›
›

Nâng cao năng lực quản lý đô thị ở Việt Nam

pdf 38 trang vanle 1800
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Nâng cao năng lực quản lý đô thị ở Việt Nam", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfnang_cao_nang_luc_quan_ly_do_thi_o_viet_nam.pdf

Nội dung text: Nâng cao năng lực quản lý đô thị ở Việt Nam

  1. Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam i
  2. MC L C Ư A 1.1 CÁC CHÍNH SÁCH Ô TH 1.3 QU N LÝ Ô TH 1.4 DI N ÀN TH O LU N NÂNG CAO N NG L C 2. CN NÂNG CAO N NG L C CHO NH NG AI? KHÍA C NH C U? 2.1 H TH NG TÍN CH VÀ CH T L ƯNG ÀO T O 2.2 CP QU C GIA CP T NH ưa ư ư a CP QU N/HUY N IU PH I HƯNG T I CÁCH TI P C N THEO NHU C U TH TR ƯNG A 3.1 MT CUNG VÀ QUY N S H U 3.2 CÁC C Ơ QUAN CUNG NG ÀO T O AO A 4.1 QUÁ TRÌNH PHÁT TRI N N NG L C 4.2 CÁC NHÓM I T ƯNG VÀ CH a 4.3 CÁC C Ơ QUAN CUNG NG ÀO T O 4.4 K HO CH HÀNH NG 4.5 VAI TRÒ VÀ TRÁCH NHI M Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam ii
  3. CÁC CH VI T T T ACVN Hi p h i các ô th Vi t Nam AITCV Vi n Công ngh Châu Á – Trung tâm t i Vi t Nam AMCC Hc vi n ào t o Cán b Qu n lý Xây d ng và ô th CB Nâng cao n ng l c CDS Chi n l ưc Phát tri n ô th DANIDA T ch c H p tác Phát tri n an M ch DARD S Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn DOC S Xây d ng DOF S Tài chính DOHA S N i V DOT S Giao thông DONRE S Tài Nguyên và Môi tr ưng DOLISA S Lao ng, Th ươ ng binh và Xã h i DPA S Ki n trúc Quy ho ch DPI S K ho ch u t ư DSI Vi n Chi n l ưc Phát tri n DUD Cc Phát tri n ô th GoV Chính ph Vi t Nam GTZ T ch c H p tác K thu t CHLB c IHS Vi n Nghiên c u Nhà và Phát tri n ô th MARD B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn MOC B Xây d ng MOF B Tài chính MOHA B N i V MOLISA B Lao ng, Th ươ ng binh và Xã h i MONRE B Tài nguyên và Môi tr ưng MOT B Giao thông V n T i MPI B K ho ch và u t ư Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam iii
  4. MSIP K ho ch u t ư a ngành VIAP Vi n Ki n trúc, Quy ho ch ô th và Nông thôn PC y ban Nhân Dân SDC Cơ quan H p tác Phát tri n Thu S SEDP Quy ho ch Phát tri n Kinh t xã h i SEMLA Ch ươ ng trình Qu n lý t ai và Qu n lý Môi tr ưng b n v ng SIDA Cơ quan H p tác Phát tri n Th y in TUPWS Giao thông và d ch v Công trình công c ng ô th Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam iv
  5. 0. TÓM T T Phát tri n n ng l c là m t nhi m v ph c t p, c bi t trong l nh v c Qu n lý Môi tr ưng và Phát tri n ô th (ưc c p n trong báo cáo này b ng thu t ng Qu n lý ô th 1) Vi t Nam. Báo cáo Giám sát Toàn c u c a Ngân hàng Th gi i rà soát l i nh ng thành t u ã t ưc theo các m c tiêu Phát tri n Thiên niên k , ví d nh ư nh ng ci thi n trong l nh v c qu n lý khu vc công và trong các c ơ quan nhà n ưc (nh ng ch s v n ng l c c a khu v c công) ã b tt h u so v i nh ng ch tiêu khác trong m c tiêu phát tri n Thiên niên k . N ng l c qu c gia y là m t trong các nhân t c ơ b n ang còn thi u trong nh ng n l c hi n t i t ưc nh ng m c tiêu phát tri n thiên niên k . Báo cáo cho th y nh ng n l c phát tri n t i s th t bi, n u nh ư vi c phát tri n nng l c b n v ng không ưc quan tâm nhi u h ơn. Hi n t i, nhi u t ch c tài tr và các qu c gia i tác ã nh n th c ưc v n này, nh ư ã ưc th hi n vào n m 2005 trong Công ưc Paris v Hi u qu c a nh ng kho n vi n tr 2 Nh ng câu h i quan tr ng ưc t ra, ai c n ưc phát tri n nng l c, và ai s th c hi n quá trình phát tri n n ng l c? Lo i hình phát tri n n ng l c nào là c n thi t, các ph ươ ng pháp nào là phù h p và làm th nào các c ơ quan ào t o, các t ư v n qu n lý và các i tác phát tri n óng m t vai trò trong phát tri n n ng lc? Báo cáo này c g ng th hi n nh ng n l c hi n t i và trong tươ ng lai v Nâng cao n ng l c trong l nh v c ô th Vi t Nam. Báo cáo s phân tích hai khía c nh cung, c u và s xu t m t l trình. Báo cáo này ưc d a trên vi c rà soát các báo cáo v nâng cao n ng l c cho các t ch c Vi t Nam, và các cu c ph ng v n v i các bên liên quan chính, thay m t cho Vi n Nghiên cu c a Ngân Hàng Th gi i. Các c ơ quan nhà n ưc ch u trách nhi m v phát tri n ô th , bao iiao gm B Tài Nguyên và Môi tr ưng, B K ho ch và u t ư và B Xây d ng, i m t v i nh ng khó kh n và s thi u n ng l c. L c lưng lao ng các c ơ quan này, t các nhà qu n lý cho n các nhân s b c th p nh t, th ưng không ưc ào t o ho c h p lý i m t v i nh ng thách th c. ào t o Vi t Nam th ưng t p trung ch y u vào các quy