Tài chính công - Tài chính tiền tệ

Nội dung text: Tài chính công - Tài chính tiền tệ

1. TAØI CHÍNH COÂNG TÀI CHÍNH TIEÀN TEÄ
2. NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ TAØI CHÍNH COÂNG 9 KHAÙI NIEÄM, ÑAËC ÑIEÅM TAØI CHÍNH COÂNG 9 VAI TROØ TAØI CHÍNH COÂNG NGAÂN SAÙCH NHAØ NÖÔÙC 9 KHAÙI NIEÄM, ÑAËC ÑIEÅM NSNN 9 TOÅ CHÖÙC HEÄ THOÁNG NSNN 9 CAÂN ÑOÁI THU CHI NSNN 9 THU NSNN 9 CHI NSNN HEÄ THOÁNG CAÙC QUYÕ NGOAØI NSNN
3. KHU VÖÏC COÂNG KHU VÖÏC COÂNG BAO GOÀM KHU VÖÏC CHÍNH PHUÛ VAØ COÂNG TY COÂNG PHI TAØI CHÍNH (CAÙC DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC) VAØ COÂNG TY COÂNG TAØI CHÍNH (NGAÂN HAØNG TRUNG ÖÔNG, NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI NHAØ NÖÔÙC ) Khu vựccông Chính quyền Các doanh nghiệp/tổ chứccông trung ương Các DN/tổ chức Các DN/tổ chức công tài chính công phi tài chính Chính quyền địa Các DN/tổ chức phương công tài chính - tiềntệ , gồm NHTW Các DN/tổ chức công phi tiềntệ Sơđồ8.1 Khu vựccông
4. I. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ TAØI CHÍNH COÂNG Khu vực công: 9 Hệ thống chính quyền nhà nước 9 Hệ thống các đơn vị kinh tế nhà nước 9 Tính đa dạng phức tạp Hoạt động khu vực công cần có tài chính Î tài chính công
5. I. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ TAØI CHÍNH COÂNG Theo nghĩa hẹp: 9 Taøi chính coâng phaûn aùnh caùc hoaït ñoäng thu chi tieàn teä cuûa chính phuû Theo nghóa roäng: 9 Taøi chính coâng laø taøi chính cuûa khu vöïc coâng
6. I. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ TAØI CHÍNH COÂNG Khaùi nieäm taøi chính coâng 9 Taøi chính coâng laø nhöõng hoaït ñoäng thu chi tieàn teä cuûa nhaø nöôùc nhaèm thöïc hieän caùc chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa nhaø nöôùc trong vieäc cung caáp haøng hoùa coâng cho xaõ hoäi. 9 Taøi chính coâng bao goàm quyõ ngaân saùch nhaø nöôùc, caùc quyõ ngoaøi ngaân saùch (quyõ baûo hieåm xaõ hoäi, caùc quyõ hoã trôï taøi chính ), taøi chính caùc ñôn vò quaûn lyù haønh chính, taøi chính caùc ñôn vò söï nghieäp, trong ñoù quyõ ngaân saùch nhaø nöôùc laø boä phaän quan troïng nhaát
7. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ TAØI CHÍNH COÂNG Ñaëc ñieåm taøi chính coâng 9 Taøi chính coâng laø loaïi hình taøi chính thuoäc sôû höõu nhaø nöôùc 9 Quyeàn quyeát ñònh thu chi taøi chính coâng do nhaø nöôùc (quoác hoäi, chính phuû hay cô quan coâng quyeàn ñöôïc uûy quyeàn) ñònh ñoaït vaø aùp ñaët leân moïi coâng daân. 9 Taøi chính coâng phuïc vuï cho nhöõng hoaït ñoäng khoâng vì lôïi nhuaän, chuù troïng ñeán lôïi ích coäng ñoàng, lôïi ích kinh teá xaõ hoäi 9 Taøi chính coâng taïo ra haøng hoùa coâng, moïi ngöôøi daân coù nhu caàu coù theå tieáp caän 9 Quaûn lyù taøi chính coâng phaûi toân troïng nguyeân taéc coâng khai, minh baïch vaø coù söï tham gia cuûa coâng chuùng
8. I. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ TAØI CHÍNH COÂNG Xu höôùng phaùt trieån Quy moâ taøi chính coâng coù xu höôùng ngaøy caøng taêng so vôùi GDP Tính phi taäp trung cuûa taøi chính coâng Taøi chính coâng söû duïng nhieàu coâng cuï khaùc nhau ñeå taïo laäp nguoàn löïc cho nhaø nöôùc
9. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ TAØI CHÍNH COÂNG Vai troø cuûa taøi chính coâng 9 Huy ñoäng nguoàn taøi chính ñaûm baûo nhu caàu chi tieâu cuûa nhaø nöôùc Š Ñaây laø vai troø lòch söû cuûa taøi chính coâng ñöôïc xuaát phaùt töø noäi taïi cuûa phaïm truø taøi chính maø trong baát kyø cheá ñoä xaõ hoäi vaø cô cheá kinh teá naøo, taøi chính coâng ñeàu phaûi thöïc hieän vaø phaùt huy Š Caùc nguoàn thu baèng hình thöùc thueá vaø thu ngoaøi thueá 9 Phaùt huy vai troø naøy cuûa taøi chính coâng, trong quaù trình huy ñoäng caùc nguoàn taøi chính caàn thieát phaûi xaùc ñònh Š Möùc ñoäng vieân caùc nguoàn taøi chính töø ñôn vò cô sô Š Caùc coâng cuï kinh teá ñöôïc söû duïng taïo nguoàn thu vaø thöïc hieän caùc khoaûn chi cuûa nhaø nöôùc. Š Tyû leä ñoäng vieân (tyû suaát thu) cuûa nhaø nöôùc treân GDP
