›
›

Kinh tế và phát triển - Chương 3: Lý thuyết lựa chọn của người tiêu dùng

pdf 42 trang vanle 2630
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Kinh tế và phát triển - Chương 3: Lý thuyết lựa chọn của người tiêu dùng", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfkinh_te_va_phat_trien_chuong_3_ly_thuyet_lua_chon_cua_nguoi.pdf

Nội dung text: Kinh tế và phát triển - Chương 3: Lý thuyết lựa chọn của người tiêu dùng

  1. 32 CHÖÔNG 3 LYÙ THUYEÁT LÖÏA CHOÏN CUÛA NGÖÔØI TIEÂU DUØNG A.PHAÂN TÍCH CAÂN BAÈNG TIEÂU DUØNG BAÈNG THUYEÁT HÖÕU DUÏNG: I. MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN. 1. CAÙC GIAÛ ÑÒNH: NTD Phaûi chaáp nhaän 3 giaû ñònh sau ñaây: Möùc TM cuûa NTD coù theå ñònh löôïng vaø ño löôøng ñöôïc. Taát caû caùc SP ñeàu coù theå chia nhoû ñöôïc. NTD luoân coù söï löïa choïn hôïp lyù. 2. MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN a.Höõu duïng(U): Höõu duïng laø söï thoûa maõn hay söï ích lôïi maø moät ngöôøi caûm nhaän ñöôïc khi tieâu duøng moät loaïi saûn phaåm hay dòch vuï naøo ñoù. b. Toång höõu duïng ( TU): Laø toång möùc thoûa maõn ñaït ñöôïc khi ta tieâu duøng moät soá löôïng saûn phaåm nhaát ñònh trong moãi ñôn vò thôøi gian. c. Höõu duïng bieân: Laø söï thay ñoåi trong toång höõu duïng khi thay ñoåi theâm moät ñôn vò saûn phaåm tieâu duøng trong moãi ñôn vò thôøi gian, trong ñieàu kieän caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi. Bieåu dieãn thoâng qua:MU= △TU/△X Neáu toång höõu duïng laø haøm lieân tuïc, thì höõu duïng bieân: MU= dTU/dX. VD: TU = X( Y- 5). MUX = Y- 5. MUY = X. Neáu moái quan heä giöõa soá löôïng SP ñöôïc söû duïng vaø toång höõu duïng döôùi daïng baûng, thì höõu duïng bieân.
  2. 33 X TU MU= △ TU/△ X 0 0 - 1 4 4 2 7 3 3 9 2 4 10 1 5 10 0 6 9 -1 7 7 -2 d. Qui luaät höõu duïng bieân giaûm daàn: Khi söû duïng ngaøy caøng nhieàu moät loaïi SP naøo ñoù, trong khi soá löôïng caùc SP khaùc ñöôïc giöõ nguyeân trong moãi ñôn vò thôøi gian, thì höõu duïng bieân cuûa SP naøy seõ giaûm daàn. II. NGUYEÂN TAÉC TOÁI ÑA HOÙA HÖÕU DUÏNG 1. MUÏC ÑÍCH VAØ GIÔÙI HAÏN CUÛA NTD: NTD luoân mong muoán toái ña hoùa thoûa maõn, nhöng hoï khoâng theå tieâu duøng taát caû haøng hoùa vaø dòch vuï maø hoï mong muoán, vì NTD luoân bò giôùi haïn veà ngaân saùch. 2. NGUYEÂN TAÉC TOÁI ÑA HOÙA HÖÕU DUÏNG Xeùt NTD coù I = 7 ñvt, duøng chi cho 2 SP X vaø Y. Vaán ñeà ñaët ra laø: Anh A seõ sôû höõu bao nhieâu X, Y ñeå möùc TM laø cao nhaát. Ngöôøi ta cho sôû thích cuûa anh A qua baûng höõu duïng bieân nhö sau: X (ñvt) MUx(ñvhd) Y(ñvt) MUy( ñvhd)
  3. 34 1 40 1 30 2 36 2 29 3 32 3 28 4 28 4 27 5 24 5 25 Phaân boå soá tieàn coù giôùi haïn cho SP phaåm naøo phaûi döïa vaøo höõu duïng bieân cuûa SP ñoù mang laïi, döïa vaøo MU, ta thaáy Anh A seõ chi 4 ñvt cho X, vaø 3 ñvt cho Y, thì möùc thoûa maõn cuûa anh A laø toái ña. Taïi ñaây: MUX = MUY; X + Y = I, ta coù nguyeân taéc nhö sau: Nguyeân taéc: Trong khaû naêng coù giôùi haïn veà NS, NTD seõ mua soá löôïng caùc SP sao cho höõu duïng bieân treân moät ñôn vò tieàn teä cuoái cuøng cuûa caùc SP phaûi baèng nhau, thoûa: MUx = MUy = (1) • X + Y + = I (2)  Khi X vaøY ñöôïc tính baèng ñôn vò hieän vaät vôùi ñôn giaù laø PX, PY, thì nguyeân taéc treân ñöôïc vieát laïi thaønh: Mux/PX = Muy/PY = (1) X.PX + Y.PY + = I (2) Trong thöïc teá chuùng ta thöôøng khoâng coù nhieàu löïa choïn ñuû ñeå ñaït nguyeân taéc: Mux/PX = Muy/PY =
