Tài chính doanh nghiệp - Phần: Hệ thống tiền tệ quốc tế

Nội dung text: Tài chính doanh nghiệp - Phần: Hệ thống tiền tệ quốc tế

1. 12/10/2012 Hệ Thống Tiền Tệ Quốc Tế Vấn đề lựa chọn cơ chế tỷ giá hối đoái Hệ thống tiền tệ quốc tế từ 1870  Bản vị vàng – Gold Standard (1817-1933)  Bretton Woods (1944-1973)  Hậu Bretton Woods – Phi hệ thống (1973-nay)  Bretton Woods II? Mỗi hệ thống vận hành như thế nào và ảnh hưởng gì đến chính sách kinh tế vĩ mô quốc gia? 1
2. 12/10/2012 Nhớ lại  Cân bằng bên trong (IB) và cân bằng bên ngoài (EB).  Hãy xem mỗi hệ thống vận hành giúp điều chỉnh cân bằng EB-IB như thế nào? 2
3. 12/10/2012 Bản vị vàng – Gold Standard (1817- 1933)  Tiền tự do chuyển đổi thành vàng và giá trị được ấn định theo vàng.  Ngoại thương dùng vàng.  BOP và cơ chế “price-specie-flow”:  Nếu hàng US rẻ hơn hàng UK, US có thặng dư thương mại với UK, vàng chảy từ UK sang US.  Dòng chảy vàng làm tăng cung tiền US, tăng mức giá của US - cho đến khi mức giá đó trở nên ngang nhau giữa UK và US.  Nước thâm hụt thương mại phải tăng lãi suất để giảm chi tiêu và giảm dòng vàng chảy ra nước ngoài. Bretton Woods (1944-1973)  Cơ chế 2 tầng nấc:  Hoa kỳ định giá vàng theo USD  N-1 định tỷ lệ trao đổi nội tệ theo USD  IMF giám sát và tài trợ BOP.  Hệ thống sụp đổ:  Hoa Kỳ thâm hụt NX lớn và lạm phát cao, và  Phá giá USD so Mark Đức và Yen Nhật.  Đến 1973, đa phần các tỷ giá chính đã được thả nổi. 3
4. 12/10/2012 Hậu Bretton Woods  Cơ chế phi hệ thống (non-system)  Lưu chuyển vốn quốc tế tăng mạnh  Tỷ giá linh hoạt và NHTU can thiệp thị trường ngoại hối.  Đa dạng tài sản dự trữ quốc tế.  Tiếp cận nguồn quỹ IMF  Bốn hệ thống tỷ giá:  Thả nổi tự do (Free Float)  Thả nổi có quản lý (Managed Float)  Cố định (Pegged to another currency)  Đôla Mỹ hay Euro  Ủy ban/Hội đồng Tiền Tệ (Currency Board)  Thay thế đồng tiền quốc gia  Đô la hóa hoàn toàn (Full dollarization) Vấn đề trung tâm hiện nay  Hội nhập và WTO 1. Giảm hàng rào thuế quan 2. Không hạn chế nhập khẩu 3. Đối xử công bằng 4. Vốn di chuyển tự do  Vốn di chuyển và đồng tiền chuyển đổi 1. Thương mại 2. Đầu tư dài hạn 3. Đầu tư tài chính  Sức ép “Bộ ba bất khả thi” càng mạnh 1. Tỷ giá hối đoái cố định 2. Chính sách tiền tệ độc lập 3. Vốn di chuyển tự do Làm thế nào để dung hòa giữa vốn lưu chuyển tự do & tỷ giá ổn định? 4
5. 12/10/2012 Bộ ba bất khả thi dưới các hệ thống tiền tệ Tỷ giá hối Vốn di Chính sách đoái cố định chuyển tự do nội địa hướng đến toàn dụng Bản vị vàng Có Có Không Bretton Có Không Có Woods (Điều chỉnh) 1971-nay Không Có Có Bằng chứng sụt giảm tỷ giá trung gian - Tất cả các nước 100% 90% 80% 70% 60% Thả Nổi 50% Trung Gian 40% Cố Định 30% 20% 10% 0% 1990 1997 2004 Nguồn: Eichengreen và Razo-Garcia 2006 5
6. 12/10/2012 Kiểm Soát Vốn (2003) 100% 90% 80% 70% 60% Đóng 50% 40% Mở 30% 20% 10% 0% Các nước Các nước Các nước phát triển mới nổi đang phát triển Nguồn: Eichengreen và Razo-Garcia 2006 Tiến trình phát triển cơ chế tỉ giá - Nước đang phát triển 100% 90% 80% 70% 60% Thả Nổi 50% Trung Gian 40% Cố Định 30% 20% 10% 0% 1990 1997 2004 Nguồn: Eichengreen và Razo-Garcia 2006 6
7. 12/10/2012 Cơ chế tỉ giá và Kiểm soát vốn - Nước đang phát triển 100% 90% 80% Đóng-thả nổi 70% Đóng-trung gian 60% Đóng-cố định 50% Mở-thả nổi 40% M -trung gian 30% ở 20% Mở-cố định 10% 0% 1990 1997 2003 Nguồn: Eichengreen và Razo-Garcia 2006 Xu hướng lựa chọn cơ chế tỷ giá: Nước đang phát triển Capital controls Capital mobility (đóng) (mở) Hard peg/Fixed Đóng – Cố định Mở - Cố định (cố định) Intermediate Đóng – Trung gian Mở - Trung gian (trung gian) Floating Đóng – Thả nổi Mở - Thả nổi (thả nổi) Lựa chọn nào phù hợp Việt Nam nhất? Vì sao? 7