nh v pháp lý và hành chính, không quan tâm n các nguyên t c qu n lý hi n i. Các ào t o tr ưc ây ã t p trung vào các nhóm nh t nh và không bao trùm h t các nhà chuyên môn v quy ho ch ô th . ào t o cho các cá nhân c p qu c gia c n t p trung không ch vào vi c gi i thi u nh ng thay i trong quan im làm vi c, t ư duy, và các ph m ch t “phi k thu t khác” (nh ư s t tin), mà còn gi i thi u nh ng cách ti p c n m i và sáng t o trong qu n lý ô th . Theo Báo cáo g n ây c a IEG: “S d ng ào t o nâng cao n ng l c cho phát tri n”, m c dù ào t o th ưng có tác ng lên t ng cá nhân ưc ào t o nh ưng không luôn luôn t o ra 1 Quy ho ch và qu n lý các khu v c ô th bao g m nhi u l nh v c và m c tiêu, v i s ch ng chéo áng k , t ưc ch t l ưng môi tr ưng, tính hi u qu c a d ch v và s h p tác ch t ch . Trong khuôn kh báo cáo này, chúng tôi nh n th y Qu n lý môi tr ng và Phát tri n ô th Vi t Nam có th ưc c p n b ng m t thu t ng chung là Qu n lý ô th . 2OECD M ng l ưi U ban H tr Phát tri n Chính quy n ô th (GOVNET), i mt v i các thách th c v Nâng cao n ng l c: bài h c kinh nghi m và các th c ti n t t (2005) Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam v
  6. s thay i khi h quay tr l i n ơi làm vi c”. Báo cáo c ng cho r ng: “Thi t k ào t o hi u qu nâng cao n ng l c không ch xem xét làm th nào t ưc các m c tiêu ào t o m t cách t t nh t, mà còn quan tâm n làm th nào m b o r ng các hc viên có th áp d ng nh ng ki n th c ã h c t i n ơi làm vi c và n i dung ào t o áp ng các nhu c u v t ch c và th ch . Nh ư v y, thi t k ào t o t t là quan tr ng có th thành công trong su t chi u dài chu i k t qu ào t o và ánh giá ào t o là m t công c quan tr ng m b o nh h ưng tt h ơn các c p th c hi n”. Mi quan h gi a ào t o và môi tr ưng làm vi c mà h c viên quay tr v là r t quan tr ng. Chính ph Vi t Nam (GOVN) hi n ang tách b ch gi a quy ho ch không gian ô th /quy ho ch xây d ng (B Xây d ng) và Quy ho ch kinh t xã h i (trách nhi m c a B K ho ch u t ư). Các n l c nâng cao n ng l c trong l nh v c qu n lý ô th do ó v n b phân tán và các cách ti p c n m i, sáng t o i v i quy ho ch do ó v n ch ưa ưc ti p thu t t. Mc dù môi tr ưng làm vi c mang tính truy n th ng, nh ưng rõ ràng, có nhu c u i v i ào t o v Qu n lý ô th L ng ghép, Chi n l ưc Phát tri n Thành ph nh ư m t công c m i và h u ích i v i các thành ph và s tham gia c a c ng ng. Các ch này nên ưc gi i thi u cho các ngành và trong m i ngành t t c các c p. M c dù các nhóm i t ưng có th khác nhau c ng nh ư th i gian, n i dung chi ti t và c ơ quan cung ng ào t o có th thay i, nh ưng các ch c n thi t thì r t gi ng nhau. S gi ng nhau v ch c a các khóa ào t o c n ưc c ơ c u t o thành m t “tháp ào t o” (v i c ưng các khóa ào t o khác nhau i vi các i t ưng khác nhau) nh m m b o r ng t t c các c p trong m t t ch c, m t ngành hay m t c ơ quan nhà n ưc s hi u rõ h ơn v các v n liên quan. iu này s gi m t i a r i ro khi các chuyên gia bên trong và bên ngoài t ch c n p các b n quy ho ch ho c gi i thi u các ý t ưng mà c p trên c a h (các nhà qu n lý cao c p) không hi u. Nhóm i t ưng c p qu c gia là các nhân viên qu n lý c p trung t i các b khác nhau liên quan n ô th , c bi t là MOC và MPI và ít liên quan h ơn là MONRE. c p t nh, có 4 nhóm i t ưng chính c n ào t o: Ch t ch và Phó Ch t ch, Các giám c, các nhà qu n lý và các nhân viên th ư ký. m b o thành công, các h i th o h ưng t i các Ch t ch và Phó ch t ch c n ưc t ch c tt và ưc khuy n khích c p cao nh t (c p b tr ưng!). Các giám c và các nhà qu n lý u c n có các cách ti p c n qu n lý hi n i i v i ào t o. Bên c nh ó, các nhân viên th ư ký, nh ng ng ưi th ưng xuyên gây khó kh n cho các s chuyên môn, c n ưc trang b ki n th c t t h ơn v nh ng v n ô th . c p qu n, các l p ào t o gi ng nh ư trên là c n thi t cho các nhóm t ươ ng t - ch t ch và phó ch t ch UBND qun/huy n, cán b qu n lý các phòng ban và các nhân viên th ư ký. T t c các khóa ào t o c n nh n m nh vào nh ng k n ng chung – suy ngh th u áo/sâu s c, t tin, - nh ưng c bi t là t p trung vào qu n lý ô th sáng t o. Các khóa ào t o c n ưc thi t k nh n m nh nh ng v n gi ng nhau và khuy n khích hp tác a l nh v c và nâng cao n ng l c a ngành. Tuy nhiên, nh ng khóa ào t o này c n hưng t i nhu c u, do có s khác bi t r t rõ v n ng l c gi a các ô th . Theo nh ư h th ng xu t, các cán b a ph ươ ng có th l a ch n t m t danh sách các nhà cung ng ào t o và các khóa ào t o. i aiii aoo aooeo iaoi aa iaoo iii ư eoi eoia Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 2