  4. 35 Khi tieâu duøng nhieàu SP, ñeå toái ña hoùa TM, NTD phaûi phaân phoái TN coù giôùi haïn cuûa mình thoûa :MUx/Px MUy/Py MUz/Pz Trong ñieàu kieän raøng buoäc: X*PX + Y*PY = I III. SÖÏ HÌNH THAØNH ÑÖÔØNG CAÀU TT 1. SÖÏ HÌNH THAØNH CUÛA ÑÖÔØNG CAÀU CAÙ NHAÂN ÑOÁI VÔÙI SP X: Ñöôøng caàu caù nhaân ñoái vôùi moät SP theå hieän löôïng SP maø moãi NTD muoán mua ôû moãi möùc giaù SP, trong ñieàu kieän caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi. Ñeå xaây döïng ñöôøng caàu caù nhaân ñoái vôùi SP X, ta chæ cho giaù SP X thay ñoåi, caùc yeáu toá coøn laïi khoâng ñoåi. PX QX P PX1( 10) X1( 10) A 20 PX2( 20) X2( 8) B 10 (dX) X 0 8 10 2. SÖÏ HÌNH THAØNH (D) TT CUÛA SP X: Giaû söû treân TT SP X coù 2 caù nhaân NTD A, B thì löôïng caàu TT laø toång löôïng caàu cuûa 2 caù nhaân ôû moãi möùc giaù, ví duï treân TT coù 2 caù nhaân ngöôøi tieâu duøng, coù haøm caàu nhö sau: qA = -2.P + 200; qB = - 3 + 300 •Haøm soá caàu thò tröôøng laø: QD = qA + qB = -5P + 500 Neáu coù N NTD: QD = q1 + q2 + + qn Neáu treân TT coù N NTD gioáng nhau, haøm soá caàu cuûa moãi NTD ñeàu coù daïng:
  5. 36 P = a.Q + b, thì HS caàu cuûa TT: P = a/N.Q + b. Neáu duøng PP ñoà thò, thì ( D) cuûa TT seõ ñöôïc toång hôïp töø töø caùc ñöôøng caàu caù nhaân, baèng caùch toång coäng theo hoaønh ñoä caùc ñöôøng caàu caù nhaân. B. PHAÂN TÍCH CAÂN BAÈNG TIEÂU DUØNG BAÈNG PP HÌNH HOÏC I. MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN. 1. BA GIAÛ THUYEÁT CÔ BAÛN VEÀ SÔÛ THÍCH CUÛA NTD. Ñeå phaân tích traïng thaùi cuûa NTD baèng PP hình hoïc, ta chaáp nhaän 3 giaû thuyeát sau: Sôû thích cuûa NTD coù tính hoaøn chænh. NTD thích coù nhieàu HH( toát) hôn coù ít. Sôû thích coù tính baéc caàu. Tính baéc caàu theå hieän: Gioû haøng hoaù X(ñôn vò) Y(ñôn vò) A 3 7 B 4 4 C 5 2 D 6 1 E 3 2 G 7 6 Coù theå bieåu dieãn moái quan heä treân leân ñoà thò:
  6. 37 Y B>E. A G 7 F G>B. G>E, ñaây laø tính chaát baéc Vuøng II caàu. B 4 E 3 2 C Vuøng I D 1 X 0 3 4 5 6 2. ÑÖÔØNG ÑAÚNG ÍCH. a. KHAÙI NIEÄM. Y A 7 Ñöôøng ñaúng ích B 4 C 2 D U1 1 0 X 3 4 5 6 Ñöôøng ñaúng ích (U), laø taäp hôïp caùc phoái hôïp khaùc nhau giöõa hai saûn phaåm cuøng mang laïi moät möùc thoûa maõn cho NTD, treân cuøng heä truïc toïa ñoä, ta coù theå veõ ñöôïc nhieàu ñöôøng U khaùc nhau, nhöõng ñöôøng caøng xa goác 0, thì möùc thoûa maõn caøng cao. b. Ñaëc ñieåm cuûa ñöôøng ñaúng ích:
  7. 38 Doác xuoáng veà beân phaûi. Khoâng caét nhau. Loài veà phía goác 0:Theå hieän tyû leä maø NTD muoán ñaùnh ñoåi giöõa hai SP giaûm daàn, tyû leä naøy goïi laø tyû leä thay theá bieân –MRS. Tyû leä thay theá bieân cuûa X cho Y(MRSXY): Laø soá löôïng SP Y caàn giaûm xuoáng ñeå söû duïng theâm moät ñôn vò SP X, nhaèm ñaûm baûo möùc TM khoâng ñoåi, theå hieän thoâng qua:MRSXY = △Y/△X. Ngoaøi ra ñeå möùc TM khoâng ñoåi:△Y.MUY + △X.MUX=0 MRS= MUX/MUY d. Caùc daïng ñaëc bieät cuûa ñöôøng ñaúng ích. Y Y y A A” 1 y’ B U 2 y B Y2 2 y A A’ U 1 1 X X O O x x x x2 x’ 1 1 2 X,Y laø 2 SP boå sung X,Y laø 2 SP thay theá hoaøn toaøn 3. ÑÖÔØNG NGAÂN SAÙCH. Laø taäp hôïp caùc phoái hôïp khaùc nhau giöõa hai SP maø NTD coù theå mua ñöôïc vôùi cuøng moät möùc chi tieâu vaø giaù caùc SP ñaõ cho. Phöông trình ñöôøng NS coù daïng: X.PX + Y.PY = I. Hay Y = I/PY – PX/PY, Tyû soá : – PX/PY laø tyû leä ñaùnh ñoåi giöõa 2 SP X,Y, cuõng chính laø ñoä doác cuûa ñöôøng NS. Veà maët HH, coù theå bieåu dieãn ñöôøng NS leân ñoà thò.
  8. 39 Y M I/Py Ñöôøng NS N O X I/Px Ñaëc ñieåm cuûa ñöôøng NS: Doác xuoáng veà beân phaûi. Tyû soá PX/PY laø tyû leä ñaùnh ñoåi, laø ñoä doác cuûa ñöôøng NS. Caùc vò trí cuûa ñöôøng NS: Y M’ I2/Px Khi TN taêng, ñöôøng NS M dòch veà beân phaûi ngöôïc laïi I1/Py N N’ O X I1/Px I2/Px
  9. 40 Y A I/Py Khi giaù SP X taêng leân B C O X I/Px I/Px2 1 II. NGUYEÂN TAÉC TOÁI ÑA HOÙA THOÛA MAÕN NTD luoân muoán TM laø toái ña, PP hình hoïc, thì phaûi höôùng tôùi ñöôøng U caøng xa goác O caøng toát, phuø hôïp vôùi vò trí cuûa ñöôøng ngaân saùch. Choïn vò trí naøo laøm phöông aùn tieâu duøng toái öu, trong ñieàu kieän töông quan veà vò trí giöõa 2 ñöôøng naøy. Y Phöông aùn tieâu M I/Py duøng toái öu A E Y1 U1 B U0 N O X X1 I/Px Trong ba phoái hôïp A, B, E NTD choïn phoái hôïp naøo laøm PA tieâu duøng toái öu. Chæ coù phoái hôïp E mang laïi möùc thoûa maõn cao nhaát vaø ñuû tieàn ñeå chi cho 2 SP X, Y.
