Bài tập lớn Kinh tế vi mô

Nội dung text: Bài tập lớn Kinh tế vi mô

1.   Bài tập lớn Kinh tế vi mô
2. LỜỞẦ I M Đ U Kinh tế h ọ c vi mô là m ộ t phân ngành ch ủ c ủ a kinh t ế h ọ c chuyên nghiên cứ u v ề hành vi kinh t ế c ủ a các cá nhân (g ồ m ng ườ i tiêu dùng, nhà s ả n xu ấ t hay mộ t ngành kinh t ế nào đó), là m ộ t môn khoa h ọ c kinh t ếềựựọốư v s l a ch n t i u các vầề n đ kinh t ếơảủ c b n c a các doanh nghi ệ p trong n ề n kinh t ếịườ th tr ng. Kinh tế h ọ c vi mô là n ề n t ả ng cho nhi ề u chuyên ngành c ủ a kinh t ế h ọ c nh ư kinh tế công c ộ ng, kinh t ế phúc l ợươạốế i, th ng m i Qu c t , lý thuy ếổứ t t ch c ngành, đị a lý kinh t ế , Mộ t trong nh ữ ng m ụ c tiêu nghiên c ứ u c ủ a Kinh t ế h ọ c vi mô là phân tích c ơ chếịườ th tr ng thi ếậ t l p ra giá c ảươố t ng đ i cho các m ặ t hàng, d ịụự ch v và s phân phố i các ngu ồ n tài nguyên gi ớ i h ạ n gi ữ a nhi ề u cách s ử d ụ ng khác nhau. Kinh tế vi mô phân tích th ấạủịườ t b i c a th tr ng khi th ịườ tr ng không v ậ n hành hiệ u qu ả , cũng nh ư miêu t ả c ầ n có trong lý thuy ế t cho vi ệ c c ạ nh tranh hoàn hả o. Ngoài ra còn trang b ị các công c ụ nâng cao trong phân tích t ổ ng quát. Chính vì thế Kinh t ế h ọ c vi mô là m ộ t môn h ọ c vô cùng quan tr ọ ng v ớ i sinh viên nhóm ngành kinh tế . Vi ệ c h ọ c và nghiên c ứ u môn h ọ c này s ẽ giúp b ạ n yêu thích môn họ c cũng nh ư hi ể u rõ h ơ n v ể ngành ngh ề mà mình đã l ự a ch ọ n. Bài tậớ p l n là m ộạ t lo i bài t ậổợ p t ng h p bao g ồề m nhi u ý nh ỏằả nh m gi i quyếềặủộấềậớ t nhi u m t c a m t v n đ . Bài t p l n Kinh t ế vi mô g ồ m có 2 ph ầ n là: • Phầ n lý thuy ế t, s ẽ giúp sinh viên hi ể u rõ h ơ n v ề môn h ọ c kinh t ế vi mô, củ ng c ố , nâng cao nh ữ ng nh ậ n th ứ c v ề lý lu ậ n, ph ươ ng pháp luậ n, n ắ m b ắ t đ ượ c các quy lu ậ t nh ư : quy lu ậ t cung c ầ u, quy lu ậ t cạ nh tranh, s ựựọốư l a ch n t i u đ ểậụ v n d ng và gi ảếữ i quy t nh ng vấ n đ ề c ụ th ể trong ho ạ t đ ộ ng Kinh t ế vi mô nói chung và ho ạ t đ ộ ng củ a m ộ t doanh nghi ệ p nói riêng. • Phầ n bài t ậ p, s ẽ giúp sinh viên gi ả i thích, phân tính và ch ứ ng minh các tình huố ng x ả y ra trong ho ạ t đ ộ ng vi mô c ủ a doanh nghi ệ p cũng nh ư việ c x ử lý các tình hu ố ng đó m ộ t cách t ố i ư u trong nh ữ ng đi ề u ki ệ n cho phép. Hy vọ ng r ằ ng sau khi làm xong bài t ậ p l ớ n kinh t ế vi mô này các b ạ n s ẽ rút ra đượ c nh ữ ng đi ề u b ổ ích đ ể có th ể áp d ụ ng cho th ự c t ế sau này. ­ 1 ­
3. MỤỤ C L C Trang Phầ n I: Lý thuy ế t 3 1. Giớ i thi ệ u chung v ề môn h ọ c vi mô. 3 2. Giớ i thi ệ u chung v ề lý thuy ế t cung - c ầ u. 5 3. Giớ i thi ệ u chung v ề hành vi c ủ a doanh nghi ệ p. 11 4. Giớ i thi ệ u chung v ề hành vi c ủ a doanh nghi ệ p đ ộ c quy ề n. 22 Phầ n II: Tính toán 26 Câu 1: Lậ p ph ươ ng trình doanh thu. L ậ p ph ươ ng trình doanh thu c ậ n biên. Lậ p ph ươ ng trình t ổ ng chi phí. L ậ p ph ươ ng trình chi phí 26 cậ n biên. Câu 2: Xác đị nh m ứ c s ả n l ượ ng t ố i ư u c ủ a nhà ĐQ? Nhà ĐQ s ẽ đ ặ t 27 giá bao nhiêu? Tính LNmax nhà độ c quy ề n có th ể thu đ ượ c. Câu 3: Sứ c m ạ nh c ủ a nhà ĐQ đ ượ c th ể hi ệ n ntn? Hãy tính m ứ c đ ộ 28 sứ c m ạ nh đó? Câu 4: Mứ c giá và s ảượốư n l ng t i u cho xã h ộốớ i đ i v i hãng đ ốớ i v i hãng này là bao nhiêu? Tính lượ ng m ấ t không do nhà đ ộ c quy ề n 29 gây ra. Câu 5: Giả s ử chính ph ủ quy đ ị nh giá bán c ủ a nhà ĐQ là Pbán = 180 / đơ n v ị s ả n ph ẩ m. Khi đó đ ể đ ạ t đ ượ c LN cao nh ấ t, nhà ĐQ s ẽ 30 quyế t đ ị nh s ả n xu ấ t bao nhiêu s ả n ph ẩ m và LNmax là bao nhiêu? Câu 6: Nế u DN theo đu ổ i mụ c tiêu t ố I đa hóa doanh thu thì hành vi 31 củ a DN s ẽ ntn? Câu 7: DN sẽ quy ế t đ ị nh s ả n xu ấ t bao nhiêu s ả n ph ẩ m mà khoonh b ị 31 lỗ , giá bán lúc này là bao nhiêu? Câu 8: Tính thặ ng d ư s ả n xuất mà DN có đ ượ c khi đ ạ t m ứ c l ợ i nhu ậ n 32 tố i đa. Câu 9: Tính thặ ng d ư tiêu dùng và l ợ i ích dòng c ủ a xã h ộ i khi nhà đ ộ c 32 quyề n này đ ạ t LNmax. Câu 10: Minh họ a các k ế t qu ả trên đ ồ th ị . 32 Phầ n III: K ế t lu ậ n 33 ­ 2 ­
4. PHẦẾ N I: LÝ THUY T 1. Giớ i thi ệ u chung v ề môn h ọ c vi mô a. Đố i t ượ ng và n ộ i dung c ơ b ả n c ủ a Kinh t ế h ọ c vi mô Kinh tế h ọ c vi mô là m ộ t nhánh c ủ a kinh t ế h ọ c đi sâu nghiên c ứ u hành vi củ a các ch ủểộậ th , các b ph n kinh t ế riêng bi ệ t các th ịườ tr ng, các h ộ gia đình và các hãng kinh doanh. Kinh tế vi mô cũng quan tâm đ ế n tác đ ộ ng qua lạ i gi ữ a hành vi c ủ a ng ườ i tiêu dùng và các hãng đ ể hình thành th ị trườ ng và các ngành đ ể quá trình phân tích đ ượ c đ ơ n gi ả n. Kinh tế vĩ mô là m ộ t nhánh c ủ a kinh t ế h ọ c t ậ p trung nghiên c ứ u các hoạộủề t đ ng c a n n kinh t ếướ d i góc đ ộổ t ng th ể . Nó đ ềậớ c p t i các tiêu chí tổểưốộ ng th nh : t c đ tăng tr ưởạ ng, l m phát, th ấệ t nghi p, thu nh ậố p qu c dân ⇒ Kinh tế h ọ c vi mô và kinh t ế h ọ c vĩ mô tuy khác nhau nh ư ng đ ề u là nh ữ ng nộ i dung quan tr ọ ng c ủ a kinh t ế h ọ c, không th ể chia c ắ t nhau, mà b ổ sung cho nhau, tạ o thành h ệốếứ th ng ki n th c kinh t ếịườ th tr ng có s ự điêù ti ếủ t c a nhà nướ c. Vì v ậ y kinh t ế vĩ mô t ạ o hành lang, t ạ o môi tr ườ ng, t ạ o đI ề u kiệ n cho kinh t ế vi mô phát tri ể n. Trong th ự c ti ễ n kinh t ế và qu ả n lý kinh t ế nế u ch ỉ gi ả i quy ế t các v ấ n đ ề kinh t ế vi mô, qu ả n lý kinh t ế vi mô hay qu ả n lý sả n xu ấ t kinh doanh, mà không có s ự đI ề u ch ỉ nh c ầ n thi ế t c ủ a kinh t ế vĩ mô, quả n lý vĩ mô hay qu ả n lý nhà n ướ c v ề kinh t ế thì r ấ t