10. I. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ TAØI CHÍNH COÂNG Vai troø taøi chính coâng nhaän thöùc thoâng qua traû lôøi caùc caâu hoûi: 9 Taïi sao chính phuû phaûi can thieäp? 9 Can thieäp baèng caùch thöùc gì? 9 Tac ñoäng cuûa söï can thieäp. Nhaän thöùc vai troø cuûa taøi chính coâng gaén lieàn vôùi vai troø cuûa chính phuû 9 Khaéc phuïc thaát baïi cuûa thò tröôøng 9 Taùi phaân phoái
11. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ TAØI CHÍNH COÂNG Vai troø cuûa taøi chính coâng 9 Thuùc ñaåy söï chuyeån dòch cô caáu kinh teá, ñaûm baûo neàn kinh teá taêng tröôûng oån ñònh vaø beàn vöõng Š Thoâng qua caùc khoaûn chi cho ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng, nhö: ñöôøng saù, caûng, saân bay, ñieän, keânh ñaäp töôùi tieâu nöôùc, vieãn thoâng, nöôùc saïch, baûo veä moâi tröôøng, beänh vieän, tröôøng hoïc Š Chính saùch thu cuûa taøi chính coâng, ñaëc bieät laø chính saùch thueá cuõng taùc ñoäng khoâng nhoû ñeán chính saùch ñieàu chænh cô caáu kinh teá.
12. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ TAØI CHÍNH COÂNG Vai troø cuûa taøi chính coâng 9 Goùp phaàn oån ñònh thò tröôøng vaø giaù caû haøng hoùa Š Nhaø nöôùc phaûi söû duïng coâng cuï taøi chính coâng ñeå can thieäp vaøo thò tröôøng thoâng qua chính saùch chi tieâu coâng taùc ñoäng vaøo hai yeáu toá cô baûn cuûa thò tröôøng laø cung caàu vaø giaù caû ñeå oån ñònh moâi tröôøng kinh teá vó moâ, döôùi hình thöùc taøi trôï voán, trôï giaù vaø söû duïng caùc quyõ döï tröõ nhaø nöôùc veà haøng hoùa vaø döï tröõ taøi chính Š Quaù trình ñieàu chænh thò tröôøng ngaân saùch nhaø nöôùc coøn taùc ñoäng ñeán söï hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng tieàn teä, thò tröôøng voán vaø treân cô sôû ñoù thöïc hieän giaûm laïm phaùt, kieåm soaùt laïm phaùt
13. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ TAØI CHÍNH COÂNG Vai troø cuûa taøi chính coâng 9 Taùi phaân phoái thu nhaäp xaõ hoäi giöõa caùc taàng lôùp daân cö, thöïc hieän coâng baèng xaõ hoäi Š thueá laø coâng cuï mang tính chaát ñoäng vieân nguoàn thu cho nhaø nöôùc Š chi tieâu coâng mang tính chaát chuyeån giao thu nhaäp ñoù ñeán nhöõng ngöôøi coù thu nhaäp thaáp thoâng qua caùc khoaûn chi an sinh xaõ hoäi, chi cho caùc chöông trình giaûi quyeát vieäc laøm, xoùa ñoùi giaûm ngheøo
14. II. NGAÂN SAÙCH NHAØ NÖÔÙC Ngaân saùch nhaø nöôùc ñöôïc thieát laäp laø nhaèm muïc ñích aán ñònh con soá chi tieâu coâng trong moät naêm maø nhaø nöôùc phaûi tìm kieám nguoàn ñeå taøi trôï. NSNN laø ñaïo luaät taøi chính Quaûn lyù theo nguyeân taéc cuûa khu vöïc coâng
15. II. NGAÂN SAÙCH NHAØ NÖÔÙC Khaùi nieäm ngaân saùch nhaø nöôùc Ngaân saùch nhaø nöôùc laø moät phaïm truø kinh teá phaûn aùnh söï taïo laäp vaø söû duïng quyõ tieàn teä cuûa nhaø nöôùc nhaèm thöïc hieän caùc chöùc naêng cuûa nhaø nöôùc. 9 Veà maët hình thöùc bieåu hieän coù theå hieåu ngaân saùch nhaø nöôùc laø toaøn boä caùc khoaûn thu chi cuûa nhaø nöôùc trong döï toaùn ñaõ ñöôïc cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn quyeát ñònh vaø ñöôïc thöïc hieän trong moät naêm ñeå baûo ñaûm thöïc hieän caùc chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa nhaø nöôùc 9 Veà baûn chaát ngaân saùch nhaø nöôùc laø hoaït ñoäng phaân phoái caùc nguoàn taøi chính cuûa xaõ hoäi gaén lieàn vôùi vieäc hình thaønh vaø söû duïng quyõ ngaân saùch nhaø nöôùc.
