Tài liệu Nước Nhật và người Nhật - Phần 2

Nội dung text: Tài liệu Nước Nhật và người Nhật - Phần 2

1. CHUONG 3 GIA DINH Crf tni he Nhet b6n truydn thdng ld loai nhd c6 sdn cao ngita dm U6t, vdi vit liQu ld 96, gtdy, chidu tatami (ldm bhng rdm vd s4y). HiQn t4i c6 nhidu nhd d v6i ldi xdy cdt theo kidu vira TAy vila Nhat. Di6n tich phdng dc dugc bidu hiQn bing sd Tatamr "Jo" (Kich thudc cria 1 Jo ld 180cm x 90cm), ngohi ra diQn tich ddt dai duoc bidu hiQn bdng Tsubo (1 tsubo = 2 io = 3,3 m2). vdi ttdt nrJdcch{t hep, dan sd t{p trung v}ro c6c vr)ng thdnh phd ldn cQngth6m vi6c c6c nhd tldu tu vir c0ng ty mua ddt dai vdi muc dich ddu co dd ldm cho gi6 ddt dai tang rdt cao. Vi rdt kh6 khan dd c6 thd mua drrgc mQt cdn nhd c6 kdm theo m6nh vrJdntai khu vrrc thitnh phd ldn n6n c6c loai nhh cao tAng nhU ld chung crl, nhd lAu c6 nhidu phdng cho thu6 (mansion) xudt hi6n nhidu. Ngoii ra khi mua nhd hogc mansion cbn c6 loai mua trA g6p dAn theo ldi dai lnan 2 tldi. \n dAn sd cld ddn vdo thdnh phd ldn n6n su c6ch biot gifra nong thon vd thdnh phd ngdy cirng ldn ddn. Trtfdc thd chidn, cdt l6i cria gia dinh lh str li6n hQ cha con vi ngrJdi tru&ng nam duoc thira hu6ng nhh critavir tdi s6n nhung sau thd chidn cdt lOi ndy trd thdnh ld li6n he vg chdng (tidu gia dinh lirm cdn bin). Tuy nhi6n vi tinh trang sd vo chdng chi sinh mQt clfracon ngdy cdng nhidu n6n c6 16 trJdnglai con cdi sE sdng chung ho4c gAn cha me nhidu hon. GiAi thich ttl ngr1 Tokonoma: NguyQn thfiy til ndy chi noi linh thiQng trong nhd ttd bdi tri ttrgng Phat, t?i ddy thrrdng drjoctreo mQt tdm li6n v6 c6c hinh hoa, phtrgng,phong, nguyot n6i l6n nhtrng n6t dgp cria chim, hoa, tring vd gi6. oshiire: Tri chfa. Nem vDrchdn drroc xdp vdo oshiire ldm cho phbng dc drrocrQng rdi d6 srl dung. I7
2. Nure-en: DAy ld phAn bao lon nhm ngodi ct?ache mrra.Thudng dtrocldm bing 96 vd nhm drrdi mdi hi6n. Phdn bao lon nbm phia trong cira che mua drlocgoi ld Engawa. Trong sinh hoat binh thudng noi ndy ding cldtidp ban bb ho6c ldng gidng. Tuy nhi6n chi c6 loai nhd 1 cdn hO truydn thdng cfia Nhdt mdi c6 Tokonoma hoic Nure-en cdn loai nhd mddn tap thd hodc mansion thi khOng c6. Tinhtr4ng nhircrla tgi Nhft bAn 1978 1983 1988 Sdnha (don vi 1000) 31.059 35.451 38.607 42.007 S0h0 (ddn vi 1000) 29.651 32.835 35.197 37.812 Sdnhd cho m6i h0 1,05 1,08 1,10 1,11 Sudtsd hilu nhi (%) 59,2 60,4 62,4 61,3 Diantich sin cho m6i nna 1m; 77,41 80,28 85,92 89,29 Sdphdng cho m6i nha 4,15 4,52 .t,/J 4,86 S0Jo cho m6i nfra 23,98 26,96 28,60 30,31 Sdngudi cho m6i phdng 0,87 0,77 0,71 0,66 Phi thi tadng ),, ]B
3. Gia dinh Phongcho trO em (4chidu rrldi) 1.Dactrung c0a loai nhi truydn thong Nhat ban a.Lim bang 96 (1) Ratthoens khi (2)C6 bdu kh0ng khi thoAi mdi b.Nhi tr0t hoac 2 tdng c.Trdn nhd gh6p vdn d.Vdch vOi e.Chi0u Tatami Tl ch0a(0shiire) f. Cilakeo (Fusuma) Bindn 2. Nhiingvi'n dd vd nh) c[ta tai Nhat a.Cdch xa ndi lem vigc Phdngkhilch b.chat hep c. Ddt tic'n (Nhe',t li gi5 da't cao) kiOmphdng nqit(6 io) Sd ilO'mOt cin nhi mrldndidn hlnh Tinhtr?ng s0 hfru c6c sin phdmti€u thq bin Sdhfru suil (%) (19e0) Tivimau 99,3 99,1 Maylanh qRq 98,0 Meygiat 99,4 99,2 Mriyh0t bui 98,7 98,4 Mayinh 86,8 87,3 Xehdi 7qq 80,0 MAyhdt 57,9 61,3 Maylanh 68,1 72,3 M6yhim viba 75,6 81,3 DduVideo 71,5 75,1 DduCD 54,3 Di€nthoai (LoEi b0m) 53,2 Miy Fax o,l Mdyvi tinh cd nhdn 11,5 11,9 CUcK6'hoach Kinh t0 Oudcgia 19