khó có th ể n ắ m bắ t và đi ề u ch ỉ nh đ ượ c n ề n kinh t ế . b. Đố i t ượ ng và n ộ i dung c ơ b ả n c ủ a kinh t ế h ọ c vi mô Kinh tế vi mô là m ộ t môn khoa h ọ c kinh t ế , m ộ t môn khoa h ọ c c ơ b ả n cung cấ p ki ế n th ứ c lý lu ậ n và ph ươ ng pháp kinh t ế cho các môn qu ả n lý doanh nghiệ p trong ngành kinh t ế qu ố c dân. Nó là khoa h ọ c v ề s ự l ự a ch ọ n ho ạ t đ ộ ng kinh tế vi mô trong s ả n xu ấ t kinh doanh c ủ a các doanh nghi ệ p. Kinh tế h ọ c vi mô nghiên c ứ u tính quy lu ậ t, xu th ế v ậ n đ ộ ng t ấ t y ế u c ủ a các hoạộ t đ ng kinh t ế vi mô, nh ữ ng khuy ếậủ t t t c a kinh t ếịườ th tr ng và vai trò củựềế a s đi u ti t. Do đó kinh t ế vi mô là s ựựọểảếấề l a ch n đ gi i quy t ba v n đ kinh tếơảủộ c b n c a m t doanh nghi ệộế p, m t t bào kinh t ếảấ : s n xu t cái gì, s ả n xuấưế t nh th nào và s ảấ n xu t cho ai. Đ ểảếượữ gi i quy t đ c nh ng yêu c ầ u trên kinh tế vi mô s ẽ nghiên c ứ u t ậ p trung vào m ộ t s ố n ộ i dung quan tr ọ ng nh ấ t nh ư vấềếơả n đ kinh t c b n: cung và c ầạ u, c nh tranh và đ ộềầề c quy n, c u v hành hoá: cung và cầ u v ề lao đ ộ ng, s ả n xu ấ t và chi phí, l ợ i nhu ậ n và quy ế t đ ị nh cung ­ 3 ­
5. cấạếủ p; h n ch c a kinh t ếịườ th tr ng và s ự can thi ệủ p c a chính ph ủ ; doanh nghiệ p nhà n ướ c và t ư nhân hoá. Kinh tế vi mô bao g ồ m nh ữ ng ph ầ n d ướ i đây: + Nhữấềơảủ ng v n đ c b n c a doanh nghi ệệựọ p; vi c l a ch n kinh t ếốưả t i u, nh hưởủ ng c a quy lu ậ t khan hi ếợấảầ m, l i su t gi m d n; quy lu ậ t chi phí t ươố ng đ i ngày càng tăng; hiệ u qu ả kinh t ế . + Cung và cầ u: Nghiên c ứ u n ộ i dung c ủ a cung và c ầ u, s ự thay đ ổ i cung c ầ u, quan hệ cung c ầảưở u nh h ng quy ếịế t đ nh đ n giá c ảịườ th tr ng và s ự thay đ ổ i giá cả trên th ị tr ườ ng làm thay đ ổ i quan h ệ cung c ầ u và l ợ i nhu ậ n. + Lý thuyế t ng ườ i tiêu dùng: Nghiên c ứ u các v ấ n đ ề v ề n ộ i dung c ủ a nhu cầ u và tiêu dùng, các y ếốảưởếườầ u t nh h ng đ n đ ng c u, hàm c ầ u và hàm tiêu dùng, tố i đa hoá l ợ i ích và tiêu dùng t ố i ư u, l ợ i ích c ậ n biên và s ự co dãn c ủ a cầ u. + Thịườ tr ng các y ếốảấ u t s n xu t: Nghiên c ứ u cung và c ầềộố u v lao đ ng, v n, đấ t đai. + Sả n xu ấ t chi phí và l ợ i nhu ậ n: Nghiên c ứ u các v ấ n đ ề v ề n ộ i dung s ả n xuấ t và chi phí, các y ế u t ố s ả n xu ấ t, hàm s ả n xu ấ t và năng su ấ t, chi phí c ậ n biên, chi phí bình quân và tổ ng chi phí: l ợ i nhu ậ n doanh nghi ệ p, quy lu ậ t lãi suấảầố t gi m d n, t i đa hoá l ợậ i nhu n, quy ếịảấ t đ nh s n xu t và đ ầưế u t , quy t đị nh đóng c ử a doanh nghi ệ p. + Thị tr ườ ng c ạ nh tranh không hoàn h ả o, c ạ nh tranh hoàn h ả o và đ ộ c quy ề n: Nghiên cứ u v ề th ị tr ườ ng c ạ nh tranh không hoàn h ả o và c ạ nh tranh hoàn h ả o, độề c quy n: quan h ệữạ gi a c nh tranh và đ ộề c quy n, quan h ệữảượ gi a s n l ng, giá cả và l ợ i nhu ậ n. + Vai trò củ a chính ph ủ : Nghiên c ứ u khuy ế t t ậ t c ủ a kinh t ế th ị tr ườ ng, vai trò và sự can thi ệ p c ủ a chính ph ủ đ ố i v ớ i ho ạ t đ ộ ng kinh t ế vi mô và vai trò c ủ a doanh nghiệ p nhà n ướ c. + Mộ t trong nh ữ ng m ụ c tiêu nghiên c ứ u c ủ a kinh t ế h ọ c vi mô là phân tích c ơ chếịườ th tr ng thi ếậ t l p ra giá c ảươố t ng đ i cho các m ặ t hàng và d ịụ ch v và sự phân ph ố i các ngu ồ n tài nguyên gi ớ i h ạ n gi ữ a nhi ề u cách s ử d ụ ng khác nhau. Kinh tế vi mô phân tích th ấạủịườ t b i c a th tr ng khi th ịườ tr ng không v ậ n hành hiệ u qu ả , cũng nh ư miêu t ả c ầ n có trong lý thuy ế t cho vi ệ c c ạ nh tranh hoàn hả o. Ngoài ra còn trang b ị các công c ụ nâng cao trong phân tích cân b ằ ng tổ ng quát. c. Phươ ng pháp nghiên c ứ u kinh t ế h ọ c vi mô ­ 4 ­
6. • Nghiên cứữấề u nh ng v n đ kinh t ếậươ lý lu n, ph ng pháp lu ậ n và ph ươ ng pháp lự a ch ọ n kinh t ế t ố i ư u trong các ho ạ t đ ộ ng kinh t ế vi mô. Vì v ậ y cầ n n ắ m v ữ ng khái ni ệ m, đ ị nh nghĩa, n ộ i dung, công th ứ c tính toán, c ơ sở hình thành các ho ạ t đ ộ ng hình thành kinh t ế vi mô, quan tr ọ ng nh ấ t là phả i rút ra đ ượ c tính t ấ t y ế u và xu th ế phát tri ể n c ủ a nó. • Cầ n g ắ n ch ặ t vi ệ c nghiên c ứ u lý lu ậ n, ph ươ ng pháp lu ậ n và th ự c hành trong quá trình họ c t ậ p. • Gắặệ n ch t vi c nghiên c ứ u lý lu ậươ n, ph ng pháp lu ậớựễ n v i th c ti n sinh độ ng phong phú, ph ứ c t ạ p c ủ a các ho ạ t đ ộ ng kinh t ế vi mô c ủ a doanh nghiệ p ở Vi ệ t Nam và ở các n ướ c. • Cầ n h ế t s ứ c coi tr ọ ng vi ệ c nghiên c ứ u, ti ế p thu nh ữ ng kinh nghi ệ m th ự c tiễ n v ề các ho ạ t đ ộ ng kinh t ế vi mô trong các doanh nghi ệ p tiên ti ế n c ủ a Việ t Nam và c ủ a các n ướ c trên th ế gi ớ i. Nh ờ đó chúng ta m ớ i có th ể làm phong phú thêm, sâu sắ c thêm nh ữ ng nh ậ n th ứ c lý lu ậ n v ề môn khoa h ọ c kinh tế vi mô. • Ngoài ra còn có nhữ ng ph ươ ng riêng đ ượ c áp d ụ ng các ph ươ ng pháp riêng như : . Áp dụ ng ph ươ ng pháp cân b ằ ng n ộ i b ộ , b ộ ph ậ n, xem xét t ừ ng đơ n v ị vi mô, không xét s ự tác đ ộ ng đ ế n các v ấ n đ ề khác; xem xét mộ t y ế u t ố thay đ ổ i, tác đ ộ ng trong các đi ề u ki ệ n các y ế u t ố khác không đổ i. Trong kinh tế vi mô c ầ n s ử d ụ ng mô hình hoá nh ư công c ụ toán h ọ c và phươ ng trình vi phân đ ể l ượ ng hoá các quan h ệ kinh t ế . 2. Giớ i thi ệ u chung v ề lý thuy ế t cung - c ầ u a. Cầ u • Khái niệ m: o Cầ u là số l ượ ng hàng hóa hay d ị ch v ụ mà ng ườ i mua có kh ả năng và sẵ n sàng mua ở các m ứ c giá khác nhau trong m ộ t th ờ i gian nh ậ t đ ị nh. o Lượ ng c ầ u là số l ượ ng hàng hóa hay d ị ch v ụ mà ng ườ i mua s ẵ n sáng hoặ c có kh ả năng mua ở m ứ c giá đã cho trong m ộ t th ờ i gian nh ấ t đ ị nh. ­ 5 ­