16. KHAÙI NIEÄM VAØ CAÙC NGUYEÂN TAÉC TOÅ CHÖÙC HEÄ THOÁNG NSNN Khaùi nieäm vaø caùc moâ hình toå chöùc heä thoáng NSNN 9 Heä thoáng NSNN laø moät theå thoáng nhaát ñöôïc taïo thaønh bôûi caùc boä phaän caáu thaønh laø caùc khaâu ngaân saùch ñoäc laäp nhöng chuùng coù moái quan heä taùc ñoäng qua laïi laãn nhau trong quaù trình thöïc hieän nhieäm vuï thu, chi cuûa mình. 9 Toå chöùc heä thoáng NSNN laø vieäc xaùc ñònh, saép xeáp, boá trí caùc boä phaän caáu thaønh heä thoáng NSNN nhaèm thöïc hieän coù hieäu quaû caùc nhieäm vuï thu, chi cuûa töøng caáp NS cuõng nhö toaøn boä heä thoáng NSNN
17. KHAÙI NIEÄM VAØ CAÙC NGUYEÂN TAÉC TOÅ CHÖÙC HEÄ THOÁNG NSNN Heä thoáng NSNN thöôøng ñöôïc toå chöùc phuø hôïp vôùi heä thoáng chính quyeàn nhaø nöôùc. Ñeå xaùc ñònh moät caáp chính quyeàn nhaø nöôùc coù neân laø moät caáp NS, caàn phaûi xem xeùt treân 2 khía caïnh: 9 Nhieäm vuï cuûa caáp chính quyeàn ñöôïc giao phoù phaûi töông ñoái toaøn dieän treân caùc lónh vöïc kinh teá xaõ hoäi treân vuøng laõnh thoå maø caáp chính quyeàn ñoù quaûn lyù. 9 Toång nguoàn thu treân vuøng laõnh thoå maø caáp chính quyeàn ñoù quaûn lyù phaûi coù khaû naêng giaûi quyeát ñöôïc phaàn lôùn nhu caàu chi tieâu cuûa mình.
18. KHAÙI NIEÄM VAØ CAÙC NGUYEÂN TAÉC TOÅ CHÖÙC HEÄ THOÁNG NSNN Coù hai moâ hình cô baûn: 9 Caùc nöôùc coù toå chöùc haønh chính theo moâ hình lieân bang, thì heä thoáng NSNN ñöôïc caáu thaønh bôûi caùc khaâu: NS lieân bang; NS bang vaø ñòa phöông, nhö Myõ, Ñöùc, Malaysia. 9 Caùc nöôùc toå chöùc haønh chính theo kieåu nhaø nöôùc ñôn nhaát, nhö Trung quoác, nhaät baûn, Vieät nam heä thoáng NSNN bao goàm: NS trung öông vaø NS ñòa phöông. Š NSTW ñöôïc caáu thaønh töø NS cuûa taát caû caùc cô quan trung öông. Š NSÑP ñöôïc hình thaønh töøng NS cuûa taát caû caùc caáp chính
19. Toå chöùc heä thoáng ngaân saùch nhaø nöôùc Cô caáu heä thoáng NSNN moâ taû theo sô ñoà sau HEÄ THOÁNG NGAÂN SAÙCH NHAØ NÖÔÙC Ngaân saùch Trung öông Ngaân saùch ñòa phöông Ngaân saùch caáp tænh (N g a ân s a ùc h th a øn h p h o á th u o äc tr u n g ö ô n g ) Ngaân saùch thaønh phoá Ngaân saùch Ngaân saùch th u o äc tæn h th ò x a õ c a áp h u y e än Ngaân saùch Ngaân saùch thò traán caáp xaõ (phöôøng)
20. KHAÙI NIEÄM VAØ CAÙC NGUYEÂN TAÉC TOÅ CHÖÙC HEÄ THOÁNG NSNN Caùc nguyeân taéc toå chöùc vaø quaûn lyù heä thoáng NSNN 9 Nguyeân taéc thoáng nhaát trong toå chöùc heä thoáng NSNN: maëc duø ñöôïc toå chöùc thaønh nhieàu caáp nhöng caùc caáp caáu thaønh heä thoáng phaûi thoáng nhaát vaø duy nhaát. Ñaûm baûo tính thoáng nhaât phaûi thöïc hieän 3 yeâu caàu: Š Phaûi theå cheá hoùa thaønh luaät moïi chuû tröông, chính saùch, tieâu chuaån, ñònh möùc veà thu, chi NSNN. Š Ñaûm baûo tính nhaát quaùn treân phaïm vi toaøn quoác veà heä thoáng vaø chuaån möïc keá toaùn, veà phöông thöùc baùo caùo, trình töï laäp, pheâ chuaån, chaáp haønh vaø quyeát toaùn NSNN. Š Phaûi taïo cô sôû phaùp lyù cho vieäc thieát laäp moái quan heä giöõa NS caáp treân vôùi caáp döôùi trong vieäc ñieàu chuyeån voán giöõa caùc caáp
