Nghiên cứu khám phá các nhân tố tác động đến hiệu quả quản lý nhà nước về kinh tế ở Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế

Nội dung text: Nghiên cứu khám phá các nhân tố tác động đến hiệu quả quản lý nhà nước về kinh tế ở Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế

1. Kinh tÕ vμ qu¶n lý NGHIÊN CỨU KHÁM PHÁ CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ KINH TẾ Ở VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ Vũ Văn Hùng Trường Đại học Thương mại Email: hungvvu@tmu.edu.vn Ngày nhận: 10/03/2019 Ngày nhận lại: 09/04/2019 Ngày duyệt đăng: 16/04/2019 ổi mới quản lý nhà nước là hoạt động thường xuyên, lâu dài của mỗi quốc gia để nâng cao hiệu Đquả, sức cạnh tranh của nền kinh tế nhằm thích ứng thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế ngày một sâu rộng. Là một nền kinh tế đang trong quá trình chuyển đổi, Việt Nam không chỉ cần tích cực, khẩn trương trong xây dựng, hoàn thiện pháp luật kinh tế, mà quan trọng hơn là phải đổi mới sâu sắc cả về tư duy lẫn phương pháp thực hiện. Bài viết tập trung nghiên cứu các nhân tố tác động đến hiệu quả quản lý của nhà nước về kinh tế thông qua việc tiến hành xây dựng mô hình nghiên cứu và thực hiện khảo sát điều tra xã hội học với 178 cán bộ công chức làm việc trong các cơ quan quản lý nhà nước về kinh tế và các chuyên gia trong lĩnh vực. Kết quả nghiên cứu đã xác định được các nhân tố cơ bản tác động đến hiệu quả quản lý nhà nước về kinh tế trong bối cảnh mới, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về kinh tế trong bối cảnh hội nhập kinh tế hiện nay ở Việt Nam. Từ khóa: bộ máy quản lý nhà nước về kinh tế, cán bộ quản lý, văn hóa tổ chức, hiệu quả quản lý nhà nước về kinh tế. 1. Mở đầu đúng quy định gây ra những bất cập lớn trong quá Sau 30 năm thực hiện đường lối đổi mới, đẩy trình quản lý nhà nước về kinh tế, ảnh hưởng xấu tới mạnh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất quá trình phát triển kinh tế đất nước trong thời kỳ nước và mở cửa hội nhập với khu vực, thế giới, Việt công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập. Nam đã đạt được nhiều thành tựu không nhỏ. Nhà 2. Cơ sở lý luận và giả thuyết nghiên cứu nước đã đóng vai trò cơ bản trong định hướng, xây Quản lý nhà nước đối với nền kinh tế quốc dân dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế; bước đầu tạo ra là sự tác động có tổ chức và bằng pháp quyền của được môi trường cạnh tranh bình đẳng, minh bạch Nhà nước lên nền kinh tế quốc dân nhằm sử dụng và lành mạnh cho các chủ thể kinh tế hoạt động có hiệu quả nhất các nguồn lực kinh tế trong và thông qua việc ban hành nhiều chính sách, luật phù ngoài nước, các cơ hội có thể có để đạt được mục hợp. Quá trình quản lý nhà nước về kinh tế đã góp tiêu phát triển kinh tế đất nước đã đặt ra, trong điều phần không nhỏ trong huy động và phân bổ có hiệu kiện hội nhập và mở rộng giao lưu quốc tế (Đỗ quả các nguồn lực trong và ngoài nước, tạo ra động Hoàng Toàn, 2008). lực tích cực để giải phóng sức sản xuất xã hội. Tuy Quản lý nhà nước và hiệu quả quản lý nhà nước nhiên, bên cạnh những thành tích đã đạt được, quản về kinh tế đã được nhiều tác giả nghiên cứu. Theo lý nhà nước về kinh tế vẫn còn tồn tại nhiều bất cập, Nigige Chigbod (2014), quản lý như là một yếu tố tính hiệu lực và hiệu quả quản lý của bộ máy quản sản xuất và là một nguồn lực kinh tế do vậy, để nâng lý nhà nước về kinh tế còn thấp, một mặt là do sự cao hiệu quả quản lý của nhà nước về kinh tế cần can thiệp của Nhà nước không phù hợp với sự vận tìm ra được các yếu tố tích cực của nền kinh tế, cách động của thị trường mặt khác Nhà nước lại thiếu phối hợp và tích hợp tất cả các yếu tố này lại với công cụ và cơ chế giám sát, chế tài để bảo đảm các nhau để phát triển kinh tế - xã hội một cách phù hợp chủ thể tham gia các quan hệ thị trường tuân thủ và hiệu quả nhất. Robert Tannenwald (1997) cho khoa học  Sè 129/2019 thương mại 21