  10. 41 Vaäy PA tieâu duøng toái öu baèng PP hình hoïc laø coù söï tieáp xuùc giöõa 2 ñöôøng, ñöôøng NS vaø ñöôøng ñaúng ích, taïi ñaây: MRSXY = - Px/Py. III. SÖÏ HÌNH THAØNH ÑÖÔØNG CAÀU THÒ TRÖÔØNG:. 1. ÑÖÔØNG CAÀU CAÙ NHAÂN ÑOÁI SP X: Baèng PP hình hoïc, ta coù theå xaây döïng ñöôøng caàu caù nhaân ñoái vôùi SP X töø caùc PA tieâu duøng toái öu, xeùt caùc PA tieâu duøng toái öu sau: Y M I/Py1 U0 Ñöôøng tieâu duøng theo giaù y E 1 F U1 (1) y2 H N X 0 x2 x1 I/Px 2 I/Px1 PX (2) P F Ñöôøng caàu caù nhaân X2 ñoái vôùi SP X E PX1 dx X 0 x2 x1 Töø PA tieâu duøng toái öu taïi phoái hôïp E, F treân ñoà thò 1, ta veõ töông öùng 2 phoái hôïp E, F treân ñoà thò soá 2, baèng caùch cho möùc giaù SP X thay ñoåi. Treân ñoà thò soá 2, ta noái 2 ñieåm E vaø F laïi, ta coù ñöôøng caàu caù nhaân cuûa SP X. 2.SÖÏ HÌNH THAØNH ÑÖÔØNG CAÀU TT ÑOÁI VÔÙI SP X: Töông töï nhö söï hình thaønh ñöôøng caàu TT SP X ôû phaàn A, ñaõ phaân tích. IV. CAÙC VAÁN ÑEÀ KHAÙC. 1. ÑÖÔØNG ENGEL: Laø ñöôøng bieåu dieãn moái quan heä giöõa söï thay ñoåi cuûa löôïng caàu caùc SP khi möùc TN cuûa NTD thay ñoåi. Töø caùc ñieåm PA tieâu duøng toái öu, ta coù theå xaây döïng caùc ñöôøng Engel, Xeùt ñoà thò sau:
  11. 42 Y M’ Ñöôøng tieâu I2/Py duøng theo TN I1/Py M F U ( 1) y2 E 2 y 1 U1 N N’ 0 x1 x2 I1/Px I2/Px I ( 2) I 2 F Ñöôøng Engel ñoái E vôùi SP X I1 X x 0 x1 2 Töø ñieåm E, F treân ñoà thò soá 1, ta coù theå veõ töông öùng ñieåm E, F treân ñoà thò soá 2, baèng caùch cho TN thay ñoåi, noái 2 ñieåm E, F treân ñoà thò soá 2 laïi, ta ñöôïc ñöôøng Engel cuûa SP X. Baèng ñoà thò ta nhaän thaáy X laø SP thieát yeáu. Töông töï, ta xaây döïng caùc ñöôøng Engel cho SP Y, Z 2. THAËNG DÖ TIEÂU DUØNG. Laø söï khaùc nhau giöõa giaù maø ngöôøi tieâu duøng muoán traû cho moät maët haøng, vôùi giaù maø anh ta thöïc teá traû khi mua maët haøng naøy. Xeùt veà HH:
  12. 43 P Thaëng dö cuûa P1 NTD laø △ P1P0E0 S E0 P0 N D 0 Q Q0 CAÂU HOÛI OÂN TAÄP 1. Giaûi thích taïi sao moät vaø chæ coù moät ñöôøng cong baøng quan ñi qua moät ñieåm baát kyø treân moät baûng ñoà baøng quan, töùc laø taïi sao hai ñöôøng nhö theá khoâng bao giôø gaëp nhau. 2. Neáu moät ngöôøi tieâu duøng ôû moät ñieåm treân ñöôøng ngaân saùch cuûa mình maø taïi ñoù ñöôøng naøy caét moät ñöôøng cong baøng quan, haõy giaûi thích taïi sao ngöôøi ñoù khoâng theå ñaït ñöôïc söï caân baèng. Ngöôøi ñoù seõ laøm gì ñeå ñaït ñöôïc söï caân baèng. 3. Höõu duïng laø gì. Höõu duïng bieân laø gì. Quy luaät höõu duïng bieân laø gì. 4. Ñieàu kieän ñeå ñaït ñöôïc phöông aùn tieâu duøng toái öu. 5. Thaëng dö cuûa ngöôøi tieâu duøng vaø nhaø saûn xuaát laø gì. 6. Ñöôøng ñaúng ích laø gì. Ñieàu kieän ñeå ñaït ñöôïc traïng thaùi caân baèng toái öu baèng phöông phaùp hình hoïc. BAØI TAÄP 1. Moät ngöôøi tieâu duøng coù thu naäp 100 ñôn vò tieàn, ngöôøi tieâu duøng chi cho thöïc phaåm heát 10 ñôn vò tieàn, vaø chi cho quaàn aùo heát 20 ñôn vò tieàn. a. Veõ ñöôøng ngaân saùch, choïn ñieåm baát kyø ñeå coù ñieåm keát hôïp tieâu duøng ban ñaàu laø toái öu.
  13. 44 b. Giaû ñònh raèng, neáu giaù quaàn aùo giaûm xuoáng coøn 15 ñôn vò tieàn, haõy veõ ñöôøng ngaân saùch môùi, vaø haõy cho bieát ñieåm tieâu duøng môùi seõ nhö theá naøo so vôùi ban ñaàu. 2. Moät ngöôøi tieâu duøng coù thu nhaäp baèng 1200 ñôn vò tieàn, duøng ñeå mua 02 saûn phaåm thöïc phaåm vaø quaàn aùo. Giaù cuûa thöïc phaåm laø 100 ñôn vò tieàn, giaù cuûa quaàn aùo laø 300 ñôn vò tieàn. Möùc thoûa maõn cuûa hai saûn phaåm naøy ñöôïc cho bôõi hai haøm 2 2 sau ñaây: TUthöïc phaåm = -1/3X + 10 X; TUquaàn aùo = -1/2Y + 20Y. Tìm phöông aùn tieâu duøng toái öu vaø toång höõu duïng ñaït ñöôïc. 3. Moät ngöôøi tieâu duøng coù thu nhaäp baèng 100.000 ñôn vò tieàn, duøng ñeå mua hai haøng hoùa X vaø Y coù giaù töông öùng laø PX = 10.000 ñôn vò tieàn, PY = 20.000 ñôn vò tieàn, toång lôïi ích cuûa ngöôøi naøy ñöôïc cho bôûi baûng sau: X TUX Y TUY 1 15 1 40 2 25 2 70 3 35 3 90 4 40 4 105 5 43 5 109 a. Haõy tìm phöông aùn tieâu duøng toái öu maø ngöôøi tieâu duøng naøy ñaït ñöôïc. Tính toång höõu duïng toái ña. b. Neáu thu nhaäp cuûa ngöôøi tieâu duøng taêng leân laø 200.000 ñôn vò tieàn, giaù caùc saûn phaåm khoâng ñoåi, haõy tìm phöông aùn tieâu duøng toái öu môùi. 4. Moät ngöôøi tieâu duøng vôùi thu nhaäp laø 1000.000 ñoàng, duøng ñeå chi cho thöïc phaåm ( X), vaø quaàn aùo ( Y). Thöïc phaåm coù giaù laø 5000 ñoàng / ñôn vò; quaàn aùo coù giaù laø 10.000 ñoàng/ ñôn vò. Haøm höõu duïng cuûa thöïc phaåm vaø quaàn aùo cuûa ngöôøi naøy ñöôïc cho bôõi haøm nhö sau: TU = X ( Y – 2). a. Tìm phöông aùn tieâu duøng toái öu maø ngöôøi naøy ñaït ñöôïc. b. Taïi phöông aùn tieâu duøng toái öu naøy, tyû leä thay theá bieân cuûa thöïc phaåm cho quaàn aùo laø bao nhieâu.
