÐt, c©n nh¾c, ph¸n ®o¸n cÇn thiÕt khi lËp c¸c •íc tÝnh kÕ to¸n trong c¸c ®iÒu kiÖn kh«ng ch¾c ch¾n. Nguyªn t¾c thËn träng ®ßi hái: - Ph¶i lËp c¸c kho¶n dù phßng nh•ng kh«ng lËp qu¸ lín - Kh«ng ®¸nh gi¸ cao h¬n gi¸ trÞ cña tµi s¶n vµ c¸c kho¶n thu nhËp - Kh«ng ®¸nh gi¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ c¸c kho¶n nî ph¶I tr¶ vµ chi phÝ - Doanh thu vµ thu nhËp chØ ®•îc ghi nhËn khi cã b»ng chøng ch¾c ch¾n vÒ kh¶ n¨ng thu ®•îc lîi Ých kinh tÐ, cßn chi phÝ ph¶I ®•îc ghi nhËn khi cã b»ng chøngvÒ kh¶ n¨ng ph¸t sinh chi phÝ. -Träng yÕu Th«ng tin ®•îc coi lµ träng yÕu trong tr•êng hîp nÕu thiÕu th«ng tin hoÆc thiÕu tÝnh chÝnh x¸c cña th«ng tin ®ã cã thÓ lµm sai lÖch ®¸ng kÓ b¸o c¸o tµi chÝnh, lµm ¶nh h•ëng ®Õn quyÕt ®Þnh Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế kinh tÕ cña ng•êi sö dông b¸o c¸o tµi chÝnh. TÝnh träng yÕu phô thuéc vµo ®é lín vµ tÝnh chÊt cña th«ng tin hoÆc c¸c sai sãt ®•îc ®¸nh gi¸ trong hoµn c¶nh cô thÓ. TÝnh träng yÕu cña th«ng tin ph¶i ®•îc xem xÐt trªn c¶ ph•¬ng diÖn ®inh l•îng vµ ®Þnh tÝnh. Khi lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh tõng kho¶n môc träng yÕu ph¶i ®•îc tr×nh bµy riªng biÖt trong b¸o c¸o tµi chÝnh. C¸c kho¶n môc kh«ng träng yÕu th× kh«ng ph¶i tr×nh bµy riªng rÏ mµ ®•îc tËp hîp vµo nh÷ng kho¶n môc cã cïng tÝnh chÊt hoÆc chøc n¨ng. §Ó x¸c ®Þnh mét kho¶n môc hay mét tËp hîp c¸c kho¶n môc lµ träng yÕu ph¶i ®¸nh gi¸ tÝnh chÊt vµ quy m« cña chóng. Tuú theo c¸c t×nh huèng cô thÓ, tÝnh chÊt hoÆc quy m« cña tõng kho¶n môc cã thÓ lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh tÝnh träng yÕu. VÝ dô, c¸c tµi s¶n riªng lÎ cã cïng tÝnh chÊt vµ chøc n¨ng ®•îc tËp hîp vµo mét kho¶n môc, kÓ c¶ khi gi¸ trÞ cña kho¶n môc lµ rÊt lín. Tuy nhiªn, c¸c kho¶n môc quan träng cã tÝnh chÊt hoÆc chøc n¨ng kh¸c nhau ph¶i ®•îc tr×nh bµy mét c¸ch riªng rÏ. Theo nguyªn t¾c träng yÕu, doanh nghiÖp kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ tr×nh bµy b¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n cô thÓ nÕu c¸c th«ng tin ®ã kh«ng cã tÝnh träng yÕu. - Phï hîp Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp chi phÝ vµ doanh thu lµ hai mÆt thèng nhÊt cña cïng mét qu¸ tr×nh, chi phÝ lµ c¬ së nguån gèc t¹o ra doanh thu, doanh thu lµ kÕt qu¶ cña chi phÝ bá ra lµ nguån bï ®¾p chi phÝ. Do ®ã viÖc ghi nhËn doanh thu vµ chi phÝ ph¶I phï hîp víi nhau. Khi ghi nhËn mét kho¶n doanh thu th× ph¶I ghi nhËn mét kho¶n chi phÝ t•¬ng øng liªn quan ®Õn viÖc t¹o ra doanh thu ®ã. Chi phÝ t•¬ng øng víi doanh thu gåm chi phÝ cña kú t¹o ra doanh thu vµ chi phÝ cña c¸c kú tr•íc hoÆc chi phÝ ph¶I tr¶ nh•ng liªn quan ®Õn doanh thu cña kú ®ã. Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế 1.3.2 C¸c yªu cÇu cña kÕ to¸n tµi chÝnh Víi môc ®Ých cung cÊp th«ng tin vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp cho c¸c ®èi t•îng bªn ngoµi doanh nghiÖp, kÕ to¸n tµi chÝnh trong doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau Thø nhÊt lµ th«ng tin, sè liÖu kÕ to¸n tµi chÝnh cung cÊp ph¶I ®¶m b¶o tÝnh trung thùc, ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ vÒ hiÖn tr¹ng, b¶n chÊt sù viÖc, néi dung vµ gi¸ trÞ cña nghÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. Thø hai lµ th«ng tin, sè liÖu kÕ to¸n tµi chÝnh cung cÊp ph¶i kh¸ch quan, ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ kh«ng bÞ xuyªn t¹c,c¶n trë bëi bÊt kú mét ®Þnh kiÕn nµo Thø ba lµ th«ng tin, sè liÖu kÕ to¸n tµi chÝnh cung cÊp ph¶I ®¶m b¶o ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi. Mäi nghiÖp vÞ kinh tÕ, tµi chÝnh ph¸t sinh liªn quan ®Õn tµi s¶n, c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, c¸c bé phËn, ®¬n vÞ trong doanh nghiÖp ph¶I ®•îc ghi chÐp ph¶n ¸nh b¸o c¸o ®Çy ®ñ, kh«ng bá sãt. ViÖc ghi nhËn, b¸o c¸o ®•îc thùc hiÖn ngay sau khi ph¸t sinh hoÆc tr•íc hay ®óng thêi h¹n quy ®Þnh . Thø t• lµ th«ng tin sè liÖu kÕ to¸n tµi chÝnh cung cÊp ®¶m b¶o râ rµng vµ dÔ hiÓu ®èi víi ng•êi sö dông. Ng•êi sö dông ë ®©y ®•îc hiÓu lµ ng•êi cã kiÕn thøc vÒ kinh doanh vµ ho¹t ®éng kinh tÕ, hiÓu biÕt vÒ kÕ to¸n ë møc trung b×nh.tÝnh râ rµng vµ dÔ hiÓu gióp ng•êi sö dông th«ng tin hiÕu ®óng vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp tõ ®ã cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n. Tuy nhiªn tr•êng hîp, th«ng tin vÒ nh÷ng vÉn ®Ò phøc t¹p cÇn ph¶I cã kÌn theo gi¶I tr×nh thuyÕt minh Thø n¨m lµ th«ng tin sè liÖu kÕ to¸n tµi chÝnh cung cÊp ph¶i ®¶m b¶o tÝnh cã thÓ so s¸nh Thø s¸u th«ng tin sè liÖu kÕ to¸n tµi chÝnh cung cÊp ph¶i ®¶m b¶o tÝnh h÷u Ých. TÝnh h÷u Ých cña th«ng tin kÕ to¸n thÓ hiÖn viÖc ®¸p øng nhu cÇu kh¸c nhau cña c¸c ®èi t•îng sö dông th«ng tin. Ngoµi nh÷ng yªu cÇu xÐt vÒ ph•¬ng diÖn thùc hiÖn chøc n¨ng cung cÊp th«ng tin phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý, víi gãc ®é lµ mét bé phËn cÊu thµnh kÕ to¸n trong c¸c doanh nghiÖp , kÕ to¸n tµi chÝnh ®•îc tæ chøc trong c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®¸p øng ®•îc yªu cÇu tu©n thñ luËt kÕ to¸n, c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n quèc gia vµ quèc tÕ vµ c¸c quy ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n. ®ång thêi ph¶i phï hîp víi ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ yªu cÇu qu¶n lý cña tõng doanh nghiÖp Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế Ch•¬ng ii : KÕ to¸n tµi s¶n b»ng tiÒn vµ c¸c kho¶n nî ph¶i thu trong doanh nghiÖp I - KÕ to¸n tµi s¶n b»ng tiÒn 1. Nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ h¹ch to¸n tµi s¶n b»ng tiÒn vµ xö lý ¶nh h•ëng thay ®æi chªnh lÖchtû gi¸ hèi ®o¸i Tµi s¶n b»ng tiÒn cña doanh nghiÖp gåm tiÒn mÆt t¹i quü, tiÒn göi ë c¸c ng©n hµng, kho b¹c, c¸c c«ng ty tµi chÝnh vµ c¸c kho¶n tiÒn ®ang chuyÓn, bao gåm c¶ tiÒn ViÖt Nam, ng©n phiÕu, ngo¹i tÖ, vµng b¹c vµ c¸c kim lo¹i quý hiÕm, ViÖc h¹ch to¸n tµi s¶n b»ng tiÒn ph¶i tu©n theo nh÷ng quy ®Þnh hiÖn hµnh vµ chÕ ®é qu¶n lý, l•u th«ng tiÒn tÖ cña Nhµ n•íc. - H¹ch to¸n tµi s¶n b»ng tiÒn sö dông ®¬n vÞ tiÒn tÖ thèng nhÊt lµ §ång ViÖt Nam - Nh÷ng doanh nghiÖp cã sö dông ngo¹i tÖ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh ph¶i quy ®æi ngo¹i tÖ ra §ång ViÖt Nam, hoÆc ®¬n vÞ tiÒn tÖ chÝnh thøc sö dông trong kÕ to¸n (NÕu ®•îc chÊp thuËn) ®Ó ghi sæ kÕ to¸n vµ lËp b¸o c¸o tµi chÝnh. ViÖc quy ®æi ®ång ngo¹i tÖ ra §ång ViÖt Nam, hoÆc ®¬n vÞ tiÒn tÖ chÝnh thøc sö dông trong kÕ to¸n vÒ nguyªn t¾c ph¶i sö dông tû gi¸ hèi ®o¸i ngµy giao dÞch, tû gi¸ giao dÞch b×nh qu©n trªn thÞ tr•êng liªn ng©n hµng do ng©n hµng nhµ n•íc ViÖt Nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh nghiÖp vô (Gäi t¾t lµ tû gi¸ giao dÞch) Khi ph¸t sinh c¸c nghiÖp vô thu b»ng ngo¹i tÖ, c¨n cø vµo tû gi¸ giao dÞch ®Ó quy ®æi sang §ång ViÖt Nam ®Ó ghi sæ kÕ to¸n. Khi ph¸t sinh c¸c nghiÖp vô chi b»ng ngo¹i tÖ, c¨n cø vµo tû gi¸ thùc tÕ thu ngo¹i tÖ trong trong kú ®Ó ghi sæ(Gäi t¾t lµ tû gi¸ thùc tÕ ghi sæ). Khi tÝnh tû gi¸ thùc tÕ chi ngo¹i tÖ (tû gi¸ thùc tÕ ghi sæ) cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph•¬ng ph¸p sau: - Ph•¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn - Ph•¬ng ph¸p nhËp tr•íc, xuÊt tr•íc - Ph•¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tr•íc §èi víi c¸c tµi kho¶n Doanh thu, Hµng tån kho, TSC§, Chi phÝ khi ph¸t sinh nghiÖp vô b»ng ngo¹i tÖ, c¨n cø vµo tû gi¸ giao dÞch ®Ó ghi sæ kÕ to¸n. §èi víi Bªn Nî c¸c tµi kho¶n Nî ph¶i thu; Bªn Cã c¸c tµi kho¶n Nî ph¶i tr¶ khi ph¸t sinh nghiÖp vô b»ng ngo¹i tÖ, c¨n cø vµo tû gi¸ giao dÞch ®Ó ghi sæ kÕ to¸n. §èi víi Bªn Cã c¸c tµi kho¶n Nî ph¶i thu; Bªn Nî c¸c tµi kho¶n Nî ph¶i tr¶ khi ph¸t sinh nghiÖp vô b»ng ngo¹i tÖ, c¨n cø vµo tû gi¸ ngµy nhËn nî (Gäi t¾t lµ tû gi¸ thùc tÕ ghi sæ) ®Ó ghi sæ kÕ to¸n. Chªnh lÖch tû gi¸ trong kú ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n 515 - Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh (nÕu l·i tû gi¸ hèi ®o¸i) hoÆc tµi kho¶n 635 - Chi phÝ tµi chÝnh (nÕu lç tû gi¸ hèi ®o¸i). Cuèi cuèi n¨m tµi chÝnh, kÕ to¸n ®¸nh gi¸ l¹i sè d• cña c¸c kho¶n môc tiÒn tÖ cã gèc ngo¹i tÖ theo tû gi¸ hèi ®o¸i b×nh qu©n trªn thÞ tr•êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ n•íc ViÖt nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm cuèi n¨m tµi chÝnh. Chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n 413 (4131). Ngo¹i tÖ ®•îc h¹ch to¸n chi tiÕt theo tõng lo¹i nguyªn tÖ trªn Tµi kho¶n 007 - Ngo¹i tÖ c¸c lo¹i (Tµi kho¶n ngoµi B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ). Nguyªn t¾c xö lý chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i. Xö lý chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i ph¸t sinh trong kú vµ chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i cuèi kú liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh: Toµn bé chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i ph¸t sinh trong kú vµ chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i ®¸nh gi¸ l¹i c¸c kho¶n môc tiÒn tÖ cã gèc ngo¹i tÖ cuèi n¨m tµi chÝnh hoÆc ngµy kÕt thóc n¨m tµi chÝnh kh¸c víi n¨m d•¬ng lÞch (®· ®•îc chÊp thuËn) cña c¸c kho¶n môc tiÒn tÖ cã gèc ngo¹i tÖ ®•îc ghi nhËn Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế ngay vµo chi phÝ tµi chÝnh, hoÆc doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña n¨m tµi chÝnh. §èi víi doanh nghiÖp võa cã ho¹t ®éng kinh doanh, võa cã ho¹t ®éng ®Çu t• XDCB, nÕu ph¸t sinh chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i trong kú vµ chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i cuèi kú liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t• XDCB th× còng xö lý c¸c chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i nµy vµo chi phÝ tµi chÝnh, hoÆc doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña n¨m tµi chÝnh. Doanh nghiÖp kh«ng ®•îc chia lîi nhuËn hoÆc tr¶ cæ tøc trªn l·i chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i ®¸nh gi¸ l¹i cuèi n¨m tµi chÝnh cña c¸c kho¶n môc tiÒn tÖ cã gèc ngo¹i tÖ. Xö lý chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i ph¸t sinh trong kú vµ chªnh lÖch do ®¸nh gi¸ l¹i cuèi kú liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t• x©y dùng (giai ®o¹n tr•íc ho¹t ®éng): Trong giai ®o¹n ®Çu t• x©y dùng, kho¶n chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i ®· thùc hiÖn vµ chªnh lÖch tû gi¸ ®¸nh gi¸ l¹i cuèi n¨m tµi chÝnh cña c¸c kho¶n môc tiÒn tÖ cã gèc ngo¹i tÖ ph¶n ¸nh luü kÕ trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n (ChØ tiªu Chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i). Khi kÕt thóc qu¸ tr×nh ®Çu t• x©y dùng, chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ ph¸t sinh trong giai ®o¹n ®Çu t• x©y dùng (lç hoÆc l·i tû gi¸ hèi ®o¸i) kh«ng tÝnh vµo trÞ gi¸ TSC§ mµ kÕt chuyÓn toµn bé vµo chi phÝ tµi chÝnh, hoÆc doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh cña n¨m tµi chÝnh cã TSC§ vµ c¸c tµi s¶n ®Çu t• hoµn thµnh ®•a vµo ho¹t ®éng hoÆc ph©n bæ tèi ®a lµ 5 n¨m (kÓ tõ khi c«ng tr×nh ®•a vµo ho¹t ®éng). Chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i ®¸nh gi¸ l¹i cña c¸c kho¶n môc tiÒn tÖ cã gèc ngo¹i tÖ cuèi n¨m tµi chÝnh vµ ë thêi ®iÓm quyÕt to¸n, bµn giao ®•a TSC§ vµo sö dông (lç hoÆc l·i tû gi¸ hèi ®o¸i) kh«ng tÝnh vµo trÞ gi¸ TSC§ hoµn thµnh ®Çu t• mµ ph©n bæ vµo chi phÝ tµi chÝnh, hoÆc doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh cña c¸c kú kinh doanh tiÕp theo víi thêi gian tèi ®a lµ 5 n¨m (kÓ tõ khi c«ng tr×nh ®•a vµo ho¹t ®éng). - §èi víi vµng, b¹c, ®¸ quý ph¶n ¸nh ë tµi kho¶n tµi s¶n b»ng tiÒn chØ ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã chøc n¨ng kinh doanh vµng, b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý. Vµng, b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý ph¶i theo dâi sè l•îng, träng l•îng, quy c¸ch phÈm chÊt vµ gi¸ trÞ cña tõng thø, tõng lo¹i. Gi¸ vµng, b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý ®•îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ (gi¸ ho¸ ®¬n hoÆc gi¸ ®•îc thanh to¸n). Khi tÝnh gi¸ xuÊt cña vµng, b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý ¸p dông mét trong c¸c ph•¬ng ph¸p : - Ph•¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn - Ph•¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ ®Ých danh - Ph•¬ng ph¸p nhËp tr•íc, xuÊt tr•íc; - Ph•¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tr•íc. 2. KÕ to¸n tiÒn mÆt 2.1. Chøng tõ kÕ to¸n vµ nh÷ng quy ®Þnh trong h¹ch to¸n tiÒn mÆt TiÒn mÆt t¹i quü cña doanh nghiÖp bao gåm tiÒn ViÖt Nam, kÓ c¶ ng©n phiÕu, ngo¹i tÖ, vµng b¹c, kim khÝ quý. KÕ to¸n tiÒn mÆt cÇn tu©n theo nh÷ng quy ®Þnh sau: - ChØ ph¶n ¸nh vµo TK111 - TiÒn mÆt, sè tiÒn mÆt, ng©n phiÕu, ngo¹i tÖ, vµng, bac, kim khÝ quý, ®¸ quý thùc tÕ nhËp, xuÊt quü tiÒn mÆt. §èi víi nh÷ng kho¶n tiÒn thu ®•îc chuyÓn nép ngay vµo ng©n hµng (kh«ng qua quü tiÒn mÆt cña ®¬n vÞ) th× kh«ng ghi bªn Nî TK 111 - TiÒn mÆt mµ ghi vµo bªn Nî TK 113 - TiÒn ®ang chuyÓn. - C¸c kho¶n tiÒn, vµng, b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý do doanh nghiÖp kh¸c vµ c¸ nh©n ký c•îc, ký quü t¹i doanh nghiÖp x©y l¾p th× viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n nh• c¸c lo¹i tµi s¶n b»ng tiÒn cña ®¬n vÞ. Riªng vµng, b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý tr•íc khi nhËp quü ph¶i lµm ®Çy ®ñ c¸c thñ tôc vÒ c©n, ®ong, ®o, ®Õm sè l•îng vµ träng l•îng, gi¸m ®Þnh chÊt l•îng. Sau ®ã tiÕn hµnh niªm phong, cã x¸c nhËn cña ng•êi ký c•îc, ký qòy trªn dÊu niªm phong. - Khi tiÕn hµnh nhËp, xuÊt quü tiÒn mÆt ph¶i cã phiÕu thu, phiÕu chi hoÆc chøng tõ nhËp, xuÊt vµng, b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý vµ cã ®ñ ch÷ ký cña ng•êi nhËn, ng•êi giao, ng•êi cho phÐp nhËp, xuÊt quü theo quy ®Þnh cña chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n. Mét sè tr•êng hîp ph¶i cã lÖnh nhËp quü, xuÊt quü ®Ýnh kÌm. Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế - KÕ to¸n quü tiÒn mÆt ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm më sæ kÕ to¸n quü tiÒn mÆt, ghi chÐp hµng ngµy, liªn tôc theo tr×nh tù ph¸t sinh c¸c kho¶n thu, chi, xuÊt, nhËp quü tiÒn mÆt, ng©n phiÕu, ngo¹i tÖ, vµng b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý vµ tÝnh ra sè tån quü ë mäi thêi ®iÓm. Riªng vµng, b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý nhËn ký c•îc, ký quü ph¶i theo dâi riªng mét sæ hay mét phÇn sæ. - Thñ quü chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý vµ nhËp, xuÊt tiÒn mÆt, ng©n phiÕu, ngo¹i tÖ, vµng b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý t¹i quü tiÒn mÆt. Hµng ngµy thñ quü ph¶i kiÓm kª sè tån quü tiÒn mÆt thùc tÕ, ®èi chiÕu víi sè liÖu, sæ quü tiÒn mÆt vµ sæ kÕ to¸n tiÒn mÆt. NÕu cã chªnh lÖch kÕ to¸n vµ thñ quü ph¶i kiÓm tra l¹i ®Ó x¸c ®Þnh nguyªn nh©n vµ kiÕn nghÞ biÖn ph¸p xö lý chªnh lÖch. 2.2. Tµi kho¶n sö dông: §Ó h¹ch to¸n tæng hîp thu - chi tiÒn mÆt, kÕ to²n sö dông TK 111 “TiÒn mÆt. KÕt cÊu TK 111 nh• sau: Bªn Nî : C¸c kho¶n tiÒn mÆt, ng©n phiÕu, vµng, b¹c, ®¸ quý nhËp quü TiÒn mÆt, ng©n phiÕu, ngo¹i tÖ, vµng b¹c thõa ph¸t hiÖn khi kiÓm kª Chªnh lÖch tû gi¸ ngo¹i tÖ t¨ng (®èi víi tiÒn mÆt ngo¹i tÖ) Bªn Cã: TiÒn mÆt, ng©n phiÕu, ngo¹i tÖ, vµng, b¹c, ®¸ quý xuÊt quü TiÒn mÆt, ng©n phiÕu, ngo¹i tÖ, vµng b¹c thiÕu ë quü tiÒn mÆt Chªnh lÖch tû gi¸ ngo¹i tÖ gi¶m (®èi víi tiÒn mÆt ngo¹i tÖ). Sè d• bªn Nî: TiÒn mÆt, ng©n phiÕu, ngo¹i tÖ, vµng b¹c, ®¸ quý cßn tån quü. Tµi kho¶n 111 - TiÒn mÆt ®•îc chi tiÕt thµnh 3 TK cÊp II. - TK 1111 - TiÒn ViÖt Nam. - TK 1112 - Ngo¹i tÖ. - TK 1113 - Vµng b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý. 2.3. KÕ to¸n thu - chi tiÒn mÆt b»ng tiÒn Ng©n hµng ViÖt Nam  Khi thu tiÒn b¸n hµng, kÕ to¸n ghi: - Doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph•¬ng ph¸p khÊu trõ. Nî TK 111 - TiÒn mÆt (1111) Cã TK 511 - Doanh thu b¸n hµng Cã TK 512 - Doanh thu b¸n hµng néi bé Cã TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n nép Nhµ n•íc (3331) - Doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph•¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp Nî TK 111 - TiÒn mÆt (1111) Cã TK 511 - Doanh thu b¸n hµng Cã TK 512 - Doanh thu b¸n hµng néi bé  Khi thu tiÒn tõ c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh, ho¹t ®éng kh¸c, ghi: Nî TK 111 - TiÒn mÆt (1111) Cã TK 515 - Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh. Cã TK 711 - Thu nhËp kh¸c. Cã TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n nép Nhµ n•íc (3331)  Khi thu tiÒn tõ c¸c kho¶n nî ph¶i thu, ghi: Nî TK 111 - TiÒn mÆt (1111) Cã TK 131 - Ph¶i thu kh¸ch hµng. Cã TK 136 - Ph¶i thu néi bé. Cã TK 138 - Ph¶i thu kh¸c. Cã TK 141 - T¹m øng. Cã TK 144 - ThÕ chÊp, ký c•îc, ký quü ng¾n h¹n. Cã TK 244 - ThÕ chÊp, ký c•îc, ký quü dµi h¹n. Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế  NhËn vèn ng©n s¸ch, cÊp trªn cÊp, nhËn vèn gãp liªn doanh b»ng tiÒn mÆt, ghi: Nî TK 111 - TiÒn mÆt (1111) Cã TK 411 - Nguån vèn kinh doanh.  Khi thu tiÒn tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t•, ghi: Nî TK 111 - TiÒn mÆt (1111) Cã TK 121, 128, 221, 222, 223, 228  Khi xuÊt tiÒn mÆt ®Ó mua vËt t•, hµng ho¸, tµi s¶n. - Doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph•¬ng ph¸p khÊu trõ, ghi Nî TK 151, 152, 153, 156, 157,211, 213 Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®•îc khÊu trõ Cã TK 111 - TiÒn mÆt (1111) - Doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph•¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp. Nî TK 156 - Hµng ho¸ Nî TK 211 - TSC§ h÷u h×nh Cã TK 111 - TiÒn mÆt (1111)  Khi xuÊt tiÒn mÆt ®Ó tr¶ tiÒn vay, c¸c kho¶n ph¶i tr¶. Nî TK 311 - Vay ng¾n h¹n. Nî TK 341 - Vay dµi h¹n. Nî TK 331 - Ph¶i tr¶ cho ng•êi b¸n. Nî TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép NN. Nî TK 336 - Ph¶i tr¶ néi bé. Nî TK 338 - Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c Cã TK 111 - TiÒn mÆt (1111).  Khi xuÊt tiÒn mÆt ®Ó chi cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu t• tµi chÝnh. Nî TK 121, 128, 221, 222, 223 Nî TK 635 - Chi phÝ tµi chÝnh Cã TK 111 - TiÒn mÆt (1111)  Khi xuÊt tiÒn mÆt ký c•îc, ký quü, ghi. Nî TK 144 - ThÕ chÊp, ký c•îc, ký quü ng¾n h¹n Nî TK 244 - Ký c•îc, ký quý dµi h¹n. Cã TK 111 - TiÒn mÆt (1111)  Khi xuÊt tiÒn mÆt göi vµo ng©n hµng, t¹m øng, ghi: Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121) Nî TK 141 - TiÒn t¹m øng. Cã TK 111 - TiÒn mÆt (1111) 2.4. KÕ to¸n thu - chi ngo¹i tÖ : NhËp quü tiÒn mÆt b»ng ngo¹i tÖ, c¨n cø vµo tû gi¸ giao dÞch cña nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh, hoÆc tû gi¸ mua b×nh qu©n trªn thÞ tr•êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ n•íc ViÖt nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh nghiÖp vô kinh tÕ ®Ó quy ®æi sang §ång ViÖt Nam ®Ó ghi sæ kÕ to¸n, ghi:  Khi b¸n hµng thu b»ng ngo¹i tÖ, ghi: Nî TK 111 - TiÒn mÆt (1112) Cã TK 511 - Doanh thu b¸n hµng Cã TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n nép NN(3331) §ång thêi ghi: Nî TK 007 - Nguyªn tÖ  C¸c kho¶n doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh, thu nhËp kh¸c b»ng ngo¹i tÖ: Nî TK 111-TiÒn mÆt (1112) Cã TK 515 - Doanh thu H§TC Cã TK 711 - Thu nhËp kh¸c Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế Cã TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n nép NN(3331) §ång thêi ghi: Nî TK 007- Nguyªn tÖ  Khi thu ®•îc tiÒn nî ph¶i thu b»ng ngo¹i tÖ (Ph¶i thu kh¸ch hµng, ph¶i thu néi bé ): - NÕu ph¸t sinh lç chªnh lÖch tû gi¸ trong giao dÞch thanh to¸n nî ph¶i thu, ghi: Nî c¸c TK 111 (1112) (Tû gi¸ hèi ®o¸i ngµy giao dÞch) Nî TK 635 - Chi phÝ tµi chÝnh (Lç tû gi¸ hèi ®o¸i) Cã TK 131, 136, 138 (Tû gi¸ hèi ®o¸i ghi sæ kÕ to¸n). - NÕu ph¸t sinh l·i tû gi¸ hèi ®o¸i khi thanh to¸n nî ph¶i thu b»ng ngo¹i tÖ, ghi: Nî TK 111 (1112) (Tû gi¸ hèi ®o¸i ngµy giao dÞch) Cã TK 515 - Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh (L·i tû gi¸ hèi ®o¸i) Cã TK 131, 136, 138 (Tû gi¸ hèi ®o¸i ghi sæ kÕ to¸n). §ång thêi ghi: Nî TK 007 - Nguyªn tÖ - Khi ph¸t sinh c¸c kho¶n vay b»ng ngo¹i tÖ, ghi: Nî TK 111 (1112) (Tû gi¸ hèi ®o¸i ngµy giao dÞch) Cã TK 311, 341(Tû gi¸ hèi ®o¸i ngµy giao dÞch) XuÊt quü tiÒn mÆt b»ng ngo¹i tÖ ®Ó thanh to¸n, chi tr¶ cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh. NÕu cã chªnh lÖch gi÷a tû gi¸ thùc tÕ thu ngo¹i tÖ trong kú vµ tû gi¸ ngµy ph¸t sinh nghiÖp vô chi ngo¹i tÖ th× ph¶n ¸nh sè chªnh lÖch nµy trªn tµi kho¶n 515 (nÕu l·i tû gi¸ hèi ®o¸i) hoÆc tµi kho¶n 635 - Chi phÝ tµi chÝnh (nÕu lç tû gi¸ hèi ®o¸i):  Khi mua hµng ho¸, dÞch vô thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ: - NÕu ph¸t sinh lç tû gi¸ hèi ®o¸i trong giao dÞch mua vËt t•, hµng ho¸, TSC§, dÞch vô: Nî TK 151, 152, 153, 156, 157, 211, 213, 241, 623, 627, 641, 642, 133 (Theo tû gi¸ hèi ®o¸i ngµy giao dÞch) Nî TK 635 - Chi phÝ tµi chÝnh (Lç tû gi¸ hèi ®o¸i) Cã TK 111 (1112) (Theo tû gi¸ hèi ®o¸i ghi sæ kÕ to¸n). - NÕu ph¸t sinh l·i tû gi¸ hèi ®o¸i trong giao dÞch mua ngoµi hµng ho¸, dÞch vô, ghi: Nî TK 151, 152, 153, 156, 157, 211, 213, 241, 623, 627, 641, 642, 133 (Theo tû gi¸ hèi ®o¸i ngµy giao dÞch) Cã TK 111 (1112) (Theo tû gi¸ ghi sæ kÕ to¸n) Cã TK 515 - Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh (L·i tû gi¸ hèi ®o¸i).  Khi thanh to¸n nî ph¶i tr¶ (Ph¶i tr¶ ng•êi b¸n,vay ng¾n h¹n, dµi h¹n, nî dµi h¹n, ): - NÕu ph¸t sinh lç tû gi¸ hèi ®o¸i trong giao dÞch thanh to¸n nî ph¶i tr¶, ghi: Nî TK 311, 315, 331, 336, 341, 342 (Tû gi¸ hèi ®o¸i ghi sæ kÕ to¸n) Nî TK 635 - Chi phÝ tµi chÝnh (Lç tû gi¸ hèi ®o¸i) Cã TK 111 (1112) (Tû gi¸ hèi ®o¸i ghi sæ kÕ to¸n). - NÕu ph¸t sinh l·i tû gi¸ hèi ®o¸i trong giao dÞch thanh to¸n nî ph¶i tr¶, ghi: Nî TK 311, 315, 331, 336, 341, 342 (Tû gi¸ hèi ®o¸i ghi sæ kÕ to¸n) Cã TK 515 - Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh (L·i tû gi¸ hèi ®o¸i) Cã TK 111 (1112) (Tû gi¸ hèi ®o¸i ghi sæ kÕ to¸n).  Khi xuÊt quü tiÒn mÆt b»ng tiÒn ViÖt Nam ®Ó mua ngo¹i tÖ nhËp quü: Nî TK 111 - TiÒn mÆt (1112) Cã TK 111 - TiÒn mÆt (1111) §ång thêi ghi: Nî TK 007 - Nguyªn tÖ  Khi b¸n ngo¹i tÖ thu b»ng tiÒn ViÖt Nam: - NÕu tû gi¸ hèi ®o¸i ngµy xuÊt b¸n > tû gi¸ hèi ®o¸i ghi sæ kÕ to¸n trong kú, kÕ to¸n ghi: Nî TK 111 - TiÒn mÆt (1111) Cã TK 515 - Doanh thu H§TC Cã TK 111- TiÒn mÆt (1112) §ång thêi ghi: Cã TK 007- Nguyªn tÖ Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế - NÕu tû gi¸ hèi ®o¸i ngµy xuÊt b¸n < tû gi¸ hèi ®o¸i ghi sæ kÕ to¸n trong kú, kÕ to¸n ghi: Nî TK 111 - TiÒn mÆt (1111) Nî TK 635 - Chi phÝ tµi chÝnh Cã TK 111 - TiÒn mÆt (1112) §ång thêi ghi: Cã TK 007 - Nguyªn tÖ Thêi ®iÓm cuèi n¨m tµi chÝnh, doanh nghiÖp ph¶i ®¸nh gi¸ l¹i c¸c kho¶n môc tiÒn tÖ cã gèc ngo¹i tÖ (®¬n vÞ tiÒn tÖ kh¸c víi ®¬n vÞ tiÒn tÖ chÝnh thøc sö dông trong kÕ to¸n) theo tû gi¸ hèi ®o¸i b×nh qu©n liªn ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ n•íc c«ng bè t¹i thêi ®iÓm cuèi n¨m tµi chÝnh, cã thÓ ph¸t sinh chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i (l·i hoÆc lç). Doanh nghiÖp ph¶i chi tiÕt kho¶n chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i ph¸t sinh do ®¸nh gi¸ l¹i c¸c kho¶n môc tiÒn tÖ nµy cña ho¹t ®éng ®Çu t• x©y dùng c¬ b¶n (giai ®o¹n tr•íc ho¹t ®éng) (TK 4132) vµ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh (TK 4131):  NÕu ph¸t sinh l·i tû gi¸ hèi ®o¸i, ghi: Nî TK 111 (1112) Cã TK 413 - Chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i (4131, 4132).  NÕu ph¸t sinh lç tû gi¸ hèi ®o¸i, ghi: Nî TK 413 - Chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i (4131, 4132) Cã TK 111 (1112) 2.5. KÕ to¸n vµng b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý t¹i quü. §èi víi c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã chøc n¨ng kinh doanh vµng b¹c, ®¸ quý, khi cã nghiÖp vô ph¸t sinh liªn quan ®Õn c¸c tµi s¶n nµy th× ph¶n ¸nh vµo TK 111 (1113). Do vµng, b¹c, ®¸ quý cã gi¸ trÞ cao nªn khi mua cÇn cã ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin nh•: ngµy mua, mÉu m·, ®é tuæi, gi¸ thanh to¸n C¸c lo¹i vµng, b¹c, ®¸ quý ®•îc ghi sæ theo gi¸ thùc tÕ, khi xuÊt cã thÓ sö dông mét trong c¸c ph•¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ nh•: ph•¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n; nhËp tr•íc, xuÊt tr•íc; nhËp sau, xuÊt tr•íc hay ph•¬ng ph¸p ®Æc ®iÓm riªng. Song tõng lo¹i vµng b¹c, ®¸ quý l¹i cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng vµ gi¸ trÞ kh¸c nhau nªn sö dông ph•¬ng ph¸p ®Æc ®iÓm riªng ®Ó tÝnh gi¸ vµng b¹c, ®¸ quý xuÊt dïng lµ chÝnh x¸c nhÊt.  Khi nhËp vµng, b¹c, ®¸ quý, ghi: Nî TK 111 - TiÒn mÆt (1113) Cã TK 111 - TiÒn mÆt (1111,1112). Cã TK 511 - Doanh thu b¸n hµng. Cã TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng. Cã TK 144 - ThÕ chÊp, ký c•îc, ký quü ng¾n h¹n. Cã TK 411 - Nguån vèn kinh doanh.  