4. Kinh td gia dinh Theo kdt qu6 didu tra kinh td gia dinh cria Phdng thdng ko thudc Cuc Tdng vu md trong tdm ld nhitng gia dinh cong nhan (sd ngudi binh quan trong h0 3,65;tudi trung binh cfia chfi h6 45,3)thi m6i h0 chi ti6u trung binh m6i th6ng 355.276yen . Mrlc tang gia thuc chdt so vd'i ndm trrrdc d6 (saukhi loai b6 phdn vdt gi6 leo thang) dfrng 6 mfc 0,lvo. Cbn v6 mfc thu nhap thtJc thu cfia m6i ho le 570.545yen thdc chdt tang l,2vo. Can cfr tr6n co b6n cira tidn chi ti6u vd tidn cld ddnh thi quAn binh m((c thu nhap rbng hdng th6ng le 478.155yen thuc chdt t6ng 0,2Vo. (c6c sd thdng kO 6 tr6n tinh vho thdi didm nam 1993) GiAi thich tr} ngrl Thu nhQ.p rdng: Ld thu nhap thrrc chdt sau khi dA trrl thud, phi b6o hidm xe hQi (86o hidm vd giir, 86o hidm Y td ) v.v lir nhrlng khodn khOng duoc tinh viro tiOu thu. Chinh ld kho6n thAu nhQp md cricgia dinh c6 thd ti6u dung hoac dd ddnh. Tidn lrrong c6 thd dugc phAn ldm 3 phAn chinh nhu sau: 1) Luong c5.nb6n: Chidm phAn ldn tidn hJong,hAu hdt cdc cOngty m6i ndm lOn luong 1 ldn vd.omira XuAn. 2) Phu cdp: Duoc tr6 tiry theo nhidu didu ki6n kh6c nhau ngodi luong cdn b6n. Thi du nhu ldm ngodi gid, nhd cfra,phu dudng, chricvu v.v GAn day ddi vdi nhAn vi6n ph6i ldm vi6c xa gia dinh cbn c6 tidn phu cdp cOngtdc xa gia dinh. 3) Phi b6o hidm vd tidn thud dtrockhdu tril trong tidn lrrong m6i th6ng. Gdm cdc loai: thud loi tfrc, thud cd tr(r, phi b6o hidm vd gid, phi b6o hidm thdt nghiQpv.v Ngodi c6c khodn tron c6 nhidu cdng ty phdt 2 lAn tidn thtr6'ngm6i nam. Th0ng thudng le 4 - 5 th6ng luong cd b6n cOngthom 1 sd phu troi ndo d6. Ngodi ra cdn duoc lanh mdt sd ti6n khi thdi viOc drroctrd frng vdi sd n6m ldm viQcli6n tuc tai c6ng ty. 20
5. Chithu cira mQt gia dinh c0ng nh0n (Ddnvi Yen) 't970 1980 1985 1990 1993 Thunh0p thUc 112.949 349.686 444.846 521.757 570.545 ThdunhOp dinh ky cla chfr h0 70,212 22.6117 284.330 332.026 364.427 Chiti0u thUc t6' 91.897 282.263 360.642 412.813 447.666 Chiphi cho tiOu thU 82.582 238.126 289.489 331.59s 355.276 Chiphi khong rd laticu tnr- 9.315 44.137 71.153 81.218 92.390 Thdunh?p r0ng 103.634 305.549 373.693 440.539 478 t55 Iren 0u ral 21.052 67.423 84.203 108.944 122.879 Giating rdng cira ti0'n dd danh 13.480 39.714 48.181 74.526 81.123 Khuynhhudng ti0u thp trungbinh 79,7% 77,9"/" 77,5% 75,SYo 74,3% Sua'ttiel kiqm binh qudn 13,0% 13,0% 12,9% 16,9% 17,0o/" CucT0ng vu N0idung chi phi ti0u thu cfra m6i gia dinh c0ng nhin (Donvi: Yen) 1970 1980 1985 1990 1993 ThUcphdm tb.DUo 66.245 74.369 79.993 82.478 32,2% 27,8Yo 25,7To 24,1% 23,2% Nhhc0a 4.364 11.297 13.748 16.475 20.258 s,3% 4,7fo 4,7% 5,0% 5,7% Di0n,ga, nudc 3.407 12.693 17.125 16.797 18.674 4,1% 5,3% 5,9% 5]% 5,3% GiacU, dd gia dUng 4.193 10.092 12.182 13.103 13.144 5,1To 4,20/o 4,2To 4,0% 3,7% Qudn60, giiy d6p 7.653 17.914 20.176 23.902 23j34 9,3% 7,5% 7,0% 7,2% 6,5% Biohidm, Y td 2.141 5.771 6.814 8.670 9.586 2,6% 2,40/o 2,4% 2,6% 2,7% Giaoth0ng, Th0ng tin lien lac 4.550 20.236 27.950 33.499 38.561 5,50/o 8,5% s,7% 10,1% 10,9% Gi6oduc 2.212 8.637 12.157 16.827 18.269 2,7% 3,6% Aro/" 5,1% 5j% Vanhoii, GiAi tri 7.619 20.135 25.265 31.761 34.799 q 20/" 8,5% 8,7% 9,6% 9,8% Phigiao td 6.323 21 t90 25.224 28.630 30.957 1 ao/ |,l lo 8,9% 8,7fo 8,6% 8,7fo Linhtinh 13.51 4 43.9't5 s4.475 61.939 65.416 16,3% 18,6% 18,8% 18,6% 18,4Yo TdnqcQng (chi phi tiOu lhg) 238.126 289.489 331.595 355.276 CUcT0ng vu 21