21. KHAÙI NIEÄM VAØ CAÙC NGUYEÂN TAÉC TOÅ CHÖÙC HEÄ THOÁNG NSNN Caùc nguyeân taéc toå chöùc heä thoáng NSNN 9 Nguyeân taéc ñoäc laäp vaø töï chuû cuûa caùc caáp NS: caùc caáp NS caàn coù söï ñoäc laäp vaø töï chuû ôû moät chöøng möïc nhaát ñònh trong quaù trình thöïc hieän chöùc naêng cuûa mình. Do vaäy caàn phaûi giao caùc nguoàn thu vaø caùc nhieäm vuï chi cuï theå cho töøng caáp cuõng nhö cho pheùp moãi caáp coù quyeàn quyeát ñònh NS caáp mình. 9 Nguyeân taéc taäp trung quyeàn löïc treân cô sôû phaân ñònh thaåm quyeàn giöõa caùc caáp chính quyeàn nhaø nöôùc trong hoaït ñoäng ngaân saùch: quyeàn quyeát ñònh cuûa quoác hoäi vaø quyeàn ñieàu haønh thoáng nhaát cuûa chính phuû; vai troø chuû ñaïo cuûa NSTW, phaân ñònh thaåm quyeàn giöõa caùc caáp chính quyeàn nhaø nöôùc ñòa phöông.
22. Phaân caáp quaûn lyù ngaân saùch nhaø nöôùc Goàm caùc quy phaïm phaùp luaät xaùc ñònh quyeàn haïn, nhieäm vuï cuûa caùc caáp chính quyeàn nhaø nöôùc trong vieäc quaûn lyù vaø ñieàu haønh hoaït ñoäng cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc Noäi dung 9 Phaân caáp veà quyeàn löïc ban haønh caùc chính saùch, cheá ñoä, tieâu chuaån ñònh möùc taøi chính 9 Phaân caáp veà vaät chaát (xaùc ñònh caùc khoaûn thu vaø chi cho caùc caáp ngaân saùch). 9 Phaân caáp veà chu trình ngaân saùch (quan heä veà quaûn lyù trong chu trình vaän ñoäng cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc).
23. Phaân caáp quaûn lyù ngaân saùch nhaø nöôùc Phaân caáp veà vaät chaát 9 Phaân caáp thu cuûa caùc caáp NSNN: ŠCaùc khoaûn thu 100% ŠCaùc khoaûn thu ñöôïc phaân chia theo tyû leä % giöõa NSTW vaø NSÑP ŠSoá boå sung töø NS caáp treân cho NS caáp döôùi ŠVay nôï cuûa chính quyeàn ñòa phöông
24. Phaân caáp quaûn lyù ngaân saùch nhaø nöôùc Phaân caáp chi cuûa caùc caáp NSNN: 9 NSTW vaø NSÑP veà cô baûn ñaûm nhaän caùc khoaûn chi sau: Š Chi ñaàu tö phaùt trieån Š Chi thöôøng xuyeân 9 Phaân caáp chi phaûi ñaùp öùng caùc yeâu caàu: Š Chaát löông cung caáp caùc dòch vuï haøng hoùa coâng cuûa ñòa phöôg Š Naêng löïc quaûn lyù Š Ñoâ thò hay noâng thoân
25. Caân ñoái thu chi ngaân saùch nhaø nöôùc Caân ñoái ngaân saùch nhaø nöôùc phaûn aùnh söï ñieàu chænh moái quan heä töông taùc giöõa thu vaø chi ngaân saùch nhaø nöôùc nhaèm ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu kinh teá – xaõ hoäi maø nhaø nöôùc ñaõ ñeà ra ôû taàm vó moâ cuõng nhö trong töøng lónh vöïc vaø ñòa baøn cuï theå. Caân ñoái toång thu vaø toång soá chi NSNN 9 Caân ñoái sô caáp => thu thöôøng xuyeân – chi thöôøng xuyeân 9 Caân ñoái thöù caáp => cheânh leäch caân ñoái sô caáp –chi ñaàu tö