  7. Các hoàn c nh m i c a ô th có ngh a là qu n lý ô th ang thay i. Các nhà qu n lý hi n nay c n m t lo t các ki n th c, t phát tri n môi tr ưng n b t ng s n. Cùng v i các ki n th c m i, c n có nh ng quan im và cách ti p c n m i, khác so v i cách ti p c n quy ho ch truy n th ng ơn ngành và t trên xu ng. ào t o Vi t Nam c n h ưng t i nhu c u, c n ưc các chính quy n kh i x ưng và xác nh nhu c u c ng nh ư các nhà cung ng ào t o, d a trên nh ng nhu c u ã ưc th hi n. Có mt s các nhà cung ng ào t o (xem danh sách trong ph n 3.2), bao g m các tr ưng i hc, các c ơ quan nhà n ưc và các nhóm t ư v n t ư nhân, có kh n ng áp ng nhu c u ào to. Mt s tr ưng i h c Vi t Nam hi n ang th c hi n các khóa ào t o và c p b ng trong l nh vc ô th , nh ưng ch y u t p trung vào các sinh viên b c i h c. Quy mô l n nh t là i h c Ki n trúc H Chí Minh và i h c Ki n trúc Hà N i v i ý nh ào t o 150 sinh viên ngành qu n lý ô th vào n m t i. VIAP n m gi nh ng ki n th c chuyên môn sâu trong l nh v c quy ho ch ô th , nh ưng t p trung vào nghiên c u và h tr k thu t h ơn là ào t o. H c vi n ào t o Cán b Qu n lý Xây dng và ô th là m t t ch c m i ưc nâng c p, và thi u kinh nghi m v qu n lý ô th ; c ơ quan này có nhi m v cung ng ào t o và nên ph i h p v i các c ơ quan nh ư VÍAP. Hi p h i các ô th Vi t Nam (ACVN) là m t t ch c khác có ti m n ng cung ng ào t o, m c dù kinh nghi m c ng nh ư ch c n ng c a hi p h i v ào t o còn h n ch . ACVN có th coi là m t ngu n thông tin trung l p và m t m ng l ưi trao i kinh nghi m. Còn có m t s các c ơ quan cung ng ào t o t ư nhân hi n ang t ch c các khóa ào t o v k thu t. Các nhóm này th ưng ph thu c vào nhu c u c th . Nâng cao n ng l c òi h i ti p thu ki n th c ưc ào t o và vi c áp d ng th c t ki n th c này phát tri n k n ng d n d n. Do v y, m c dù các chi phí và khó kh n trong vi c iu ph i, vi c ti p t c ào to t i n ơi làm vi c là t ươ ng i hi u qu . Ch t l ưng ào t o là m t v n khác c n quan tâm. Nâng cao n ng l c Vi t Nam th ưng mang tính truy n th ng, t p trung vào vi c cung c p thông tin qua các bài gi ng ho c công b tài li u. C n t p trung nhi u hơn vào vi c thi t k các ch ươ ng trình ào t o th c t , liên quan n công vi c và các d ch v h tr sau ào t o c n ưc t ng ưa vào m i khóa ào t o. Báo cáo này xu t 5 khóa h c có th t ch c cho t t c các c p chính quy n và có th ưc iu ch nh v th i l ưng ho c n i dung tùy theo t ng nhóm i t ưng. Cán b qu n lý c p trung có th l a ch n m t trong 4 khóa. Hp tác gi a các bên trong Quy ho ch và Qu n lý ô th , Quy ho ch Môi tr ưng, Quy ho ch Chi n l ưc, và Các c im và các cách ti p c n Quy ho ch ô th . ào t o cho Gi ng viên. Ch ươ ng 4 ư a ra m t l trình v i trách nhi m c a m i c ơ quan. Trong l trình này, B Xây dng ch u trách nhi m xu t các chi n l ưc m i, th ch hóa các quy nh v nâng cao n ng lc, và t ch c m t kênh nâng cao n ng l c v i các c ơ quan u ngành khác. B K ho ch và u t ư ch u trách nhi m xu t các ph ươ ng pháp quy ho ch không gian và thu th p các ngu n l c và ngân qu cho các ho t ng nâng cao n ng l c. B N i V óng vai trò h tr , ch nh và thi t l p m t c ơ s d li u nhân s ào t o v k n ng và b t th ng ch c. U ban nhân dân các a ph ươ ng s ưc giao nhi m v l p các chi n l ưc nâng cao n ng l c và thúc y c i cách v t ch c và th ch . Các tr ưng i h c có th tham gia vào quy trình ào to và c p nh t ch ươ ng trình t t c các c p. Nh ư v y các c ơ quan ào t o t ư nhân có th ưc thuê xây d ng các ho t ng dào t o và cung ng h tr k thu t khi có yêu c u. Các hi p h i chuyên môn (ví d nh ư ACVN) c ng óng vai trò t ch c các h i th o và di n àn trao i kinh nghi m. Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 3