8. 12/10/2012 Ba điều không thể xảy ra đồng thời (The Impossible Trinity)  Cơ chế tỷ giá hối đoái cố định  Chính sách tiền tệ độc lập  Vốn di chuyển hoàn toàn tự do Chọn một cạnh và Vốn di chuyển bỏ góc đối diện tự do Hoa Kỳ Hong Kong Liệu chính sách vô hiệu hóa (Sterilization Policy) có giúp đạt cả Chính sách Tỷ giá 3 một cách bền vững? tiền tệ đôc Trung Quốc hối đoái lập cố định Một cách nhìn khác về ba điều không thể xảy ra đồng thời 8
9. 12/10/2012 Asia confronts the impossible trinity Ila PatnaiK and Ajay Shah (2010)  11 quốc gia: India, China, Hong Kong, Taiwan, Singapore, Malaysia, Thailand, Indonesia, Philippines, Vietnam, và Korea.  Hai khái niệm:  De facto (what they do)  De jure (what they promise to do)  De facto: đang hướng theo hội nhập nhanh CA mà không có sự linh hoạt trong cơ chế tỷ giá dẫn đến hiện tượng chính sách tiền tệ thuận chu kỳ khi dòng vốn thuận chu kỳ. Vì sao ổn định tỷ giá hối đoái lại quan trọng đối với các nước đang phát triển so với các nước phát triển?  Nước đang phát triển  Ít khả năng tác động tỷ số trao đổi ngoại thương.  Quan trọng cho kiểm soát lạm phát và ngăn áp lực tài chính.  Vay ngoại tệ và gánh nặng nợ.  Kiểm soát vốn (chủ động điều chỉnh e và độc lập chính sách tiền tệ).  Giá phải trả của kiềm soát vốn?  Nhưng:  Vốn di chuyển ngày càng mạnh và cải thiện công nghệ thông tin đẩy các nước phải đánh đổi e và CSTT.  Hoa Kỳ cho phép USD biến động mạnh hơn tạo chi phí các nước gắn đổng tiền với USD. 9
10. 12/10/2012 Calvo và Reinhart (2002): Vì sao nhiều nước đang phát triển vẫn chọn tỷ giá trung gian?  Nội tệ mất giá, không thể dự báo nên mọi người sử dụng ngoại tệ. Vì sao nội tệ mất giá?  Hệ thống ngân hàng, doanh nghiệp trong nước đối mặt bất cân đối nội-ngoại tệ (do nội tệ mất giá? Vì sao?)  “Dừng đột ngột”: vốn không vào/chảy ra dẫn đến phá giá  Định chế yếu kém nên đã không thả nổi từ đầu Lựa chọn cơ chế tỷ giá hay phát triển các định chế tài khóa và tiền tệ? Choosing an Exchange Rate Regime A new look at an old question: Should countries fix, float, or choose something in between? - Atish R Ghosh and Jonathan D. Ostry (2009)  IMF và 3 nghiên cứu 1999, 2003 và 2009  1999: các quốc gia nên theo cố định cứng (hard pegs) hay thả nổi hoàn toàn.  2003: các nền kinh tế thị trường mới nổi và đang phát triển do hội nhập tài chính sâu hơn nên theo cơ chế thả nổi.  Nỗi sợ thả nổi (fear of floating) 10
11. 12/10/2012 Choosing an Exchange Rate Regime A new look at an old question: Should countries fix, float, or choose something in between? - Atish R Ghosh and Jonathan D. Ostry (2009)  2009:  “Các cơ chế tỷ giá gần với cố định thường rơi vào khủng hoảng, nhưng các cơ chế thả nổi cũng không hoàn toàn miễn nhiễm.”  Đánh đổi quan trọng của việc chọn cơ chế tỷ giá. Tỷ giá nghiêng về cố định nhiều hơn giúp quốc gia:  Định hình kỳ vọng lạm phát, tăng trưởng sản lượng ổn định, và thúc đẩy hội nhập kinh tế sâu hơn.  Hạn chế việc sử dụng các chính sách vĩ mô khác (impossible trinity).  Gia tăng bất ổn trước các cuộc khủng hoảng  Ngăn cản các điều chỉnh bên ngoài. IMF nói về việc Việt Nam điều chỉnh tỷ giá 9,3% (11/2/2011)? “ mỗi việc điều chỉnh tỷ giá thôi chưa đủ. Đi kèm với đó phải là một gói giải pháp đồng bộ khác. Ví dụ như giải pháp về chính sách tiền tệ, giải pháp về chính sách tài khóa. Hiện thị trường đang rất trông ngóng về việc Ngân hàng Nhà nước sẽ đối phó như thế nào với vấn đề lạm phát; Chính phủ sẽ giải quyết thế nào với vấn đề nợ công, thâm hụt ngân sách”. Benedict Bingham – Nguyên Trưởng đại diện IMF tại Việt Nam 11