Khi xuÊt vµng, b¹c, ®¸ quý ®Ó cÇm cè, ký quü, ký c•îc hoÆc ®Ó thanh to¸n, nÕu cã chªnh lÖch gi÷a gi¸ gèc vµ gi¸ thanh to¸n, phÇn chªnh lÖch sÏ ®•îc ph¶n ¸nh vµo TK 412 - Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n, kÕ to¸n ghi: Nî TK 311 - Vay ng¾n h¹n. Nî TK 331 - Ph¶i tr¶ ng•êi b¸n. Nî TK 144 - ThÕ chÊp, ký c•îc, ký quü ng¾n h¹n. Nî (Cã) TK 412 - Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n Cã TK 111 - TiÒn mÆt (1113) Sæ kÕ to¸n: §èi víi thñ quü, h»ng ngµy c¨n cø vµo chøng tõ thu, chi lËp b¸o c¸o quü göi cho kÕ to¸n quü. KÕ to¸n quü c¨n cø vµo chøng tõ thu, chi vµ b¸o c¸o quü ghi vµo c¸c sæ kÕ to¸n tæng hîp . KÕ to¸n tiÒn mÆt t¹i quü doanh nghiÖp sö dông c¸c sæ kÕ to¸n tæng hîp tuú thuéc vµo h×nh thøc kÕ to¸n ®¬n vÞ ¸p dông. Trong h×nh thøc NKCT bªn cã TK 111 ®•îc ph¶n ¸nh trªn NKCT sè 1. Sè ph¸t sinh bªn nî TK 111 ®•îc ph¶n ¸nh trªn b¶ng kª sè 1. Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế Trong h×nh thøc kÕ to¸n nhËt ký chung, c¨n cø vµo chøng tõ gèc kÕ to¸n ph¶n ¸nh vµo nhËt ký chung, nhËt ký thu tiÒn, nhËt ký chi tiÒn. §ång thêi c¨n cø vµo nhËt ký chung ®Ó vµo sæ c¸i TK 111 vµ sæ c¸i c¸c tµi kho¶n liªn quan. Ngoµi ra, ®Ó theo dâi chi tiÕt c¸c lo¹i nguyªn tÖ kÕ to¸n më sæ chi tiÕt TK 007. 3. KÕ to¸n tiÒn göi ng©n hµng. 3.1. Chøng tõ kÕ to¸n vµ nh÷ng quy ®Þnh trong h¹ch to¸n tiÒn göi Ng©n hµng C¨n cø ®Ó h¹ch to¸n tiÒn göi Ng©n hµng lµ c¸c giÊy b¸o Cã, giÊy b¸o Nî hoÆc b¶n sao kinh doanh cña Ng©n hµng kÌm theo c¸c chøng tõ gèc (uû nhiÖm chi, uû nhiÖm thu, sÐc chuyÓn kho¶n, sÐc b¶o chi ). Khi nhËn ®•îc chøng tõ cña Ng©n hµng göi ®Õn, kÕ to¸n ph¶i kiÓm tra ®èi chiÕu víi chøng tõ gèc kÌm theo. NÕu cã sù chªnh lÖch gi÷a sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n cña ®¬n vÞ, sè liÖu ë chøng tõ gèc víi sè liÖu trªn chøng tõ cña Ng©n hµng th× ®¬n vÞ ph¶i th«ng b¸o cho Ng©n hµng ®Ó cïng ®èi chiÕu, x¸c minh vµ xö lý kÞp thêi. Cuèi th¸ng, ch•a x¸c ®Þnh ®•îc nguyªn nh©n chªnh lÖch th× kÕ to¸n ghi sæ theo sè liÖu cña Ng©n hµng trªn giÊy b¸o Nî, b¸o Cã hoÆc b¶o sao kª. Sè chªnh lÖch (nÕu cã) ghi vµo bªn Nî TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1388) (nÕu sè liÖu cña kÕ to¸n lín h¬n sè liÖu cña Ng©n hµng) hoÆc ®•îc ghi vµo bªn Cã TK 338 - Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c (3388) (nÕu sè liÖu cña kÕ to¸n nhá h¬n sè liÖu cña Ng©n hµng). Sang th¸ng sau, tiÕp tôc kiÓm tra, ®èi chiÕu, x¸c ®Þnh nguyªn nh©n ®Ó ®iÒu chØnh sè liÖu ghi sæ. T¹i nh÷ng ®¬n vÞ cã nh÷ng tæ chøc, bé phËn phô thuéc, cã thÓ më tµi kho¶n chuyªn thu, chuyªn chi, më tµi kho¶n thanh to¸n phï hîp ®Ó thuËn tiÖn cho c«ng t¸c giao dÞch, thanh to¸n. KÕ to¸n ph¶i më sæ chi tiÕt theo tõng lo¹i tiÒn göi (tiÒn §ång ViÖt nam, ngo¹i tÖ c¸c lo¹i) Ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt theo tõng ng©n hµng ®Ó tiÖn cho viÖc kiÓm tra, ®èi chiÕu. 3.2. Tµi kho¶n sö dông: §Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh biÕn ®éng vÒ tiÒn göi kÕ to¸n sö dông TK 112 - TiÒn göi ng©n hµng. Tµi kho¶n 112 dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng c¸c kho¶n tiÒn göi cña DN t¹i c¸c ng©n hµng vµ c¸c C«ng ty tµi chÝnh. KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n 112 Bªn Nî: C¸c kho¶n tiÒn göi ë Ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh t¨ng trong kú Chªnh lÖch tû gi¸ ngo¹i tÖ t¨ng (®èi víi tiÒn göi ngo¹i tÖ). Bªn Cã: C¸c kho¶n tiÒn göi ë Ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh gi¶m trong kú Chªnh lÖch tû gi¸ ngo¹i tÖ gi¶m (®èi víi tiÒn göi ngo¹i tÖ). Sè d• bªn Nî: Sè d• c¸c kho¶n tiÒn göi ë Ng©n hµng, c¸c tæ chøc tµi chÝnh hiÖn cßn cuèi kú Tµi kho¶n 112 - TiÒn göi ng©n hµng, cã 3 tµi kho¶n cÊp hai: - TK 1121 - TiÒn ViÖt Nam - TK 1122 - Ngo¹i tÖ - TK 1123 - Vµng, b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý 3.3. KÕ to¸n tiÒn göi Ng©n hµng b»ng tiÒn ViÖt Nam  XuÊt quü tiÒn mÆt göi vµo tµi kho¶n t¹i Ng©n hµng, ghi: Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121) Cã TK 111- TiÒn mÆt  NhËn ®îc giÊy “B²o Cã” cða Ng©n h¯ng vÒ sè tiÒn ®ang chuyÓn, ghi: Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121) Cã TK 113 - TiÒn ®ang chuyÓn  Thu håi c¸c kho¶n ký c•îc, ký quü b»ng TGNH, ghi: Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121) Cã TK 144, 244  NhËn tiÒn øng tríc hoÆc kh²ch h¯ng tr° nî , c¨n cø v¯o giÊy “B²o Cã” cða Ng©n h¯ng, ghi: Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121) Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế Cã TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng  NhËn c¸c kho¶n ký quü, ký c•îc b»ng tiÒn göi Ng©n hµng, ghi: Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121) Cã TK 344 - NhËn ký quü, ký c•îc dµi h¹n  Khi thu tiÒn b²n h¯ng qua TK TGNH, Ng©n h¯ng ®± “B²o Cã”, kÕ to²n ghi: - Doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph•¬ng ph¸p khÊu trõ. Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121) Cã TK 511 - Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô Cã TK 512 - Doanh thu b¸n hµng néi bé Cã TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n nép Nhµ n•íc(3331) - Doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph•¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp Nî TK112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121) Cã TK 511 - Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô Cã TK 512 - Doanh thu b¸n hµng néi bé  Khi thu tiÒn tõ c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh, ho¹t ®éng kh¸c, ghi: Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121) Cã TK 515 - Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh. Cã TK 711 - Thu nhËp kh¸c. Cã TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n nép Nhµ n•íc (3331)  Khi thu tiÒn tõ c¸c kho¶n nî ph¶i thu, ghi: Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121) Cã TK 131 - Ph¶i thu kh¸ch hµng. Cã TK 136 - Ph¶i thu néi bé. Cã TK 138 - Ph¶i thu kh¸c. Cã TK 141 - T¹m øng.  NhËn vèn ng©n s¸ch cÊp, cÊp trªn cÊp, nhËn vèn gãp liªn doanh, vèn cæ phÇn b»ng TGNH: Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121) Cã TK 411 - Nguån vèn kinh doanh.  Khi thu tiÒn tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t•, ghi Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121) Cã TK 121, 128, 221, 222, 223, 228  Khi rót TGNH ®Ó mua vËt t•, hµng ho¸, TSC§ - Doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph•¬ng ph¸p khÊu trõ, ghi Nî TK 151, 152, 156, 157, 211, 213 Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®•îc khÊu trõ Cã TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121) - Doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph•¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp. Nî TK 151, 152, 156, 157, 211, 213 Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®•îc khÊu trõ Cã TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121)  Khi rót TGNH ®Ó tr¶ tiÒn vay, c¸c kho¶n ph¶i tr¶. Nî TK 311, 315, 341, 331, 333, 336, 338 Cã TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121)  Khi rót TGNH ®Ó ®Çu t• tµi chÝnh vµ chi phÝ cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu t• tµi chÝnh. Nî TK 121, 128, 221, 222, 223 Nî TK 635 Cã TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121)  Khi rót TGNH ký c•îc, ký quü, ghi. Nî TK 144 - ThÕ chÊp, ký c•îc, ký quü ng¾n h¹n Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế Nî TK 244 - Ký c•îc, ký quý dµi h¹n. Cã TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121)  Khi rót TGNH ®Ó giao t¹m øng, ghi: Nî TK 141 - TiÒn t¹m øng. Cã TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121)  Khi rót TGNH ®Ó tr¶ tiÒn chi phÝ cho c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, ghi: Nî TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK 641 - Chi phÝ b¸n hµng Nî TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Nî TK 635 - Chi phÝ tµi chÝnh Nî TK 811 - Chi phÝ kh¸c Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®•îc khÊu trõ Cã TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng (1121)  Khi ph¸t sinh chªnh lÖch sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n cña doanh nghiÖp víi sè liÖu trªn chøng tõ cña ng©n hµng, cuèi th¸ng ch•a x¸c ®Þnh ®•îc nguyªn nh©n. - NÕu sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n lín h¬n sè liÖu cña ng©n hµng Nî TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1381) Cã TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng Khi x¸c ®Þnh ®•îc nguyªn nh©n  NÕu do ng©n hµng ghi thiÕu Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng Cã TK 138 - Ph¶i thu kh¸c(1381)  NÕu do kÕ to¸n ghi thõa Nî TK 511 - Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô Nî TK 515 - Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh Nî TK 711 - Thu nhËp kh¸c. Cã TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1381) - NÕu sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n nhá h¬n sè liÖu cña ng©n hµng, ghi: Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng Cã TK 338 - Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c (3381) Khi x¸c ®Þnh ®•îc nguyªn nh©n: - NÕu do ng©n hµng ghi thõa, ghi: Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng Cã TK 338 - Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c (3381) - NÕu do kÕ to¸n ghi thiÕu, tuú thuéc vµo nguyªn nh©n, khi xö lý, kÕ to¸n ghi: Nî TK 338 - Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c (3381) Cã TK 511 - Doanh thu b¸n hµng Cã TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n nép NN (3331) Cã TK 136 - Ph¶i thu néi bé Cã TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng  Hµng th¸ng, thu l·i TGNH, c¨n cø vµo giÊy b¸o Cã, ghi: Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng Cã TK 515 - Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh 2.4. KÕ to¸n tiÒn göi Ng©n hµng b»ng ngo¹i tÖ : KÕ to¸n thùc hiÖn t•¬ng tù phÇn kÕ to¸n thu chi tiÒn mÆt b»ng ngoai tÖ H¯ng ng¯y c¨n cø v¯o chøng tõ “B²o Nî”, “B²o Cã” cða Ng©n h¯ng ghi v¯o c²c sæ kÕ to²n tæng hîp. KÕ to¸n tiÒn göi Ng©n hµng sö dông c¸c sæ kÕ to¸n tæng hîp tuú thuéc vµo h×nh thøc kÕ to¸n ®¬n vÞ ¸p dông. Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế Trong h×nh thøc NhËt ký chøng tõ, sè ph¸t sinh bªn Cã TK 112 ®•îc ph¶n ¸nh trªn NKCT sè 2, sè ph¸t sinh bªn nî TK 112 ®•îc ph¶n ¸nh trªn b¶ng kª sè 2 - TK 112. Trong h×nh thøc kÕ to¸n nhËt ký chung, c¨n cø vµo chøng tõ gèc kÕ to¸n ph¶n ¸nh vµo nhËt ký chung, nhËt ký thu tiÒn, nhËt ký chi tiÒn. §ång thêi c¨n cø vµo nhËt ký chung ®Ó vµo sæ c¸i TK 112 vµ sæ c¸i c¸c tµi kho¶n liªn quan. Ngoµi ra, ®Ó theo dâi chi tiÕt c¸c lo¹i nguyªn tÖ kÕ to¸n më sæ chi tiÕt TK 007. 3. KÕ to¸n tiÒn ®ang chuyÓn. 3.1. Chøng tõ kÕ to¸n vµ nh÷ng quy ®Þnh trong h¹ch to¸n tiÒn ®ang chuyÓn TiÒn ®ang chuyÓn lµ c¸c kho¶n tiÒn cña doanh nghiÖp ®· nép vµo ng©n hµng, kho b¹c Nhµ n•íc hoÆc ®· göi vµo b•u ®iÖn ®Ó chuyÓn cho ng©n hµng hay ®· lµm thñ tôc chuyÓn tiÒn tõ tµi kho¶n t¹i ng©n hµng ®hèi ®o¸i ë thêi ®iÓm cuèi n¨m tµi chÝnh theo tûÓ tr¶ cho ®¬n vÞ kh¸c nh•ng ch•a nhËn ®•îc giÊy b¸o nî hay b¶n kª sao cña ng©n hµng. TiÒn ®ang chuyÓn gåm tiÒn Ng©n hµng ViÖt Nam vµ ngo¹i tÖ c¸c lo¹i ph¸t sinh trong c¸c tr•êng hîp: - Thu tiÒn mÆt hoÆc sÐc nép th¼ng cho ng©n hµng. - ChuyÓn tiÒn qua b•u ®iÖn ®Ó tr¶ cho ®¬n vÞ kh¸c. - C¸c kho¶n tiÒn cÊp ph¸t, trÝch chuyÓn gi÷a ®¬n vÞ chÝnh víi ®¬n vÞ phô thuéc, gi÷a cÊp trªn víi cÊp d•íi giao dÞch qua ng©n hµng nh•ng ch•a nhËn ®•îc giÊy b¸o Nî hoÆc b¸o Cã KÕ to¸n theo dâi tiÒn ®ang chuyÓn cÇn l•u ý: - SÐc b¸n hµng thu ®•îc ph¶i nép vµo ng©n hµng trong ph¹m vi thêi h¹n gi¸ trÞ cña sÐc. - C¸c kho¶n tiÒn giao dÞch gi÷a c¸c ®¬n vÞ trong néi bé qua ng©n hµng ph¶i ®èi chiÕu th•êng xuyªn ®Ó ph¸t hiÖn sai lÖch kÞp thêi. - TiÒn ®ang chuyÓn cã thÓ cuèi th¸ng míi ph¶n ¸nh mét lÇn sau khi ®· ®èi chiÕu víi ng©n hµng. KÕ to¸n tiÒn ®ang chuyÓn sö dông c¸c chøng tõ : - B¶ng kª nép sÐc - Uû nhiÖm chi - GiÊy “B²o Cã” cða Ng©n h¯ng 3.2. Tµi kho¶n sö dông: KÕ to²n tiÒn ®ang chuyÓn sö dông TK 113 “TiÒn ®ang chuyÓn” ®Ó ph°n ²nh t×nh h×nh v¯ sù biÕn ®éng tiÒn ®ang chuyÓn cña doanh nghiÖp. Néi dung ghi chÐp cña TK 113 nh• sau: Bªn Nî: C¸c kho¶n tiÒn ®ang chuyÓn t¨ng trong kú. Bªn Cã: C¸c kho¶n tiÒn ®ang chuyÓn gi¶m trong kú. Sè d• bªn Nî: C¸c kho¶n tiÒn cßn ®ang chuyÓn ®Õn cuèi kú. TK 113 ®•îc chi tiÕt thµnh 2 tµi kho¶n cÊp hai: - TK 1131: TiÒn ViÖt Nam. - TK 1132: Ngo¹i tÖ. 3.3. Tr×nh tù h¹ch to¸n:  Khi thu tiÒn b²n h¯ng nép thµng v¯o ng©n h¯ng cha cã giÊy “B²o Cã”, kÕ to²n ghi: Nî TK 113 - TiÒn ®ang chuyÓn. Cã TK 511 - Doanh thu b¸n hµng Cã TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n nép Nhµ n•íc (3331)  Khi thu tiÒn nî cña kh¸ch hµng