  8. Tr ưc khi th c hi n các k ho ch Nâng cao n ng l c, c n ánh giá m t cách chi ti t các quy trình th ch . C n t ng nh n th c v s c n thi t c a nâng cao n ng l c và các c ơ quan c n ưc khuy n khích tham gia vào quá trình. Trung tâm c a quá trình này là s c n thi t ph i ph i h p ch t ch gi a các c ơ quan và xác nh nh ng c i thi n kh thi trong c u trúc qu n lý. Dù l p lu n nh ư th nào thì vi c ánh giá c ng là không th thi u trong vi c xác nh m c thành công c a các khóa ào t o và s óng góp c a các c ơ quan i v i nh ng thay i có th o l ưng uc trên th c t . 6 hành ng sau ây ưc xu t: 1. D báo ánh giá hi n tr ng là iu u tiên ph i làm khi chu n b cho m t ch ươ ng trình phát tri n n ng lc. Không ch c n phân tích b i c nh ô th hi n t i và còn ph i phân tích các xu h ưng trong tươ ng lai, ánh giá các n ng l c hi n t i, các c ơ c u t ch c và c u trúc th ch . Báo cáo này là b ưc u tiên ti p t c th o lu n v h ưng i trong th i gian t i và th ng nh t v s c n thi t c a chi n l ưc. 2. Nh n th c Các h c viên c n bi t t i sao quan im c a h , thói quen làm vi c và các quy trình ph i có s thay i. Bên c nh ó, c n c i thi n s h p tác gi a các nhà tài tr , các t ch c chính ph và các ơ n v cung ng ào t o. Do ó, c n thi t l p m t nhóm iu ph i nâng cao n ng l c. 3. Các c u trúc th ch Môi tr ưng th ch c n ưc thay i nh ư th nào, bao g m s ph i h p gi a các b khác nhau và vi c rà soát l i h th ng quy ho ch hi n t i. Bên c nh ó, c n thi t k và th c hi n m t ánh giá nhu c u ào t o. 4. C c u t ch c Hc viên ào t o Cán b Qu n lý Xây d ng và ô th có th tr thành m t ơn v quan tr ng trong vi c th c hi n các ho t ng ào t o, ph i h p v i VIAP, h c vi n chính tr H Chí Minh và có th là c DSI (B K ho ch và u t ư). Có th thi t k m t ch ươ ng trình t ng c ưng nng l c cho các t ch c này ( c bi t là AMCC) trong l nh v c qu n lý ô th l ng ghép. 5. Th c hi n, Giám sát và ánh giá Vi c ánh giá ào t o là r t quan tr ng m b o r ng các cách ti p c n m i th c s có tác ng. Vi c ánh giá có th ưc th c hi n thông qua m t ch ươ ng trình h tr k thu t (ch ươ ng trình JICA m i) ho c b ng các k ho ch hành ng trong ch ươ ng trình ào t o. Các khóa ào to c n h ưng t i nhu c u nhi u h ơn và h ưng t i th tr ưng. Thay cho vi c các t ch c tài tr cung c p các khóa ào t o, c n t p trung vào các c ơ quan cung ng ào t o m b o r ng các khóa ào t o ch t l ưng ưc t ch c mà các nhóm i t ưng có th l a ch n theo nhu cu. 6. ánh giá và T ng k t Trong kho ng 6-12 tháng, tác ng c a ào t o có th ưc o l ưng. Vi c t ng k t c ng có th ưc th c hi n b ng vi c t ch c các ch ươ ng trình tái kh i ng và tái th c hi n ch ươ ng trình m t cách th ưng xuyên (ít nh t là hàng n m). Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 4
  9. Ch ơ ng 1  Do nh ng v n v t ng tr ưng không b n v ng ang e do các thành ph c a Vi t Nam, các nhà qu n lý ô th ang i m t v i nh ng thách th c m i ngày càng tng lên mà h ch ưa ưc trang b nh ng ki n th c và k nng gi i quy t vào th i im này.  Các quy nh g n ây liên quan n ánh giá môi tr ưng chi n l ưc ang ưc áp d ng và th nghi m chu n b cho vi c th c hi n trên di n r ng.  Ti Vi t Nam, có s phân tách gi a các lo i hình quy ho ch khác nhau - quy ho ch kinh t xã h i, quy ho ch xây d ng và quy ho ch phát tri n ngành – và ưc th c hi n b i các c quan có th m quy n khác nhau, là các yu t h n ch i v i quy ho ch ô th l ng ghép.  Các h th ng giáo d c và ào t o v phát tri n ô th c n áp ng nhu c u v qu n lý ô th hi n i. Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 5
  10. 1. QU N LÝ MÔI TR ƯNG VÀ PHÁT TRI N Ô TH VI T NAM Các thành ph là ng l c cho t ng tr ưng kinh t và nh ng s thay i. Do ó, iu quan tr ng là nh ng thành ph này uc qu n lý h p lý. Vi c nh ng nhà qu n lý ô th thi u n ng lc t i m t trong nh ng n n kinh t t ng tr ưng nhanh trên th gi i s c n tr s phát tri n kinh t b n v ng. Quy ho ch và qu n lý các khu v c ô th bao g m nhi u l nh v c, v i s ch ng chéo l n nhau t ưc ch t l ưng môi trưng, hi u qu d ch v và s iu ph i th ng nh t. Vi m c ích c a báo cáo này, chúng tôi nh n th y r ng c qu n lý môi tr ưng và phát tri n ô th nhanh chóng Vi t Nam có th ưc g i chung là Qu n lý ô th . 1.1 CÁC CHÍNH SÁCH Ô TH Trong vài th p k qua, Vi t Nam ã có t c t ng tr ưng kinh t và ô th hóa nhanh. Vi t Nam cng ã ch u nh h ưng t nh ng tác ng tiêu c c c a quá trình ô th hóa nh ư t c ngh n giao thông, tai n n, cung ng các d ch v kém, ô nhi m môi tr ưng và môi tr ưng s ng b xu ng c p. Theo B Xây d ng 3, nh ng v n l n c a khu v c ô th Vi t Nam bao g m: 1. Các thành ph thi u m t c ơ s kinh t m nh làm ng l c cho phát tri n ô th , 2. S m t cân b ng ngày càng l n gi a dân s và phát tri n kinh t ; di dân làm t ng kho ng cách gi a các khu v c ô th và nông thôn. 3. Lm d ng t nông nghi p cho phát tri n ô th e d a an toàn l ươ ng th c. 4. C s h t ng ô th còn thi u và y u kém có th áp ng các tiêu chu n phát tri n ô th trong th i k công nghi p hóa, hi n i hóa. 5. Suy thoái môi tr ng , ô nhi m và tài nguyên thiên nhiên c n ki t do ô th hóa nhanh và khai thác không h p lý 6. Quy ho ch ô th không theo k p s lan t a c a ô th . Các quy ho ch thi u chi ti t và các u vào ch t l ưng cao. 7. Quan tâm ch ưa y n ki n trúc ô th và giá tr di s n v n hóa . 