12. 12/10/2012 Lựa chọn cơ chế tỷ giá hay phát triển các định chế tài khóa và tiền tệ? Các định Cơ chế chế tài tỷ giá khóa và tiền tệ Kết luận  Vấn đề không chỉ là cơ chế tỷ giá hối đoái nào, mà còn là: 1. Bình ổn kinh tế vĩ mô 2. Cơ cấu kinh tế bền vững 3. Năng lực chính phủ, kỹ cương ngân sách 4. Quản lý, giám sát và kiểm soát hệ thống ngân hàng, và hệ thống tiền tệ độc lập Một khi các định chế trên phát triển, lựa chọn cơ chế tỷ giá có còn là vấn đề? 12
13. 12/10/2012 Chính sách tỷ giá với nhiều mục tiêu Kenichi Ohno (2003) 1) Cải thiện khả năng cạnh tranh 2) Ổn định giá 3) Điều chỉnh cán cân vãng lai 4) Ổn định tài chính nội địa (vấn đề BCĐTS) 5) Quản lý nợ công (rủi ro tỷ giá và tính bền vững nợ) 6) Ngăn chặn khủng hoảng tiền tệ 7) Giảm thiểu tác động của các cú sốc bên ngoài 8) Thúc đẩy tăng trưởng, FDI và công nghiệp hóa Cơ chế tỷ giá hối đoái Việt Nam 13
14. 12/10/2012 Lựa chọn cơ chế tỷ giá  Lý thuyết cho thấy có nhiều lựa chọn  Cố định (fixed)  Cố định có biên độ (bands)  Cố định có điều chỉnh dần (crawling pegs)  Thả nổi có quản lý (managed float)  Thả nổi (float)  Nếu hướng về vốn di chuyển ngày càng tự do thì mỗi lựa chọn cơ chế tỷ giá có hàm ý khác nhau với vai trò của chính sách tiền tệ  Tỷ giá càng linh hoạt thì chính sách tiền tệ càng tùy nghi và có tính độc lập cao hơn Thực tế chính sách tỷ giá và chính sách tiền tệ Việt Nam  Từ 2008 đến nay, sự linh hoạt cơ chế tỷ giá cho phép tính tùy nghi nhiều hơn của chính sách tiền tệ Chính sách tiền tệ Chính sách tỷ giá •OMO (thắt chặt/nới lỏng •Cố định có điều chỉnh với thanh khoản) được sử dụng biên dao động hẹp bên cạnh lãi suất cơ bản •Tỷ giá giao dịch ở biên trên •Mục tiêu tín dụng, quy định •Kỳ vọng và áp lực mất giá hành chính, thuyết phục tinh VND ngày càng lớn thần •Mục tiêu lạm phát trong khoảng 6-10% 14
15. 12/10/2012 Nguồn: Kenichi Ohno (2003) Nguồn: Benedict Bingham (2010) 15
16. 12/10/2012 Nguồn: Benedict Bingham (2010) Lập luận ửng hộ và phê phán chính sách hiện hành Ủng hộ Phản biện  Cân bằng tăng trưởng  Phản ứng chính sách và kiềm chế lạm phát chậm và bị động  Môi trường toàn cầu bất  Tính biến động, không ổn chắc chắn và khó dự  Hệ thống tài chính và đoán của chính sách ngân hàng yếu kém  Thiếu minh bạch làm  Thị trường nội địa kém yếu đi niềm tin trong phát triển việc quản lý kinh tế vĩ mô  Phụ thuộc nhập khẩu và nợ quốc gia  Chi phí giao dịch cao và niềm tin tiền đồng giảm Câu hỏi: Tỷ giá thực sự là chìa khóa giải quyết hay chỉ là hệ quả của những trục trặc kinh tế vĩ mô? 16
17. 12/10/2012 Các câu hỏi thay lời kết 1. Hệ thống tiền tệ quốc tế hiện đang vận hành như thế nào và ảnh hưởng gì đến chính sách kinh tế vĩ mô quốc gia? 2. Làm thế nào để dung hòa giữa vốn lưu chuyển tự do và tỷ giá ổn định? 3. Lựa chọn cơ chế tỷ giá hay phát triển các định chế tài khóa và tiền tệ? 4. Một khi các định chế trên phát triển, lựa chọn cơ chế tỷ giá có còn là vấn đề? 5. Tỷ giá thực sự là chìa khóa giải quyết hay chỉ là hệ quả của những trục trặc kinh tế vĩ mô? 6. Việt Nam nên theo cơ chế tỷ giá nào và câu trả lời của bạn dựa trên cơ sở lập luận gì? 17