2. Kinh tÕ vμ qu¶n lý rằng để nâng cao hiệu quả quản lý kinh tế cần tập quá trình phát triển kinh tế, từ đó nêu lên một số trung vào các yếu tố chính sách, cơ chế ảnh hưởng nguyên tắc và giải pháp mang tính khả thi nhằm đến năng lực của bộ máy quản lý nhà nước về kinh nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước để phát huy hơn tế. Ngoài ra, theo Hoàng Thị Hạnh (2013), trong nữa nhân tố con người trong quá trình phát triển thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa hiện đại hóa, một kinh tế theo định hướng xã hội chủ nghĩa trong giai trong những nhân tố nhằm nâng cao hiệu quả quản đoạn hiện nay ở Việt Nam. lý nhà nước là xây dựng nhà nước pháp quyền xã Nhìn chung, các tác giả đã làm rõ được quản lý hội chủ nghĩa phù hợp với bối cảnh mới của đất nhà nước về kinh tế, vai trò tích cực của quản lý nhà nước như các vấn đề về chính trị, thể chế, quyền lực nước về kinh tế cũng như đưa ra được một số các của bộ máy quản lý Đồng thời, để nâng cao hiệu nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý nhà nước quả quản lý nhà nước, cần tập trung vào nhân tố vai về kinh tế. Với những nhận định như vậy, có thể trò của nhà nước trong việc tận dụng cơ hội, thách hiểu Quản lý nhà nước về kinh tế là sự tác động, thức của thời kỳ đổi mới hiện nay (Đinh Nguyễn An, điều chỉnh của nhà nước đối với toàn bộ nền kinh tế 2016). Cũng đề cập đến vai trò của Nhà nước, nhất thông qua quyền lực của nhà nước, thông qua các tổ là bộ máy nhà nước trong hiệu quả quản lý nhà nước chức, phương tiện, công cụ, phương pháp và những về kinh tế, Trần Thị Lan Hương (2011) cũng cho lực lượng vật chất, tài chính của nhà nước và của xã rằng cần xây dựng được một bộ máy quản lý hướng hội nhằm định hướng, thúc đẩy kinh tế phát triển và tới việc tạo ra ra một nền kinh tế độc lập, tự chủ và nhằm đạt được mục tiêu trước mắt và lâu dài của đề cao vai trò của quản lý Nhà nước trong đó yêu nền kinh tế - xã hội. cầu bộ máy quản lý nhà nước về kinh tế cần hướng Từ những luận giải trên cho phép xác lập các giả tới việc nâng cao mức độ tín nhiệm, cán bộ quản lý thuyết nghiên cứu sau: trong bối cảnh HNQT ngày có năng lực và chuyên môn, thông tin trong quản lý càng sâu rộng, chính trị pháp luật (H1), tổ chức bộ đảm bảo sự chính xác và kịp thời. Bàn về hiệu quả máy (H2), cán bộ (H3); thể chế kiểm soát quyền lực quản lý nhà nước về kinh tế. Phạm Viết Thái (2008) (H4), thông tin (H5), văn hóa tổ chức (H6) có tác cũng khẳng định cần điều chỉnh chức năng và thể động đồng biến với hiệu quả QLNN về kinh tế. chế của nhà nước dưới tác động của quá trình toàn 3. Mô hình và thiết kế nghiên cứu cầu hóa hiện nay. Còn theo Phan Ánh Hè (2017), Từ các giả thuyết nghiên cứu trên cho phép xác đẩy mạnh hiệu quả quản lý nhà nước về kinh tế đòi định mô hình nghiên cứu lý thuyết các nhân tố tác hỏi bộ máy quản lý nhà nước phải có năng lực cạnh động đến QLNN về kinh tế (xem hình 1). tranh, có khả năng điều hành tốt các vấn đề kinh tế vĩ mô, giải quyết tốt các vấn đề liên quan đến quản lý nhà nước về đầu tư, quyền sở hữu trí tuệ Bên cạnh đó, theo Trần Anh Tuấn (2007), để nâng cao hiệu quả quản lý, một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu chính là cán bộ quản lý do vậy cần phải đẩy mạnh việc hoàn thiện thể chế quản lý công chức ở Việt Nam trong điều kiện phát triển và hội nhập như hiện nay. Tương tự như vậy, Trần Thị Phi Yến (2002) cũng khẳng định vai trò của việc Nguồn: Tác giả tổng hợp phát huy nhân tố con người Hình 1: Mô hình nghiên cứu lý thuyết các nhân tố tác động đến hiệu quả đặc biệt là đội ngũ cán bộ trong QLNN về kinh tế trong bối cảnh HNQT khoa học  22 thương mại Sè 129/2019
3. Kinh tÕ vμ qu¶n lý Triển khai nghiên cứu được thực hiện qua các không hợp lệ - quy mô mẫu nghiên cứu: 178 đáp nghiên cứu định tính và định lượng. Nghiên cứu viên. Mô tả mẫu nghiên cứu qua Bảng 2. định tính được thực hiện qua các cuộc phỏng vấn 14 - Phương pháp lấy mẫu: Ngẫu nhiên thuận lợi chuyên gia gồm 4 nhà quản lý cấp Vụ ở một số Bộ - Thời gian điều tra từ 9/2018 đến 1/2019 QLNN liên quan về kinh tế, 6 nhà quản lý cấp Sở và - Phương pháp xử lý dữ liệu bằng phần mềm 4 nhà nghiên cứu kinh tế ở các Viện nghiên cứu. Nội SPSS 20.0 Bảng 1: Tổng hợp đối tượng và quy mô mẫu điều tra STT Ñoái töôïng ñieàu tra Soá phieáu 1 Caùc nhaø hoaïch ñònh vaø chuyeân vieân QLNN veà kinh teá caùc Boä ngaønh TW 25 2 Caùc nhaø quaûn lyù NN veà kinh teá ôû caáp tænh (TP TW), caùc chuyeân vieân phoøng kinh 36 teá caùc quaän, huyeän ôû ñòa phöông 3 Caùc CEOs caùc loaïi hình DN, HTX theo caáp ñoä, theo quy moâ vaø theo thaønh phaàn 85 kinh teá 4 Caùc nhaø quaûn lyù kinh teá cuûa caùc hieäp hoäi ngaønh ngheà 14 5 Caùc chuyeân gia kinh teá ñoäc laäp, caùc nhaø nghieân cöùu kinh teá ôû caùc Vieän nghieân 18 cöùu, tröôøng Ñaïi hoïc khoái Kinh teá vaø Quaûn trò kinh doanh Toång 178 Nguồn: Xử lý dữ liệu bằng SPSS 20.0 dung nghiên cứu định tính là giới thiệu mục Bảng 2: Kết quả mô tả mẫu điều tra nghiên cứu tiêu nghiên cứu, mô hình nghiên cứu và thảo Tieâu chí Taàn suaát Tyû leä (%) luận cùng các chuyên gia về các thang đo cho mỗi khái niệm nghiên cứu, sửa chỉnh từ ngữ Giôùi tính các phát biểu mỗi thang đo. Kết quả