Bài giảng Hệ thống thông tin đất

Nội dung text: Bài giảng Hệ thống thông tin đất

1. TR ƯNG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I KHOA TÀI NGUYÊN MÔI TR ƯNG Bài gi ng H TH NG THÔNG TIN ð T (Land Information System – LIS) 1
2. Ph n 1: Lý thuy t CH ƯƠ NG I: KHÁI NI M C Ơ B N V THÔNG TIN, H TH NG VÀ H TH NG THÔNG TIN 1 1.1. Thông tin 1 1.1.1. Khái ni m v thông tin 1 1.1.2. ðc tr ưng và tiêu chu n c a thông tin 3 1.1.3. Thu c tính c a thông tin 4 1.1.4. Phân lo i thông tin 5 1.1.5. Vai trò c a thông tin 5 1.2. H th ng 7 1.2.1. Khái ni m chung v h th ng 7 1.2.2. H th ng và các phân h 7 1.2.3. Các ñc tr ưng c a h th ng 8 1.3. H th ng thông tin 11 1.3.1. Khái ni m 11 1.3.2. Các b ph n c u thành h th ng thông tin 11 1.3.3. Nhi m v , vai trò và ch t l ưng c a h th ng thông tin 12 1.3.4. Phân lo i h th ng thông tin 14 1.3.5. Mt s h th ng thông tin th ưng g p 16 1.3.6. Các m c b t bi n khi xây d ng h th ng thông tin 18 CH ƯƠ NG II: H TH NG THÔNG TIN ð T ðAI 19 2.1. Khái ni m v h th ng thông tin ñ t ñai 19 2.1.1. Khái ni m 19 2.1.2. Yêu c u c a h th ng thông tin ñ t ñai 20 2.1.3. Ch c n ăng c a H th ng thông tin ñt ñai 20 2.2. M c ñích và vai trò c a h th ng thông tin ñ t ñai 21 2.2.1. M c ñích c a h th ng thông tin ñ t ñai 21 2.2.2. Vai trò c a h th ng thông tin ñ t ñai 21 2.3. Các b ph n c u thành h th ng thông tin ñ t ñai 22 2.3.1. Ngu n nhân l c (nhân s trong h th ng thông tin ñ t ñai) 22 2.3.2. C ơ s h t ng k thu t c a h th ng thông tin ñ t ñai 23 2.3.3. D li u trong h th ng thông tin ñ t ñai 27 2.3.4. Các bi n pháp t ch c c a h th ng thông tin ñ t ñai 29 2.3.5. N i dung ho t ñ ng c a h th ng thông tin ñ t 30 2.4. C ơ s d li u ñ t ñai c a h th ng thông tin ñ t ñai 30 2.4.1. M t s ñ c ñim c a c ơ s d li u trong h th ng thông tin ñ t ñai 31 2.4.2. Các ph h c a c ơ s d li u trong h th ng thông tin ñ t ñai 31 2.4.3. N i dung c a c ơ s d li u ñ t ñai 33 2.4.4. Phân l p thông tin trong c ơ s d li u c a h th ng thông tin ñ t ñai 36 2.5. ðc ñim, tính ch t h th ng thông tin ñ t ñai 37 2.5.1. ðc ñim c a h th ng thông tin ñ t ñai 37 2.5.2. Các tính chât c a h th ng thông tin ñ t ñai 37 2.6. Quan h ngành tài nguyên môi tr ưng và h th ng thông tin ñ t ñai 37 2.6.1. M t s h th ng thông tin có liên quan 37 2.6.2. M i quan h gi a h th ng thông tin ñ t ñai v i các ngân hàng d li u trong qu n lý nhà n ưc 40 2.6.3. Quan h ngành tài nguyên môi tr ưng và h th ng thông tin ñ t ñai 41 i
3. CH ƯƠ NG III: QU N LÝ THÔNG TIN ð T ðAI 43 3.1. Khái ni m v qu n lý thông tin ñ t ñai 43 3.1.1. Khái quát v công tác qu n lý thông tin ñ t ñai 43 3.1.2. Khái ni m qu n lý thông tin ñ t ñai 44 3.1.3. N i dung c a công tác qu n lý thông tin ñ t ñai 44 3.2. Ngu n g c c a công tác qu n lý thông tin ñ t ñai 47 3.2.1. Khái quát v ngu n g c c a công tác qu n lý thông tin ñ t ñai 47 3.2.2. ðc ñim c a công tác qu n lý thông tin ñ t ñai 47 3.2.5. B máy t ch c c a công tác qu n lý thông tin ñ t ñai 53 3.3. M c ñích, ý ngh ĩa và vai trò c a qu n lý thông tin ñ t ñai 54 3.3.1. M c ñích c a qu n lý thông tin ñ t ñai 54 3.3.2. Ý ngh ĩa c a qu n lý thông tin ñ t ñai 54 3.4. Các y u t nh h ưng ñ n qu n lý thông tin ñ t ñai 56 3.4.1. C ơ s d li u ñ t ñai 56 3.4.2. C ơ s h t ng k thu t 56 3.4.3. Ngu n nhân l c 57 3.4.4. Các chính sách c a ð ng và Nhà n ưc 57 CH ƯƠ NG IV: PHÂN TÍCH THI T KÊ H TH NG THÔNG TIN ð T ðAI 58 4.1. Tính c p thi t và m c tiêu xây d ng h th ng thông tin ñt ñai 58 4.1.1. C ơ s pháp lý 58 4.1.2. Tính c p thi t c a công tác xây d ng h th ng thông tin ñ t ñai 58 4.1.3. M c tiêu xây d ng h th ng thông tin ñ t ñai 59 4.1.4. Các giai ñon phân tích và thi t k h th ng thông tin ñ t ñai 60 4.1.5. Các ph ươ ng pháp phân tích và thi t k h th ng 62 4.2. ðiu tra, ñánh giá hi n tr ng h th ng thông tin ñ t ñai 64 4.2.1. Các ph ươ ng pháp kh o sát ñiu tra hi n tr ng h th ng thông tin ñ t ñai 64 4.2.2. Các n i dung ñiu tra chi ti t m t h th ng thông tin ñ t ñai 65 4.3. Phân tích h th ng thông tin ñ t ñai 68 4.3.1. M t s v n ñ th ưng g p trong phân tích h th ng thông tin ñ t hi n hành 68 4.3.2. Phân tích và hoàn thi n k t qu ñiu tra 69 4.3.3. Xây d ng t ñin d li u ph c v cho thi t k h th ng thông tin ñt ñai 70 4.3.4. ðánh giá, phê phán hi n tr ng 70 4.3.5. H p th c hoá k t qu kh o sát, ñiu tra h th ng thông tin ñ t ñai hi n hành 70 4.3.6. Nghiên c u và phân tích kh thi 71 4.4. Thi t k h th ng thông tin ñ t ñai 73 4.4.1. M t s v n ñ trong thi t k h thông tin ñ t ñai 73 4.4.2. Thi t k mô hình ch c n ăng c a h th ng thông tin ñ t ñai 77 4.4.3. Thi t k mô hình d li u c a h th ng thông tin ñ t ñai 81 4.4.4. Thi t k mô hình x lý c a h th ng thông tin ñ t ñai 85 4.5. Hoàn thi n h th ng thông tin ñ t ñai 89 4.5.1. Xây d ng c ơ s h t ng k thu t trong h th ng thông tin ñ t ñai 89 4.5.2. Thi t k m t s mô hình m ng trong h th ng thông tin ñ t ñai 92 4.5.3 Xây d ng ngu n nhân l c trong h th ng thông tin ñ t 95 CH ƯƠ NG V: TÍNH KINH T C A H TH NG THÔNG TIN ð T ðAI 97 5.1. Thông tin là m t ngu n v n 97 5.1.1. M t s v n ñ v hi u qu c a h th ng thông tin ñ t 97 5.1.2. Thông tin ñt ñai là m t ngu n v n 97 5.2. Phân tích chi phí và lãi c a h th ng thông tin ñ t ñai 98 5.2.1. T ng quan các v n ñ v phân tích chi phí và lãi c a h th ng thông tin ñ t ñai 98 ii
4. 5.2.2. Các chi phí c ơ b n c a h th ng thông tin ñ t ñai 99 5.2.1. Các v n ñ v giá tr c a thông tin ñ t ñai 100 5.2.2. Giá thành c a thông tin ñ t ñai 100 5.3.1. M c ñích phân tích chi phi và lãi 101 5.3.2. M t s lo i lãi trong h th ng thông tin ñt ñai 101 Ph n 1: Th c t p CH ƯƠ NG I: GI I THI U VÀ H ƯNG D N S D NG PH N M M MAPINFO 105 1.1.1. T ng quan v Mapinfo 105 1.1.2. T ch c thông tin b n ñ trong Mapinfo 105 1.2.1. Cài ñt ph n m m 107 1.2.2. S d ng ch ươ ng trình 108 1.2.3. Th c ñơn c ơ b n c a Mapinfo 108 CH ƯƠ NG II: XÂY D NG C Ơ S D LI U KHÔNG GIAN 123 2.1. H quy chi u trong MapInfo 123 2.2.1. Xây d ng d li u không gian t các ngu n d li u d ng s 124 2.2.2. Xây d ng d li u không gian t b n ñ gi y ñang s d ng 125 CH ƯƠ NG III: XÂY D NG C Ơ S D LI U THU C TÍNH 138 3.1.1. Các ki u ñ nh d ng cho tr ưng d li u trong MapInfo 138 3.1.2. Xây d ng các tr ưng thu c tính cho các l p d li u t các ph n m m khác chuy n sang 139 3.1.3. Xây d ng thu c tính cho m t l p ñ i t ưng m i 139 3.2.2. Nh p d li u b ng l nh Update Column 142 3.2.3. Nh p d li u b ng l nh Info Tool 142 3.3.1. M t s thông tin ñ i v i th a ñ t 143 3.3.2. M t s thông tin ñ i c ơ b n v i m t s l p d li u khác 144 CH ƯƠ NG IV: QU N LÝ VÀ CUNG C P THÔNG TIN ð T ðAI 145 4.1.1. Qu n lý thông tin 145 4.1.2. S liên k t d li u 145 4.2.1. Th ng kê d li u 145 4.2.2. Xây d ng các chuyên ñ 146 4.3.1. Tra c thông tin theo giá tr ñ c l p 152 4.3.2. Tra c u thông theo m t nhóm ñi t ưng có chung m t thu c tính theo ch c n ăng Select. 154 4.3.3. Tìm ki m thông tin c a các l p d li u qua ch c n ăng SQL 155 4.4.1. H p tho i New Layout Window 155 4.4.2. Menu Layout 156 4.4.3. Cung c p thông tin 157 iii
5. CH ƯƠ NG I: KHÁI NI M C Ơ B N V THÔNG TIN, H TH NG VÀ H TH NG THÔNG TIN Mc tiêu: Giúp cho sinh viên n m b t các ki n th c c ơ b n v thông tin, h th ng c ũng nh ư h th ng th ng tin ñ làm n n t ng nghiên c u h th ng thông tin ñ t ñai. Ni dung: Bao g m nh ng v n ñ c ơ b n nh ư: khái ni m, các ñc tr ưng, tiêu chu n, tính ch t, các b ph n c u thành v thông tin, h th ng, và h th ng thông tin. 1.1. Thông tin 1.1.1. Khái ni m v thông tin Thông tin là gì? M t câu h i không ph i m i m gì trong xã h i ngày nay vì chúng ta ñang sng trong xã h i c a th i ñ i thông tin; m t n n công nghi p thông tin và xã h i thông tin ñang hình thành. Trong các ho t ñ ng th ưng ngày c a con ng ưi k t ñ i x ưa cho ñn nay luôn luôn g n li n vi thông tin, ñâu chúng ta c ũng th y ng ưi ta nói ñ n khái ni m “thông tin”. M i quan h , ho t ñ ng c a con ng ưi ñ u d a trên m t hình th c giao l ưu thông tin nào ñó. Trong xã h i phát tri n nh ư hi n nay, m i ñ i t ưng trong xã h i ñ u c n có các thông tin vi nh ng yêu c u khác nhau tu ỳ theo t ng ñ i t ưng trong xã h i nh ư: m t h c sinh hay m t k sư, m t nhà khoa h c, hay m t bác s , ñ n các nhà lãnh ño Nh ng ñ i t ưng khác nhau trong xã h i thì c n các thông tin khác nhau. Kh n ăng thu nh n các thông tin ca các ñi tưng ñó cũng khác nhau. Nh ưng dù th nào ñi n a thì con ng ưi nói chung v n s d ng m i kh n ăng c a mình ñ thu nh n, xác l p các thông tin bng các giác quan, c m giác, các v ăn bn, bi u m u, hình v , ti ng nói. Chúng ta có th th y, thông tin trong xã h i có r t nhi u ch ng lo i, v i kh i l ưng c c k ỳ to ln và con ng ưi thì thông qua nhi u ph ươ ng th c khác nhau ñ thu nh n các thông tin và sau ñó ñiu ch nh, ch n l c, x lý ñ thu ñưc các thông tin có ích cho mình. Hình th c th hi n ca thông tin thì muôn hình, muôn v , con ng ưi có th cm nh n ñưc qua các giác quan, các hành ñng c a mình, nh ưng c ũng có khi con ng ưi không c m nh n ñưc thì thông tin vn t n t i. Có th th y trong xã h i loài ng ưi m i s v t ñ u phát ra thông tin, t o nên m t th gi i ña d ng và phong phú. Thông tin là m t hình th c bi u hi n ph bi n trong các ñ c tr ưng c a s v t, là m t quan tr ng c u thành nên th gi i v n v t. Thông tin gi ng nh ư v t ch t, n ăng l ưng, không khí, ánh n ng, nó t n t i m i lúc m i n ơi trong thiên nhiên, trong xã h i loài ng ưi, c ũng nh ư trong ti m th c c a con ng ưi. Vy thông tin là gì?, ñó chính là khái ni m thông tin mà chúng ta ph i tìm hi u. Có r t nhi u cách hi u v thông tin, th m chí ngay c các t ñin c ũng không có m t ñ nh ngh ĩa th ng nh t v thông tin. ñây khái ni m v thông tin chúng ta nghiên c u không ph i là nói v b n ch t ca s v t mà ch là s bi u t ưng c a s v t ho c các m t n i dung c a thông tin nh ư thông báo, m nh l nh, s li u, tín hi u bao hàm bên trong s v t ñó. Qu v y thông tin là m t khái ni m c ơ b n c a khoa h c c ũng là khái ni m trung tâm c a xã hi trong th i ñ i chúng ta. M i quan h , m i ho t ñ ng c a con ng ưi ñ u d a trên m t hình th c giao l ưu thông tin v nh ng ñiu ñã x y ra, v nh ng cái ñã bi t, ñã nói, ñã làm. Theo t ñin Oxford English Dictionary cho r ng thông tin là “ ñiu mà ng ưi ta ñánh giá ho c nói ñ n; Là tri th c, tin t c”. Mt s t ñin khác thì ñơ n gi n ñ ng nh t thông tin v i ki n th c: “thông tin là ñiu ng ưi ta bi t” ho c “thông tin là s chuy n giao tri th c làm t ăng thêm s hi u bi t c a con ng ưi”. 1