6. St?drrng gid nhin r6i Thd thao Thrrdng ld nhrlng mOn nhu: D6nh gOn, quAn vddt, b6ng chAy, chay bQ, d6nh Bowling, Aerobics(thd duc kdm Am nhac),b6ng bin, xe clap,boi lQi, trugt tuydt, trtJdt bing. Mdn d0 vat Sumo ld mOn thd thao qudc h6n qudc trSydrrgc nhidu ngddi Nhat 6i mO nhung sd ngrrdi c6 thd ddu dd vQt kh6ng nhidu. Mdn b6ng trdn khdng thinh hdnh ldm ndu so vdi cdc nd6c khdc nhung kd tU nim 1993 khi liOn dodn b6ng trbn chuyOnnghiOp ra ddi mfc 6i mQ t6ng l6n. MOn ddnh b6ng xuy6n khung crla (gateball) md trpng tAm ddnh cho ngudi ldn tudi c6 hinh thfc tuong tu nhu mOn d6nh gOn cflng trd n6n thfnh hdnh. Sd thich \,; Ngodi nhfrng bO m6n nhu thd thao, Am nhac, xem s6ch, m?t chudc,phim 6nh, du lich gAn t16ytrd choi cliQntfr vd hdt Karaoke cfrng trd n6n phd cap. C6ch sinh ho4t vio ngiy nghi Ho4c nhm nhd hodc ld ali d6nh g6n cDngvdi thdn chfr cria minh hodc phr:c vu gia dinh bing c6ch cirng vd con di sd thfr, vtrdn gi6i tri, mua s6m. Nhrlng m6n thd thao vi nghQ thuflt thudn triy Nhft bfrn Thd thao: Dd v4t Sumo, Nhu dao, KiSm dao, Cung dao, Kh0ng thfi dao (Karate)v.v NShQ thuft: HAt bQi (Kabuki), IQch No (cd didn), Ddn 3 dAy, Ditn tranh (Koto), Ti6u l,lr' Shakuhachi v.v 22
7. SU ttdi chidu vd cdc khoAnchi phi cho viQcgiai tri trongmQt ndm 32,489 Di5n nhi hdng 3o/o ffi T Sinphdm ti0u thU bdn mVanhoii, GiAi tri li:3:l Trrdthao ffi Dulich ffi Linhtinh | 992 year(yen) 36,410 4o/o (Prime Minister'sOffice) lVIn phdngPhl ThtTudng (1992) ddn bi yenl Tinhtr4ng chiti6u ve thamgia vio ho4tdQng khi nhdrnr5i lnam 1992) Nh0nsd Sud't Sdldn hoat d0nq Chiphi cdn thi61 Chiphi cdnthiOi thamgia thamgia trungbinh m6i nem trungbinh m6i chom6i tdn (10.000) (%) (ldn) nim (1.000yen) (ven) ThC'thao Iap rne ouc 3.060 29,6 54,6 4,8 90 DdnhBowling 3.630 35.2 6,4 9,3 1.540 Chayb0, chqy Marathon 2.440 23,6 37,9 5,3 140 Bdiroi 2.370 23,0 13,4 19,3 1.440 N6mbdt banh, b6ng chiy 2.180 21,1 17,3 4,7 270 S0lhich,Siing tiic XemVideo 4.300 41,6 21,3 12,6 590 Ldmkidng lim vuon 3.260 31,6 38,5 17,0 440 Nghenhac 4.090 39,6 70,2 17,8 250 Xemphim 2.910 28,2 5,1 7,8 1.530 Nghehod nhac, xem tridn l6m 2.160 20,9 4,0 13,4 3.550 Giaifit Didn nhi hing 6.850 00,J 16,2 60,1 3.710 HdtKaraoke 5.360 51,9 11,3 22,1 1.960 Diqudn ruou 4.460 43,2 15,3 82,2 5.370 Ddnhbdi, diinh cd sO'png&a Othelo 3.690 35,7 12,8 2? 170 Muavd sd 3.760 36,4 4,9 20,4 4.160 Dulich Ldixe di choi 5.810 56,3 12,3 33,5 2.720 Dulich nOi dia 6.170 59,8 3,0 126,0 42.000 S0th0, COng vi6n thUc v6t 4.330 41,9 3,2 13,2 4.130 VuongiAi tri 3.960 38,4 3,4 19,1 5.620 0i picnic,di b0du ngoan 3.490 33,8 9,3 15,0 1.610 [Trungt6m khai thdc gid nhen r6i] 23
8. Gi6o dqc PhAn tinh vd mOt ndn gi6o duc md tdt c6 ddu hu6ng vdo muc tiOu cfia qudc gia thdi trudc thd chidn. Bd lu4t cdn bin vd gi6o duc c6 thd dLtgcgoi ld hidn phSp cfia gi6o duc qui dinh mr,rcdich gido duc, phtlong ph6p, binh ding co hOi, gi6o duc crrdngb6ch, trung lap vd chinh tri cirng nhrr t6n gi6o tr6n nguy6n tdc gi6o dr,rctr-r do, binh d&ng, hod binh vh B0 luQt giSo duc hoc dudng qui dinh hO thdng hgc dudng clrrgcthi hdnh ndm 1947. Chuong trinh hoc 6-3-3-4 mir trong d6 c6 9 n6m lh crldng b6ch gi6o dr.rc.Tuy nhi6n hdu nhu ai cing ddu c6 di nhd tr6 ho[c vtldn tr6 tnJdc khi vdo tidu hoc vd sau khi tdt nghiOp cdp 2 ddu di hoc cdp 3. MEt kh6c song song vdi sd ngtrdi hoc l6n nhidu nhrr thd ld tinh trang c6 nhidu hoc sinh kh6ng mudn ddn trudng ho[c b6 hoc gifra chr]ng.GAn dAy sd nr1gidi hoc ),i l6n dai hoc ho{c dai hoc dodn ki' 2 ndm c6 gia tdng hon nam gidi. Nhfrng noi giSo dr,rcb6n ngodi hoc dudng c6 thd ttugc kd ra lh c6c ldp hoc th6m, cdc trudng luyQn thi. Hoc sinh cdp 3 chudn bi thi vdo Dai hoc thudng ddn hoc tQp chdm chi tai c6c tnldng luyQn thi ndy sau gid tan hoc. Ngodi ra cfrngc6 nhfrng em hoc xong nhung chrradfu vdo dai hgc ddn hoc t{p. Trong x5 hOi Nhat b6n xem trong trinh clQhoc vdn khiSn s6 