từ 21 - Nam 111 62,36 thang đo cho 7 khái niệm nghiên cứu được dự - Nöõ 67 37,64 kiến đã phát triển thành bộ thang đo chính thức gồm 27 thang đo (biến quan sát) gồm 22 Nhoùm tuoåi biến quan sát cho 6 biến độc lập và 5 biến - Ñeán 30 12 6,74 quan sát cho biến phụ thuộc Hiệu quả QLNN - Töø 30 ñeán 35 48 26,97 về kinh tế. Các biến quan sát này được thể hiện qua các phát biểu trong Bảng hỏi cho các - Töø 35 ñeán 45 56 31,46 đáp viên lựa chọn trả lời tùy theo mức độ - Treân 45 62 34,83 đồng ý hay không đồng ý với từng phát biểu Thaâm nieân coâng taùc theo thang Likirt 5 mức, trong đó: 1 điểm - không đồng ý; 2 điểm - Cơ bản không đồng ý; - Ñeán 5 naêm 19 10,67 3 điểm - Trung lập; 4 điểm - Cơ bản đồng ý; - Töø 5 ñeán10 naêm 26 25,84 5 điểm - Hoàn toàn đồng ý. - Töø 10 ñeán 20 naêm 72 40,45 Trên cơ sở Bảng hỏi tiến hành cuộc điều tra XHH với thiết kế sau: - Töø 20 naêm 41 23,04 - Đối tượng điều tra được xác định tại Trình ñoä hoïc vaán Bảng 1 - Treân ñaïi hoïc 32 17,98 - Quy mô mẫu được xác định theo công thức thực nghiệm: 1 phát biểu/4-6 đáp viên - Ñaïi hoïc 134 75,28 (Hair et al), quy mô mẫu tối thiểu: 27x5 = 135 - Cao ñaúng 12 6,74 đáp viên. Để tăng tính đại diện, số phiếu phát ra 200 phiếu; thu về 186 phiếu, loại 8 phiếu Nguồn: Xử lý dữ liệu bằng SPSS 20.0 khoa học  Sè 129/2019 thương mại 23
4. Kinh tÕ vμ qu¶n lý 4. Kết quả nghiên cứu đo của chúng đều có hệ số Cronbach Alpha > 0,7; 4.1. Kiểm định thang đo nghiên cứu qua hệ số tương quan biến tổng > 0,3, hệ số Alpha các khái tin cậy niệm nghiên cứu đều > alpha của các biến quan sát Kết quả tính toán Cronbach Alpha của 6 thành phần nên đều đáp ứng tiêu chuẩn kiểm định và được đưa riêng biệt có tác động tới QLNN về kinh tế và hiệu quả vào phân tích EFA tiếp theo. Riêng với biến quan sát QLNN về kinh tế được tổng hợp trong Bảng 3. CB1 có Alpha = 0,6739 ( 0,3), nên vẫn được sử hiệu quả QLNN về kinh tế cũng hầu hết các thang dụng trong phân tích EFA tiếp theo. Bảng 3: Kiểm định hệ số tin cậy bộ thang đo C.Alpha Töông quan STT Yeáu toá hoaëc bieán ñoäc laäp neáu loaïi bieán toång bieán 1 Chính trò - phaùp lyù (CP), alpha = 0,7063 CP1 Phuø hôïp muïc tieâu chính trò veà HNQT cuûa Ñaûng vaø NN 0,3617 0,7014 Vaên baûn quy phaïm phaùp luaät ñieàu chænh phuø hôïp vaø haøi hoøa hoùa yeâu CP2 0,3168 0,7023 caàu HNQT 2 Toå chöùc boä maùy quaûn lyù nhaø nöôùc veà kinh teá (BM), alpha = 0,8136 BM1 Toå chöùc boä maùy tinh goïn, khoa hoïc vaø coù hieäu löïc HNQT 0,6184 0,7913 Boä maùy coù tính ñoàng haønh, kieán taïo vaø phuø hôïp thoâng leä quoác teá cao vôùi BM2 0,5589 0,8106 ñoái töôïng QLNN BM3 Coù tính tích hôïp chöùc naêng vaø quaù trình cuûa heä thoáng QLNN cao 0,5816 0,7380 3 Caùn boä quaûn lyù nhaø nöôùc veà kinh teá (CB), alpha = 0,8215 CB1 Phaåm chaát chính trò vöõng vaøng 0,2791 0,6739 CB2 Naêng löïc, kyõ naêng chuyeân moân hoaøn thaønh toát nhieäm vuï 0,5813 0,8037 CB3 Naêng löïc quaûn trò ña chöùc naêng döïa treân phöông phaùp laøm vieäc nhoùm 0,6018 0,7986 CB4 Thöïc haønh laõnh ñaïo döïa treân tri thöùc vaø giaù trò 0,5312 0,7665 CB5 Coù tín nhieäm vaø ñaïo ñöùc phoøng choáng tham nhuõng cao 0,5837 0,8011 CB6 Naêng löïc ñoåi môùi vaø saùng taïo, thöïc haønh hieäu quaû chính phuû ñieän töû 0,6038 0,7866 4 Kieåm soaùt theå cheá - quyeàn löïc cuûa boä maùy quaûn lyù nhaø nöôùc veà kinh teá (KS), alpha = 0,8515 KS1 Thöôïng toân phaùp luaät vaø quaûn lyù, söû duïng quyeàn löïc cuûa boä maùy 0,5637 0,8016 Söï laõnh ñaïo vaø kieåm soaùt quyeàn löïc NN cuûa Ñaûng vôùi ngöôøi ñöùng ñaàu KS2 0,5837 0,8162 Boä maùy quaûn lyù KS3 Söï quan saùt ngöôøi daân vaø DN 0,6016 0,7965 KS4 Laéng nghe, toân troïng vaø coù traùch nhieäm giaûi trình cao cuûa Boä maùy 0,5819 0,8047 khoa học  24 thương mại Sè 129/2019
5. Kinh tÕ vμ qu¶n lý 5 Thoâng tin trong quaûn lyù nhaø nöôùc veà kinh teá (TT), Alpha = 0,7466 TT1 Coù cô sôû döõ lieäu veà ñoái töôïng quaûn lyù phuø hôïp, caäp thôøi 0,4913 0,7014 TT2 Thöïc haønh ñònh kyø vaø caäp nhaät caùc cuoäc nghieân cöùu KT vaø FT 0,5266 0,7133 TT3 Coù heä thoáng truyeàn thoâng hieäu quaû veà noäi dung vaø coâng cuï QLNN 0,5019 0,7069 TT4 Xaây döïng heä thoáng thoâng tin quaûn lyù ñieän töû hieän ñaïi, an toaøn, tin caäy 0,4012 0,7014 6 Vaên hoùa toå chöùc trong boä maùy quaûn lyù nhaø nöôùc veà kinh teá (VH), alpha = 0,7308 VH1 Xaây döïng caùc giaù coát loõi hieän ñaïi, thích öùng yeâu HNKT 0,5236 0,7033 VH2 Toân troïng vaø phaùt huy giaù trò truyeàn thoáng 0,6013 0,7162 VH3 Thöïc haønh trò giaù boä quy taéc öùng xöû vaên hoùa coâng, vieân chöùc 0,4381 0,7089 7 Hieäu quaû