26. Caân ñoái thu chi ngaân saùch nhaø nöôùc Moái töông quan giöõa thu vaø chi NSNN trong moät taøi khoùa ñöôïc bieåu hieän qua 3 traïng thaùi: 9 Ngaân saùch nhaø nöôùc caân baèng 9 Ngaân saùch nhaø nöôùc boäi thu 9 Ngaân saùch nhaø nöôùc boäi chi
27. Caân ñoái thu chi ngaân saùch nhaø nöôùc Caân ñoái NSNN laø caân ñoái vó moâ quan troïng taùc ñoäng ñeán caân ñoái tieát kieäm – ñaàu tö vaø xuaát – nhaäp khaåu. Chính saùch taøi khoùa lieân quan ñeán caân ñoái NSNN 9 Neàn kinh teá suy thoaùi => chính saùch taøi khoùa môû roäng => boäi chi NSNN 9 Neàn kinh teá taêng tröôûng noùng => chính saùch taøi khoaù thaét chaët => caân baèng NSNN
28. Caân ñoái thu chi ngaân saùch nhaø nöôùc Nguyeân taéc caân ñoái thu chi NSNN Toång thu thöôøng xuyeân Toång chi thöôøng xuyeân mang tính khoâng hoaøn traû > mang tính khoâng thu hoài goàm: thueá, phí, leä phí chi cho tieâu duøng Daønh phaàn ngaøy caøng lôùn cho chi ñaàu tö phaùt trieån mang tính tích luõy Tröôøng hôïp NSNN coù boäi chi Toång chi Xöû lyù boäi chi baèng 2 bieän Möùc boäi chi phaùp ñaàu tö NSNN < •- Vay nôï phaùt trieån •- Phaùt haønh tieàn
29. HEÄ THOÁNG THU NSNN Phaûn aùnh toång theå caùc quan heä kinh teá phaùt sinh trong quaù trình nhaø nöôùc söû duïng caùc quan heä kinh teá ñeå huy ñoäng ñieàu tieát caùc nguoàn taøi chính cuûa xaõ hoäi nhaèm taïo laäp quyõ tieàn teä cuûa nhaø nöôùc ñoàng thôøi thöïc hieän chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa NN. Bao goàm 3.1. Thu thueá 3.2. Thu töø phí vaø leä phí 3.3. Thu töø hoaït ñoäng kinh teá 3.4. Thu töø vay nôï vaø nhaän vieän trôï quoác teá
30. 3.1. Thu thueá 3.1.1. Khaùi nieäm vaø ñaëc ñieåm thueá: Thueá laø khoaûn ñoùng goùp baét buoäc cho nhaø nöôùc theo luaät ñònh nhaèm ñaùp öùng nhu caàu chi tieâu cuûa nhaø nöôùc. Ñaëc ñieåm: - Tính phaùp lyù cao - Tính khoâng hoaøn traû tröïc tieáp - khoâng ñoái öùng. - Laø coâng cuï ñieàu tieát vó moâ kinh teá xaõ hoäi cuûa nhaø nöôùc.
31. 3.1. Thu thueá 3.1.2. Phaân loaïi thueá - Caên cöù vaøo tính chaát kinh teá, thueá chia laøm 2 loaïi: Thueá tröïc thu (luõy tieán) Ñöôøng thueá tröïc thu Tyû Leä noäp thueá Ñöôøng thueá /TN giaùn thu Thu nhaäp Tyû Thueá giaùn thu ( luyõ thoaùi) leä noäp thueá /TN Thu nhaäp
32. 3.1. Thu thueá - Caên cöù vaøo ñoái töôïng, thueá goàm: Thueá ñaùnh vaøo hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Thueá ñaùnh vaøo haøng hoùa Thueá ñaùnh vaøo thu nhaäp Thueá ñaùnh vaøo taøi saûn
33. 3.2. Thu töø phí vaø leä phí Leä phí laø khoaûn thu baét buoäc ñoái vôùi caùc phaùp nhaân vaø theå nhaân moät maët vöøa buø ñaép chi phí hoaït ñoäng haønh chính maø nhaø nöôùc cung caáp cho caùc phaùp nhaân theå nhaân ñoù, vöøa mang tính laø khoaûn ñoäng vieân cho NSNN. Phí laø khoaûn thu mang tính buø ñaép moät phaàn chi phí thöôøng xuyeân vaø baát thöôøng veà caùc dòch vuï coâng coäng hoaëc ñeå duy tu söûa chöõa caùc coâng trình thuoäc keát caáu haï taàng kinh teá xaõ hoäi.