  14. 45 CHÖÔNG 4 LYÙ THUYEÁT VEÀ SAÛN XUAÁT VAØ CHI PHÍ A. LYÙ THUYEÁT VEÀ SAÛN XUAÁT. I. MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM. 1. HAØM SAÛN XUAÁT. Ñeå tieán haønh moät quaù trình saûn xuaát, ta caàn keát hôïp caùc YTSX ñaàu vaøo goàm: nguyeân nhieân vaät lieäu, lao ñoäng tröïc tieáp, ñieän, maùy moùc, thieát bò, nhaø xöôûng, ñaát ñai Ta keát hôïp caùc YTSX treân theo moät caùch thöùc naøo ñoù thì taïo ñöôïc SP ôû ñaàu ra. Neáu goïi Q laø SP ñaàu ra, caùc YTXS ñaàu vaøo laø Xi , thì ta coù moái quan heä giöõa ñaàu vaøo vaø ñaàu ra, dieãn taû nhö sau: Q = f ( Xi), haøm naøy goïi laø haøm SX. Haøm saûn xuaát moâ taû nhöõng soá löôïng SP ñaàu ra toái ña coù theå ñöôïc saûn xuaát bôûi moät soá löôïng caùc YTSX ñaàu vaøo nhaát ñònh, töông öùng vôùi trình ñoä kyõ thuaät nhaát ñònh, haøm saûn xuaát toång quaùt coù daïng: Q = f ( Xi). Ñeå ñôn giaûn trong quaù trình phaân tích, ta chia YTSX ñaàu vaøo ra laøm 2 YTSX nhö sau:Voán – K, Lao ñoäng – L. Vaäy haøm SX, coù theå ñöôïc vieát laïi nhö sau: Q = f ( K, L). Ñeå phaân bieät söï thay ñoåi cuûa saûn löôïng ñaàu ra laø do moät YTSX hay caû hai, ta phaân ra laøm hai loaïi haøm: Haøm SX ngaén haïn vaø haøm SX daøi haïn. Haøm SX ngaén haïn: Ngaén haïn: khoaûng thôøi gian coù ít nhaát moät YTSX chöa thay ñoåi trong quaù trình SX. Do ñoù, trong NH coù 2 YTSX: YTSX coá ñònh: Khoù thay ñoåi trong quaù trình SX, thöôøng laø maùy moùc, thieát bò, nhaø xöôûng . YTSX bieán ñoåi: deã daøng thay ñoåi trong quaù trình SX, thöôøng laø nguyeân nhieân vaät lieäu, lao ñoäng tröïc tieáp , Neân saûn löôïng trong NH phuï thuoäc vaøo YTSX bieán ñoåi, trong NH, thöôøng K laø YTSX coá ñònh, L laø YTSX bieán ñoåi. Vaäy trong NH, haøm SX coù daïng: Q = f(L) Haøm SX daøi haïn:
  15. 46 Daøi haïn :laø thôøi gian ñuû daøi ñeå taát caû caùc YTSX ñeàu thay ñoåi, trong daøi haïn, DN coù ñuû thôøi gian ñeå thay ñoåi qui moâ SX, do ñoù saûn löôïng trong daøi haïn thay ñoåi nhieàu hôn so vôùi NH. Vaäy haøm SX trong daøi haïn: Q = f ( K, L) 2. Saûn xuaát trong NH, coù moät YTSX thay ñoåi: Trong NH, cho moät YTSX bieán ñoåi, trong khi YTSX coøn laïi giöõ nguyeân thì: Saûn löôïng, naêng suaát trung bình, naêng suaát bieân cuûa YTSX bieán ñoåi, seõ thay ñoåi nhö theá naøo. a.Saûn löôïng ñaàu ra trong NH: Trong NH coù ñaëc ñieåm moät YTSX coá ñònh, moät YTSX coøn laïi thay ñoåi. Neân taêng daàn YTSX bieán ñoåi thì saûn löôïng ñaàu ra seõ taêng, ñeán giai ñoaïn naøo ñoù khoâng taêng ñöôïc nöõa seõ giaûm, tröôùc khi giaûm saûn löôïng ñaàu ra ñaït cöïc ñaïi. b.Naêng suaát trung bình cuûa YTSX bieán ñoåi:AP Naêng suaát trung bình cuûa YTSX bieán ñoåi laø soá SP saûn xuaát tính trung bình treân moät ñôn vò YTSX ñoù, naêng suaát trung bình cuûa YTSX bieán ñoåi coù ñaëc ñieåm taêng daàn, roài ñaït cöïc ñaïi, tröôùc khi giaûm daàn. APL = Q/L; APK = Q/ K. c.Naêng suaát bieân: MP Naêng suaát bieân cuûa moät YTSX laø phaàn thay ñoåi trong toång saûn löôïng khi thay ñoåi moät ñôn vò YTSX bieán ñoåi, trong ñieàu kieän YTSX khaùc giöõ nguyeân. MPL = △Q/△L; MPK = △Q/△K. Neáu haøm saûn löôïng ñaàu ra laø haøm lieân tuïc: MPL= dQ/dL; MPK = dQ/dK. VD: Haøm SX laø haøm lieân tuïc: Q= K( L – 2). MPL =K. MPK = L - 2 d.Qui luaät naêng suaát bieân giaûm daàn:
  16. 47 Khi söû duïng ngaøy caøng taêng moät YTSX, trong khi caùc YTSX khaùc ñöôïc giöõ nguyeân, thì naêng suaát bieân cuûa YTSX bieán ñoåi ñoù seõ ngaøy caøng giaûm xuoáng. e. Moái quan heä giöõa AP vaø MP Khi MPL > APL APL ↑ Khi MPL 0 Q ↑ Khi MP < 0 Q ↓ Khi MP = 0 Qmax Coù theå löôïng hoùa caùc tính chaát cuûa saûn löôïng ñaàu ra, naêng suaát trung bình, naêng suaát bieân. Moái quan heä giöõa MP vaø AP; MP vaø Q baèng baûng bieåu nhö sau: K L Q APL MPL Caùc giai ñoaïn SX 10 0 0 / / GÑ I 10 1 10 10,00 10 I 10 2 30 15,00 20 I 10 3 60 20,00 30 I 10 4 80 20,00 20 GÑ II 10 5 95 19,00 15 II 10 6 105 17,50 10 II 10 7 110 15,70 5 II 10 8 110 13,75 0 GÑ III 10 9 107 11,88 -3 III 10 10 100 10,00 -7 III Moái quan heä giöõa MP vaø AP; MP vaø Q baèng ñoà thò nhö sau:
  17. 48 110 E Giai ñoaïn 1 80 D Giai ñoaïn 2 Q(L) C Giai ñoaïn 3 60 30 B A 10 O L 1 2 3 4 C 8 9 30 B D 20 A 15 I 10 APL L 2 3 4 -3 1 8 MPL II.NGUYEÂN TAÉC SAÛN XUAÁT. 1.PHOÁI HÔÏP CAÙC YTSX VÔÙI CHÍ TOÁI THIEÅU Coù hai phöông phaùp xaùc ñònh, PP ñaïi soá vaø PP hình hoïc. a.PP ñaïi soá: döïa vaøo naêng suaát bieân cuûa hai YTSX ñaàu vaøo. VD: Moät DN SX SP X söû duïng 2 YTSX ñaàu vaøo K, L, vôùi ñôn giaù töông öùng laøPK= 2 ñvt, PL = 1 ñvt, TC =20 ñvt, vaán ñeà laø phoái hôïp 2 YTSX naøy nhö theá naøo ñeå: TC cho tröôùc, thì Qmax Q cho tröôùc, thì TCmin Cho bieåu NSB cuûa 2 YTSX ñaàu vaøo: K MPK L MPL 1 22 1 11 2 20 2 10 3 17 3 9 4 14 4 8 5 11 5 7 6 8 6 6
  18. 49 7 5 7 5 8 2 8 4 9 1 9 2 Qua baûng naêng suaát bieân, vôùi ñôn giaù cuûa 2 YTSX vaø TC ñaõ cho, ta phaân boå ñöôïc K = 6 ñvt vaø L= 8 ñvt, thì thoûa ñöôïc: TC cho tröôùc, thì Qmax Q cho tröôùc, thì Tcmin Nhaän xeùt, taïi K = 6, L= 8 thì: MPK/PK = MPL/PL; PK.K+PL.L= TC Nguyeân taéc toång quaùt, ñeå ñaït ñöôïc: TC cho tröôùc, thì Qmax Q cho tröôùc, thì TCmin Phaûi thoûa 2 ÑK: MPK/PK = MPL/PL ( 1) PK.K+PL.L= TC (2) b. PP hình hoïc: Laø söï keát hôïp giöõa hai ñöôøng, ñöôøng ñaúng löôïng vaø ñöôûng ñaúng phí, töø ñaây ta xaùc ñònh ñöôïc saûn löôïng: Qmax, trong ñieàu kieän TCmin, ta xaây döïng 2 ñöôøng, ñaúng löôïng vaø ñaúng phí. ÑÖÔØNG ÑAÚNG LÖÔÏNG: Laø taäp hôïp caùc phoái hôïp khaùc nhau giöõa caùc YTSX ñaàu vaøo cuøng taïo ra moät möùc saûn löôïng. Xeùt bieåu naêng suaát sau:
  19. 50 L K 1 2 3 4 5 1 20 40 55 65 75 2 40 60 75 85 90 3 55 75 90 100 105 4 65 85 100 110 115 5 75 90 105 115 120 Qua baûng naêng suaát bieân, ta coù theå veõ ñöôïc ñöôøng ñaúng löôïng nhö sau: K Sô ñoà ñöôøng ñaúng löôïng 3 Q3(90) 2 Q2 (75 ) 1 Q1 (55 ) 0 3 L 1 Ñaëc ñieåm cuûa ñöôøng ñaúng löôïng: Doác xuoáng veà beân phaûi. Khoâng caét nhau. Loài veà phía goác O: Theå hieän khaû naêng thay theá giaûm daàn coù tính chaát kyõ thuaät cuûa YTSX naøy cho YTSX khaùc, tyû leä naøy laø tyû leä thay theá kyõ thuaät bieân, Tyû leä thay theá kyõ thuaät bieân cuûa L cho K (MRTSLK):
  20. 51 Soá löôïng K giaûm xuoáng, khi söû duïng theâm moät ñôn vò L. Nhaèm ñaûm baûo möùc SL khoâng ñoåi. MRTS = △K/△L Ngoaøi ra, khi giaûm K xuoáng, ñeå möùc SL khoâng ñoåi ta coù quan heä sau: ∆K.MPK + ∆L.MPL = 0 Ñöôøng ñaúng phí: Taäp hôïp caùc phoái hôïp khaùc nhau giöõa caùc YTSX, maø DN coù khaû naêng thöïc hieän, vôùi cuøng moät möùc chi phí, vaø giaù YTSX ñaõ cho. Phöông trình ñöôøng ñaúng phí: K. PK +L. PL = TC Hay: TC K P L * L P K P K Tyû soá : PL/PK goïi laø tyû leä thay theá cuûa YTSX naøy cho YTSX khaùc, laø ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng phí, coù theå bieåu dieãn phöông trình ñöôøng ñaúng phí leân ñoà thò. K M Ñöôøng ñaúng phí TC/PK N O L TC/PL Phöông aùn SX toái öu: Laø PA keát hôïp caùc YTSX ñaàu vaøo vôùi chi phí SX toái thieåu, phoái hôïp ñöôøng ñaúng phí vaø ñaúng löôïng treân cuøng moät ñoà thò, ñeå tìm PA SX toái öu:
  21. 52 K M PA SX toái öu TC/PK A E K1 Q1 B Q0 N X O L 1 TC/PL Phaân tích töø ñoà thò, ta nhaän thaáy PA SX toái öu laø PA maø coù söï tieáp xuùc giöõa hai ñöôøng, laø ñöôøng ñaúng phí vaø ñöôøng ñaúng löôïng, taïi ñaây, ñoä doác cuûa hai ñöôøng laø baèng nhau: MRTSLK = -PL/PK Nguyeân taéc SX: Chính laø tieåm ñieåm cuûa ñöôøng ñaúng phí vôùi ñöôøng ñaúng löôïng cao nhaát coù theå coù, taïi ñoù ñoä doác cuûa hai ñöôøng laø baèng nhau: MPK/PK = MPL/PL ( 1) PK.K+PL.L= TC ( 2) 2. ÑÖÔØNG MÔÛ ROÄNG SAÛN XUAÁT: Xeùt caùc PA saûn xuaát toái öu sau:
  22. 53 K Ñöôøng môû roäng SX TC2/PK TC1/PK F K Q 2 E 2 Q K1 1 L 0 TC /P TC2/PL L1 L2 1 L Ñöôøng môû roäng SX laø taäp hôïp caùc ñieåm phoái hôïp toái öu giöõa caùc YTSX, khi chi phí SX thay ñoåi, giaù caùc YTSX khoâng ñoåi. 3. NAÊNG SUAÁT THEO QUI MOÂ: Khi so saùnh tyû leä gia taêng caùc YTSX ñaàu vaøo vôùi tyû leä gia taêng saûn löôïng ñaàu ra, ta coù 3 khaùi nieäm sau: Naêng suaát taêng daàn theo quy moâ. Naêng suaát khoâng ñoåi theo quy moâ. Naêng suaát giaûm daàn theo quy moâ. Neáu haøm SX ban ñaàu: Q= f( K, L) Neáu phoái hôïp 2 YTSX ñaàu vaøo theo tyû leä laø , tyû leä ñaàu ra laø  Ta coù haøm:  Q= f( K,  L).  > :Tyû leä taêng cuûa SL lôùn hôn tyû leä taêng cuûa caùc YTSX, theå hieän naêng suaát taêng daàn theo qui moâ, theå hieän tính kinh teá theo qui moâ.  < :Tyû leä taêng cuûa SL nhoû hôn tyû leä taêng cuûa caùc YTSX, theå hieän naêng suaát giaûm daàn theo qui moâ, theå hieän tính phi kinh teá theo qui moâ.  = :Tyû leä taêng cuûa SL baèng tyû leä taêng cuûa caùc YTSX, theå hieän naêng suaát khoâng ñoåi theo qui moâ.