6. Khái ni m thông tin hay tin t c là m t khái ni m tr u t ưng, phi v t ch t và r t khó ñưc ñ nh ngh ĩa m t cách chính xác. ñây chúng tôi cung c p hai ñ nh ngh ĩa không chính th c v khái ni m thông tin ñó là: Khái ni m 1: Thông tin là s c m hi u c a con ng ưi v th gi i xung quanh (thông qua s ti p xúc v i nó). Nh ư v y thông tin là hi u bi t c a con ng ưi và càng ti p xúc v i môi tr ưng xung quanh con ng ưi càng hi u bi t và làm t ăng l ưng thông tin thu nh n ñưc. Khái ni m 2: Thông tin là m t h th ng nh ng tin báo và m nh l nh giúp lo i tr s không ch c ch n (uncertainty) trong tr ng thái c a n ơi nh n tin. Nói ng n g n, thông tin là cái mà lo i tr s không ch c ch n. S không ch c ch n là tr ng thái c a n ơi nh n tin khi ñang ch ñi m t s ki n x y ra trong m t t p các s ki n (s l ưng có th không bi t tr ưc hay không xác ñnh ñưc) có th và ch ưa bi t s ki n nào có kh n ăng x y ra. Trong hai ñnh ngh ĩa trên, ñnh ngh ĩa ñ u ch cho chúng ta hi u thông tin là cái gì ch ch ưa nói lên ñưc b n ch t c a thông tin, còn ñnh ngh ĩa th hai cho chúng ta hi u rõ h ơn v b n ch t c a thông tin và ñây c ũng là ñnh ngh ĩa ñưc d a vào ñ ñ nh l ưng v thông tin trong k thu t. Nguyên nhân c a s không ñ ng nh t là do thông tin không th s mó ñưc. Ng ưi ta ch b t g p thông tin trong quá trình ho t ñ ng, thông qua tác ñ ng tr u t ưng c a nó. Khái ni m v thông tin ñã ñưc nhà khoa h c ng ưi M là Wiener l n ñ u tiên ñ x ưng vào th p k 40 ca th k XX. Trong ñi s ng xã h i con ng ưi, thông tin là m t nhu c u r t c ơ b n. Nhu c u ñó không ng ng t ăng lên cùng v i s gia t ăng c a các m i quan h trong xã h i. M i m t ñ i t ưng s dng thông tin l i t o ra thông tin m i. Các thông tin ñó l i ñưc truy n cho các ñi t ưng s dng m i. Thông tin ñưc t ch c tuân theo m t s quan h logic nh t ñ nh, tr thành m t b ph n c a tri th c, ñòi h i ph i ñưc nghiên c u và khai thác m t cách có h th ng. Trong ho t ñ ng c a con ng ưi, thông tin ñưc th hi n qua nhi u hình th c ña d ng và phong phú nh ư: con s , ch vi t, âm thanh, hình nh Thu t ng thông tin ñưc dùng ñây không lo i tr các thông tin ñưc truy n b ng ngôn ng t nhiên, hay thông qua ngh thu t, hay nét m t, ñ ng tác, c ch và chính vì th mà chúng ta ch ưa th có m t ñ nh ngh ĩa th ng nh t v thông tin. * D li u và thông tin. D li u có ph i là thông tin? D li u nh n m t s giá tr có th xác ñ nh trên m t t p h p nào ñó (Ví d : giá tr c a mã b ưu chính ph i là s và n ăm ký t ch, v.v ). D li u bi u di n m t tp h p các giá tr mà khó bi t ñưc s liên h gi a chúng (Ví d : Nguy n V ăn Nam, 845102, 14 / 10 / 02, 18, ). Nh ư v y, khái ni m d li u h p h ơn khái ni m thông tin. D li u có th bi u di n d ưi nhi u d ng khác nhau (âm thanh, v ăn b n, hình nh, ) . Thông tin luôn mang ý ngh ĩa và g m nhi u giá tr d li u, nh ng ví d v d li u trên có thông tin nh ư sau: Th kho Nguy n V ăn Nam xu t m t hàng có danh m c là: 845102 vào ngày 14/10/ 02 v i s l ưng 18. * Các d ng thông tin - Thông tin vi t: D ng thông tin này th ưng g p nh t trong h thông tin. Nó th ưng th hi n trên gi y ñôi khi trên màn hình c a máy tính. Các d ki n th hi n cácthông tin này có th có cu trúc ho c không. + M t b c th ư tay c a m t ng viên vào m t v trí tuy n d ng không có c u trúc, song c n ph i có các thông tin "b t bu c" (h tên, ña ch , v ăn b ng, v.v ) . + M t hoá ñơn có c u trúc xác ñ nh tr ưc g m nh ng d li u b t bu c (tham chi u khách hàng, tham chi u s n ph m v.v ) . - Thông tin nói: D ng thông tin này là m t ph ươ ng ti n khá ph bi n gi a các cá th và th ưng g p trong h t ch c kinh t xã h i. ð c tr ưng lo i này phi hình th c và th ưng khó x lý. V t mang thông tin th ưng là h th ng ñin tho i. 2
7. - Thông tin hình nh: D ng thông tin này xu t phát t các thông tin khác c a h th ng ho c t các ngu n khác. Ví d : b n v m t s chi ti t nào ñó c a ôtô có ñưc t s li u c a phòng nghiên c u thi t k . - Các thông tin khác: M t s các thông tin có th c m nh n qua m t s giai ñon nh ư xúc giác, v giác, kh u giác không ñưc xét trong h thông tin qu n lý. * Thông tin có c u trúc Nu gi thuy t là các thông tin vô ích ñã ñưc lo i b thì nh ng thông tin v a ñưc li t kê trên là thành ph n c a h thông tin qu n lý. M t s trong chúng có th ñưc khai thác t c thì ñ ra m t quy t ñ nh (Ví d : k ho ch s n xu t, k ho ch c i ti n thi t b .v.v.). M t s khác ñ s d ng ñưc c n x lý s ơ b ho c th công ho c c ơ gi i ho c t ñ ng (Ví d : ñ th doanh s theo th i gian, b n v chi ti t thi t b v.v ). X lý t ñ ng thông tin ch th c hi n ñưc khi nó ñưc t o thành t các d li u có tính c u trúc. Chính xu t phát t các d li u có tính c u trúc này và d a vào các quy t c qu n lý mà các x lý ñưc th c hi n. 1.1.2. ðc tr ưng và tiêu chu n c a thông tin Như chúng ta ñã bi t, không ph i t t c các thông tin ñ u có giá tr nh ư nhau. Thông tin này có th t t h ơn thông tin kia. Vì v y m t thông tin t t ph i là thông tin nh ư th nào?. ðc tr ưng ca các thông tin là gì? 1, ðc tr ưng c a thông tin Thông tin ph i thích h p: ñiu này có ngh ĩa là thông tin ph i ñáp ng ñưc v i các yêu c u ca các ñ i t ưng s d ng thông tin, thông tin ph i tr giúp ng ưi s d ng thông tin gi i quy t ñưc các v n ñ mà công vi c h ñ t ra. Thông tin ph i k p th i: ñiu ñó có ngh ĩa là thông tin ph i ñưc cung c p ñúng lúc mà ng ưi dùng tin c n. Thông tin ph i chính xác: tính chính xác c a thông tin là yêu c u b t bu c v i thông tin. N u thông tin không chính xác s cho chúng ta các h u qu không l ưng khi s d ng các thông tin ñó ñ ñưa ra các quy t ñ nh. 2, Tiêu chu n ch t l ưng ca thông tin Thông tin ph i chính xác, là s t ươ ng ng ho c nh t trí gi a thông tin và các nghi p v ho c ñi t ưng hi n th i mà thông tin t ưng tr ưng. Ngh ĩa là các thông tin ph i chính ñúng, ph i khách quan, mun v y chúng ta ph i có các ph ươ ng pháp thu th p thông tin m t cách khoa hc. Nh ư v y, con ng ưi xây d ng thông tin ph i ñưc hu n luy n, có hi u bi t, có ý th c làm vi c; H th ng trang thi t b ph c v cho công tác này ph i ñ ng b , phù h p v i trình ñ, v i yêu c u c a th c t ; Ph ươ ng pháp thu th p và x lý khoa h c, thích ng v i trình ñ con ng ưi và kh n ăng c a trang thi t b . Thông tin ph i ñ , là m c ñ theo ñ y thông tin bao g m m i d li u liên quan ñn ñ i t ưng ho c nghi p v có ý ngh ĩa ra quyt ñ nh. ngh ĩa là thông tin ph i ph n ánh ñưc t t c các khía cnh c n thi t, không ch cung c p m t cách phi n di n, méo mó, l ch l c, mà ph i ph n ánh trung th c v ñ i t ưng ñang ñưc xem xét. Tuy nhiên không ph i ngay ban ñ u chúng ta ñã có ñy ñ các thông tin v ñ i t ưng mà chúng ta ph i thu th p, xây d ng, c ũng nh ư qu n lý nó m t cách ñúng ñ n, khoa h c và khách quan cho dù ñ ñt ñưc ñiu ñó không ph i là ñơ n gi n. V i t m chi n l ưc, nhi u khi chúng ta ph i l ưng ñ n nh ng tình hu ng ñó là: thông tin thu th p m t l n nh ưng dùng nhi u l n; nh ưng có thông tin ch thu th p dùng m t l n; cũng có thông tin dùng m t l n và khá lâu sau chúng ta m i c n ñ n ho c không c n ñ n n a. Thông tin ph i có hi u l c, ph ch ng các ch t l ưng khác thì nó bao g m nh ng ño l ưng ch ng h n kp th i, ngh ĩa là có s n, và ñúng ñn. Tính hi u l c c a thông tin ph i ñưc ñ nh tr liên quan ñn ñ n m c ñích ph c v là làm quy t ñ nh. Tuy nhiên khái ni m k p th i, có sn, ñúng ñ n ñây còn tu ỳ thu c vào trình ñ khoa h c công ngh c th , trang thi t b ñang ñưc s d ng và nh ng ph ươ ng pháp ñang ñưc ti n hành. 3
8. Thông tin ph i g n v i quá trình, g n v i di n bi n c a s vi c, ngh ĩa là ph i ñưc ñ t trong mt sâu chu i có trình t h p lý, giúp cho ho t ñ ng t ư duy c a con ngưi ñưc rõ ràng, mch l c, có nh ư v y m i có th có các quy t ñ nh k p th i và ñúng ñn. N u xét trong m t h th ng thông tin t ñ ng thì ñây là m t tiêu chu n t i quan tr ng, vì công ngh càng hi n ñ i thì ñ chu n xác c n ph i cao, do ñó tính tr t t và t ch c c a thông tin luôn là ñiu ki n ñ u tiên và không th xem nh . Thông tin ph i dùng ñưc, ngh ĩa là thông tin ph i có n i dung, có giá tr th c s ñ có th ñóng góp cho công vi c phân tích, th ng kê, t ng h p và ra quy t ñ nh. Giá tr th c ph i ñưc nh n th y trong các công ñon c th . Bên c nh ñó thu c tính này c a thông tin cho ng ưi s dng kh n ăng c m nh n ñưc ý ngh ĩa c a thông tin. ðưc ñánh giá t quan ñim ng ưi s dng. 1.1.3. Thu c tính c a thông tin 1, Giao l ưu thông tin Thông tin t n t i kh p n ơi trong xã h i v i nhi u lo i thông tin khác nhau nh ư là thông tin v dân s lao ñ ng, thông tin v tài nguyên ñt, tài nguyên n ưc, tài nguyên r ng, các ngu n tài nguyên khác, thông tin v môi tr ưng Bên c nh ñó còn có các ngu n thông tin khác nh ư: thông tin v kinh t xã h i, thông tin v khoa h c và công ngh , thông tin v s n xu t kinh doanh vv. Nh ưng thông tin ch có giá tr và ý ngh ĩa khi nó ñưc truy n ñi và ñưc s dng. Chính vì v y, b n ch t c a thông tin n m trong s giao l ưu c a nó. 2, Kh i l ưng ca thông tin Theo lý thuy t v thông tin thì kh i l ưng thông tin ñưc xác ñ nh thông qua các tín hi u sinh ra t ngu n tin. Ngu n tin càng nhi u, thì càng có nhi u thông tin ñưc truy n ñi. Các thông tin ñưc truy n ñi b ng cách ghi các tín hi u lên các v t mang tin. V t mang tin có th là gi y, sóng ñin t , b ăng t , vv V m t lý thuy t thì chúng ta có th xác ñ nh ñưc kh i l ưng thông tin thông qua các v t mang tin mà nó có th ch a ñ ng trên ñơ n v không gian và th i gian. 3, Ch t l ưng ca thông tin Ch t l ưng c a thông tin ñưc ñánh giá thông qua tính hi u l c, tính hi u qu , tính bí m t, tính toàn v n, tính s n sàng ñáp ng, tính tuân th , tính kh tín c a thông tin. Thông tin có ch t l ưng th p là nh ng thông tin sai l ch không có hi u qu trong s d ng và gây ra nh ng h u qu không th l ưng tr ưc nh t là trong xã h i hi n ñ i và tiên ti n nh ư hi n nay. Trong xã h i phát tri n, các thông tin không ch ñòi h i có ch t l ưng cao, mà còn ph i d s dng, ph i k p th i, chi phí th p, và ñôi khi còn ñòi h i ph i trình bày h p d n. 4, Giá tr thông tin Trong các nghiên c u v thông tin m i ñây cho th y, ch t l ưng c a thông tin ñem l i giá tr cho thông tin và nó ñưc th hi n qua: tính chính xác, ph m vi bao quát c a thông tin, tính cp nh t và t n xu t s d ng. ðng trên ph ươ ng di n t ng quát, ta th y thông tin có giá tr là nh ng thông tin có tính ch t riêng bi t và thông tin có tính d báo. Tính riêng bi t c a thông tin phù h p v i yêu c u c a ñi t ưng s d ng. Còn tính d báo cho phép ng ưi ta l a ch n các quy t ñ nh trong nhi u kh n ăng cho phép. 5, Giá thành thông tin Giá thành c a thông tin có th quy v hai b ph n chính ñó là: lao ñng trí tu và các y u t vt ch t. Lao ñng trí tu : bao g m các công vi c hình thành thông tin và x lý thông tin. Nh ng ng ưi sáng t o có quy n s h u chúng và ñưc ñ m b o b ng pháp lu t. Nh ưng bên c nh ñó các thông tin ñó v n ñưc cung c p cho ng ưi khác. Th c t ñó chính là b n ch t v n có c a 4
9. thông tin, chính ñiu ñó nó làm cho thông tin khó có th xem nh ư m t s n ph m hàng hóa và ñiu này c ũng khó cho chúng ta xác ñ nh giá thành c a thông tin. Các y u t v t ch t: chính là các ph ươ ng ti n x lý và l ưu tr thông tin, c ũng nh ư các ph ươ ng ti n truy n tin ð i v i các y u t này khi ñnh giá thành t ươ ng ñi d dàng và chúng th ưng ñưc ñánh giá b ng giá tr c a th tr ưng 1.1.4. Phân lo i thông tin Thông tin r t ña d ng và phong phú nên ng ưi ta có th phân lo i thông tin theo nhi u các tiêu chí khác nhau. 1, Theo giá tr và quy mô s d ng Thông tin chi n l ưc, các thông tin cho phép các nhà lãnh ño ñánh giá môi tr ưng kinh doanh, ho t ñ ng và ñt ra các k ho ch cho nh ng nghi p v và ñiu ki n ho t ñ ng trong tươ ng lai. Thông tin chi n thu t và tác nghi p, là các thông tin chi ti t h ơn các thông tin chi n l ưc. Thông tin th ưng th c, các thông tin ph c v cho ña s ng ưi s d ng. 2, Theo n i dung thông tin Thông tin khoa h c và k thu t: ñó là các phát minh, các k t qu nghiên c u phát minh, các ph ươ ng pháp, các trang thi t b Thông tin kinh t : tài chính, giá c , th tr ưng, qu n lý, c nh tranh Thông tin pháp lu t: hi n pháp, lu t, quy ñ nh, ngh ñ nh, quy t ñ nh, quy t c Thông tin v ăn hóa xã h i: giáo d c, y t , th thao, ngh thu t 3, Theo ñi t ưng s d ng Thông tin ñi chúng: dành cho m i ng ưi. Thông tin khoa h c: dành cho ng ưi dùng tin trong khoa h c. 4, Theo m c ñ x lý n i dung Thông tin c p m t: thông tin g c. Thông tin c p hai: thông tin tín hi u và ch d n. Thông tin c p ba: t ng h p các thông tin c p m t. 5, Theo hình th c th hi n thông tin Thông tin nói. Thông tin vi t. Thông tin b ng hình nh. Thông tin ñin t hay thông tin s . Thông tin ña ph ươ ng ti n. 1.1.5. Vai trò c a thông tin Trong th i ñ i ngày nay, thông tin có nh ng vai trò r t quan tr ng trong xã h i nó t o ra và tn t i cùng s phát tri n c a c a xã h i. Chính vì v y thông tin có nh ng vai trò trong xã h i nh ư sau: 1, Thông tin là ngu n l c phát tri n và là ngu n tài nguyên ñc bi t c a m i qu c gia Hi n nay chúng ta ñã th a nh n v t ch t, n ăng l ưng, thông tin và b n s c dân t c là các y u t quy t ñ nh s t n t i và phát tri n c a m i qu c gia. Trong ñiu ki n cách m ng khoa h c và công ngh ñang tr thành l c l ưng s n xu t tr c ti p c a xã h i thì các thông tin khoa h c tr thành các ngu n l c quan tr ng t o nên ưu th kinh t và chính tr c a m i qu c gia. Nu nh ư tr ưc ñây m i n n kinh t ñ u d a vào các ngu n tài nguyên thiên nhiên thì nh ng năm cu i c a th k XX thông tin ñưc xem nh ư là m t ngu n tài nguyên kinh t gi ng nh ư các ngu n tài nguyên khác nh ư v t ch t, lao ñ ng, ti n v n Khác v i các ngu n tài nguyên khác, tài nguyên thông tin có th m r ng và phát tri n không ng ng (thông tin lan truy n m t cách t nhiên, khi s d ng thông tin không b c n ñi mà trái l i nó l i ñưc tái t o và c p nh t b xung, nó có kh n ăng chia s nh ưng không m t ñi trong giao d ch, mang tính hi u l c v 5
