Bài giảng Kinh tế Vi mô - Bài 1: Giới thiệu Kinh tế Vi mô

157 trang vanle 3150

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Kinh tế Vi mô - Bài 1: Giới thiệu Kinh tế Vi mô", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

bai_giang_kinh_te_vi_mo_bai_1_gioi_thieu_kinh_te_vi_mo.pdf

Nội dung text: Bài giảng Kinh tế Vi mô - Bài 1: Giới thiệu Kinh tế Vi mô

The EUH Bài gi ng kinh t Vi mơ Bài 1: Gi ới thi ệu Kinh t ế Vi mơ Bài 2: C ầu, cung và cân b ằng th ị tr ườ ng Bài 3: Lý thuy ết hành vi ng ườ i tiêu dùng Bài 4: C ầu cá nhân và c ầu th ị tr ườ ng Bài 5: Lý thuy ết s ản xu ất Bài 6: Chi phí s ản xu ất Bài 7: T ối đa hố l ợi nhu ận trong th ị tr ườ ng cạnh tranh và độ c quy ền Bài 8: Phân tích th ị tr ườ ng c ạnh tranh và sự can thi ệp c ủa chính ph ủ. Hoai Bao 1 Bài 1 Gi i thi u Kinh t Vi mơ Nguy n Hồi B o 8 March 2007 Hoai Bao 2 1
The EUH Ni dung hơm nay Gi i thi u v kinh t vi mơ và mơn h c – Kinh t h c là gì? – Kinh t vi mơ là gì? – Kinh t vi mơ “c ” và “m i” Gi i thi u n i dung mơn h c – Các bài gi ng – Sách và tài li u tham kh o Hoai Bao 3 Kinh t h c là gì? Xu t phát im c a kinh t h c (economics) là: qui lu t c a s khan hi m (scarce resources) Qui lu t khan hi m: Mâu thu n gi a nhu c u và ư c v ng vơ h n vi kh n ng và ngu n l c hu h n ca con ng ư i. H qu c a qui lu t khan hi m: con ng ư i bu c ph i l a ch n v c hai ph ươ ng di n: ư c vng/nhu c u và phân b kh n ng/ngu n l c. Hai khía c nh c a l a ch n: m c tiêu và ràng bu c. Hoai Bao 4 2
The EUH Ph m vi c a Kinh t h c Kinh t h c Vi mơ (Microeconomics) : là mt nhánh c a kinh t h c, nĩ nghiên c u hành vi ra quy t nh c a các cá th (individual), ĩ là doanh nghi p và h gia ình. Kinh t h c V mơ (Macroeconomics) : là mt nhánh c a kinh t h c, nĩ nghiên c u hành vi c a các bi n t ng h p (aggregate) trong n n kinh t , ĩ là thu nh p, s n lư ng, trong ph m vi c a m t qu c gia. Hoai Bao 5 Mt s ví d v Kinh t h c vi mơ và v mơ quan tâm Sn xu t Giá c Thu nh p Vi c làm Vi mơ (Micro) Sn xu t/s n Nh ng m c giá Phân ph i thu Vi t làm trong lư ng trong t ng riêng l c a t ng nh p và c a c i tng ngành ho c ngành ho c t ng sn ph m doanh nghi p doanh nghi p Bao nhiêu thép? Giá thép Ti n l ươ ng trong Vi c làm trong Bao nhiêu g o? Giá g o ngành thép nghành thép Bao nhiêu ơtơ? Giá ơtơ Ti n l ươ ng t i S lao ng thi u trong m t hãng V mơ (Macro) Sn xu t/S n Mc giá t ng Thu nh p qu c Vi c làm và th t lư ng qu c gia quát trong n n gia nghi p trong tịan kinh t b n n kinh t Tng s n l ư ng qu c gia. Giá tiêu dùng Tng s nhân Tng tr ư ng Giá s n xu t Tng m c l i dng T l l m phát nh n c a các T l th t nghi p doanh nghi p Hoai Bao 6 3
The EUH Phân bi t các phát bi u vi mơ và v mơ bên d ư i a) Mc chi tiêu tiêu dùng t ng cao m t th i gian dài ã kéo s t ng tr ư ng kinh t mnh m. b) Gn ây do suy thối c a n n kinh t tồn c u ã làm cho ngành cơng nghi p du l ch s t gi m rõ r t. c) Tr cp c a chính ph cho các nhà s n xu t thép trong nư c. d) Xu t kh u t ng tr ư ng ch m l i do cĩ s suy thối c a các n ư c bn hàng ch yu. e) Ngân hàng trung ươ ng quy t nh t ng lãi su t nh m ki m ch áp lc lm phát. f) Suy thối c a ngành cơng nghi p d t do c nh tranh và cơng ngh thay i nhanh chĩng. g) Tng chi tiêu cho ho t ng d ch v ch m sĩc y t vùng sâu và vùng dân t c ít ng ư i. Hoai Bao 7 Câu h i c ơ bn c a kinh t h c vi mơ Câu h i: Tr l i: Sn xu t cái gì? Kinh t k ho ch Sn xu t nh ư th Kinh t th tr ư ng nào? Kinh t h n h p Sn xu t cho ai? Kinh t th tr ư ng Sn xu t bao nhiêu? nh h ư ng xã h i ch ngh a Hoai Bao 8 4
The EUH Th tr ư ng Th tr ng là m t t p h p nh ng ng ư i mua và ng ư i bán tươ ng tác v i nhau hi n t i và trong tươ ng lai xác nh giá c và sn l ư ng ca m t hay m t nhĩm sn ph m. Ph m vi c a th tr ng : - Khu v c a lý - Ph s n ph m Hoai Bao 9 Th tr ư ng Ng ư i bán (phía cung) Ng ư i mua (phía c u) Cĩ m y lo i th tr ư ng? – Cnh tranh – c quy n – “ gi a” Giá c Hoai Bao 10 5
The EUH Kinh t vi mơ “c ” và “m i” suy ngh c (tân c in”) – Nghiên c u v th tr ư ng và ngành cơng nghi p h ơn là nghiên c u v hãng (firm). – Xem hãng nh ư là m t h p en (black box) suy ngh a m i – Xem xét nhi u h ơn các khía c nh di n ra trong h p en thơng qua: – Chi phí giao d ch (transaction costs) – Tư duy chi n l ư c (strategic behaviors) – Thơng tin b t cân x ng và khơng hồn h o (imperfect and asymmetric information) Hoai Bao 11 Nh ng nhà kinh t t ư duy nh ư th nào? H nh n th c n n kinh t thơng qua các mơ hình (model) Mơ hình là lý thuy t t ng k t, th ư ng là dư i d ng tốn h c, nh ng m i liên h gi a các bi n s kinh t . Mt mơ hình th ư ng cĩ hai lo i bi n s : ni sinh (endogenous) và ngo i sinh (exogenous) Hoai Bao 12 6
The EUH Nh ng b ư c c ơ bn hình thành m t mơ hình t các gi thuy t (t o ra các bi n n i sinh và ngo i sinh) Mơ t các hành vi ( i s và hình h c) Tìm giá tr cân b ng ( i s và hình h c) Mơ ph ng (n i l ng các gi thuy t ban u hay cho thay i các bi n ngo i sinh) Hoai Bao 13 Bi n n i sinh vs. Bi n ngo i sinh Bi n ngo i sinh là bi n u vào c a mơ hình, cho tr ư c khi xây d ng mơ hình và nĩ dùng gi i thích cho mơ hình hay. Bi n n i sinh là bi n u ra c a mơ hình. Mơ ph ng là cho thay i các bi n ngo i sinh xem s thay i k t qu c a bi n n i sinh. Hoai Bao 14 7
The EUH Phân bi t bi n n i sinh và ngo i sinh Hoai Bao 15 Ni dung c a mơn h c Mc tiêu (xem cươ ng mơn h c) Ni dung ánh giá mơn h c – Tham d trên l p – im quá trình – im k t thúc mơn h c Hoai Bao 16 8
The EUH Ni dung Gi i th Lý thuy t Cu cá Lý thuy t Chi phí s n Ơn t p Cu, cung v hành vi nhân và sn xu t xu t và th ng ư i tiêu cu th tr ư ng dùng tr ư ng Th tr ư ng Th tr ư ng Phân tích Cnh tranh (Lý thuy t Ơn t p cnh tranh c quy n th tr ư ng c quy n trị ch ơi) hồn h o cnh tranh và c và s can quy n thi p c a nhĩm chính ph Hoai Bao 17 Tài li u David Begg, Stanley Fischer và Rudiger Dornbusch, Kinh t h c, NXB Th ng kê (sách d ch n m 2007) Robert S. Pindyck và Daniel L. Rubinfeld, Kinh t h c Vi mơ (sách dch n m 2000 c a NXB Khoa h c K thu t) Bài gi ng c a gi ng viên hàng tu n: cĩ th download tr c ti p t i: Hoai Bao 18 9
The EUH Bài 2 Cu, cung và cân b ng th tr ư ng Nguy n Hồi B o March 8, 2007 Hoai Bao 19 Ni dung hơm nay Cu (demand) Cung (supply) co dãn c a cung và c u Tr ng thái cân b ng c a th tr ư ng S thay i c a tr ng thái cân b ng Th ng d ư tiêu dùng và s n xu t Hoai Bao 20 10
The EUH Cu Cu c a m t hàng hố hay d ch v nào ĩ là s l ư ng c a hàng hố d ch v ĩ mà nh ng ng ư i tiêu dùng sn lịng mua ng v i nh ng m c giá khác nhau trong mt kho ng th i gian xác nh. Hoai Bao 21 Các y u t nào tác ng lên c u? Giá c a hàng hố Giá c a hàng hố khác Thu nh p Khác: qu ng cáo, giá c a hàng hố trong quá kh , k v ng v giá hàng hố trong tươ ng lai, t giá h i ối Hoai Bao 22 11
The EUH Hàm c u (demand function) Là m t mơ t v tốn h c v m i quan h gi a l ư ng c u c a hàng hố và t t c các y u t tác ng lên nhu c u. Q = Q (X 1; X 2; X 3, .X n) Hàm tuy n tính và hàm logarit. Q = a – bP (hay P = a/b-1/bQ) Ví d : Q = 100-0.7P Hoai Bao 23 ư ng c u (Demand curve) ư ng c u d c P xu ng cho bi t ng ư i tiêu dùng s n lịng mua nhi u h ơn v i A mc giá th p h ơn (di chuy n trên ư ng cu) B Khi nào ư ng c u s d ch chuy n? Tng các ư ng cu? Q 24 Hoai Bao 12
The EUH Doanh thu biên (Marginal Revenue) Giá m i ơ n v Lư ng bán Tng doanh thu Doanh thu biên (P)($) (Q) (TR) (MR) 10 0 0 - 9 1 9 9 8.5 2 17 8 7 3 21 4 6.2 4 24.8 3.8 5 5 25 0.2 3 6 18 -7 MR ca ơ n v th i là s thay i c a doanh thu khi bán ra ơ n v i ĩ. Hoai Bao 25 Tính tốn MR MR = TR/ Q Ví d : Q = a –bP a/b (hay P = a/b – 1/bQ) TR = P*Q = a/b*Q – Q2/b MR = a/b – 2Q/b D a/2 a MR Hoai Bao 26 13
The EUH co dãn c a c u (Elasticities of Demand) co dãn c a c u theo giá (c a chính nĩ) co dãn c a c u theo giá c a hàng hố, d ch v khác cĩ liên quan ( co dãn chéo) co dãn c a c u i v i thu nh p. Hoai Bao 27 co dãn c a c u theo giá co dãn o l ư ng nh y c a m t bi n s i v i m t bi n s khác. co dãn là t l % thay i c a m t bi n s i v i 1% thay i c a bi n s khác co dãn c a c u theo giá là nh y (% thay i) c a l ư ng c u khi giá c a nĩ thay i (1% thay i) Ed = % Q/%% P Hoai Bao 28 14
The EUH i s co dãn im (point elasticities) – Cho hàm c u: Q = f(P) = a – bP – Ep = P/Q*( Q/ P) – Lưu ý: co dãn c a c u khơng ph i là dc (slope), mà là dc c a hàm c u nhân vi P/Q t i m t im quan sát nào ĩ. co dãn kho ng (arc elasticities) – Ep = (Q 2-Q1)/(P 2-P1)X(P 2+P 1)/(Q 2+Q 1) Hoai Bao 29 co dãn c a c u theo giá Ep -1 c u co dãn ít Ep = -1 c u co dãn m t ơ n v Ep = - c u co dãn hồn tồn (n m ngang) Ep = 0 c u hồn tồn khơng co dãn (th ng ng) Khi di chuy n xu ng d ư i ư ng c u, co dãn càn gi m Hoai Bao 30 15
The EUH S thay i co dãn trên ư ng c u P EP = -∞ 4 Ep -1 Ep = 0 Hoai Bao 31 Ví d Ví d giá c a hoa h ng t ng lên 10% nên nhu cu c a nĩ gi m 12%. Khi ĩ co dãn c a c u s là -12%/10% = -1.2 Ví d l ư ng c u hoa h ng là 110 hoa trong m i tháng khi giá c a nĩ là 1 ơla. Khi giá t ng lên là 1.05$ l ư ng c u gi m xu ng cịn 90 hoa. Khi ĩ co dãn s là Ep = (90-110)/(1.05-1)X(1.05+1)/(90+110)= - 0.41. Ep = (Q 2-Q1)/(P 2-P1)X(P 2+P 1)/(Q 2+Q 1) Hoai Bao 32 16
The EUH Ví d Cho hàm c u là Q = 100 – 0.7P. Tính co dãn c a c u th m c giá P = 10. Khi P = 10 thì Q = 30. Theo cơng th c co dãn im: EP = P/Q*( Q/ P) = 10/30*(-0.7) = -0.233 [( Q/ P) là o hàm c p 1 c a hàm s cu theo bi n P.] Hoai Bao 33 Nh ng nhân t chính nh h ư ng n Ep Tính ch t thay th c a hàng hố Hàng hố thi t y u (necessity) hay hàng cao c p (luxury) T l chi tiêu c a m t hàng trong t ng mc chi tiêu Th i gian Tính lâu b n c a hàng hố Hoai Bao 34 17
The EUH Mi quan h gi a Ep và MR MR = P(1+1/Ep) Ch ng minh? Ep -1 TR ng bi n v i P (ngh ch bi n vi Q) Ep = -1 P khơng tác ng lên TR. Hoai Bao 35 Tng các co dãn = 11+22 Trong ĩ: i (i = 1,2) là các co dãn các th tr ư ng khác nhà và là th ph n tng th tr ư ng ( i = Q i/Q) Ch ng minh? Hoai Bao 36 18