7. o Biể u c ầ u là bả ng ch ỉ s ố l ượ ng hàng hóa ho ặ c d ị ch v ụ mà ng ườ i tiêu dùng sẵ ng sàng và có kh ả năng mua ở các m ứ c giá khác nhau trong mộ t th ờ i gian nh ấ t đ ị nh. o Đườ ng c ầ u là đườ ng bi ể u di ễ n m ố i quan h ệ gi ữ a l ượ ng c ầ u và giá. Mộ t đi ể m chung c ủ a các đ ườ ng c ầ u là chúng nghiêng xu ố ng d ướ i v ề phía phả i. o Luậ t c ầ u là số l ượ ng hàng hóa ho ặ c d ị ch v ụ đ ượ c c ầ u trong kho ả ng thờ i gian đã cho tăng lên khi giá c ủ a hàng hóa ho ặ c d ị ch v ụ gi ả m xuố ng. • Các yế u t ố xác đ ị nh c ầ u và hàm s ố c ủ a c ầ u: o Thu nhậ p ng ườ i tiêu dùng (I): Thu nhậ p là m ộ t y ế u t ố quan tr ọ ng trong xác đ ị nh c ầ u. Thu nh ậ p ảnh h ưở ng tr ự c ti ế p đ ế n kh ả năng mua c ủ a ng ườ i tiêu dùng. • Nhữ ng hàng hóa có c ầ u tăng lên khi thu nh ậ p tăng lên đ ượ c g ọ i là các hàng hóa thông thườ ng. • Các hàng hóa mà cầ u gi ả m đi khi thu nh ậ p tăng lên đ ượ c g ọ i là hàng thứ c ấ p. o Giá cả c ủ a các lo ạ i hàng hóa liên quan (Py): Cầ u đ ố i v ớ i hàng hoá không ch ỉ ph ụ thu ộ c vào giá c ủ a b ả n thân hàng hoá. Nó còn phụ thu ộ c vào giá c ủ a hàng hoá liên quan. Các hàng hoá liên quan này chia làm hai loạ i: • Hàng hoá thay thế . • Hàng hoá bổ sung. o Số l ượ ng ng ườ i tiêu dùng (dân s ố ) (N): Khi số l ượ ng ng ườ i tiêu dùng càng tăng thì c ầ u v ề hàng hoá cũng tăng. o Thị hi ế u ng ườ i tiêu dùng (T): Thịế hi u có ảưởớếầủườ nh h ng l n đ n c u c a ng i tiêu dùng, th ịế hi u là sở thích hay s ự ư u tiên c ủ a ng ườ i tiêu dùng đ ố i v ớ i hàng hoá ho ặ c dị ch v ụ . o Các kì vọ ng (E): Cầ u đ ố i v ớ i hàng hoá ho ặ c d ị ch v ụ s ẽ thay đ ổ i ph ụ thu ộ c vào các kỳ vọ ng (s ự mong đ ợ i) c ủ a ng ườ i tiêu dùng. N ế u ng ườ i tiêu dùng hy ­ 6 ­
8. vọ ng r ằ ng giá c ả c ủ a hàng hoá nào đó s ẽ gi ả m xu ố ng trong t ươ ng lai, thì cầệạốớ u hi n t i đ i v i hàng hoá c ủọẽả a h s gi m xu ố ng và ng ượạ c l i. è Tóm lạ i: Khi có sự thay đ ổ i c ủ a các y ế u t ố trên thì s ẽ làm cho l ượ ng c ầ u thay đổởọứ i m i m c giá. Chúng t ạ o lên hàm c ầượểệướạ u đ c th hi n d i d ng phươ ng trình sau: D QX t = f(Px , I , Py , N , T , E) Trong đó : D QX t : Lượng cầu đối với hàng hoá trong thời gian t. Px : Giá hàng hoá x trong thờ i gian t. Py : Giá hàng hoá có liên quan trong thờ i gian t. I : Thu nhậ p ng ườ i tiêu dùng. N : Dân số (ng ườ i tiêu dùng). T : Thị hi ế u (s ở thích) c ủ a ng ườ i tiêu dùng. E : Các kỳ vọ ng. • Sự d ị ch chuy ể n đ ườ ng c ầ u: Lượầạộứ ng c u t i m t m c giá đã cho đ ượểịằ c bi u th b ng m ộể t đi m trên đườầ ng c u. Còn toàn b ộườầả đ ng c u ph n ánh c ầốớ u đ i v i hàng hoá ho ặ c dịụụể ch v c th nào đó. Do v ậự y s thay đ ổủầựị i c a c u là s d ch chuy ểủ n c a toàn bộ đ ườ ng c ầ u sang bên trái ho ặ c bên ph ả i, còn s ự thay đ ổ i c ủ a lượ ng c ầ u là s ự v ậ n đ ộ ng d ọ c theo đ ườ ng c ầ u. Hình vẽ sau đây minh ho ạ s ự phân bi ệ t đó. ­ 7 ­
9. P Giảm lượng cầu Giảm Tăng cầu cầu Tăng lượng cầu Sự thay đổi của cầu và lượng cầu Q D2 D0 D1 ­ 8 ­
10. b. Cung • Khái niệ m: o Cung là số l ượ ng hàng hóa ho ặ c d ị ch v ụ mà ng ườ i bán có kh ả năng và sẵ n sàng bán ở các m ứ c giá khac nhau trong m ộ t th ờ i gian nh ấ t đị nh. o Lượ ng cung là lượ ng hàng hóa ho ặ c d ị ch v ụ mà ng ườ i bán s ẵ ng sàng và có khả năng bán ở m ứ c giá đã cho trong m ộ t kho ả ng th ờ i gian nh ấ t đị nh. o Biể u cung là mộ t b ả ng miêu t ả s ố l ượ ng hàng hóa ho ặ c d ị ch v ụ mà ngườ i bán s ẵ n sàng và có kh ả năng bán ở các m ứ c giá khác nhau trong mộ t kho ả ng th ờ i gian nh ấ t đ ị nh. o Đườ ng cung là đườ ng bi ể u di ễ n m ố i quan h ệ t gi ữ a đ ườ ng cung và giá trên đồ th ị . M ộ t nét chung c ủ a đ ườ ng cung là có đ ộ nghiêng lên trên về phía ph ả i ph ả n ánh quy lu ậ t cung. o Luậ t cung là số l ượ ng hàng hóa đ ượ c cung trong kho ả ng th ờ i gian đã cho tăng lên khi giá củ a nó tăng lên. Vì v ậ y theo lu ậ t cung, giá và s ố lượ ng t ỉ l ệ thu ậ n v ớ i nhau. • Các yế u t ố xác đ ị nh cung và hàm cung: o Công nghệ (Te): Công nghệ là m ộ t y ế u t ố quan tr ọ ng góp ph ầ n nâng cao s ả n xu ấ t, giả m chi phí lao đ ộ ng trong quá trình ch ế t ạ o s ả n ph ẩ m. S ự c ả i ti ế n công nghệ làm cho đ ườ ng cung d ị ch chuy ể n v ề phía ph ả i, nghĩa là làm tăng khả năng cung lên. o Giá củ a các y ế u t ố s ả n xu ấ t đ ầ u vào (Pi): Giá củ a các y ếốảấảưởếả u t s n xu t có nh h ng đ n kh năng cung s ả n phẩ m. N ế u giá c ủ a các y ếốảấảẽẫế u t s n xu t gi m s d n đ n giá thành sả n xu ấ t gi ả m và c ơ h ộ i ki ế m l ợ i nhu ậ n s ẽ cao lên, do đó các nhà s ả n xuấ t có xu h ướ ng s ả n xu ấ t nhi ề u lên. o Chính sách thuế (t): • Khi thuế tăng thì cung gi ả m. • Khi thuế gi ả m thì cung tăng. ­ 9 ­
11. o Số l ượ ng ng ườ i s ả n xu ấ t (N): Số l ượ ng ng ườ i càng nhi ề u thì l ượ ng cung càng l ớ n. o Các kỳ vọ ng (E): Mọ i mong đ ợ i v ề s ự thay đ ổ i giá c ủ a hàng hóa, giá c ủ a các y ế u t ố sả n xu ấ t, chính sách thu ế đ ề u có ả nh h ưở ng đ ế n cung hàng hóa và dị ch v ụ . N ế u s ự mong đ ợ i d ự đoán có thu ậ n l ợ i cho s ả n xu ấ t thì cung sẽ đ ượ c m ở r ộ ng và ng ượ c l ạ i. è Tóm lạ i: Từ các y ế u t ố trên ta xác đ ị nh đ ượ c hàm cung theo ph ươ ng trình sau: S Q x,t = f(Px , Pi , Te , t , N , E) Trong đó : S Q x.t : Lượng cung đối với hàng hoá x trong thời gian t. Px : Giá hàng hoá x trong thờ i gian t. Pi : Giá củ a các y ế u t ố đ ầ u vào. Te : Công nghệ . N : Số ng ườ i s ả n xu ấ t. E : Các kỳ vọ ng. • Sự d ị ch chuy ể n đ ườ ng cung: Sự thay đ ổ i c ủ a cung là s ự d ị ch chuy ể n toàn b ộ đ ườ ng cung. S ự thay đổ i l ượ ng cung là s ự v ậ n đ ộ ng d ọ c theo đ ườ ng cung. Hình sau đây mô tả s ự khác bi ệ t đó: ­ 10 ­
