Thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam: Thị trường đang rộng mở

Nội dung text: Thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam: Thị trường đang rộng mở

1. Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI VIỆT NAM: THỊ TRƯỜNG ĐANG RỘNG MỞ Nguyễn Thị Diễm Hiền *, Trần Thanh Vũ TÓM TẮT Thanh toán không dùng tiền mặt đã trở các hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt nên phổ biến ở nhiều quốc gia. Tại Việt Nam, với nhiều giải pháp khác nhau. Bài viết nhằm trong những năm gần đây, Chính phủ đã có đánh giá thực trạng hoạt động thanh toán những động thái tích cực nhằm thúc đẩy hoạt không dùng tiền mặt tại Việt Nam trong những động thanh toán không dùng tiền mặt như ban năm gần đây cũng như đưa ra một số nhận hành các quyết định phê duyệt Đề án nâng cao định về khả năng phát triển thị trường thanh khả năng tiếp cận dịch vụ ngân hàng cho nền toán không dùng tiền mặt. kinh tế, phê duyệt Đề án đẩy mạnh thanh toán Từ khóa: Thanh toán không dùng tiền mặt, qua ngân hàng đối với các dịch vụ công Về hoạt động thanh toán, tổ chức tín dụng, tài phía các tổ chức tín dụng cũng đang đẩy mạnh khoản giao dịch DEVELOPMENT OF NON-CASH PAYMENTS: A POTENTIAL MARKET IN VIETNAM ABSTRACT Non-cash payment is a popular method for intensifying payment for public services of payments in many countries. In recent Credit institutions are inproving non-cash years, many documents were approved as payment activities with many solutions. This Decision No. 1726/QD-TTg dated September paper aims to review the situation of non-cash 5, 2016, approving the scheme on increase payment in Vietnam in recent years as well of accessibility to banking services for the as to have some suggestion of developing the economy, Decision No. 241/QD-TTg dated non-cash payment market. Jannuary 23, 2018, approving the scheme Key words: non-cash payment, settlement activities, credit institutions, transaction account 1. GIỚI THIỆU Từ năm 2005, Quốc hội đã ban hành Luật tài chính tín dụng cũng đã chủ động trong việc Giao dịch điện tử số 51/2005/QH11. Từ đó bắt kịp xu hướng công nghệ, triển khai các đến nay, thanh toán không dùng tiền mặt đang hình thức, dịch vụ thanh toán không dùng tiền dần trở thành xu thế bởi sự tiện lợi mà nó mặt ứng dụng công nghệ mới, gia tăng tiện mang lại cho người sử dụng nói riêng và nền ích nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của kinh tế nói chung. Cùng với những động thái khách hàng. Bài viết này nhằm nhìn lại quá hỗ trợ tích cực từ phía Chính phủ, các tổ chức trình mở rộng thanh toán không dùng tiền mặt * ThS. GV., Khoa Tài chính Ngân hàng, Trường ĐH Kinh tế - Luật, ĐHQG TP.HCM TS. GVC., Khoa Tài chính Ngân hàng và Kế toán Kiểm toán, Trường ĐH Kinh tế Kỹ thuật Bình Dương 78
2. Thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt nam tại Việt Nam trong những năm vừa qua, đồng mặt cũng giúp cho việc kiểm soát lạm phát và thời đánh giá những cơ hội, khó khăn mà các minh bạch các giao dịch tài chính. Khi giảm tổ chức tài chính tín dụng đang gặp phải để có bớt được lượng tiền mặt trong lưu thông, chính thể phát triển tương xứng với khả năng của sách tiền tệ của ngân hàng Nhà nước thông chính các tổ chức này cũng như đáp ứng kịp qua sử dụng công cụ tỷ lệ dự trữ bắt buộc dễ thời nhu cầu thị trường. kiểm soát được việc thực hiện kế hoạch đề ra hơn. Về phía các tổ chức tài chính tín dụng, 2. SỰ HỖ TRỢ TỪ CHÍNH PHỦ ĐỐI VỚI đặc biệt là ngân hàng, thanh toán không dùng HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN KHÔNG tiền mặt giúp giảm chi phí giao dịch, cất trữ, DÙNG TIỀN MẶT bảo quản tiền. Với người sử dụng thì thanh Thanh toán không dùng tiền mặt đem lại toán không dùng tiền mặt giúp tiện lợi và an những lợi ích thiết thực cho cả xã hội, tổ chức toàn hơn cho tài sản. Chính vì vậy, trong thời tài chính tín dụng và người sử dụng. gian vừa qua, cùng với sự phát triển của công Đối với tổng thể nền kinh tế, thanh toán nghệ, Chính phủ đã không ngừng có những không dùng tiền mặt giúp tiết kiệm khối động thái tích cực nhằm đẩy mạnh hoạt động lượng tiền mặt trong lưu thông, từ đó giảm bớt thanh toán không dùng tiền mặt như chuẩn hóa những chi phí liên quan đến việc phát hành và các tiêu chuẩn giao dịch, xây dựng hành lang lưu thông tiền như chi phí in ấn, kiểm đếm, pháp lý cho hoạt động thanh toán trực tuyến, chuyên chở, bảo quản và huỷ bỏ tiền cũ, rách, phát triển cơ sở hạ tầng tài chính, tạo điều kiện trong đó vấn đề chuyên chở và bảo quản tiền cho các công ty Fintech, thí điểm hoạt động mặt đang là nỗi lo lắng của nhiều người hiện thanh toán không dùng tiền mặt ở một số lĩnh nay. Bên cạnh đó, thanh toán không dùng tiền vực, địa bàn Bảng 1. Một số mốc thời gian đáng chú ý trong quá trình mở rộng thanh toán không dùng tiền mặt Thời gian Văn bản Cơ quan ban hành 2005 Luật giao dịch điện tử số 51/2005/QH2011 Quốc hội Nghị định số 35/2007/NĐ-CP về giao dịch điện tử trong 2007 Chính phủ hoạt động ngân hàng Nghị định số 101/2012/NĐ-CP về thanh toán không dùng 2012 Chính phủ tiền mặt Nghị định số 25/2014/NĐ-CP quy định về phòng chống 2014 tội phạm và vi phạm khác có sử dụng công nghệ cao Chính phủ trong hoạt động thanh toán điện tử Nghị định số 80/2016/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 2016 Chính phủ số 101/2012/NĐ-CP Quyết định số 2545/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát triển 2017 thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn Thủ tướng Chính phủ 2016 - 2020 Quyết định số 1726/QĐ-TTg phê duyệt Đề án nâng cao 2016 Thủ tướng Chính phủ khả năng tiếp cận dịch vụ ngân hàng cho nền kinh tế Quyết định số 241/QĐ-TTg phê duyệt Đề án đẩy mạnh 2018 Thủ tướng Chính phủ thanh toán qua ngân hàng đối với các dịch vụ công Nguồn: Tác giả tổng hợp 79
3. Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật Chính phủ cũng hỗ trợ từ việc phát triển phát triển của thương mại điện tử và nhu cầu một số phương tiện và hình thức thanh toán ngày càng gia tăng về thanh toán trực tuyến mới, ban hành các quy định về việc phòng, cũng như sự tiện lợi trong thanh toán không chống tội phạm trong hoạt động thanh toán điện dùng tiền mặt, nhiều ngân hàng tại Việt Nam tử . Từ đó, các tổ chức tài chính ngân hàng đang tích cực triển khai các dịch vụ thanh toán đã mạnh dạn đầu tư vào công nghệ, thiết bị không dùng tiền mặt. Hầu hết các ngân hàng thanh toán điện tử, tiếp tục đẩy mạnh hoạt động thương mại đã thiết lập và nâng cấp hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam. core banking, đồng thời phát triển hệ thống 3. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH thanh toán nội bộ, tích hợp đa kênh thanh toán TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI hiện đại trên di động, trên Internet, dịch vụ tin VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN VỪA QUA nhắn chủ động đáp ứng được nhu cầu ngày Trong thời gian vừa qua, nắm bắt được sự càng đa dạng của khách hàng. Hình 1. Tỷ lệ tiền mặt lưu thông/Tổng phương tiện thanh toán qua các năm (%) Nguồn: Tổng hợp từ NHNN Số liệu từ NHNN cho thấy tỷ lệ tiền mặt quen về sử dụng tiền mặt trong thanh toán lưu thông/ tổng phương tiện thanh toán từ đã có chuyển biến tích cực theo hướng ngày năm 2012 đến nay vẫn ở mức khoảng 12%/ càng nhiều người chọn hình thức thanh toán năm, tuy nhiên tỷ lệ này bắt đầu có xu hướng không dùng tiền mặt thay cho thanh toán giảm, điều này thể hiện nhận thức và thói bằng tiền mặt. Hình 2. Số lượng giao dịch của Hệ thống thanh toán quốc gia qua các năm Nguồn: Tổng hợp từ NHNN 80
4. Thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt nam Số lượng giao dịch của Hệ thống thanh giao dịch của Hệ thống thanh toán quốc gia toán quốc gia qua từ năm 2013 đến nay tăng đều từ năm 2012 đến năm 2016 và đột có sự gia tăng rất mạnh. Năm 2013 chỉ có ngột tăng nhanh ở cuối năm 2017. Riêng giá 10.543.273 giao dịch với giá trị 8.186.247 tỷ trị giao dịch của Hệ thống thanh toán quốc đồng thì năm 2017 đã đạt đến 31.966.843 giao gia năm 2017 so với năm 2016 tăng 34% cho dịch với giá trị 16.810.801 tỷ đồng1. Cùng thấy thị trường thanh toán không dùng tiền với sự phát triển của thương mại điện tử và mặt đang ngày càng có xu hướng phát triển sự tham gia của các công ty Fintech, số lượng mạnh. 1 Nguồn: Tổng hợp từ số liệu của NHNN Việt Nam Bảng 2. Giá trị giao dịch của Hệ thống thanh toán quốc gia qua các năm Đơn vị: tỷ đồng Thời điểm Q4/2013 Q4/2014 Q4/2015 Q4/2016 Q4/2017 Tiểu hệ thống giá trị cao (HV) 7.794.388 9.970.187 11.228.089 11.825.830 15.936.763 Tiểu hệ thống giá trị thấp (LV) 391.859 493.007 570.925 692.363 874.038 Nguồn: Tổng hợp từ NHNN Để thực hiện thanh toán không dùng tiền những năm vừa qua, khi các doanh nghiệp, mặt, điều bắt buộc là các tổ chức, cá nhân các tổ chức bắt đầu thực hiện chi trả thu nhập phải có sử dụng tài khoản thanh toán qua qua tài khoản tiền gửi, bên cạnh đó các ngân ngân hàng. Về phía các tổ chức, việc thanh hàng triển khai mạnh các tiện ích phục vụ toán qua ngân hàng đã trở nên phổ biến, tuy khách hàng cũng như các hoạt động hỗ trợ nhiên với các cá nhân thì chưa có một văn tích cực thì số lượng tài khoản giao dịch của bản pháp lý nào quy định về việc buộc sử cá nhân cũng như số dư trên tài khoản