The EUH co dãn chéo (cross – price elasticities of demand) co dãn chéo c a c u cho bi t % thay i c a l ư ng c u c a m t hàng này khi giá c a m t hàng kia thay i 1% 2 1 2 EXY = % Qx/% PY = (Q X-Q X)/(P Y- 1 2 1 2 1 P Y)*(P Y+P Y)/(Q X+Q X) EXY = QX/PY*P Y/Q X EXY = 0 là hai m t hàng khơng liên quan EXY 0 X và Y thay th cho nhau Hoai Bao 37 Ví d Ví d nhu c u c a hàng hố X là 200 ơ n v m i ngày khi mà giá c a Y là 5$, và nhu cu này t ng lên 220 khi giá c a Y là 6$. Khi ĩ co dãn chéo gi a X và Y là EXY = (220-200)/(6-5)*(6+5)/(220+200) = 0.523 Hoai Bao 38 19
The EUH co dãn c a c u i v i thu nh p (Income elasticity of demand) co dãn c a hàng hố i i v i thu nh p là ph n tr m thay i c a l ư ng c u i khi thu nh p thay i 1 ph n tr m (các yu t khác khơng i – ceteris paribus ) EI = % Q/% I = (Q 2-Q1)/(I 2- I1)*(I 2+I 1)/(Q 2+Q 1) EI = Q/ I*I/Q Hoai Bao 39 Tính ch t c a E I EI 0 Hàng thơng th ư ng – EI 1 Hàng cao c p Hoai Bao 40 20
The EUH Cung (supply) Cung c a hàng hố, d ch v là s l ư ng hàng hố, d ch v ĩ mà ng ư i nh ng bán sn lịng bán t ươ ng ng v i các m c giá khác nhau trong m t kho ng th i gian xác nh Yu t nào s tác ng lên cung? Hàm cung Q = f(X 1, X 2, X 3, ) Hàm tuy n tính và hàm logarit Hàm cung ơ n gi n: Q = aP + b Hoai Bao 41 ư ng cung (supply curve) P Ti sao ư ng cung dc lên? B P 2 Khi nào thì ư ng cung di chuy n sang P1 A ph i (trái) Q Q1 Q1 Hoai Bao 42 21
The EUH co dãn c a cung (E S) Tươ ng t nh ư cu, co dãn c a cung c ng là ph n tr m thay i c a l ư ng cung khi giá bán sn ph m thay i 1 ph n tr m. ES = P/Q*( Q/ P) ES > 1 : cung co dãn nhi u ES 1 : cung co dãn m t ơ n v ES = 0 : cung hồn tồn khơng co dãn ES = : cung co dãn hồn tồn Hoai Bao 43 Tr ng thái cân b ng th tr ư ng Nh ng gi nh: – Th tr ư ng cĩ nhi u ng ư i mua và bán – Sn ph m là ng nh t (homogenous) – Khơng cĩ rào c n gia nh p hay r i kh i th tr ư ng – Chi phí giao d ch (transaction costs) b ng zero – Ng ư i tiêu dùng t i a hố tho mãn. – Ng ư i bán t i a hố l i nhu n. Hoai Bao 44 22
The EUH Tr n thái cân b ng im cân b ng th P tr ư ng là n ơi cung và c u giao nhau S Ti m c giá cân b ng, lư ng cung b ng v i E lư ng c u (Q 0) P Khơng cĩ thi u h t hàng 0 hố Khơng cĩ d ư cung Khơng áp l c làm thay D i giá Q Q0 Hoai Bao 45 Cơ ch th tr ư ng Dư cung (d ư th a): P Giá th tr ư ng cao S P hơn giá cân b ng 1 Nhà s n xu t h giá, E lư ng c u t ng và P0 lư ng cung gi m Th tr ư ng ti p t c iu ch nh cho n khi t ư c cân D bng. Q Q0 Hoai Bao 46 23
The EUH Cơ ch th tr ư ng Dư cu (thi u h t): P Giá th tr ư ng th p S P hơn giá cân b ng 1 Nhà s n xu t t ng E giá, l ư ng c u gi m P0 và l ư ng cung t ng Th tr ư ng ti p t c iu ch nh cho n khi t ư c cân D bng. Q Q0 Hoai Bao 47 Tĩm t t c ơ ch th tr ư ng c nh tranh hồn h o Cung và c u t ươ ng tác quy t nh giá cân b ng Tr ng thái cân b ng th tr ư ng thay i khi: – Cu thay i ( ư ng c u d ch chuy n) – Cung thay i ( ư ng cung d ch chuy n) – C cung và c u thay i Khi ch ưa cân b ng, th tr ư ng s t iu ch nh (các c ơ ch thi u h t và d ư th a trên) Tt c các iu trên ch úng trong th tr ư ng cnh tranh hồn h o Hoai Bao 48 24
The EUH Lưu ý: Thay i c u vs thay i l ư ng c u – Thay i c u: các bi n ngo i sinh thay i – Thay i l ư ng c u: bi n n i sinh (giá) thay i Thay i cung vs thay i l ư ng cung – Thay i cung: các bi n ngo i sinh thay i – Thay i l ư ng cung: bi n n i sinh (giá) thay i Hoai Bao 49 Th ng d ư ng ư i tiêu dùng và th ng d ư sn xu t Th ng d ư ng ư i tiêu P dùng (consumer surplus) là t ng ph n chênh l ch S P1 gi a m c giá ng ư i tiêu CS dùng s n lịng tr và m c E giá th c t mà h tr P Th ng d ư nhà s n xu t 0 (producer surplus) là t ng PS ph n chênh l ch gi a mc giá nhà s n xu t bán ư c v i m c giá D mà h s n lịng bán. Q Q0 Hoai Bao 50 25
The EUH Hàm s c u và hàm s cung c a m t s n ph m ư c cho d ư i ây: Cu: P = (-1/2) Q D + 100 Cung: P = Q S + 10 (ơ n v c a P là ng, ơ n v c a Q là kg) Hãy tìm im cân b ng c a th tr ư ng Hãy tính co giãn c a cung và c u theo giá im cân b ng Hãy tính th ng d ư s n xu t, th ng d ư tiêu dùng, và th ng d ư tồn xã h i. Nu nhà n ư c áp t m c giá tr n cho s n ph m là 50 ng, hãy tính kho n t n th t (m t mát) vơ ích c a phúc li xã h i và hãy gi i thích t i sao l i cĩ kho n t n th t này. Hoai Bao 51 Bài 3 Lý thuy t hành vi ng ư i tiêu dùng Nguy n Hồi B o 19 March 2007 2/15/2008 52 26
The EUH Ni dung hơm nay S thích c a ng ư i tiêu dùng (consumer preferences) Gi i h n ngân sách (budget constriants) S l a ch n c a ng ư i tiêu dùng (consumer choice) S thích ư c b c l (revealed preferences) Hu d ng biên (marginal untility) 2/15/2008 53 Gi thuy t c ơ bn c a hành vi tiêu dùng S thích là hồn ch nh (complete) S thích cĩ tính b t c u (transitive) Ng ư i tiêu dùng luơn thích nhi u h ơn ít (prefer more to less) (càng ít càng t t?) 2/15/2008 54 27
The EUH S thích c a ng ư i tiêu dùng R hàng (a bundle of good) trên th tr ư ng là m t t p h p c a m t hay nhi u lo i hàng hố v i s l ư ng c th Mt r hàng này cĩ th ư c thích h ơn mt r hàng khác do cĩ s k t h p gi a các lo i hàng hố khác nhau và s l ư ng kt h p khác nhau. 2/15/2008 55 S thích c a ng ư i tiêu dùng R hàng ơn v th c ph m ơn v qu n áo A 20 30 B 10 50 D 40 20 E 30 40 G 10 20 H 10 40 2/15/2008 56 28
The EUH S thích c a ng ư i tiêu dùng Qu n áo (tu n) 50 B 40 H E A 30 D 20 G 10 Th c ph m (tu n) 10 20 30 40 2/15/2008 57 S thích c a ng ư i tiêu dùng Qu n áo 50 B Các r hàng B,A, H & D cĩ m c tho E 40 mãn nh nhau •E c a thích A 30 hơn U1 •U1 c a thích D hơn H & G 20 G U1 10 Th c ph m 10 20 30 40 2/15/2008 58 29
The EUH ư ng ng ích (Indefference curve) ư ng ng ích (IC) là t p h p t t c các ph i h p khác nhau c a các hàng hố và dch v (các r hàng) cùng t o nên m c tho mãn nh ư nhau cho ng ư i tiêu dùng. 2/15/2008 59 s thích c a ng ư i tiêu dùng Qu n áo D B A U3 U2 U1 Th c ph m R hàng A c a thích h ơn B và B c a thích h ơn C. Do v y: U 3> U 2 >U 1 2/15/2008 60 30
The EUH Các tính ch t c a IC IC d c xu ng t trái sang ph i Các ư ng IC khơng th c t nhau Vì n u 2 iu trên x y ra thì s trái v i gi thuy t ng ư i tiêu dùng thích nhi u h ơn ít. 2/15/2008 61 T l thay th biên (MRS) T l thay th biên (Marginal Rate of Substitution) là s l ư ng m t hàng hố mà ng ư i tiêu dùng cĩ th t b tiêu dùng thêm m t ơ n v hàng hố khác mà l i ích khơng i. MRS ư c xác nh b ng dc (slope) ca ư ng IC. MRS cĩ qui lu t gi m d n (IC cĩ m t l i hư ng v g c th ) 2/15/2008 62 31
The EUH MRS C A 16 14 MRS = 6 MRS = − ∆C 12 -6 ∆F 10 B 1 8 -4 D MRS = 2 6 1 -2 E G 4 1 -1 2 1 F 1 2 3 4 5 2/15/2008 63 Ví d : IC c a hàng thay th hồn h o (perfect substitutes): MRS khơng i 4 3 2 1 0 1 2 3 4 2/15/2008 64 32
The EUH Ví d : IC c a hàng b xung hồn h o (perfect complements): MRS = 0 4 3 2 1 0 1 2 3 4 2/15/2008 65 d c c a IC th hi n iu gì? Ki u dáng Ki u dáng Máy b n Máy b n 2/15/2008 66 33
The EUH tho d ng (Utility) tho d ng là m c tho mãn c a ng ư i tiêu dùng nh n ư c khi tiêu dùng mt r hàng hố. Ví d : vi c mua 1 cu n sách kinh t Vi mơ làm b n sung s ư ng h ơn mua m t cái áo, iu ĩ cĩ ngh a là cu n sách ã cho b n tho d ng cao h ơn 2/15/2008 67 tho d ng ơn v tính c th c a tho d ng là khơng quan tr ng Các tho d ng ư c x p theo th b t là bi t các cá nhân ra quy t nh nh ư th nào Hàm bi u di n s l ư ng tho d ng: g i là hàm h u d ng (utility function) mơ t mt r hàng hố này ư c ưa thích h ơn mt r hàng hố khác là bao nhiêu. 2/15/2008 68 34
The EUH Hu d ng C Gi s : U = FC R hàng: C 25 = 2,5(10) 15 A 25 = 5(5) B 25 = 10(2,5) C 10 A U3 = 100 5 B U2 = 50 U1 = 25 F 2/15/2008 69 Gi i h n ngân sách (budget constraints) S thích khơng gi i thích ư c t t c hành vi ca ng ư i tiêu dùng Gi i h n ngân sách: ng ư i tiêu dùng luơn cĩ nh ng ràng bu c chi tiêu c a mình vì thu nh p ca h là cĩ gi i h n. ư ng ngân sách (budget line): là t p h p t t c nh ng hàng hố và d ch v khác nhau (các r hàng) mà ng ư i tiêu dùng cĩ th mua ư c vi cùng m t m c chi tiêu nh ư nhau. 2/15/2008 70 35
The EUH Budget line Gi I (Income) là tồn b thu nh p mà ng ư i tiêu dùng s d ng mua hàng hố. Gi F là s l ư ng hàng hố th c ph m (Food) mà ng ư i tiêu dùng mua. F cĩ giá là P F Gi C là s l ư ng hàng hố qu n áo (Cloth) mà ng ư i tiêu dùng mua. C cĩ giá là P C 2/15/2008 71 ư ng Ngân sách C FP F + CP C = I hay: C = I/P C – (P F/P C).F Ví d : F + 2C = 80 d c c a ư ng ngân sách: -PF/P C F 2/15/2008 72 36
The EUH S thay i c a ư ng ngân sách Thu nh p thay i Giá t ơ ng i thay i clothing clothing (unit) (unit) 80 40 60 40 L 20 3 L2 L L3 P (I = 1 L ( F = 0,5 2 (P = 2) $40) (I = $80) (I = $160) F foods 0 40 80 120 160 40 120 160 80 (unit) 2/15/2008 73 S l a ch n c a ng ư i tiêu dùng (consumer choice) Ng ư i tiêu dùng s tiêu dùng r hàng hố nào ĩ sao cho tho d ng là cao nh t t ươ ng ng vi m t thu nh p cho tr ư c. iu ĩ cĩ ngh a là: – im tiêu dùng ph i n m trên ư ng ngân sách – Nm trên ư ng ng ích cao nh t. Do v y, v tốn h c: ư ng ngân sách ti p xúc vi ư ng ng ích ( dc c a chúng b ng nhau) 2/15/2008 74 37
The EUH S l a ch n c a ng ư i tiêu dùng clothing (unit) 40 30 A At A: MRS =P f/P c = 0,5 20 U2 budget line 0 20 40 80 foods (unit) 2/15/2008 75 Hu d ng biên (Marginal Utility) MU là chênh l ch trong t ng h u d ng XU MU khi ng ư i tiêu dùng X X tiêu dùng thêm m t 1 9 9 ơ n v s n ph m 2 16 7 trong m i ơ n v th i 3 21 5 gian. 4 24 3 MU cĩ qui lu t gi m dn 5 25 1 2/15/2008 76 38
The EUH MU và IC Nu tiêu dùng d c theo ư ng IC, MU tng thêm do tng tiêu dùng hàng hố này ph i b ng v i MU mt i do gi m tiêu dùng hàng hố kia. Ví d , cĩ 2 hàng hố là F và C thì MU FF + MU CC = 0 hay: - C/ F = MU F/MU C (mà - C/ F = MRS) Do v y: MRS = MU F/MU C 2/15/2008 77 MU và s l a ch n c a ng ư i tiêu dùng Ng ư i tiêu dùng t i a hố tho d ng khi: MRS = P F/P C Mà MRS = MU F/MU C hay MU F/MU C = P F/P C MU F/P F = MU C/P C Nh ư vy, t ư c tho d ng t i a ng ư i tiêu dùng ph i phân b ngân sách cĩ h n c a mình mua hàng hố và d ch v v i s l ư ng m i th sao cho h u d ng biên m i ng chi tiêu cho hàng hố và d ch v khác nhau ph i b ng nhau. ây g i là nguyên t c cân b ng biên. 2/15/2008 78 39