tr6 em khidm khuydt nhQn thfc vd xd hQi gia tdng ldm ph6t sinh nhlrng vdn dd nhU d.n hidp ban bb, bao lrtc trong gia dinh, bao lqc trong tnldng hoc. Cung vi ti 16 sinh d6 thdp nOn con c6i duoc nuOngchi6u qu6 mfic vd d trong mOt thd hO md cha me kh6ng bidt c6ch gi6o dr,rccon cfi c6 thd xem ld nhfrng nguyOnnhAn chinh dua ddn c6c vdn dd d6. );r Chi phi giSo duc cung tang vgt. Cha me ph6i g6nh chiu nhltng chi phi kh6c ngodi hoc phi nhu ld chi phi cho ldp hoc th6m, chi phi cho trddng luyQnthi, tidn tiOu v4t cho con em v.v Cung c6 nhltng hoc sinh, sinh vi6n di ldm viQc[n luong gid (tidng Nhat goi ld Arubaito) nhrrng hAu hdt le dd kidm th6m tidn ti6u vdt. Viec x6t lai cdc qui tdc nghiOm khdc c&ac|.c tnldng hoc nhu ld kidu t6c, chidu ddi cria v6y v.v dang duoc xric tidn. VAin dd kidm dinh s6ch giSo khoa - C6c Iiy viOn kidm clinh bQ Gi6o duc crlu x6t, chdt vdn Uy ban kidm dinh, quydt dinh kdt qu6. Sfi dqng chlr "tidn xudt" thay cho chfr "xAm hrgc" de gap sd chi trich mdnh liet. 24
9. Trrtonghgc t4i Nhit Bin S0'trrldng,s0'hOc sinh, s0 gi6o srt SdtrUdnq b0 So, S0hoc sintr Gidosu Hgcsinh |ong c0ng 0udclAp COnglflp TUl0p (1000nguoi) (1.000ngu 't70 Tiduhoc (6 nam) 24.730 24.487 448 8.947 Cd'p2 (3 nam) 11.300 7B 10.596 626 303 5.037 Cdp3 (3 nam) 5.501 17 4.166 1.318 347 5.218 Daihqc (4 nim) 523 98 41 384 228 2.293 Daihoc doin ky (2 nam) 591 39 53 499 525 Trudngcao ding chuyOnm6n 62 54 5 J 6 55 . Trudngdic biQt 963 45 901 17 51 90 Truongchuy6n mOn 3.409 161 190 3.058 133 862 r Ciicloai trudng khdc 3.202 3 80 3.119 43 390 vudntre 15.006 49 6.220 8.737 111 1.949 TdngcQng 65.287 617 46.739 17.931 1.727 25.366 . TrUdngmir, trudng didc, truong ddnh cho tr6 embi tfltnguydn v.v lB0gi6o ducl Chiphi gido duc 1.Giic trrfdng qu6l lap, c0ng l6p (Nim 1990) (Donvi 10000Yen) Phdnchi cta chfnh ph0 Phdnchi cla chame Tdngc0ng vi chinhquydn dia phudng I teunoc 66,7 8,9 75,6 '13,8 C{p2 72,2 86,0 cdpe 73,0 26,1 99,1 { 2. GitctrUdng [r lap (Ddnvi 10000Yen) Hocphi L0phi L0phi cho TdngcOng nhaphqc phudngtien vd thidtbi Tiduhoc 1982 19,6 11,7 14,5 45,8 1992 27,B 15,0 16,4 59,2 Cdp2 1982 21,1 13,1 13,5 47,7 1992 30,5 16,7 15,9 63,1 Cdp3 1982 18,4 10,8 11,0 40,2 1992 27,3 14,3 14,2 55,8 lB0sido ducl 25
10. @ F\ c ON \o \€ -o E Y 6 o c r \a ,|a o ,9c 5 :9r v c @ c .tr o \ ,B "(! c o = c o O l6 c G ((|l. c c € c € ,E ; c z € F \o = F C) o. -tr o El .6 c = @ E) g r to E, (o. € I E c c o- \(g tr v :9 ),r .6 C 6. d E E .E )d ,: a = l6 Y O c oc c =. o. (6. o- E .; .G- ;; g J 26
11. CHUdNc 4 VAN HOA Khudn m6u hinh dQng cria ngrt'di NhAt cdch tdng qu6t ngtrdi (Thi h/TO, Nhat it c6 hdnh dOngkh6c ngudi. du Mnhu: Ddng phuc cria hoc sinh vd nhan vion. Dn hdt vi6c nhung ndu chrla c6 ai ra vd cd thi kh6 lbng ddi chan. Khong xin nghi ph6p c6 hu6ng luong vi ngai cdp trOn vd ddng nghi6p. Ai c0ng hoc ldn cd vi thd ph6i hoc r lOn cdp 3, Dai hoc v.v ) Khi vdi ngrrdi Nhat t{p trung lai, khdng ph6i ld cd jr nhung tu nhi6n ho qui dinh trAt td tr6n dtrdi cria nhau qua tudi tdc, dia vi xd h6i vd didu ndy 6nh hrrdng l6n khu6n mAu hdnh dOngcfra ho. , Khi c6 phrit ng6n vd hdnh dQng gi, ngrrdi Nhat hay quan s6t tAm lf vd lap tnrdng cfia ddi tuong vi thd ho khdng bOc lO manh m6 i kidn cfia minh cldn tldi trrgng. Thuc ra thi ho nghr nhrr thd ndy (Thuc tdm "Honne") nhung c6 l(rc tr6n thrrc td vi tOn trong ddi ttrong n6n ho lai n6i ra f kidn kh6c biOt (Bd ngodi "Tatemae") vdi ho nght. N6i m6t c6ch gi6n di d6 la tinh trang cudi ngodi m4t (Tatemae)nhung kh6c trong ldng (Honne). Ho c6 khuynh hrrdng kh6ng bidu hiQn rO rd.ng "Phai" hay "Kh6ng ph6i". Gia thfi c6 n6i ra ch5.ngnfra ho thudng ddi dbng riro d6n tnJdc sau rdi mdi n6i ra vi so cham tV 6.i ddi tuong. HAu hdt ngudi Nhat ddu nghi rhng ho thuQc giai cdp trung lrru. Ngrrdi Nhat ndi tidng ld c6 nhidu tidn .ld ddnh nhrrng th6t ra day chi ld phdn dnh cfia viQc dd ddnh tidn cho mai hfu vi so vdi tudi tho trung binh khd ddi cfrangudi Nhat, chd d0 an sinh xd hdi cfraNhQt cdn non ndt qu5. Nhdt ld nhffng bdt an khi vd gid ldm gia tdng th6m khuynh hudng ndy. 27