10. th i gian) và h u nh ư ch b h n ch b i th i gian và s nh n th c c a con ng ưi. V i kh năng thay th các ngu n tài nguyên khác, thông tin ñã tr thành c ơ s ñ cho nhi u ho t ñ ng xã h i. Mt khía c nh khác v vai trò c a thông tin ñó là, m t s n ưc ñã coi thông tin là m t lo i hàng hóa ñc bi t và nó ñã tr thành các tiêu chí ñ ñánh giá trình ñ phát tri n kinh t c a mi n ưc. 2, Thông tin là y u t quan tr ng thúc ñy s phát tri n n n kinh t và s n xu t T tr ưc ñ n nay m i ho t ñ ng, s n xu t c ũng nh ư kinh doanh t t c ñ u c n ñ n thông tin. S c n thi t c a thông tin là không th bàn cãi trong xã h i hi n ñ i ngày nay. Nhu c u ñòi hi và c n thông tin, c ũng nh ư x lý thông tin m i n y sinh nhanh chóng và ñòi h i ñưc ñáp ng k p th i, do ñó vai trò c a thông tin trong kinh t càng thêm quan tr ng. Trong ñiu ki n cách m ng khoa h c và công ngh hi n nay thì khoa h c, k thu t, và s n xu t là các b ph n kh ăng khít v i nhau, t o ra m t chu trình khép kín. Cùng v i s phát tri n v ưt b c c a công ngh , thông tin ngày càng ñưc s d ng hi u qu trong s n xu t và kinh doanh. 3, Thông tin gi vai trò hàng ñu trong s phát tri n c a khoa h c Vai trò c a thông tin trong s phát tri n c a khoa h c hi n ngay trong quy lu t phát tri n c a khoa h c. M t trong nh ng quy lu t phát tri n c a khoa h c là tính k th a và tính qu c t ca nó. Không m t phát minh khoa h c nào mà l i là s n ph m lao ñ ng c a m t con ng ưi. Tính k th a là y u t quan tr ng thúc ñ y nhanh ti n b khoa h c. Ng ưi ñi sau không làm li nh ng vi c mà ng ưi ñi tr ưc ñã làm. Vì th các s n ph m khoa h c c a ng ưi ñi sau là các nghiên c u khoa h c m i, c ũng là các thông tin khoa h c m i. Nh ư v y ho t ñng nghiên cu khoa h c là m t h th ng ti p nh n thông tin t o ra nh ng thông tin m i khác v i thông tin ban ñu. 4, Thông tin là c ơ s c a lãnh ño và qu n lý Qu n lý là m t d ng t ươ ng tác ñc bi t c a con ng ưi v i môi tr ưng xung quanh nh m ñ t ñưc các m c tiêu c a t ch c. Quá trình qu n lý ñưc xác ñ nh nh ư m t lo t các ho t ñ ng ñnh h ưng theo m c tiêu, trong ñó có các hành ñng c ơ b n (xác ñ nh m c tiêu, l p k ho ch, t ch c và ki m tra). Nhi m v quan tr ng c a qu n lý là ra các quy t ñ nh. Hi u qu ca qu n lý ph thu c vào các quy t ñ nh. Ch t l ưng c a các quy t ñ nh ph thu c nhi u vào s ñ y ñ và ñúng ñn c a các thông tin ñưc cung c p. Các nhà qu n lý th ưng s d ng thông tin ñ thi t k ñưng l i hành ñng c a mình. B n ch t ca thông tin ñòi h i các nhà qu n lý ph i thay ñ i tu ỳ theo c p qu n lý c a mình. Nh ư v y, thc ch t c a quá trình qu n lý là quá trình x lý thông tin c a ng ưi lãnh ño. Do ñó thông tin là y u t quy t ñ nh và c c k ỳ quan trong mà thi u nó thì không th có b t k ỳ quá trình qu n lý nào trong các h th ng c a t ch c c a xã h i. 5, Vai trò c a thông tin trong v ăn hóa và giáo d c Nh ư chúng ta ñã th y nhu c u c a cong ng ưi th t là vô h n ñó là các nhu c u v v t ch t (nh ư ăn, ) và nhu c u v tinh th n (v ăn hóa, thông tin, giáo d c, gi i trí ). Tr ưc s phát tri n ti n b c a khoa h c công ngh ñã t o ra cho con ng ưi nh ng ñiu ki n t t h ơn trong nhu c u s ng, v v ăn hóa tinh th n, c ũng nh ư trong sáng t o khoa h c và trong th ưng th c các giá tr v ăn hóa dân t c và c a nhân lo i. Giáo d c là ho t ñ ng xã h i nh m th c hi n ch c n ăng chuy n giao thông tin t th h này sang th h khác. Do ñó giáo d c là nhân t hàng ñu c a s phát tri n. Trong quá trình giáo dc chúng ta ñã t o cho nh ng th h sau ph ươ ng pháp trình bày thông tin theo nhi u hình th c khác nhau. Ngày nay cùng v i s phát tri n c a xã h i nhu c u c n thông tin ph c v cho cu c s ng ngày càng cao và t ăng c v s l ưng c ũng nh ư ch t l ưng. 6
11. 1.2. H th ng 1.2.1. Khái ni m chung v h th ng Trong s phát tri n c a xã h i t x ưa ñn nay thu t ng “H th ng” không ph i là m t thu t ng m i m gì trong th i ñi hi n nay. Trên th c t chúng ta nói và ñã nghiên c u ñn các h th ng nh ư h th ng pháp lu t, h th ng tu n hoàn, h th ng thông tin Trong các h th ng mà con ng ưi ñã nghiên c u và trình bày thì b t k ỳ m t h th ng nào cũng bao g m nhi u thành ph n khác nhau (M i m t thành ph n trong h th ng chúng ta có th coi chúng là các ph n t ) m i m t thành ph n ñó nó có các ch c n ăng, kh n ăng riêng bi t. Nh ưng có m t ñim chung là các thành ph n ñó chúng ñ u có các m i quan h m t thi t và qua l i v i nhau nh m t o cho h th ng ho t ñ ng ñưc. Nh ư v y m t h th ng có th hi u ñơ n gi n ñó là m t t p h p các ph n t có t ch c, có m i quan h ràng bu c l n nhau và cùng ho t ñng nh m ñt ñưc nh ng m c ñích chung nh t ñnh nào ñó. 1.2.2. H th ng và các phân h ð hình thành lên m t h th ng nào ñó thì các ph n t trong h th ng s là các y u t , các thành ph n quy t ñ nh ph ươ ng th c ho t ñ ng và s n ph m c a h th ng ñó. Nh ư v y các ph n t c a h th ng là các thành ph n h p thành h th ng. Trong s ơ ñ I.1.1.a các ph n t là 1.1, 1.2, 1.3, , 1.N và các ph n t này liên h v i nhau t o thành m t h th ng duy nh t (g i chung là h th ng). Mi m t ph n t trong h th ng ñó ñưc g i là các phân h nh ư 1.3.1, 1.3.2, 1.3.n (s ơ ñ 1.1.b). S ơ ñ I.1.1.c là c u trúc có ñ ng c p c a b t k ỳ m t h th ng nào. Các ph n t trong m t h th ng có th r t ña d ng nó có th là các th c th hi n t i, ho c các th c th tr u t ưng, nh ư là m t ph ươ ng pháp, m t l p lu n, m t quy t c (nh ư trong các h th ng t ư t ưng). Nh ư v y, các ph n t trong các h th ng hay có khi trong cùng m t h th ng cũng có th khác nhau v c tính ch t l n b n ch t nh ưng chúng l i h tr nhau, b tr cho nhau. Các ph n t trong m t h th ng luôn luôn t n t i nh ng m i quan h , t o thành m t c u trúc. Các ph n t trong h th ng không nh t thi t là s ơ ñng mà nó có th là các th c th ph c t p mà khi ñó có th l i ñưc xem nh ư nh ng h th ng con ( ñó là các phân h s ơ ñ I.1.1c). Trong th c t h th ng th ưng có tính phân c p, m c ñ phân c p nhi u hay ít tu ỳ thu c vào các h th ng chính. Hay nói m t cách khác h th ng chính ñưc t p h p t nhi u h th ng con. Mi quan h c a các ph n t trong h th ng, trong h th ng các ph n t không ph i ñưc t p hp m t cách ng u nhiên, r i r c, mà gi a chúng luôn t n t i nh ng quan h nh t ñ nh ñó là: các quan h n ñ nh, lâu dài hay các quan h b t th ưng, t m th i. Các quan h này nh t thi t các nhà phân tích xây d ng h th ng ph i xem xét. H th ng ñưc nghiên c u là h th ng có m c tiêu, do v y h th ng g n li n v i các t ch c kinh t - xã h i. H th ng ñưc nghiên c u là h th ng m , nó có m i liên h v i môi tr ưng bên ngoài. 1 3.1 1.1 1.2 1.3.n 1.3.2 1.N 1.3 Phân h ( b) 7 H th ng (a)
12. H Th ng 1. 1 1. 2 1. 3 1. 4 1. N 1. 3.1 1. 3.2 1. 3.n Phân c p h th ng ( c) Sơ ñ I.1.1 : H thng và phân h 1.2.3. Các ñc tr ưng c a h th ng 1, Tính t ch c Gi a các ph n t trong h th ng ph i có m i quan h nh t ñ nh, quan h có hai lo i: - Quan h n ñ nh: là quan h t n t i lâu dài c n ph i nghiên c u khi xét ñ n m i quan h . Quan h n ñ nh không có ngh ĩa là b t bi n, nó có bi n ñ ng nh ưng v n gi ñưc m c n ñnh t ươ ng ñi. Ví d : S công nhân trong m t xí nghi p là không n ñ nh nh ưng khi xét ñn s l ưng nói chung là n ñ nh, t c là s t ăng, gi m không ñáng k . - Quan h không n ñ nh: là nh ng quan h t n t i t c th i. Ví d : Các chuy n công tác ñ t xu t c a nhóm nhân viên trong c ơ quan, v.v 2, Tính bi n ñ ng Bt k ỳ m t h th ng nào c ũng có tính bi n ñ ng, t c là có s ti n tri n và ho t ñ ng bên trong h. - Ti n tri n có ngh ĩa là các ph n t c a nó và các m i quan h c a các ph n t có th phát sinh, t ăng tr ưng, có th suy thoái c a h th ng. Ví d : H th ng kinh doanh c a m t công ty có th có lúc lãi, lúc l v.v - Ho t ñ ng: bên c nh s ti n tri n chúng ta còn ph i xem xét ñ n s ho t ñ ng c a h th ng: ñó là các ph n t trong h th ng, trong các m i quan h ñã ñnh, cùng c ng tác vi nhau ñ ho t ñ ng và th c hi n m t m c ñích chung nh t ñ nh c a h th ng. M c ñích chung c a h th ng ñưc xác ñ nh b i nh ng cái ñu vào h th ng và ñu ra c a h th ng. Nh ư v y có ngh ĩa là h th ng ph i trong m t môi tr ưng và nó nh n cái vào t môi tr ưng và xu t cái ra tr l i môi tr ưng. Ví d : ho t ñ ng c a h th ng thông tin ñ t ñai trong công tác xây d ng b n ñ ñ a chính (sơ ñ I.1.2) Bn ñ ñ a chính S li u ño ñ c H T X lý s li u Sơ ñ I.1.2: S ơ ñ ho t ñ ng c a h th ng xây d ng b n ñ ñ a chính 3, H th ng ph i có môi tr ưng ho t ñ ng Mt h th ng luôn luôn t n t i trong m t môi tr ưng nào ñó. Môi tr ưng là t p h p các ph n t không thu c h th ng nh ưng có th tác ñ ng vào h th ng ho c b tác ñ ng b i h th ng. H th ng và môi tr ưng không th tách r i nhau. Ví d : H th ng s n xu t/kinh doanh không th tách r i v i môi tr ưng khách hàng. 8
13. Trong quá trình xây d ng h th ng c n ph i phân bi t h th ng và môi tr ưng xung quanh. Mun làm ñưc ñiu này chúng ta ph i xác ñ nh ñưc gi i h n c a h th ng. 4, H th ng ph i có tính ñiu khi n Cơ ch ñiu khi n nh m ph i h p, d n d t chung các ph n t c a h th ng ñ chúng không tr ưt ra ngoài m c ñích (tính h ưng ñích) c a h th ng. 1.2.4. Các thành ph n c ơ b n c a m t h th ng H th ng là m t t p h p g m nhi u các ph n t , có các m i quan h ràng bu c l n nhau và cùng ho t ñng h ưng t i m t m c ñích nh t ñnh. N u tách b con ng ưi kh i h th ng chúng ta th y các thành ph n c ơ b n c a h th ng bao g m ð u vào; X lý; ð u ra.(s ơ ñ I.1.3) 1, ðu vào Các thông tin ñu vào c a h th ng th ưng là các ngu n s li u, các thông tin ñiu tra; Các thông tin này h u h t ñu d ng thô và ch ưa ñưc x lý. Vi c ñiu tra thu th p các thông tin ñu vào ph i trung th c, khách quan, ph n ánh ñúng th c tr ng, không b sót, 2b, X lý X lý bao g m các quá trình x lý, ch bi n ñ bi n các y u t vào thành các y u t ra. Các x lý ñó là quá trình bi n ñi thông tin nh m t o ra các thông tin theo các th th c ñã quy ñnh, hay tr giúp các quy t ñnh cho các nhà lãnh ño 3, ðu ra ðu ra là các thông tin cung c p cho các ñi t ưng s d ng (có th là các cá nhân, các nhà doanh nghi p, các nhà khoa h c c ũng nh ư các c ơ quan nhà n ưc ). Các thông tin ñu ra ñưc th hi n nhi u hình th c khác nhau theo các ñ c tr ưng c a h th ng. Ph n h i Ph n h i ðiu khi n ðu v ào X lý ðu ra Sơ ñ I.1.3: Các kh i c a h th ng Ngoài ra ng ưi ta còn ñư a thêm hai thành ph n quan tr ng liên quan ñn ñiu khi n h th ng là ph n h i và ñiu khi n. - Ph n h i: là d li u v s hoàn thành nhi m v c a h th ng. - ðiu khi n: là giám sát các thông tin ph n h i ñ xem h th ng có ho t ñ ng ñúng h ưng nh m ñ t t i m c tiêu hay không. Khi ñó ch c n ăng ñiu khi n ph i th c hi n các ch c n ăng ñiu ch nh c n thi t ñ i v i ñu vào và quá trình x lý ñ m b o các ñ u ra thích h p. Khi xem xét h th ng chúng ta còn ph i quan tâm ñ n môi tr ưng mà h th ng t n t i; H th ng con c a h th ng; H th ng m , h th ng có trao ñ i v i môi tr ưng bên ngoài 1.2.5. Vòng ñi c a h th ng Vòng ñi c a h th ng là kho ng th i gian t khi h th ng sinh ra ñ n khi h th ng ch t. Vòng ñi c a h th ng ñưc chia thành các giai ñon sau: Giai ñon sinh thành; Giai ñon phát tri n; Giai ñon tr ưng thành; Giai ñon ch t. 1, Giai ñon sinh thành: b t ñ u t lúc có d ñ nh hay ý t ưng thi t l p h th ng m i cho ñ n khi có k ho ch xây d ng h th ng. 2, Giai ñon phát tri n: giai ñon h th ng ñưc xây d ng t ng b ưc ñưc tính t khi tri n khai k ho ch xây d ng h th ng ñ n khi h th ng ñưc xây d ng xong. 3, Giai ñon tr ưng thành: là giai ñon khai thác h th ng. Trong giai ñon này h th ng v a xây d ng ho t ñ ng theo các ch c n ăng ñã ñnh. 9