QLNN veà kinh teá (HQ), alpha = 0,8332 Möùc haøi loøng ngöôøi daân vaø DN vôù i chaát löôïng dòch vuï coâng, HQ1 0,6131 0,7813 haøng hoùa coâng HQ2 Chaát löôïng xaây döïng vaø thöïc thi caùc CS kinh teá 0,5918 0,8016 Möùc tin caäy cuûa ngöôøi daân vaø DN vôùi cam keát cuûa boä maùy QLNN trong HQ3 0,6236 0,8137 thöïc hieän CS kinh teá HQ4 Möùc ñoä caûm nhaän tham nhuõng cuûa ngöôøi daân vaø DN vôùi boä maùy 0,5799 0,8219 Caûm nhaän ngöôøi daân vaø DN veà khaû naêng cuûa boä maùy QLNN trong xaây HQ5 0,6872 0,7992 döïng caùc chính saùch khuyeán khích phaùt trieån kinh teá tö nhaân 4.2. Phân tích EFA và thành phần “Chính trị, Pháp luật” bị loại. Kết quả Kết quả phân tích EFA cho 22 biến quan sát của EFA lần 2 cho thấy hệ số KMO = 0,877 (>0,5), kiểm 6 thành phần tác động đến QLNN về kinh tế cho định Bartlett có ý nghĩa thống kê 0,000 có 5 thành thấy có 6 thành phần được trích tại Eigenvalue = phần được trích tại giá trị Eigen = 1,243 (>1), tổng 1,308 với tổng phương sai trích là 59,817% (>0,5). phương sai trích = 61,905% (>0,5). Thang đo: “Cán Như vậy phương sai trích đạt yêu cầu. Tuy nhiên bộ quản lý” và “Thông tin quản lý” có Cronbach có 3 biến quan sát thuộc 3 thành phần có hệ số tải alpha được tính lại lần lượt là 0,8433 và 0,7453 nhân tố là CP1 = 3,416; CB1 = 0,438; TT4 = 4,027 (xem bảng 4). đều nhỏ hơn hệ số tại điều kiện ( 0,5). kết quả EFA cho khái niệm hiệu quả QLNN về kinh Sau khi loại 3 biến quan sát trên, 19 biến quan sát tế (xem bảng 5). còn lại được đưa vào EFA lần 2 với phép quay Từ bảng 5 cho thấy, hệ số Cronbach Alpha = Verimax, phương pháp nhân tố chính (principal 0,8332 (>0,7), giá trị Eigen là 3,249 (>1); hệ số components), thành phần: “Chính trị - Pháp luật” KMO = 0,836 (>0,5), kiểm định Bartlett có ý nghĩa còn lại 1 biến quan sát CP2 được tích hợp với biến thống kê 0,000; phương sai trích là 76,198 % (>0,5), quan sát CB2 của thành phần “Cán bộ quản lý” toàn bộ hệ số tải nhân tố đều lớn hơn 0,7 (>0,5). thành 1 - biến quan sát mới CB2 được đặt là: “Năng Với các kết quả phân tích nhân tố khám phá trên lực, kỹ năng chuyên môn đáp ứng yêu cầu HNQT” cho phép rút ra kết luận rằng 5 biến quan sát của khoa học  Sè 129/2019 thương mại 25
6. Kinh tÕ vμ qu¶n lý Bảng 4: Kết quả EFA các biến độc lập khái niệm “Hiệu quả QLNN về kinh tế” và 18 biến quan sát Heä soá taûi nhaân toá cuûa caùc thaønh phaàn Caùc bieán quan saùt của 5 thành phần tác động đến 1 2 3 4 5 QLNN về kinh tế đạt được giá BM1 0,601 trị hội tụ, các biến quan sát đã BM2 0,597 đại diện được cho các khái BM3 0,613 niệm nghiên cứu cần phải đo. 4.3. Phân tích CFA và kiểm CB2 0,768 định mô hình nghiên cứu CB3 0,658 Kết quả CFA của 6 thành CB4 0,672 phần với 23 biến quan sát của CB5 0,714 mô hình cho thấy mô hình có CB6 0,638 chi - bình phương (χ2) = KS1 0,593 328,46 với 188 bậc tự do, chi - bình phương điều chỉnh theo KS2 0,602 bậc tự do (CMIN/dt) là 1,67 KS3 0,581 ( 0,90); RMSEA = TT1 0,594 0,048 (<0,08). Điều đó có TT2 0,603 nghĩa, mô hình nghiên cứu đề TT3 0,614 xuất là phù hợp với bộ dữ liệu a điều tra QLNN về kinh tế ở Rotated Component Matrix Việt Nam. Component 4.4. Phân tích tương quan 1 2 3 4 5 Phương pháp chung để VH1 0,636 đánh giá giá trị phân biệt của VH2 0,597 bộ thang đo nghiên cứu là VH3 0,618 kiểm nghiệm ma trận tương Giaù trò Eigen 6,974 4,121 2,147 1,698 1,243 quan cho các biến độc lập và biến phụ thuộc với hệ số Phöông sai trích 31,184 11,308 8,612 6,103 4,698 tương quan < 0,85 chỉ ra rằng Cronbach alpha (%) 0,8436 0,8515 0,7853 0,8186 0,7308 giá trị phân biệt là tồn tại giữa 2 biến (John & Benet- Nguồn: Xử lý dữ liệu bằng SPSS 20.0 Martimes, 2000). Kết quả Bảng 5: Phân tích EFA khái niệm hiệu quả QLNN về kinh tế Bieán quan saùt Heä soá taûi nhaân toá Giaù trò Eigen Phöông sai trích Cronbach alpha Hieäu quaû quaûn lyù nhaø nöôùc veà kinh teá 3,249 76,198 0,8332 HQ1 0,759 HQ2 0,713 HQ3 0,706 HQ4 0,807 HQ5 0,788 Nguồn: Kết quả xử lý dữ liệu bằng SPSS 20.0 khoa học  26 thương mại Sè 129/2019