12. Chdoh6ivir ra ddu 1.Chio hOi ual 0au Crliddu kinh cdn ]i 2. Radiu a) aP G6iddu Orjahai ng6n tay tr6 l0nddu giA llm silng )r c) d) Dungng6n tay trd chi Ddnim ddmtnloc m0i mlnh vdomUi minh 2B
13. e) 0 Ddch6o hai ng6n tay tr6 Sol0ng mdy 8) h) {, Duatay vd phiatrudc nhu li phAn Ldmthinh chl 0 bdngng6n c6i chiamQt vft gigiong nhu hinh v0 vi ng6ntrb D i) Xoaynlm di'mtrOn ldng bdn tay Viy lenv5y xudng bin tay (Xaymi "ninhb0") k) D Dirngtay chemi0ng khi cudi Khoanhtay 29
14. Quan- Hdn - Tang - Td (Kan - Kon - So - Sai) Quan (Thinh ni6n) LO thdnh niOn. Ngdy 15 th6ng 1 ld ngdy chfrcmrJng nhfrng ngtrdi tr6 duoc 20 tudi trd thdnh ngrJdildn. Tai Nhat b6n khi duoc 20 tudi thi drrgccdng nhQn c6c quydn: bdu crl, ttl ikdt hdn khOng cdn su ildng y crtacha me, udng rugu, h(rt thudc 16. Hdn LC kdt hOn. C6 c6c nghi thfc nhu Thdn dao, Ph{t gi6o hay Thi6n chfa giSo v.v Kdt h6n vdi nhau ld do srr y6u drronghodc do viQc mai mdi. Sau khi dinh hOn vd nap sinh 16,ddm crJdisO drroc cir hdnh vdi sd hi6n di6n cira hai ho vd ban b6. Tang )) HiQn tai hAu hdt le ho6 t6ng, ngey xua 1)rch6n cdt. GAn dAy vi c6 kh6 khan khi tim ddt xAy nghla trang vh quan tAm ddn sd ph6 hoai mdi trddng do viQc xAy nghla trang n6n ngrldi ta dang kOu goi tr/ do trong vi6c tdng tring. Td (L6 hoi) C5 cdc l0 hQi nhrr ld Higan, O-Bon, Aki-Matsuri v.v Higan vd O-Bon ld nhtrng ngay 16 do 6nh hudng cfra Phat gi6o dd cdng b6i, trrdng niQm td ti6n vd ngudi qu6 cd, Akimatsuri ld "L6 mira Thu" dd c6m ta trdi ddt de ban cho nhidu hoa loi n6ng nghiQp c6c th6n x6 td chrlc 16ndy rdt dinh ddm. ))
15. Ciicngiy l0 nghivd nhrtngs{ uiecdin0 ghinhd trong nim Nh0ngvigc diing ghi nhd trong ndm Ngiyblo v0 thi0n nhi0n L0tuu trudng, L6 gia nhqphdng Ngimhoa Tranhd0-u lao Ngiyki' niQm Hi€n ph6p Ngiy0udc t6'Lao d6ng NgAynghi c[ra toin ddn ruanre vang ltetuoan MLamua rrongtua Ph6ttidn hcl t* lNshi Ngurlang Chfc nil Trunonowdn 6&9 NSAyki niQmbom nguy0n til 13- 15 t6 O-gon(Vu lan) 15 chidntranh chdm drlt Bio,Ngam trang Gatlla Aki-Matsuri"Ld mLa Thu" Ld0a mdu (ving, dO) Nohithrlc"7-5-3" Ngaysinh nh0t Nhat hodng Phdttidn thrt0ng ilecIaI nten [NqhiDOns] Gi6ngsinh Tangqui t01 Giaothila Mdng1 tatDudng lich ut^. ter- oau -a nam Li xi Ngayki' ni0m l4p qu0c Thivao trudng Ti01 Ngiy Xu0nph6n Ngay16 cfia bd giii LOra trr-tong Higan(Ti01 Cdn Phdn) lNshiXu6nl Thayddi nhiom sd MOnDAu vit Sumotruydn thOng ctra Nhat ben du0c td chucsr:O't t S ngiy c0anh0ng th6ng t6 31
16. ViQc in udng Dd an chinh ld gao nhrlng gAn dAy sd ngudi an b6nh mi gia tAng ldm cho lrrgng ti6u thg g4o srit gi6m. M6n 5:nthi c6 tOm c6, thit rau v.v Ngudi Nhat 6n t6m c6 til thdi xa xda. TrOn cdn b6n ld ngdy 3 blra nhung chng c6 ngttdi b6 bfra s6ng. Ngodi ra ngddi Nhat hAu nhu kh6ng c6 t4p qudn ki€ng ctr thit c6 do qui luAt cria tOn gi6o vi thd thudng thi ngudi Nhat khOng bidt nhidu vd nhtrng qui luAt cria c6.ctOn gi6o khdc. Vd cdch [n th6ng thrrdng thi ngudi Nhat ding dfra nhung cfrng c6 khi bXng tay khi 6n cdm ndm hodc com ndm kdm cd sdng (Sushi). Khi 6n m6n Tdy ngddi ta dr)ng dao, mu6ng, nla. Dao gAn dAy c6 