12. P S 1 S o S 2 Cung giảm Sự thay đổI của cung và lượng cung Cung tăng Q c. Cân bằ ng cung c ầ u  Dự a trên vi ệ c phân tích c ả cung và c ầ u ta th ấ y r ằ ng cùng m ộ t th ờ i điểấị m nh t đ nh ta xác đ ịượ nh đ c giao đi ểủườ m c a đ ng cung và đ ườ ng cầ u. T ạ i đó l ượ ng cung b ằ ng l ượ ng c ầ u (QD = QS) nghĩa là ngườ i bán muố n bán m ộ t l ượ ng s ả n ph ẩ m là QS và ngườ i mua mu ố n mua m ộ t lượ ng s ả n ph ẩ m là QD thì ta gọ i đó là đi ể m cân b ằ ng c ủ a th ị tr ườ ng. * • Khi P QD ⇒ Dư th ừ a s ả n l ượ ng. * • Khi P > P1 ⇒ QS < QD ⇒ Thiế u h ụ t s ả n l ượ ng.  Kiể m soát giá: • Giá trầ n: . Là mộ t m ứ c giá t ố i đa mang tính pháp lý b ắ t bu ộ c ng ườ i bán ra không đượ c đòi h ỏ i giá cao h ơ n. . Giá trầườ n th ng đ ượ c áp d ụ ng khi có s ựếụấườ thi u h t th t th ng về các hàng hóa quan tr ọ ng nh ằ m tránh s ự tăng giá quá m ứ c. Mứ c giá này th ườ ng th ấ p h ơ n m ứ c giá cân b ằ ng. è Bả o v ệ l ợ i ích n ườ i tiêu dùng. • Giá sàn: ­ 11 ­
13. . Chính phủ th ườ ng đ ặ t ra m ứ c giá t ố i thi ể u đ ố i v ớ i hàng hóa. Mứ c giá này th ườ ng áp d ụ ng cho hi ệ n t ượ ng d ư th ừ a s ả n lượ ng. . Mụ c tiêu đ ặ t giá sàn nh ằ m đ ả m b ả o l ợ i ích cho ng ườ i s ả n xu ấ t và cung ứ ng ph ụ c v ụ . è Bả o v ệ l ợ i ích ng ườ i s ả n xu ấ t. d. Các phươ ng pháp ướ c l ượ ng c ầ u o Điề u tra và nghiên c ứ u hành vi c ủ a ng ườ i tiêu dùng b ằ ng cách quan sát: P Quan sát hành vi củ a ng ườ i tiêuD dùng là cách thuS th ậ p thông tin v ề s ở thích củ a ng ườ i tiêu dùng, thông qua vi ệ c quan sát hành vi mua s ắ m và sử d ụ ng s ả n ph ả m c ủ a h ọ . Dư thừa o Phươ ng pháp th ử nghiP ệ m: 1 Thiếu hụt * Sự thừa và thiếu trên thị trường Phươ ng pháp th ửệ Pnghi m là ph ươ ng phápE đi ề u tra c ầủườ u c a ng i tiêu dùng trong phòngP thí nghiệ m, nghĩa là ng ườ i tiêu dùng đ ượ c cho 2 mộ t s ố ti ề n và đ ượ c yêu c ầ u ch ỉ tiêu trong m ộ t c ử a hàng. Phươ ng pháp này ph ả n ánh tính hi ệ n th ự c h ơ n là ph ươ ng pháp đi ề u Q Q Q Q Q Q tra ngườ i tiêu dùng. Tuy nhiên, ph ươ2 ng1 pháp1 2 này cũng có các h ạ n ch ế Q = Q nhấ t đ ị nh nh ư không đ ả m b ả o đ ộ chínhS xácD cho vi ệ c suy đoán c ủ a toàn bộ th ị tr ườ ng. o Phươ ng pháp thí nghi ệ m trên th ị tr ườ ng. o Phươ ng pháp phân tích h ồ i quy. 3. Giớ i thi ệ u chung hành vi c ủ a doanh nghi ệ p a. Doanh nghiệ p Doanh nghiệ p là đ ơ n v ị kinh doanh hàng hoá, d ị ch v ụ theo nhu c ầ u th ị trườ ng và xã h ộểợậố i đ l i nhu n t i đa và đ ạệả t hi u qu kinh t ế – xã h ộ i cao nhấ t. M ộ t doanh nghi ệ p ti ế n hành kinh doanh có hi ệ u q ủ a là doanh nghi ệ p thoả mãn đ ượ c nhu c ầốủịườ u t i đa c a th tr ng và xã h ộề i v hàng hoá, d ịụ ch v ­ 12 ­
14. trong giớạ i h n cho phép c ủồựệ a ngu n l c hi n có và thu đ ượợậề c l i nhu n nhi u nhấ t, đem l ạ i hi ệ u qu ả kinh t ế – xã h ộ i cao nh ấ t. Qúa trình kinh doanh củ a doanh nghi ệ p ph ụ thu ộ c vào đ ặ c đi ể m kinh t ế , kỹ thu ậ t, xã h ộ i c ủ a t ừ ng lo ạ i doanh nghi ệ p. Quá trình kinh doanh c ủ a doanh nghiệ p bao g ồ m: . Nghiên cứ u nhu c ầ u th ị tr ườ ng v ề hàng hoá và d ị ch v ụ đ ể quy ế t đị nh xem s ả n xu ấ t cái gì . Chuẩịồộ n b đ ng b các y ếốầ u t đ u vào đ ểựệ th c hi n quy ếịả t đ nh s n xuấư t nh : lao đ ộấ ng, đ t đai, thi ếịậưỹậ t b , v t t , k thu t, công ngh ệ . Tổứố ch c t t quá trình k ếợặẽ t h p ch t ch , khéo léo gi ữ a các y ếốơ u t c bả n c ủ a đ ầ u vào đ ể t ạ o ra hàng hoá và d ị ch v ụ , trong đó lao đ ộ ng là yế u t ố quy ế t đ ị nh. . Tổ ch ứ c t ố t quá trình tiêu th ụ hàng hoá, d ị ch v ụ , bán hàng hóa thu tiề n v ề . Mộ t trong nh ữ ng bi ệ n pháp quan tr ọ ng đ ể nâng cao hi ệ u qu ả c ủ a kinh doanh là rút ngắ n chu kỳ kinh doanh. Chu kỳ kinh doanh chính là kho ả ng th ờ i gian từ lúc b ắ t đ ầ u kh ả o sát nghiên c ứ u nhu c ầ u th ị tr ườ ng v ề hàng hoá, dị ch v ụ , đ ế n lúc bán xong hàng hóa và thu ti ề n v ề . b. Lý thuyế t v ề s ả n xu ấ t  Công nghệ - Sả n xu ấ t là các lo ạ i ho ạ t đ ộ ng c ủ a doanh nghi ệ p bao g ồ m c ả lĩnh vự c l ư u thông và d ị ch v ụ . - Các doanh nghiệ p chuy ể n hoá các đ ầ u vào (còn g ọ i là các y ế u t ố sả n xu ấ t) thành đ ầ u ra (còn g ọ i là s ả n ph ẩ m). - Các yế u t ố s ả n xu ấ t đ ượ c chia thành 2 lo ạ i: + Lao độ ng (L) + Vố n (K) bao g ồ m: các nguyên nhiên v ậ t li ệ u, tài s ả n c ố đ ị nh, máy móc, thiế t b ị , c ơ s ở h ạ t ầ ng - Các yế u t ố đ ượ c k ế t h ợ p v ớ i nhau trong quá trình s ả n xu ấ t kinh đoanh để t ạ o ra s ả n ph ẩ m đ ầ u ra (Q). S ả n ph ẩ m đ ầ u ra có th ể là sả n ph ẩ m h ữ u hình ho ặ c s ả n ph ẩ m vô hình.  Hàm sả n xu ấ t ­ 13 ­
15. - Quan hệ gi ữ a đ ầ u vào và đ ầ u ra c ủ a quá trình s ả n xu ấ t kinh doanh đượ c bi ể u hi ệ n b ằ ng hàm s ả n xu ấ t + Hàm sảấỉ n xu t ch rõ m ố i quan h ệữảượố gi a s n l ng t i đa có th ể thu đượừậợ c t các t p h p khác nhau c ủ a các y ếốầ u t đ u vào v ớộ i m t trình độ công ngh ệ nh ấ t đ ị nh. + Hàm sảấểễươ n xu t bi u di n ph ng pháp s ảấ n xu t có hi ệảềặ u qu v m t kỹậ thu t khi k ếợữ t h p gi a các y ếốầ u t đ u vào đ ểạ t o ra s ảẩầ n ph m đ u ra. - Mộ t doanh nghi ệ p đ ạ t hi ệ u qu ả kinh t ế cao khi doanh nghi ệ p đó có chi phí cơ h ộ i đ ầ u vào là nh ỏ nh ấ t. - Một hàm sả n xu ấ t th ườ ng dùng là hàm Cobb Douglas: α α Y = A. K .L ( β=1-α ) Trong đó: Y : là sả n l ượ ng đ ầ u ra L : là vố n K : là lao độ ng α, β : là nhữằố ng h ng s cho bi ếầ t t m quan tr ọươốủố ng t ng đ i c a v n và lao độ ng trong quá trình s ả n xu ấ t.  Sả n xu ấ t v ớ i m ộ t đ ầ u vào bi ế n đ ổ i - Năng suấ t lao đ ộ ng bình quân ( APL ) Số đ ầ u ra Q APL = Số l ượ ng lao = L độ ng - Năng suấ t lao đ ộ ng c ậ n biên ( MPL ) Sự thay đ ổ i đầ u ra Q MPL = Sự thay đ ổ i l ượ ng lao = L độ ng MPL = Qn – Qn-1 ­ 14 ­