14. 4, Giai ñon suy thoái: trong quá trình khai thác h th ng, xu t hi n nh ng thay ñ i (so v i th i gian tr ưc) có th xu t phát t bên trong ho c bên ngoài h th ng làm cho h th ng không ñáp ng ñưc ñ y ñ yêu c u th c ti n. Lúc này ng ưi ta ti n hành c i ti n h th ng làm cho h th ng thích nghi v i s thay ñ i. Tuy nhiên vi c c i ti n b gi i h n b i các y u t kinh t , công ngh . Khi vi c c i ti n h th ng không ñ t hi u qu mong mu n, ng ưi ta s lo i b h th ng và ti n hành xây d ng h th ng m i thay th . 1.2.6. Ba h th ng c a m t t ch c Ba m c c n ph i quan tâm trong phân tích các dòng ñó là ba phân h t o thành xí nghi p: h th ng tác nghi p/sn xu t, h th ng quy t ñ nh ho c ñiu khi n và h thông tin. Ba h th ng cu t ch c (sơ ñ I.1.4): 1, H tác nghi p, s n xu t H tác nghi p có liên quan v i t t c các ho t ñ ng s n xu t, tìm ki m khách hàng m i, v.v mt cách t ng quát là các ho t ñ ng nh m th c hi n các công vi c có tính cách c nh tranh ñ ñt ñưc m c tiêu ñã xác ñnh b i h quy t ñ nh. Nh ng ph n t c u thành ñây là nhân l c (th c hi n các công vi c) , ph ươ ng ti n (máy, thi t b, dây chuyn công ngh , v.v ), các thành ph n này tác ñng t ươ ng h v i nhau ñ ñáp ng mc tiêu: ví d nh ư s n xu t ra m t l ưng xe d ñ nh tr ưc. H th ng quy t ñ nh H th ng thông tin H th ng tác nghi p Sơ ñ I.1.4: Ba h th ng c a m t t ch c 2, H th ng quy t ñ nh H th ng quy t ñ nh có liên quan ñn các tác v qu n lý, có th tìm ñây các quy t ñ nh chi n l ưc, quy t ñ nh chi n thu t, dài ho c trung h n (t ăng ph n th tr ưng, thay ñ i l ưng xe tiêu th ), ng n h n (m c tiêu: thay ñi cách th c qu n lý d tr , nghiên c u m t "chi n dch" th ăm dò th hi u khách hàng mh m h ưng h vào s n ph m m i c a xí nghi p) 3, H th ng thông tin H th ng thông tin là h th ng có vai trò quan tr ng trong vi c liên h hai h th ng quy t ñ nh và tác nghi p, b o ñ m chúng v n hành làm cho t ch c ñ t các m c tiêu ñt ra. H th ng thông tin g m: - T p h p các thông tin (h u ích/vô ích, có c u trúc ho c không có c u trúc, hình th c ho c phi hình th c luân chuy n trong xí nghi p) . - Cách th c s d ng chúng (quy t c qu n lý). - T p h p các ph ươ ng ti n giúp s lý thông tin. Thông qua thông tin, t t c các cán b công nhân viên quan h v i nhau, liên h gi a h v i các ph ươ ng ti n cho phép x lý nh ng thông tin này. Mc tiêu c a h th ng thông tin: - Cung c p cho h quy t ñ nh t t c thông tin c n thi t trong quá trình ra quy t ñnh (các thông tin xu t phát t môi tr ưng ho c t h tác nghi p). 10
15. - Chuy n các thông tin t h th ng quy t ñ nh cho h th ng tác nghi p và môi tr ưng bên ngoài. Ho t ñ ng h t ch c ñưc ñánh giá t t hay x u tùy thu c vào ch t l ưng c a vi c x lý, s phù h p c a h thông tin. 1.3. H th ng thông tin 1.3.1. Khái ni m H th ng thông tin bao g m các ph n t trong h th ng t o thành. Các ph n t trong h th ng thông tin hi n ñ i bao g m: con ng ưi, ph ươ ng pháp, ph ươ ng ti n và bao g m c các vn ñ sau: - T p h p thông tin, thông tin có th t n t i trên nhi u lo i v t mang tin khác nhau và các dng khác nhau nh ư thông tin d ng vi t trên gi y, thông tin hình nh trên b nh máy tính. - T p h p các ph ươ ng ti n l ưu tr và x lý thông tin. - Các quy t c s d ng, x lý thông tin. - Ngu n nhân l c. H th ng Môi tr ưng Ph n Quan h Ph n t 1 t 2 ð u vào ðu ra Ph n Ph n Ph n t 3 t 4 t n Sơ ñ I.1.5: S ơ ñ chung các b ph n c u thành h th ng thông tin - M i m t v n ñ n là mt ph n t trong h th ng thông tin. Cá c ph n t nà y liên k t tá c ñng qua l i và có mi quan h mt thi t v i nhau. (sơ ñ I.1.5) - M c tiêu c a h th ng thông tin là cung c p cho h th ng quy t ñ nh t t c các thông tin c n thi t cho quá trình ra quy t ñ nh và chuy n các thông tin t h th ng quy t ñ nh ñ n h th ng tác nghi p ho c ra môi tr ưng. Nh ư v y: H th ng thông tin là mt t p h p g m nhi u thành ph n mà m i liên h gi a các thành ph n này c ũng nh ư liên h gi a chúng v i các h th ng khác là liên h thông tin v i nhau. 1.3.2. Các b ph n c u thành h th ng thông tin H th ng thông tin là h th ng s d ng ngu n l c con ng ưi và công ngh thông tin ñ ti p nh n các ngu n d li u nh ư các y u t ñ u vào và x lý chúng thành các thông tin ñu ra. 1, Ngu n l c con ng ưi Trong h th ng thông tin ngu n l c con ng ưi r t ña d ng và phong phú nó bao g m: các chuyên gia v h th ng thông tin (phân tích viên h th ng, l p trình viên, nhân viên ñng máy ); Ng ưi dùng cu i (t t c nh ng ng ưi s d ng h th ng thông tin, t các nhà lãnh ño, các c p qu n lý, các nhân viên th a hành và tác nghi p). Con ng ưi là thành ph n quan tr ng nh t c a m t h th ng thông tin. B i vì các k t qu x lý, ñu ra c a h th ng, là d li u ñã ñưc bi n ñ i, s p x p l i, ñưc xây d ng v i các c u trúc 11
16. hp lý nh m làm rõ h ơn v các ñ i t ưng c n quan tâm. Nh ư v y con ng ưi các d li u thô thành các thông tin ph c v cho m c ñích c a mình. Các thông tin thu ñưc ñưc s d ng nh ư th nào s quy t ñ nh hi u qu c a toàn h th ng. ðiu này không thu c vào trách nhi m ca ph n c ng, ph n m m và d li u, mà là trách nhi m c a con ng ưi trong h th ng. Con ng ưi có vai trò quy t ñ nh không ch trong vi c s d ng các thông tin thu ñưc, mà còn trong toàn b các khâu hình thành nên h th ng và v n hành nó. ðươ ng nhiên chính con ng ưi xây d ng nên h th ng thông tin, ñ c bi t là các ph n m m, d li u và các th t c. Các th t c do con ng ưi ñ t ra do ñó nó có vai trò quy t ñ nh ñ tri n khai thành công và khai thác m t cách có hi u qu h th ng thông tin, và c ũng có th tr thành tr ng i ñáng k cho h th ng, nhi u khi khá l n và t n ti n. 2, Công ngh thông tin Công ngh thông tin bao g m ph n c ng và ph n m m dùng ñ xây d ng và khai thác h th ng thông tin. Bên c nh ñó công ngh thông tin nên hi u nó nh ư m t h th ng công ngh ph c v cho vi c thu th p, l ưu tr , x lý và cung c p thông tin. X lý thông tin bao g m các công tác liên quan ñn các ho t ñ ng thu nh n, x lý, l ưu tr , tìm ki m và hi n th thông tin. - Ph n c ng: Các h th ng máy tính bao g m các thi t b ñ u vào, thi t b x lý, thi t b l ưu tr , thi t b ñ u ra, cùng các c ơ s h t ng k thu t c n thi t khác, t o nên ph n c ng c a h th ng thông tin. (máy móc: máy tính, màn hình, các ñĩ a, máy in, máy quét ; Môi tr ưng lưu tr : ñĩ a m m, ñĩ a c ng, ñĩ a CD, ñĩ a DVD, gi y ) - Ph n m m: ñó là ph n mà tr giúp cho h th ng máy tính hay các ho t ñ ng c a con ng ưi trong h th ng thông tin và nó bao g m ph n m m h th ng, ph n m m ng d ng và các ph n mm chuy n d ch mã Ph n m m h th ng là ph n m m giúp ñ h th ng máy tính ho t ñ ng. Nhi m v chính c a ph n m m h th ng là tích h p, ñiu khi n và qu n lý các ph n c ng riêng bi t c a h th ng máy tính. Ph n m m h th ng khác v i ph n m m ng d ng là nó không tr c ti p giúp ñ ng ưi dùng. Ph n m m ng d ng là m t lo i ph n m m có kh n ăng làm cho máy tính th c hi n tr c ti p mt công vi c nào ñó ng ưi dùng mu n th c hi n. ðiu này khác v i ph n m m h th ng tích hp các ch c n ăng c a máy tính, nh ưng có th không tr c ti p th c hi n m t tác v nào có ích cho ng ưi dùng. Các ph n m m chuy n d ch mã bao g m trình biên d ch và trình thông d ch, các lo i ch ươ ng trình này s ñc các câu l nh t các mã ngu n ñưc vi t b i các lp trình viên b ng m t ngôn ng l p trình và dch nó sang d ng ngôn ng máy mà máy tính có th hi u ñưc, hay d ch nó sang m t d ng khác nh ư là tp tin ñ i t ưng và các t p tin th ư vi n mà các ph n m m khác (nh ư h ñiu hành ch ng h n) có th hi u ñ v n hành máy tính th c thi các l nh. 3, Cơ s d li u Trong m t h th ng thông tin thì cơ s d li u là không th thi u. Mi m t h th ng thông tin có mt c ơ s d li u phù hp v i cá c nhi m v c a mì nh cũ ng nh ư có cá c ph ươ ng ti n x lý phù hp. 3, Tài nguyên m ng - Môi tr ưng truy n thông - Các d ch v m ng 1.3.3. Nhi m v , vai trò và ch t l ưng ca h th ng thông tin 1, Nhi m v c a h th ng thông tin - Nhi m v ñi ngo i: H th ng thông tin thu nh n thông tin t môi tr ưng bên ngoài, và ñư a thông tin t trong h th ng ra ngoài. 12
17. - Nhi m v ñ i n i: H th ng thông tin là c u n i, m i liên l c gi a các b ph n c a h th ng. Nó cung c p cho h tác nghi p, h ra quy t ñnh các thông tin ph n ánh tình tr ng n i b c a cơ quan, t ch c trong h th ng và tình tr ng ho t ñng c a h th ng. 2, Vai trò c a h th ng thông tin Vai trò c a h thông tin là thu nh n thông tin, x lý và cung c p cho ng ưi s d ng khi có nhu cu. Ta có th s ơ ñ hoá toàn b quá trình di n ra trong h thông tin qu n lý nh ư s ơ ñ I.1.6. a, Thu th p thông tin H thông tin ph i thu nh n các thông tin có ngu n g c khác nhau và d ưi nhi u d ng khác nhau. T ch c ch có th gi l i nh ng thông tin h u ích, vì v y c n ph i l c thông tin: - Phân tích các thông tin ñ tránh s quá t i, ñôi khi có h i. - Thu th p thông tin có ích: Nh ng thông tin có ích cho h th ng ñưc c u trúc hoá ñ có th khai thác trên các ph ươ ng ti n tin h c. Thu th p thông tin th ưng s d ng gi y ho c v t ký tin t. Thông th ưng, vi c thu th p thông tin ñưc ti n hành m t cách h th ng và t ươ ng ng v i các th t c ñưc xác ñ nh tr ưc, Ví d : nh p v t t ư vào kho, thanh toán cho nhà cung ng. M i s ki n d n ñ n vi c thu th p theo m t m u ñ nh s n tr ưc, ví d : cách t ch c trên màn hình máy tính, v.v Thu th p thông tin là tác v r t quan tr ng và t nh , yêu c u không ñưc sai sót. b, X lý thông tin Công vi c l a ch n thông tin thu th p ñưc coi là b ưc x lý ñ u tiên, ti p theo s tác ñ ng lên thông tin, x lý thông tin là: - Ti n hành tính toán trên các nhóm ch tiêu. - Th c hi n tính toán, t o các thông tin k t qu . - Thay ñi ho c lo i b d li u. - S p x p d li u. - L ưu t m th i ho c l ưu tr . X lý có th th c hi n th công, c ơ gi i ho c t ñ ng. c, Phân ph i thông tin Cung c p thông tin là m c tiêu c a h th ng. Nó ñ t ra v n ñ quy n l c: ai quy t ñ nh vi c phân ph i? cho ai? vì sao? Phân ph i thông tin có th có m c tiêu ban b l nh, báo cáo v s n xu t, tr ưng h p này g i là phân ph i d c. M c tiêu phân ph i nh m ph i h p m t s ho t ñ ng gi a các b ph n ch c năng g i là phân ph i ngang. 13