nhidu ngudi dilng dfra kh6ng dring c6ch. Ngodi ra tldi vdi c6c thfic udng nhtr ld nudc nggt, bia, n-(ouv.v ngrrdi ta n6.ngly l6n vd r6t viro nhung theo dring c6ch thfc le phii r6t cho ngudi khdc trddc. Phdn vi ngtldi chdng thudng di ldm vd tr6, phAn vi con c6i ph6i di hoc 6 c6c ldp hgc th6m ho5.cldp luyQnthi v.v n6n c6 gia dinh cirng 6n com tdi vdi nhau chi vdi ldn 1 tuAn. Khi ding cdc m6n nhu: canh trrong Miso, canh, m6n mi v.v ndu c6 ldm ph6t ra nhltng Am thanh trJ nhi6n khi hfp vdo cfrng kh0ng phii ld bdt lich s{. (Tuy nhiOn khi ding brra tai khdch san ho5.cnhi hdng tdt hon hdt ld kh6ng n6n gAy nhidu Am thanh khi [n udng). Ngudi Nhat cfrngthich 6n mi, m6n Oden, b6nh Okonomiyaki (gAn i) gidng b6nh xdo), m6n Takoyaki (b6nh vi6n bOt vd muc ma), vd ldm mdt ly tai c6c qu6n c6c.Thtrdng thi sau khi udng rtldu ngddi Nhat hay gh6 lai c6c qu6n nDry. Trddc khi 6n ngrldi NhAt n6i "Itadakimasu" vA.sau khi 6n n6i "Gochiso sama deshita" dd bey t6 lbng bidt on. )'l )L
17. Cdchding d0a KepchiOt d-ua ndm trOn gila Dungng6n cdi vi ng6ndeo ng6ntr6 vi ngongila rdi dUa nh6n(ap 0t) gil chatkhOng l0ndr.ta xuOng. chochi0'c dla bdndudi di chuydn. r Ph6plich sUkhi d0ngdOa Khidirng dfia cdn luu f ft Kh0ngnim dla nhLIhinh vE KhOn0cim duavdo ch6n cdm KhOngghim trua viro dd 6y thr.tc dn effiw "Yosebashi":Kh0ng dwc dilng "Saguribashi":Khong dung "Mayoibashi":0u0 dna trOn d[add di chuydnchdn dia O[add tim m6nan vila f minh thrtcan vir chdnchil khOng cA quydtqip m6nnio 33
18. TOn girio Tai Nhat b6n trr do tdn gi6o drroccOng nhAn vd c6 nhidu tOn gi6o tdn tai 6 day. T6n gi6o cria ngtrdi Nhat c6 thd phAn ldm 2 t6n gi6o chinh d6 le Thdn d4o vd Phet gi6o, tuy nhiOn sd tin ttd thuAn thdnh thi khdng nhidu. HAu nhrr trong nhidu trddng hop n6 trd thdnh nhltng tQp qu6n vd nghi 16 khi c6 ma chay hodc crldi h6i v.v MQt thi du rdt thrrdng xAy ra ld khi mQt tr6 so sinh mdi chdo ddi s6 duoc dua di 16tai ddn thd ThAn d4o, khi kdt hOn thi tai nhDrthd, vd khi qua ddi thi ma chay 6 chia. Ngodi ra tir thdi xa xda do nhfrng sd hei trtrdc sfrcmanh crja thiOn nhi6n vi6c sing b6i c6cvQt,thi6n nhi6n cfrng rdt thinh hdnh. Thdn d4o DAy ld mQt tOn gi6o truydn thdng cd hrru cira NhAt b6n duoc b6o tdn til khi thdnh hinh dAn tQc Nhat bdn. Ngddi Nhat thdi cd tin ring c6 linh hdn ngu tri trong cric vQt thi0n nhi6n nhrl nrii, sOng,cdy cdi, t6ng d6 r) v.v vd goi d6 le "Kami" nghia ld ThAn linh. MOt sd vi anh hirng vd ngudi lsnh dao cfrngtrd thdnh ThAn linh. Tir d6 ngudi Nhat bdt dAu c6 quan niQm ld nhfrng ThAn linh nhy mang hanh phric cung nhu nhrlng didu bdt hanh ddn cho minh vd bdt dAu sirng b6i. ThAn dao ph6t sinh tU 416.Vi lf do d6 n6n hQ thdng l;i ludn cria ThAn dao rdt nghbo nhn, lai khOng c6 kinh s6ch nhting c6 liOn hO sAu xa vdi nhfrng nghi 16.TrOn todn ntrdcNhat c6 ph6ng chirng 80.000 ddn thd ThAn dao "Jinja" thd dri c6c vi thdn. Vdo thdi thd chidn tht 2, ThAn dqo bi nhfrng ngudi PhAt xit loi dqng qua vi6c ThAn th6nh h6a NhQt hodng, dda ThAn d4o lOn hdng Qudc gido. Sau thd chidn b6n Hidn ph6p t6ch rdi t6n gi6o ra kh6i chinh tri. PhAt gi6o Phat giao d,lo. truydn sang Nhat b6n kho6ng thd ki th(r 6 tt An dQ qua ngd Trung qudc vd Tridu ti6n, tir ddy Phat gido dd tao mQt 6nh hudng to jI ldn tr6n todn thd vdn h6a Nhat bdn. Nhlrng tdng si Ph4t giSo ddy c6ng khd luy0n dd hdu duoc gidc ng6. Trong khi d6 ngudi binh thtrdng xem Phat gi6o nhtf ld mQt tdn gi6o gi6i tho6t ho kh6i nhfng khd sd trOn c6i ddi, gi6p ho cldn midn ct/c lac sau khi qua ddi, cAu nguyQncho ngrldi chdt. Phat gi6o c6 nhidu tOng phdi khdc nhau nhung thriy