8. Thi u các c ơ ch huy ng v n u t cho phát tri n ô th . 9. Các k n ng, ki n th c và nh n th c v qu n lý ô th ca các chính quy n vùng và a ph ươ ng còn h n ch . 10. Các th t c hành chính r m rà và t n nhi u th i gian là rào c n i v i các ng l c phát tri n. i phó v i nh ng v n trên, các chính sách v phát tri n ô th c a chính ph ưc trình bày trong nh h ưng Quy ho ch T ng th Phát tri n ô th n n m 2020 do BXD so n th o (h ưng t i n m 2025). M c tiêu c a nh h ưng Quy ho ch là trang b cho các khu v c ô th cơ s h t ng hi n i phù h p và m t môi tr ưng lành m nh các ô th có th óng góp tích c c n s phát tri n kinh t xã h i c a c n ưc. Tuy nhiên, vi c th c hi n quy ho ch t ưc các m c tiêu là công vi c khó kh n. Theo m t s chuyên gia ưc ph ng v n, iu này là do thi u các k n ng qu n lý ô th có th gi i quy t ưc các v n li t kê trong các mc trên. ánh giá Môi tr ng Chi n l c (SEA) Là m t ph n trong Lu t Môi tr ưng ( ưc ban hành vào tháng 11 n m 2005), và Ngh nh 80/2006/ND-CP (2006), B TNMT ã ban hành Thông t ư 08 vào tháng 9 n m 2006, ư a ra nh ng h ưng d n chi ti t v vi c th c hi n ánh giá Môi tr ưng Chi n l ưc (SEA) và ánh giá Tác ng Môi tr ưng (EIA) và các quy nh khác v môi tr ưng. 3 iu ch nh nh h ưng quy ho ch t ng th phát tri n ô th n 2025. H i th o BXD 25 tháng 4 n m 2008 Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 6
  11. Vi c áp d ng SEA là m t quy trình b t bu c trong vi c l p, th m nh và phê duy t các d án phát tri n. Trong khi vi c l p m t báo cáo SEA ph i ưc th c hi n cho các quy ho ch xây dng và quy ho ch kinh t xã h i, SEA th ưng không ưc l ng ghép vào quy trình này. C D án Qu n lý Môi tr ưng B n vng và Qu n lý t ai (SEMLA) c ng nh ư H p tác Phát tri n Vi t Nam – an M ch v Môi tr ưng (DCE), H p ph n Phát tri n b n v ng v môi tr ưng t i các khu v c ô th nghèo (SDU), u ang h tr B Xây d ng và B TNMT trong vi c phát tri n c hai công c này trong các quy trình qu n lý. B TNMT ã ban hành m t ngh nh v SEA, và d án SEMLA ang làm m t th nghi m v SEA m t s khu v c. H p ph n SDU ang so n th o các hưng d n SEA cho khu v c xây dng ô th d a trên khung SEA c a B TNMT. Các h ưng d n SEA này có th ưc chính th c thông qua trong B Xây d ng và có th tr thành m t ph n c a Lu t Quy ho ch ô th mi d ki n ưc ban hành vào cu i n m nay. B TNMT và nh ng nhà tài tr khác nhau (GTZ, DANIDA, SIDA) hi n ang tài tr cho Ch ươ ng trình ào t o cho các gi ng viên các ngành khác nhau v SEA. H p ph n SDU có th l ng ghép v i ch ươ ng trình này, nh ưng v n này ch ưa uc quy t nh. H p ph n SDU cu i cùng s th c hi n m t khóa ào t o v H ưng d n SEA cho các bên liên quan. 1.2 QUY HO CH PHÁT TRI N Vi t Nam, quy ho ch là m t quy trình t trên xu ng. Có ba lo i hình quy ho ch liên quan n các khu v c ô th . T t c các quy ho ch này bao g m 3 giai on: Chi n l ưc (15-20 n m), quy ho ch t ng th (10 n m), và k ho ch (5 n m). quy ho ch phát tri n kinh t xã h i; quy ho ch xây d ng (còn ưc g i là quy ho ch không gian); và quy ho ch phát tri n ngành. Quy ho ch Phát tri n Kinh t xã h i ưc l p b i B K ho ch và u t ư, các c ơ quan tr c thu c c p t nh và huy n và bao g m các m c tiêu phát tri n kinh t xã h i và m t nh h ưng phát tri n ngành. Quy ho ch (không gian) xây d ng, là trách nhi m c a BXD, m t khác th hi n xu t v t ch c không gian s d ng t và c ơ s h t ng cho m t t nh, thành ph , huy n ho c m t khu v c phát tri n. B Xây d ng và các S Ki n trúc Quy ho ch (S xây d ng nh ng n ơi ch ưa có S Ki n trúc Quy ho ch) c p t nh/thành ph là các tác nhân ch ch t ch u trách nhi m qu n lý nhà nưc v xây d ng và quy ho ch phát tri n ô th , nhà , ki n trúc, phát tri n c ơ s h t ng k thu t và các d ch v công c ng có liên quan. Các quy ho ch phát tri n ngành ưc l p b i các b t ươ ng ng và các s i v i m i ngành. Trong khi quy ho ch phát tri n kinh t xã h i gi ng nh ư chi c ô bao trùm lên các quy ho ch khác, v n còn có nh ng cu c tranh lu n v làm th nào nó có th l ng ghép m t cách hi u qu và mang tính ch t quy t nh i v i các lo i hình quy ho ch khác. Th ươ ng thì các quy ho ch này ưc l p tách bi t v i nhau, d n n s l n l n và m t m c nào ó; các