18. Thông tin n i Thông tin ngo i - Thông tin vi t - Thông tin vi t - Thông tin nói - Thông tin nói - Thông tin hình nh - Thông tin hình nh - Thông tin d ng khác - Thông tin d ng khác Thu nh n X lý các d li u thô (l c c u trúc hoá) Thông tin c u trúc X lý (Áp d ng các quy t c qu n lý) Thông tin k t qu Ng ưi s Phân phát thông tin Ng ưi s dng dng Sơ ñ I.1.6. Các quá trình trong h th ng thông tin ð t i ưu phân ph i thông tin, c n ñáp ng ba tiêu chu n: - Tiêu chu n v d ng: C n tính ñ n t c ñ truy n thông tin, s l ưng n ơi nh n, v.v c n ph i cho d ng thích h p v i ph ươ ng ti n truy n: + Gi y, th ư tín cho lo i thông tin cho các ñ a ch là các ñi lý. + Gi y, telex ho c telecopie ñ xác ñ nh m t ñơn ñt hàng qua ñin tho i. + V t th ký tin t dành cho thông tin d ng mnh l nh, nh p li u. + Âm thanh s d ng cho thông tin d ng m nh l nh. - Tiêu chu n v th i gian: B o ñ m tính thích ñáng c a các quy t ñ nh. - Tiêu chu n v tính b o m t: Thông tin ñã x lý c n ñ n th ng ng ưi s d ng, vi c phân ph i thông tin r ng hay h p tùy thu c vào m c ñ quan tr ng c a nó. 3, Ch t l ưng c a h th ng thông tin Ch t l ưng c a h thông tin ph thu c vào ba tính ch t: nhanh chóng, uy n chuy n và thích ñáng. a, Tính nhanh chóng: h x lý thông tin quá kh , hi n t i c n ph i b o ñ m cho m i ph n t ca t ch c có thông tin h u ích nhanh nh t. b, Tính uy n chuyn ho c toàn v n c a thông tin: H thông tin ph i có kh n ăng x lý và phát hi n các d th ưng nh m b o ñ m truy n t i các thông tin h p th c. c, Tính thích ñáng: h thông tin ph i có kh n ăng thu nh n t t c các thông tin chuy n ñ n cho nó nh ưng ch dùng nh ng thông tin mà nó c n. 1.3.4. Phân lo i h th ng thông tin Có nhi u cách ñ phân lo i h th ng thông tin, tu ỳ thu c theo tiêu chu n ñánh gía. Có th nh n th c h thông tin d ưi nhiu góc ñ khác nhau tùy theo cách x lý thông tin c a nó, tùy theo khu trú các s li u ho c ñ chính xác c a các thông tin. 1, Theo m c ñ t ñ ng hoá 14
19. Thông tin có th ñưc x lý: - Th công. - Tr giúp b i thi t b ñin c ơ. - T ñ ng (L ưu ý: s hoàn toàn không h p lý n u ñ t ra v n ñ là t ñ ng hóa toàn b ). L a ch n t ñ ng hóa ph thu c các y u t : + C ơ quan, xí nghi p. + Kh i l ưng thông tin c n x lý. + T c ñ mong mu n nh n ñưc k t qu , khái ni m th i gian tr l i, chi phí t ñ ng hóa x lý. + M c li v th i gian ho c tài chính. 2, Theo m c ñ tích h p các ph ươ ng ti n x lý Khái ni m tích h p d a vào hai m t: khu trú các x lý, ki n trúc các ph ươ ng ti n x lý thông tin. a, H th ng thông tin ñc l p Vi cách ti p c n này, các h th ng x lý khác nhau t o thành các h th ng thông tin ñc l p. Các h th ng thông tin ñc l p th ưng d n ñ n: - Thu th p thông tin d ư th a, vô ích. - Trùng l p các x lý. b, H th ng thông tin tích h p Vi cách nhìn này, h thông tin ñưc xem là m t ph n t duy nh t. T t c thông tin ch thu th p m t l n vào h th ng và ñưc s d ng trong nhi u x lý sau này. Ví d : các thông tin ñc tr ưng c a khách hàng ch ñưc thu th p m t l n và d ưc s d ng b i nhi u ng ưi s d ng trong các áp d ng riêng bi t. H th ng tích h p ñòi h i mt cơ s d li u duy nh t v i các ph ươ ng ti n k thu t thích h p ñ s d ng nó (m ng c c b , truy n thông t xa, v.v ) . Nh ư v y, s l a ch n tích h p có nh hưng ñ n các ph ươ ng ti n x lý thông tin. c, Các ki n trúc khác nhau c a các ph ươ ng ti n x lý Ki n trúc c a ph ươ ng ti n x lý thông tin t ươ ng ng v i các c u trúc c a h th ng kinh t xã hi, phân làm ba lo i l n: - Ki n trúc t p trung: Thông tin ñưc x lý t i m t ñim duy nh t. Vì v y, toàn b thông tin cn ph i d n ñ n ñim này ñ x lý, sau ñó ñưc phân phát cho các n ơi khác. ðiu này cho phép công vi c ñưc ti n hành trên m t CSDL duy nh t, tránh thu th p hi u n ơi, nhi u l n. Tuy nhiên, ki n trúc này làm cho thông tin quá t i trong h th ng. Ki n trúc này không phù hp v i khuynh h ưng phát tri n c a ph n m m và ph n c ng, do ñó không ph bi n. Hai lo i d ưi ñây th ưng g p h ơn. - Ki n trúc phân tán (phi t p trung) : Các ph ươ ng ti n x lý xu t hi n các m c khác nhau ca h th ng. M i v trí làm vi c v i các d li u riêng c a mình, ñc l p t ươ ng ñi. Các v trí này ñưc liên k t b i m ng c c b ñ có th t p trung m t s thông tin nào ñó ho c cho phép truy c p các thông tin c n thi t cho m t x lý ñ a ph ươ ng. Ki n trúc này càng ph bi n t i các xí nghi p. Tuy nhiên, do tính x lý ñ ng d ng, nhân g p b i d li u nên c n nghiên c u ñ ch áp d ng tong m t k ho ch tin h c. - Ki n trúc phân ph i: Ki n trúc này k t h p b i hai ki u trên. X lý t i ñim trung tâm, trong khi ñó vi c thu th p và phân ph i có th th c hi n phân tán. Mi v trí làm vi c (thi t b d u cu i) k t n i v i m t máy tính trung ươ ng, làm vi c v i các v trí khác. 3, Theo m c ra quy t ñ nh mà h th ng thông tin qu n lý cho phép Có nhi u m c ra quy t ñ nh: Chi n l ưc, chi n thu t và tác nghi p. Theo th t trên, t m quan tr ng s gi m dn h th ng thông tin cn ph i cung c p thông tin thích h p v i t ng 15
20. mc. Vi c phân lo i các quy t ñ nh theo m c ñưc th hi n nh ư sau: M c chi n l ưc; M c chi n thu t; M c tác nghi p (sơ ñ I.1.7). a, M c chi n l ưc Nh ng quy t ñ nh này ñư a t ch c vào th c hi n các m c tiêu ng n, trung và dài h n. Chúng cn có ngu n thông tin l n t bên ngoài. M t s thông tin cho vi c ra quy t ñ nh có th nh n ñưc t các x lý t ñ ng (ñưng phát tri n doanh s , phân tích m u các m u ñiu tra, v.v.) song vi c th c hi n các công vi c này th ưng ñ c x lý th công. Ví d : Vi c tung ra th tr ưng s n ph m m i, c n h thông tin qu n lý cung c p các s li u nghiên c u th tr ưng, chi phí, các v ăn phòng nghiên c u.v.v. ð b t cán b cao c p, c n h th ng thông tin qu n lý cung c p các ñ c tr ưng c a v trí làm vi c mà cán b y ñ m trách. b, M c chi n thu t Là nh ng quy t ñ nh x y ra h ng ngày. Chi n thu t th ưng t ươ ng ng v i vi c làm thích nghi h th ng v i môi tr ưng ho c v i vi c nghiên c u hoàn thi n v n hành c a h th ng hi n h u. Ví d : L a ch n bi u giá m i, h thông tin qu n lý c n cung c p các y u t k toán phân tích ca m i s n ph m, các báo cáo ñiu tra th c hi n khách hàng v.v ð tuy n d ng nhân s t m th i, h thông tin qu n lý c n cung c p nh ng thông tin có liên quan ñn tình hình t ăng gi m ñơn hàng, v.v c, M c tác nghi p Là nh ng quy t ñ nh hình thành ho t ñ ng th ưng nh t c a h th ng, xu t phát t nh ng cá nhân th a hành và th ưng s d ng ph n l n x lý t ñ ng. Ví d : So n th o th ư cho khách hàng, l p phi u giao hàng, so n th o hoá ñơn, các tác v này ñu có th ñưc th c hi n t ñ ng. Mc ñ Quy t ñ nh chi n l ưc ho c k ho ch quan tr ng ca Quy t ñ nh chi n thu t ho c ñiu hành quy t ñnh Quy t ñ nh tác nghi p ho c ñiu ch nh Sơ ñ I.1.7: M c ñ quan tr ng c a các m c quy t ñ nh trong h th ng thông tin 1.3.5. M t s h th ng thông tin th ưng g p 1, H th ng thông tin kinh doanh/ d ch v H th ng thông tin kinh doanh, là h th ng d ưi s ñiu khi n c a con ng ưi nh m mang l i li nhu n t c là t o ra giá tr th ng d ư. Ch ng h n nh ư s n xu t, phân ph i hay l ưu thông s n ph m. H th ng thông tin dch v , là h th ng d ưi tác ñng tr c ti p c a con ng ưi nh m mang l i li ích, t c là cung c p giá tr s d ng. Ví d các ho t ñ ng giáo d c, y t , t thi n 16
21. Khi nghiên c u các h th ng thông tin chúng ta nên chú ý; vi c phân ñ nh các h th ng này ch mang tính t ươ ng ñi và nó ch th t s c n thi t khi xây d ng h th ng và nó là cái m c ñ chúng ta ki m ñ nh l i h th ng xem h th ng ñã ñt yêu c u và m c tiêu ñ ra ch ưa. Trong h th ng thông tin kinh doanh và d ch v ñ u có s tham gia tr c ti p c a con ng ưi nên các h th ng th ưng mang theo nhi u ñ c ñim, ưu nh ưc ñim c a con ng ưi. 2, H x lý d li u (DPS-Data Processing System) X lý các giao d ch và ghi l i nh ng d li u cho t ng ch c n ăng ñ c thù. D li u ñưa vào ñưc th ưng xuyên c p nh t. D li u ñ u ra ñ nh k ỳ bao g m các tài li u ho t ñ ng và báo cáo. H x lý d li u có tính c c b th ưng dành cho các cho các nhà qu n lý c p tác nghi p. 3, H th ng tin qu n lý (MIS-Management Information System) H thông tin qu n lý là m t h th ng thông tin ñưc s d ng trong các t ch c kinh t xã h i, h g m nhi u thành ph n, m i thành ph n là m t h th ng con hoàn ch nh. H th ng thông tin qu n lý là m t c u trúc h p nh t các c ơ s d li u và dòng thông tin nh m làm t i ưu cho các công vi c thu th p, hi n th và cung c p thông tin. Ví d : h th ng thông tin qu n lý trong m t xí nghi p có các h th ng con là h th ng “Qu n lý v t t ư”, h th ng “Qu n lý tài chính”, , h th ng thông tin qu n lý trong m t tr ưng ñ i hc có các h th ng con là h th ng “Qu n lý v t t ư”, h th ng “Qu n lý ñào t o”, h th ng “Qu n lý nghiên c u khoa h c”, H tr các ch c n ăng x lý d li u trong giao d ch và l ưu tr . Dùng m t c ơ s d li u h p nh t và h tr cho nhi u ch c n ăng. Cung c p cho các nhà qu n lý các thông tin theo th i gian c a h th ng. Có c ơ ch b o m t thông tin theo t ng c p ñ có th m quy n s d ng. Cách xem xét t t nh t m t h th ng thông tin qu n lý là ñt nó trong m c ñích c a t ch c ñang s d ng h th ng ñó, m t trong các cách nh ư v y là nhìn h th ng thông tin d ưi góc ñ ca m t h h tr ra quy t ñ nh. Theo quan ñim c a h th ng thì m t h th ng thông tin qu n lý th ưng có 3 thành ph n c ơ bn : - Thành ph n quy t ñ nh: th c hi n ch c n ăng ra quy t ñ nh. - Thành ph n thông tin: th c hi n ch c n ăng ti p nh n, x lý, truy n tin và l ưu tr thông tin trong h th ng. - Thành ph n tác nghi p: là thành ph n b o ñ m các ho t ñ ng c ơ s c a m t t ch c. Ví d : h th ng thông tin qu n lý trong m t xí nghi p có thành ph n quy t ñ nh là Ban Giám ñc, thành ph n thông tin là các phòng ban ch c n ăng, thành ph n tác nghi p là các phân xưng, c ơ s s n xu t. Nh ư v y, H th ng thông tin c a m t t ch c là t p h p các ph ươ ng ti n, nhân l c, thông tin và ph ươ ng pháp x lý tin nh m cung c p các thông tin cho quá trình ra quy t ñ nh ñúng th i h n và ñ ñ tin c y. 4, H h tr quy t ñ nh (DSS- Decision Support System) Mc ñích c a h là giúp cho t ch c nh ng thông tin c n thi t ñ ra quy t ñ nh h p lý và ñ ñ tin c y. Kh n ăng c a h : - Cung c p, s p x p các ph ươ ng án theo tiêu chu n c a ng ưi làm quy t ñ nh. - Cung c p và phân tích d li u, bi u di n d li u b ng ñ th m t cách t ñ ng. - Ch n l a giúp m t ph ươ ng án t i ưu trên c ơ s các thông tin ñưa vào. ðc tr ưng c a DSS: - H tr các nhà làm quy t ñ nh trong quá trình ra quy t ñ nh. - To nh ng mô hình ña ch c n ăng, có kh n ăng mô ph ng và có các công c phân tích. - To thu n l i cho liên l c gi a các m c làm quy t ñ nh. 5, H chuyên gia (ES-Expert System) 17