16. Hình vẽ : Q TP TP = đường tổng số lượng max AP (MP ) L 2 30 20 3 4 8 AP L L 10 3 4 8 L MP L Nế u MPL > APL ⇒ APL tăng dầ n MPL < APL ⇒ APL giả m d ầ n MPL = APL ⇒ APL max  Quy luậ t MPL giả m d ầ n Dự a vào hình v ẽấ ta th y năng su ấậ t c n biên c ủấếốảấ a b t kỳ y u t s n xu t nào cũng sẽắầảầạộờể b t đ u gi m d n t i m t th i đi m nào đó khi càng có nhi ềế u y u tố đ ầ u vào đ ượ c s ử d ụ ng trong quá trình s ả n xu ấ t. Đi ề u này cho th ấ y khi tăng thêm lao độ ng thì m ỗ i lao đ ộ ng ch ỉ có ít v ố n và di ệ n tích đ ể làm vi ệ c. Th ờ i gian nhàn rỗ i nhi ề u h ơ n nên năng su ấ t lao đ ộ ng gi ả m d ầ n. Vì v ậ y quy lu ậ t năng suấ t c ậ n biên gi ả m d ầ n có ý nghĩa v ớ i c ả lao đ ộ ng và v ố n. Nó liên quan đ ế n hành vi và quyế t đ ị nh s ả n xu ấ t kinh doanh trong vi ệ c l ự a ch ọ n các y ế u t ố đ ầ u vào như th ế nào đ ể tăng năng su ấ t, gi ả m chi phí và t ố i đa hoá l ợ i nhu ậ n.  Sả n xu ấ t v ớ i hai đ ầ u vào bi ế n đ ổ i ­ 15 ­
17. Đườ ng đ ộ ng l ượ ng : . Là đườ ng bi ể u th ịấảựếợủ t t c s k t h p c a các y ếốầ u t đ u vào khác nhau để s ả n xu ấ t ra m ộ t l ượ ng đ ầ u ra nh ấ t đ ị nh. . Các đườ ng đ ộ ng l ượ ng cho th ấ y s ự linh ho ạ t mà các doanh nghi ệ p có đượ c khi ra quy ế t đ ị nh s ả n xu ấ t trong nhi ề u tr ườ ng h ợ p các doanh nghiệ p có th ểạượộầ đ t đ c m t đ u ra l ựọằ a ch n b ng cách s ửụ d ng các cách kếợ t h p khác nhau c ủ a các y ếốầ u t đ u vào đ ểượộượầ đ c m t l ng đ u ra mong muố n v ớ i m ụ c đích t ố i thi ể u hoá chi phí t ố i đa hoá l ợ i nhu ậ n. Hình vẽ : K Q 3 Q Q 2 1 L Sự thay th ế các đ ầ u vào, t ỷ su ấ t thay th ế , k ỹ thu ậ t c ậ n biên (MRTS) . Độ nghiêng c ủườ a đ ng cong l ượ ng cho th ấ y có th ể dùng 1 s ốượầ l ng đ u vào này thay thế cho 1 s ố l ượ ng đ ầ u vào khác nh ư ng ph ả i đ ả m b ả o đ ầ u ra không đổộ i. Đ nghiêng đó đ ượọỉấ c g i là t su t thay th ếỹậậ k thu t c n biên (MRTS) nghĩa là muố n gi ả m đi m ộ t đ ơ n v ị lao đ ộ ng thì c ầ n có bao nhiêu đơ n v ị v ố n v ớ i đi ề u ki ệ n Q không đ ổ i và ng ượ c l ạ i. ­ 16 ­
18. . Tỉ su ấ t thay th ế k ỹ thu ậ t c ậ n biên (MRTS) có liên quan ch ặ t ch ẽ v ớ i năng suấậ t c n biên c ủ a lao đ ộ ng và v ố n và luôn đ ượườưạ c đo l ng nh 1 đ i lượ ng d ươ ng cho nên s ố đ ầ u ra tăng thêm lao đ ộ ng s ẽ là: ∆QL = ∆L . MPL > 0 Và số đ ầ u ra gi ả m đi do gi ả m s ử d ụ ng v ố n s ẽ là: ∆ QK = ∆ K . MPK < 0 Trong đó: ∆K : chênh lệ ch v ề v ố n MPK : năng suấ t lao đ ộ ng c ậ n biên theo v ố n ∆Q + ∆L = 0 ⇔ ∆L . MPL + ∆K . MPK = 0 Tỉ su ấ t thay th ế k ỹ thu ậ t c ậ n biên -∆K MPL MRTS = = ∆L MPK  Hai trườ ng h ợ p đ ặ c bi ệ t TH1: Các yế u t ố đ ầ u vào có th ể thay th ế hoàn toàn cho nhau và MRTS không đổ i trên m ộườ t đ ng đ ồượ ng l ng có d ạ ng m ộườ t đ ng th ẳ ng có nghĩa là cùng mộầ t đ u ra có th ểỉượảấằ ch đ c s n xu t b ng lao đ ộ ng và v ốặằựế n ho c b ng s k t hợ p gi ữ a lao đ ộ ngvà v ố n TH2: Các yế u t ố đ ầ u vào không th ể thay th ế cho nhau, m ỗ i m ứ c đ ầ u vào đòi hỏựếợ i có s k t h p riêng. M ỗứầ i m c đ u ra đòi h ỏộựếợữ i m t s k t h p gi a lao đ ộ ng và vố n. Khi đó đ ườ ng đ ộ ng l ượ ng có d ạ ng L. ⇒Ι Lý thuyế t v ề chi phí s ả n xu ấ t  Ý nghĩa và khái niệ m - Trong kinh tế vi mô chi phí s ả n xu ấ t gi ữ m ộ tv ị trí quan tr ọ ng và có quan hệ t ớ i nhi ề u v ấ n đ ề khác c ủ a doanh nghi ệ p nh ư : quan h ệ v ớ i ngườ i tiêu dùng, xã h ộ i Trong đó: ­ 17 ­
19. + Chi phí tính toán (chi phí kế toán) là t ấ t c ả nh ữ ng kho ả n chi nh ư ng không tính đế n chi phí c ơ h ộ i. + Chi phí kinh tế (chi phí tài chính) là t ấ t c ả các kho ả n chi bao g ồ m c ả chi phí cơ h ộ i. ⇒ Chi phí kinh tế th ườ ng l ớ n h ơ n chi phí tính toán 1 l ượ ng b ằ ng chi phí cơ h ộ i. - Chi phí ngắ n h ạ n là nh ữ ng chi phí c ủ a th ờ i kỳ mà trong đó s ố l ượ ng và chấ t l ượ ng c ủ a đ ầ u vào là không đ ổ i. - Tổ ng chi phí (TC) là toàn b ộ chi phí bi ế n đ ổ i và chi phí c ố đ ị nh s ả n xuấ t ra s ả n ph ẩ m. - Chi phí cố đ ị nh (FC) là kho ả n chi phí không bi ế n đ ổ i khi s ả n l ượ ng tăng hoặ c gi ả m ho ặ c b ằ ng 0. - Chi phí biế n đ ổ i (VC) là kho ả n chi phí bi ế n đ ổ i theo t ừ ng m ứ c đ ầ u ra TC = FC + VC - Chi phí bình quân (ATC) là tổ ng chi phí cho 1 đ ơ n v ị s ả n ph ẩ m: TC ATC = Q - Chi phí cố đ ị nh bình quân là chi phí c ố đ ị nh cho 1 đ ơ n v ị s ả n ph ẩ m FC AFC = Q - Chi phí biế n đ ổ i bình quân là chi phí bi ế n đ ổ i cho 1 đ ơ n v ị s ả n ph ẩ m VC AVC = Q ⇒ ATC = AVC + AFC - Chi phí cậ n biên (MC) MC = TCn - TCn-1 ­ 18 ­
20. d(TC) d(VC) MC = = = (TC)' = (VC)' d(Q) d(Q) Mố i quan h ệ gi ữ a MC và ATC Hình vẽ : C TC MC ATC TC VC ATC min AVC AVC min FC AFC Q Q MC > ATC ⇒ ATC tăng dầ n MC < ATC ⇒ ATC giả m d ầ n MC = ATC ⇒ ATC min  Chi phí dài hạ n Trong dài hạ n doanh nghi ệ p có th ể thay đ ổ i t ấ t c ả các đ ầ u vào c ủ a nó. V ấ n đ ề đặ t ra là l ựọ a ch n các đ ầ u vào nh ưế th nào đ ểảấầ s n xu t 1 đ u ra nh ấịớ t đ nh v i chi phí tố i thi ể u ­ 19 ­