34. 3.3. Thu töø hoaït ñoäng kinh teá - Caùc khoaûn thu xuaát phaùt töø hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa nhaø nöôùc Thu nhaäp töø caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc Chia laõi lieân doanh Chia coå töùc - Caùc khoaûn thu töø khai thaùc taøi saûn thuoäc sôû höõu nhaø nöôùc Baùn taøi saûn thuoäc sôû höõu nhaø nöôùc trong tieán trình coå phaàn hoaù caùc DNNN Ñaáu giaù quyeàn söû duïng ñaát Baùn taøi nguyeân thieân nhieân Cho thueâ taøi saûn thuoäc sôû höõu nhaø nöôùc.
35. 3.4. Vay nôï vaø vieän trôï chính phuû 3.4.1. Vay nôï chính phuû Vay nôï ñeå buø ñaép thieáu huït NSNN vaø ñaùp öùng nhu caàu ñaàu tö phaùt trieån kinh teá, ñieàu hoøa voán cuûa nhaø nöôùc Vay nôï chính phuû ñöôïc thöïc hieän vôùi nhieàu kyø haïn khaùc nhau, tuyø theo nhu caàu cuûa caùc caáp NSNN. Bao goàm: Vay trong nöôùc: Tín phieáu, traùi phieáu, traùi phieáu coâng trình, traùi phieáu chính quyeàn ñòa phöông . Vay nöôùc ngoaøi : 9 ODA song phöông 9 ODA ña phöông 9 Phaùt haønh traùi phieáu chính phuû ra thò tröôøng taøi chính quoác teá
36. 3.4. Vay nôï vaø vieän trôï chính phuû 3.4.2. Vieän trôï quoác teá khoâng hoaøn laïi Laø nguoàn phaùt trieån cuûa caùc chính phuû caùc toå chöùc lieân chính phuû, caùc toå chöùc quoác teá caáp cho moät nöôùc nhaèm thöïc hieän caùc chöông trình hôïp taùc phaùt treåin kinh teá xaõ hoäi. Töø caùc chính phuû, caùc toå chöùc taøi chính quoác teá: 9 ODA khoâng hoaøn laïi song phöông 9 ODA khoâng hoaøn laïi töø caùc toå chöùc taøi chính quoác teá nhö: WB, ADB. Töø caùc toå chöùc thuoäc lieân hieäp quoác 9 UNDP 9 UNICEF 9 UNFPA 9 PAM 9 OMS 9
37. HEÄ THOÁNG CHI NSNN Phaûn aùnh toång theå caùc quan heä kinh teá phaùt sinh trong quaù trình nhaø nöôùc söû duïng tieàn teä cuûa NN nhaèm thöïc hieän caùc chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa NN. Chi thöôøng xuyeân Chi ñaàu tö phaùt trieån Chi döï tröõ Chi traû nôï goác tieàn do chính phuû vay
38. 4.1. Chi thöôøng xuyeân Laø caùc khoaûn chi mang tính chaát chi cho tieâu duøng, cuûa nhaø nöôùc vaø cuûa xaõ hoäi, bao goàm: Chi söï nghieäp: ñaùp öùng nhu caàu tieâu duøng cuûa xaõ hoäi, höôùng ñeán phaùt trieån nhaân toá con ngöôøi: 9 Chi söï nghieäp kinh teá 9 Chi söï nghieäp vaên hoaù xaõ hoäi: Š Khoa hoïc coâng ngheä; Š Giaùo duïc ñaøo taïo; Š Y teá; Š Vaên hoùa ngheä thuaät theå duïc theå thao; Š Chi söï nghieäp xaõ hoäi.
39. 4.1. Chi thöôøng xuyeân Chi quaûn lyù nhaø nöôùc: cho tieâu duøng cuûa boä maùy nhaø nöôùc töø trung öông ñeán ñòa phöông. Khoaûn chi naøy phaûi tieát kieän vaø hieäu quaû. Goàm: 9 Cô quan laäp phaùp, haønh phaùp, tö phaùp 9 Caùc cô quan quaûn lyù vóa moâ kinh teá xaõ hoäi cuûa nhaø nöôùc 9 Cô quan Ñaûng, Ñoaøn theå Chi an ninh quoác phoøng, traät töï an toaøn xaõ hoäi: 9 An ninh, traät töï xaõ hoäi 9 Quoác phoøng, choáng ngoaïi xaâm
40. 4.2. Chi ñaàu tö phaùt trieån Laø caùc khoaûn chi mang tính tích luyõ, coù taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán vieäc taêng naêng suaát vaø caùc quan heä caân ñoái lôùn cuûa neàn kinh teá. Chi ñaàu tö phaùt trieån cô sôû haï taàng kinh teá xaõ hoäi: Hình thaønh neân taøi saûn coá ñònh quoác daân 9 Ñaàu tö XDCB caùc coâng trình thuoäc keát caáu haï taàng kinh teá xaõ hoäi 9 Caùc ngaønh coâng nghieäp cô baûn 9 Caùc coâng trình troïng ñieåm veà phaùt xaõ hoäi Chi ñaàu tö hoã trôï voán cho caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc 9 Caáp phaùt voán thaønh laäp DN NN 9 Boã sung voán cho caùc DNNN giöõ laïi trong tieán trình coå phaàn hoaù.