The EUH Ví d (F07-PS2-1). Th t l n ( l) và th t gà ( g) là hai lo i th t mà gia ình ch Hoa th ư ng n. Hàm th a d ng c a nhà ch Hoa cĩ d ng Cobb – Douglas U(l, g) = l.g , cịn ngân sách chi tiêu cho hai lo i th c ph m này c a gia ình ch là 120 ng; giá th tr ư ng c a th t l n và th gà l n l ư t là pl = 3 ng và pg = 4 ng. Hãy xác nh im tiêu dùng t i ưu ( l*, g*) c a gia ình ch Hoa. Bây gi gi s nh ng nhà nghiên c u lai t o ư c gi ng gà th t n ng su t cao làm giá c a th t gà gi m xu ng cịn 2 ng. ơ n gi n hĩa phân tích, gi s giá c a th t ln khơng i. Hãy xác nh im tiêu dùng t i ưu m i * * (l 1, g 1) c a gia ình ch Hoa. 2/15/2008 79 Bài 4 Cu cá nhân và c u th tr ư ng Nguy n Hồi B o April 8, 2007 Hoai Bao 80 40
The EUH Ni dung hơm nay Cu cá nhân (Individual Demand) Tác ng thu nh p và tác ng thay th lên c u cá nhân Cu th tr ư ng (Market Demand) Các ngo i tác h th ng Hoai Bao 81 ư ng c u cá nhân Xác nh ư ng c u cá nhân c a m t s n ph m là ch ra nh ng s l ư ng khác nhau ca s n ph m này mà m t cá nhân s mua ng v i nh ng m c giá khác nhau (trong khi các y u t khác khơng i – ceteris paribus) Cĩ ph i m i ư ng c u u d c xu ng nh ư chúng ta k v ng ban u? Hoai Bao 82 41
The EUH Tác ng c a s thay i giá C Gi nh: 10 I = $20 PC = $2 A P = $2; $1 và 6 U F 1 D 5 $0.5 B U 4 3 Hãy xem l ư ng F và C t i ưu c a U2 ng ư i tiêu dùng khi P F thay i. 4 12 20 F Hoai Bao 83 Mơ ph ng khi giá thay i U = F.C nên MRS FC PC PF C* F* = MU F/MU C = C/F iu ki n tiêu dùng 2 2 6 4 ti ưu khi MRS FC = P /P F C 2 1 4 12 Gi i h n ngân sách: C = 20/2-PF/2.F Kt h p các iu ki n 2 0.5 5 30 trên gi i ra k t qu (b ng k bên). Hoai Bao 84 42
The EUH ư ng giá c - tiêu dùng (Price – Consumption curve) C ư ng giá c -tiêu dùng là t p h p nh ng ph i h p t i 6 A ưu c a ng ư i tiêu U 5 1 D dùng khi giá m t hàng B hố thay i (các y u 4 U3 t khác v n gi nguyên) U2 4 12 20 F 15.2.2008 Hoai Bao 85 Nh n xét v tác ng c a s thay i giá i v i mt s n ph m P F Ví d khi xem xét E lư ng hàng hố th c $2.00 ph m (F) mà ng ư i tiêu dùng s mua ng vi các m c giá c a G $1.00 nĩ (P F) thì chúng ta ng c u s cĩ ư c ư ng cu cá nhân c a F, $.50 H nh ư hình bên. 4 12 20 F Hoai Bao 86 43
The EUH Hai c tính quan tr ng c a ư ng c u khi giá c thay i tho d ng cĩ th m i im trên thay i khi di chuy n ư ng c u ng ư i tiêu dc theo ư ng c u dùng s t i a hố tho d ng (ngh a là tho mãn iu ki n MRS b ng v i t s giá c hai m t hàng. C th , trong ví d trên thì luơn tho mãn MRS FC = P F/P C Hoai Bao 87 Tác ng c a s thay i thu nh p C Bây gi chúng ta xem xét nu thu nh p thay i (các y u t khác khơng i) thì k t qu nh ư th nào? Gi nh: 7 D U 3 PC = $2 và P F = $1 5 U 2 U = FC B 3 I = $10; $20 và $30 A U1 Tính l ư ng F và C mà ng ư i tiêu dùng s mua. 4 10 16 F Hoai Bao 88 44
The EUH ư ng thu nh p – tiêu dùng (Income – Consumption curve) C PC PF I F* C* 2 1 10 4 3 7 D U3 2 1 20 10 5 5 U2 B 3 2 1 30 16 7 A U1 4 10 16 F Tp h p nh ng ph i h p tiêu dùng t i ưu khi thu nh p thay i g i là ư ng thu nh p – tiêu dùng. ư ng th ng n i A,B và D bên trên là ư ng thu nh p – tiêu dùng c a hàng hố C va F Hoai Bao 89 Tác ng c a s thay i thu nh p P F Khu thu nh p tng (ch ng h n nh ư ví d trên, E G H $1.00 tng t $10, $20 lên $30) và giá c khơng i thì D 3 ư ng c u c a D 2 ng ư i tiêu dùng D 1 s d ch chuy n F 4 10 16 sang ph i. Hoai Bao 90 45
The EUH Hai c tính quan tr ng khi thu nh p thay i Khi thu nh p gia t ng i v i ư ng c u, s d ch chuy n khi thu nh p gia t ng ư ng ngân sách ư ng c u s d ch sang ph i và tiêu chuy n sang ph i. dùng gia t ng d c theo ư ng thu nh p – tiêu dùng. Hoai Bao 91 Hàng thơng th ư ng và hàng th p c p (Normal good vs Inferior good) Hàng thơng th ư ng Hàng th p c p Lư ng c u t ng khi Lư ng c u gi m khi thu nh p t ng; hay thu nh p t ng; hay co dãn c a c u co dãn c a c u theo thu nh p là s theo thu nh p là s dươ ng. âm. Hoai Bao 92 46
The EUH Hàng hố thơng th ư ng và c p th p Ph 15 C ph và bánh mì u ư ng thu nh p và tiêu dùng là hàng thơng th ư ng trong on A và B C tuy nhiên, bánh mì 10 tr thành hàng hố c p U 3 th p trong on B và C (khi mà ư ng thu nh p – tiêu dùng B 5 hư ng vào trong). U2 A U1 510 20 30 Bánh mì Hoai Bao 93 ư ng cong Engle ư ng cong Engle ph n nh m i quan h gi a l ư ng hàng hố tiêu th v i thu nh p Nu là hàng hố thơng th ư ng, ư ng Engle cĩ dc d ươ ng (d c lên) Nu là hàng hố c p th p, ư ng Engle cĩ dc âm (d c xu ng). Hoai Bao 94 47
The EUH ư ng cong Engle Thu nh ập ($/month) 30 Hàng th ấp c ấp 20 Hàng thơng th ườ ng 10 Hàng hố 0 4 8 12 16 (unit/month) Hoai Bao 95 Hàng hố thay th vs hàng hố b sung Hàng hố thay th Hàng hố b sung (substitutes) (Complements) Hàng hố thay th cho Hàng hố b sung cho nhau n u giá c a m t nhau n u giá c a m t hàng hố t ng (gi m) thì hàng hố t ng (gi m) s s làm cho l ư ng c u làm gi m (t ng ) l ư ng ca hàng hố kia t ng cu c a hàng hố kia. (gi m). Nu ư ng giá c - tiêu Nu ư ng giá c - tiêu dùng d c lên: hai hàng dùng d c xu ng: hai hàng hố này ư c xem là b hố này là hai hàng hố sung cho nhau. thay th cho nhau Hoai Bao 96 48
The EUH Tác ng c a vi c gi m giá hàng hố Tác ng thay th Tác ng thu nh p Ng ư i tiêu dùng cĩ Sc mua th c c a ng ư i khuynh h ư ng mua nhi u tiêu dùng t ng lên khi giá hàng hố cĩ giá r h ơn ca hàng hố gi m. (và ng ư c l i) Tác ng thu nh p là s Tác ng thay th là s thay i s l ư ng tiêu thay i s l ư ng tiêu dùng c a m t hàng hố dùng c a m t hàng hố do s c mua thay i vi do s thay i giá c a nĩ mc giá c khơng i. nh ưng v i mc tho dng khơng i Hoai Bao 97 Tác ng c a vi c gi m giá hàng hố Tác ng thay th Tác ng thu nh p Khi giá c hàng hố Khi thu nh p th c t ng, gi m, tác ng thay th lư ng c u hàng hố cĩ luơn làm t ng l ư ng c u th t ng ho c gi m (tu ca hàng hố ĩ. theo lo i hàng hố thơng th ư ng hay c p th p) Tác ng thu nh p khơng ln b ng tác ng thay th . Tng tác ng = Tác ng thay th + tác ng thu nh p Hoai Bao 98 49
The EUH Tác ng thay th vs tác ng thu nh p C R C1 A D B C2 Tác đ ng thay th U1 U2 F O F1 E S F2 T Tng tác ng Tác đ ng thu nh p Hoai Bao 99 Phân tích th trên Tr ng thái ban u là ng ư i tiêu dùng ang tiêu dùng t i im A v i l ư ng tiêu dùng t ươ ng ng là (F 1;C 1) Bây gi gi s giá c a F gi m xu ng, iu này là cho ư ng ngân sách thay i thành RT (ban u là RS). Khi ĩ tiêu dùng chuy n sang im B (F 2; C 2). Nh ư vy l ư ng tiêu dùng F t ng lên là F 1F2. Trong ĩ: – Lư ng t ng F 1E là do tác ng thay th ; và – Lư ng t ng EF 2 là do tác ng thu nh p Hoai Bao 100 50
The EUH ư ng c u thơng th ư ng và ư ng c u bù p PF A Pf1 G ng c u thơng th ng B (ordinary demande curve) Pf2 ng c u bù p (compensate demande curve) F E F F1 2 15.2.2008 Hoai Bao 101 Tác ng thu nh p và tác ng thay th c a hàng hố c p th p C R A B U2 D Tác đ ng thay th U1 F O F1 F2 E S T Tng tác ng Tác đ ng thu nh p Hoai Bao 102 51
The EUH Hàng Giffen Sir Rober Giffen (1837-1910) là nhà th ng kê và kinh t h c ng ư i Anh. Hàng hố g i là Giffen khi mà tác ng thu nh p ln làm l ư ng c u gi m khi giá gi m. iu này cĩ ngh a là ư ng cu d c lên (nh ư ư ng cung!) Tr ư ng h p này hi m khi x y ra và ít ư c quan tâm trong th c t . Hoai Bao 103 T c u cá nhân n c u th tr ư ng ư ng c u th tr ư ng là ư ng th hi n mi quan h gi a s l ư ng c a m t hàng hố mà t t c nh ng ng ư i tiêu dùng trên th tr ư ng s mua t ươ ng ng v i các m c giá khác nhau c a hàng hố ĩ. Là t ng c ng c a các ư ng c u cá nhân. Hoai Bao 104 52
The EUH Ví d : Giá Cá nhân A Cá nhân B Cá nhân C Th tr ng $ ơn v ơn v ơn v ơn v 1 6 10 16 32 2 4 8 13 25 3 2 6 10 18 4 0 4 7 11 5 0 2 4 6 Hoai Bao 105 Tng h p cĩ ư ng c u th tr ư ng 5 Giá 4 3 Tng: c u th tr ng 2 1 DA DB DC 0 5 10 15 20 25 30 L ng Hoai Bao 106 53
The EUH Hai c im quan tr ng cua c u th tr ư ng ư ng c u s d ch chuy n sang ph i khi cĩ nhi u ng ư i tiêu dùng tham gia th tr ư ng Các nhân t tác ng n ư ng c u cá nhân c ng s tác ng n ư ng c u th tr ư ng. Hoai Bao 107 Các ngo i tác h th ng Cho t i bây gi , chúng ta gi nh r ng cu c a ng ư i tiêu dùng i v i m t lo i hàng hố là c l p v i ng ư i tiêu dùng khác. Th c ra, c u c a cá nhân cĩ th b nh hư ng b i m t s ng ư i khác - nh ng ng ư i ã mua hàng. Nu tr ư ng h p trên x y ra, thì t n t i ngo i tác h th ng (network externalities). Hoai Bao 108 54
The EUH Các ngo i tác h th ng Hi u ng trào l ưu (Bandwagon effect): mong mu n cĩ m t hàng hố do ph n l n các ng ư i khác u cĩ Hi u ng ch ơi tr i (Snob effect): mong mu n ư c s h u nh ng lo i hàng riêng bi t và duy nh t. Hoai Bao 109 Bài 5 Lý thuy t s n xu t Nguy n Hồi B o April 10, 2007 Hoai Bao 110 55
The EUH Ni dung hơm nay Cơng ngh s n xu t Sn xu t v i m t y u t u vào bi n i (ng n h n) Sn xu t v i hai y u t u vào bi n i (dài h n) Hi u su t theo qui mơ Hoai Bao 111 Hãng và nh ng v n cĩ liên quan Sn xu t là gì? Là ho t ng ph i h p các ngu n l c s n xu t khác nhau (nh p lư ng - inputs) to ra xu t l ư ng (outputs) Hãng (firm) là gì? Là m t nh ch mà nĩ thuê các y u t s n xu t, t ch c ph i h p chúng sn xu t và bán hàng hố và dch v . Hoai Bao 112 56
The EUH Ti sao hãng t n t i Vn v chi phí giao d ch (transaction costs): chi phí tìm ki m i tác, giao d ch, m c c , ký kt h p ng, tranh ch p Li th kinh t nh qui mơ (economies of scale): chi phí trung bình c a m t s n ph m gi m khi t ng l ư ng s n xu t nĩ. Hi u qu t ng nh a d ng hố (economies of scope): hãng s d ng nh ng y u t chuyên bi t ca mình ang d ng hố s n xu t v i chi phí th p. Hoai Bao 113 Quy t nh và ràng bu c i v i hãng Ti a hố l i nhu n Ràng bu c: Sn xu t cái gì và bao Cơng ngh s n xu t (bí nhiêu? Mua cái gì? quy t, b n quy n, th i Sn xu t nh ư th nào và gian cho i m i cơng cơng ngh gì? ngh ) T ch c s n xu t nh ư Thơng tin (ch t l ư ng lao th nào (qu n lý và lao ng, ng ư i tiêu dùng, ng) i th c nh tranh ) Ti p c n th tr ư ng và Th tr ư ng (giá s n lịng nh giá? tr c a ng ư i tiêu dùng, lươ ng s n lịng làm vi c ca ng ư i lao ng ) Hoai Bao 114 57