  23. 54 Thoâng thöôøng, haøm SX ñöôïc söû duïng laø haøm SX Cobb- Douglas daïng: Q = A.K .L ( 0 1 theå hieän naêng suaát taêng daàn theo qui moâ. Neáu +  < 1 theå hieän naêng suaát giaûm daàn theo qui moâ. Neáu +  = 1 naêng suaát khoâng ñoåi theo qui moâ. B. LYÙ THUYEÁT VEÀ CHI PHÍ SAÛN XUAÁT. I. MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM. 1. CHI PHÍ KINH TEÁ VAØ CHI PHÍ KEÁ TOAÙN. Chi phí kinh teá goàm 2 boä phaän: Chi phí keá toaùn: laø chi phí baèng tieàn maø DN ñaõ chi ra ñeå mua caùc YTSX. Chi phí cô hoäi:Khi thöïc hieän moät phöông aùn naøo ñoù, ta luoân bò maát moät khoaûn chí aån raát quan troïng, ñoù chính laø chi phí cô hoäi. CPkinh teá = CP cô hoäi + CP keá toaùn. 2. LÔÏI NHUAÄN KINH TEÁ VAØ LÔÏI NHUAÄN KEÁ TOAÙN LNKToaùn = TR – TCToaùn. LN KTeá = TR – TCKTeá II. PHAÂN TÍCH CHI PHÍ SAÛN XUAÁT TRONG NGAÉN HAÏN. 1. CAÙC LOAÏI CHI PHÍ TOÅNG. a. Toång chi phí coá ñònh: Laø toaøn boä chi phí maø DN chi ra cho caùc YTSX coá ñònh, goàm khaáu hao maùy moùc thieát bò, tieàn thueâ nhaø xöôûng, tieàn cho boä maùy quaûn lyù, TFC khoâng phuï thuoäc vaøo SL. Ñoà thò cuûa TFC:
  24. 55 TFC Q 0 Q 1 Q2 b. Toång chi phí bieán ñoåi ( TVC ): Laø toaøn boä chi phí maø DN chi ra cho caùcYTSX bieán ñoåi goàm: Chi phí mua nguyeân vaät lieäu, tieàn löông cho coâng nhaân TVC phuï thuoäc vaøo SL Q, ban ñaàu TVC nhoû, nhöng caøng taêng SL thì TVC taêng.  Ñoà thò cuûa TVC: TVC TVC2 ∆TVC TVC1 ∆Q Q 0 Q 1 Q2
  25. 56 c. Toång chi phí TC: Laø toaøn boä chi phí maø DN chi ra cho YTSX coá ñònh vaø YTSX bieán ñoåi. TC = TFC + TVC, TC phuï thuoäc vaøo Q, coù ñoà thò gioáng nhö TVC Ñoà thò cuûa TC: 2. CAÙC LOAÏI CHI PHÍ ÑÔN VÒ. a. Chi phí coá ñònh trung bình AFC Laø chi phí coá ñònh tính trung bình cho moãi ñôn vò saûn phaåm. AFC = TFC/ Q, AFC caøng giaûm khi Q caøng taêng. Ñoà thò cuûa AFC: AFC AFC 0 Q b. Chi phí bieán ñoåi trung bình. Laøø chi phí bieán ñoåi tính trung bình cho moãi ñôn vò saûn phaåm töông öùng ôû moãi möùc saûn löôïng, AVC ban ñaàu giaûm khi Q taêng, neáu taêng Q thì AVC taêng theo, taïi AVCmin goïi laø NÑC. Ñoà thò cuûa AVC:
  26. 57 AVC Ñieåm ñoùng cöûa AVC AVCmin Q Q Q 0 1 Q2 3 c. Chi phí trung bình AC: Laø toång chi phí tính trung bình cho moãi ñôn vò saûn phaåm töông öùng ôû moãi möùc SL. AC = TC/ Q = AFC + AVC. AC ban ñaàu giaûm, khi Q tieáp tuïc taêng thì AC taêng, taïi Acmin goïi laø NSL Ñoà thò AC:
  27. 58 ÑIEÅM HOAØ VOÁN AC AC ACmin Q 0 Q1 Q0 Q2 d. Chi phí bieân MC Laø söï thay ñoåi trong toång chi phí hay trong toång chi phí bieán ñoåi khi thay ñoåi 1 ñôn vi saûn löôïng. MC = △TC/△Q = △TVC/△Q. Neáu TC, TVC laø haøm lieân tuïc: MC = dTC/dQ = dTVC/dQ Ñoà thò cuûa MC:
  28. 59 MC MC3 MC2 MCmin Q 0 Q1 Q2 Q3 Moái quan heä giöõa MC vôùi AC, AVC: MC AC AVC ACmin AVCmin Q 0 Q2 Q3 Moái quan heä giöõa MP vaø AP:
  29. 60 A MPmax APmax B AP MP 0 L L L1 0 MC AVC MC AVC AVCmin B MCmin A Q 0 Q2 Q0 Q1 III. CHI PHÍ SAÛN XUAÁT TRONG DAØI HAÏN Trong daøi haïn, taát caû caùc YTSX ñeàu thay ñoåi 1. TOÅNG CHI PHÍ DAØI HAÏN Töø ñöôøng môû roäng SX, ta coù theå xaùc ñònh ñöôøng LTC: Ñöôøng môû roäng SX K LTC Q3 LTC Q2 TC /P 2 K Q1 G F TC1/PK TC3 TC F 2 K2 E E TC1 K1 0 0 Q Q2 Q3 L1 L2 1 2. CHI PHÍ TRUNG BÌNH DAØI HAÏN. Chi phí trung bình daøi haïn, ñöôïc tính baèng caùch: LAC = LTC/ Q, ngoaøi ra, LAC cuõng ñöôïc xaây döïng töø caùc ñöôøng SAC.