41. 4.2. Chi ñaàu tö phaùt trieån Goùp voán lieân doanh, voán coå phaàn vaøo caùc doanh nghieäp thuoäc caùc lónh vöïc caàn thieát coù söï tham gia cuûa nhaø nöôùc nhaèm höôùng daãn, kieåm soaùt hoaëc khoáng cheá caùc hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp naøy theo höôùng phaùt trieån coù lôïi cho neàn kinh teá. Chi cho caùc quyõ hoã trôï phaùt trieån: 9 Ngaân haøng chính saùch 9 Quyõ hoã trôï ñaàu tö 9 Caùc quyõ hoã trôï phaùt trieån khaùc
42. 4.3. Chi döï tröõ nhaø nöôùc Ñöôïc NN söû duïng nhö moät coâng cuï ñieàu tieát vó moâ, nhaèm thöïc hieän 2 muïc ñích: 9 Ñieàu chænh caùc hoaït ñoäng thò tröôøng, oån ñònh moâi tröôøng knih teá vó moâ 9 Khaéc phuïc toån thaát thieät haïi do ruûi ro baát ngôø xaûy ra, oån ñònh ñôøi soáng, saûn xuaát, xaõ hoäi. Hình thöùc döï tröõ 9 Caùc haøng hoùa thieát yeáu 9 Vaøng, ngoaïi teä 9 Quyõ döï tröõ, döï phoøng taïi chính quyeàn caùc caáp
43. 4.4. Chi traû nôï Chi traû nôï goác tieàn do chính phuû vay 9 Traû nôï vay nöôùc ngoaøi 9 Traû nôï vay trong nöôùc
44. CAÙC QUYÕ NGOAØI NGAÂN SAÙCH Söï toàn taïi khaùch quan cuûa caùc quyõ 9 Taïi sao phaûi coù quyõ ngoaøi NSNN? Š Tính linh hoaït trong quaûn lyù Š Khai thaùc caùc nguoàn löïc xaõ hoäi cho ñaàu tö phaùt trieån vaø giaûi quyeát thoõa ñaùng nhu caàu cuûa caùc ñoái töôïng xaõ hoäi => thaønh laäp caùc quyõ ngoaøi NSNN caàn caân nhaéc: söï phaân taùn vaø keùm hieäu quaû
45. CAÙC QUYÕ NGOAØI NGAÂN SAÙCH Heä thoáng caùc quyõ ngoaøi NSNN 9Quyõ döï tröõ nhaø nöôùc 9Caùc quyõ baûo hieåm cuûa nhaø nöôùc 9Caùc quyõ hoã trôï taøi chính cuûa nhaø nöôùc
46. QUYÕ DÖÏ TRÖÕ NHAØ NÖÔÙC Muïc ñích 9 Khaån caáp phoøng choáng thieân tai, hoûa hoaïn, tai naïn treân dieän roäng; 9 Khaép phuïc haäu quaû thieân tai, hoûa hoaïn treân dieän roäng; 9 Thöïc hieän caùc nhieäm vuï quan troïng veà an ninh quoác phoøng; 9 Thöïc hieän caùc nhieäm vuï ñeå oån ñònh thò tröôøng;
47. Ñaëc ñieåm quyõ döï tröõ Caùc hình thöùc quyõ döï tröõ 9 Haøng hoùa chieán löôïc 9 Ngoaïi teä, vaøng Caùc caáp quyõ lyù 9 Quyõ döï tröõ taäp trung quoác gia 9 Quyõ döï tröõ cuûa caùc Boä, ngaønh 9 Quyõ döï tröõ cuûa NHNN Nguyeân taéc quaûn lyù: 9 Nguyeân taéc taäp trung thoáng nhaát 9 Nguyeân taéc bí maät, an toaøn
48. QUYÕ BAÛO HIEÅM XAÕ HOÄI Bao goàm caùc noäi dung: 9 Caùc tröôøng hôïp khoù khaên do maát khaû naêng lao ñoäng 9 Tai naïn, beänh ngheà nghieäp 9 OÁm ñau 9 Höu trí 9 Trôï caáp gia ñình ngöôøi lao ñoäng bò cheát 9 Thaát nghieäp 9 Ñoái töôïng cuûa BHXH laø nhöõng ngöôøi lao ñoäng trong XH.
49. QUYÕ BAÛO HIEÅM XAÕ HOÄI Ñoùng goùp phí bao hieåm: 9 Nguoàn löïc BHXH ñöôïc ñoùng goùp töø nhieàu phía: ngöôøi lao ñoäng, ngöôøi söû duïng lao ñoäng vaø hoã trôï töø NSNN. Muïc ñích cuûa BHXH: 9 Goùp phaàn ñaït tôùi muïc tieâu cuoái cuøng cua söï phaùt trieån laø söï oån ñònh ñôøi soáng daân cö. Tính chaát vaø kyõthuaät BHXH: 9 Thu, chi BHXH vaø tieâu chuaån traû tieàn baûo hieåm ñeàu do luaät phaùp quy ñònh.