The EUH Cơng ngh s n xu t • L (labour) • K (capital) u ra • Technology Hi u qu cơng ngh : s n xu t m t l ư ng “ u ra” cho tr ư c v i “ u vào” th p nh t Hi u qu kinh t : s n xu t m t l ư ng “ u ra” cho tr ư c v i “chi phí” th p nh t. Hoai Bao 115 Hàm s n xu t Hàm s n xu t t ng quát: Q = F(x 1; x 2; x 3; x 4 x n) Trong ĩ Q là xu t l ư ng c a m t s n ph m nào ĩ trong m t on th i gian, x i (i=1,n) là nh p l ư ng i. Hàm s n xu t Cobb-Douglas Q = F(K,L) = AK L Hoai Bao 116 58
The EUH Q= 4K 0.5 L0.5 L K 01234567 8 910 0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 1 0.0 4.0 5.7 6.9 8.0 8.9 9.8 10.6 11.3 12.0 12.6 2 0.0 5.7 8.0 9.8 11.3 12.6 13.9 15.0 16.0 17.0 17.9 3 0.0 6.9 9.8 12.0 13.9 15.5 17.0 18.3 19.6 20.8 21.9 4 0.0 8.0 11.3 13.9 16.0 17.9 19.6 21.2 22.6 24.0 25.3 5 0.0 8.9 12.6 15.5 17.9 20.0 21.9 23.7 25.3 26.8 28.3 6 0.0 9.8 13.9 17.0 19.6 21.9 24.0 25.9 27.7 29.4 31.0 7 0.0 10.6 15.0 18.3 21.2 23.7 25.9 28.0 29.9 31.7 33.5 8 0.0 11.3 16.0 19.6 22.6 25.3 27.7 29.9 32.0 33.9 35.8 9 0.0 12.0 17.0 20.8 24.0 26.8 29.4 31.7 33.9 36.0 37.9 10 0.0 12.6 17.9 21.9 25.3 28.3 31.0 33.5 35.8 37.9 40.0 Hoai Bao 117 th 120.0 100.0 80.0 Q 60.0 40.0 20.0 0.0 1 2 K 3 4 5 6 7 8 9 10 L 11 Hoai Bao 118 59
The EUH Ng n h n và dài h n Ng n h n (short-run): là kho ng th i gian mà l ư ng c a m t hay nhi u y u t u vào khơng i Dài h n (long-run): là kho ng th i gian cn thi t tt c các y u t u vào bi n i. Hoai Bao 119 Sn xu t v i 1 u vào bi n i Sn xu t v i 1 u vào bi n i ư c coi là s n xu t trong ng n h n. Bây gi chúng ta ch xem xét 1 y u t u vào cĩ th bi n i ĩ là lao ng (L) các y u t khác nh ư vn (K) và cơng ngh chúng ta xem chúng là khơng i (ph n sau chúng ta s m r ng b ng cách cho bi n i thêm K). Vì th Q = F(L) Hoai Bao 120 60
The EUH AP và MP Sn ph m trung bình c a lao ng (Average Product) (AP L) AP L = Q/L Sn ph m biên c a lao ng (Marginal Product) (MP L) MP L = Q/ L = Q(L, K)/ L Nng su t biên cĩ “qui lu t” gi m d n Hoai Bao 121 Ví d K L Q AP MP L 1 0 0 1 1 4 4 4 1 2 10 5 6 1 3 13 4.3 3 1 4 15 3.8 2 1 5 16 3.2 1 1 6 16 2.7 0 1 7 15 2.1 -1 1 8 13 1.6 -2 1 9 9 1 -4 Hoai Bao 122 61
The EUH Hàm s n xu t ng n h n Hình bên là ư ng tng s n ph m ng vi nh ng m c lao ng/ngày) ng khác nhau (v i ượ n l n 1 giá tr K cho tr ư c) ả Q (s Q ư ng t ng s n ph m ch ra m c s n ph m thay i khi mà lao ng s d ng thay i L(lao d ộng/ngày) Hoai Bao 123 Hàm s n xu t ng n h n ư ng t ng s n ph m chia ph n t ư khơng gian ra thành 2 khu v c: – Khu v c cĩ th s n xu t (attainable); và – Khu v c khơng th sn xu t (unattainable) do gi i h n cơng ngh và t ư bn. Hoai Bao 124 62
The EUH Hàm s n xu t ng n h n Ng ư i lao ng th nhì làm thêm 6 ơ n v sn ph m. Nâng t ng sn ph m lên là 10 Ng ư i lao ng th ba làm thêm 3 ơ n v sn ph m. Nâng t ng sn ph m lên là 13. Quá trình c ti p t c nh ư th ! Hoai Bao 125 Hàm s n xu t ng n h n cao c a m i kh i trên tr c tung o lư ng s n ph m biên ca lao ng. Khi lao ng t ng t 2 n 3 ơ n v , t ng sn ph m gia t ng t 10 n 13, vì v y s n ph m biên c a lao ng th 3 là 3 ơ n v sn ph m . Hoai Bao 126 63
The EUH Sn ph m biên c a lao ng (MP L) Chúng ta s p x p các kh i s n ph m biên c a hình trên l i, chúng ta cĩ ư ng bi u di n c a MP L MP L tng lên, n mt im c c i r i gi m d n. G i là qui lu t s n ph m biên gi m d n. Sản ph ẩm biên (MP L) Hoai Bao 127 MP, AP và TP Xem 1 im b t k trên th , ch ng h n H: APL = L HH/OL H MPL t i H là dc ca ư ng th ng ti p xúc v i TP. T i H. Hoai Bao 128 64
The EUH Nng su t biên gi m d n (diminishing marginal returns) Ban u l i t c biên gia t ng là do quá trình chuyên mơn hố và phân cơng lao ng mà nĩ làm t ng n ng su t lao ng. Sau ĩ l i t c biên gi m d n là do khi lao ng t ng lên n m t m c nào ĩ, m i lao ng ti p c n v i v n (t ư bn) ít h ơn, ít khơng gian h ơn làm vi c. Li t c biên gi m d n ư c quan sát khá ph bi n n ni mà ng ư i ta xem nĩ nh ư “quy lu t” Quy lu t n ng su t biên (l i t c biên) gi m d n mơ t khi mt hãng gia t ng s d ng m t nh p l ư ng trong khi các nh p l ư ng khác khơng i, cu i cùng s n ph m biên c a nh p l ư ng bi n i gi m. Hoai Bao 129 AP L and MP L Khi MP L > AP L thì AP L>0 (ngh a là AP L ang t ng) Khi MP L < AP L thì AP L<0 (ngh a là AP L ang gi m) Khi MP L = AP L thì AP L i c c i. Hoai Bao 130 65
The EUH Hàm s n xu t v i 2 u vào bi n i Hàm s n xu t v i 2 u vào bi n i ư c xem là hàm s n xu t dài h n. Va r i chúng ta v a xem xét s n l ư ng s thay i nh ư th nào khi L thay i (K ng yên!). Bây gi chúng ta s phân tích khi L và K cùng thay i. vì th : Q = F(K,L) Hoai Bao 131 Sn ph m biên Sn ph m biên c a lao ng (v n) là lư ng s n ph m t ng thêm, Q, khi t ng thêm 1 ơ n v lao ng (v n) Sn ph m biên c a lao ng (L) MP L = Q/ L = Q(L, K)/ L Sn ph m biên c a v n (K) MP K = Q/ K = Q( L,K)/ K Hoai Bao 132 66
The EUH ư ng ng l ư ng (IQ) ư ng ng l ư ng (Isoquant) là t p h p nh ng k t h p khác nhau gi a các y u t u vào s n xu t ra cùng mc s n l ư ng IQ = { (K,L) : F(K,L) = Q 0 } T l thay th k thu t biên gi a các y u t s n xu t (MRTS) ch ra v i cơng ngh hi n th i cho phép thay th mt y u t s n xu t này cho bao nhiêu y u t s n xu t kia duy trì m c s n l ư ng nh ư c . ∆∆∆ ∆∆∆ MRTS LK = - K/ L Hoai Bao 133 ư ng ng l ư ng Nhà s n xu t dùng 3 5 E K ơ n v K và 1 ơ n v L ho c 1 ơ n v K và 3 4 ơ n v L thì v n t o ra ư c 13 ơ n v s n 3 lư ng. A B C 2 Q3 = 20 D 1 Q2 = 16 Q = 13 1 L 1 2 3 4 5 Hoai Bao 134 67
The EUH Tính MRTS (Marginal Rate of Techiqual Substitution) K Q = MP LL + MP KK = 0 MP L/MP K = -(K/ L) Mà -(K/ L) là MRTS Mà MP L/MP K = [ Q/ L]/[ Q/ K] Vi t l i: ∆∆∆K MRTS = [ Q/ L]/[ Q/ K] ∆∆∆L Ví d : Tính MRTS c a hàm Q 0 sn xu t Q = 2K 0.4 L0.6 0 135 L Hoai Bao 135 ư ng ng phí (Isocost Line) ư ng ng phí là t p h p các k t h p t i ưu gi a hai y u t s n xu t cĩ cùng chi phí u t ư. C = {(K,L): C(K,L) = C 0} Vi gi thi t w, r là giá các y u t s n xu t cho tr ư c K = C 0/r –(w/r).L d c c a ư ng ng phí là t giá c a hai y u t s n xu t (–w/r). d c ph n ánh t ng thêm 1 gi cơng ph i gi m i (w/r) gi s d ng máy. Hoai Bao 136 68
The EUH Isocost Line Hình bên th hi n các C / r 2 ư ng ng phí khác K/năm nhau. M i ư ng cho bi t C1/ r mt m c chi tiêu u t ư. C th , C 0 < C 1 < C 2 C / r 0 Ví d : chi phí u t ư d C 2 ki n trong n m là 100 C 1 tri u, w = 1.2 tri u/tháng,r C0 = 5%/tháng. Vi t ph ươ ng trình ư ng ng phí. -w/ r L/năm C / w C1/ w 0 C2/ w Hoai Bao 137 Sn xu t v i chi phí th p nh t K/n m K ho ch s n xu t mt l ư ng Q1. Hãy sn xu t nĩ v i chi K2 phí th p nh t. Khi ĩ dc c a ư ng ng l ư ng A K1 (IQ) b ng v i dc Q ca ư ng ng phí K 1 3 (th p nh t cĩ th ). C C C 0 1 2 MRTS LK = MP L/PM K = w/r L2 L1 L3 L/n m Hoai Bao 138 69
The EUH Sn xu t v i xu t l ư ng cao nh t K/n m Vi m t kho n chi phí cho tr ư c,hãy tìm ki m m c s n l ư ng cao nh t cĩ th s n K 2 xu t. Q2 là m c s n l ư ng A cao nh t cĩ th x n K1 Q3 xu t ng v i m c chi Q2 phí C 1 cho tr ư c. K 3 Q1 C1 L/n m L2 L1 L3 Hoai Bao 139 Khi giá c a các y u t s n xu t (r, w) bi n ng K/năm Hình bên cho bi t nhà x n xu t s phân b l i t l K C2 và L khi giá giá c a chúng thay i. C B K th , 2 (w/r) t ng, nhà s n A K1 xu t gi m s d ng Q1 L (t L 1 xu ng L 2) và t ng dùng K (t C1 K lên K ) 1 2 L2 L1 L/năm Hoai Bao 140 70
The EUH Hi u su t theo qui mơ (returns to scale) Th hi n gi a m c t ng nh p l ư ng và sn l ư ng u ra. Hi u su t tng dn theo qui mơ (increasing returns) : F(cL; cK) > cF(L,K) Hi u su t gi m dn theo qui mơ (decreasing returns) : F(cL; cK) < cF(L,K) Hi u su t khơng i theo qui mơ (constant returns) : F(cL; cK) = cF(L,K) Hoai Bao 141 Bài 6 Chi phí S n xu t Nguy n Hồi B o April 14, 2007 Hoai Bao 142 71
The EUH Ni dung hơm nay Các lo i chi phí o l ư ng chi phí: – Chi phí trong ng n h n – Chi phí trong dài h n Tính kinh t theo qui mơ Tính kinh t theo ph m vi Hoai Bao 143 Chi phí kinh t vs chi phí ti n Chi phí kinh t (economic costs): khi nĩi n chi phí kinh t c a ngu n l c iu ĩ cĩ ngh a là cĩ tính n chi phí c ơ hi c a ngu n l c ĩ. Chi phí b ng ti n (money costs) là chi phí tr cho vi c s d ng ngu n l c ĩ. Ti sao ph i quan tâm n chi phí c ơ hi (opportunity costs)? B i vì ra quy t nh là quá trình l a ch n các ph ươ ng án. Hoai Bao 144 72
The EUH Các lo i chi phí (types of costs) Chi phí t ư nhân Chi phí ngo i tác (private costs hay (external costs) internal costs) là chi phí ph i tr là chi phí mà các cá ca các cá nhân mà nhân là nhà s n xu t h khơng tr c ti p ho c ng ư i tiêu dùng tiêu dùng ho c s n tr cho vi c s d ng xu t s n ph m ĩ. sn ph m. Hoai Bao 145 Các lo i chi phí Chi phí hi n (explicit Chi phí n (implicit costs) costs) là chi phí tr cho là chi phí tr cho ngu n l c khơng ph i các ngu n l c mà c a ca doanh nghi p s doanh nghi p s h u. hu Hoai Bao 146 73
The EUH Chi phí s n xu t (cost of production) Chi phí k tốn (accounting cost) là chi phí th c t phát sinh. Nĩ bao g m t t c các chi phí hi n và m t ph n c a chi phí n. Chi phí kinh t (economic cost) là chi phí s d ng các ngu n l c kinh t trong s n xu t c a m t doanh nghi p, bao g m c chi phí c ơ hi. Hoai Bao 147 Tĩm t t các lo i chi phí (Ngu n: Tr n H u D ng, 2002) Chi phí hi n Chi phí t ư (explicit Chi phí k nhân (private costs) tốn costs) (accounting Chi phí kinh Chi phí n costs) t (economic (implicit costs) Chi phí ngo i costs) tác (external costs) Hoai Bao 148 74
The EUH Lý thuy t c n b n v hàm chi phí K C TC C B 2 B’ C1 A Q2 A’ Q1 C1 C2 L Q1 Q2 Doanh nghi p t ư c hi u qu (efficient), ngh a là khơng cĩ lãng phí ngu n l c s n xu t, t i m i im trên ư ng chi phí. Hoai Bao 149 Chi phí s n xu t trong ng n h n s n xu t s n l ư ng nhi u h ơn trong ng n hn, các hãng ph i s d ng l ư ng lao ng nhi u h ơn, mà nĩ cĩ ngh a là ph i t ng chi phí sn xu t. Chúng ta mơ t cách mà chi phí c a hãng t ng bng cách s d ng 3 khái ni m chi phí và 3 lo i ư ng chi phí: – Tng chi phí (TC) – Chi phí biên (MC) – Chi phí trung bình (AC) Hoai Bao 150 75