thanh dụng thanh toán qua ngân hàng mà chủ yếu toán cá nhân bắt đầu chuyển biến theo hướng dựa vào nhận thức của mỗi người. Trong tích cực. Bảng 3. Tài khoản tiền gửi thanh toán của cá nhân từ năm 2012 đến năm 2017 Thời điểm Q4/2012 Q4/2013 Q4/2014 Q4/2015 Q4/2016 Q4/2017 Số lượng (Nghìn 42.115,91 46.763,00 54.449,60 60.207,27 68.698,00 69.188,00 tài khoản) Số dư (Tỷ đồng) 85.370,00 115.050,00 156.318,00 202.886,00 252.177,00 325.516,00 Nguồn: Tổng hợp từ NHNN Sự gia tăng về tài khoản tiền gửi thanh đồng. Số lượng tài khoản tiền gửi thanh toán toán của cá nhân đóng góp một phần không và số dư tiền gửi trên tài khoản thanh toán liên nhỏ trong việc sử dụng dịch vụ thanh toán tục gia tăng trong các năm cho thấy cá nhân không dùng tiền mặt. Tính đến cuối năm 2017, bắt đầu có sự quan tâm nhất định đến việc thay số lượng tài khoản tiền gửi thanh toán cá nhân đổi thói quen nắm giữ tiền mặt, từ đó có thể tại các tổ chức tín dụng Việt Nam đạt đến con thay đổi hành vi chuyển từ thanh toán bằng số 69.188 triệu tài khoản với số dư 325.516 tỷ tiền mặt sang thanh toán qua tài khoản. 81
5. Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật Hình 3. Số lượng tài khoản và số dư tài khoản tiền gửi thanh toán cá nhân từ năm 2012-2017 Nguồn: Tổng hợp từ NHNN Không chỉ thanh toán điện tử qua các hệ tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán đã đẩy thống thanh toán thông qua internetbanking, mạnh việc phát hành thẻ. Tình hình phát hành mobilebanking, việc phối hợp với các đơn vị thẻ qua các năm thể hiện ở hình 4. thanh toán cũng phát triển mạnh. Theo đó, các Hình 4. Tổng số lượng thẻ phát hành lũy kế từ năm 2012 đến 2017 Đơn vị: triệu thẻ Nguồn: Tổng hợp từ NHNN Đối với các ngân hàng thương mại, ngoài là do nhờ có hạ tầng viễn thông tốt, với tốc việc tiếp tục hoàn thiện và phát triển các độ truy cập cao đã tạo tiền đề cho việc phát phương thức thanh toán truyền thống như triển thanh toán, đem lại tiện lợi cho người sử lệnh chi, nhờ thu thì các ngân hàng đã dụng. Trong việc thanh toán không dùng tiền và đang chủ động triển khai giải pháp ngân mặt, mặc dù lệnh chi vẫn chiếm tỷ trọng lớn hàng di động và ngân hàng số, qua đó cung trong tổng số món giao dịch nhưng thẻ ngân cấp dịch vụ tài chính, chuyển tiền, thanh toán hàng đã có sự bứt phá lớn về số món giao dịch hóa đơn đến khách hàng. Có được điều này trong những năm vừa qua, riêng năm 2017 82
6. Thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt nam là 183.839.512 món, tăng 141% so với năm riêng chín tháng đầu năm 2017, số lượng giao 2016 (80.287.856 món)1. Trong năm 2016, dịch qua điện thoại di động đạt 94,5 triệu giao số lượng giao dịch thanh toán qua internet dịch với giá trị đạt 457 nghìn tỷ đồng, tăng đạt gần 125 triệu giao dịch với giá trị đạt trên mạnh so với năm 2016. Với lĩnh vực thanh 7.200 nghìn tỷ đồng, số lượng giao dịch qua toán, số lượng giao dịch thẻ nội địa trong năm điện thoại di động đạt trên 97 triệu giao dịch 2017 tăng khoảng 50% so với năm 2016, trong với giá trị đạt trên 303 nghìn tỷ đồng. Chỉ tính khi giá trị giao dịch tăng khoảng 75%. 