21. Gọ i LTC là t ổ ng chi phí s ả n xu ấ t trong dài h ạ n. LAC là chi phí bình quân dài hạ n (chi phí trung bình dài h ạ n). LMC là chi phí cậ n biên dài h ạ n. ⇒ LTC LAC = Q LMC = LTCn – LTCn-1 d(LTC) LMC = d(Q) Chú ý: o Trong trườ ng h ợ p ng ắ n h ạ n n ế u doanh nghi ệ p đ ạ t m ứ c giá • P = ATCmin ⇒ doanh nghiệ p s ẽ đ ạ t hòa v ố n. • P ≤ AVCmin ⇒ doanh nghiệ p có th ể ph ả i đóng c ử a s ả n xu ấ t. • AVCmin ATCmin ⇒ doanh nghiệ p có lãi. o Trong trườ ng h ợ p dài h ạ n n ế u: • P = LACmin ⇒ doanh nghiệ p đ ạ t hòa v ố n dài h ạ n. • P < LACmin ⇒ doanh ngiệ p r ờ i b ỏ th ị tr ườ ng.  Đườ ng đ ồ ng phí Là đườ ng bao g ồấảậợ m t t c các t p h p có th ểủ có c a lao đ ộ ng và v ố n mà ngườ i ta có th ể mua v ớ i m ộ t t ổ ng chi phí nh ấ t đ ị nh. Gọ i TC là t ổ ng chi phí. W là chi phí cho 1 đợ n v ị lao đ ộ ng (l ươ ng). R là chi phí cho 1 đơ n v ị v ố n. TC = w.L + rK ­ 20 ­
22. TC w ⇒ K = − . L r r d. Lý thuyế t v ề l ợ i nhu ậ n và quy ế t đ ị nh cung c ấ p K  Lợ i nhu ậ n và t ố i đa l ợ i nhu ậ n o Khái niệ m l ợ i nhu ậ n - Lợ i nhu ậ nC là1 ph ầ n chênh l ệ ch gi ữ a doanh thu và chi phí. C - Do vậ y2 l ợ i nhu ậ n th ườ ng đ ượ c xác đ ị nh nh ư sau: ∏ = TR – TC Trong đó: L TR = P.Q (giá . số l ượ ng) MR = TRn – TRn-1 d(TR) MR = =(TR)' d(Q) Chú ý: Đốớ i v i doanh nghi ệạ p c nh tranh hoàn h ảợậạốạứ o l i nhu n đ t t i đa t i m c sả n l ượ ng Q* khi P = MC * ∏ max tạ i Q khi P = MC Đố i v ớ i doanh nghi ệ p kinh doanh trong th ị tr ườ ng đ ộ c quy ề n và bán c ạ nh tranh thì doanh nghiệẽạợ p s đ t l i nhu ậố n t i đa t ạứảượ i m c s n l ng Q* khi MR = MC Để đ ạ t TRmax khi MR = 0 o Các loạ i l ợ i nhu ậ n - Lợ i nhu ậ n tính toán: đượ c xác đ ị nh b ằ ng cách l ấ y doanh thu tr ừ đi chi phí tính toán. Đó là khoả n chi phí không tính đ ế n nh ữ ng chi phí tiề m ẩ n hay chi phí c ơ h ộ i. ­ 21 ­
23. - Lợ i nhu ậ n bình quân: đượ c hình thành do tác đ ộ ng c ủ a quy lu ậ t cung cầố u v n trong n ề n kinh t ếịườ th tr ng. Nó đ ượểệụ c bi u hi n c thể b ằ ng t ỷ su ấ t lãi trên v ố n. - Lợ i nhu ậ n bình th ườ ng: là mứ c l ợ i nhu ậ n ch ỉ v ừ a đ ủ đ ể gi ữ cho các nhà kinh doanh tiế p t ụ c công vi ệ c c ủ a mình và t ồ n t ạ i v ớ i t ư cách là mộ t b ộ ph ậ n c ủ a t ổ ng chi phí. - Lợ i nhu ậ n siêu ng ạ ch. - Lợ i nhu ậ n d ị th ườ ng. - Lợ i nhu ậ n đ ộ c quy ề n. o Tố i đa hóa l ợ i nhu ậ n - Doanh thu là số ti ề n mà doanh nghi ệ p đó ki ế m đ ượ c nh ờ bán hàng hóa, dị ch v ụ trong m ộ t th ờ i kỳ nh ấ t đ ị nh. - Doanh thu cậ n biên (MR) là là mứ c thay đ ổ i t ổ ng doanh thu do tiêu thụ thêm m ộ t đ ơ n v ị s ả n l ượ ng: ΔTR MR = = (TR)' ΔQ Quy tắ c : tố i đa l ợ i nhu ậ n Tăng sả n l ượ ng ch ừ ng nào doanh thu c ậ n biên còn v ượ t quá chi phí cậ n biên (MR > MC) cho đ ế n khi có MR = MC thì d ừ ng l ạ i. Đây chính là mứ c s ả n l ượ ng t ố i ư u (Q*) để t ố i đa hóa l ợ i nhu ậ n. • Tố i đa hóa l ợ i nhu ậ n trong s ả n xu ấ t ng ắ n h ạ n. Doanh nghiệẽạợ p s đ t l i nhu ậố n t i đa ởứảượ m c s n l ng mà ở đó doanh thu cậ n biên b ằ ng v ớ i chi phí c ậ n biên (MR=MC). • Tố i đa hó l ợ i nhu ậ n tron s ả n xu ấ t dài h ạ n. Như ta đã bi ế t trong s ả n xu ấ t dài h ạ n không còn chi phí c ố đ ị nh, doanh nghiệ p có quy ề n quy ế t đ ị nh nên xây d ự ng m ộ t năng l ự c s ả n xuấếứ t đ n m c nào là t ốưứ i u, t c là xác đ ịượ nh l ng chi phí c ốịố đ nh t i ưu. Để t ố i đa hóa l ợ i nhu ậ n, chúng ta có th ể s ử d ụ ng ph ươ ng pháp trình bày ở trên nh ư ng lo ạ i tr ừ chi phí c ố đ ị nh, có nghĩa là m ọ i chi phí đềếổưươ u bi n đ i nh ph ng pháp ng ắạ n h n, doanh nghi ệ p coi giá c ảị th ­ 22 ­
24. trườ ng là cho tr ướ c và là doanh thu c ậ n biên c ủ a doanh nghi ệ p. Doanh nghiệ p s ẽ tăng s ả n l ươ ng khi nào doanh thu c ậ n biên còn l ớ n h ơ n chi phí cậ n biên. Doanh nghiệ p s ẽ gi ả m s ả n l ượ ng khi chi phí c ậ n biên v ượ t doanh thu cậ n biên (MC > MR). Doanh nghiệ p đ ạ t l ợ i nhu ậ n t ố i đa b ằ ng vi ệ c cân b ằ ng doanh thu cậ n biên và chi phí c ậ n biên. 4 . Giớ i thi ệ u chung v ề hành vi củ a doanh nghi ệ p đ ộ c quy ề n a. Độ c quy ề n bán o Khái niệ m : Độ c quy ề n bán là m ộ t th ị tr ườ ng, trong đó ch ỉ có m ộ t ng ườ i bán, như ng có nhi ề u ng ườ i mua. o Nguyên nhân : Mộ t doanh nghi ệ p có th ể chi ế m đ ượ c v ị trí đ ộ c quy ề n bán nh ờ mộ t s ố nguyên nhân c ơ b ả n sau : • Đạ t đ ượ c tính kinh t ế quy mô, y ế u t ố quan tr ọ ng quy ế t đ ị nh c ấ u trúc thịườ tr ng là s ảượởứ n l ng m c quy mô t ốể i thi u có hi ệả u qu so vớầủịườ i c u c a th tr ng. Quy mô t ốể i thi u có hi ệảảượ u qu là s n l ng mà tạ i đó, đ ườ ng chi phí bình quân dài h ạ n c ủ a m ộ t doanh nghi ệ p ngừ ng đi xu ố ng. Nh ư v ậ y, n ế u m ộ t doanh nghi ệ p đ ạ t đ ượ c tính kinh tếủ c a quy mô, thì vi ệởộảượủ c m i r ng s n l ng c a nó s ẽạỏ lo i b đượ c các đ ố i th ủ và cu ố i cùng s ẽ là ng ườ i bán duy nh ấ t trên th ị trườ ng, n ế u m ứ c s ả n l ượ ng có chi phí bình quân dài h ạ n t ố i thi ể u củ a nó là đ ủ l ớ n đ ể đáp ứ ng c ầ u th ị tr ườ ng. • Bằ ng phát minh sáng ch ế (b ả n quy ề n). Lu ậ t v ề b ằ ng phá minh sáng chế (b ả n quy ề n) cho phép các nhà s ả n xu ấ t có đ ượ c v ị trí đ ộ c quyề n v ề bán m ộ t s ả n ph ẩ m ho ặ c m ộ t quy trình công ngh ệ m ớ i trong mộ t kho ả ng th ờ i gian nh ấ t đ ị nh. ­ 23 ­