  30. 61 Giaû söû trong DH, DN coù 3 qui moâ SX sau: AC A’ E’ c0 SAC1 SAC2 c1 A B C’ SAC3 C’ D E c2 C 0 Q Q3 Q1 Q’ Q2 Q’’ Trong DH, DN seõ choïn qui moâ SX naøo trong 3 qui moâ treân, choïn qui moâ naøo laø do DN caàn SX ôû möùc SL bao nhieâu, nhöng phaûi coù chi phí thaáp. SAC 1 SAC2 AC SAC4 LAC SAC* A D LACmin B E Q 0 Q1 Q2 Q* Q4 Vaäy ñöôøng chi phí trung bình daøi haïn laø ñöôøng coù chi phí trung bình thaáp nhaát coù theå coù töông öùng ôû moãi möùc SL, khi DN töï do thay ñoåi qui moâ SX theo yù muoán  Trong DH, nguyeân taéc SX vaãn thoûa:
  31. 62 MPK /PK = MPL/PL. K. PK + L. PL = TC 3. CHI PHÍ BIEÂN DAØI HAÏN. Laø söï thay ñoåi trong toång chi phí DH khi thay ñoåi moät ñôn vò SP ñöôïc SX trong DH, LMC = △LTC/△Q. Moái lieân heä giöõa LMC vaø LAC LAC LMC LMC LAC M LACmin Q 0 Q* 4. Qui moâ SX toái öu :
  32. 63 SMC C LMC LAC SAC* B A LACmin = SACmin E Q 0 Q* Moái lieân heä giöõa LMC vaø SMC : LMC C SMC4 SAC4 I SMC=LMC LAC SAC=LAC A Q 0 Q1 CAÂU HOÛI OÂN TAÄP. 1. Trình baøy khaùi nieäm vaø yù nghóa cuûa haøm saûn xuaát. Cho ví duï veà haøm saûn xuaát vaø giaûi thích.
  33. 64 2. Haõy giaûi thích taïi sao vieäc moät doanh saûn xuaát ra haøng hoùa chæ baùn ñöôïc ôû möùc thua loã laïi vaãn coù yù nghóa. Doanh nghieäp coù theå tieáp tuïc maõi vôùi tình traïng nhö vaäy ñöôïc khoâng. Giaûi thích. 3. Theá naøo laø lôïi nhuaän, lôïi nhuaän kinh teá vaø lôïi nhuaän keá toaùn khaùc nhau nhö theá naøo. Taïi sao doanh nghieäp laïi löïa choïn möùc saûn löôïng toái ña hoùa lôïi nhuaän phaûi thoûa maõn ñieàu kieän doanh thu caän bieân baèng chi phí caän bieän. 4. Haøm saûn xuaát laø gì. Taïi sao haøm saûn xuaát daøi haïn, khaùc haøm saûn xuaát ngaén haïn. 5. Coù theå coù hay khoâng moät haõng coù haøm saûn xuaát cho thaáy naêng suaát taêng daàn theo quy moâ, naêng suaát khoâng ñoåi theo quy moâ vaø naêng suaát giaûm daàn theo quy moâ khi saûn löôïng taêng daàn. Haõy thaûo luaän. 6. Giaûi thích taïi sao MC caét AC vaø AVC taïi ñaùy cuûa caùc ñöôøng cong hình chöõ U cuûa chuùng. 7. Giaûi thích ñöôøng cong chi phí hình bao daøi haïn ñöôïc ñònh nghóa laø ranh giôùi thaáp hôn cuûa taát caû caùc ñöôøng cong ngaén haïn nhö theá naøo. BAØI TAÄP. 1. Moät doanh nghieäp hoaït ñoäng trong thò tröôøng caïnh tranh hoaøn toaøn, coù soá lieäu veà toång chi phí nhö sau: Q 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 TC 70 100 125 145 170 200 240 290 350 420 a. Xaùc ñònh chi phí coá ñònh cuûa doanh nghieäp. b. Haõy tính caùc loaïi chi phí sau ñaây: TFC, TVC, AC, AVC, AFC, MC. c. ÔÛ nhöõng möùc giaù naøo cuûa thò tröôøng, thì doanh nghieäp ñoùng cöûa. d. Neáu giaù thò tröôøng laø 60, thì doanh nghieäp neân cung öùng bao nhieâu saûn löôïng, toång lôïi nhuaän ñaït ñöôïc laø bao nhieâu. e. Neáu giaù thò tröôøng laø 30, thì doanh nghieäp coù cung öùng cho thò tröôøng khoâng. Taïi sao.
  34. 65 2. Moät doanh nghieäp caàn 2 yeáu toá saûn xuaát K vaø L, ñeå saûn xuaát saûn phaåm X. Bieát raèng doanh nghieäp naøy chi ra khoaûn tieàn laø 300 ñvt, ñeå mua 2 yeáu toá saûn xuaát vôùi giaù Pk = 10 ñvt/ SP, PL = 20 ñvt/SP. Haøm saûn xuaát ñöôïc cho bôûi: Q = K ( L – 2). a. Xaùc ñònh haøm naêng suaát bieân cuûa caùc yeáu toá K, L. b. Tìm phöông aùn saûn xuaát toái öu, vaø saûn löôïng toái ña ñaït ñöôïc, tính chi phí trung bình thaáp nhaát coù theå coù cho moãi saûn phaåm. c. Neáu muoán saûn xuaát 120 saûn phaåm X, thì phöông aùn saûn xuaát toái öu vôùi chii phí toái thieåu laø bao nhieâu. 3. Giaû söû baïn vaø ngöôøi baïn cuøng phoøng, baét ñaàu thöïc hieän dòch vuï chuyeån hoa töôi taän nôi trong kyù tuùc xaù. Haõy laäp moät danh saùch moät soá chi phí coá ñònh vaø giaûi thích taïi sao chuùng laø coá ñònh, haõy laäp moät danh saùch moät soá chi phí bieán ñoåi vaø giaûi thích taïi sao chuùng ñöôïc xem laø bieán ñoåi. 4. Moät doanh nghieäp, giaû ñònh coù haøm toång doanh thu vaø haøm toång chi phí nhö sau: TR = 45Q – 0,5Q2; TC = Q3 – 8Q + 57Q + 2. Tìm Q ñeå lôïi nhuaän thu ñöôïc laø toái ña.
  35. 66 CHÖÔNG 5 THÒ TRÖÔØNG CAÏNH TRANH HOAØN TOAØN I. MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ. 1. ÑAËC ÑIEÅM CUÛA THÒ TRÖÔØNG CAÏNH TRANH HOAØN TOAØN Soá löôïng ngöôøi tham gia töông ñoái lôùn, doanh nghieäp tham gia thò tröôøng vaø ruùt lui moät caùch deã daøng, saûn phaåm cuûa caùc doanh nghieäp ñoàng nhaát, ngöôøi mua, ngöôøi baùn naém thoâng tin thöïc teá veà giaù caû. 2. ÑAËC ÑIEÅM CUÛA DOANH NGHIEÄP CAÏNH TRANH HOAØN TOAØN. a. ÑÖÔØNG CAÀU SP ÑOÁI VÔÙI DOANH NGHIEÄP CAÏNH TRANH HOAØN TOAØN. Ñöôøng caàu SP ñoái vôùi DN theå hieän löôïng SP maø TT seõ mua cuûa DN ôû moãi möùc giaù coù theå coù. P Thò tröôøng SP P Ñöôøng caàu ñoái vôùi DN S E A B P P d D 0 0 Q Q q1 q2 Q b.TOÅNG DOANH THU- TR Toång doanh thu cuûa DN laø toaøn boä soá tieàn maø DN nhaän ñöôïc, khi tieâu thuï moät soá löôïng SP nhaát ñònh. TR = P.Q ÑOÀ THÒ ÑÖÔØNG TOÅNG DOANH THU.