The EUH Chi phí c nh, chi phí chìm và chi phí bi n i Chi phí bi n i (variable costs) là kho n chi phí thay i khi s n l ư ng s n xu t thay i Chi phí c nh (fixed costs) bao g m: – Chi phí g n nh ư c nh (quasi-fixed costs): là kho n chi phí khơng i cho dù doanh nghi p s n xu t bao nhiêu s n l ư ng i ch ng n a (tr khơng s n xu t, lúc ĩ chi phí này b ng zero) – Chi phí chìm (sunk cost) là chi phí khơng th gi m cho dù doanh nghi p ng ng s n xu t. Ví d : chi phí cho nghiên c u và phát tri n (R&D). Hoai Bao 151 Ti sao ng ư i qu n lý ph i phân bi t các lo i chi phí trên? ây là kho n chi Chi phí g n nh ư phí c n ph i cân c nh nh c li u cĩ nên (quan tr ng i v i ng ng s n xu t ng n h n) hay khơng Chi phí c nh ây là y u t quan Chi phí chìm tr ng cân nh c (quan tr ng trong là nên gia nh p dài h n) hay r i kh i ngành. Hoai Bao 152 76
The EUH Ví d Mt doanh nghi p mua m t dàn máy tr giá $10.000, sau m t th i gian s d ng và doanh nghi p này bán l i nĩ v i giá $8.000. Câu h i: chi phí c nh b ng bao nhiêu? Chi phí chìm b ng bao nhiêu? Hoai Bao 153 Các kho n chi phí và th i gian Ng n h n Dài h n Chi phí “g n nh ư c Khơng cĩ chi phí “g n nh” nh ư c nh”(*) Chi phí chìm (cĩ th cĩ) Chi phí chìm (cĩ th cĩ) Chi phí bi n i (cĩ th Chi phí bi n i cĩ) (*)Trong dài h n, theo nh ngh a, là on th i gian dài các bi n s u cĩ th thay i do v y khơng cĩ chi phí “g n nh ư c nh” Hoai Bao 154 77
The EUH Tng chi phí Tng chi phí u vào (Total Costs) bao gm 2 kho n: – [1] nh phí ( Total Fixed Costs); và – [2] chi phí bi n i ( Total Variable Costs). Do vy TC = TFC + TVC Hoai Bao 155 Tng chi phí Hình bên th hi n tng chi phí (TC) trong ng n h n ng/ngày) Chi phí c nh (TFC) là m t kho n khơng i t i m i m c s n Chi phí ( phí Chi lư ng Chi phí bi n i (TVC) là chi phí t ng khi s n l ư ng t ng. Sn l ng/ngày Hoai Bao 156 78
The EUH Chi phí bi n i và t ng s n ph m Hình d ng c a TVC b t ngu n Chúng ta thay l ư ng lao ng t ư ng t ng s n ph m bng chi phí s n xu t bi n i. Hoai Bao 157 Chi phí biên (MC) và chi phí trung bình (AC) MC là chi phí t ng thêm khi hãng t ng thêm 1 ơ n v s n l ư ng MC = TC/ Q = TVC/ Q Hay MC = TC/ Q Chí phí trung bình (Average costs) AC = TC/Q = TFC/Q + TVC/Q AC = AFC + AVC Hoai Bao 158 79
The EUH Ví d : Cho TC = F + Q + Q2. Khi ĩ: ATC = TC/Q = F/Q + + Q AFC = F/Q AVC = + Q MC = + 2 Q Hoai Bao 159 Quan h gi a MC và MP L và Q MP L MC Khi MP L tng, MC s gi m khi Q t ng Khi MP L gi m, MC s t ng khi Q t ng Hoai Bao 160 80
The EUH MC và TVC Di n tích này o lư ng t ng chi phí bi n i (TVC) Hoai Bao 161 i s : quan h gi a MP và MC Sản xu ất v ới 1 y ếu t ố đầ u vào bi ến đổ i. Hàm chi phí TC = wL Hàm s ản xu ất q = f(L) MP = δq/ δL MC = δTC/ δq = w δL/ δq = w.(1/MP) hay MC = w/MP Hoai Bao 162 81
The EUH Average fixed cost (AFC) Sn l ư ng Hoai Bao 163 Average Cost Curve Sn l ư ng Hoai Bao 164 82
The EUH Quan h gi a MC, ATC và AVC ng AFC cho th y chi phí c nh trung bình gi m khi s n l ng t ng. ng AVC và ATC cĩ d ng hình ch U. Khi AVC gi m, MC nm d i ng AVC . Khi AVC tng, MC nm trên AVC . Ti m c th p nh t c a AVC , MC bng AVC . Tơ ng t , khi ATC gi m, MC nm d i ATC . Khi ATC tng, MC nm trên ATC. Ti im th p nh t c a ATC , MC bng ATC . Hoai Bao 165 i s ATC (q) = TC(q)/q vì th ế δTC(q)/ δq = [qMC(q) – 1c(q)]/q 2. Do vậy Bi ện lu ận qMC(q) – 1c(q) >= 0 (ngh ĩa là ATC d ốc lên) khi MC > ATC – δTC(q)/ δq < 0 (ngh ĩa là ATC d ốc xu ống) khi MC < ATC – δTC(q)/ δq = 0 (t ại điểm u ốn c ủa ATC) khi MC = ATC Hoai Bao 166 83
The EUH Tươ ng t i v i AVC AVC(q) = VC(q)/q do v ậy δAVC(q)/ δq = qMC(q) – 1VC(q)]/q2. Cho nên: Bi ện lu ận: qMC – VC(q) >= 0 (ngh ĩa là AVC d ốc lên) khi MC > AVC – δAVC(q)/ δq < 0 (ngh ĩa là AVC d ốc xu ống) khi MC < AVC – δAVC(q)/ δq = 0 (t ại điểm u ốn c ủa AVC) khi MC = AVC Hoai Bao 167 Ti sao AVC cĩ d ng hình ch U Ban u, s n ph m biên (MP L) v ư t quá s n ph m trung bình (AP L), mà nĩ làm s n ph m trung bình t ng và chi phí bi n i trung bình (AVC) gi m. Sau ĩ, s n ph m biên gi m d ư i s n ph m trung bình kéo s n ph m trung bình gi m và làm gia t ng chi phí bi n i trung bình ( AVC) . [ư ng ATC cĩ d ng hình ch U cùng v i cách gi i thích nh ư trên] Hoai Bao 168 84
The EUH Quan h gi a t ng chi phí và t ng s n ph m L , MP L AP MP t ng, MC gi m MP gi m, MC t ng MP gi m, MC t ng AP t ng, ATC gi m AP t ng, ATC gi m AP gi m, ATC t ng MP c a i, MC c a ti u AVC, MC AVC, AP c a i, AVC c a ti u Hoai Bao Q/n m 169 Tĩm t t quan h gi a AP L, MP L và MC, AVC MC s t giá tr th p nh t t i m c s n l ư ng mà s n ph m biên cu lao ng (MP L) t giá tr ca i. Khi s n ph m biên (AP L) t ng thì chi phí biên (MC) gi m. AVC s t giá tr th p nh t t i m c s n l ư ng mà s n ph m trung bình c a lao ng (AP L) t giá tr c a i. Khi s n ph m trung bình cu lao ng (AP L) tng, chi phí bi n i trung bình (AVC) gi m. Hoai Bao 170 85
The EUH Chi phí s n xu t trong dài h n Trong dài h n, t t c các u vào u thay i và t t c chi phí u thay i. – Ti các m c s n l ư ng, hãng cĩ th l a ch n quy mơ thích h p cĩ chi phí th p nh t – Quy t nh quy mơ trong dài h n s t o nên m t v th c a hãng trong ng n h n trong t ươ ng lai ư ng chi phí dài h n là chi phí th p nh t ng vi các m c s n l ư ng khác nhau khi quy mơ thay i LRTC = w.L *(w,r,Q) + r.K *(w,r,Q) Hoai Bao 171 Chi phí s n xu t dài h n và ng n h n Chi phí trung bình c a m t m c s n l ng cho tr c thay i khi quy mơ c a hãng thay i. Quy mơ càng l n, s n l ng ng v i chi phí trung bình th p nh t càng l n. Ơng An cĩ 4 nhà máy s n xu t giày th thao xu t kh u v i quy mơ khác nhau : 1máy , 2máy , 3máy , và 4 máy . Mi m t quy mơ cĩ m t ng ATC . So sánh ATC i v i m c s n l ng (Q) cho tr c vi các quy mơ khác nhau. 2/15/2008 172 86
The EUH 4 qui mơ t ơ ng ng 4 ng ATC 2/15/2008 173 Chi phí s n xu t dài h n – ng chi phí trung bình dài h n c hình thành t ng ATC th p nh t v i các m c s n l ng khác nhau. – Nu chúng ta mu n quy t nh quy mơ nào cĩ chi phí th p nh t s n xu t ra m c s n l ng cho tr c – Chúng ta ph i tìm cách nào s n xu t m c s n l ng cho tr c cĩ chi phí th p nh t. – Gi s ơng An mu n s n xu t 13 ơi giày m i ngày . 2/15/2008 174 87
The EUH Chi phí s n xu t dài h n Các qui mơ khác nhau cho bi t chi phí khác nhau khi s n xu t 13 ơi giày: – Quy mơ 1: $7.69 – Quy mơ 2: $6.80 – Quy mơ 3: $7.69 – Quy mơ 1: $9.50 Quy mơ cĩ chi phí th p nh t là qui mơ 2. 2/15/2008 175 ng chi phí trung bình dài h n (LRAC) ng chi phí trung bình dài h n (Long Run Average Costs- LRAC) là m i quan h gi a chi phí trung bình th p nh t và s n l ng khi quy mơ s n xu t thay i . ng chi phí trung bình dài h n cho chúng ta d tính quy mơ thích h p t i thi u hố chi phí m t mc s n l ng cho tr c. Mt khi các hãng l a ch n xong quy mơ, nĩ s t o ra chi phí t ơ ng ng v i ng ATC i v i quy mơ ã la ch n. 2/15/2008 176 88
The EUH Chi phí s n xu t dài h n ATC (Chi phí trung bình) trung phí (Chi ATC Đườ ng LRAC Quy mơ cĩ chi phí Quy mơ cĩ chi phí Quy mơ cĩ chi Quy mơ cĩ chi th ấp nh ất là 1 th ấp nh ất là 2 phí th ấp nh ất là 3 phí th ấp nh ất là 4 Q/ngày 2/15/2008 177 Hi u q a do qui mơ Hi u qu t ng do quy mơ (economies of scale) ph n ánh cơng ngh c tr ưng c a hãng mà nĩ làm chi phí trung bình gi m khi s n l ư ng tng . Hi u qu gi m do quy mơ (diseconomies of scale) ph n ánh cơng ngh c tr ưng c a m t hãng mà nĩ làm tng chi phí trung bình khi s n l ư ng tng . 2/15/2008 178 89
The EUH Hi u qu do a d ng hố Hi u qu do a d ng hố (economies of scope) là tr ư ng h p mà m t hãng s n xu t ra nhi u lo i hàng hố, d ch v cùng lúc thì hi u qu h ơn là nh ng hàng hố ĩ ư c s n xu t riêng l các hãng riêng l – Cơng ty hố d u: d u và s n ph m hố ch t – Hãng d ư c ph m: thu c an th n và vaxin – Cơng ty qu ng cáo: qu ng cáo trên tuy n hình , qu ng cáo trên tp chí, qu ng cáo trên báo, qu ng cáo trên m ng, qu ng cáo quy giao d ch i ngo i Hi u qu do a d ng hố t n t i là do l i th khi – S d ng chung lao ng cĩ cùng k n ng – S d ng chung thi t b , c ơ s h t ng – S d ng chung ngu n l c qu n lý 2/15/2008 179 Hi u qu do ang d ng hố Mc c a hi u qu do a d ng hố th hi n m c gi m chi phí do s liên k t s n xu t c th hi n b i cơng th c sau C(Q ) + C(Q ) − C(Q ,Q ) SC = 1 2 1 2 + C(Q1) C(Q2 ) SC là ti n ti t ki m c C(Q 1) là chi phí s n xu t ra Q 1 C(Q 2) là chi phí s n xu t ra Q 2 C(Q 1,Q 2) là chi phí liên k t s n xu t ra hai s n ph m Q 1 và Q 2 Nu SC >0. Hi u qu t ng do a d ng hố Nu SC < 0. Hi u qu gi m a d ng hố 2/15/2008 180 90
The EUH Tài li u tham kh o Tr n H u D ng, 2002, Economics for Managers , Lectures are used for Wright University’s Students. Marc Melitz, 2003, Microeconomics theory, Lectures are used for Harvard University’s Students. 181 Bài 7 Ti a hố l i nhu n trong th tr ư ng cnh tranh và c quy n Nguy n Hồi B o April 23, 2007 Hoai Bao 182 91
The EUH Ni dung hơm nay Ti a hố l i nhu n Gia nh p, ĩng c a và r i kh i m t ngành. Các lo i th tr ư ng Th tr ư ng khơng cĩ i th c nh tranh: – Cnh tranh hồn h o – c quy n thu n tuý. Ti a hố l i nhu n trong dài h n ư ng cung dài h n c a ngành (th tr ư ng) Hoai Bao 183 Mc tiêu c a doanh nghi p? Doanh nghi p u ra Gi nh: doanh nghi p ch cĩ mc tiêu duy nh t là l i nhu n (profit) và h tìm cách t i a giá tr này. (ây là m t gi nh theo quan im c a tân c in, trên th c t các doanh nghi p cĩ r t nhi u m c tiêu khác nhau trong ng n h n và dài h n) Nh ư vy, ng ư i qu n lý doanh nghi p ph i xác nh lư ng u ra (và u vào) tính tốn l i nhu n k vng nh m quy t nh: (1) Cĩ nên tham gia vào ngành hay khơng? (2) Cĩ nên ĩng c a hay khơng? (3) Cĩ nên rút ra kh i ngành hay khơng? Hoai Bao 184 92
The EUH La ch n u ra ti a hố l i nhu n TC, TR, ($) TR (Total revenue) C(q) là t ng doanh thu A R(q) TC (Total costs) là tng chi phí B (Profits) là l i nhu n, vì th = TR – TC * Mc tiêu c a 0 q0 q doanh nghi p tìm q π(q) Sn l ư ng sao cho Max Hoai Bao 185 Nguyên t c t i a hố l i nhu n = TR(q) – TC(q) max thì [1] TR(q)/ q = TC(q)/ q [2] 2/q 2 0 thì bài tốn là min ) Hoai Bao 186 93