25. Kiể m soát các y ế u t ố (đ ầ u vào) s ả n xu ấ t. M ộ t doanh nghi ệ p có thểếượị chi m đ c v trí đ ộ c quy ề n bán nh ờềởữộạầ quy n s h u m t lo i đ u vào (nguyên liệ u) đ ể s ả n xu ấ t ra m ộ t lo ạ i s ả n ph ẩ m nào đó. Quy đị nh c ủ a chính ph ủ . M ộ t doanh nghi ệ p có th ể tr ở thành đ ộ c quyềợ n h p pháp n ế u nó là ng ườ i duy nh ấượấấ t đ c c p gi y phép s ả n xuấ t kinh doanh m ộ t lo ạ i s ả n ph ẩ m, d ị ch vũ nào đó. Ch ẳ ng h ạ n đườ ng s ắ t Vi ệ t Nam, b ư u đi ệ n Vi ệ t Nam o Đặ c đi ể m : • Mộ t ng ườ i bán, nhi ề u ng ườ i mua. • Sả n ph ẩ m đ ọ c nh ấ t không có hàng hóa thay th ế g ầ n gũi. • Có sứ c m ạ nh th ị tr ườ ng (có quy ề n đ ị nh giá s ả n ph ẩ m và s ả n lượ ng bán, vi ệ c gia nh ậ p th ị tr ườ ng là r ấ t khó khăn, nhi ề u tr ở ngạ i). • Cùng tiế n hành qu ả ng cáo đ ể thu hút thêm khách hàng. o Đườ ng c ầ u và đ ườ ng doanh thu c ậ n biên : Là ngườảấ i s n xu t duy nh ấốớộạảẩ t đ i v i m t lo i s n ph m, nhà đ ộ c quyề n bán có v ị trí đ ộ c nh ấ t trên th ị tr ườ ng. Nhà đ ộ c quy ề n bán có s ự kiể m soát toàn di ệốớốượảẩư n đ i v i s l ng s n ph m đ a ra bán. Nh ư ng điề u này không có nghĩa là nó đ ặ t giá cao bao nhiêu cũng đ ượ c, vì m ụ c đích củ a nó là t ố i đa hóa l ợ i nhu ậ n. Đ ặ t giá cao s ẽ có ít ng ườ i mua và lợ i nhu ậ n thu đ ượ c s ẽ ít h ơ n. Vì là ngườ i duy nh ấ t bán m ộ t hàng hóa ho ặ c d ị ch v ụ c ụ th ể trên th ị trườ ng, nhà đ ộ c quy ề n bán đ ứ ng tr ướầịườ c c u th tr ng - m ộươ t đ ng cầố u d c xu ố ng d ướề i v phí ph ả i. Đ ườ ng c ầ u th ịườ tr ng chính là đườ ng doanh thu bình quân (AR) củ a doanh nghi ệ p. Khi đ ườ ng c ầ u dố c xu ố ng thì giá và doanh thu bình quân luôn l ớ n h ơ n doanh thu c ậ n biên, vì tấả t c các đ ơụềượ n v đ u đ c bán ở cùng m ộ t giá. Tăng l ượ ng bán thêm mộ t đ ơ n v ị thì giá bán ph ả i gi ả m xu ố ng, nh ư v ậ y t ấ t c ả các đơị n v bán ra đ ềảả u ph i gi m giá ch ứ không ph ảỉộơị i ch m t đ n v bán thêm. Đườ ng doanh thu c ậ n biên vì th ế luôn n ằướườầừ m d i đ ng c u, tr điể m đ ầ u tiên. ­ 24 ­
26. Giá D MR Sản lượng Hình: Đường cầu và doanh thu cận biên o Quyế t đ ị nh cung c ấ p c ủ a doanh nghi ệ p đ ộ c quy ề n : Giá Mộ t doanh nghi ệểố p đ t i đa hóa l ợậảảấởứ i nhu n ph i s n xu t m c sả n l ượ ng sao cho doanh thu c ậ n biên b ằ ng chi phí c ậ n biên t ạ i m ứ c Q* (MR = MC). P 1 * CM : Q là sả n l ượ ng t ố i đa hóa l ợ i nhu ậ n. P* * * P Giả s ử Q à Q1 thì tươ ng ứ ng P à P1 khi đó MR >2 MC * * Q à Q2 thì tươ ng ứ ng P à P2 khi đó MR < MC ⇒Ι Q1, Q2 không phả i là s ả n l ượ ng t ố i đa hóa l ợ i nhu ậ n. o Sứ c m ạ nh đ ộ c quy ề n. Q * 1 Q Sự khác nhau c ơ b ả n gi ữ a doanh nghi ệ p c ạ nh tranh hoàn h ả o và Hình: Tối đa hóa lợi nhuận của nhà độc quyền bán doanh nghiệ p đ ộ c quy ề n bán là : doanh ngiệ p nghi ệ p đ ộ c quy ề n bán có sứ c m ạ nh th ị tr ườ ng. Doanh nghi ệ p c ạ nh tranh hoàn h ả o ph ả i đ ặ t giá bằ ng chi phí c ậ n biên, còn doanh nghi ệ p đ ộ c quy ề n bán đ ặ t giá cao hơ n chi phí c ậ n biên. Vì th ế s ứ c m ạ nh đ ộ c quy ề n bán đ ượ c đó bằ ng ch ỉố s Lerner, g ọ i là m ứộứạộ c đ s c m nh đ c quy ềủ n c a Lerner. P −MC L = (0 ≤L ≤1) P o Mấ t không t ừ s ứ c m ạ nh đ ộ c quy ề n. ­ 25 ­
27. Do sứạộềạ c m nh đ c quy n t o ra giá cao h ơ n và s ảượảấ n l ng s n xu t ra thấ p h ơ n so v ớ i c ạ nh tranh hoàn h ả o, nên ta d ễ th ấ y ng ườ i tiêu dùng bị thi ệ t h ạ i, còn ng ườ i s ả n xu ấ t thì đ ượ c l ợ i. Theo hình vẽ ta th ấ y n ế u th ị tr ườ ng là c ạ nh tranh hoàn h ả o thì giá và sả n l ượ ng s ẽ là Pc và Qc. Nế u th ị tr ườ ng là đ ộ c quy ề n bán thì giá và sả n l ượ ng là Pm và Qm. Như v ậ y so v ớ i th ị tr ườ ng c ạ nh tranh hoàn hả o, thì th ịườộề tr ng đ c quy n bán t ạ o ra phúc l ợơộầ i ít h n, m t ph n thặ ng d ư tiêu dùng (di ệ n tích A) và th ặ ng d ư s ả n xu ấ t (di ệ n tích B) b ị ­ 26 ­
28. mấ t do ch ỉ s ả n xu ấ t ở m ứ c s ả n l ượ ng Qm. Phầ n phúc l ợ i b ị m ấ t g ọ i là mấ t không và đ ượ c tính b ằ ng S∆ABC. ­ 27 ­
29. PHẦ N II: TÍNH TOÁN I. Các thông tin Mộ t doanh nghi ệ p đ ộ c quy ề n kinh doanh m ộ t lo ạ i s ả n ph ẩ m đ ặ c bi ệ t gặ p đ ườ ng c ầ u : • P = 11 - Q • P = 100 - 3Q . Trong đó : P là giá tính bằ ng USD (đô-la) trên m ộ t đ ơ n v ị s ả n ph ẩ m. Q là sả n ph ẩ m l ượ ng tính b ằ ng ngàn đ ơ n v ị s ả n ph ẩ m. Nhà độ c quy ề n có chi phí bình quân đ ể s ả n xu ấ t ra m ộ t s ả n ph ẩ m là: 500 ATC = + 2Q + 3000 Q II. Bài làm Câu 1 : Khi tính bằ ng ngàn đô-la trên m ộ t ngàn đ ơ n v ị s ả n ph ẩ m thì : P = 11000 - 1000Q1 (D1) P = 100000 - 3000Q2 (D2) Ta có : P Q1 = 11 - 1000 100 − P Q2 = 3 3000 ­ 28 ­
30. Đườ ng c ầ u c ủ a doanh nghi ệ p đ ượ c xác đ ị nh nh ư sau : P + 100 − P Q = Q1 + Q2 = 11 - 1000 3 3000 133 P ⇒ Q = − 3 750 ⇒ P = 33250 − 750Q Vậ y ph ươ ng trình đ ườ ng c ầ u có th ể vi ế t : P = 33250 - 750Q (D) ⇒ Ta có phươ ng trình doanh thu là : 2 TR1 = P.Q = 11000Q - 1000Q TR = P.Q = 33250Q - 750Q2 Phươ ng trình doanh thu c ậ n biên là : d(TR ) 1 d(Q) MR1 = = (TR1)’ = 11000 - 2000Q d(TR) d(Q) MR = = (TR2)’ = 33250 - 1500Q Phươ ng trình chi phí c ậ n biên : d(TC) d(Q) MC = = (TC)’ = 4Q + 3000 Câu 2 : Mứảượốưủ c s n l ng t i u c a nhà đ ộềấệ c quy n xu t hi n khi doanh thu c ậ n biên bằ ng chi phí c ậ n biên. • MR1 = MC ⇔ 11000 - 2000Q = 4Q + 3000 ⇔ Q = 4 (loạ i) • MR = MC ­ 29 ­
31. ⇔ 33250 - 1500Q = 4Q + 3000 ⇔ Q = 20,11 (ngàn sả n ph ẩ m) KL: Vậ y m ứ c s ả n l ượ ng t ố i ư u c ủ a nhà đ ộ c quy ề n là : Q = 20,11 (ngàn sả n ph ẩ m) P = 33250 - 750.20,11 = 18167,5 (USD / ngàn sả n ph ẩ m) Nhà độ c quy ề n s ẽ đ ặ t giá P = 18,1675 (USD / s ả n ph ẩ m) - Tổ ng doanh thu là : TR = P.Q = 18167,5 . 20,11 = 365348.425 (USD) - Tổ ng chi phí là : TC = 500 + 2Q2 + 3000Q = 500 + 2(20,11)2 + 3000(20,11) = 61638,82 (USD) - Lợ i nhu ậ n c ự c đ ạ i nhà đ ộ c quy ề n có th ể thu đ ượ c là : ∏max = TR - TC = 365348,425 - 61638,82 = 303709,61 (USD) Câu 3 : Sứạủ c m nh c a nhà đ ộềượểệằệ c quy n đ c th hi n b ng vi c doanh nghi ệ p này có quyề n đ ị nh giá và s ả n l ượ ng bán c ủ a s ả n ph ẩ m. Ở đây : P = 18167,5 (USD / ngàn sả n ph ẩ m) Q = 20,11 (ngàn sả n ph ẩ m) ⇒ MC = 4Q + 3000 = 4 . 20,11 + 3000 = 3080,44 ­ 30 ­