7. Kinh tÕ vμ qu¶n lý phân tích tương quan thống kê Spearman’s Rho giữa thuộc “Hiệu quả QLNN về kinh tế” được giải thích 6 biến cho thấy, tẩy cả các hệ số tương quan tuyệt bởi 5 nhân tố tác động của mô hình. đối giữa các cặp biến dao động từ 0,286 đến 0,613 - Hệ số Beta chuẩn hóa (β*) dao động từ 0,136 (đều 0,54, các đó cho phép kết luận các giả thuyết H2, H3, H4, H5, giá trị VIF dao động từ 1,31 đến 1,848 (<< 10) cho H6 đều được chấp nhận. phép khẳng định rằng, hiện tượng đa cộng tuyến 4.6. Mô tả thống kê thực trạng các nhân tố tác không là vấn đề đối với các biến trong dự báo mô động đến hiệu quả QLNN về kinh tế hình hồi quy bội của nghiên cứu này. Kết quả phân tich thống kê mô tả được thể hiện - Mô hình có ý nghĩa thống kê ở mức p < 0,001. qua điểm trung bình (ĐTB) và độ lệch chuẩn Giá trị F = 93,019 mà mức ý nghĩa thống kê của nó (ĐLC) các biến quan sát của mỗi thành phần là 0,000 cho thấy mô hình hồi quy bội được xây (ĐTB) và các thành phần của mô hình được thể dựng là phù hợp với bộ dữ liệu thu thập được. hiện qua Bảng 7 sau: - Hệ số xác định điều chỉnh (R2 điều chỉnh) cho Từ bảng 7 cho thấy, mặc dù có nhiều giải pháp thấy độ tương thích của mô hình là 71,4% hoặc nói làm thông thoáng các điểm nghẽn trong nền kinh tế cách khác là khoảng 71% sự biến thiên của biến phụ và đổi mới QLNN về kinh tế, tuy nhiên, hiệu quả khoa học  Sè 129/2019 thương mại 27
8. Kinh tÕ vμ qu¶n lý Bảng 7: Kết quả thống kê mô tả các thành phần mô hình STT Caùc bieán Möùc ñaùnh giaù ÑTB ÑLC 1 Toå chöùc boä maùy QLNN 3,11 0,603 2 Caùn boä QLNN 3,06 0,597 3 Theå cheá kieåm soaùt quyeàn löïc 3,01 0,588 4 Thoâng tin QLNN 2,96 0,574 5 Vaên hoùa toå chöùc 3,04 0,601 6 Hieäu quaû QLNN veà kinh teá 3,08 0,594 Nguồn: Xử lý dữ liệu = SPSS 20.0 QLNN về kinh tế trong bối cảnh HNQT giai đoạn Hai là, đổi mới và kiện toàn lại bộ máy quản lý 3.0 hiện nay vẫn chỉ đạt mức Trung bình (3,08 nhà nước về kinh tế. Việc đổi mới, kiện toàn tổ chức điểm), điều này có nguyên nhân từ những bất cập bộ máy quản lý nhà nước về kinh tế phải phù hợp giữa nỗ lực cải thiện và tinh giản tổ chức bộ máy với đặc điểm của hệ thống chính trị Việt Nam vận QLNN có nhiều tiến bộ (3,11 điểm), nhưng các nhân hành theo cơ chế “Đảng lãnh đạo, nhà nước quản tố: Cán bộ, Thông tin, Thể chế kiểm soát quyền lực lý, nhân dân làm chủ” do một Đảng duy nhất lãnh quản lý nhà nước cũng như Văn hóa tổ chức đều đạo; phù hợp với đặc điểm của nền kinh tế thị chưa theo kịp yêu cầu của quá trình phát triển. trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hội nhập kinh 5. Một số hàm ý giải pháp tế quốc tế và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội Trên cơ sở nghiên cứu, bài viết đề xuất một số chủ nghĩa, giữ vững và tăng cường vai trò lãnh đạo giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả quản lý bộ máy của Đảng. nhà nước về kinh tế ở Việt Nam như sau: Việc kiện toàn tổ chức bộ máy quản lý nhà nước Một là, đổi mới nhận thức về vai trò, chức năng về kinh tế phải nhằm bảo đảm các cơ quan trong hệ của Nhà nước trong quản lý điều hành nền kinh tế thống chính trị hoạt động có hiệu lực, hiệu quả, tinh đặc biệt trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại gọn, khắc phục tình trạng quan liêu, trùng lặp, chồng hóa và hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay. Trước hết chéo về chức năng, nhiệm vụ hoặc tổ chức không cần phải nhận thức đúng, nhận thức đầy đủ vai trò, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ. Phân định rõ chức năng của Nhà nước trong điều hành nền kinh chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm của mỗi tổ chức, tế. Trong nền kinh tế thị trường hiện đại, Nhà nước bảo đảm hiệu lực, hiệu quả hoạt động của cả hệ với tư cách là cơ quan quyền lực chính trị tối cao của thống bộ máy quản lý nhà nước về kinh tế một quốc gia, tác động vào thị trường như một chủ Cần tiếp tục kiện toàn bộ máy của Chính phủ thể quản lý, mặt khác là một chủ thể hoạt động kinh theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả trong quản tế. Đồng thời, cần có những nhận thức đúng vấn đề lý các vấn đề kinh tế. Tổ chức bộ quản lý về kinh phân công quyền lực trong tổ chức bộ máy quản lý tế đa ngành, đa lĩnh vực, giảm bớt đầu mối trực Nhà nước về kinh tế. Trong giai đoạn hiện nay, kiến thuộc Chính phủ, đưa một số cơ quan làm chức tạo bộ máy quyền lực Nhà nước phải quán triệt một năng quản lý Nhà nước thuộc Chính phủ về các bộ cách sâu sắc quyền lực Nhà nước là thống nhất, có quản lý. Bộ tập trung làm tốt chức năng chủ yếu là sự phân công và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan xây dựng thể chế, luật pháp, cơ chế, chính sách, Nhà nước trong thực hiện 3 quyền “lập pháp, hành chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển đối với pháp và tư pháp”. Trong thực tiễn tổ chức bộ máy các lĩnh vực kinh tế được phân công; tổ chức chỉ Nhà nước về kinh tế cần nhận thức đúng và đầy đủ đạo việc thực hiện và đôn đốc kiểm tra, thanh tra rằng quyền lực Nhà nước gồm ba quyền: lập pháp, việc chấp hành. hành pháp và tư pháp. Ba quyền này tồn tại trong Cơ cấu bên trong của các bộ phải được sắp xếp một thực thể thống nhất. Phải thấy được tính thống hợp lý, bỏ cấp trung gian, giảm tầng nấc, thủ tục, nhất và tập trung quyền lực Nhà nước. xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm, tránh chồng chéo, nâng cao trách nhiệm của từng khoa học  28 thương mại Sè 129/2019