The EUH Ví d [ bài] Hàm c u tr ư c doanh nghi p là P = 75-1.5Q và hàm t ng chi phí c a nĩ là TC= 10+2.5Q+5Q 2. Tìm s n l ư ng doanh nghi p t i a hố l i nhu n? Giá c và l i nhu n t i a là bao nhiêu? [k t qu ] – Q = 5.58 – P = $66.63 – max = $192.16 Hoai Bao 187 Th nào là m t ngành Standard Industrial Codes (SIC) Cơng nghi p ch t o (manufactoring) – Th c ph m và các hàng hố t ươ ng t (food and kindred products): 20 •Sn ph m t th t (meat products): 201 – Th ĩng gĩi (meat packing plants): 2011 Hoai Bao 188 94
The EUH Rào c n gia nh p ngành (Entry barriers) Là nh ng tr ng i mà m t doanh nghi p ti m n ng (a potential firm), khơng ph i doanh nghi p hi n th i, ph i i m t. Rào c n pháp lý (legal barriers to entry): b ng sáng ch , phát minh, b n quy n Rào c n kinh t (economic barriers to entry): – Li th chi phí c a các doanh nghi p hi n th i: bí quy t (exclusive know-how); Kinh nghi m s n xu t; s trung thành ca khách hàng i v i m t th ươ ng hi u (customer’s loyalty to existing brand); H p ng dài h n. – Li th kinh t nh qui mơ Hoai Bao 189 Cu trúc ngành (industry structures) Cnh tranh hồn h o Rt nhi u hãng (many firms) (Perfect competition) T do gia nh p ngành (free entry) Hàng hố ng nh t (homogeneous good) c quy n thu n tuý Mt hãng (one firm) (Monopoly) Khơng th gia nh p ngành (no entry) Hàng hố là c nh t (unique product) Cnh tranh c quy n Nhi u hãng (many firms) (Monopolistic Competition) T do gia nh p ngành (free entry) Hàng hố mang tính d bi t (defferentialted good) c quy n nhĩm (Oligopoly) Mt vài hãng (few firms) Khĩ gia nh p ngành (difficult entry) Hoai Bao 190 95
The EUH Gia nh p, ĩng c a và r i kh i ngành? † Khi nào thì m t doanh nghi p quy t nh gia nh p vào ngành (entry)? Khi l i nhu n k v ng là d ươ ng . ‡ Khi nào thì ĩng c a (ng ưng s n xu t trong ng n h n) (shutdown)? Khi t ng doanh thu nh h ơn t ng chi phí bi n i. • Khi nào thì r i kh i ngành (exit)? Khi mà kho n l c a doanh nghi p nh h ơn chi phí chìm . Hoai Bao 191 Th ng d ư nhà s n xu t (producer surplus) Các nhà kinh t g i chênh l ch gi a TR và TVC là th ng d ư ca nhà s n xu t (trong ng n h n). Bi vì: Doanh nghi p cĩ th thu ư c th ng d ư i v i tt c các s n ph m ngồi tr các s n ph m ư c s n xu t cu i cùng (ngh a là t i s n ph m cĩ TR = TVC) Th ng d ư nhà s n xu t là t ng chênh l ch gi a giá bán trên th tr ư ng v i chi phí biên i v i tt c các hàng hố ư c s n xu t. Hoai Bao 192 96
The EUH 2 cách xác nh th ng d ư nhà s n xu t 1. Là ph n di n tích trên ư ng MC và bên d ư i MMCC AVC mc giá P (l ưu ý: di n BB tích bên d oi MC và tr c AA PP hồnh ĩ chính là TVC) 2. PS = TR – TC do v y, PPSS th k bên s là di n tích c a hình ch nh t: DD CC ABCD (ODCp* làn TVC) 00 qq Sn l ng Hoai Bao 193 PS, TR và = TR – TC hay Ví d : ư ng c u = TR – TVC – TFC tr ư c doanh nghi p là hay P = 30-4Q; TVC = Q 2 = PS – TFC và TFC = 40. T i Q = 5 hãy xác nh TR và PS c a doanh nghi p. Kt qu : PS = $25 và TR = $65 Hoai Bao 194 97
The EUH Tĩm t t các nguyên t c ra quy t nh Quy t nh Nu Tham gia vào ngành TR>TC Ng ng s n xu t TR<TVC hay PS <0 Rút ra kh i ngành TR<TVC + TQFC hay PS < TQFC Hoai Bao 195 Cnh tranh hồn h o Hoai Bao 196 98
The EUH Cnh tranh hồn h o (perfect competition) Sn ph m là ng nh t Nh ng ng ư i tham gia vào th tr ư ng là ng ư i ch p nh n giá (price – taker). Thơng tin là hồn h o (ng ư i bán, ng ư i mua cĩ y ki n th c liên quan n nh ng v n cĩ liên quan n kinh t và cơng ngh ) Ngu n l c là di chuy n m t cách hồn h o (ngu n l c cĩ th vào ho c r i kh i m t ngành, t ng ư i này sang ngu i khác) Hoai Bao 197 Th tr ư ng c nh tranh hồn h o (perfect competition in output market) Cĩ r t nhi u ng ư i bán và nhi u ng ư i mua, khơng cĩ ai “th ng tr ” (dominant) Sn ph m c a các doanh nghi p cung c p là nh ư nhau Ng ư i mua và ng ư i bán cĩ y thơng tin v hàng hố trao i và khơng cĩ chi phí giao d ch Khơng cĩ rào c n gia nh p ngành l n r i kh i ngành. Hoai Bao 198 99
The EUH ư ng c u tr ư c doanh nghi p Tồn ngành (th tr ng) Doanh nghi p P P S AR= MR=d P P D q Q Q Doanh nghi p ph i bán m c giá tr tr ư ng là P các mc s n l ư ng q c a mình. ư ng c u mà doanh nghi p ph n ng là d ch khơng ph i là D. Hoai Bao 199 Tng doanh thu (Total Revenue) TR = P.q TR AR = TR/q = P MR = TR/ q = TR/ q TR MR = P Nh ư vy: P, AR và MR trùng nhau. P = MR q Hoai Bao 200 100
The EUH Ti a hố l i nhu n (L i nhu n – Profit) Max = (TR – TC) Max khi (TR)/ q = (TC)/ q hay(*) MR = MC (*) iu ki n b t 2 max là 2/2q <0 (MR)/ q < (MC)/ q Hoai Bao 201 Ví d : Mt th tr ư ng c nh tranh hồn h o cĩ ư ng c u là Q D = 1000-2P và cung là Q S = 125 + 3P. M t hãng ho t ng trong th tr ư ng này cĩ hàm chi phí là TC = 10 + 0.2Q 2. Hãy xác nh s n l ư ng doanh nghi p này t i a hố l i nhu n. L i nhu n t i a ĩ là bao nhiêu? Hoai Bao 202 101
The EUH th ví d MC $ 60 50 D A 40 AR= MR =P AC C B 30 AVC 20 10 o 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 * q0 q Sn l ng 15.2.2008 Hoai Bao 203 Ti thi u hố l Ti p t c s n xu t ĩng c a TR <TC TR <TC P AVC Min P < AVC Min Sn xu t t i q*: MC = MR L = TFC L P – AC Lưu ý: kho ng l này v n nh h ơn t ng chi phí c nh TFC. Hoai Bao 204 102
The EUH th minh ho MC AC $ B C D P = MR A AVC F E o q* Sn l ng Hoai Bao 205 Hồ v n TR = TC hay MC AC P = AC Min B Sn xu t t i: P = MR q*=q 0: MC = MR = P. AVC o q* = q q0 Hoai Bao 206 103
The EUH Tĩm t t các quy t nh s n xu t iu ki n Nu Thì Quy t nh u tiên MR =MC P>AC Min Ti a hố Phát huy! li nhu n P=AC Min Hồ vn Ti p tc! AVC Min 0 nào đĩ sao cho: П(q) ≥ - F hay Pq – c(q) ≥0 hay p ≥ c(q)/q = AVC(q) Hồ v ốn khi П(q) = 0 hay pq – F- c(q) = 0 p = [F + c(q)]/q = AC Hoai Bao 208 104
The EUH Lưu ý Để t ối đa hố l ợi nhu ận: tho ả mãn 2 điều ki ện sau [1] d П/dq = p – mc(q) = 0 và [2] d 2П/d 2q 0 ngh ĩa là lúc này đườ ng MC ph ải d ốc lên. Hoai Bao 209 ư ng cung ng n h n c a doanh nghi p MC AC P2 AVC P1 P = AVC min qq q1 q2 Sn l ng Hoai Bao 210 105
The EUH ư ng cung th tr ư ng s1 s2 s 3 SS P3 P2 P1 0 2 610 11 15 19 31 Q ư ng cung th tr ư ng ng n h n cho bi t t ng s n l ư ng mà các doanh nghi p trong ngành s n lịng cung ng v i các m c giá khác nhau Hoai Bao 211 Trong dài h n Cĩ hai im khác nhau c ơ bn gi a dài h n và ng n h n: – Trong dài h n, ch cĩ m t chi phí, ĩ là chi phí bi n i (khơng cĩ chi phí nào là c nh). – Trong dài h n, là t do gia nh p và r i kh i ngành (do v y s doanh nghi p trong ngành s thay i) Cân b ng trong dài h n s t ư c khi s gia nh p và rút ra kh i ngành khơng cịn. S cân bng này ch thay i khi cĩ s chênh l ch gi a li nhu n gi a các ngành. Hoai Bao 212 106
The EUH Nguyên t c xác nh t i a hố l i nhu n trong dài h n LMC LAC SMC SAC D A E P = MR C B G F q1 q0 q3 Sn l ư ng Hoai Bao 213 Nguyên t c: Giá b ng v i chi phí biên trong dài h n. Hay: P = LMC mà P = MR (b i vì doanh nghi p v n i di n v i ư ng c u co dãn hồn tồn). Hay: P = MR = LMC Doanh nghi p s ra kh i ngành khi P = LAVC Min . Hoai Bao 214 107
The EUH Cân b ng trong dài h n Doanh nghi p Tồn ngành S1 LMC P P 1 LAC 1 S2 P2 P2 D q2 = q0 q1 Q1 Q2 Hoai Bao 215 Cung dài h n c a ngành cĩ chi phí khơng i LMC LAC S1 S2 C C’ P2 P2 A A’ B’ P P SL 1 B 1 D1 D2 q q 1 2 Q1 Q2 Q3 Hoai Bao 216 108
The EUH c quy n thu n tuý (monopoly) Hoai Bao 217 c quy n c quy n là m t d ng th tr ư ng mà trong ĩ ch cĩ m t doanh nghi p ho t ng. c quy n là m t thái c c ng ư c l i hồn tồn so v i d ng th tr ư ng c nh tranh hồn h o trên. Do v y, ư ng c u mà doanh nghi p i di n là chính ư ng c u c a ngành (nh l i, ư ng cu mà các doanh nghi p c nh tranh c quy n i di n th c ra là m c giá cân b ng c a th tr ư ng.) Hoai Bao 218 109
The EUH Ngu n g c c a c quy n? Kinh t : L i th kinh t theo qui mơ. N u doanh nghi p cĩ ư c c im này s dn n c quy n t nhiên. Pháp lý: Quy n s h u trí tu , gi y phép ca chính ph , Hoai Bao 219 Nguyên t c t i a hố l i nhu n c a m t hãng c quy n thu n tuý. Vn nguyên t c c ơ $/q bn: MR = MC Song: – ư ng c u i di n vi doanh nghi p chính là ư ng c u ca tồn ngành (xem hình bên) Ví d : P = a- bQ thì: D (AR) MR = a – 2bQ. 0 Q Hoai Bao MR 220 110
The EUH Ti a hố l i nhu n khi MR = MC $/Q P1 P* P2 Li nhu n gi m D = AR MR Li nhu n gi m Q1 Q* Q2 Q Hoai Bao 221 MR # MC ? Nu Q Q* khi ĩ MC > MR và n u Q tng thì l i nhu n s gi m i Khi Q = Q* khi ĩ MC = MR thì l i nhu n ca doanh nghi p c quy n t t i a. Hoai Bao 222 111
The EUH Ví d Hãy xác nh s n l ư ng t ư c t i a hố l i nhu n c a m t doanh nghi p c quy n cĩ TC = Q + Q2 và ư ng c u th tr ư ng là P = a – bQ K qu ( iu ki n a> ): Q* = (a – )/2( +b) và P* = a- b(a-)/2( +b) Hoai Bao 223 Bài 8 Phân tích th tr ư ng c nh tranh và s can thi p c a chính ph Nguy n Hồi B o November 2, 2007 Hoai Bao 224 112
The EUH Ni dung hơm nay Hi u qu c a m t th tr ư ng c nh tranh S can thi p c a chính ph : – Giá t i a; giá t i thi u – Thu và tr c p – Tr giá và h n ng ch s n xu t – Thu nh p kh u và h n ng ch nh p kh u – Thu xu t kh u và h n ng ch xu t kh u Hoai Bao 225 Mt s thu t ng Consumer Surplus (th ng d ư ng ư i tiêu dùng) Producer Surplus (th ng d ư nhà s n xu t) Deadweight Loss (M t mát xã h i) Minimum and Maximum Prices (giá t i thi u và giá t i a) Price support (tr giá) Production quotas (h n ng ch s n xu t) Tax (thu ); unit tax (thu ơ n v ) Subsidy (tr c p) Import and Export quotas (h n ng ch nh p và xu t kh u) Tariff (thu quan) Hoai Bao 226 113
The EUH Thu t ng Hoai Bao 227 Th tr ư ng c nh tranh Giá Th ng d ư ng ư i tiêu dùng (CS) S CS = A A PS = B P NW = A + B B Th ng d ư nhà s n xu t (PS) D 0 Q L ng Hoai Bao 228 114
The EUH Two things in this life are certain: dead and tax! Trên i này ch cĩ hai iu ch c ch n: cái ch t và ĩng thu ! Hoai Bao 229 Ti sao chính ph ph i ki m sốt giá? Bo v ng ư i tiêu dùng To nên s thi u h t Cn cĩ m t c ơ ch phân ph i phi giá c (là c s tn t i tiêu c c) Hoai Bao 230 115
The EUH Giá t i a P DWL S A B P0 C D Pmax Thi u h t D Q Q1 Q0 Q2 231 Hoai Bao 231 Giá t i a khi c u ít co dãn D P Khi D ít ∆∆∆ CS = C - B S co dãn, tam giác A B B cĩ th P0 ln h ơn C D Pma C. Vì th x ng ư i tiêu dùng cĩ th b Q thi t Q0 Hoai Bao 232 116