1 Nguồn: Tổng hợp từ số liệu thống kê của NHNN Việt Nam Bảng 4. Số lượng món giao dịch qua các phương tiện thanh toán từ năm 2012 đến năm 2017 Thời điểm Q4/2012 Q4/2013 Q4/2014 Q4/2015 Q4/2016 Q4/2017 Thẻ ngân hàng 6.560.581 7.427.228 10.014.933 17.060.551 23.800.682 55.835.958 Séc 95.652 152.811 186.874 123.287 250.046 207.601 Lệnh chi 49.270.960 58.687.645 57.272.609 51.333.834 64.872.278 180.184.089 Nhờ thu 396.788 419.051 384.511 810.374 999.441 13.117.840 Phương tiện 22.080.466 25.240.002 26.023.181 45.240.963 61.353.707 12.649.569 thanh toán khác Nguồn: Tổng hợp từ NHNN Công nghệ cũng đã giúp phát triển, tiếp thị mắt đã tạo nên sự an tâm cho khách hàng và cung cấp dịch vụ trực tiếp đến khách hàng khi sử dụng các dịch vụ. Tính đến cuối năm nhanh chóng, đơn giản, hiệu quả hơn. Đơn cử 2017, đã có 46/76 ngân hàng thương mại và như trong thanh toán đã sử dụng công nghệ chi nhánh ngân hàng nước ngoài có triển khai số hóa thẻ dùng thanh toán trên website và di dịch vụ thanh toán qua điện thoại di động và động. Ngoài ra, nhiều thiết bị di động được khoảng 70 tổ chức cung ứng dịch vụ thanh trang bị công nghệ xác thực sinh trắc học tiên toán triển khai internetbanking. tiến như nhận dấu vân tay, mạch máu, mống Bảng 5: Giá trị giao dịch qua các phương tiện thanh toán từ năm 2012 đến năm 2017 Đơn vị: Tỷ đồng Thời điểm Q4/2012 Q4/2013 Q4/2014 Q4/2015 Q4/2016 Q4/2017 Thẻ ngân hàng 28.429 32.217 45.174 73.224 127.580 156.179 Séc 42.042 19.602 19.179 19.519 87.933 95.133 Lệnh chi 9.402.792 10.452.306 12.341.100 11.256.509 12.001.815 22.381.691 Nhờ thu 216.960 218.571 321.940 774.711 845.493 1.426.314 Phương tiện 2.672.146 2.878.840 1.669.210 3.701.129 4.302.075 1.667.783 thanh toán khác Nguồn: Tổng hợp từ NHNN 83
7. Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật Sự phát triển mạnh mẽ của các công ty địa bàn. Hầu hết các cửa hàng, quán ăn, quán Fintech cũng góp phần thu hút được nguồn cà-phê đều đặt thêm một máy thanh toán chấp nhân lực chất lượng cao với nhiều sản phẩm nhận thẻ (POS) để phục vụ khách hàng. dịch vụ mới làm phong phú thị trường thanh Sự phát triển mạnh của các dòng điện toán điện tử với các dịch vụ thanh toán trực thoại thông minh cũng đang tạo ra nhiều thuận tuyến như Momo, Onepay, 123pay đã giúp lợi cho việc tiếp cận dịch vụ thanh toán không tạo ra một môi trường năng động, thuận tiện, dùng tiền mặt. Theo một nghiên cứu gần đây*, từ đó ngày càng có nhiều người dùng dịch vụ, tỷ lệ người sử dụng điện thoại thông minh tại tin tưởng hơn với việc sử dụng các hình thức Việt Nam đã tăng 2,8 lần từ năm 2012 đến năm thanh toán không dùng tiền mặt. 2017. Thêm vào đó, việc triển khai dịch vụ tài chính trên nền tảng internet và di động của các 4. Nhu cầu sử dụng thanh toán tổ chức cung ứng dịch vụ đã giúp người dân không dùng tiền mặt hiện nay chủ động hơn về thời gian và lựa chọn hình Theo Hiệp hội Thương mại điện tử Việt thức thanh toán từ nhiều dịch vụ khác nhau Nam, tốc độ tăng trưởng của thương mại điện như internetbanking, mobilebanking, mPOS, tử năm 2017 đã