9. Kinh tÕ vμ qu¶n lý bộ phận và đề cao trách nhiệm cá nhân trong thực quản, phải tôn trọng truyền thống làng xã Việt Nam. hiện công việc. Cần phát huy dân chủ trực tiếp ở cấp xã, nghiên cứu Song song với việc kiện toàn bộ máy của Chính để dân bầu trực tiếp Chủ tịch UBND xã và quyết phủ phải kiện toàn bộ máy chính quyền các cấp về định những vấn đề có liên quan đến quyền lợi, quản lý kinh tế trên cơ sở xác định rõ phân cấp trách nghĩa vụ thiết thực của người dân và phát triển của nhiệm và thẩm quyền giữa Trung ương và địa cộng đồng dân cư làng xã trong phát triển kinh tế phương, theo hướng tăng cường quản lý tập trung của địa phương. Trung ương trên các lĩnh vực bảo đảm chủ quyền, an Ba là, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức. Công ninh quốc gia, pháp luật kỷ cương thống nhất và sự cuộc đổi mới, phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập phát triển công bằng, ổn định, đồng thời phân cấp kinh tế quốc tế đang đặt ra những yêu cầu cấp bách mạnh mẽ cho các địa phương về các lĩnh vực khác kết về nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ, công hợp hài hoà lợi ích toàn cục với lợi ích cục bộ. chức thực hiện nhiệm vụ trong lĩnh vực quản lý nhà Để việc phân cấp thẩm quyền và trách nhiệm nước về kinh tế. Cán bộ, công chức vẫn là khâu giữa Trung ương với các cấp chính quyền địa quyết định nhất trong việc xây dựng và thực hiện phương được rành mạch, cần xác định rõ nội dung pháp luật, thực thi công vụ. Nghị quyết Trung ương cụ thể của quản lý Nhà nước theo ngành dọc và theo xác định tiếp tục cải cách chế độ công vụ, công chức lãnh thổ. Xác định những lĩnh vực Trung ương cần với các nội dung chủ yếu sau đây: tập trung quản lý theo ngành dọc và những lĩnh vực - Xác định rõ vị trí, cơ cấu và tiêu chuẩn chức có thể và cần phải phân cấp cho các cấp chính quyền danh, công chức trong từng cơ quan của nhà nước địa phương. Và việc phân cấp phải theo nguyên tắc để làm căn cứ tuyển dụng và bố trí sử dụng cán bộ, “việc nào, cấp nào giải quyết sát với thực tế, có điều công chức. kiện thực hiện tốt hơn, hiệu quả hơn thì phân cấp - Làm tốt công tác quy hoạch và thực hiện quy cho cấp đó” để phát huy tính chủ động, sáng tạo của hoạch cán bộ, công chức; thông qua việc đánh giá, mỗi cấp. Vấn đề phân định phân cấp rõ thẩm quyền, phân loại cán bộ, công chức, xác định rõ những trách nhiệm cũng như chức năng, nhiệm vụ giữa các người đủ và không đủ tiêu chuẩn. Có chính sách ngành, các cấp, các cơ quan là vấn đề cơ bản, là điều thích hợp đối với những người không đủ tiêu chuẩn kiện tiên quyết của việc cải cách xây dựng bộ máy phải đưa ra khỏi bộ máy. quản lý nhà nước về kinh tế tinh gọn, thông suốt, - Đổi mới chế độ tuyển dụng và quản lý cán bộ, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả. công chức. Tuyển dụng cán bộ, công chức phải căn Xây dựng và đưa vào thực hiện quy hoạch tổng cứ vào nhu cầu, vị trí, cơ cấu và tiêu chuẩn chức thể đơn vị hành chính các cấp, trên cơ sở đó ấn định danh cán bộ, công chức. Thông qua việc thi tuyển, cơ bản các đơn vị hành chính ở cả 3 cấp tỉnh, huyện, sát hạch, kiểm tra để tuyển dụng cán bộ, công chức xã. Xác định rõ vị trí, trách nhiệm của chính quyền đủ phẩm chất và năng lực vào làm việc trong bộ địa phương trong hệ thống cơ quan nhà nước về máy. Khắc phục tình trạng vào cơ quan rồi mới đưa kinh tế. Chính quyền địa phương được xây dựng, tổ đi đào tạo và chủ yếu là đào tạo tại chức. chức và hoạt động theo nguyên tắc nhà nước đơn - Việc đánh giá, phân loại cán bộ, công chức phải nhất, quyền lực Nhà nước là thống nhất trong quản căn cứ vào kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao. lý kinh tế. Kiện toàn thống nhất hệ thống các cơ - Thực hiện việc thi tuyển đối với một số chức quan chuyên môn của các cấp chính quyền về quản danh lãnh đạo gắn với chuyên môn nghiệp vụ trong lý nhà nước về kinh tế. Tổ chức hợp lý chính quyền bộ máy quản lý nhà nước về kinh tế. địa phương, phân biệt rõ những khác biệt giữa chính - Đổi mới công tác quản lý biên chế. Đối với các quyền nông thôn và chính quyền đô thị. Thực hiện cơ quan nhà nước: trên cơ sở xây dựng chức danh, thí điểm việc không tổ chức HĐND ở cấp huyện, tiêu chuẩn, vị trí việc làm và cơ cấu công chức, từng quận, phường. Thực hiện nguyên tắc tập trung dân cơ quan nhà nước về kinh tế, rà soát lại đội ngũ công chủ, chế độ tập trung dân chủ và chế độ thủ trưởng chức, đối chiếu với tiêu chuẩn để bố trí lại cho phù trong các cơ quan quản lý nhà nước về kinh tế. hợp. Tiếp tục thực hiện mạnh chế độ hợp đồng để Cần tiếp tục kiện toàn tổ chức chính quyền cơ sở thực hiện một số loại việc trong cơ quan nhà nước (cấp xã, thị trấn). Cấp xã là cộng đồng dân cư tự quản lý về lĩnh vực kinh tế. khoa học  Sè 129/2019 thương mại 29