td cria Phat gi6o ld dfic Thich ca mAu ni ngudi An d6, hay cbn duoc goi ld Phat dd c6 nghla ld "k6 gi6c r80", tU c16md t6n Phat gi6o ra ddi. Chna Phat gi6o thddng nb.m kd nghia trang, trong chira bdi tri tugng Phat vd c6 tdng ni crJngu. Hinh thdi xAy cdt 6t gi6n di vd kin d5o. Khi ma chay theo nghi thfrc Ph{t gi6o ngrJdiqud c6'sOduoc ban ph6p danh vd thi hdi se duoc h6a t6ng. Ngodi raZen trlc ld Thidn rdt ndi tidng cCrngld mQt tOng ph6i cria Phat gi6o. Toa Thidn ld phuong ph6p tu luyQn tinh thAn ndl tidng vi toa Thi6n girip cho tinh thAn duoc yOn dn. 34
19. Ddnthd Thdndao (jinja) 2.Thdn dien (Chanh diOn) 1.Thlng cilng dudng c0ng qui 3. Bdchrla nudc tdy trdn I 4.Cdng de'n 5. Ch6d6 TusT Thdn dao Trinhnil gitiP viOctrong ddn 1.Thirngc0ng dudng c0ng qutr "Saisen bako" Khi cdu nguyQn ngudi ta n6m tidn (tidn cring duong cho ddn thdhoic chLa) vdo thUng ndy. 2. Thdndign "Shinden" (Chrinh diQn"Honden") Vattuong trUng cho thdn linh duqc thd phuong trong thdn diQn. Bdchria nu6c tdy trdn "Chozuya" Ndichria nrl6c dd sric mieng hodc rila tay dd tdy trdn than thd truoc khi ddn thdn dien cdu nguyqn. 4. Cdngddn "Torii" Cdngddn la bidu tuong cho ddn tho Thdn dao. Oua cdng ddn vio trong li thOgi6i thdn linh, ngoiri cdng ddnld thd gidi trdn tuc. Ch6dd "Komainu" Ch6ldm bing dd gdm 2 conduoc bai tri 2 b0ntdi vao OO'i diqn nhau Od trOng chirng sdn ddn. 35
20. ChuaPhQt girio ThAp5tdng Chilnhdi$n (Kim diOn) il Trongchilnh diOn Bdnthd Phat tai nhi ri€ng * Chiinhifi0n (Kim dien) Noithidng li6ng dd dat tuqng Phat (pho tugng chinh). Day lA ndi quan trgng nh61 trong chua " Thdp5 ti'ngho{c thiip 3 li'ng Ldthrip 5 hoac3 tdng.Bidu tuong ch0 dao PhAt. BAo quAn X6 l0i Phat. l, T6n girio cia ngdoi Nhat (1991) TOngiSo Doanthd tOn gi6o Sdvi lSnh dao tinh thdn Sdtin dd Inan 040 90.969 90.309 106.644.000 Phatgiao 88.563 287.854 95.766.000 Thi0nchud giiio 9.347 17.279 1.487.000 C6ctOn giiio kh6c 42.143 270.373 10.834.000 |ong cQng 231.022 665.815 214.731.000 CUcVIn hod 36
21. CH{JdNG 5- VAN DE HIEI{ TAI S1.ftidn th6n trong x5 hQi ctia phu nfi ai Nhat b6n trrldc dAy theo thOng 16 ngrldi phu nf sd thOi vi6c khi ldp gia dinh. Sau nhy c6 srJbidn ctdi le dil lap gia tlinh ngudi phU nfr v6n tiSp tqc lim vi6c cho ddn khi sanh n6 mdi th6i, hi6n tai tai nhidu cdng ty ngrJdiphu n[ vAn tidp tuc lAm viQc dir cla lap gia dinh vir c6 con c6i. Trong b0 Luat binh ding nam nit' vd co hQi ldm viQcthi hdnh ndm 1984, c6 qui clinh vd viQc c6c c6ng ty ph6i n6 luc tld ddi xfi cdng binh vdi ngudi phu nt( khi mudn vd tr6 luong cho ho. Ngodi ra bQ LuAt nghi vi6c dd cham s6c con nh6 cho ph6p c6 Nam 15n Nfr nhAn vi6n ddu c6 thd bdt gid ldm vi6c trong mQt thdi gian nhdt dinh ndo d6 hodc tam nghi viQcctd chim s6c con nh6 vd duoc cOngty trd mQt khodng ti6n khich 16cho viQcndy. Tuy nhi6n dd clat dtroc kdt qu6 cbn ph6i cAn rdt nhidu thdi gian cho ddn khi ndo f thfc phAn biQt Nam Nf da c6 tU lAu hodn todn mdt di. Qua viQc tidn th6n cfra ngudi phu nfr trong xa hQi tudi lap gia ctinh trung binh hiOn tai cfia phu nfr ld 26 tudi. Trong khi it6 nam gidi ld,29 tudi. Dd gi6i thich didu ndy ngrrdi ta cho rbng vi sd phu nfr hoc l6n cao nghy cdng nhidu cQngvdi sd gia tdng cria co hOi ldm viQcphu nfr c6 thd sdng tqJhp vd mat kinh td. NAm 1993 c6 40,\Vosd phu nfr trOn 15 tudi ldm viQcv6i con sd ld 26,L2 triQu ngudi. Vd c6 63,8Vonam nfr trOn 15 tudi ldm viQc. 37