vượt 25% so với năm 2016, QR Pay, ví điện tử Hơn nữa, chi phí dịch vụ riêng với lĩnh vực bán lẻ trực tuyến thì tỷ lệ trong thanh toán điện tử thấp hơn khá nhiều tăng doanh thu năm 2017 đạt 35% so với năm (một số ngân hàng Techcombank, VP Bank 2016 cho thấy nhu cầu sử dụng dịch vụ thanh hiện không phu phí thanh toán online) có thể toán trực tuyến sẽ còn gia tăng trong thời gian giúp người dân tăng nhu cầu sử dụng dịch vụ sắp đến. Chỉ riêng thành phố Hà Nội, tính đến điện tử thay vì dịch vụ truyền thống, từ đó tạo cuối năm 2017, thành phố đã tiếp nhận và chấp cơ sở để gia tăng thanh toán không dùng tiền thuận gần bảy nghìn website thương mại điện mặt nhờ vào thanh toán điện tử. tử của tổ chức, cá nhân đăng ký hoạt động trên * Nguồn: Công ty nghiên cứu thị trường Nielsen Hình 5. Giao dịch qua ATM qua các năm Nguồn: Tổng hợp từ NHNN 84
8. Thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt nam Giao dịch qua ATM liên tục tăng qua các trị giao dịch qua ATM tăng 22% so với năm năm gần đây. Với 17.558 máy ATM trên toàn 2016), thị trường thanh toán thẻ nói chung và quốc vào cuối năm 2017, số lượng giao dịch ATM đang mở ra những cơ hội lớn về dịch qua ATM năm 2017 đạt 783.066.134 giao dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt cho các tổ với giá trị giao dịch 2.147.699 tỷ đồng (giá chức cung ứng dịch vụ thanh toán tại Việt Nam. Hình 6. Giao dịch qua POS/EFTPOS/EDC qua các năm Nguồn: Tổng hợp từ NHNN Quyết định 241/QĐ-TTg ngày 23 tháng 02 ––70% công ty điện lực chấp nhận thanh năm 2018 của Thủ tướng Chính phủ về việc toán hóa đơn tiền điện qua ngân hàng; tại địa phê duyệt Đề án đẩy mạnh thanh toán qua bàn thành phố, quận, thị xã thuộc tỉnh, thành ngân hàng đối với các dịch vụ công: thuế, phố trực thuộc trung ương phấn đấu 70% số điện, nước, học phí, viện phí và chi trả các tiền điện được thanh toán qua ngân hàng chương trình an sinh xã hội cũng xác định ––70% công ty nước chấp nhận thanh toán mục tiêu chung là “Đẩy mạnh thanh toán hóa đơn tiền nước qua ngân hàng; 50% cá dịch vụ công và chi trả an sinh xã hội qua nhân, hộ gia đình ở các thành phố lớn thực ngân hàng, góp phần xây dựng Chính phủ hiện thanh toán tiền nước qua ngân hàng điện tử, nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ ––100% trường đại học, cao đẳng chấp ngân hàng của nền kinh tế và phát triển thanh nhận thanh toán học phí qua ngân hàng và toán không dùng tiền mặt”, theo đó phấn đấu 80% số sinh viên tại các trường đại học, cao đến năm 2020 có: đẳng nộp học phí qua ngân hang ––80% giao dịch nộp thuế tại các thành ––50% bệnh viện tại các thành phố lớn phố trực thuộc trung ương, thành phố thuộc chấp nhận thanh toán viện phí qua ngân hàng tỉnh thực hiện qua ngân hàng; 100% Kho bạc Nhà nước các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ––20% số tiền chi trả an sinh xã hội được ương; Kho bạc Nhà nước quận, thành phố, thị thực hiện qua ngân hàng xã thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương Tại các thành phố lớn như Hà Nội, Ủy có thiết bị chấp nhận thẻ ngân hàng phục vụ ban nhân dân thành phố Hà Nội ban hành việc thu ngân sách nhà nước kế hoạch số 51/KH-UBND ngày 23 tháng 85
9. Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật 02 năm 2018 triển khai thực hiện Đề án phát 5. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CẦN THỰC HIỆN triển thanh toán không dùng tiền mặt trên NHẰM ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG THANH địa bàn Hà Nội giai đoạn 2018-2020 nhằm TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MĂT TẠI thực hiện các mục tiêu đến cuối năm 2020 VIỆT NAM HIỆN NAY 100% các siêu thị, nhà hàng, trung tâm mua Rào cản lớn nhất hiện nay vẫn là thói quen sắm và cơ sở phân phối hiện đại có thiết bị sử dụng tiền mặt và nhận thức của người dân. chấp nhận thẻ hoặc các hệ thống thanh toán Trong khi đó, hành lang pháp lý trong lĩnh không dùng tiền mặt khác, cho phép người vực thanh toán được coi là vẫn chưa đầy đủ tiêu dùng thanh toán không dùng tiền mặt khi và đồng bộ, đặc biệt là những vấn đề liên quan mua hàng, 85% các đơn vị cung cấp dịch vụ đến thanh toán điện tử và thương mại điện tử điện, nước, viễn thông và truyền thông chấp chưa tạo được sự an tâm cho người sử dụng. nhận thanh toán hóa đơn của các cá nhân, hộ Để có thể đẩy mạnh hoạt động thanh toán gia đình qua các hình thức thanh toán không không dùng tiền mặt, nhà nước, tổ chức cung dùng tiền mặt. Bên cạnh đó, mục tiêu cũng ứng dịch vụ và người sử dụng cần giải quyết nhằm đạt đến con số 60% cá nhân, hộ gia đồng thời các vấn đề sau: đình sử dụng phương tiện thanh toán không ––Về phía nhà nước: Chính phủ và cơ quan dùng tiền mặt trong mua sắm, tiêu dùng vào quản lý nhà nước cần tiếp tục định hướng nền cuối năm 2020. Ngoài ra, TP Hà Nội còn tập kinh tế hướng tới việc thanh toán không dùng trung phát triển một số phương tiện và hình tiền mặt mạnh mẽ hơn nữa. Ngoài ra, cần tiếp thức thanh toán mới, hiện đại phù hợp với tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý và cơ chế khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa qua đó chính sách về thanh toán qua ngân hàng, nhất khuyến khích cũng như thúc đẩy người dân là khuôn khổ pháp lý liên quan đến vấn đề tham gia các dịch vụ thanh toán; tăng mạnh ứng dụng công nghệ hiện đại trong thanh toán. số người dân được tiếp cận các dịch vụ thanh Hơn thế nữa, xây dựng một cơ sở hạ tầng tiện toán; nâng tỷ lệ người dân từ 15 tuổi trở lên lợi, an toàn, nhanh chóng cho người dùng là có tài khoản tại ngân hàng lên mức ít nhất hết sức cần thiết. Hiện nay, ở Việt Nam, việc 70% vào cuối năm 2020. phát triển phương tiện thanh toán vẫn chủ yếu Việc thanh toán không dùng tiền mặt đã tập trung ở thành phố, còn ở các vùng nông trở thành nhu cầu nhằm mang lại hiệu quả thôn thì việc thanh toán bằng thẻ hoặc ngân quản lý và hiệu quả kinh tế thiết thực không hàng điện tử còn rất hạn chế do điều kiện cơ chỉ về phía xã hội mà còn cho mỗi doanh sở hạ tầng. nghiệp, cá nhân. Cùng với sự phát triển của ––Về phía các tổ chức cung ứng dịch vụ khoa học công nghệ, nhu cầu của người sử thanh toán: Cần hoàn thiện, tăng cường kết dụng dịch vụ, Chính phủ đã