quy ho ch có s ch ng chéo v qu n lý t ai, quy ho ch h t ng, b o v môi tr ưng, quy ho ch kinh t xã hi và ngân sách. 1.3 QU N LÝ Ô TH Qu n lý ô th l ng ghép hi n i là t ươ ng i m i m v i các khu v c ô th Vi t Nam. iu này m t ph n là do h th ng hành chính, m t ph n là do thi u nhân l c ưc ào t o y nh ư mô t trên. Theo truy n th ng, quy ho ch ô th ưc coi là công vi c ơn ngành và t trên xu ng, ưc th c hi n b i các ngành khác nhau và h u nh ư không có s tham gia c a các nhóm khác, r t ít s iu ph i gi a các s ban ngành và không quan tâm n các v n kinh t xã h i và môi tr ưng. Trên th c t , qu n lý ô th ưc h u h t các t ch c c a chính ph hi u nh ư m t t p h p các th t c hành chính, th c thi các quy nh và ki m soát các hành Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 7
  12. ng. iu này trái ng ưc v i th c t và cách ti p c n ưc qu c t công nh n theo ó, quy ho ch ô th là m t công c a ngành và linh ho t thúc y phát tri n ô th . Do cách ti p c n truy n th ng và nh n th c mu n v qu n lý ô th , các nhà qu n lý ô th c a Vi t Nam không có n ng l c qu n lý y s t ng tr ưng nhanh chóng c a các trung tâm ô th t i Vi t Nam. Nhi u ng ưi trong s h không ưc ào t o úng chuyên ngành làm vi c. N u có, thì h h c v thi t k ô th , ki n trúc ho c m t cách ti p c n quy ho ch ô th ơ n ngành truy n th ng. Mc dù ã có nh ng thay i nh ưng thay i v hành chính và t ch c là tiên quy t c i thi n qu n lý ô th hi n i và c n g n li n v i m t l c l ưng lao ng có n ng l c h ơn và làm vi c hi u qu h ơn. Mt câu h i quan tr ng v nâng cao n ng l c là li u môi tr ưng làm vi c c a công ch c ã s n sàng ti p nh n các cách ti p c n m i hay ch ưa. M t khác, nâng cao n ng lc có th d n n s thay i trong suy ngh và quan im v quy ho ch và qu n lý ô th . Trong b t k tr ưng h p nào, các n l c nâng cao n ng l c cn ưc th c hi n theo tháp ào to mà trong ó, các nhà lãnh o u nh n th c ưc v nh ng thay i c n thi t và các lãnh o có th h c h i (tóm t t) v các n i dung nh ư các nhân viên c a h ã h c. iu này s khi n cho h c viên áp d ng các ki n th c ã h c m t cách d dàng h ơn. 1.4 DI N ÀN TH O LU N NÂNG CAO N NG L C Mt s i tác phát tri n qu c t g n ây ã ánh giá các n l c nâng cao n ng l c c a h và t các báo cáo c a h , có th k t lu n r ng phát tri n n ng l c là y u t h n ch nh t trong s h tr c a các nhà tài tr . 4 Trong nh ng n m v a qua, c ơ quan Nghiên c u c a Ngân hàng Th gi i ã tr giúp Vi t Nam trong vi c th nghi m m t khóa ào t o v Qu n lý Môi tr ưng và Phát tri n ô th cho các lãnh o Thành ph và các nhà quy ho ch ô th . Ba khóa ào t o ã ưc t ch c à N ng (tháng 11 n m 2006), Hà N i (Tháng 5 n m 2007) và V ng Tàu (cho vùng TP.HCM vào tháng 6 nm 2007) cho các h c viên t các t nh lân c n. Các h c viên ã tích c c xu t vi c ào t o sâu h ơn cho lãnh o các thành ph và các cán b ươ ng nhi m di n r ng h ơn. Vi n nghiên c u c a Ngân hàng Th gi i ã có sáng ki n thi t l p m t di n àn th o lu n v nâng cao n ng l c qu n lý môi tr ưng ô th Vi t Nam. Thay m t cho vi n nghiên c u c a Ngân hàng Th gi i, Urban Solutions ã ph ng v n các i di n t nh ng c ơ quan nhà n ưc, các nhà tài tr , các c ơ quan ào t o và nh ng nhà lãnh o thành ph (xem danh sách c th trong ph l c I). Ngoài các cu c ph ng v n, m t s các báo cáo ánh giá Nhu c u ào t o (TNA) ã ưc rà soát. Nh ng ng ưi ã tham gia vào vi c l p các báo cáo này nh t trí r ng ch ưa có báo cáo nào th hi n nhu c u th c s trên toàn qu c v nâng cao n ng l c phát tri n ô th và v n c n ph i thi t k và th c hi n m t ánh giá Nhu c u ào t o t ng h p trong l nh vc này. 4 Các tài li u tham kh o bao g m: Báo cáo c a IED v S dng ào t o nh m Nâng cao n ng l c cho Phát tri n, 2008. OECD M ng l ưi U ban H tr Phát tri n Chính quy n ô th , i m t v i thách th c Nâng cao n ng l c: bài h c kinh nghi m và các th c ti n t t (2005); DANIDA, “Rà soát các khu v c, h tr ch ươ ng trình và các hành ng can thi p c a an M ch” (2003); Báo cáo v Hi u qu Phát tri n c a UNDP n m 2003 và C i cách H p tác k thu t cho Nghiên c u Phát tri n N ng l c (2001-2003). “T ng c ưng n ng l c khu v c công: Rà soát l i các nghiên c u” Ban ánh giá Ho t ng, Ngân hàng Th gi i (2003); Williams và các c ng s l. “T m nhìn cho H p tác k thu t trong t ươ ng lai trong H th ng Phát tri n Qu c t ,” London: Oxford Policy Management (2003); SIDA, “Các ph ươ ng pháp nâng cao n ng lc” (2002). Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 8