22. XA hQi cao ni6n h6a Ndm 1955, ngrrdi trOn 65 tudi chidm chirng 5vo da.nsdNhat bin nhtrng ddn nim 1993 l6n ddn 13,\vo.Ngudi ta drr kidn ndm 2000 lb.20vova ndm 2025 sE lOn d6n 25vo.C6 thd n6i nguyon nhan chinh ld do ti lQ sinh sdn gi6m vd srJtidn bQ cfraY khoa. Song song vdi vi6c xd hOi bi cao niOn h6a ld vdn dd thuQcvd kinh td, d6 ld srlc lao dOngbi gie c6i ve tinh trang thidu hut sfrc lao dQngtr6 tudi. C[ng c6 nhfng v6n dOng dd nang tudi vd huu cfra c6c cong ty nhung kh6 c6 thd b6o reng tdt cA c6c trung tidu xi nghiQpddu nang tudi vd htru lon 60. Ngodi ra c0ng c6 noi 6p dung chd rlQ cho nhf,ng ngrrdi dd ddn tudi vd huu nhung v6n cbn sfrc ldm viOc drroc tidp tuc ldm vi6c tai c6ng ty. cung c6 nhidu ngrrdi d6 vd htlu mudn di ldm nhrtng nhlrng noi c6 thd tidp nhAn vAn chrla dddc ddy dfi. \1r vi tudi tho trung binh lOn cao sd ngudi gih ydu nbm liQt girrdng vd sd ngudi gia 16 l6n c6 chidu hrrdng m5i nem m6i tang l6n. Nhfrng ngudi gid ydu nhm liQt gitrdng vd nhfrng ngrrdi gid 16 l6n dtroc chim s6c tai nhd ri6ng, bQnh vi6n, vi6n dudng l5o v.v tuy nhion ho thdng tro girip cfra qudc gia vd chinh quydn dia phuong vAn chua dtroc nhidu ldm. Giai thich tfi ngrl Ngtiri gid, bi lfi l6.n Ngudi gia bi gi6m srit kh6 ndng mQt crich th6m hai, co ndng tri gi6c kh6 c6 thd sinh hoat tql lap dugc. Chfrng 16 l6n ndy do mach mdu ndo vd nd.o b0 bi co rfrt gay nOn. Nhfrng triQu chrlng chinh ld: Mdt tri nhd (kh0ng nh4n ra minh vd thAn thich chung quanh), di lang thang (di khOng c6 muc ti6u), bi 6o giSc v.v Ngtdi gid. ydu nd.m IiQt gitdng V6 tlidm khong thd tu chdm s6c cho minh drrgcthi c0ng tuong tqrnhrr chfrng hi l6n nhrrng kh6c ld ndo b0 vAn binh thudng, vi lf do than thd bQnh hoan kh6ng thd ngdi dAy drroc. ViQn drldng 16o C6 2 loai vi6n dudng 16o:vi6n dtrOng16o duoc nhan tdi ftd c6 dinh tir chinh quydn vd vi6n dtrdng 16otrr lap phdi tdn tidrr. Trudng hop ddu, tr6n nguy0n t6c nhfrng ngudi gid bi tdn tdt vd ttrd xdc l6n tinh thdn, vi ly do thau nhflp k6m hoac hodn cdnh bi han chd khdng thd chrm s6c d nhd duoc c6 thd vdo vi6n drroc.Trudng hop sau ld vion dtrdng ldo, khi vdo phAi d6ng tidn sfr dung nhung c6 phbng ri6ng vd drrocch5m s6c sudt ddi. 3B
23. Qudc t6'h6a ln gi? Sau mQt thdi gian til chdi tidp xric vdi nddc ngodi til thd ki 17 ctdn thd kf 19 kd tU khi Nhat b6n md crla, ddn nay da duoc 125 nim. Trong sudt thui gian nhy nhim xfc tidn nhanh ch6ng viQc cAn dai h6a Nhet b6n d5 chuydn minh tit viQc s6n xudt mit hdng xdu, 16 tidn sang mdt hdng c6 phdm chdt tdt clrrocchd tao hdng loat ddn m[t hdng duoc chd tao vdi sd lrrgng it nhung nhidu loai. Nhflng ldi k6u goi hop t6c qudc td vdi mQt Nhat b6n d5 trd thdnh cddng qudc kinh td ngdy mQt nhidu, nhung cho t6i nay Nhat b6n vAn thrJdngbi phd ph6n le "Chi b6 tidn chfr khdng b6 ngrrdi vd phdm vAt". Til nay c6 16 nhrrng ldi kOu gAi hgp t6c qudc td vdi Nhat b6n s6 cdn tdng nhidu vd ngtrdi ta hy vgng rhng Nhat b6n sE n6 luc viQn tro vd m5t nh6n lttc song song vdi vi6n tro vd mdt kinh td. Ngodi ra nhfrng ndm gAn dAy nhidu ngtrdi lao dQng tr) ngoai qudc mudn vdo Nh{t "mOt nddc gidu, vdi ddng Yen manh", vd srr thidu hut lgc lugng lao dQnglai chng thOi thric th6m khuynh hudng ndy. C6 nhtrng qui chd lu{t ph6p vd cfrngc6 nhidu ngrrdi lao dQngnddc ngodi bi 6p ldm vi6c nhidu gid vdi ddng luong 16, nhung thtlc trang nhu thd nho thi kh6ng 16. Vd aldm niy kh6ng phdi chi dat ra qui chd rdi thdi md vdn dd tit nay cfra Nhat b6n lh phdi suy x6t nhlrng ydu td li6n hC cld c6 ddi s6ch thich fng ngay v6i thrrc trang nDry. Qudc td h6a dting nghia chi c6 duoc khi dle gi6i quydt xong nhfrng vdn dd tr6n. \n thd AOTS mong tlrrocg6p phdn trong viQchop t6c kinh td qudc td xuy6n qua vi6c hudn luyQn nhAn tii cfra c6c qudc gia dang ph6t tridn. 39