32. Sứ c m ạ nh c ủ a nhà đ ộ c quy ề n là : P−MC 18167,5−3080,44 L = = = 0,83 P 18167,5 Vì 0 ≤ L ≤ 1 ⇒ Nên có thể th ấ y s ứ c m ạ nh đ ộ c quy ề n c ủ a doanh nghi ệ p này r ấ t l ớ n. Câu 4 : Mứ c giá và s ảượốư n l ng t i u cho xã h ộủ i c a hãng này x ả y ra khi đ ườ ng chi phí cậ n biên g ặ p đ ườ ng c ầ u (t ạ i đi ể m B trên hình v ẽ ) P = MC ⇔ 33250 - 750Q = 4Q + 3000 ⇔ Q = 40,12 (ngàn sả n ph ẩ m) ⇒ Giá P = 33250 - 750Q = 33250 - 750 . 40,12 = 3160 (USD / ngàn sả n ph ẩ m) Giá 1 sả n ph ẩ m là: P = 3,16 (USD / s ả n ph ẩ m) Đểố t i đa hóa l ợậ i nhu n nhà đ ộ c quy ề n đã h ạếảượấơ n ch s n l ng th y h n sả n l ượ ng t ố i ư u cho xã h ộ i và gây ra m ấ t không. Lượ ng m ấ t không chính là: di ệ n tích tam giác ABC. 1 1 AC.BH = (18167,5 −3080,44).(40,12 − 20,11) DWL = S∆ABC = 2 2 = 150946 (USD) ­ 31 ­
33. P(USD) F 33250 A 18167,5 E DWL MC H B 3160 3080,44 C 3000 D MR D 0 20,11 40,12 Q (ngàn sp) Câu 5 : Khi chính phủ đ ặ t giá b ả n c ủ a nhà đ ộ c quy ề n là P = 180 (USD / đ ơ n v ị s ả n phẩ m) thì giá c ủ a 1000 s ả n ph ẩ m là: P = 180000 (USD / ngàn sả n ph ẩ m) TR = 180000 Q MR = 180000 Để đ ạ t đ ượ c l ợ i nhu ậ n cao nh ấ t ph ả i th ỏ a mãn: MR = MC ⇔ 180000 = 4Q + 3000 ⇔ Q = 44250 (ngàn sả n ph ẩ m) TR = 5 . 310 . 106 (USD) Ta có: TC = 600 + 2Q2 + 3000Q = 4048875500 (USD) Lợ i nhu ậ n c ự c đ ạ i là : ∏max = TR - TC = 1261124500 (USD) ­ 32 ­
34. Câu 6 : Nế u doanh nghi ệ p theo đu ổ i m ụ c tiêu t ố i đa hóa doanh thu thì ph ả i th ỏ a mãn: MR = 0 • MR1 = 0 ⇔ 11000 - 2000Q = 0 ⇔ Q = 5,5 (loạ i - vì TR1 = 30250) • MR = 0 ⇔ 33250 - 1500Q = 0 ⇔ Q = 22,167 (ngàn sả n ph ẩ m) P = 16624,75 (USD / ngàn sả n ph ẩ m) hay P = 16,62475 (USD / sả n ph ẩ m) Vậ y đ ể t ố i đa hóa doanh thu thì doanh nghi ệ p s ẽ bán ra Q = 22,167 (ngàn sả n ph ẩ m) Vớ i giá P = 16,62475 (USD / sả n ph ẩ m) Câu 7 : Để không b ị l ỗ , doanh nghi ệ p ph ả i th ỏ a mãn: d = ATCmin Hay MC = ATC 500 ⇔4Q + 3000 = Q + 2Q + 3000 ⇔ 2Q2 = 500 ⇒ Q = 250 = 15,81 Để không b ị l ỗ doanh nghi ệ p ph ả i s ả n xu ấ t Q = 15,81 ( ngàn sả n ph ẩ m) Vớ i giá P = 21392,5 (USD / ngàn sả n ph ẩ m) Hay P = 21,3925 (USD / sả n ph ẩ m) ­ 33 ­
35. Câu 8 : Thặưảấủ ng d s n xu t c a doanh nghi ệ p khi đ ạứợậố t m c l i nhu n t i đa chính là phầ n di ệ n tích đa giác ACDE trên đ ồ th ị PS = 0,5 [(18167,5 - 3000) + (18167,5 - 3080,44)] . 20,11 = 304209 (USD) Câu 9 : Thặ ng d ư tiêu dùng chính là di ệ n tích tam giá AEF PS = 0,5 (33250 - 18167,5) . 20,11 = 151654 (USD) Lợ i ích ròng c ủ a xã h ộ i khi đó NSB = PS + CS = 304209 + 151654 = 455863 (USD) Câu 10 : P(USD) F 33250 E A 18167,5 ∏ max DWL MC B 3160 H 3080,44 C 3000 D MR D 0 20,11 40,12 Q (ngàn sp) ­ 34 ­
36. PHẦẾẬ N III: K T LU N Qua bài tậ p l ớ n ở trên chúng ta có th ể rút ra m ộ t s ố đi ề u nh ư sau: 1. Sứạủ c m nh c a nhà đ ộềượểệằệ c quy n đ c th hi n b ng vi c doanh nghi ệ p đó có quyềếị n quy t đ nh giá và s ảượ n l ng bán. T ừ đó có th ể tính đ ượứộ c m c đ sứ c m ạ nh c ủ a nhà đ ộ c quy ề n đó b ằ ng vi ệ c dùng hàm Lerner. 2. Đểố t i đa hóa l ợậ i nhu n doanh nghi ệẽảả p s ph i ph i là gì? ở đây mu ốố n t i đa hóa lợ i nhu ậ n thì chi phí c ậ n biên ph ả i b ằ ng v ớ i doanh thu c ậ n biên. T ừ đó ta có thể tính đ ượợậựạ c l i nhu n c c đ i mà doanh nghi ệ p có th ểượ thu đ c và sảượố n l ng t i đa mà doanh nghi ệẽảấể p s s n xu t ra đ đem l ạợậ i l i nhu n cự c đ ạ i đó. 3. Mứ c giá và s ảượốư n l ng t i u cho xã h ộốớ i đ i v i hãng đ ộề c quy n này x ả y ra khi đườ ng chi phí c ậ n biên g ặ p đ ườ ng c ầ u. 4. Nế u doanh nghi ệ p mu ố n t ố i đa hóa doanh thu thì hành vi thì ph ả i th ỏ a mãn doanh thu cậ n biên b ằ ng 0. 5. Để không b ị l ỗ hay phá s ả n thì doanh nghi ệ p s ẽ ph ả i làm gì? Ở đây đ ể không phá sả n thì P = ATCmin khi và chỉ khi MC = ATC. 6. Qua đó ta có thể tính đ ượ c th ặ ng d ư s ả n xu ấ t mà doanh nghi ệ p có đ ượ c khi đạ t m ứ c l ợ i nhu ậ n t ố i đa và tính đ ượ c th ặ ng d ư tiêu dùng và l ợ i ích ròng củ a xã h ộ i mà khi nhà đ ộ c quy ề n này đ ạ t l ợ i nhu ậ n c ự c đ ạ i. ⇒ Vì vậ y chúng ta c ầ n:  Cầ n n ắ m v ữ ng khái ni ệ m, đ ị nh nghĩa, n ộ i dung, công th ứ c tính toán, cơ s ở hình thành các ho ạ t đ ộ ng kinh t ế vi mô, quan tr ọ ng h ơ n là rút ra đượ c tính t ấ t y ế u và xu th ế phát tri ể n c ủ a nó. Ch ẳ ng h ạ n, phả i hi ể u t ạ i sao l ạ i đ ề ra các m ứ c giá mua và giá bán, các s ự l ự a chọ n ph ươ ng pháp tăng l ợ i nhu ậ n  Cầ n ph ả i s ử d ụ ng nh ữ ng lý lu ậ n, ph ươ ng pháp lu ậ n có tính quy luậ t chung đó đ ể làm c ơ s ở phân tích các ho ạ t đ ộ ng kinh t ế vi mô, phát hiệ n nh ữ ng mâu thu ẫ n đang di ễ n ra trong th ự c ti ễ n và trên c ơ sở đó xây d ự ng các d ự đoán, đ ề ra các ph ươ ng h ướ ng, bi ệ n pháp phù hợ p, nh ằ m phát tri ể n có hi ệ u qu ả h ơ n các ho ạ t đ ộ ng kinh t ế vi mô. ­ 35 ­
37. ⇒ Bài tậ p l ớ n giúp ta hi ể u h ơ n v ề môn h ọ c, đ ặ c bi ệ t là v ề tình hình ho ạ t độ ng c ủ a các doanh nghi ệ p. Bên c ạ nh đó s ẽ ph ả i có nh ữ ng bi ệ n pháp đ ể khắ c ph ụ c nh ữ ng sai l ầ m, c ủ a doanh nghi ệ p đ ể đ ư a doanh nghi ệ p thoát khỏ i tình tr ạ ng khó khăn và có nh ữ ng h ướ ng đi riêng đ ể doanh nghi ệ p phát triể n m ạ nh. ­ 36 ­