  13. Ch ơ ng 2. 1. ào t o k t h p th ưng khó kh n do s phân chia các n v tr c thu c b và thi u s h p tác gi a các c quan 2. Có 4 nhóm i t ưng chính trong ào t o: Ch t ch và Phó ch tch, các Giám c, các nhà qu n lý và i ng th ư ký. 3. Các khóa ào t o c n t p trung vào các cách ti p c n qu n lý ô th sáng t o và các k n ng chung h n là các th t c và quy nh v hành chính. 4. Các ch chính là quy ho ch chi n l ưc, qu n lý ô th t ng hp, chi n l ưc phát tri n ô th và quy ho ch có s tham gia ca các bên liên quan 5. Hi n tr ng khác nhau c a các thành ph d n n nhu c u v mt lo t các c quan ào t o và các thi t k khóa h c khác nhau. Các khóa ào t o c n ưc thi t k h ưng t i nhu c u và th tr ưng. Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 9
  14. 2. CN NÂNG CAO N NG L C CHO NH NG AI? KHÍA C NH C U? Vi t c ô th hóa 28% và s p t i lên t i 33%, Vi t Nam ã có 729 ô th ưc phân thành 5 cp và Hà N i, TP. HCM (là hai ô th c bi t). M c dù không có s li u ho c các cu c iu tra tr ưc ây nh ưng có th th y rõ trong su t quá trình th o lu n là ô th hóa nhanh và s thi u ht ngu n nhân l c ã d n n m t nhu c u r t l n v nâng cao n ng l c các c p. Các cán b ưc ph ng v n th ng nh t r ng nâng cao n ng l c ch h n ch cho m t nhóm nh ng nhà quy ho ch m t c p nh t nh, có nguy c ơ là ki n th c thu ưc s ch có ích cho nhóm i t ưng này. Phát tri n òi h i m t cách ti p c n a ngành bao g m nhi u b và s khác nhau. Nh ng quy t nh cu i cùng th ưng ưc th c ưa ra b i các chính tr gia trong khi công vi c th c t l i ưc th c hi n b i i ng các cán b k thu t các t ch c t i a ph ươ ng. Do ó, cn phát tri n n ng l c m i c p và trong các ngành c c p qu c gia nh ưng ch y u t p trung vào c p chính quy n a ph ươ ng. c tính v s l ưng các công ch c ưc ào t o c p a ph ươ ng ưc trình bày trong b ng 1. M c dù có nhu c u nâng cao n ng l c ca khu v c t ư nhân và c ng ng, nh ưng nhi m v này s t p trung vào ào t o cho kh i nhà nưc. Bng 1: Nhóm i t ng ti m n ng chính quy n a ph ng (c p t nh và qu n/huy n, tr các ô th lo i 5) Các ô th / Lo i Tnh Tnh Tnh Qu n/ Qu n/ Qu n/ Tng huy n huy n huy n (phó) Các Nhân (Phó) Các nhà Nhân Ch giám viên th ư Ch t ch qu n lý viên th ư tch c ký ký Hà N i và TP HCM 12 38 12 114 228 152 556 (2) Lo i 1 (4) 12 76 12 117 234 78 529 Tng lo i c bi t và 24 114 24 231 462 230 1085 lo i 1 Lo i 2 (13) 39 78 39 156 Lo i 3 (37) 74 222 74 370 Lo i 4 (39) 78 117 78 273 Tng lo i 2-4 191 417 191 799 Tng các ô th (95) 24 114 24 422 879 421 1884 Các khóa h c/h i 1 6 1 21 44 21 94 th o (1) TP HCM (24 qu n), Hà N i (14), H i Phòng (15), à N ng (8), Th a Thiên Hu (8), C n Th ơ (8) (2) c tính là các ô th lo i II n IV b n thân ã là các qu n/huy n và không chia nh h ơn n a Bên c nh các v n qu n lý ô th nói chung, các cán b ưc ph ng v n c ng nh n m nh s cn thi t ưc h tr v các v n k thu t nh ư ch t th i, n ưc, giao thông. Tuy nhiên, nh ng vn này ch ưa uc bao g m trong t rà soát này vì n m ngoài ph m vi nghiên c u. Ti th i im này, ch ưa có nhi u m i quan tâm v các v n nh ư qu n lý tài chính và tài chính ô th m c dù d ưng nh ư c ng có nhu c u ào t o trong các l nh v c này. Ngo i tr ào t o th ưng xuyên v các quy nh c a chính ph (do c ơ quan ào t o c a B Tài chính cung ng) báo cáo này không c p n b t k n l c c bi t nào v nâng cao n ng l c trong l nh v c ô th ho c tài chính ô th . V l nh v c qu n lý ô th , a s th ng nh t r ng các nhóm i tưng (2.1-2.4) không hi u ho c hi u r t ít v nh ng n i dung trong b ng 2 và do ó, c n t p trung vào các n i dung này. Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 10
  15. Bng 2. Các n i dung ào t o Các n i 1. Có m t nhu c u b c thi t i v i ào t o v quy ho ch chi n l ưc, không ch trong dung ng n h n và còn trong gi i on 15 n m ho c lâu h ơn n a. 2. Lng ghép các n i dung kinh t , xã h i và môi tr ưng trong qu n lý ô th l ng ghép , a l nh v c và a ngành. 3. Chi n l ưc Phát tri n ô th trong nhi u tr ưng h p ưc ánh giá là m t công c hu ích cho các ô th . Công c này ã ưc m t s nhà tài tr th nghi m (bao gm Ngân hàng Th gi i) Vi t Nam v i s ch o c a B K ho ch và u t ư. 4. Khu vc nhà n ưc c n áp d ng cách ti p c n có s tham gia c a các bên liên quan, cn thi t ph i nâng cao n ng l c và i tho i v nh ng v n nh ư hp tác v i khu vc t ư nhân và c ng ng trong l nh v c quy ho ch và qu n lý ô th . 