The EUH Giá t i thi u (Mininmu Price) Khi giá qui nh khơng ư c th p h ơn Pmin lư ng c u là Q2 , DWL là di n tích tam P giác B và D S Pmin A B P 0 D C D Q2 Q0 Q3 Q Hoai Bao 233 Giá t i thi u Nu NSX s n xu t Q3, l ng s n ph m Q3 –Q2 s khơng bán c P S Thay i trong A th ng d ư sn x ut P B là ( A - D – E). 0 D C Phúc l i c a NSX b gi m. E DWL = B,D và E D Q Q2 Q0 Q3 Hoai Bao 234 117
The EUH Tr giá và h n ng ch s n xu t Ph n l n các chính sách v nơng nghi p th ư ng ư c th c hi n trên c ơ s tr giá. – Chính sách tr giá là quy nh giá c cao h ơn giá cân b ng th tr ư ng và chính ph s mua ht s n l ư ng th a. Chính sách này ơi khi cịn k t h p v i chính sách khuy n khích gi m s n l ư ng ho c gi i h n h n ng ch s n xu t. Hoai Bao 235 Tr giá Nu duy trì m c giá Ps Chính ph ph i mua s lu ng là : Qg = Q 2 –Q1 S P ∆ Q CS = - A – B g ∆PS = A + B + D Ps D A B P0 D + Q g D Q1 Q0 Q2 Q Hoai Bao 236 118
The EUH Tr giá P S Qg Chi phí c a chính ph là hình ch nh t = P (Q -Q ) Ps S 2 1 D A B P0 DWL D + Q g D Q1 Q0 Q2 Q Hoai Bao 237 Hn ng ch s n xu t S’ • Cung gi i h n m c Q1 • ư ng cung chuy n sang S’ = Q P 1 S PS D A ∆ B • CS = - A - B • ∆ PS = A - C P0 • DWL = - B - C C D Q1 Q0 Q Hoai Bao 238 119
The EUH Thu và tr c p Gánh n ng thu (hay l i ích do tr c p) mt ph n do ng ư i tiêu dùng ch u, m t ph n do nhà s n xu t gánh. Chúng ta s xem xét m t lo i thu c thù là lo i thu tính b ng m t s ti n trên m i ơ n v s n ph m. Hoai Bao 239 Tác ng c a th ơ n v P * S n l ư ng gi m S * Giá c u t ng D P 1 * Giá cung gi m A B P0 ∆ D CS = - A – B C t S ∆PS = -C – D P 1 ∆G = A + C D DWL = -B -D Q Q1 Q0 Hoai Bao 240 120
The EUH Tác ng c a thu tu thu c và co dãn ca cung và c u P D P S D P 1 S t D P 1 P0 P0 S P 1 t D S P 1 Q Q 1 0 Q Q1 Q0 Q Gánh n ng thu r ơi Gánh n ng thu r ơi vào ng ư i mua Hoai Bao vào ng ư i bán 241 Tr c p Gi ng nh ư thu , l i ích c a tr c p ư c chia ra cho c ng ư i mua và ng ư i bán. Nhi u hay ít tu vào co dãn c a m i bên. * S n l ư ng t ng P S * Gía c u gi m S P 1 * Gía cung t ng A B P0 E s ∆ C CS = C + D D D P 1 ∆PS = A + B ∆ G = -A -B - C -D -E D DWL = -E Q Q0 Q1 Hoai Bao 242 121
The EUH Li ích c a chính sách t do hố nh p kh u P * Giá trong n ư c gi m S * L ư ng c u t ng * L ư ng cung gi m P0 A ∆CS = A + B + C BC ST PW ∆PS = - A ∆NW = B + C D QIM Q QS Q0 QD Hoai Bao 243 Mc ích c a h n ng ch và thu nh p kh u Bo h s n xu t trong n ư c Là cơng c kinh t khuy n khích/h n ch ng ư i dân tiêu dùng m t m t hàng nào ĩ. To ra ngu n thu cho ngân sách chính ph Hoai Bao 244 122
The EUH Thu nh p kh u Di n tích A là di n S tích thu ư c c a P nhà s n xu t trong nư c Ng ư i tiêu dùng m t PW (1+ ST1 mát ph n di n tích A t) A D B C PW S + B + C + D. T Chính ph thu ư c ph n thu là D D Q S S D D Q Q 1 Q 1 Q Hoai Bao 245 Hn ng ch Nu áp d ng bi n pháp ánh thu nh p kh u, chính ph s thu ư c D, do ĩ m t P S S+quot mát rịng trong n ư c là B + a C. Nu áp d ng bi n pháp h n q ng ch nh p kh u, hình ch P A nh t D s tr thành l i D W B C nhu n c a nhà nh p kh u P sn ph m, và m t mát rịng trong n ư c là B + C D Q S S D D Q Q 1 Q 1 Q Hoai Bao 246 123
The EUH Thu quan vs H n ng ch Quota Tariff Lượng hàng và ngoại Biết chính xác Khó biết chính xác tệ để nhập khẩu Đối tượng hưởng lợi Người có quota Ngân sách chính phủ ngoài nhà sản xuất Khi cầu trong nước Giá trong nước tăng, nhà sản Giá trong nước không tăng, tăng xuất trong nước được lợi nhà sản xuất trong nước không được lợi Khi giá thế giới thay Giá trong nước không thay đổi Giá trong nước thay đổi đổi Nếu có độc quyền bán Còn sức mạnh độc quyền Hết sức mạnh độc quyền trong nước Hoai Bao 247 Thu xu t kh u và h n ng ch xu t kh u T do hố xu t kh u s làm: giá trong nư c t ng, l ư ng cung t ng, l ư ng c u gi m t ng th ng d ư xã h i Khi ánh thu ho c dùng h n ng ch lên hàng xu t kh u: t t c u làm gi m phúc li. Hi n nay h u h t các n ư c u t do hố xu t kh u. Hoai Bao 248 124
The EUH Tĩm t t Các mơ hình ơ n gi n c a cung và c u cĩ th ư c s d ng phân tích các chính sách khác nhau c a chính ph . m i tr ư ng h p, th ng d ư c a ng ư i tiêu dùng và nhà s n xu t ư c s d ng xác nh ư c và m t c a ng ư i tiêu dùng và nhà s n xu t Hoai Bao 249 Tĩm t t Khi chính ph th c hi n vi c ánh thu hay tr c p, giá c s khơng t ng lên hay gi m xu ng b ng v i l ư ng thu hay tr cp. Các chính sách can thi p c a chính ph th ư ng d n n m t mát xã h i (DWL). Can thi p c a chính ph vào th tr ư ng cnh tranh khơng ph i lúc nào c ng là iu x u. Hoai Bao 250 125
The EUH Bài t p: thu ơ n v ư ng cung và c u c a s n ph m X ư c th hi n b i các ph ươ ng trình sau : PS = (1/4)QS + 10. PD = (-1/4)QD + 60. V hai ư ng cung, c u lên cùng m t th và xác nh tr ng thái cân b ng. Khi chính ph ánh thu ơ n v 10$/sp thì s n l ư ng cân b ng, giá cung và giá c u là bao nhiêu? Xác nh kho n m t mát vơ ích do thu gây ra. Gi s c u co giãn h ơn và ph ươ ng trình ư ng c u là : PD = (- 3/20)QD + 50. Anh/ch hãy v ư ng c u m i lên cùng th trên. Gi s m c thu v n nh ư c . Theo Anh/ ch , m t mát vơ ích cao hay th p h ơn tr ư c? Ti n thu chính ph thu ư c nhi u hay ít h ơn tr ư c ? Hoai Bao 251 áp án Hoai Bao 252 126
The EUH áp án Khi ch ưa cĩ th : (100;35) Khi cĩ thu : P s+t = P d Hay (¼)Q+ 10 + 10 = (-1/4)Q + 60: (80; Ps = 30;Pd = 40) DWL = 100 Hoai Bao 253 Bài t p: h n ch ngo i th ươ ng ư ng cung và c u c a s n ph m Y ư c th hi n b i các ph ươ ng trình sau : PS = (1/8)QS + 2. PD = (-1/10)QD + 20. Hi n t i hàng Y khơng ư c phép trao i ngo i th ươ ng. Hãy v hai ư ng cung, c u lên cùng m t th và xác nh tr ng thái cân b ng. Mc giá trên th tr ư ng th gi i c a m t hàng này là 16$ m t ơ n v . N u hn ch ngo i th ươ ng ư c bãi b thì l ư ng xu t kh u là bao nhiêu? Khi cĩ trao i ngo i th ươ ng, ng ư i tiêu dùng trong n ư c ư c l i hay mt? T i sao? M c thay i v l ư ng c u là bao nhiêu? Anh/ch hãy tính m c thay i v th ng d ư ng ư i tiêu dùng. Khi cĩ trao i ngo i th ươ ng, các nhà s n xu t ư c hay m t? T i sao? Mc thay i v l ư ng cung là bao nhiêu? Anh/ch hãy tính m c thay i v th ng d ư nhà s n xu t. Tng tác ng i v i xã h i c a vi c bãi b h n ch ngo i th ươ ng là gì? Hoai Bao 254 127
The EUH Ti p theo câu trên Trong k ho ch t ng thu ngân sách và h n ch xu t kh u hàng thơ, chính ph ánh thu xu t kh u m t hàng Y v i m c 2 $ / ơ n v . Mc thay i v l ư ng c u, l ư ng cung là bao nhiêu? Tng tác ng i v i l ư ng xu t kh u là bao nhiêu? Anh/ch hãy tính m c thay i v th ng d ư nhà s n xu t và th ng d ư ng ư i tiêu dùng. Anh/ch hãy tính s ti n thu chính ph thu ư c t m t hàng Y. Tng tác ng i v i phúc l i xã h i c a chính sách thu này là gì ? Hoai Bao 255 áp án: th Hoai Bao 256 128
The EUH áp án Khi ch ưa cĩ ngo i th ươ ng (80;12) Khi ngo i th ươ ng: Pdomestic = Pworld = 16. Khi ĩ: – Qs= 112 – Qd = 40 – Qex = 72 – Th ng d ư tiêu dùng gi m: -240 – Th ng d ư ca nhà s n xu t t ng: 384 – Tng tác ng: 384-240 = 144 Khi cĩ th Tex = 2. Khi ĩ giá trong n ư c gi m xu ng cịn: P = P w – T = 16-2 = 14. Khi ĩ: – Cu: 60; Cung: 96 và xu t kh u là 36 – PS gi m: -208; CS t ng 100; S thu chính ph thu ư c = 72. Nh ư vy: DWL = -36. Hoai Bao 257 129
The UOE Lý thuy t trị ch i (Game Theory) Nguy n Hồi B o November 6, 2007 Hoai Bao 1 Ni dung hơm nay Nh ng tình hu ng mà chúng ta ph i ng x hàng ngày Lý thuy t trị ch i là gi? Trị ch i t nh v i thơng tin y Trị ch i ng v i thơng tin y Phân tích tình hu ng. Hoai Bao 2 1
The UOE Lu ý: Nh ng hình nh s d ng trong bài gi ng này c ly v t và ch cĩ tính minh ho . Hoai Bao 3 H Ng c Hà vs c Trí Ti p t c h p Ti p t c h p tác hay tác hay khơng? khơng? Hoai Bao 4 2
The UOE Ai g i ai? Hoai Bao 5 Tu i Tr vs Thanh Niên Ch n tin gì ng trên trang bìa hơm nay??? Hoai Bao 6 3
The UOE Attila Elizabeth (SYM) vs. Air Blade (Honda) Hoai Bao 7 Ghen hay khơng? Hoai Bao 8 4
The UOE Tr ti n nh u hay Karaoke? Hoai Bao 9 Làm th nào cĩ câu tr l i cho các tình hu ng trên? Mình ph i bi t mình, và c ng ph i bi t ng ư i – Ng ư i là ai? – H ang ngh gì? – Mc tiêu c a h là gì? – H cĩ nh ng l a ch n nào? Tr l i các câu h i trên và ư a ra quy t nh cho chính mình ĩ là “m t trị ch i” Bi t mình bi t ng i, tr m tr n tr m th ng . Hoai Bao 10 5
The UOE Lý thuy t trị ch i là gì? Game Theory : Nghiên c u các tình hu ng ra quy t nh cĩ liên quan n nhi u ng ư i và các quy t nh c a m i ng ư i nh h ư ng n quy t nh c a ng ư i khác. Hay nĩi các khác: Lý thuy t trị ch i s xác nh xác su t thành cơng khi cho tr ư c m t khơng gian chi n l ư c. Ngh a là m i ng ư i u cĩ h n 1 s l a ch n và l a ch n c a h nh h ư ng l n nhau. Ví d : H Ng c Hà s ốn xem c Trí cĩ h p tác v i mình n a hay khơng. N u cĩ thì mình ư c gì và m t gì, nu khơng thì ư c gì và m t gì. c Trí c ng toan tính nh ư vy. Ví d : N u hai ng ư i cùng g i, thì máy c a c hai u b n. Tt nh t là m t ng ư i g i và m t ng ư i thì i. V n là ai i? Lý thuy t trị ch i là gì? Ví d : Ban Biên t p báo Thanh Niên s ph i cĩ m t cu c hp kín quy t nh ch n tin gì ư a lên trang 1 c a báo ngày hơm nay. Và h c ng bi t ban Biên t p báo Tu i Tr c ng h p âu ĩ bàn v vi c này. Ví d : Cĩ hai dịng xe, m t dịng dành cho “phái y u” và mt dịng dành cho “phái m nh”. V i ngân sách cĩ h n, bn thân Honda l n SYM khơng th u t ư cùng m t lúc c hai dịng này và h l i là i th c nh tranh c a nhau. N u c hai cùng tung ra cùng lúc 1 dịng xe cho phái m nh (ho c phái y u) thì c hai u thi t. Chi n lư c t t nh t là m i hãng ch n dịng xe u t ư. V n là làm sao bi t i th c a mình ang u t ư dịng xe nào? Hoai Bao 12 6