có những văn nối giữa hạ tầng thanh toán điện tử của hệ bản chỉ đạo, phê duyệt các đề án để đẩy mạnh thống ngân hàng với hạ tầng thanh toán của thanh toán không dùng tiền mặt. Vấn đề còn các đơn vị, phòng ngừa rủi ro trong thanh toán lại là việc nghiên cứu đề hoàn thiện thêm hành trực tuyến. Bên cạnh đó, cần tập trung phát lang pháp lý, cải tiến công nghệ để tạo sự an triển cả số lượng và chất lượng của hệ thống toàn và niềm tin cho khách hàng khi tham gia chấp nhận thẻ (POS), hệ thống máy giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt, đặc biệt là tự động ATM, tích hợp thêm tính năng vào các giao dịch điện tử. thẻ ATM để thuận tiện hơn cho khách hàng 86
10. Thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt nam sử dụng. Các tổ chức cũng nên khuyến khích khoản cá nhân, nhất là với các cá nhân còn người dân thực hiện thanh toán không dùng thiếu hiểu biết trong việc tự bảo vệ các thông tiền mặt thông qua các hình thức hỗ trợ ban tin tài khoản và các hiểu biết về giao dịch an đầu, tuyên truyền đến người dân việc sử dụng toàn nên việc nâng cao nhận thức cá nhân là các ứng dụng thanh toán điện tử như MoMo, hết sức quan trọng. eMonkey, Payoo, VTC Pay, BankPlus qua 6. KẾT LUẬN thanh toán trực tuyến để tạo thói quen thanh Có thể thấy với mục tiêu phát triển hoạt toán điện tử. động thanh toán không dùng tiền mặt của ––Về phía người sử dụng dịch vụ: đối với Chính phủ cùng với những biện pháp phát các doanh nghiệp, tổ chức an sinh xã hội cần triển thanh toán điện tử, thời gian tới là cơ hội tuân thủ các quy định của nhà nước trong việc cho các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt. và các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực có Đối với cá nhân, cần nâng cao nhận thức trong liên quan đến thương mại điện tử. Cùng với sự việc nắm bắt các lợi ích từ thanh toán không phát triển của công nghệ, tư duy kinh doanh dùng tiền mặt cũng như việc bảo vệ tài khoản và sự thay đổi trong thói quen thanh toán, Việt tiền gửi thanh toán. Hiện nay ở Việt Nam đã Nam sẽ là một thị trường tiềm năng cho các xuất hiện tình trạng các nhóm tội phạm sử hoạt động liên quan đến thanh toán không dụng công nghệ cao để ăn cắp tiền từ các tài dùng tiền mặt trong thời gian đến. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Hải Vân (2018), Thẻ ngân hàng đang phải [5]. Thủ tướng Chính phủ (2018), Quyết định cõng hàng chục loại phí, 241/QĐ-TTg phê duyệt Đề án đẩy mạnh [2]. Ngân hàng nhà nước Việt Nam, số liệu thống thanh toán qua ngân hàng đối với các dịch kê hoạt động thanh toán từ 2012-2017 vụ công [3]. Nguyên Trang (2018), Đẩy mạnh việc thanh [6]. UBND TP Hà Nội (2018), Kế hoạch số: 51/ toán không dùng tiền mặt, KH-UBND ngày 23 tháng 02 năm 2018 về nhandan.com.vn việc triển khai thực hiện Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt trên địa bàn [4]. Thủ tướng Chính phủ (2016), Quyết định Hà Nội giai đoạn 2018-2020 số 1726/QĐ-TTg phê duyệt Đề án nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ ngân hàng cho [7]. nền kinh tế voi-moi-khach-hang-20180530152629326.chn 87