hoÆc c¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c b»ng tiÒn mÆt hoÆc sÐc nép thµng v¯o ng©n h¯ng cha cã giÊy “B²o Cã”, kÕ to²n ghi: Nî TK 113 - TiÒn ®ang chuyÓn. Cã TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng Cã TK 138 - Ph¶i thu kh¸c  Khi xuÊt quü tiÒn mÆt göi v¯o ng©n h¯ng cha nhËn ®îc giÊy “B²o Cã” cða Ng©n h¯ng, ghi: Nî TK 113 - TiÒn ®ang chuyÓn. Cã TK 111 - TiÒn mÆt Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế  Khi nhËn ®îc giÊy “B²o Cã” cða Ng©n h¯ng, kÕ to²n ghi: Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng Cã TK 113 - TiÒn ®ang chuyÓn  Khi chuyÓn tiÒn cho ®¬n vÞ kh¸c, thanh to¸n víi ng•êi b¸n hoÆc tr¶ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c qua ng©n h¯ng, bu ®iÖn nhng cha nhËn ®îc giÊy “B²o Nî”, kÕ to²n ghi: Nî TK 113 - TiÒn ®ang chuyÓn. Cã TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng  Khi nhËn ®•îc giÊy b¸o nî, ghi: Nî TK 136, 336, 331, 338 Cã TK 113 - TiÒn ®ang chuyÓn Sæ kÕ to¸n: H¯ng ng¯y c¨n cø v¯o chøng tõ: B°ng kª nép sÐc, Uû nhiÖm chi, GiÊy “B²o Cã” cða Ng©n hµng ghi vµo c¸c sæ kÕ to¸n tæng hîp. KÕ to¸n tiÒn ®ang chuyÓn sö dông c¸c sæ kÕ to¸n tæng hîp tuú thuéc vµo h×nh thøc kÕ to¸n ®¬n vÞ ¸p dông. Trong h×nh thøc kÕ to¸n nhËt ký chung, c¨n cø vµo chøng tõ gèc kÕ to¸n ph¶n ¸nh vµo nhËt ký chung, nhËt ký thu tiÒn, nhËt ký chi tiÒn. §ång thêi c¨n cø vµo nhËt ký chung ®Ó vµo sæ c¸i TK 112 vµ sæ c¸i c¸c tµi kho¶n liªn quan. Ngoµi ra, ®Ó theo dâi chi tiÕt c¸c lo¹i nguyªn tÖ kÕ to¸n më sæ chi tiÕt TK 007. II. KÕ to¸n c¸c kho¶n ph¶i thu C¸c kho¶n ph¶i thu: Lµ mét bé phËn thuéc tµi s¶n cña DN ®ang bÞ c¸c ®¬n vÞ vµ c¸c c¸ nh©n kh¸c chiÕm dông mµ DN cã tr¸ch nhiÖm ph¶i thu håi; bao gåm: C¸c kho¶n ph¶i thu cña kh¸ch hµng. C¸c kho¶n thuÕ GTGT ®Çu vµo ®•îc khÊu trõ C¸c kho¶n ph¶i thu néi bé C¸c kho¶n t¹m øng cho CNV C¸c kho¶n thÕ chÊp, ký c•îc, ký quü. 1. KÕ to¸n c¸c kho¶n ph¶i thu cña kh¸ch hµng 1.1. Néi dung - Tµi kho¶n sö dông: C¸c kho¶n ph¶i thu cña kh¸ch hµng lµ nh÷ng kho¶n cÇn ph¶i thu do doanh nghiÖp b¸n chÞu hµng ho¸, thµnh phÈm hoÆc cung cÊp dÞch vô. Trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt thÞ tr•êng vµ l•u th«ng hµng ho¸ cµng ph¸t triÓn th× viÖc b¸n chÞu ngµy cµng t¨ng ®Ó ®Èy m¹nh b¸n ra. Do vËy mµ c¸c kho¶n ph¶i thu cña kh¸ch hµng chiÕm tû träng lín trong c¸c kho¶n ph¶i thu vµ cã xu h•íng t¨ng lªn trong c¸c kho¶n ph¶i thu cña doanh nghiÖp. §Ó ph°n ²nh c²c kho°n ph°i thu cða kh²ch h¯ng kÕ to²n sö dông t¯i kho°n 131 “Ph°i thu cða kh²ch h¯ng”. Néi dung ghi chÐp cða t¯i kho°n n¯y nh sau: Bªn Nî: Sè tiÒn ph¶i thu kh¸ch hµng vÒ vËt t•, hµng ho¸, dÞch vô ®· cung cÊp TrÞ gi¸ vËt t•, hµng ho¸, dÞch vô trõ vµo tiÒn øng tr•íc Sè tiÒn thõa tr¶ l¹i kh¸ch hµng. §iÒu chØnh kho¶n chªnh lÖch do tû gi¸ ngo¹i tÖ t¨ng víi c¸c kho¶n ph¶i thu ng•êi mua cã gèc ngo¹i tÖ. Bªn Cã: Sè tiÒn ®· thu cña kh¸ch hµng vÒ vËt t•, hµng ho¸, dÞch vô ®· cung cÊp Sè tiÒn cña kh¸ch hµng øng tr•íc CKTM, CKTD, gi¶m gi¸ hµng b¸n vµ hµng b¸n tr¶ l¹i trõ vµo nî ph¶i thu cña kh¸ch hµng. §iÒu chØnh chªnh lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i gi¶m ®èi víi kho¶n ph¶i thu kh¸ch hµng cã gèc ngo¹i tÖ C¸c nghiÖp vô lµm gi¶m kho¶n ph¶i thu kh¸ch hµng: Thanh to¸n bï trõ, xo¸ sæ nî khã ®ßi Tµi kho¶n 131 cã thÓ ®ång thêi võa cã sè d• bªn Cã võa cã sè d• bªn Nî Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế Sè d• bªn Nî : Ph¶n ¸nh sè tiÒn doanh nghiÖp cßn ph¶i thu ë kh¸ch hµng Sè d• bªn Cã : Ph¶n ¸nh sè tiÒn ng•êi mua ®Æt tr•íc hoÆc tr¶ thõa. 1.2. Tr×nh tù h¹ch to¸n:  Khi giao hµng ho¸ cho ng•êi mua hay ng•êi cung cÊp c¸c lao vô, dÞch vô cho kh¸ch hµng, kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ b¸n ®•îc ng•êi mua chÊp nhËn: Nî TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng Cã TK 511 - Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô Cã TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n nép NN (33311)  C¸c kho¶n doanh thu thuéc ho¹t ®éng tµi chÝnh hay thu nhËp kh¸c b¸n chÞu: Nî TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng Cã TK 515 - Doanh thu H§ tµi chÝnh Cã TK 711 - Thu nhËp kh¸c Cã TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n nép NN (33311)  Tr•êng hîp chÊp nhËn chiÕt khÊu thanh to¸n cho kh¸ch hµng vµ ®•îc trõ vµo sè nî ph¶i thu: Nî TK 635 - Chi phÝ tµi chÝnh Cã TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng  Tr•êng hîp gi¶m gi¸ hµng b¸n trªn gi¸ tho¶ thuËn do hµng kÐm phÈm chÊt, sai quy c¸ch hoÆc bít gi¸, hèi khÊu chÊp nhËn cho ng•êi mua trõ vµo nî ph¶i thu: Nî TK 532 - Gi¶m gi¸ hµng b¸n Nî TK 521 - ChiÕt khÊu th•¬ng m¹i Nî TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n nép NN (33311) Cã TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng  Tr•êng hîp ph¸t sinh hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i do c¸c nguyªn nh©n kh¸c nhau, ph¶n ¸nh tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng bÞ tr¶ l¹i: Nî TK 531 - Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i Nî TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n nép NN (33311) Cã TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng  Ph¶n ¸nh sè tiÒn kh¸ch hµng ®· thanh to¸n trong kú: Nî TK 111 - TiÒn mÆt Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng Nî TK 113 - TiÒn ®ang chuyÓn Cã TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng  Sè tiÒn thanh to¸n bï trõ víi kh¸ch hµng võa lµ con nî võa lµ chñ nî sau khi hai bªn ®· lËp b¶ng thanh to¸n bï trõ: Nî TK 331 - Ph¶i tr¶ cho ng•êi b¸n Cã TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng  Tr•êng hîp kh¸ch hµng thanh to¸n b»ng vËt t•, hµng ho¸ : Nî TK 151, 152, TK 153 Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®•îc khÊu trõ Cã TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng  Tr•êng hîp ng•êi mua ®¨t tr•íc tiÒn hµng: Nî TK 111 - TiÒn mÆt Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng Cã TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng  Khi giao hµng cho kh¸ch hµng cã tiÒn øng tr•íc: Nî TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng Cã TK 511 - Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô Cã TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n nép NN(3331) Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế  So s¸nh trÞ gi¸ hµng ®· giao víi sè tiÒn ®Æt tr•íc cña ng•êi mua, nÕu thiÕu, ng•êi mua sÏ thanh to¸n bæ sung, nÕu thõa, sè tiÒn tr¶ l¹i cho ng•êi mua, ghi: Nî TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng Cã TK 111 - TiÒn mÆt Cã TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng Cã TK 311 - Vay ng¾n h¹n  §èi víi c¸c kho¶n nî khã ®ßi kh«ng ®ßi ®•îc, xö lý xo¸ sæ, kÕ to¸n ghi: Nî TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Cã TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng §ång thêi ghi: Nî TK 004 - Nî khã ®ßi ®· xö lý 2. KÕ to¸n thuÕ GTGT ®•îc khÊu trõ 2.1. Néi dung - Tµi kho¶n sö dông: ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®•îc khÊu trõ chØ ph¸t sinh ë nh÷ng ®¬n vÞ kinh doanh thuéc ®èi t•îng nép thuÕ GTGT theo ph•¬ng ph¸p khÊu trõ. ThuÕ GTGT ®•îc khÊu trõ lµ sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cña nh÷ng hµng ho¸, dÞch vô, TSC§ mµ c¬ së kinh doanh mua vµo ®Ó dïng cho ho¹t ®éng SXKD chÞu thuÕ GTGT. Chøng tõ sö dông ®Ó h¹ch to¸n thuÕ GTGT ®•îc khÊu trõ ph¶i lµ ho¸ ®¬n GTGT do bªn b¸n lËp khi c¬ së mua hµng ho¸, dÞch vô hoÆc TSC§. T¯i kho°n sö dông ®Ó ph°n ²nh thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ l¯ TK 133 “ThuÕ gi² trÞ gia t¨ng ®îc khÊu trõ”. Néi dung, kÕt cÊu cu° TK 133: Bªn nî: Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®•îc khÊu trõ. Bªn cã: Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· ®•îc khÊu trõ. KÕt chuyÓn sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®•îc khÊu trõ Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· hoµn l¹i. Sè d• bªn nî: Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cßn ®•îc khÊu trõ, ®•îc hoµn l¹i . Tµi kho¶n 133 cã 2 tµi kho¶n cÊp hai - TK 1331: “ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cða h¯ng ho², dÞch vô”: dïng ®Ó ph°n ²nh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cña vËt t• hµng ho¸, dÞch vô mua ngoµi dïng vµo SXKD hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ GTGT theo ph•¬ng ph¸p khÊu trõ. - TK 1332: “ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cða TSC§”: Ph°n ²nh sè thuÕ GTGT ®Çu v¯o cða qu² tr×nh mua s¾m TSC§ dïng vµo SXKD hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ GTGT. 2.2. Tr×nh tù h¹ch to¸n:  Khi mua hµng ho¸ dÞch vô dïng vµo ho¹t ®éng SXKD, kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng ho¸, dÞch vô mua vµo lµ gi¸ mua ch•a cã thuÕ GTGT, phÇn thuÕ GTGT ®Çu vµo kª khai riªng ®Ó ®•îc hoµn l¹i, hoÆc ®•îc khÊu trõ, kÕ to¸n ghi: Nî TK 152, 156, 211, : TrÞ gi¸ mua ch•a cã thuÕ GTGT Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®•îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 331, : Tæng gi¸ thanh to¸n  Khi ph¸t sinh chi phÝ mua hµng, chi phÝ cho ho¹t ®éng SXKD, kÕ to¸n ph¶n ¸nh chi phÝ ch•a cã thuÕ, phÇn thuÕ GTGT ®Çu vµo kª khai riªng ®Ó ®•îc hoµn l¹i, hoÆc ®•îc khÊu trõ, ghi: Nî TK 152, 156, 211, : TrÞ gi¸ mua ch•a cã thuÕ GTGT Nî TK 627, 641, 642, 635, 811 : Chi phÝ ch•a cã thuÕ GTGT Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®•îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 331, : Tæng gi¸ thanh to¸n  Tr•êng hîp b¸n hµng theo ph•¬ng thøc hµng ®æi hµng, hµng ho¸ trao ®æi thuéc ®èi t•îng tÝnh thuÕ GTGT theo ph•¬ng ph¸p khÊu trõ, ghi: Doanh thu b¸n hµng theo ph•¬ng thøc ®æi hµng: Nî TK 152 - Nguyªn liÖu, vËt liÖu Nî TK 153 - C«ng cô, dông cô Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế Nî TK 156 - Hµng ho¸ Nî TK 131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng Cã TK 511 - Doanh thu b¸n hµng ThuÕ GTGT ph¶i nép cña hµng ho¸ ®•a ®i trao ®æi (®•îc khÊu trõ) ghi: Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®•îc khÊu trõ Cã TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n nép NN (3331) Khi nhËp khÈu vËt t•, hµng ho¸ ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña hµng nhËp khÈu: Tr•êng hîp nhËp khÈu hµng ho¸ dïng vµo ho¹t ®éng SXKD thuéc ®èi t•îng tÝnh thuÕ GTGT theo ph•¬ng ph¸p khÊu trõ: Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®•îc khÊu trõ Cã TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n nép NN (33312) Khi nép thuÕ GTGT cña hµng ho¸ nhËp khÈu vµo NSNN Nî TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n nép NN (33312) Cã TK 111, 112  Tr•êng hîp thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®•îc khÊu trõ tÝnh vµo gi¸ vèn cña hµng b¸n trong kú, hoÆc tÝnh vµo chi phÝ NVL trùc tiÕp trong kú, kÕ to¸n ghi: Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n Nî TK 621 - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Cã TK 133 - ThuÕ GTGT ®•îc khÊu trõ - Tr•êng hîp sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®•îc khÊu trõ tÝnh vµo gi¸ vèn cña hµng b¸n kú sau, hoÆc tÝnh vµo chi phÝ NVL trùc tiÕp kú sau, kÕ to¸n ghi: Nî TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr•íc (1421) Cã TK 133 - ThuÕ GTGT ®•îc khÊu trõ - Kú sau khi tÝnh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®•îc khÊu trõ, kÕ to¸n ghi: Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n Nî TK 621 - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Cã TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr•íc (1421)  Cuèi kú, x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®•îc khÊu trõ trong kú, kÕ to¸n ghi: Nî TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n nép NN (3331) Cã TK133 - ThuÕ GTGT ®•îc khÊu trõ  Tr•êng hîp doanh nghiÖp ®•îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cho phÐp hoµn l¹i thuÕ GTGT ®Çu vµo, khi nhËn ®•îc tiÒn NSNN hoµn l¹i, ghi: Nî TK 111, 112 Cã TK 133 - ThuÕ GTGT ®•îc khÊu trõ 3. KÕ to¸n c¸c kho¶n ph¶i thu néi bé 3.1. Néi dung - Tµi kho¶n sö dông: C¸c kho¶n ph¶i thu néi bé lµ c¸c kho¶n ph¶i thu ph¸t sinh gi÷a ®¬n vÞ lµ doanh nghiÖp h¹ch to¸n kinh tÕ ®éc lËp víi c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc cã tæ chøc kÕ to¸n riªng hoÆc gi÷a c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc víi nhau. C¸c kho¶n ph¶i thu néi bé ®•îc ph¶n ¸nh trªn tµi kho¶n 136 - Ph¶i thu néi bé. Néi dung c¸c kho¶n ph¶i thu ph¶n ¸nh v¸o tµi kho¶n 136 bao gåm: - T¹i doanh nghiÖp cÊp trªn (doanh nghiÖp ®éc lËp, tæng c«ng ty) Vèn, quü hoÆc kinh phÝ ®· cÊp ch•a thu håi hoÆc ch•a quyÕt to¸n. C¸c kho¶n cÊp d•íi ph¶i nép theo quy ®Þnh C¸c kho¶n nhê cÊp d•íi thu hé C¸c kho¶n ®· chi, tr¶ hé cÊp d•íi - T¹i doanh nghiÖp cÊp d•íi (phô thuéc hoÆc trùc thuéc). C¸c kho¶n nhê cÊp trªn hoÆc ®în vÞ néi bé kh¸c thu hé. Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế C¸c kho¶n ®· chi, ®· tr¶ hé cÊp trªn hoÆc ®¬n vÞ néi bé kh¸c. C¸c kho¶n thu v·ng lai C¸c quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c doanh nghiÖp ®éc lËp kh«ng ph¶n ¸nh nh• trªn. KÕ to¸n c¸c kho¶n ph¶i thu néi bé cÇn më sæ theo dâi chi tiÕt tõng ®¬n vÞ cã quan hÖ, theo tõng kho¶n ph¶i thu vµ cã nh÷ng biÖn ph¸p thu håi, gi¶i quyÕt døt ®iÓm trong niªn ®é kÕ to¸n. Cuèi kú cÇn kiÓm tra, ®èi chiÕu vµ x¸c nhËn sè ph¸t sinh, sè d• tµi kho¶n 136, 336 víi c¸c ®¬n vÞ cã quan hÖ thanh to¸n, tiÕn hµnh thanh to¸n bï trõ theo tõng kho¶n vµ theo tõng ®¬n vÞ cã quan hÖ, ®ång thêi h¹ch to¸n bï trõ trªn 2 tµi kho¶n. Néi dung ghi chÐp cña tµi kho¶n 136 nh• sau: Bªn Nî: Ph¶n ¸nh sè vèn kinh doanh ®· cÊp cho ®¬n vÞ cÊp d•íi, c¸c kho¶n chi hé, tr¶ hé ®¬n vÞ kh¸c, c¸c kho¶n ®¬n vÞ ph¶i thu (cÊp d•íi ph¶i nép lªn, cÊp trªn ph¶i cÊp xuèng). Bªn Cã: Ph¶n ¸nh sè tiÒn ®· thu cña c¸c kho¶n ph¶i thu néi bé, thanh to¸n bï trõ ph¶i thu víi ph¶i tr¶ trong néi bé cïng mét ®èi t•îng, quyÕt to¸n víi c¸c ®¬n vÞ thµnh viÖn vÒ kinh phÝ sù nghiÖp ®· cÊp, ®· sö dông. Sè d• bªn Nî: Ph¶n ¸nh sè tiÒn cßn ph¶i thu ë c¸c ®¬n vÞ trong néi bé doanh nghiÖp. Tµi kho¶n 136 cã 2 tµi kho¶n cÊp hai: - TK 1361 - Vèn kinh doanh ë ®¬n vÞ trùc thuéc, tµi kho¶n nµy chØ më ë ®¬n vÞ cÊp trªn (doanh nghiÖp ®éc lËp, tæng c«ng ty) ®Ó ph¶n ¸nh sè vèn kinh doanh hiÖn cã ë c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc. - TK 1368 - Ph¶i thu kh¸c. Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh tÊt c¶ c¸c kho¶n thu v·ng lai kh¸c gi÷a c¸c ®¬n vÞ néi bé trong doanh nghiÖp. 3.2. Tr×nh tù kÕ to¸n: a. T¹i ®¬n vÞ cÊp trªn:  Khi cÊp vèn kinh doanh cho ®¬n vÞ cÊp d•íi kÕ to¸n ghi: Nî TK 136 - Ph¶i thu néi bé (1361) Cã TK 111 - TiÒn mÆt. Cã TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng. Cã TK 156 - Hµng ho¸  Tr•êng hîp cÊp vèn b»ng tµi s¶n cè ®Þnh ®· sö dông ghi: Nî TK 136 - Ph¶i thu néi bé (gi¸ trÞ hiÖn cßn)(1361) Nî TK 214 - Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh (Gi¸ trÞ hao mßn). Cã TK 211 - Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh (nguyªn gi¸) Cã TK 212 - Tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª (nguyªn gi¸)  Tr•êng hîp c¸c ®¬n vÞ cÊp d•íi nhËn cÊp vèn kinh doanh tõ ng©n s¸ch, nhËn hµng viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, nhËn quµ biÕu tÆng hoÆc mua s¾m TSC§ b»ng vèn ®Çu t• XDCB, quü ph¸t triÓn kinh doanh theo sù uû quyÒn cña cÊp trªn th× khi nhËn ®•îc giÊy b¸o cña ®¬n vÞ cÊp d•íi cÊp trªn ghi: Nî TK 411 - Nguån vèn kinh doanh Cã TK 136 - Ph¶i thu néi bé (1361).  Khi tÝnh to¸n c¸c kho¶n ph¶i thu ë c¸c ®¬n vÞ cÊp d•íi vÒ lîi nhuËn, vÒ quü qu¶n lý, vÒ c¸c quü doanh nghiÖp kÕ to¸n ghi: Nî TK 136 - Ph¶i thu néi bé (1368) Cã TK 451 - Quü qu¶n lý cña cÊp trªn. Cã TK 421 - L·i ch•a ph©n phèi Cã TK 414 - Quü ph¸t triÓn doanh nghiÖp Cã TK 415 - Quü dù tr÷. Cã TK 431 Quü khen th•ëng phóc lîi.  Ph¶i thu cÊp d•íi vÒ tiÒn b¸n hµng: Nî TK136 (1368- chi tiÕt ®¬n vÞ ): Tæng gi¸ thanh to¸n Cã TK 512: Doanh thu b¸n hµng néi bé Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế Cã TK 3331(33311): ThuÕ GTGT ph¶i nép.  Khi chi hé c¸c kho¶n nî cña c¸c ®¬n vÞ cÊp d•íi ghi: Nî TK 136 - Ph¶i thu néi bé(1368) Cã TK 111, 112  Khi nhËn ®•îc tiÒn ®¬n vÞ cÊp d•íi chuyÓn tr¶ hoÆc thanh to¸n bï trõ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ghi: Nî TK 111, 112, 336 Cã TK 136 - Ph¶i thu néi bé(1368) b. T¹i ®¬n vÞ cÊp d•íi  Khi nhËn ®•îc th«ng b¸o vÒ c¸c kho¶n nî cÊp trªn cÊp, kÕ to¸n ghi: Nî TK 136 - Ph¶i thu néi bé(1368) Cã TK 411 - Nguån vèn kinh doanh Cã TK 414 - Quü ph¸t triÓn doanh nghiÖp Cã TK 415 - Quü dù tr÷. Cã TK 431 - Quü khen th•ëng phóc lîi. Cã TK 421 - L·i ch•a ph©n phèi  Khi b¸n hµng cho c¸c ®¬n vÞ néi bé ch•a thu ®•îc tiÒn, kÕ to¸n ghi: - NÕu b¸n hµng lµ ®èi t•îng nép thuÕ GTGT theo ph•¬ng ph¸p khÊu trõ Nî TK 136 - Ph¶i thu néi bé (1368) Cã TK 512 - Doanh thu b¸n hµng néi bé Cã TK 3331 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép NN - NÕu hµng ho¸ kh«ng thuéc ®èi t•îng tÝnh thuÕ GTGT hoÆc tÝnh thuÕ GTGT theo ph•¬ng ph¸p trùc tiÕp: Nî TK 136 - Ph¶i thu néi bé(1368) Cã TK 512 - Doanh thu b¸n hµng néi bé  Khi chi tr¶ hé cho ®¬n vÞ cÊp trªn vµ c¸c ®¬n vÞ trong néi bé ghi: Nî TK 136 - Ph¶i thu néi bé(1368) Cã TK 111, 112  Khi thu håi c¸c kho¶n ph¶i thu néi bé tuú theo tr•êng hîp kÕ to¸n ghi: Nî TK 111, 112, 156, 336, Cã TK 136 - Ph¶i thu néi bé (1368) 4. KÕ to¸n c¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c: 4.1. Néi dung vµ tµi kho¶n sö dông : Ph¶i thu kh¸c lµ c¸c kho¶n ph¶i thu ngoµi nh÷ng néi dung ®· ®Ò cËp ë trªn bao gåm: - Gi¸ trÞ tµi s¶n thiÕu ch•a râ nguyªn nh©n chê xö lý. - C¸c kho¶n ph¶i thu vÒ båi th•êng vËt chÊt do tËp thÓ hoÆc c¸ nh©n trong vµ ngoµi ®¬n vÞ g©y ra nh• g©y mÊt m¸t, h• háng tµi s¶n, vËt t• hµng ho¸ hay tiÒn b¹c ®•îc xö lý b¾t båi th•êng. - C¸c kho¶n ®· vay m•în tµi s¶n, tiÒn b¹c cã tÝnh chÊt t¹m thêi. - C¸c kho¶n ph¶i thu vÒ cho thuª TSC§, l·i vÒ ®Çu t• tµi chÝnh. - C¸c kho¶n chi cho ho¹t ®éng sù nghiÖp, cho ®Çu t• XDCB nh•ng kh«ng ®•îc cÊp trªn phª duyÖt ph¶i thu håi hoÆc chê xö lý. - C¸c kho¶n göi vµo tµi kho¶n chuyÓn thu, chuyÓn chi ®Ó nhê ®¬n vÞ nhËn uû th¸c xuÊt nhËp khÈu hoÆc nhËn ®¹i lý b¸n hµng nép hé thuÕ. - C¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c (phÝ, lÖ phÝ, c¸c kho¶n nép ph¹t, båi th•êng ) KÕ to¸n c¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c ph¶i më sæ theo dâi chi tiÕt cho tõng ®èi tr•êng hîp thiÕu tµi s¶n, vÒ sè l•îng, gi¸ trÞ, ng•êi chÞu tr¸ch nhiÖm vËt chÊt vµ t×nh h×nh xö lý. §ång thêi ph¶i theo dâi cho tõng kho¶n, tõng ®èi t•îng ph¶i thu, sè ®· thu, sè cßn ph¶i thu C¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c ®•îc ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n 138 - Ph¶i thu kh¸c. Néi dung ghi chÐp cña tµi kho¶n 138 nh• sau: Bªn Nî: Gi¸ trÞ tµi s¶n thiÕu chê xö lý ph¸t sinh trong kú, c¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c t¨ng trong kú Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế Bªn Cã: Xö lý tµi s¶n thiÕu ®· râ nguyªn nh©n, c¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c ®· thu ®•îc trong kú. Sè d• bªn Nî : C¸c kho¶n ph¶i thu cßn ph¶i thu. Tµi kho¶n 138, c¸ biÖt cã thÓ cã sè d• bªn cã ph¶n ¸nh sè ®· thu nhiÒu h¬n sè ph¶i thu. Tµi kho¶n 138 - Ph¶i thu kh¸c cã 2 tµi kho¶n cÊp hai: - Tµi kho¶n 1381 - Tµi s¶n thiÕu chê xö lý - Tµi kho¶n 1388 - Ph¶i thu kh¸c. 4.2. Tr×nh tù kÕ to¸n:  Khi ph¸t sinh thiÕu vËt t• hµng ho¸ hoÆc tiÒn mÆt ch•a x¸c ®Þnh râ nguyªn nh©n chê xö lý: Nî TK 138 - Ph¶i thu kh¸c(1381) Cã TK 152, 153, 156, 111,  Khi ph¸t hiÖn TSC§ h÷u h×nh mÊt ch•a râ nguyªn nh©n kÕ to¸n ghi: Nî TK 138 - Ph¶i thu kh¸c(gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§)(1381) Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ (gi¸ trÞ hao mßn)(2141) Cã TK 211 - Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh (nguyªn gi¸)  Khi cã quyÕt ®Þnh xö lý tµi s¶n thiÕu, c¨n cø vµo quyÕt ®Þnh xö lý, kÕ to¸n ghi: Nî TK 632, 1388, 811 Cã TK 1381  Khi ph¸t sinh c¸c kho¶n cho vay, cho m•în tµi s¶n, tiÒn t¹m thêi, kÕ to¸n ghi: Nî TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1388) Cã TK 111, 112, 156,  C¸c kho¶n thu vÒ cho thuª tµi s¶n, l·i ®Çu t• tµi chÝnh ®Õn h¹n ch•a thu, ghi: Nî TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1388) Cã TK 515 - Doanh thu H§ tµi chÝnh  Khi thu håi ®•îc c¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c ghi: Nî TK 111, 112 Cã TK 138 - Ph¶i thu kh¸c (1388) 5. KÕ to¸n thanh to¸n t¹m øng 5.1. Nguyªn t¾c giao t¹m øng vµ tµi kho¶n sö dông: T¹m øng lµ nh÷ng kho¶n tiÒn hoÆc vËt t• do doanh nghiÖp giao cho CBCNV ®Ó mua hµng ho¸, tr¶ chi phÝ, ®i c«ng t¸c v.v KÕ to¸n t¹m øng ph¶i thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c sau: - Ng•êi nhËn t¹m øng ph¶i lµ CNV lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm víi doanh nghiÖp vÒ sè tiÒn ®· nhËn t¹m øng vµ chØ ®•îc sö dông kho¶n t¹m øng theo ®óng môc ®Ých vµ néi dung c«ng viÖc ®· ®•îc duyÖt. - Khi hoµn thµnh c«ng viÖc ®•îc giao ng•êi nhËn t¹m øng ph¶i quyÕt to¸n toµn bé tiÒn nhËn t¹m øng theo chøng tõ gèc (theo tõng lÇn, tõng kho¶n). Kho¶n chªnh lÖch gi÷a sè ®· t¹m øng vµ sè ®· sö dông ph¶i nép l¹i quü hoÆc trõ vµo l•¬ng cña ng•êi nhËn t¹m øng. - KÕ to¸n ph¶i më sæ theo dâi chi tiÕt cho tõng ®èi t•îng nhËn t¹m øng, ghi chÐp ®Çy ®ñ t×nh h×nh nhËn, thanh to¸n t¹m øng theo tõng lÇn, tõng kho¶n. KÕ to¸n thanh to¸n t¹m øng sö dông tµi kho¶n 141 - T¹m øng. Néi dung ghi chÐp cña tµi kho¶n 141 nh• sau: Bªn Nî: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n tiÒn, vËt t• ®· t¹m øng cho c¸n bé, CNV. Bªn Cã: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n t¹m øng ®· thanh to¸n theo sè chi ®· ®•îc duyÖt, sè tiÒn t¹m øng chi kh«ng hÕt nép l¹i quü hoÆc trõ vµo l•¬ng. Sè d• bªn Nî : Sè giao t¹m øng ch•a thanh to¸n. 5.2. Tr×nh tù h¹ch to¸n:  Khi chi t¹m øng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn b»ng tiÒn mÆt, hoÆc tiÒn sÐc ghi: Nî TK 141 - T¹m øng. Cã TK 111, 112 Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế  Sau khi hoµn thµnh c«ng viÖc ng•êi nhËn t¹m øng thanh to¸n, kÕ to¸n c¨n cø vµo b¶ng thanh to¸n t¹m øng ®· ®•îc duyÖt kÌm theo c¸c chøng tõ gèc ®Ó ghi sæ: Tr•êng hîp sè thùc chi ®· ®•îc duyÖt nhá h¬n sè t¹m øng, kÕ to¸n ghi: o Sè thùc chi Nî TK 152 - Nguyªn liÖu, vËt liÖu Nî TK 156 - Hµng ho¸ Nî TK 641 - Chi phÝ b¸n hµng Cã TK 141 - T¹m øng. o Sè chi kh«ng hÕt nhËp quü hoÆc khÊu trõ vµo tiÒn l•¬ng: Nî TK 111 - TiÒn mÆt. Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng Nî TK 334 - Ph¶i nî c«ng nh©n viªn Cã TK 141 - T¹m øng. Tr•êng hîp sè thùc chi ®· ®•îc duyÖt lín h¬n sè ®· t¹m øng, kÕ to¸n ghi: o Sè thùc chi Nî TK 152 - Nguyªn liÖu, vËt liÖu Nî TK 156 - Hµng ho¸ Nî TK 641 - Chi phÝ b¸n hµng Cã TK 141 - T¹m øng. o §ång thêi, kÕ to¸n lËp phiÕu chi ®Ó chi thªm cho ng•êi nhËn t¹m øng: Nî TK 141 - T¹m øng Cã TK 111 - TiÒn mÆt 6. KÕ to¸n chi phÝ tr¶ tr•íc: 6.1. Néi dung chi phÝ tr¶ tr•íc - Tµi kho¶n sö dông: Chi phÝ tr¶ tr•íc lµ c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh nh•ng v× sè chi tr¶ t•¬ng ®èi lín vµ cã liªn quan ®Õn nhiÒu kú kinh doanh nªn kh«ng thÓ tÝnh hÕt vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña kú ph¸t sinh mµ ph¶i tËp hîp l¹i chê ph©n bæ cho nhiÒu kú tiÕp theo víi môc ®Ých ®iÒu hoµ chi phÝ ®Ó gi¸ thµnh s¶n phÈm hoÆc chi phÝ kinh doanh trong kú kh«ng cã sù ®ét biÕn. Néi dung c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr•íc gåm: TiÒn thuª cöa hµng, kho, v¨n phßng lµm viÖc ph¶i tr¶ mét hay hai lÇn trong n¨m Chi phÝ mua c¸c lo¹i b¶o hiÓm C«ng cô dông cô xuÊt dïng mét lÇn víi gi¸ trÞ lín. Gi¸ trÞ bao b× lu©n chuyÓn, ®å dïng cho thuª. Chi phÝ nghiªn cøu thÝ nghiÖm, c¶i tiÕn kü thuËt. Chi phÝ trong thêi gian ngõng viÖc ngoµi kÕ ho¹ch Chi phÝ x©y dùng, l¾p ®Æt c¸c c«ng tr×nh t¹m thêi, v¸n khu«n, dµ gi¸o trong XDCB. Chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ®•îc phÐp kÕt chuyÓn vµo chi phÝ tr¶ tr•íc ®Ó ph©n bæ cho kú sau, ¸p dông trong tr•êng hîp doanh nghiÖp cã chu kú s¶n xuÊt kinh doanh dµi nh•: trong x©y l¾p, trång rõng hoÆc cã l•îng hµng tån kho lín. Chi phÝ tr¶ tr•íc vÒ thuª ho¹t ®éng TSC§ (quyÒn sö dông ®Êt, nhµ x•ëng, kho tµng, v¨n phßng lµm viÖc, cöa hµng vµ TSC§ kh¸c) phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh nhiÒu n¨m TiÒn thuª c¬ së h¹ tÇng ®· tr¶ tr•íc cho nhiÒu n¨m vµ phôc vô cho kinh doanh nhiÒu kú; Chi phÝ tr¶ tr•íc phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh cña nhiÒu n¨m tµi chÝnh; Chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp, chi phÝ qu¶ng c¸o ph¸t sinh trong giai ®o¹n tr•íc ho¹t ®éng; Chi phÝ nghiªn cøu cã gi¸ trÞ lín; Chi phÝ cho giai ®o¹n triÓn khai kh«ng ®ñ tiªu chuÈn ghi nhËn lµ TSC§ v« h×nh; Chi phÝ ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý vµ c«ng nh©n kü thuËt; Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế Chi phÝ di chuyÓn ®Þa ®iÓm kinh doanh, hoÆc tæ chøc l¹i doanh nghiÖp; Lîi thÕ th•¬ng m¹i trong tr•êng hîp mua l¹i DN, s¸p nhËp DN cã tÝnh chÊt mua l¹i; Chi phÝ mua c¸c lo¹i b¶o hiÓm (b¶o hiÓm ch¸y, næ, b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù chñ ph•¬ng tiÖn vËn t¶i, b¶o hiÓm th©n xe, b¶o hiÓm tµi s¶n, ) vµ c¸c lo¹i lÖ phÝ mµ doanh nghiÖp mua vµ tr¶ mét lÇn cho nhiÒu niªn ®é kÕ to¸n; L·i mua hµng tr¶ chËm, tr¶ gãp, l·i thuª TSC§ thuª tµi chÝnh; Chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ ph¸t sinh mét lÇn qu¸ lín ph¶i ph©n bæ nhiÒu n¨m; Chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n nhá h¬n gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ b¸n vµ thuª l¹i lµ thuª ho¹t ®éng. Chi phÝ tr¶ tr•íc bao gåm chi phÝ tr¶ tr•íc ng¾n h¹n vµ chi phÝ tr¶ tr•íc dµi h¹n. Chi phÝ tr¶ tr•íc ng¾n h¹n lµ c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh mµ doanh nghiÖp dù kiÕn ph©n bæ trong 1 niªn ®é kÕ to¸n. Chi phÝ tr¶ tr•íc dµi h¹n lµ c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh liªn quan ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng SXKD cña nhiÒu niªn ®é kÕ to¸n. Chi phÝ tr¶ tr•íc ng¾n h¹n vµ dµi h¹n ®•îc ghi chÐp ph¶n ¸nh vµo c¸c tµi kho¶n 142 - Chi phÝ tr¶ tr•íc vµ TK 242 - Chi phÝ tr¶ tr•íc dµi h¹n. Néi dung, kÕt cÊu cña tµi kho¶n 142 - Chi phÝ tr¶ tr•íc: Bªn Nî : Ph¶n ¸nh chi phÝ tr¶ tr•íc thùc tÕ ph¸t sinh Sè chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp chê kÕt chuyÓn Bªn Cã: C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr•íc ®· tÝnh vµo chi phÝ SXKD trong kú KÕt chuyÓn chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ QLDN chê kÕt chuyÓn vµo TK 911 Sè d• bªn Nî: Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr•íc ch•a tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc ch•a kÕt chuyÓn vµo TK 911. Tµi kho¶n 142 - Chi phÝ tr¶ tr•íc cã 2 tµi kho¶n cÊp hai: - Tµi kho¶n 1421 - Chi phÝ tr¶ tr•íc. - Tµi kho¶n 1422 - Chi phÝ chê kÕt chuyÓn. Tµi kho¶n 242 dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh nh•ng cã liªn quan ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng SXKD cña nhiÒu niªn ®é kÕ to¸n vµ viÖc kÕt chuyÓn c¸c kho¶n chi phÝ nµy vµo chi phÝ SXKD cña c¸c niªn ®é kÕ to¸n sau. KÕt cÊu cña Tµi kho¶n 242: Bªn Nî: Chi phÝ tr¶ tr•íc dµi h¹n ph¸t sinh trong kú Sè chªnh lÖch gi¸ b¸n nhá h¬n gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ b¸n vµ thuª l¹i lµ thuª ho¹t ®éng. Bªn Cã: C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr•íc dµi h¹n ph©n bæ vµo chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Ph©n bæ sè chªnh lÖch gi¸ b¸n nhá h¬n gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ b¸n vµ thuª l¹i vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh trong suèt thêi h¹n thuª l¹i tµi s¶n. Sè d• Nî: C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr•íc dµi h¹n ch•a tÝnh vµo chi phÝ ho¹t ®éng SXKD cña n¨m tµi chÝnh. 6.2. Tr×nh tù kÕ to¸n chi phÝ tr¶ tr•íc ng¾n h¹n.  Trong kú, khi c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr•íc thùc tÕ ph¸t sinh, c¨n cø vµo chøng tõ, kÕ to¸n ghi: Nî TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr•íc (1421) Cã TK 111, 112, 153,  §Þnh kú khi ph©n bæ chi phÝ tr¶ tr•íc vµo chi phÝ kinh doanh ghi: Nî TK 627, 641, 642 Cã TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr•íc (1421) Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế  §èi víi DN cã chu kú KD dµi, trong kú kh«ng cã hoÆc doanh thu nhá, cuèi kú kÕt chuyÓn mét phÇn hoÆc toµn bé chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ QLDN vµo chê ph©n bæ cho kú sau ghi: Nî TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr•íc (1422) Cã TK 641, 642 Sang kú sau c¨n cø vµo møc doanh thu b¸n hµng thùc hiÖn, tÝnh to¸n vµ kÕt chuyÓn: Nî TK 911 - X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh Cã TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr•íc (1422) KÕ to¸n chi phÝ tr¶ tr•íc ph¶i më sæ theo dâi chi tiÕt theo tõng kho¶n chi phÝ: Tæng sè ph¸t sinh, ®èi t•îng chÞu chi phÝ, sè kú ph¶i ph©n bæ, sè ®· ph©n bæ vµo ®èi t•îng chÞu phÝ, sè cßn ph¶i ph©n bæ. 6.3. Tr×nh tù kÕ to¸n chi phÝ tr¶ tr•íc dµi h¹n.  C¸c kho¶n chi phÝ thµnh lËp DN, chi phÝ ®µo t¹o nh©n viªn, giai ®o¹n tr•íc ho¹t ®éng cña DN míi thµnh lËp, chi phÝ cho giai ®o¹n nghiªn cøu, chi phÝ chuyÓn dÞch ®Þa ®iÓm. NÕu chi phÝ ph¸t sinh lín ph¶i ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ SXKD cña nhiÒu n¨m, khi ph¸t sinh ghi: Nî TK 242 - Chi phÝ tr¶ tr•íc dµi h¹n Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®•îc khÊu trõ (NÕu cã) Cã c¸c TK 111, 112, 152, 331, 334, 338,  §Þnh kú tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ tr¶ tr•íc dµi h¹n vµo chi phÝ SXKD, ghi: Nî TK 641, 642 Cã TK 242 - Chi phÝ tr¶ tr•íc dµi h¹n.  Khi tr¶ tr•íc tiÒn thuª TSC§, thuª c¬ së h¹ tÇng theo ph•¬ng thøc thuª ho¹t ®éng vµ phôc vô ho¹t ®éng kinh doanh cho nhiÒu n¨m, ghi: Nî TK 242 - Chi phÝ tr¶ tr•íc dµi h¹n Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®•îc khÊu trõ Cã c¸c TK 111,112  §Þnh kú tiÕn hµnh ph©n bæ theo tiªu thøc ph©n bæ hîp lý chi phÝ thuª TSC§, thuª c¬ së h¹ tÇng vµo chi phÝ SXKD, ghi: Nî c¸c TK 635, 642 Cã TK 242 - Chi phÝ tr¶ tr•íc dµi h¹n.  §èi víi c«ng cô, dông cô xuÊt dïng mét lÇn cã gi¸ trÞ lín ph¶i ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ SXKD hoÆc chi phÝ qu¶n lý kinh doanh. Tr•êng hîp ph©n bæ 2 lÇn hoÆc ph©n bæ dÇn: - Khi xuÊt c«ng cô, dông cô, c¨n cø vµo phiÕu xuÊt kho, ghi: Nî TK 242 - Chi phÝ tr¶ tr•íc dµi h¹n Cã TK 153 - C«ng cô, dông cô. §ång thêi tiÕn hµnh ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ SXKD hoÆc chi phÝ qu¶n lý, ghi: Nî TK 627, 641, 642 Cã TK 242 - Chi phÝ tr¶ tr•íc dµi h¹n.  Tr•êng hîp gi¸ b¸n vµ thuª l¹i TSC§ thÊp h¬n gi¸ trÞ hîp lý nh•ng møc gi¸ thuª thÊp h¬n gi¸ thuª thÞ tr•êng th× kho¶n lç nµy kh«ng ®•îc ghi nhËn ngay mµ ph¶i ph©n bæ dÇn phï hîp víi kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª trong thêi gian thuª tµi s¶n, ghi: - C¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT vµ c¸c chøng tõ liªn quan ®Õn b¸n TSC§, ghi: Nî c¸c TK 111, 112, Cã TK 711 - Thu nhËp kh¸c (Gi¸ b¸n TSC§) Cã TK 3331 - ThuÕ GTGT ph¶i nép. - §ång thêi, ghi gi¶m TSC§: Nî TK 811 - Chi phÝ kh¸c (TÝnh b»ng gi¸ b¸n cña TSC§) Nî TK 242 - (Chªnh lÖch gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ lín h¬n gi¸ b¸n) Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ Cã TK 211 - TSC§ h÷u h×nh. Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế - C¸c kú tiÕp theo ph©n bæ sè lç vÒ giao dÞch b¸n vµ thuª l¹i lµ thuª ho¹t ®éng vµo chi phÝ SXKD trong kú phï hîp víi kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª mµ tµi s¶n ®ã dù kiÕn sö dông, ghi: Nî c¸c TK 623, 627, 641, 642 Cã TK 242 - Chi phÝ tr¶ tr•íc dµi h¹n.  Tr•êng hîp doanh nghiÖp ph¶i tr¶ tr•íc tiÒn thuª tµi s¶n lµ thuª ho¹t ®éng cho nhiÒu kú. - Khi xuÊt tiÒn tr¶ tr•íc tiÒn thuª cho nhiÒu kú, ghi: Nî c¸c TK 623, 627, 641, 642 (Sè tr¶ cho kú nµy) Nî TK 142, 242 (Sè chi phÝ tr¶ tr•íc cho c¸c kú sau) Nî TK 133 - ThuÕ GTGT ®•îc khÊu trõ (nÕu cã) Cã TK 111, 112 - §Þnh kú, ph©n bæ tiÒn thuª tµi s¶n lµ thuª ho¹t ®éng ®· tr¶ tr•íc vµo chi phÝ , ghi: Nî c¸c TK 623, 627, 641, 642 Cã TK 142, 242 7. KÕ to¸n c¸c kho¶n cÇm cè, ký c•îc, ký quü 7.1. Néi dung, nguyªn t¾c h¹ch to¸n vµ tµi kho¶n sö dông Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng SXKD ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®i vay. Khi vay vèn sÏ ph¸t sinh ®iÒu kiÖn thÕ chÊp, cÇm cè trong ®ã ng•êi ®i vay ph¶i mang tµi s¶n cña m×nh nh•: vµng, ®¸ quý, tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu,TSC§ giao cho ng•êi cho vay cÇm gi÷ trong thêi gian vay vèn. Nh÷ng tµi s¶n ®· mang cÇm cè kh«ng cã quyÒn së h÷u vµ cã thÓ kh«ng cã quyÒn sö dông trong thêi gian cÇm cè. Do vËy còng kh«ng cã quyÒn nh•îng b¸n. Sau khi thanh to¸n sßng ph¼ng tiÒn vay, ng•êi ®i vay nhËn l¹i nh÷ng tµi s¶n cÇm cè cña m×nh. Khi ®Õn h¹n thanh to¸n nÕu kh«ng tr¶ ®•îc tiÒn vay, ng•êi cho vay cã quyÒn ph¸t m¹i tµi s¶n cÇm cè ®Ó thu l¹i tiÒn cho vay. Ký c•îc lµ sè tiÒn doanh nghiÖp ®Æt c•îc khi ®i thuª, mù¬n tµi s¶n theo yªu cÇu cña ng•êi cho thuª nh»m môc ®Ých rµng buéc tr¸ch nhiÖm vËt chÊt vµ n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña ng•êi ®i thuª vµ hoµn tr¶ ®óng thêi h¹n. Sè tiÒn ký c•îc do bªn cho thuª quy ®Þnh, cã thÓ b»ng hoÆc lín h¬n gi¸ trÞ tµi s¶n cho thuª. Trong quan hÖ mua b¸n, nhËn ®¹i lý, nhËn thÇu c«ng tr×nh XDCB hoÆc tham gia ®Êu thÇu ®Ó ®¶m b¶o sù tin cËy gi÷a c¸c bªn sÏ ph¸t sinh nghiÖp vô ký quü. Sè tiÒn ký quü sÏ rµng buéc ng•êi ký quü thùc hiÖn nghiªm chØnh c¸c c«ng viÖc mµ m×nh ®· ®¨ng ký khi tróng thÇu. Trong tr•êng hîp bªn ký quü kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn sai theo quy ®Þnh sÏ bÞ bªn kia ph¹t trõ vµo sè tiÒn ®· ký quü. TiÒn ký quü cã thÓ lµ tiÒn hoÆc nh÷ng giÊy tê cã gi¸ trÞ nh• tiÒn. C¨n cø vµo thêi gian thu håi ng•êi ta ph©n c¸c kho¶n cÇm cè, ký c•¬c, ký quý thµnh ng¾n h¹n, dµi h¹n. CÇm cè, ký c•¬c, ký quý ng¾n h¹n cã thêi gian thu håi trong vßng mét n¨m. CÇm cè, ký c•îc, ký quý dµi h¹n cã thêi gian thu håi sau mét n¨m. KÕ to¸n c¸c kho¶n cÇm cè, ký c•îc, ký quý ®•îc ph¶n ¸nh ë tµi kho¶n : - Tµi kho¶n 144 - CÇm cè, ký c•îc, ký quý ng¾n h¹n - Tµi kho¶n 244 - CÇm cè, ký c•¬c, ký quý dµi h¹n. Néi dung ghi chÐp cña tµi kho¶n 144, 244 nh• sau: Bªn Nî: Gi¸ trÞ tµi s¶n mang cÇm cè, sè tiÒn ký quü, ký c•îc. Bªn Cã: Gi¸ trÞ tµi s¶n mang cÇm cè ®· nhËn vÒ Sè tiÒn ký quü, ký c•îc ®· nhËn l¹i hoÆc ®· thanh to¸n. Sè d• Bªn Nî: Gi¸ trÞ tµi s¶n hiÖn cßn ®ang cÇm cè, ký quü, ký c•îc Tµi s¶n ®em cÇm cè, ký quü, ký c•îc ph¶n ¸nh trªn tµi kho¶n nµy theo gi¸ ghi sæ cña doanh nghiÖp. Khi thu håi vÒ ghi theo gi¸ lóc xuÊt ®i. Tr•êng hîp cÇm cè b»ng giÊy tê chøng nhËn chuyÓn quÒn së h÷u tµi s¶n kh«ng ph¶n ¸nh trªn tµi kho¶n nµy mµ chØ theo dâi trªn sæ chi tiÕt. 7.2. Tr×nh tù kÕ to¸n:  Khi DN dïng tiÒn mÆt, tiÒn göi Ng©n hµng, tr¸i phiÕu, ®Ó ký quü, ký c•îc, ghi: Nî TK 144, 244 Cã TK 111, 112, 121, 221 Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế  NÕu dïng TSC§ ®Ó thÕ chÊp (Nh÷ng TSC§ thùc sù mang ra khái doanh nghiÖp) kÕ to¸n ghi: Nî TK 144, 244 (Gi¸ trÞ hiÖn cßn) Nî TK 214 - Hao mßn TSC§ (gi¸ trÞ hao mßn) Cã TK 211 - Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh (NGTSC§)  Khi nhËn l¹i tµi s¶n thÕ chÊp lµ tiÒn, tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu ghi: Nî TK 111, 112, 121, 221, Cã TK 144, 244  Khi nhËn l¹i tµi s¶n thÕ chÊp lµ TSC§ ghi: Nî TK 211, 212 (NGTSC§) Cã TK 214 - Hao mßn TSC§ (gi¸ trÞ hao mßn) Cã TK 144, 244 (Gi¸ trÞ hiÖn cßn)  Tr•êng hîp doanh nghiÖp kh«ng thùc hiÖn ®óng hîp ®ång cam kÕt, bÞ ph¹t trõ vµo tiÒn ký c•îc, ký quü th× sè tiÒn ph¹t sÏ ghi: Nî TK 811 - Chi phÝ kh¸c Cã TK 144 - CÇm cè, ký quü, ký c•îc ng¾n h¹n Cã TK 244 - CÇm cè, ký quü, ký c•îc dµi h¹n  NÕu doanh nghiÖp dïng tiÒn ký quü, ký c•îc thanh to¸n tiÒn hµng cho ng•êi b¸n, khi nhËn ®•îc th«ng b¸o vÒ sè tiÒn ký quü ®· trõ vµo sè tiÒn mua hµng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 331 - Ph¶i tr¶ cho ng•êi b¸n Cã TK 144 - CÇm cè, ký quü, ký c•îc ng¾n h¹n Cã TK 244 - CÇm cè, ký quü, ký c•îc dµi h¹n  Tr•êng hîp doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ bÞ ph¸t m¹i TSC§ thÕ chÊp. Sè tiÒn ph¸t m¹i sÏ dïng tr¶ nî tiÒn vay, l·i vay, sè cßn l¹i doanh nghiÖp sÏ ®•îc nhËn vÒ : - NÕu gi¸ ph¸t m¹i > gi¸ trÞ thùc tÕ ghi sæ kÕ to¸n cña TSC§ mang ®i thÕ chÊp, phÇn chªnh lÖch ph¶n ¸nh vµo thu nhËp kh¸c, kÕ to¸n ghi : Nî TK 311 - Vay ng¾n h¹n. Nî TK 315 - Nî dµi h¹n ®Õn h¹n tr¶ Nî TK 635 - Chi phÝ tµi chÝnh Nî TK 111 - TiÒn mÆt. Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng Cã TK 144 - CÇm cè, ký quü, ký c•îc ng¾n h¹n Cã TK 244 - CÇm cè, ký quü, ký c•îc dµi h¹n Cã TK 711 - Thu nhËp kh¸c - NÕu gi¸ ph¸t m¹i < gi¸ trÞ thùc tÕ ghi sæ kÕ to¸n cña TSC§ mang ®i thÕ chÊp, phÇn chªnh lÖch ph¶n ¸nh vµo chi phÝ kh¸c, kÕ to¸n ghi : Nî TK 311 - Vay ng¾n h¹n. Nî TK 315 - Nî dµi h¹n ®Õn h¹n tr¶ Nî TK 635 - Chi phÝ tµi chÝnh Nî TK 111 - TiÒn mÆt. Nî TK 112 - TiÒn göi Ng©n hµng Nî TK 811 - Chi phÝ kh¸c Cã TK 144 - CÇm cè, ký quü, ký c•îc ng¾n h¹n Cã TK 244 - CÇm cè, ký quü, ký c•îc dµi h¹n KÕ to¸n c¸c kho¶n cÇm cè, ký quü, ký c•îc ph¶i më sæ chi tiÕt ®Ó theo dâi theo tõng ®èi t¸c cho vay hoÆc ký quü, ký c•îc theo tõng kho¶n môc cÇm cè, ký quü, ký c•îc vµ thêi h¹n thu håi 8. KÕ to¸n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi: 8.1. Néi dung kÕ to¸n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế Trong thùc tÕ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã nh÷ng kho¶n thu mµ con nî khã hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî. C¸c kho¶n nî cña nh÷ng kh¸ch hµng nµy gäi lµ nî ph¶i thu khã ®ßi. §Ó ®Ò phßng rñi ro h¹n chÕ nh÷ng ®ét biÕn vÒ kÕt qu¶ kinh doanh trong kú kÕ to¸n, cuèi mçi niªn ®é, kÕ to¸n ph¶i tÝnh to¸n sè nî ph¶i thu sè nî ph¶i thu khã ®ßi do con nî kh«ng cßn kh¶ n¨ng thanh to¸n cã x¶y ra trong n¨m kÕ ho¹ch ®Ó tÝnh tr•íc vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Gäi lµ lËp dù phßng c¸c kho¶n ph¶i thu khã ®ßi. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh viÖc lËp dù phßng ®•îc tiÕn hµnh vµo thêi ®iÓm kho¸ sæ kÕ to¸n ®Ó lËp b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m vµ ph¶i cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau: - Sè dù phßng kh«ng ®•îc v•ît qu¸ sè lîi nhuËn ph¸t sinh cña doanh nghiÖp. - §èi víi c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi cÇn lËp dù phßng ph¶i cã chøng tõ gèc hîp lÖ ghi râ tªn ®Þa chØ ng•êi nî, néi dung kho¶n nî, sè tiÒn ph¶i thu, sè ®· thu, sè cßn nî ch•a tr¶. - C¸c kho¶n nî ph¶i thu ®•îc ghi nhËn lµ nî khã ®ßi nÕu nî ph¶i thu ®· qu¸ h¹n 2 n¨m trë lªn kÓ tõ ngµy ®Õn h¹n thu nî ghi trong hîp ®ång (khÕ •íc vay). Trõ tr•êng hîp ®Æc biÖt trong thêi gian qu¸ h¹n ch•a qu¸ 2 n¨m nh•ng con nî ®ang trong thêi gian xem xÐt gi¶i thÓ, ph¸ s¶n hoÆc cã dÊu hiÖu kh¸c nh•: bá trèn, bÞ b¾t gi÷ th× còng ®•îc ghi nhËn lµ nî khã ®ßi. - Doanh nghiÖp ph¶i lËp héi ®ång thÈm ®Þnh x¸c ®Þnh c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi vµ xö lý theo chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh. - Møc lËp dù phßng c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi tèi ®a kh«ng v•ît qu¸ 20% tæng d• nî ph¶i thu cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm 31/12 hµng n¨m. 8.2. Tµi kho¶n sö dông KÕ to¸n dù phßng c¸c kho¶n ph¶i thu khã ®ßi ®•îc ph¶n ²nh ë t¯i kho°n 139 “Dù phßng ph°i thu khã ®ßi”. Néi dung kÕt cÊu cða t¯i kho°n 139 nh sau: Bªn nî : Hoµn nhËp sè dù phßng c¸c kho¶n ph¶i thu khã ®ßi ®· lËp cuèi n¨m tr•íc Bªn cã : Sè trÝch lËp dù phßng c¸c kho¶n ph¶i thu khã ®ßi cuèi niªn ®é . Sè d• bªn cã: Sè dù phßng ph¶i thu khã ®ßi hiÖn cã cuèi kú 8.3. Tr×nh tù kÕ to¸n: Cuèi niªn ®é kÕ to¸n, doanh nghiÖp c¨n cø vµo kho¶n nî ph¶i thu, x¸c ®Þnh sè dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi cÇn ph¶i trÝch lËp.  NÕu sè dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi cÇn ph¶i trÝch lËp n¨m nay > sè dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi ®· trÝch lËp ë cuèi niªn ®é tr•íc ch•a sö dông hÕt th× sè chªnh lÖch ghi: Nî TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp (6426) Cã TK 139 - Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi  NÕu sè dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi cÇn ph¶i trÝch lËp n¨m nay sè lËp dù phßng Cã TK131 - Ph¶i thu cña kh¸ch hµng Cã TK138 - Ph¶i thu kh¸c §ång thêi ph¶i theo dâi kho¶n c«ng nî ®· xö lý: Nî TK 004 - Nî khã ®ßi ®· xö lý  C¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi ®· xö lý xo¸ sæ nÕu thu håi ®•îc, kÕ to¸n ghi: Nî TK111, 112 Cã TK 711 - Thu nhËp kh¸c Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế §ång thêi: Cã TK 004 - Nî khã ®ßi ®· xö lý  C¸c kho¶n nî khã ®ßi ®· xö lý xo¸ sæ nÕu sau 10 ®Õn 15 n¨m kh«ng thu håi ®•îc, ghi: Cã TK 004 - Nî khã ®ßi ®· xö lý Ch•¬ng iiI : KÕ to¸n hµng tån kho trong doanh nghiÖp I. nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ kÕ to¸n hµng tån kho trong doanh nghiÖp 1. Kh¸i niÖm -Ph©n lo¹i hµng tån kho 1.1 Kh¸i niÖm hµng tån kho Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam sè 02 - Hµng tån kho, quy ®Þnh hµng tån kho lµ tµi s¶n: - §•îc gi÷ ®Ó b¸n trong kú s¶n xuÊt, kú kinh doanh b×nh th•êng - §ang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh dë dang - Nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô dông cô ®Ó sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh hoÆc cung cÊp dÞch vô Hµng tån kho lµ 1 bé phËn cña tµi s¶n ng¾n h¹n vµ chiÕm tû träng lín cã vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nh• vËy: Hµng tån kho trong doanh nghiÖp lµ mét bé phËn cña tµi s¶n ng¾n h¹n dù tr÷ cho s¶n xuÊt, l•u th«ng hoÆc ®ang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ t¹o ë doanh nghiÖp. 1.2 Ph©n lo¹i hµng tån kho Hµng tån kho trong Doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i, ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, kh¸c nhau vÒ ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt th•¬ng phÈm, ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n, nguån h×nh thµnh cã vai trß c«ng dông kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó qu¶n lý tèt hµng tån kho, tÝnh ®óng vµ tÝnh ®ñ gi¸ gèc hµng tån kho cÇn ph©n lo¹i vµ x¾p xÕp hµng tån kho theo nh÷ng tiªu thøc nhÊt ®Þnh. * Thø nhÊt, ph©n lo¹i hµng tån kho theo môc ®Ých sö dông vµ c«ng dông cña hµng tån kho. Theo tiªu thøc ph©n lo¹i nµy, nh÷ng hµng tån kho cã cïng môc ®Ých sö dông vµ c«ng dông ®•îc xÕp vµo mét nhãm, kh«ng ph©n biÖt chóng ®•îc h×nh thµnh tõ nguån nµo, quy c¸ch, phÈm chÊt ra sao, Theo ®ã, hµng tån kho trong doanh nghiÖp ®•îc chia thµnh: - Hµng tån kho dù tr÷ cho s¶n xuÊt: lµ toµn bé hµng tån kho ®•îc dù tr÷ ®Ó phôc vô trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt nh• NVL, b¸n thµnh phÈm, c«ng cô dông cô, gåm c¶ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang. - Hµng tån kho dù tr÷ cho tiªu thô: ph¶n ¸nh toµn bé hµng tån kho ®•îc dù tr÷ phôc vô cho môc ®Ých b¸n ra cña doanh nghiÖp nh• hµng ho¸, thµnh phÈm, C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc sö dông hµng tån kho ®óng môc ®Ých, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nhµ qu¶ trÞ trong qu¸ tr×nh x©y dùng kÕ ho¹ch, dù to¸n thu mua, b¶o qu¶n vµ dù tr÷ hµng tån kho, ®¶m b¶o hµng tån kho cung øng kÞp thêi cho s¶n xuÊt, tiªu thô víi chi phÝ thu mua, b¶o qu¶n thÊp nhÊt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. * Thø hai, ph©n lo¹i hµng tån kho theo nguån h×nh thµnh Theo tiªu thøc ph©n lo¹i nµy, hµng tån kho ®•îc chia thµnh: - Hµng tån kho ®•îc mua vµo: bao gåm: + Hµng mua tõ bªn ngoµi: lµ toµn bé hµng tån kho ®•îc doanh nghiÖp mua tõ c¸c nhµ cung cÊp ngoµi hÖ thèng tæ chøc kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế + Hµng mua néi bé: lµ toµn bé hµng tån kho ®•îc doanh nghiÖp mua tõ c¸c nhµ cung cÊp thuéc hÖ thèng tæ chøc kinh doanh cña doanh nghiÖp nh• mua hµng gi÷a c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc trong cïng mét C«ng ty, Tæng C«ng ty v.v - Hµng tån kho tù gia c«ng: lµ toµn bé hµng tån kho ®•îc DNSX, gia c«ng t¹o thµnh. - Hµng tån kho ®•îc nhËp tõ c¸c nguån kh¸c: Nh• hµng tån kho ®•îc nhËp tõ liªn doanh, liªn kÕt, hµng tån kho ®•îc biÕu tÆng v.v C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc x¸c ®Þnh c¸c yÕu tè cÊu thµnh trong gi¸ gèc hµng tån kho, nh»m tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ gi¸ gèc hµng tån kho theo tõng nguån h×nh thµnh. Qua ®ã, gióp doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ ®•îc møc ®é æn ®Þnh cña nguån hµng trong qu¸ tr×nh x©y dùng kÕ ho¹ch, dù to¸n vÒ hµng tån kho. §ång thêi, viÖc ph©n lo¹i chi tiÕt hµng tån kho ®•îc mua tõ bªn ngoµi vµ hµng mua néi bé gióp cho viÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c gi¸ trÞ hµng tån kho cña doanh nghiÖp khi lËp b¸o c¸o tµi chÝnh (BCTC) hîp nhÊt. * Thø ba, ph©n lo¹i kho theo yÕu cÇu sö dông Theo tiªu thøc ph©n lo¹i nµy, hµng tån kho ®•îc chia thµnh: - Hµng tån kho sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh: ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng tån kho ®•îc dù tr÷ hîp lý ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®•îc tiÕn hµnh b×nh th•êng. - Hµng tån kho ch•a cÇn sö dông: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng tån kho ®•îc dù tr÷ cao h¬n møc dù tr÷ hîp lý. - Hµng tån kho kh«ng cÇn sö dông: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng tån kho kÐm hoÆc mÊt phÈm chÊt kh«ng ®•îc doanh nghiÖp sö dông cho môc ®Ých s¶n xuÊt. C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp ®¸nh gi¸ møc ®é hîp lý cña hµng tån kho, x¸c ®Þnh ®èi t•îng cÇn lËp dù phßng vµ møc dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho cÇn lËp. * Thø t•, ph©n lo¹i hµng tån kho theo kÕ ho¹ch dù tr÷, s¶n xuÊt vµ tiªu thô: Theo tiªu thøc ph©n lo¹i nµy, hµng tån kho ®•îc chia thµnh: - Hµng tån tr÷ an toµn: Ph¶n ¸nh hµng tån tr÷ an toµn ®Ó kinh doanh ®•îc tiÕn hµnh th•êng xuyªn, liªn tôc. - Hµng tån tr÷ thùc tÕ C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp nhµ qu¶n trÞ x¸c ®Þnh ®•îc møc dù tr÷ an toµn phï hîp ®ång thêi x¸c ®Þnh thêi ®iÓm mua hµng hîp lý. * Thø n¨m, ph©n lo¹i hµng tån kho theo phÈm chÊt: Theo tiªu thøc ph©n lo¹i nµy, tuú thuéc vµo chÊt l•îng cña hµng tån kho mµ hµng tån kho ®•îc chia thµnh: - Hµng tån kho chÊt l•îng tèt - Hµng tån kho kÐm phÈm chÊt - Hµng tån kho mÊt phÈm chÊt C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc x¸c ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng hµng tån kho trong doanh nghiÖp. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ tæn thÊt cña hµng tån kho, x¸c ®Þnh sè dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho cÇn lËp, ®ång thêi gióp doanh nghiÖp cã kÕ ho¹ch mua vµo, b¸n ra hîp lý. * Thø s¸u, ph©n lo¹i hµng tån kho theo ®Þa ®iÓm b¶o qu¶n: Theo tiªu thøc ph©n lo¹i nµy, hµng tån kho ®•îc chia thµnh: - Hµng tån kho trong doanh nghiÖp: Ph¶n ¸nh toµn bé hµng tån kho ®ang ®•îc b¶o qu¶n t¹i doanh nghiÖp nh• hµng trong kho, trong quÇy, CCDC, nguyªn vËt liÖu trong kho vµ ®ang sö dông, Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế - Hµng tån kho bªn ngoµi doanh nghiÖp: Ph¶n ¸nh toµn bé hµng tån kho ®ang ®•îc b¶o qu¶n t¹i c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc, c¸ nh©n ngoµi doanh nghiÖp nh• hµng göi b¸n, hµng ®ang ®i ®•êng, C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm vËt chÊt liªn quan ®Õn hµng tån kho, lµm c¬ së ®Ó h¹ch to¸n gi¸ trÞ hµng tån kho hao hôt, mÊt m¸t trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n. * Thø b¶y, theo chuÈn mùc 02 -hµng tån kho ®•îc ph©n thµnh: - Hµng ho¸ mua ®Ó b¸n: Hµng ho¸ tån kho, hµng mua ®ang ®i trªn ®•êng, hµng göi ®i b¸n, hµng ho¸ göi ®i gia c«ng chÕ biÕn - Thµnh phÈm tån kho vµ thµnh phÈm göi ®i b¸n - S¶n phÈm dë dang vµ chi phÝ dÞch vô ch•a hoµn thµnh: Lµ nh÷ng s¶n phÈm ch•a hoµn thµnh vµ s¶n phÈm ®· hoµn thµnh nh•ng ch•a lµm thñ tôc nhËp kho thµnh phÈm. - Nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô dông cô: Gåm tån kho, göi ®i gia c«ng chÕ biÕn ®· mua ®ang ®i trªn ®•êng ViÖc ph©n lo¹i vµ x¸c ®Þnh nh÷ng hµng nµo thuéc hµng tån kho cña doanh nghiÖp ¶nh h•ëng tíi viÖc tÝnh chÝnh x¸c cña hµng tån kho ph¶n ¸nh trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ ¶nh h•ëng tíi c¸c chØ tiªu trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. V× v©y viÖc ph©n lo¹i hµng tån kho lµ cÇn thiÕt trong mçi doanh nghiÖp. Tãm l¹i: Mçi c¸ch ph©n lo¹i hµng tån kho ®Òu cã ý nghÜa nhÊt ®Þnh ®èi víi nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Do ®ã, tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý cña nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp mµ kÕ to¸n thùc hiÖn tæ chøc thu thËp, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin vÒ hµng tån kho theo nh÷ng c¸ch thøc nhÊt ®Þnh. 1.3. §Æc ®iÓm hµng tån kho vµ yªu cÇu qu¶n lý hµng tån kho Hµng tån kho trong doanh nghiÖp th•êng gåm nhiÒu lo¹i, cã vai trß, c«ng dông kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã, ®ßi hái c«ng t¸c tæ chøc, qu¶n lý vµ h¹ch to¸n hµng tån kho còng cã nh÷ng nÐt ®Æc thï riªng. Nh×n chung, hµng tån kho cña doanh nghiÖp cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau: Thø nhÊt, hµng tån kho lµ mét bé phËn cña tµi s¶n ng¾n h¹n trong doanh nghiÖp vµ chiÕm tû träng kh¸ lín trong tæng tµi s¶n l•u ®éng cña doanh nghiÖp. ViÖc qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶ hµng tån kho cã ¶nh h•ëng lín ®Õn viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Thø hai, hµng tån kho trong doanh nghiÖp ®•îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau, víi chi phÝ cÊu thµnh nªn gi¸ gèc hµng tån kho kh¸c nhau. X¸c ®Þnh ®óng, ®ñ c¸c yÕu tè chi phÝ cÊu thµnh nªn gi¸ gèc hµng tån kho sÏ gãp phÇn tÝnh to¸n vµ h¹ch to¸n ®óng, ®ñ, hîp lý gi¸ gèc hµng tån kho vµ chi phÝ hµng tån kho lµm c¬ së x¸c ®Þnh lîi nhuËn thùc hiÖn trong kú. Thø ba, hµng tån kho tham gia toµn bé vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, trong ®ã cã c¸c nghiÖp vô x¶y ra th•êng xuyªn víi tÇn suÊt lín, qua ®ã hµng tån kho lu«n biÕn ®æi vÒ mÆt h×nh th¸i hiÖn vËt vµ chuyÓn ho¸ thµnh nh÷ng tµi s¶n ng¸n h¹n kh¸c nh• tiÒn tÖ, s¶n phÈm dë dang hay thµnh phÈm, Thø t•, hµng tån kho trong doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau víi ®Æc ®iÓm vÒ tÝnh chÊt th•¬ng phÈm vµ ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n kh¸c nhau. Do vËy, hµng tån kho th•êng ®•îc b¶o qu¶n, cÊt tr÷ ë nhiÒu ®Þa ®iÓm, cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn hay nh©n t¹o kh«ng ®ång nhÊt víi nhiÒu ng•êi qu¶n lý. V× lÏ ®ã, dÔ x¶y ra mÊt m¸t, c«ng viÖc kiÓm kª, qu¶n lý, b¶o qu¶n vµ sö dông hµng tån kho gÆp nhiÒu khã kh¨n, chi phÝ lín. Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế Thø n¨m, viÖc x¸c ®Þnh chÊt l•îng, t×nh tr¹ng vµ gi¸ trÞ hµng tån kho lu«n lµ c«ng viÖc khã kh¨n, phøc t¹p. Cã rÊt nhiÒu lo¹i hµng tån kho rÊt khã ph©n lo¹i vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ nh• c¸c t¸c phÈm nghÖ thuËt, c¸c lo¹i linh kiÖn ®iÖn tö, ®å cæ, kim khÝ quý, XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña hµng tån kho, tuú theo ®iÒu kiÖn qu¶n lý hµng tån kho ë mçi doanh nghiÖp mµ yªu cÇu qu¶n lý hµng tån kho cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau. Song nh×n chung, viÖc qu¶n lý hµng tån kho ë c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu chñ yÕu sau: Thø nhÊt, hµng tån kho ph¶i ®•îc theo dâi ë tõng kh©u thu mua, tõng kho b¶o qu¶n, tõng n¬i sö dông, tõng ng•êi phô tr¸ch vËt chÊt (thñ kho, c¸n bé vËt t•, nh©n viªn b¸n hµng, ) Trong kh©u thu mua, mét mÆt ph¶i theo dâi n¾m b¾t th«ng tin vÒ t×nh h×nh thÞ tr•êng, kh¶ n¨ng cung øng cña nhµ cung cÊp, c¸c chÝnh s¸ch c¹nh tranh tiÕp thÞ ®•îc c¸c nhµ cung cÊp ¸p dông, tÝnh æn ®Þnh cña nguån hµng, mÆt kh¸c, ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ vÒ sè l•îng, chÊt l•îng, quy c¸ch phÈm chÊt, chñng lo¹i gi¸ mua, chi phÝ mua vµ tiÕn ®é thu mua, cung øng phï hîp víi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trong kh©u b¶o qu¶n dù tr÷, ph¶i tæ chøc tèt kho, bÕn b·i, thùc hiÖn ®óng chÕ ®é b¶o qu¶n; x¸c ®Þnh ®•îc ®Þnh møc dù tr÷ tèi thiÓu, tèi ®a cho tõng lo¹i hµng tån kho ®¶m b¶o an toµn, cung øng kÞp thêi cho s¶n xuÊt, tiªu thô víi chi phÝ tån tr÷ thÊp nhÊt. §ång thêi, cÇn cã nh÷ng c¶nh b¸o kÞp thêi khi hµng tån kho v•ît qua ®Þnh møc tèi ®a, tèi thiÓu ®Ó cã nh÷ng ®iÒu chØnh hîp lý, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trong kh©u sö dông, ph¶i theo dâi, n¾m b¾t ®•îc h×nh thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm, tiÕn ®é thùc hiÖn. §ång thêi, ph¶i tu©n thñ viÖc sö dông hîp lý, tiÕt kiÖm c¬ së ®Þnh møc tiªu hao, dù to¸n chi phÝ, tiÕn ®é s¶n xuÊt nh»m gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. Thø hai, viÖc qu¶n lý hµng tån kho ph¶i th•ên+g xuyªn ®¶m b¶o ®•îc quan hÖ ®èi chiÕu phï hîp gi÷a gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt cña tõng thø, tõng lo¹i hµng tån kho, gi÷a c¸c sè liÖu chi tiÕt víi sè liÖu tæng hîp vÒ hµng tån kho, gi÷a sè liÖu ghi trong sæ kÕ to¸n víi sè liÖu thùc tÕ tån kho. 1.4. Ph•¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho Hµng tån kho lµ 1 bé phËn cña tµi s¶n ng¾n h¹n trong doanh nghiÖp d•íi h×nh th¸i vËt chÊt. Hµng tån kho cña doanh nghiÖp cã thÓ ®•îc mua tõ bªn ngoµi, cã thÓ do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®Ó dïng cho môc ®Ých s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp, cung cÊp dÞch vô hoÆc ®Ó b¸n. Nh• v©y hµng tån kho xuÊt hiÖn ë c¶ ba kh©u: cung cÊp, s¶n xuÊt vµ tiªu thô cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Hµng tån kho lµ mét bé phËn quan träng cña tµi s¶n ng¾n h¹n trong doanh nghiÖp, th•êng rÊt ®a d¹ng, viÖc x¸c ®Þnh chÊt l•îng, t×nh tr¹ng vµ gi¸ trÞ hµng tån kho lu«n lµ c«ng viÖc khã kh¨n, phøc t¹p, hµng tån kho th•êng ®•îc b¶o qu¶n, b¶o qu¶n ë nhiÒu ®Þa ®iÓm kh¸c nhau do nhiÒu ng•êi qu¶n lý. Do ®ã dÔ x¶y ra mÊt m¸t, c«ng viÖc kiÓm kª, qu¶n lý vµ b¶o qu¶n sö dông gÆp nhiÒu khã kh¨n, chi phÝ lín. §ång thêi hµng tån kho th•êng cã c¸c nghiÖp vô nhËp xuÊt x¶y ra víi tÇn suÊt nhiÒu, lu«n biÕn ®æi vÒ mÆt h×nh th¸i hiÖn vËt. Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh kÕ to¸n hµng tån kho ®•îc tiÕn hµnh theo mét trong hai ph•¬ng ph¸p sau: Ph•¬ng ph¸p kª khai th•êng xuyªn (KKTX). Ph•¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú (KK§K) Doanh nghiÖp chØ ®•îc ¸p dông mét ph•¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho vµ ph¶i qu¸n triÖt nguyªn t¾c nhÊt qu¸n sö dông trong suèt niªn ®é kÕ to¸n. ViÖc lùa chän ph•¬ng ph¸p h¹ch to¸n Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế hµng tån kho trong doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng SXKD, yªu cÇu qu¶n lý, tÝnh chÊt s¶n phÈm, sè l•îng, chñng lo¹i vËt t• hµng ho¸ ®Ó cã sù vËn dông thÝch hîp. 1.4.1. Ph•¬ng ph¸p kª khai th•êng xuyªn. Ph•¬ng ph¸p KKTX theo dâi vµ ph¶n ¸nh th•êng xuyªn liªn tôc cã hÖ thèng t×nh h×nh NhËp - XuÊt - Tån kho hµng tån kho trªn sæ kÕ to¸n. Víi ph•¬ng ph¸p KKTX, c¸c tµi kho¶n hµng tån kho (Lo¹i 15 ) ®ù¬c dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng gi¶m cña vËt t• hµng ho¸. Do vËy, gi¸ trÞ hµng tån kho trªn sæ kÕ to¸n cã thÓ x¸c ®Þnh t¹i bÊt cø thêi ®iÓm nµo trong kú kÕ to¸n. Cuèi kú kÕ to¸n, c¨n cø vµo sè liÖu kiÓm kª thùc tÕ vËt t•, hµng ho¸ tån kho, so s¸nh víi sè liÖu vËt t•, hµng ho¸ tån kho trªn sæ kÕ to¸n. VÒ nguyªn t¾c sè liÖu tån kho thùc tÕ lu«n lu«n phï hîp vãi sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n. NÕu cã chªnh lÖch ph¶i x¸c ®Þnh nguyªn nh©n vµ xö lý theo quyÕt ®Þnh cña cÊp cã thÈm quyÒn. ¦u ®iÓm cña ph•¬ng ph¸p kª khai th•êng xuyªn: Ph•¬ng ph¸p KKTX theo dâi vµ ph¶n ¸nh th•êng xuyªn liªn tôc cã hÖ thèng t×nh h×nh NhËp - XuÊt - Tån kho vËt t• hµng ho¸ gióp cho viÖc gi¸m s¸t chÆt chÏ t×nh h×nh biÕn ®éng cña hµng tån kho trªn c¬ së ®ã b¶o qu¶n hµng tån kho c¶ vÒ sè l•îng vµ gi¸ trÞ. Nh•îc ®iÓm cña ph•¬ng ph¸p kª khai th•êng xuyªn: Do ghi chÐp th•êng xuyªn liªn tôc nªn khèi l•îng ghi chÐp cña kÕ to¸n lín v× vËy chi phÝ h¹ch to¸n cao. §iÒu kiÖn ¸p dông cña ph•¬ng ph¸p kª khai th•êng xuyªn: Ph•¬ng ph¸p KKTX th•êng ®•îc ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, doanh nghiÖp x©y l¾p vµ c¸c doanh nghiÖp th•¬ng m¹i kinh doanh nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ lín: m¸y mãc, thiÕt bÞ 1.4.2. Ph•¬ng ph¸p kª kª ®Þnh kú Lµ ph•¬ng ph¸p h¹ch to¸n c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª thùc tÕ ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng ho¸ vËt t• tån kho cuèi kú trªn sæ kÕ to¸n, tõ ®ã x¸c ®Þnh gi¸ trÞ vËt t• hµng ho¸ xuÊt kho trong kú theo c«ng thøc : TrÞ gi¸ hµng Tæng trÞ gi¸ TrÞ gi¸ hµng TrÞ gi¸ hµng tån kho xuÊt = hµng tån kho + tån kho nhËp - tån kho tån trong kú ®Çu kú trong kú cuèi kú Theo Ph•¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú, mäi biÕn ®éng cña hµng tån kho (Nh©p kho, xuÊt kho) kh«ng theo dâi, ph¶n ¸nh trªn c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n hµng tån kho (Lo¹i 1.5 ) Gi¸ trÞ hµng hµng ho¸ vËt t• mua vµo trong kú ®•îc theo dâi trªn TK mua hµng (TK 611). C«ng t¸c kiÓm kª hµng ho¸ vËt t• ®•îc tiÕn hµnh cuèi mçi kú kÕ to¸n ®Ó x¸c ®Þnh trÞ gi¸ hµng tån kho thùc tÕ lµm c¨n cø ghi sæ kÕ to¸n c¸c tµi kho¶n hµng tån kho. §ång thêi c¨n cø vµ trÞ gi¸ vËt t• hµng ho¸ tån kho ®Ó x¸c ®Þnh trÞ gi¸ hµng ho¸ vËt t• xuÊt kho trong kú . Nh• vËy, khi ¸p dông Ph•¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú, c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n nhãm hµng tån kho chØ sö dông ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ hµng ho¸ vËt t• tån kho ®Çu kú vµ cuèi kú kÕ to¸n. TK 611 dïng ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng gi¶m hµng tån kho. Ph•¬ng ph¸p KK§K cã •u ®iÓm lµ gi¶m nhÑ c«ng viÖc h¹ch to¸n. Nh•îc ®iÓm lµ ®é chÝnh x¸c vÒ gi¸ trÞ hµng ho¸ vËt t• xuÊt dïng trong kú kh«ng cao, nã phô thuéc vµo c«ng t¸c qu¶n lý hµng ho¸ vËt t• cña DN. Ph•¬ng ph¸p KK§K th•êng ¸p dông cho c¸c DN s¶n xuÊt kinh doanh Trường TC Tây Bắc
Khoa Kinh Tế nh÷ng mÆt hµng cã nhiÒu chñng lo¹i, cã gi¸ trÞ nhá, th•êng xuyªn ph¸t sinh nghiÖp vô nhËp xuÊt. 2. Vai trß vµ yªu cÇu qu¶n lý hµng tån kho trong doanh nghiÖp 2.1 Vai trß cña kÕ to¸n hµng tån kho Khi nÒn kinh tÕ n•íc ta chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr•êng víi sù tham gia cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ th× sè l•îng c¸ doanh nghiÖp ngµy cµng nhiÒu vµ quy m« ngµy cµng lín. C¸c doanh nghiÖp ®Òu ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c h¹ch to¸n kinh tÕ, mµ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n lµ: tù trang tr¶i chi phÝ vµ cã lîi nhuËn, tù chñ vÒ tµi chÝnh, nghiÖp vô, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kinh tÕ ho¹t ®éng kinh doanh, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ thùc hiÖn nghÜa vô víi Nhµ n•íc vµ tu©n thñ c¸c chÕ ®é, thÓ lÖ vÒ qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh cña Nhµ n•íc víi sù chØ ®¹o vµ kiÓm tra cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ n•íc. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, c¸c doanh nghiÖp ph¶i ph¸t huy tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o, n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý vµ kh¶ n¨ng qu¶n trÞ kinh doanh, qu¶n lý tµi s¶n. Trong c¬ chÕ qu¶n lý kÕ to¸n tµi chÝnh hiÖn nay, vai trß cña kÕ to¸n ngµy cµng ®•îc coi träng bëi ®ã lµ c«ng cô kh«ng thÓ thiÕu ®•îc trong qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh ë c¸c doanh nghiÖp. Trong c¸c doanh nghiÖp hµng tån kho lµ bé phËn tµi s¶n quan träng nhÊt trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. V× vËy th«ng tin vÒ hµng tån kho vµ t×nh h×nh nhËp xuÊt vËt t• hµng ho¸ lµ th«ng tin quan träng mµ ng•êi qu¶n lý cÇn quan t©m. C¨n cø vµo b¸o c¸o kÕ to¸n hµng tån kho mµ ng•êi qu¶n lý cã thÓ ®•a ra quyÕt ®Þnh kinh tÕ h÷u hiÖu h¬n nh• c¸c quyÕt ®Þnh vÒ s¶n xuÊt, dù tr÷ vµ b¸n ra víi sè l•îng lµ bao nhiªu §Æc biÖt sè liÖu hµng tån kho cßn ¶nh h•ëng ®Õn th«ng tin tr×nh bµy trªn b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸ch kÕ to¸n hµng tån kho ®¸p øng nhu cÇu qu¶n lý hµng tån kho vÒ mÆt sè l•îng, gi¸ trÞ, chñng lo¹i ®•îc chi tiÕt theo tõng ®Þa ®iÓm, thêi gian, kh«ng gian nhÊt ®Þnh, gióp cho viÖc qu¶n lý tµi s¶n cña doanh nghiÖp chÆt chÏ. §Æc biÖt, kÕ to¸n hµng tån kho cung cÊp th«ng tin chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ vÒ trÞ gi¸ vèn hµng tiªu thô ®Ó gióp cho viÖc tÝnh to¸n kÕt qu¶ kinh doanh vµ tõ ®ã nhµ qu¶n lý cã s¸ch l•îc s¶n xuÊt, kinh doanh phï hîp. 2.2. Yªu cÇu qu¶n lý hµng tån kho XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña hµng tån kho, luËn v¨n ®Ò cËp tíi c¸c yªu cÇu chñ yÕu vÒ qu¶n lý hµng tån kho trong doanh nghiÖp ®ã lµ: hµng tån kho ph¶i ®•îc theo dâi tõng kh©u, tõng kho, tõng n¬i sö dông, tõng ng•êi phô tr¸ch vËt chÊt, ph¶i theo dâi n¾m b¾t th«ng tin ®Ó cã ®•îc nh÷ng th«ng tin kÞp thêi ®iÒu hµnh, tr¸nh t×nh tr¹ng khan hiÕm hµng tån kho hoÆc ø ®äng hµng tån kho ¶nh h•ëng tíi hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp, cÇn ph¶i theo dâi qu¶n lý ®èi víi tõng lo¹i hµng tån kho c¶ vÒ sè l•îng vµ gi¸ trÞ, viÖc qu¶n lý hµng tån kho ph¶i th•êng xuyªn ®¶m b¶o ®•îc quan hÖ ®èi chiÕu phï hîp gi÷a gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt, cÇn cã nh÷ng c¶nh c¸o kÞp thêi khi cã c¸c dÊu hiÖu b¸o ®éng trong nh÷ng tr•êng hîp ®èi víi tõng lo¹i hµng tån kho v•ît qu¸ ®Þnh møc tèi ®a vµ tèi thiÓu ®Ó cã nh÷ng ®iÒu chØnh vÒ hµng tån kho cho hîp lý, gãp phÇn ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh hiÖu qu¶ cao. 3. NhiÖm vô cña kÕ to¸n hµng tån kho trong doanh nghiÖp §Ó cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµ chÝnh x¸c th«ng tin cho c«ng t¸c qu¶n lý hµng tån kho trong c¸c doanh nghiÖp, kÕ to¸n hµng tån kho ph¶i thùc hiÖn ®•îc c¸c nhiÖm vô chñ yÕu sau: - Ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c vÒ thñ tôc chøng tõ nhËp xuÊt vËt t•, hµng ho¸, ghi chÐp, ph¶n ¸nh trung thùc, ®Çy ®ñ, kÞp thêi t×nh h×nh biÕn ®éng cña hµng tån kho, trªn c¬ së ®ã ng¨n ngõa vµ ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng hµnh vi tham «, thiÕu tr¸ch nhiÖm lµm tæn h¹i ®Õn tµi s¶n cña doanh nghiÖp. - Tæ chøc hîp lý kÕ to¸n chi tiÕt hµng tån kho, kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a h¹ch to¸n nghiÖp vô ë n¬i b¶o qu¶n vËt t•, hµng ho¸ víi kÕ to¸n chi tiÕt vËt t•, hµng ho¸ ë phßng kÕ to¸n. Trường TC Tây Bắc