10. Kinh tÕ vμ qu¶n lý Đối với các đơn vị sự nghiệp dịch vụ công: căn cường, tối ưu hóa đồng thời cũng cần chỉ ra những cứ vào nhu cầu hoạt động thực tế để xác định số tiêu cực để giảm nhẹ hoặc ngăn ngừa chúng. lượng các vị trí việc làm trong từng đơn vị sự nghiệp 6. Kết luận dịch vụ công. Thực hiện chế độ hợp đồng làm việc Qua nghiên cứu cho thấy có 5 yếu tố tác động trong các đơn vị sự nghiệp dịch vụ công. đến hiệu quả quản lý của nhà nước về kinh tế ở Việt - Thực hiện cải cách tiền lương và các chế độ, chính Nam trong bối cảnh HNQT 3.0 và cuộc cách mạng sách khác đối với đội ngũ cán bộ, công chức. Nghiên công nghiệp 4.0 hiện nay gồm bộ máy quản lý, cán cứu để có chính sách, chế độ thích hợp về nhà ở cho bộ quản lý, thể chế kiểm soát quyền lực, thông tin cán bộ, công chức. Nhà nước có chính sách xây dựng quản lý và văn hóa tổ chức bộ máy, cả 5 yếu tố đều và sử dụng nhà công vụ, quy định rõ chế độ, tiêu chuẩn có mức sig.<0.001 do đó có ý nghĩa thống kê. Nhìn sử dụng nhà công vụ để áp dụng trong cả hệ thống chung Quản lý nhà nước đóng vai trò quan trọng chính trị. Xây dựng chế độ phụ cấp đối với cán bộ, trong sự phát triển của nền kinh tế, đặc biệt là trong công chức hành chính, bao gồm cả cán bộ, công chức bối cảnh các quốc gia muốn tiến hành công nghiệp đảng, đoàn thể trong hệ thống chính trị. hóa, hiện đại hóa và hội nhập sâu rộng với nền kinh - Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, tế thế giới như ở Việt Nam hiện nay. Nâng cao hiệu công chức. Đổi mới phương thức và nội dung các quả quản lý nhà nước là hoạt động thường xuyên, chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức lâu dài của mỗi quốc gia. Là một nền kinh tế đang sát với thực tế, hướng vào các vấn đề thiết thực đặt trong quá trình chuyển đổi, Việt Nam không chỉ cần ra từ quá trình thực thi công vụ, nhất là kỹ năng quản tích cực, khẩn trương trong xây dựng, hoàn thiện lý nhà nước về kinh tế. Thông qua đào tạo, bồi pháp luật kinh tế, mà quan trọng hơn là phải đổi mới dưỡng chuyên môn nghiệp vụ và kỹ năng bảo đảm sâu sắc cả về tư duy, tổ chức lẫn phương pháp quản tính thống nhất trong hoạt động của cơ quan quản lý lý. Do vậy, trong thời gian tới, một trong số giải nhà nước về kinh tế. Thực hiện cơ chế đào tạo tiền pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động công vụ và đào tạo, bồi dưỡng trong công vụ định của nhà nước về kinh tế đó là cần tập trung vào việc kỳ bắt buộc hằng năm; thực hiện chế độ đào tạo, bồi đổi mới và kiện toàn lại tổ chức và vận hành bộ máy dưỡng trước khi bổ nhiệm. quản lý nhà nước về kinh tế, xây dựng đội ngũ cán Coi trọng công tác giáo dục đạo đức và phẩm bộ, công chức đáp ứng yêu cầu đổi mới của đất chất chính trị cho đội ngũ cán bộ, công chức để nâng nước, xây dựng văn hóa tổ chức trong bộ máy quản cao lòng yêu nước, yêu chế độ, niềm tự hào dân tộc lý nhà nước về kinh tế phù hợp. và tinh thần trách nhiệm, thái độ phục vụ nhân dân của đội ngũ cán bộ, công chức. Tài liệu tham khảo: - Để khắc phục tình trạng quá nhiều cấp phó trong cơ quan hành chính, trước hết cần tập 1. Đinh Nguyễn An (2016), Vai trò nhà nước trung đổi mới phương thức, lề lối làm việc của trong việc tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức của các cơ quan; giảm hội họp, phân định rõ trách hội nhập kinh tế quốc tế ở Việt Nam hiện nay, Nxb nhiệm của tập thể và người đứng đầu cơ quan. Giáo dục. Từ đó, giảm hợp lý cấp phó trong các cơ quan 2. Lê Tuyển Cử (2004), Những biện pháp phát hành chính nhà nước. triển và hoàn thiện công tác quản lý nhà nước đối Bốn là, xây dựng văn hóa tổ chức trong bộ máy với khu công nghiệp ở Việt Nam, Đại học Kinh tế quản lý nhà nước về kinh tế phù hợp nhằm tạo động quốc dân. lực nâng cao hiệu quả của bộ máy quản lý của nhà 3. Nguyễn Thị Hà Đông (2013), Quản lý nhà nước đối với nền kinh tế ở Việt Nam. Xây dựng văn nước đối với tập đoàn kinh tế nhà nước ở Việt Nam, hóa tổ chức trong bộ máy quản lý nhà nước về kinh Học viện Khoa học xã hội. tế theo hướng tạo ra sự gắn kết trong bộ máy. Đồng 4. Phạm Xuân Đương (2010), Quản lý nhà nước thời xây dựng môi trường tổ chức đoàn kết giúp đỡ về đô thị trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại lẫn nhau hướng tới việc xây dựng hình ảnh, uy tín. hóa và hội nhập kinh tế quốc tế ở tỉnh Thái Nguyên, Xác định những mặt tích cực của văn hóa tổ chức Hà Nội. trong bộ máy quản lý nhà nước về kinh tế để tăng khoa học  30 thương mại Sè 129/2019