  36. 67 TR TR B TR2 A ∆TR TR1 ∆Q Q Q 0 1 Q2 c.DOANH THU BIEÂN- MR Laø doanh thu taêng theâm trong toång doanh thu khi doanh nghieäp baùn theâm moät ñôn vò SP trong moãi ñôn vò thôøi gian. MR =△TR/△Q = dTR/dQ d. DOANH THU TRUNG BÌNH. Laø möùc doanh thu maø DN nhaän ñöôïc tính trung bình cho moät ñôn vò SP baùn ñöôïc. AR = TR/Q = P.Q/ Q = P. Trong TT caïnh tranh hoaøn toøan: MR = AR = P. II.PHAÂN TÍCH TRONG NGAÉN HAÏN. 1. ÑOÁI VÔÙI DOANH NGHIEÄP a. TOÁI ÑA HOÙA LÔÏI NHUAÄN.
  37. 68 TC $ TR F A B E C TFC 0 Q Q -TFC QE QF  Taïi Q: LNmax = (TR –TC)max, Taïi Q : MC = MR. Thöôøng ngöôøi ta phaân tích döïa treân caùc ñöôøng chi phí ñôn vò MC P SAC A P MR d C B Q Q 0 1 Q* 2 Q b. TOÁI THIEÅU HOÙA LOÃ.
  38. 69 P MC AC P Ñieåm hoøa voán AVC ACmin=P0 B M d P 1 MR AVCmin = P2 N Ñieåm ñoùng cöûa Q Q Q 0 2 1 0 Q Caùc doanh nghieäp khoâng phaûi luùc naøo cuõng ñaït ñöôïc lôïi nhuaän trong ngaén haïn. Trong tröôøng hôïp giaù cuûa SP nhoû hôn chi phí trung bình ôû moïi möùc saûn löôïng coù theå coù cuûa DN, DN phaûi chòu loã. c. ÑÖÔØNG CUNG NGAÉN HAÏN CUÛA DN. P MC A AC P3 M AVC P2 B d P1 P 0 N 0 Q Q Q Q Q0 1 2 3
  39. 70 2. THAËNG DÖ SAÛN XUAÁT. Laø toång cheânh leäch giöõa toång soá tieàn toái ña maø moät NTD saün saøng traû ñeå mua haøng vôùi toång soá tieàn maø hoï phaûi traû theo giaù thò tröôøng. P C MC AVC A P1 MR C 1 B N O Q Q III.PHAÂN TÍCH TRONG DAØI HAÏN . Trong daøi haïn caùc DN trong ngaønh coù theå thay ñoåi toaøn boä soá löôïng caùc yeáu toá SX,vaø do ñoù coù theå thay ñoåi qui moâ SX. LMC P C LAC SMC SAC MR P A d C B 0 Q* Q
  40. 71 •CAÂU HOÛI OÂN TAÄP. •1. Taïi sao moät doanh nghieäp caïnh tranh hoaøn haûo laø ngöôøi chaáp nhaän giaù, trong khi moät doanh nghieäp ñoäc quyeàn laø ngöôøi aán ñònh giaù. •2.Khi naøo moät doanh nghieäp caïnh tranh hoaøn toaøn seõ hoøa voán vaø ñoùng cöûa saûn xuaát. Veõ ñoà thò minh hoïa. •3. Taïi sao moät doanh nghieäp ñang loã, vaãn tieáp tuïc saûn xuaát chöù khoâng ñoùng cöûa. •BAØI TAÄP. •1. Moät doanh nghieäp hoaït ñoäng trong thò tröôøng caïnh tranh hoaøn toaøn coù soá lieäu veà chi phí saûn xuaát trong ngaén haïn nhö sau: •Q •0 •1 •2 •3 •4 •5 •6 •7 •8 •9 •10 •11 •12 •13 •14 •TC •100 •160 •208 •254 •290 •320 •340 •355 •370 •390 •430 •475 •525 •580 •640 •a. Laäp baûng doanh thu, chi phí trung bình, chi phí bieán ñoåi trung bình, vaø chi phí bieân cuûa doanh nghieäp. Xaùc ñònh ñieåm ñoùng cöûa vaø ñieåm hoøa voán. •b. Ñeå toái ña hoùa lôïi nhuaän, doanh nghieäp seõ choïn löïa saûn löôïng naøo neáu giaù saûn phaåm laø 45 ñvt/ ñvsp. •c. Xaùc ñònh ñöôøng cung ngaén haïn cuûa doanh nghieäp. •2. Haõy xem xeùt toång chi phí vaø toång doanh thu trong baûng sau: •Q •0 •1 •2 •3 •4 •5 •6 •7 •TC •8 •9 •10 •11 •13 •19 •27 •37 •TR •0 •8 •16 •24 •32 •40 •48 •56 • a. Haõy tính lôïi nhuaän cho moãi saûn phaåm. Doanh nghieäp neân saûn xuaát bao nhieâu ñeå toái ña hoùa lôïi nhuaän. •b. Haõy tính doanh thu caän bieân, chi phí caän bieân cho moãi saûn phaåm. Haõy veõ ñoà thò minh hoïa.
  41. 72 •3. Giaû söû haøm toång chi phí cuûa moät doanh ngheäp, trong thò tröôøng caïnh tranh coù daïng: •TC = 3.000.000 + 2.Q2. •a. Neáu giaù cuûa saûn phaåm laø 10.000 ñ/ ñvsp, ñeå toái ña hoùa lôïi nhuaän, thì doanh nghieäp saûn xuaát bao nhieâu saûn phaåm. •b. Möùc lôïi nhuaän seõ laø bao nhieâu. •c. ÔÛ möùc giaù toái thieåu naøo thì doanh nghieäp seõ saûn xuaát. •4. Moät doanh nghieäp, giaû ñònh coù haøm toång doanh thu vaø haøm toång chi phí nhö sau: •TR = 45Q – 0,5Q2 •TC = Q3 – 8Q2 + 57Q + 2. •Tìm Q ñeå lôïi nhuaän thu ñöôïc laø toái ña. • .
  42. 73 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1.TS. Leâ Baûo Laâm, TS. Nguyeãn Nhö YÙ, ThS. Traàn Thò Bích Dung, ThS. Traàn Baù Thoï( 2011), Kinh teá Vi Moâ, NXB Thoáng Keâ. 2.PGS.TS Leâ Baûo Laâm, TS.Vuõ Vieät Haèng, TS. Ñoaøn Thò Myõ Haïnh, ThS. Hoà Höõu Trí (2008), Kinh teá vi moâ, Tröôøng Ñaïi Hoïc Môû TP. Hoà Chí Minh. 3.David Begg, Stanley Fischer, Rudiger Dornbusch ( 2007), Kinh teá hoïc, NXB Thoáng keâ 4. Paul A Samuelson, Wiliam D Nordhalls ( 2007), Kinh teá hoïc, NXB Thoáng keâ.