The UOE Lý thuy t trị ch i là gì? Ví d : Nên ghen ra m t hay khơng? Nĩ tu thu c vào “cơ kia” cĩ “ ý” anh y hay khơng? N u cơ kia ang ý thì mình ghen và m t tình b n ( ư c tìn yêu); cịn ng ư c l i thì khơng c n ghen ( ư c c tình yêu l n tình bn). Và ng ư c l i. Ví d : Ai là ng ư i s tr ti n trong bu i h p m t hơm nay. N u h i “con gái” dành tr ti n cho bu i ti c nh u thì “h i con trai” tr ti n cho ch u karaoke; và ng ư i l i. Hi nào s hành ng tr ư c? Ti n tr cho nh u (bình quân u ng ư i) là ít hay nhi u h n ti n tr cho karaoke (bình quân u ng ư i)? Hoai Bao 13 Nh ng khái ni m c bn Ng i ch ơi (Players): Là nh ng ng ư i tham gia vào m t hay nhi u trị ch i. Ví d : Hà và Trí, Honda và SYM; hai cơ gái Lu t ch ơi (Rules): Là nh ng nguyên t c và ch tài trong m t cu c ch i. K c c (Payoff): Là l ư ng h u d ng (th ư ng là ti n) mà m t ng ư i ch i khi th ng ho c thua c a m t chiên l ư c c th trong trị ch i. Chi n l c (Strategy): Là m t t p các ph i ng c a ng ư i ch i cĩ th x y ra trong m t trị ch i. M t chi n l ư c ph i tr n v n, xác nh rõ ràng trong các tình hu ng b t ng . Chi n l c áp o (Dominant Strategy): Là chi n l ư c cĩ k t c c tt nh t b t ch p các chi n l ư c c a i th Chi n l c b áp o (Dominated Strategy): Là chi n l ư c cĩ k t cc t nh t b t ch p các chi n l ư c c a i th 7
The UOE Nh ng khái ni m c bn Chi n l c thu n tuý (Pure Strategy): Là chi n l ư c d trên phán ốn các chi n l ư c c a i th Chi n l c h n h p (Mixed Strategy): Là chi n l ư c khi khơng d ốn ư c chi n l ư c c a i th . Cân b ng (Equilibrium): Là m t k t qu (outcome) mà trong ĩ các bên tham gia cu c ch i khơng mu n thay i. Cân b ng áp o (Dominant Strategy Equilibrium): Là m t cân bng mà trong ĩ mi ng ư i ch i u s d ng chi n l ư c áp o ca mình. Cân b ng Nash (Nash Equilibrium): Là cân b ng mà trong ĩ các ng ư i ch i hành ng iu t t nh t mà h cĩ th làm khi i v i hành ng c a i ph ư ng. Tình th l ng nan c a ng i tù (Prinsoner’s dlemma): Là m t kt c c mà m c dù m i ng ư i hành ng khoan ngoan theo t ư li ca mình nh ưng k t nh n ư c thì khơng khơn ngoan Hoai Bao 15 Các d ng trị ch i Trị ch ơi ng th i (Simultaneous-move game): hay cịn g i là trị ch i t nh: là d ng trị ch i mà các ngu i ch i ph i hành ng cùng lúc. – Ban biên t p báo Thanh Niên và Tu i Tr ph i ra quy t nh ng th i. – Hai cơ gái ph i cùng quy t nh Trị ch ơi luơn phiên (Sequential-move game): hay cịn g i là trị ch i ng, là d ng trị ch i cĩ nhi u giai on và m i ng ư i ch i s hành ng m i giai on. – Nu Honda ra quy t nh tr ư c thì SYM s r t d dàng cĩ quy t nh. – Tr ti n nh u hay karaoke là trị ch i luơn phiên. Hoai Bao 16 8
The UOE Các d ng trị ch i Cn c vào thơng tin Kh n ng h p tác: Trị ch i v i thơng tin y Trị ch i h p tác (complete (cooperative games): các information): là m i ng ư i ng ư i ch i cùng l p ch i cĩ th tính tốn ch ư ng trình hành ng ư c k t c c (payoff) c a và cĩ bi n pháp ch tài các ng ư i ch i cịn l i. cho nh ng tho thu n Trị ch i v i thơng tin chung. khơng y (incomplete Trị ch i b t h p tác information). (non- cooperative games): khơng cĩ h p ng (kh ư c), ho c nu cĩ thì r t khĩ ch tài. Hoai Bao 17 Trong bài gi ng này: Trị ch i cĩ thơng tin hồn h o; Trị ch i khơng h p tác; và Trị ch i luơn phiên và ng th i. Hoai Bao 18 9
The UOE Nm gi nh quan tr ng 1. Mi ng ư i ra quy t nh (ng ư i ch i – player) luơn cĩ hai hay nhi u l a ch n. 2. Mi l a ch n ph i d n n m t k t c c rõ ràng (th ng, thua hay hồ) khi k thúc cu c ch i. 3. Kt c c c th cho m i ng ư i ch i ph i g n v i m i giai on k t thúc (m t trị ch i cĩ t ng b ng khơng – zero sum game nhg a là t ng t t c các k t c c c a các ng ư i ch i là b ng zero khi k t thúc m i giai on ch i). 4. Các ng ư i ch i u cĩ ki n th c hồn h o v trị ch i c ng nh ư v i ph ư ng c a h . Ngh a là anh ta/ch ta bi t y chi ti t các lu t l c a trị ch i c ng nh ư kt c c c a t t c các ng ư i khác. 5. Tt c nh ng quy t nh c a ng ư i ch i là duy lý (rational), m i ng ư i ch i, ch ng h n cĩ hai l a ch n, thì khi ĩ h s l a ch n cái nào em li k t c c t t nh t. Trị ch i luơn phiên (Sequential-move game) Hoai Bao 20 10
The UOE Tình hu ng c a Honda vs. SYM Nam (-5; -5) Nam SYM N (10 ;20 ) Honda Nam (20 ;10 ) N SYM N (-5-5) Hoai Bao 21 Qui lu t 1: Nhìn xa h ơn và suy lu n ng c v (Look ahead and reason backward) Hoai Bao 22 11
The UOE Ng ư i tiên phong là ng ư i khơn? Khơng ch c! Trong ch , n u gian hàng c a b n là ng ư i niêm y t giá c nh tr ư c, i th c a b n s cĩ c hi h giá dành khách hàng. Trong m t tr n ánh, n u m t bên ra quân tr ư c cĩ th bc l y u im và bia kia s khai thác. Khi cơng ty quy t nh tung ra m t s n ph m m i trên th tr ư ng. B n ph i u t ư ng ư i tiêu dùng hi u nĩ là gì, cơng d ng m i, ch c n ng v ư t tr t so v i các s n ph m hi n hành ng ư i i sau khơng c n ph i làm nh ư vy n a! H s c ư i trên l ưng (piggyback) trên l ưng c a ng ư i i tr ư c). Hoai Bao 23 Chi n thu t e do (a threat) : là chi n l ư c tác ng vào chi phí i ph ư ng thay i hành vi hay ni m tin. Li h a (a promise) : là chi n l ư c tác ng vào l i ích i ph ư ng thay i hành vi hay ni m tin. Mc tin c y (credibility) ca “ e do ” hay “l i h a” trong trị ch i là y u t then ch t. Ví d : i m b o hi m hay khơng? Hoai Bao 24 12
The UOE e do khơng tin c y và tin c y XYZ Gia nh p Khơng gia nh p Tn cơng $30 (ABC) $40 (ABC) ABC $-10 (XYX) $0 (XYX) Khơng t n cơng $50 (ABC) $100 (ABC) $10 (XYX) $0 (XYX) XYZ Gia nh p Khơng gia nh p Tn cơng $30 (ABC) $40 (ABC) ABC $-10 (XYX) $0 (XYX) Khơng t n cơng $20 (ABC) $70 (ABC) $10 (XYX) $0 (XYX) Hoai Bao 25 Trị ch i ng th i (Simultaneously-move game) Hoai Bao 26 13
The UOE “Quay bài” hay khơng? Nh ng sinh viên khác Quay Khơng Quay 8 (Mình) 10 (Mình) “Mình” 6 (Khác) 4 (Khác) Khơng 4 (Mình) 5 (Mình) 8 (Khác) 5 (Khác) Hoai Bao 27 Qui lu t 2: Nu cĩ chi n l c áp o, hãy s dng. (If you have a dominant strategy, use it) Hoai Bao 28 14
The UOE Tình th l ư ng nan c a ng ư i tù Linh Khai Khơng khai Khai 5 n m Th (Vi t) 20 n m (Linh) Vi t Khơng khai 20 n m (Vi t) Ph c h i nhân Th (Linh) ph m Nh n xét: Mc dù mi ng i hành ng khoan ngoan, nh ng k t qu chung l i khơng khơn ngoan. Mi ng ư i v t rác b a bãi, h qu là ai c ng chi t thi t do ư ng ph b n thi u. Tt c các t nh u ưu ãi u t ư và c nh tranh nhau, t t c u cĩ k t c c x u (ch y ua xu ng áy) Ai c ng c v ư t lên khi n ngã t ư, khơng ch u nh ư ng, h u qu là t t c b k t l i. Hoai Bao 30 15
The UOE Chi n l ư c c a A và B Cơng ty B Gi m giá Khơng làm Ci ti n gì c ch t lư ng Gi m giá 90 (A) 120 (A) 150 (A) 90 (B) 110 (B) 110 (B) Khơng làm 100 (A) 150 (A) 200 (A) Cơng ty A gì c 110 (B) 150 (B) 140 (B) Ci ti n 110 (A) 140 (A) 170 (A) ch t 150 (B) 120 (B) 170 (B) lư ng Hoai Bao 31 Chi n l ư c c a A và B i v i cơng ty A: i vi cơng ty B Khơng cĩ chi n l ư c áp Khơng cĩ chi n l ư c o th ng tr “Gi m giá” là chi n l ư c “Gi m giá” là chi n lư c b áp o bi chi n l ư c b áp o b i chi n l ư c hai chi n l ư c cịn li. “c i ti n ch t l ư ng” Hãy lo i b chi n l ư c Lưu ý, gi m giá khơng “gi m giá” ra kh i trị ch i ph i là chi n l ư c b áp cho dù B ch n chi n lư c o b i chi n l ư c gì i ch ng na “khơng làm gì c”. Hoai Bao 32 16
The UOE Chi n l ư c l p l i Cơng ty B Gi m giá Khơng làm Ci ti n gì c ch t lư ng Gi m giá 90 (A) 120 (A) 150 (A) 90 (B) 110 (B) 110 (B) Khơng làm 100 (A) 150 (A) 200 (A) Cơng ty A gì c 110 (B) 150 (B) 140 (B) Ci ti n 110 (A) 140 (A) 170 (A) ch t 150 (B) 120 (B) 170 (B) lư ng Hoai Bao 33 Qui lu t 3: Nu khơng cĩ chi n l c áp o, c tìm m t chi n l c áp o lp l i khác . (If you do not have any dominant strategy, try to find an iterated dominant strategy) Hoai Bao 34 17
The UOE Khi khơng cĩ chi n l ư c áp o Uniliver Qu ng cáo Khơng Qu ngcáo 10 (P&G) 15 (P&G) 5 (Uni) 0 (Uni) P&G Khơng 6 (P&G) 20 (P&G) 8 (Uni) 2 (Uni) Uniliver ch n chi n l ư c áp o, P&G ph i ch n chi n l ư c da theo: Khơng. Qui lu t 4: Nu khơng cĩ chi n l c áp o, gi s i ph ơ ng c a mình h s d ng chi n l c áp o ca h , khi ĩ ch n chi n l c phù h p ti p theo . (If you do not have any dominant strategy, then assume that your rival will use this dominant strategy and choose your strategy accordingly) Hoai Bao 36 18
The UOE Pepsi vs. Coke Khơng ai cĩ chi n l ư c Pepsi áp o! Giá th p Giá trung Giá cao bình Giá th p 100 (C) 120 (C) 140 (A) 75 (P) 70 (P) 60 (B) Giá trung 95 (C) 130 (C) 150 (C) Coke bình 90 (P) 95 (P)) 110 (P) Giá cao 90 (C) 120 (C) 160 (C) 110 (P) 120 (P) 110 (P) Hoai Bao 37 Nu khơng cĩ chi n l ư c áp o Khi ĩ, chi n l ư c t t nh t cho m i ng ư i ch i là hành x d a trên các chi n l ư c mà h ngh r ng i th c a mình s s dng. Trong tình hu ng trên: Coke ch n “giá th p” thì Pepsi nên ch n “giá th p”. Ng ư c l i, n u Pepsi ch n “giá th p” thì Coke c ng ch n “giá th p”. Cân b ng này cĩ tên g i là cân b ng Cân b ng Nash . Hoai Bao 38 19
The UOE Mt ví d khác v cân b ng Nash Kinh ơ Giá th p Qu ng cáo Giá th p 60 ( P) 60 ( P) 60 (K ) 80 (K ) c Phát Qu ng cáo 80 ( P) 50 ( P) 60 (K ) 50 (K ) Cĩ hai cân b ng Nash tình hu ng trên Hoai Bao 39 Qui lu t 5: Nu c hai u khơng cĩ chi n l c áp o, nên ch n m t tình hu ng cân bng chung . (If neither firms has a dominant strategy, you should choose the equilibrium) Hoai Bao 40 20
The UOE Nu khơng cĩ cân b ng Nash Kinh ơ Giá th p Qu ng cáo Giá th p 15 ( P) 17 ( P) 15 (K ) 14 (K ) c Phát Qu ng cáo 17 ( P) 15 ( P) 14 (K ) 15 (K ) Khơng cĩ cân b ng nào trong tình hu ng này. Hoai Bao 41 Chi n l ư c h n h p Gi p là xác su t c Phát ch n chi n lư c “giá th p”; khi ĩ (1-p) là xác su t ca chi n l ư c “qu ng cáo”. Gi q là xác su t Kinh ơ ch n chi n l ư c “giá th p”; khi ĩ (1-q) là xác su t c a chi n l ư c “qu ng cáo”. (p; q <1) Khi ĩ (xem hình bên) Hoai Bao 42 21
The UOE Li nhu n k v ng Kinh ơ (q) Giá th p Qu ng cáo Giá th p 15 ( P) 17 ( P) 15q+17(1-q) 15 (K ) 14 (K ) 15q+14(1-q) c Qu ng cáo 17 ( P) 15 ( P) 17q+15(1-q) Phát 14 (K ) 15 (K ) 14q+15(1-q) 15p+17(1-p) 17p+15(1-p) (p) 15p+14(1-p) 14p+15(1-p) Trong b ng trên, các ơ c p nh t l i nhu n k v ng (expected profit) cho m i chi n l ư c c a t ng cơng ty. Hoai Bao 43 Gi i thích thêm Li nhu n k v ng ca c Phát khi h ch Kinhn giá th p ơ (q) Giá th p Qu ng cáo Giá th p 15 ( P) 17 ( P) 15q+17(1-q) Li nhu n k 15 v (Kng c)a 14 (K ) 15q+14(1-q) Kinh ơ khi c Phát c Qu ng cáoch n giá 17 th ( pP) 15 ( P) 17q+15(1-q) Phát 14 (K ) 15 (K ) 14q+15(1-q) 15p+17(1-p) 17p+15(1-p) (p) 15p+14(1-p) 14p+15(1-p) Li nhu n k v ng ca Kinh ơ khi h ch n giá th p Hoai Bao 44 22