50. QUYÕ BAÛO HIEÅM Y TEÁ Hoaït ñoäng nhaèm muïc ñích chia seõ ruûi ro vôùi coäng ñoàng daân cö trong lónh vöïc chaêm soùc khoûe. Giöõa BHXH vaø BHYT coù moái quan heä chaët cheõ vôùi nhau taïo thaønh heä thoáng baûo trôï xaõ hoäi. Hình thöùc BHYT, coù 2 hình thöùc: 9 Hình thöùc baûo hieåm baét buoäc 9 Hình thöùc baûo hieåm töï nguyeän Nguoàn hình thaønh quyõ BHYT 9 Ñoùng goùp töø ngöôøi lao ñoäng vaø ngöôøi söû duïng lao ñoäng 9 Taøi trôï töø NSNN
51. QUYÕ ÑAÀU TÖ ÑÒA PHÖÔNG Thöïc hieän ñaàu tö tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp phaùt trieån cô sôû haï taàng kinh teá xaõ hoäi ñòa phöông nhö: giao thoâng; heä thoáng caáp, thoaùt nöôùc; xöû lyù chaát thaûi; beänh vieän; tröôøng hoïc . Cung caáp caùc dòch vuï tö vaán ñaàu tö vaø tham gia thò tröôøng voán.
52. CHÍNH SAÙCH TAØI KHOÙA Chính saùch taøi khoùa laø vieäc söû duïng ngaân saùch nhaø nöôùc ñeå taùc ñoäng vaøo neàn kinh teá. Chính saùch taøi khoaù coù theå moät trong 2 tình traïng: 9 Chính saùch taøi khoùa thaét chaët hay thu heïp (Contractionary fiscal policy) khi thu lôùn hôn chi (coøn goïi ngaân saùch thaëng dö). 9 Chính saùch taøi khoùa nôùi loûng hay môû roäng (Expansionary fiscal policy) khi thu nhoû hôn chi (coøn goïi ngaân saùch boäi chi)
53. TOÅNG CAÀU CUÛA XAÕ HOÄI VAØ SOÁ NHAÂN CHI TIEÂU Keyness hình thaønh moâ hình soá nhaân treân cô sôû phaân taùch chi tieâu cuûa xaõ hoäi thaønh 2 loaïi: (i) chi tieâu töï ñònh ( autonomy expenditures) thay ñoåi caùc nhaân toá khaùc, ñoäc laäp vôùi thay ñoåi nhaân toá thu nhaäp. (ii) chi tieâu öùng duï ( induced expenditure) laø thaønh phaàn chi tieâu thay ñoåi khi thu nhaäp thay ñoåi. AE = C + I + G + (X – M) = AEO + mpcY Trong ñoù: AEO : laø chi tieâu töï ñònh; mpc: thieân höôùng tieâu duøng bieân ( marginal pronsit to consume); Y: thu nhaäp vaø tích soá mpcY chính laø chi tieâu öùng duï. ΔC ΔAE mpc = = ΔY ΔY
54. TOÅNG CAÀU CUÛA XAÕ HOÄI VAØ SOÁ NHAÂN CHI TIEÂU Taïi ñieåm caân baèng thò tröôøng caïnh tranh, toång cung baèng toång caàu. Trong ñieàu kieän thò tröôøng hoaøn haûo, toång caàu (AE = AD) chính laø toång chi tieâu xaõ hoäi vaø toång cung laø toång thu nhaäp xaõ hoäi, neân taïi ñieåm caân baèng cuûa thò tröôøng ta coù: Y = AE0 + mpcY Î ⎛ 1 ⎞ Y = ⎜ ⎟× AE0 ⎝ (1− mpc) ⎠ ⎛ 1 ⎞ goïi laø soá nhaân chi tieâu Trong ñoù ⎜ ⎟ ⎝ (1− mpc) ⎠
55. CHÍNH SAÙCH TAØI KHOÙA VAØ TOÅNG CAÀU ⎛ Δ C ( + ) ⎞ ⎜ ⎟ 1 ⎜ Δ I ( + ) ⎟ Δ Y = Δ AE = × 1 − mpc ⎜ Δ G ( + ) ⎟ ⎜ ⎟ ⎜ ⎟ ⎝ Δ (X - M) ⎠ Chính phuû coù theå laøm thay ñoåi toång caàu theo chính saùch thaét chaët hay môû roäng. Chính saùch taøi khoaù cuõng laøm thay ñoåi thaønh phaàn cuûa toång caàu Trong neàn kinh teá môû, chính saùch taøi khoaù cuõng taùc ñoäng ñeán tyû giaù hoái ñoaùi vaø caùn caân thöông maïi.