11. Kinh tÕ vμ qu¶n lý 5. Hoàng Thị Hạnh (2013), Xây dựng Nhà nước 17. Pundy Pillay (2002), The role of the state in pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong thời kỳ economic development in southern africa, Dialogue đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Học viện on Globalization - Hiroshimastr, Berlin. Khoa học xã hội, Hà Nội. 18. Ernest J. Wilson (1990), Strategies of State 6. Trần Thị Thu Hường (2016), Vai trò của nhà Control of the Economy: Nationalization and nước đối việc xây dựng nền kinh tế Việt Nam độc lập Indigenization in Africa, Program in Political tự chủ, trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế hiện Science of the City University of New York , Vol. nay, Đại học Quốc gia Hà Nội. 22, No. 4 (Jul., 1990), pp. 401-419. 7. Phan Ánh Hè (2017), Quản lý nhà nước về 19. Brown, David. 1998. “Globalization, kinh tế trong hội nhập kinh tế quốc tế, Nxb Đại học Ethnicity and the Nation-State: The Case of Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh. Singapore”, Australian Journal International Affairs 8. Lê Văn Hưng (2003), Cơ sở lý luận của việc 52, no. 1: 35-46. hoàn thiện pháp luật tổ chức, hoạt động và quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhà nước ở Việt 20. Fields, G. S., “Income Distribution in Nam hiện nay, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Developing Economies: Conceptual, Data and Chí Minh. Policy Issues in Broad - Based growth”, Second 9. Đinh Hữu Phí (2000), Dân chủ hóa quản lý ADB Conference on Development Economies, nhà nước về kinh tế ở Việt Nam hiện nay, Học viện Manila, 26-28 November 1993. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 21. Hall, Stuart, 1991. “The Local and the glob- 10. Phạm Đình Quyền (1999), Phát huy vai trò al: Globalization and Ethnicity”, in Anthony D. quản lý kinh tế của nhà nước trong nền kinh tế thị King (ed.). Culture, globalization and the World- trường ở nước ta hiện nay, Nxb. Đai học Kinh tế System. London: MacMillan Press Ltd. Thành phố Hồ Chí Minh. 22. Hirst, Paul and Thompson, Grahame.1996. 11. Trần Anh Tuấn (2007), Hoàn thiện thể chế Globalization in Question. Cambridge: Polity quản lý công chức ở Việt Nam trong điều kiện phát Press. triển và hội nhập quốc tế, Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội. Summary 12. Nigige Chigbod (2014), Management as a Factor of Production and as an Economic Resource, State management innovation is a regular and International Journal of Humanities and Social long-term activity of each country to improve the Science, Vol. 4, No. 6; April 2014, Page.162 - 167. efficiency and competitiveness of the economy in 13. Marystella Amaldas (2009), The order to adapt to in-depth international economic Management of Globalization in Singapore: integration. As an economy in transition stage, Twentieth Century Lessons for the Early Decades of Vietnam not only needs to be active, urgent in set- the New Century, Journal of Alternative ting up and adjusting economic law, but more Perspectives in the Social Sciences ( 2009) Vol 1, importantly, deeply innovates both in thinking and No 3, 982-1002. implementing method. The paper focuses on 14. Guido Bertucci and Adriana Alberti (2001), researching the factors affecting the economic man- Globalization and the Role of the State: Challenges agement efficiency of the State through the develop- and Perspectives, United Nations World Public ment of research models and conducting sociologi- Sector Report 2001. cal survey on 178 civil servants working in State’s 15. Shaun Breslin (2000), Decentralisation, economic management agencies and experts. The Globalisation and China’s Partial Re-engagement research results have identified the basic factors with the Global Economy, New Political Economy, affecting the efficiency of State’s economic man- Vol. 5, No. 2, 2000, page 205 -207. agement in the new context to propose solutions to 16. Robert Tannenwald, State Regulatory Policy improve the management of the economy in the and Economic Development, March/April 1997, context of current integration in Vietnam. New England Economic Review. khoa học Sè 129/2019 thương mại 31