22. H th ng thông tin giúp các nhà qu n lý gi i quy t và th c hi n v n ñ m c cao h ơn DSS. H này liên quan ñn l ĩnh v c trí tu nhân t o, làm cho máy tính có kh n ăng l p lu n, h c tp, t hoàn thi n nh ư con ng ưi. Ch ng h n các ch ươ ng trình l p k ho ch tài chính, ch n ñoán b nh, d ch máy, 6, H th ng thông tin t ñng hoá ðó là các h th ng thông tin nh m x lý và ñiu khi n t ñng các quá trình v n hành các thi t b trong s n xu t, vi n thông, quân s , Các h th ng này ñu làm vi c theo ph ươ ng th c x lý th i gian th c. 1.3.6. Các m c b t bi n khi xây d ng h th ng thông tin 1 ,M c ý ni m (mô hình h th ng) H th ng thông tin m c ý ni m g i là H th ng thông tin ý ni m. H th ng thông tin ý ni m là s mô t toàn di n h th ng thông tin m t cách hoàn toàn ñc l p v i các l a ch n v t lý c th . L a ch n v t lý chính là nh ng l a ch n ñưc th c hi n trong quá trình xây d ng h th ng ñưc th hi n vi c khai thác s d ng h th ng. H th ng thông tin ý ni m là m t quá trình tr u t ưng hoá các y u t sau: - V t mang tin và t ch c d li u - Các ki u b x lý ñưc s d ng - Các th c khai thác - Phân b v m t ña lý c a h th ng Trong h th ng thông tin ý ni m mô t , t t c các thông tin ch u s thao tác c a h th ng (k các s ki n thông báo vào/ra c a h th ng). Các quy t c qu n lý c a h th ng, ñưc mô t ñc lp v i cách th c tri n khai áp d ng chúng. H th ng thông tin ý ni m ñưc bi u di n b ng mô hình và mô hình ñó ñưc g i là mô hình h th ng. Th i gian s ng c a m t h th ng ý ni m b ng th i gian s ng c a m c tiêu và h n ch ph i ch p nh n. Trong quá trình xây d ng h th ng, h th ng thông tin ý ni m là h th ng b t bi n ñưc s d ng nh ư m t h quy chi u. Mi s thay ñi các m c khác ñu ph i tham kh o m c ý ni m này. 2, M c logic (m c t ch c) ðây là m c ñu tiên mô t các l a ch n c a h th ng thông tin và ñưc g i là h th ng thông tin Logic; Nó là b n thi t k chi ti t c a h th ng thông tin trên c hai m t d li u và x lý. Mc tiêu c ơ b n khi xây d ng H th ng thông tin Logic là xác ñnh t p h p các ph ươ ng ti n và cách th c t ch c chúng ñ cung c p các thông tin c n thi t cho ng ưi s d ng ñúng th i hn và ñ uy n chuy n. Khi xây d ng h th ng thông tin Logic ph i xu t phát t h th ng thông tin ý ni m. ði v i mt h th ng thông tin ý ni m có th có nhi u ph ươ ng án logic khác nhau có ngh ĩa là có nhi u h th ng thông tin Logic. Th i gian s ng c a m c logic chính là th i gian s ng c a h n ch t m th i (h n ch t m th i có th là th i gian, ti n b c, k thu t ). 3, M c v t lý (tác nghi p) ðây là m c rõ nh t h th ng thông tin v t lý chính là h th ng ñang ñưc khai thác, s d ng. Mc tiêu c a quá trình xây d ng h th ng thông tin là t o l p h th ng thông tin v t lý. Quá trình xây d ng mt h th ng thông tin ñưc th hi n qua s ơ ñ I.1.8. H th ng thông H th ng thông H th ng thông H th ng thông tin hi n hành tin ý ni m tin logic tin v t lý Sơ ñ I.1.8: Các m c b t bi n trong quá trình xây d ng m t h th ng thông tin 18
23. CH ƯƠ NG II: H TH NG THÔNG TIN ð T ðAI Mc tiêu: Giúp cho sinh viên n m b t các ki n th c c ơ b n v h th ng thông tin ñ t ñai. Ni dung: Bao g m nh ng v n ñ c ơ b n nh ư: khái ni m, các ñc tr ưng, tiêu chu n, tính ch t, các b ph n c u thành, cơ s d li u h th ng thông tin ñt ñai, quan h ngành tài nguyên môi tr ưng và h th ng thông tin ñ t ñai. 2.1. Khái ni m v h th ng thông tin ñ t ñai 2.1.1. Khái ni m H th ng thông tin ñt ñai (Land Information System - LIS) là h th ng thông tin cung c p các thông tin v ñt ñai. Nó là c ơ s cho vi c ra quy t ñnh liên quan ñn vi c ñu t ư, phát tri n, qu n lý và s d ng ñt ñai. H th ng h th ng thông tin ñ t ñai là công c hi n ñi ñưc xây d ng d a trên nh ng gi i pháp khoa h c - công ngh tiên ti n, nh m tr giúp và ñáp ng nh ng nhu c u c p thi t cho công tác qu n lý nhà n ưc các c p v ñ t ñai. Nó có tính ña m c ñích, ph c v các nhu c u khai thác s d ng khác nhau v thông tin ñt ñai c a Chính ph , các b , ngành liên quan và cng ñ ng xã h i. Cũng gi ng nh ư các h th ng thông tin khác, nó là t p h p b i các ph n t có m i quan h dàng bu c l n nhau cùng ho t ñ ng nh m t o ra các thông tin ñ t ñai ph c v cho công tác qu n lý nhà n ưc v ñ t ñai. Các ph n t trong h th ng thông tin ñ t ñai bao g m (sơ ñ I.2.1): - Ngu n l c con ng ưi (nhân s ); - C ơ s h k thu t và công ngh thông tin; - C ơ s d li u ñ t ñai ñ l n; - Các bi n pháp t ch c ñ t o ra thông tin giúp cho các yêu c u v qu n tr ngu n tài nguyên ñt. CƠ S H TNG K THU T NGU N CƠ S D LC CON LIS LI U ðT NG ƯI ðAI CÁC BI N PHÁP T CH C Sơ ñ I.2.1: Các b ph n c u thành h th ng thông tin ñ t ñai 19
24. Giá tr c a thông tin ñt và hi u qu c a vi c ra quy t ñnh s có liên quan tr c ti p ñn ch t lưng và các v n ñ ñưc th c hi n trong h th ng thông tin. Ch u trách nhi m “v n hành” h th ng thông tin ñt là m t t p th các vi n nghiên c u, các nhà ña ch t, các nhà ño ñc v b n ñ, các nhà lâm nghi p, các nhà ñánh giá ñt, cá nhân, các k s ư thi t k h th ng, các nhà khoa h c máy tính, các cán b ghi chép d li u, các nhà qui ho ch ñt, các chuyên gia v lu t ñt ñai và t t c các nhà khoa h c có vai trò n i b t trong lĩnh v c thông tin ñt. ðiu ñáng quan tâm ñây là, h th ng thông tin ñ t ñai Vi t Nam ñã và ñang ñưc xây d ng da trên gi i pháp công ngh ArcGIS c a hãng ESRI (M ) - m t trong nh ng hãng tiên phong trong l ĩnh v c GIS, cung c p m t gi i pháp t ng th v h th ng thông tin ñ a lý. Arc/GIS luôn h tr nh ng phát tri n m i c a công ngh thông tin 2.1.2. Yêu c u c a h th ng thông tin ñ t ñai H th ng ph i có kh n ăng tích h p, th ng nh t nhi u d ng d li u khác nhau, v i dung l ưng rt l n. Toàn b h th ng ph i có ho t ñ ng trên m t c ơ s d li u th ng nh t, phù h p v i các ch c năng và nhi n v c a t ng ñơn v tham gia vào công tác qu n lý ñ t ñai. H th ng thông tin ñ t ñai ph i có tính phân c p v i các quy n h n xác ñ nh cho t ng c p th theo lu t và ngh ñ nh ñ t ñai. H th ng thông tin ñ t ñai ph i tuân theo các chu n do nhà n ưc ñã quy ñnh nh ư: ti ng vi t, chu n phân l p thông tin, chu n v trình bày d li u và tính th ng nh t trong toàn ngành. H th ng thông tin ñ t ñai ph i ñưc xây d ng trên c ơ s công ngh tiên ti n, có ñ tin c y cao, có tính m và phù h p v i ñ a ph ươ ng và ngu n nhân l c hi n có. H th ng thông tin ñ t ñai ph i ñơn gi n, d s d ng. H th ng thông tin ñ t ñai ph i có c ơ ch b o m t và an toàn d li u. 2.1.3. Ch c n ăng c a H th ng thông tin ñ t ñai Trong m t h th ng thông tin ñ t ñai c n ph i có ñ y ñ các ch c n ăng: Ch c n ăng thu th p, lưu tr , c p nh t và truy xu t d li u; Ch c n ăng tìm ki m thông tin; Ch c n ăng trao ñ i thông tin; Ch c n ăng phát tri n các ng d ng theo các ñ c thù c a công tác qu n lý nhà n ưc v ñ t ñai 1, Ch c n ăng thu th p, l ưu tr , c p nh t và truy xu t d li u H th ng thông tin ñ t ñai cho phép thu th p, nh p và l ưu tr các thông tin ñ t ñai ban ñ u nh ư: Thông tin v th a ñ t, thông tin v ch s d ng, thông tin v lo i ñ t, thông tin v giá ñt, thông tin v các b t ñ ng s n trên ñt. Ch c n ăng ñă ng ký ban ñu cho phép h th ng thông tin ñ t ñai có kh n ăng h tr công tác ñă ng ký c p gi y ch ng nh n quy n s d ng ñ t thông qua vi c xây d ng h s ơ ña chính theo các tiêu chu n nhà n ưc ban hành. H th ng thông tin ñ t ñai có th qu n lý chi ti t ñ n t ng tha ñ t, ñ ng th i qu n lý các lo i d li u khác trên cùng m t c ơ s d li u. Ch c n ăng c p nh t d li u c a h th ng thông tin ñ t ñai bao g m c p nh t các bi n ñ ng ñ t ñai theo t ng th i k ỳ và t i t ng th i ñim. Các thông tin ñưc c p nh t bao g m c các thông tin không gian và thu c tính trên t ng th a ñ t có bi n ñ ng. H th ng thông tin ñ t ñai có kh n ăng truy xu t các d li u nh ư l p báo cáo th ng kê theo tng lo i ñ t, theo t ng ñơn v hành chính các c p. Các thông tin ñưc truy xu t ñ m b o ñ chính xác, ñ tin c y cao. 2, Ch c n ăng tìm ki m thông tin H th ng thông tin ñ t ñai có kh n ăng tìm ki m thông tin theo các yêu c u c a các ñ i t ưng s d ng thông tin ñ t ñai. Hi n nay các thông tin th ưng ñ tra c u trong h th ng là: Mã ñơ n v hành chính (t t nh ñ n xã), mã b n ñ , s th a trên m nh b n ñ , s th a ph . 20
25. H th ng thông tin ñ t ñai tìm ki m theo các ch s d ng ñ t g n li n v i t ng th a ñ t. Theo quy ñnh c a nhà n ưc thì m i th a ñ t ph i có m t s th a duy nh t. Các thông tin tìm ki m bao g m: Các thông tin v ñ h a nh ư hình d ng, kích th ưc, di n tích ca th a ñ t. - Các thông tin thu c tính v ch s d ng ñ t, ñ a ch , các b t ñ ng s n trên ñt, giá ñ t, các quy n v ñ t ñai 3, Ch c n ăng trao ñ i thông tin H th ng thông tin ñ t ñai có ch c n ăng trao ñ i thông tin v i các h th ng thông tin khác, ñm b o tính hòa h p, t ươ ng thích v d li u. 4, Ch c n ăng phát tri n các ng d ng theo các ñ c thù c a công tác qu n lý nhà n ưc v ñ t ñai H th ng thông tin ñ t ñai có ch c n ăng này làm cho h th ng m m d o h ơn và ph c v t t hơn cho công tác xây d ng c ơ s d li u ñ t ñai t i các ñ a ph ươ ng. 2.2. M c ñích và vai trò c a h th ng thông tin ñ t ñai 2.2.1. M c ñích c a h th ng thông tin ñt ñai Mc ñích c a h th ng thông tin ñt là quá trình bi n ñi các d li u ñ u vào v ñt ñai tr thành các thông tin ñu ra nh m ph c v cho công tác qu n lý nhà n ưc v ñt ñai, c ũng nh ư s d ng ñt ñai H th ng thông tin ñt trên c ơ s công ngh thông tin nh m cung c p các thông tin ñt ñai nh m giúp cho các nhà qu n lý, các c ơ quan nhà n ưc, các cá nhân s d ng ñt: qu n lý, khai thác, m t cách hi u qu nh t ñi v i ñt ñai. Nh ư v y h th ng thông tin ñ t ñai là h th ng h tr và là công c ña m c tiêu tr giúp hi u qu cho công tác qu n lý nhà n ưc v ñ t ñai. H th ng thông tin ñt ph c v cho vi c trao ñi thông tin gi a ngành tài nguyên và môi tr ưng v i các ngành khác và các l ĩnh v c khác nhau trong h th ng nhà n ưc Vi t nam. H th ng thông tin ñ t ñai có kh n ăng k t n i v i các h th ng thông tin khác ñ ph c v m t cách toàn di n v công tác qu n lý nhà n ưc v ñ t ñai và s phát tri n c a các ngành kinh t qu c dân. H th ng thông tin ñ t ñai ph c v cho các ngành kinh t qu c dân nh ư: ngành nông nghi p, giao thông, xây d ng, quy ho ch ñô th Thông qua các thông tin v hi n tr ng s d ng ñ t ñai, các thông tin v quy ho ch, k hoach s d ng ñ t ñai, các thông tin v giá tr ñ t ñai H th ng thông tin ñ t ñai ph i là m t h th ng ñ m nh, có kh n ăng l ưu tr , qu n lý phân tích, x lý, phân ph i và cung c p các thông tin ñ t ñai. Ngoài ra h th ng thông tin ñt, ñưc xây d ng ñ ph c v cho m t hay nhi u các ngành có nhi m v ñc bi t nh ư an ninh qu c phòng, phòng cháy ch a cháy, phòng ch ng t i ph m Bên c nh ñó, h th ng thông tin ñt còn liên k t v i m t s h thông thông tin khác ñư a ra các thông tin ph c v cho vi c ñiu hành qu n lý và xem xét vi c s d ng hi u qu các ngu n v n ñi v i ñt ñai cho phù h p v i các m c tiêu c a các t ch c trong và ngoài n ưc. H th ng thông tin ñ t ñai ph c v ñ c l c cho, hi u qu cho vi c hình thành, phát tri n th tr ưng chuy n quy n s d ng ñ t và th tr ưng b t ñ ng s n thông qua vi c cung c p ñ y ñ và k p th i các thông tin v ñ t ñai. Cung c p thông tin cho ñi t ưng s d ng ñt ñai. Nh ư v y, H th ng thông tin ñt ñưc nhà n ưc xây d ng nh m n m ch c và qu n ch t qu ñt c a qu c gia; s d ng m t cách h p lý và hi u qu ñt ñai, ñem l i l i ích l n nh t cho nhà n ưc. 2.2.2. Vai trò c a h th ng thông tin ñ t ñai H th ng thông tin ñ t ñai là công c tr c ti p ph c v cho vi c ho ch ñ nh các chính sách ñ t ñai: ñó là các thông tin ph c v cho các quy t ñ nh v quy hoach, k hoach s d ng ñ t ñai. 21
26. Ph c v cho các vi c s d ng ñ t ñai có hi u qu ñúng v i các m c tiêu quy ho ch và phát tri n kinh t xã h i. H th ng thông tin ñ t ñai là công c qu n lý t i t ng th a ñ t, t ng ch s d ng, qu n lý c các quá trình chuy n ñ i ñ t ñai, ki m tra ñ t ñai, theo dõi quá tình qu n lý và s d ng ñ t. H th ng thông tin ñ t ñai là công c ñ qu n lý th ng nh t h th ng các d li u v h s ơ ña chính, các thông tin v tài nguyên ñt và cung c p các thông tin ñ t ñai cho các ho t ñ ng kinh t c a các ngành, các ña ph ươ ng và các ñi t ưng s d ng ñ t. H th ng thông tin ñ t ñai là công c ñ c bi t và hi u qu cho vi c cung c p các thông tin ñ t ñai cho th tr ưng s d ng ñ t và th tr ưng b t ñ ng s n. Ngoài ra h th ng thông tin ñ t ñai còn cung c p các thông tin n c ơ b n cho công tác quy ho ch qu n lý ñô th và nông thôn. 2.3. Các b ph n c u thành h th ng thông tin ñt ñai 2.3.1. Ngu n nhân l c (nhân s trong h th ng thông tin ñ t ñai) Ngu n nhân s là m t v n ñ c n quan tâm hàng ñu b i vì nó quy t ñnh m t ph n l n s ho t ñng và thành công c a h th ng thông tin ñt. Trong h th ng thông tin ñt ngun nhân s ñưc ñào t o v chuyên môn, ñào t o v công ngh thông tin. Quá trình ñào t o cán b có th phân thành nhi u c p b c khác nhau và tu ỳ vào công vi c c a các ñi t ưng trong h th ng. Trong m t h th ng thông tin ñt ñai khi ñưc xây d ng, chi phí cho công tác ñào t o cán b cũng ph i ñưc tính vào t ng kinh phí xây d ng h th ng. Thông th ưng thì kinh phí ph c v cho công tác ñào t o b xung ngu n nhân l c chi m 5-8% t ng kinh phí xây d ng m t h th ng. Mt h th ng thông tin ñ t ñai, ngu n l c con ng ưi bao g m nhi u thành ph n khác nhau nh ư nh ng ng ưi qu n lý h th ng, v n hành h th ng, phát tri n h th ng. Vai trò c a nh ng ñi t ưng ñó là quy t ñ nh s thành công c a m t h th ng thông tin ñai. 1, Ng ưi qu n lý h th ng thông tin Ng ưi qu n lý h th ng là nh ng ng ưi lãnh ño c a t ch c ho c nh ng ng ưi có trách nhi m trong h th ng. Nhi m v c a h là ñư a ra các ph ươ ng án, các ho t ñ ng, các yêu c u chi ti t cho phân tích viên và tri n khai t ch c th c hi n khi h th ng ho t ñ ng. ði vi các h th ng thông tin v a và nh thì ng ưi qu n lý h th ng thông tin th ưng là các tr ưng phòng ban ch c n ăng có nhi m v cung c p tình hình, s li u, ph ươ ng th c x lý, công th c tính toán, 2, Ng ưi phân tích h th ng Ng ưi phân tích h th ng thông tin, là ng ưi ch ch t trong quá trình phát tri n h th ng, nh ng ng ưi này s quy t ñ nh vòng ñi c a h th ng. Trong các h th ng thông tin v a và nh m t phân tích viên có th là ng ưi l p trình cho h th ng. Tuy nhiên ñi v i các h th ng thông tin ñt ñai thì ph n l n b ph n phân tích h th ng là m t t p th , vì nh ư th m i có ñ kh n ăng n m b t các l ĩnh v c và ho t ñ ng c a t ch c. Các phân tích viên ñưc g i là có n ăng l c n u h h i ñ các ñiu ki n sau: - Có k n ăng phân tích, có th hi u ñưc t ch c và s ho t ñ ng c a nó. Có th xác ñ nh ñưc các v n ñ ñt ra và gi i quy t chúng. Có kh n ăng suy ngh ĩ mang tính chi n l ưc và h th ng. - Có k n ăng k thu t, hi u bi t v thi t b và ph n m m. Bi t ch n l a các gi i pháp ph n cng và m m cho các ng d ng ñc bi t n ơi c n tin h c hoá. Hi u bi t công vi c c a ng ưi lp trình và ng ưi s d ng ñu cu i. - Có k n ăng qu n lý, có kh n ăng qu n lý nhóm làm vi c, bi t ñưc ñim m nh, ñim y u ca nh ng ng ưi làm vi c trong nhóm. Bi t l ng nghe, ñ xu t và gi i quy t v n ñ . Có kh năng l p k ho ch, ñiu ph i các ngu n l c. 22
27. - Có k n ăng giao ti p, phân tích viên ph i ñóng vai trò chính trong vi c liên k t gi a các ñ i tưng: ch ñu t ư, ng ưi s d ng, ng ưi l p trình và các thành ph n khác trong h th ng. K năng giao ti p c a phân tích viên th hi n ch : n ăng l c di n ñt và thuy t ph c, kh n ăng hoà h p v i m i ng ưi trong nhóm làm vi c. Có kh n ăng t ch c và ñiu hành các cu c h p. 3, Ng ưi l p trình Ng ưi l p tình h th ng có th là m t t p th ho c cá nhân có nhi m v mã hoá các ñc t ñưc thi t k b i phân tích viên thành các c u trúc mà máy tính có th hi u và v n hành ñưc. Ng ưi l p trình c ũng ph i vi t các tài li u ch ươ ng trình và các ch ươ ng trình th nghi m h th ng, chu n b các s liu gi ñ ki m ñnh ñ chính xác c a h th ng. 4, Ng ưi s d ng ñu cu i Trong quá trình phân tích thi t k h th ng thông tin ñ t ñai các phân tích viên ph i làm vi c vi ng ưi s d ng, ñ bi t ñưc chi ti t các thông tin c a t ng b ph n, t ng m ng công vi c trong h th ng. Ng ưi s d ng s cho các phân tích viên bi t ưu ñim và nh ưc ñim c a h th ng thông tin ñ t ñai c ũ. T nh ng thông tin ñó có ý ngh ĩa quan tr ng ñn vi c thi t k và s d ng h th ng m t cách có hi u qu . 5, K thu t viên K thu t viên, là b ph n cán b ph trách v m ng k thu t c a h th ng nh ư: b o ñm s ho t ñ ng c a ph n c ng máy tính, ñưng truy n d li u t b ph n này ñn b ph n khác trong h th ng và t h th ng ñn môi tr ưng ngoài. 6, Các ch ñ u t ư Các ch ñ u t ư là mt trong các thành ph n không th thi u trong thành ph n quy t ñ nh c a t ch c, là ng ưi cung c p cho phân tích viên nh ng thông tin chung c a t ch c. Trên th c t ti Vi t Nam các ch ñ u t ư hi n nay cho h th ng thông tin ñ t ñai là nhà n ưc và các c ơ quan n ưc ngoài. Còn t ư nhân, doanh nghi p thì ch ưa có các ñu t ư l n vào l ĩnh v c này. Nh ư v y: h th ng thông tin ñ t ñai s b h n ch n u không có con ng ưi tham gia qu n lý và phát tri n nh ng ng d ng c a h th ng thông tin ñ t ñai trong th c t . Ngưi s d ng h th ng thông tin ñ t ñai có th là nh ng chuyên gia k thu t, ng ưi thi t k và duy trì h th ng, ho c nh ng ng ưi dùng các thông tin t h th ng thông tin ñ t ñai ñ gi i quy t các v n ñ trong công vi c. 2.3.2. C ơ s h t ng k thu t c a h th ng thông tin ñ t ñai Trong h th ng thông tin ñt ñai c ơ s h t ng k thu t là m t trong các các thành ph n c u thành nên h th ng thông tin ñ t ñai. ðây là m t thành ph n t ươ ng ñi quan tr ng c a h th ng. C ơ s h t ng k thu t c a h th ng thông tin ñt ñai chi m m t t tr ng khá l n trong kinh phí xây d ng h th ng (chi m kho ng 50-60% t ng kinh phí cho m t d án xây d ng h th ng). 1, H th ng ph n c ng c a m t h th ng thông tin ñ t ñai Trong h th ng thông tin ñ t ñai ph n c ng có r t nhi u các h ng m c khác nhau nh ư: các trang thi t b thu th p, các thi t b x lý và cung c p thông tin, và các thi t b khác. Mt s các thi t b trong h th ng thông tin ñ t ñai g m: - H th ng máy tính: + H th ng máy ch ; + H th ng máy tr m (khách); + Máy tính xách tay. - Thi t b ñ u vào + Máy quét b n ñ - Thi t b ñ u ra + Máy in; + Máy v ; + Máy Photocopy 23
28. - Các thi t b l ưu tr d li u + ðu ghi ñĩ a CD, DVD, b ăng t + c ng + Các công c khác nh ư: ñĩa m m, USB - Các thi t b hi n th và cung c p thông tin nh ư máy chi u, màn hình máy tính Sơ ñ I.2.2: H th ng ph n c ng c ơ b n c a h th ng thông tin ñ t ñai 2, H th ng m ng máy tính - H th ng m ng c c b (LAN): bao g m các thi t b nh ư c c m ng, dây n i, hub/switch; - H th ng m ng di n r ng (Internet/Intranet Network): bao g m các thi t b nh ư ñin tho i, modem 3, H th ng ñ m b o an toàn - Phòng máy trung tâm; - H th ng n áp, l ưu ñin; - H th ng ch ng sét cho h th ng ñin, cho h th ng m ng - Các quy ch qu n lý hành chính; - Các thi t b ph tr khác nh ư: máy hút b i, máy hút m 4, H th ng ph n m m c a m t h th ng thông tin ñ t ñai Trên th gi i c ũng nh ư n ưc ta, vi c khai thác và s d ng các h th ng thông tin ñ a lý, h th ng thông tin ñt ñai phát tri n t b ưc ch s d ng các h th ng khép kín cho ñ n các h th ng m ñã ñư a ra các Macro, các ngôn ng phát tri n riêng c a h th ng nh m t o ra các ch c n ăng theo ñ c thù c a công vi c. Ph n m m c a h th ng thông tin ñ t ñai bao g m các ph n m m tin h c ñưc s d ng trong h th ng v i các ch c n ăng và công c ñ xây d ng, l ưu tr , phân tích và hi n th thông tin và h th ng ho t ñ ng. H th ng ph n m m trong h th ng thông tin ñ t ñai bao g m: - H th ng ph n m m thu c nhóm h ñiu hành: Microsoft Windows, NT, Linux, Mac OS X, - H th ng ph n m m thu c h qu n tr c ơ s d li u(DBMS): H qu n tr c ơ s d li u chuyên v l ưu tr và qu n lý t t c các d ng d li u bao g m c d li u ñ a lý. Nhi u h th ng thông tin ñt ñai ñã s d ng DBMS v i m c ñích xây d ng và l ưu tr d li u c ũng nh ư cung cp các thông tin ñ t ñai. M t s các ph n m m ñin hình ñưc s d ng trong h th ng thông tin ñt ñai t i Vi t Nam ñó là: 24
29. + Ph n m m Oracle: ORACLE là m t b ph n m m ñưc cung c p b i công ty ORACLE , nó bao g m m t b xây d ng các ng d ng và các s n ph m cu i cùng cho uer (end_uer product). Oracle cung c p m t h qu n tr c ơ s d li u m m d o nó bao g m c ơ s d li u Oracle, môi tr ưng cho vi c thi t k các c ơ s d li u (Designer 2000) và các công c phát tri n (Developer 2000) H qu n tr c ơ s d li u có tính an toàn , b o m t cao, tính nh t quán và toàn v n d li u, cho phép các ñ i t ưng s d ng truy nh p t i c ơ s d li u phân tán nh ư m t kh i th ng nh t Vì v y nó ñưc ñánh giá là ưu vi t nh t hi n nay . + Ph n m m Microsoft® SQL Server™: là m t n n t ng d li u toàn di n, cho phép truy c p và gia công d li u t các thi t b khác nhau. T o các gi i pháp k t n i b ng SQL Server Compact Edition và Microsoft Synchronization Services. Lưu tr d li u h p nh t thông qua SQL Server h tr cho d li u quan h , XML, Filestream và d a trên v trí ñ a lý. + Ph n m m MySQL: MySQL là h qu n tr c ơ s d li u mã ngu n m ph bi n nh t th gi i và ñưc các nhà phát tri n r t ưa chu ng trong quá trình phát tri n ng d ng. MySQL mi n phí hoàn toàn cho nên b n có th t i v MySQL t trang ch . Nó có nhi u phiên b n cho các h ñiu hành khác nhau: phiên b n Win32 cho các h ñiu hành dòng Windows, Linux, Mac OS X, MySQL là m t trong nh ng ví d r t c ơ b n v H Qu n tr C ơ s d li u quan h s d ng Ngôn ng truy v n có c u trúc (SQL). MySQL ñưc s d ng cho vi c b tr PHP, Perl, và nhi u ngôn ng khác, nó làm n ơi l ưu tr nh ng thông tin trên các trang web vi t b ng PHP hay Perl, + Ph n m m Microsoft® Access: Microsoft Access là m t ph n trong th ươ ng ph m ph n mm Microsoft® Office. Trên c ơ s c u trúc d li u quan h , MS Access cung c p cho ng ưi dùng giao di n thân thi n c ũng nh ư các thao tác ñơ n gi n, tr c quan nh t trong vic xây d ng và qu n tr c ơ s d li u c ũng nh ư xây d ng các ng d ng c ơ s d li u. - H th ng ph n m m qu n tr c ơ s d li u, x lý b n ñ , h tr h i ñáp, phân tích và hi n th các thông tin ñ a lý nói chung và các thông tin ñt nói riêng. Bao g m m t s các ph n m m c ơ b n sau: + H qu n tr c ơ s d li u b n ñ : H th ng ArcGIS v i ph n m m ArcSDE. + Ph n m m x lý d li u b n ñ : H th ng ArcGIS v i ph n m m Arc/Info. + Tra c u thông tin trên m ng: H th ng ArcGIS v i ph n m m Arc Intrenet Map Server (ArcIMS). + Ph n m m MapInfo: MapInfo là m t ph n m m khá h u hi u ñ t o ra và qu n lý m t c ơ s d li u ñ a lý v a và nh trên máy tính cá nhân. ðây là m t ph n m m t ươ ng ñi g n nh , d s d ng, có th dùng ñ xây d ng các thông tin ñ a lý th hi n qua b n ñ trên máy và th c hi n m t s phép truy v n, phân tích ñơn gi n trên nó. + Ph n m m Arc/View : Ch y trên các h ñiu hành: UNIX, LOLARIS, SUN/OS, AIX, ULTRIX. H tr các giao di n: Bàn s , máy quét nh, h th ng ñ nh v toàn c u (GPS), tr c lưng nh, chu t, máy v . Các ch c n ăng chính: T o vùng ñm, phân tích b n ñ , các phép toán v trí g n k , phân tích b m t, phân tích m ng (tuy n), phân tích nh, các phép toán vùng. Qu n tr c ơ s d li u: DB2, dBASE, DS, Foxbase, INFO, Informix, Ingres, Oracle, Sybase, RDB, Internal database. C u trúc d li u: Rater, Topological, Vector, Non- topological Vector, TIN, 3D, Links to CAD, GPS, DBMS, Scanning. + Ngoài ra còn m t s ph n m m khác nh ư: Ph n m m MGE; Ph n m m Geo/SQL; Ph n m m Spans; Ph n m m MicroStation Geographic - M t s ph n m n do Vi t Nam xây d ng nh ư: + Famis: là "Ph n m m tích h p cho ño v và b n ñ ñ a chính (Field Work and Cadastral Mapping Intergrated Software - FAMIS). Có kh n ăng x lý s li u ño ngo i nghi p, xây 25
30. dng, x lý và qu n lý b n ñ ñ a chính s . Ph n m m ñ m nhi m công ñon t sau khi ño v ngo i nghi p cho ñ n hoàn ch nh m t h th ng b n ñ ñ a chính s . C ơ s d li u b n ñ ñ a chính k t h p v i c ơ s d li u H s ơ ða chính ñ thành m t c ơ s d li u v B n ñ và H sơ ña chính th ng nh t. "H qu n tr c ơ s d li u H s ơ ða chính Cadastral Document Database Management System CADDB" là ph n m m thành l p và qu n lý các thông tin v h s ơ ña chính. H th ng cung c p các thông tin c n thi t ñ thành l p B H s ơ ða chính. H tr công tác tra c u, thanh tra, qu n lý s d ng ñ t. C p gi y ch ng nh n s d ng ñ t, th ng kê tình hình s d ng ñ t .v.v. + Caddb: ph n m m xây d ng và qu n lý các d li u thu c tính c a h th ng h s ơ ña chính. Ch y trên n n c a FOXPRO + CILIS: CILIS – CIREN Land Information System - H th ng thông tin ñ t ñai do CIREN phát tri n. ðây là m t b các ph n m m ñưc phát tri n ñ ph c v cho vi c xây d ng H th ng thông tin ñ t ñai(LIS). Nó có ñ y ñ các ch c n ăng và công c c a m t H th ng thông tin ñt ñai nh ư các ch c n ăng nh p/xu t d li u (b n ñ , thông tin) t nhi u ngu n d li u(d ng gi y, d ng s ), trên nhi u ñ nh d ng d li u khác nhau, các ch c n ăng ph c v các tác nghi p qu n lý ñ t ñai nh ư xây d ng, qu n lý H s ơ ña chính, c p Gi y ch ng nh n quy n s d ng ñ t, C p nh t ch nh lý thông tin bi n ñ ng ñ t ñai. Các ch c n ăng v tra c u, phân ph i thông tin trên m ng c c b , m ng di n r ng và Internet. Có th d ng trên nhi u n n tng CSDL nhau nh ư MSAcsess, MS-SQLServer, Oracle. S d ng linh hot các n n t ng GIS ñ qu n lý và phân ph i b n ñ tu ỳ thu c vào qui mô và m c ñích c a các ng d ng. + VILIS: VILIS (Viet nam Land Informationm System) là ph n m m n m trong ñ án “Xây dng mô hình c ơ s d li u ñ t ñai c p t nh”, là m t ñ tài nghiên c u khoa h c c p Nhà nưc, do các cán b , chuyên gia c a Trung tâm CSDL-HTTT - TTVT, th c hi n. ðây là t ch c s nghi p tr c thu c B TN-MT, có ch c n ăng giám sát tài nguyên thiên nhiên và môi tr ưng b ng công ngh vi n thám và công ngh ñ a tin h c ph c v công tác qu n lý nhà n ưc ca b , ph c v các ngành kinh t qu c dân; nghiên c u ng d ng, chuy n giao công ngh và phát tri n công ngh vi n thám, công ngh ñ a tin h c trong l ĩnh v c TN-MT. ðu n ăm 2007, B TN-MT ñã ban hành Quy t ñ nh s 221/Q ð-BTNMT v vi c “S d ng th ng nh t ph n mm VILIS”, và giao cho Trung tâm Vi n thám ch u trách nhi m hoàn thi n ph n m m này. + Ph n m m TK05: ñưc phát tri n và ng d ng trong công tác ki m kê ñt ñai t n ăm 2005 theo quy t ñ nh s 34/2004/Q ð-BTNMT ngày 17 tháng 12 n ăm 2004 c a B tr ưng B Tài nguyên và Môi tr ưng. Ph n m m ñuc thi t k c ơ b n theo ñúng tiêu chí th ng kê c a h th ng m u bi u theo thông t ư s 28/2004/TT-BTNMT v ki m kê ñt ñai. Trong quá trình s dng ph c v cho ki m kê ñt ñai 2005, Trung tâm Thông tin ñã ti n hành ch nh s a các l i phát sinh trong 3 l n c p nh t và h tr k thu t trên m ng Internet. Tính ñ n h t ngày 10 tháng 2 n ăm 2006, ñã có 59/64 T nh, Thành ph tr c thu c TW s d ng ph n m m TK05 và gi s li u d ng s k t qu ki m kê ñt ñai n ăm 2005 (d ưi d ng c ơ s d li u) v Trung ươ ng ñ t ng h p. + H th ng ELIS: do ch ươ ng trình SEMLA v a t ch c công b (2008) thi t k chi ti t và phiên b n m u (prototype) cho h th ng ELIS (H th ng thông tin ñ t ñai và môi tr ưng ) trong khuôn kh d án SEMLA. H th ng ELIS g m 4 phân h bao g m : Phân h qu n lý quy trình và h s ơ (PMD), phân h ñă ng ký và c p gi y ch ng nh n quy n s d ng ñ t (LRC), phân h qu n lý bi n ñ ng ñ t ñai và phân h qu n lý ñim nóng môi tr ưng (HPM). ðim n i b t c a h th ng ELIS là không ch qu n lý các thông tin, d li u ñã qua x lý mà qu n lý toàn b thông tin trong su t quá trình x lý các h s ơ. V i các quy trình ñưc ñ nh ngh ĩa m m d o trong h th ng, các S Tài nguyên và Môi tr ưng các T nh, Thành ph d dàng qu n lý t t c các nghi p v thông qua h th ng máy tính. H th ng ELIS h tr vi c x lý h s ơ nhanh chóng, chính xác và theo dõi t t c các b ưc trong vi c x lý thông tin. H th ng cung c p thông tin cho lãnh ño ñ qu n lý, ñiu hành, cung c p thông tin cho ng ưi 26
31. dân v ti n trình x lý h s ơ, cung c p các công c cho các cán b x lý h s ơ qua h th ng mng máy tính n i b và Internet. QU N TR H TH NG Kt n i m ng di n r ng H th ng thông tin c ơ s ư Máy ch Web Modem, t ng l a CSDL ðt ñai Máy v , máy in Máy ch d li u Chu n hoá d li u Nh p và c p nh t s li u Các d Phân tích x lý s li u Tra c u thông tin li u khác Sơ ñ I.2.3: C ơ s h t ng k thu t c a h th ng thông tin ñ t ñai Tóm l i: Nh ư v y cơ s h t ng k thu t c a m t h th ng thông tin ñ t ñai là t ng h p c a nhi u thành ph n khác nhau và ñưc th hi n qua s ơ ñ I.2.3. 2.3.3. D li u trong h th ng thông tin ñ t ñai D li u là t p h p thô các s th c, d li u ñt ñai có th ñưc thu th p và l ưu tr d ng th t s hay ch ( ñưc ghi l i trong s tay ghi chép hay s tay ñiu tra) ho c d ưi d ng hình ho (nh ư b n ñ hay nh hàng không hay nh v tinh) ho c d ưi d ng s hoá (s d ng ph ươ ng pháp ñin t ). ð tr thành thông tin các d li u thô ph i ñưc x lý ñ nh ng s d ng, ng ưi ra quy t ñnh, ng ưi s d ng thông tin có th hi u ñưc chúng. 1, D li u chung D li u chung là ph n d li u qu n lý riêng bi t ñưc s d ng chung cho c hai d ng d li u (D li u không gian và d li u thu c tính). Các d li u này là các s li u v h qui chi u, h th ng to ñ, ñ cao, h th ng nh ph trùm, h th ng biên gi i và ña gi i 2, D li u không gian D li u không gian bao g m các thông tin không gian và ñưc th hi n trên h th ng b n ñ nh ư: b n ñ ña hình; B n ñ hi n tr ng s d ng ñt; b n ñ quy ho ch k ho ch s d ng ñt; 27
32. bn ñ ña chính Thông tin ñu vào c a d li u không gian ñưc thu th p t các các ngu n khác nhau nh ư: b n ñ trên gi y ñang còn giá tr s d ng; S li u ño ñc b ng các thit b ño ñc m t ñt; nh hàng không, nh vi n thám. Mô hình d li u c a d li u không gian trong h th ng thông tin ña lý, c ũng nh ư h th ng thông tin ñt ñai các ñ i t ưng ñó ñưc l ưu tr và t n t i hai mô hình d li u: mô hình Vector và mô hình Raster. Trong mô hình Vector các ñi t ưng không gian trên b n ñ nh ư ñim, ñưng, vùng, các chú thích mô t và ký hi u, các ñi t ưng ñó ñưc mô t b ng dãy các c p to ñ mô t chính xác v trí, hình d ng, kích th ưc c a chúng. Trong mô hình d li u Raster ( nh ñ i t ưng) là d li u ñưc t o thành b i các ô l i có ñ phân gi i xác ñ nh. Lo i d li u này ch dùng cho m c ñích di n t và minh ho chi ti t b ng hình nh thêm cho các ñi t ưng qu n lý c a h th ng. Có 6 lo i thông tin b n ñ dùng ñ th hi n hình nh b n ñ và ghi chú c a nó trong h th ng thông tin ñt ñai nh ư sau: ðim (Point); ðưng (Line); Vùng (Polygon); Ký hi u (Sympol); ðim nh (Pixel ) và Ô l i (Grid cell). (sơ ñ I.2.4) Sơ ñ I.2.4: Mô hình d li u Vector và mô hình d li u Raster c a các ñ i t ưng ñim, ñư ng, vù ng trên b n ñ + ðim: các ñc tính ñim ñi di n cho các v trí riêng bi t xác ñnh m t v t th b n ñ có ñưng biên ho c hình d ng quá nh không th coi là ñưng hay vùng trên b n ñ. Các ký hi u ñc bi t hay nhãn c ũng ñưc coi là các v trí ñim. + ðưng: là m t t p h p theo th t c a các c p to ñ ñưc n i v i nhau, th hi n cho d ng ñưng tuy n tính c a m t v t th b n ñ có chi u r ng quá nh không th coi là vùng trên b n ñ. + Vùng: là m t hình khép kín, có các ñưng biên xác ñnh (nh ư: m t khoanh ñt hay m t vùng ñt), có di n tích và có tính ñng nh t. + Ký hi u: là các chú thích mô t , nh ư Annotation, symbol, label + Trong mô hình Raster: các ñi t ưng không gian ñưc th hi n b i các ñim nh (Cell) trên mt ma tr n nh. Cell là m t ñơn v c ơ b n cho m t l p d ng grid. cell có hình vuông. V trí ca cell ñc xác ñ nh b ng s dòng và s c t. M i cell ñc gán m t giá tr s . Giá tr c a cell có th là s nguyên, s th p phân hay là không có giá tr (no data) Khuôn d ng chu n c a c ơ s d li u không gian khuôn d ng PC Arc/info. S d ng các ph n m m chuyên nghi p c a hãng ESRI nh ư Arc/info, Arcview, Mapinfo 3, D li u thu c tính Trong h th ng thông tin ñ t ñai, d li u thu c tính bao g m t t c các thông tin liên quan ñn ñt ñai ñưc thu th p, ñiu tra th c ña, các lo i s sách tài li u, các h s ơ, các s li u ñiu tra cơ b n chúng ñưc t ng h p d ưi các d ng b ng bi u. C ơ s d li u ñưc phân chia thành các c p toàn qu c, t nh, huy n, xã và trong các c p l i ñưc chia thành hai m c ñ: toàn qu c và theo t nh, toàn t nh và theo huy n, toàn huy n và ñn xã. Mô hình d li u c a d li u thu c tính bao g m hai lo i d li u c ơ b n: d li u t ĩnh và d li u ñng. Lo i d li u t ĩnh bao g m các b ng tham chi u nh ư tên t nh, tên huy n. Lo i d li u ñng g m các b ng còn l i có d ng s li u theo chu i th i gian. 28
33. Khuôn d ng chu n c a d ng d li u này th ưng là khuân d ng chu n c a các ph n m m nh ư là: Excel, Access, Foxpro ñây là các ph n m m có tính tươ ng ng v i các ph n m m c a GIS hay LIS. D li u thu c tính là nh ng mô t v ñ c tính, ñc ñim và các hi n t ưng x y ra t i v trí ñưc xác ñ nh mà chúng khó kh ăn ho c không th bi u th rên b n ñ ñưc. Cũng nh ư các h th ng thông tin khác, h th ng h th ng thông tin ñ t ñai này có 4 lo i d li u thu c tính: - ðc tính c a ñ i t ưng: liên k t ch t ch v i các thông tin ñ th , các d li u này ñưc x lý theo ngôn ng h i ñáp c u trúc (SQL) và phân tích. Chúng ñưc liên k t v i các hình nh ñ th thông qua các ch s xác ñ nh chung, thông th ưng g i là mã ña lý và ñưc l ưu tr trong c hai m ng ñ th và phi ñ th . H h th ng thông tin ñ t ñai còn có th x lý các thông tin thu c tính riêng r và t o ra các b n ñ chuyên ñ trên c ơ s các giá tr thu c tính. Các thông tin thu c tính này c ũng có th ñưc hi n th nh ư là các ghi chú trên b n ñ ho c là các tham s ñiu khi n cho vi c l a ch n hi n th các thu c tính ñó nh ư là các ký hi u b n ñ . - D li u tham kh o ñia lý: Mô t các s ki n ho c hi n t ưng x y ra t i m t v trí xác ñ nh. Không gi ng các thông tin ñ a lý, chúng không mô t v b n thân các hình nh b n ñ , thay vào ñó chúng mô t các danh m c ho c các ho t ñ ng nh ư cho phép xây d ng các khu công nghi p m i, nghiên c u y t , báo cáo hi m h a môi tr ưng liên quan ñn các v trí ñ a lý xác ñnh. Các thông tin tham kh o ñ a lý ñ c tr ưng ñưc l ưu tr và qu n lý trong các file ñ c l p và h th ng không th tr c ti p t ng h p v i các hình nh b n ñ trong c ơ s d li u c a h th ng. Tuy nhiên các b n ghi này ch a các y u t xác ñ nh v trí c a s ki n hay hi n t ưng. - Ch s ñ a lý: là các ch s v tên, ña ch , kh i, ph ươ ng h ưng ñ nh v , liên quan ñn các ñi ñ a lý, ñưc l ưu tr trong h th ng thông tin ñ t ñai ñ ch n, liên k t và tra c u d li u trên c ơ s v trí ñ a lý mà chúng ñã ñc mô t b ng các ch s ñ a lý xác ñ nh. M t ch s ñ a lý có th bao g m nhi u b xác ñ nh cho các th c th s d ng t các c ơ quan khác nhau nh ư là l p danh sách các mã ña lý mà chúng xác ñnh m i quan h không gian gi a các v trí ho c gi a các hình nh hay th c th ñ a lý. - Quan h không gian gi a các ñ i t ưng: r t quan tr ng cho các ch c n ăng x lý c a h th ng thông tin ñ t ñai. Các m i quan h này có th ñơn gi n hay ph c tp nh ư s liên k t, kho ng cách t ưng thích, m i quan h topo gi a các ñ i t ưng. 4, M i quan h gi a d li u b n ñ và d li u thu c tính H th ng thông tin ñ t ñai s d ng ph ươ ng pháp chung ñ liên k t hai lo i d li u ñã thông qua b xác ñ nh, l ưu tr ñ ng th i trong các thành ph n ñ th và phi ñ th . Các b xác ñ nh có th ñơn gi n là m t s duy nh t liên t c, nh u nhiên ho c là các ch báo ñ a lý hay d li u v trí l ưu tr . B xác ñ nh cho m t th c th có th ch a t a ñ phân b c a nó, s hi u m nh bn ñ , mô t khu v c ho c là m t con tr ñ n v trí l ưu tr c a d li u liên quan. S liên k t gi a 2 d ng d li u này chính là ñim m nh c a H thông thông tin ñt ñai (LIS) và t o ra các kh n ăng cho các quá trình phân tích và x lý các s li u. Các d li u không gian và d li u thu c tính liên k t v i nhau qua m t tr ưng thu c tính khoá chung, và theo mô hình d li u d ng quan h . Ngoài các thông tin thu c tính chung cho các ñi t ưng trên b n ñ nh ư ch s th a, di n tích, chu vi, to ñ ña lý Bên c nh ñó các thông tin thu c tính b tr khác cho các ñi t ưng nh ư: các thông tin v hi n tr ng s d ng ñt, thông tin v giao thông, c ơ s h t ng, thông tin v v ăn hoá giáo d c, tình hình kinh t xã h i, môi tr ưng và các v ăn b n pháp lý khác có liên quan. Các d li u này là các s li u ñiu tra thu th p t th c t , t các h th ng l ưu tr th ng kê s li u ho c t các t p s li u l ưu tr trong các ch ươ ng trình qu n tr d li u có s n. 2.3.4. Các bi n pháp t ch c c a h th ng thông tin ñ t ñai Các bi n pháp t ch c là các bi n pháp do con ng ưi, do các cán b trong h th ng thông tin ñt ra nh m nghiên c u và ñiu hành s ho t ñng c a h th ng thông tin ñt. S ho t ñng 29