2.1 H TH NG TÍN CH VÀ CH T L ƯNG ÀO T O Các cán b khu v c nhà n ưc ưc ào t o th ưng xuyên theo chu trình nâng cao chuyên môn t i H c Vi n Hành chính qu c gia (NAPA) c p trung ươ ng i v i các cán b cao c p và các c ơ quan a ph ươ ng i v i nh ng cán b m i b t u làm vi c hoc trung c p. Quy trình này là b t bu c có th ưc th ng ch c và t ng l ươ ng. Tuy nhiên, ch ươ ng trình ào t o t p trung vào gi i thi u các th t c hành chính công và các quy nh mà không trang b cho các cán b nh ng ph ươ ng pháp, k n ng và các công c ng d ng trong qu n lý hi n i và có r t ít nh ng s liên h i v i qu n lý ô th . Nh ng k t qu t ươ ng t c ng ưc xác nh t i các ơ n v tr c thu c B K ho ch u t ư, B Tài nguyên Môi tr ưng và các b liên quan. Bu i th o lu n v i B N i V không l i n t ưng r ng h th ng ch ng ch và m t ph n c a h th ng ưc th ng ch c s ưc áp d ng trong th i gian t i. Ch t l ưng ào t o là m t v n khác c n quan tâm. Nâng cao n ng l c Vi t Nam v n mang tính truy n th ng, t p trung vào vi c cung c p thông tin qua các bài gi ng ho c ph bi n tài li u. Quá trình ào t o này ch y u ưc thúc y b i m t nhu c u quá l n, d n n vi c tp trung vào s l ưng h ơn là ch t l ưng. Mt báo cáo g n ây (2008) ca Nhóm chuyên gia c l p thu c Ngân hang Th gi i v S d ng ào t o nh m Nâng cao n ng l c cho Phát tri n, mt ánh giá v các ào t o theo D án c a Ngân hang Th gi i và Vi n Nghiên c u thu c Ngân hàng Th gi i cho r ng hu h t các ào t o mà Ngân hàng tài tr u d n n k t qu là vi c t h c c a m i h c viên, nh ưng c i thi n n ng l c c a các c ơ quan i tác và các t ch c nh m t ưc các m c tiêu phát tri n trong kho ng m t n a s th i gian. 2.2 CP QU C GIA Theo m t cu c iu tra g n ây, ch 15% các nhà qu n lý ô th c a chính ph ưc ào t o ti các tr ưng i h c ho c các tr ưng ào t o có chuyên môn liên quan n ô th nh ư quy ho ch ô th , xây d ng, qu n lý t ai và tài chính ô th 5. Chính ph nh n th c ưc nh ng vn này và Pháp l nh s 9 c a Th t ưng ban hành vào ngày 28 tháng 2 n m 2008 quy nh r ng các b (BXD, B N i v ) và các thành ph tr c thu c trung ươ ng (t nh) và th m chí khu v c t ư nhân c ng c n t p trung vào nâng cao n ng l c cho các cán b làm vi c trong l nh vc quy ho ch và qu n lý phát tri n ô th . Theo Ngh nh (s 17) ưc phê duy t g n ây, B Xây d ng s nh n nhi u trách nhi m h ơn v Phát tri n ô th . Tuy v y, chính ph Vi t Nam ang tách bi t gi a xây d ng ô th /quy ho ch không gian (B Xây d ng) và quy ho ch kinh t xã h i (B K ho ch u t ư). Các n l c 5 GS. Nguy n H u D ng (Tr ưng i h c Ki n trúc Hà N i) – Bài trình bày v ngu n nhân l c qu n lý ô th nh m áp ng yêu c u phát tri n b n v ng – H i th o c a BXD ngày 22 tháng 4 n ml 2008 Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 11
  16. nâng cao n ng l c trong l nh v c qu n lý ô th do ó ch ưa ưc t p trung, khi n cho nh ng nhi m v v nâng cao n ng l c trong t ươ ng lai ngày càng ph c t p. Cc Phát tri n ô th m i ưc thành l p. Khi C c i vào ho t ng v i t t c nh ng ch c nng c a mình, các nhân viên c a C c c n ph i ưc ào t o sâu trong l nh v c qu n lý ô th lng ghép hi n i m b o r ng t t c các chuyên gia u “nói m t ngôn ng chung” (ph i hp n ý) và ưc chu n b cho vai trò trong t ươ ng lai là t ư v n v chính sách cho chính ph . ào t o này c n ưc k t h p v i vi c phát tri n m t k ho ch chi n l ưc cho C c, xác nh vai trò c a C c trong t ươ ng lai. Cùng v i các cán b c a Vi n Ki n trúc, Quy ho ch ô th và Nông thôn 6, các chuyên gia ô th này c n tham gia m t khóa ào t o cho các gi ng viên nh m ph bi n thông tin r ng rãi h ơn n các chính quy n a ph ươ ng. Các nhân viên khác trong B Xây d ng và B K ho ch và u t ư làm công vi c liên quan n phát tri n ô th có th c n ưc ào t o trong l nh v c qu n lý ô th l ng ghép hi n i (bao gm các v n k thu t, kinh t , xã h i và môi tr ưng). iu này cho phép các chuyên gia ô th chuy n t các chuyên gia quy ho ch ô th ơn ngành thành nh ng nhà qu n lý ô th hi n i h ơn. Nhóm này s l a ch n các khóa ào t o (xem ch ươ ng 4) d a trên nhu c u c a h . Cu i cùng, có m t nhóm nh ng nhân viên c a B (ch y u là các b liên quan nh ư B K ho ch và u t ư, B Nông Nghi p và Phát tri n Nông thôn, B Tài nguyên Môi tr ưng, B Lao ng và Th ươ ng binh xã h i và B Giao thông V n t i), nh ng ng ưi không tr c ti p ho c th ưng xuyên làm công vi c liên quan n phát tri n ô th nh ưng có l i ích l n t vi c ào t o trong l nh v c qu n lý ô th l ng ghép. ào t o cho các cá nhân c p qu c gia không ch c n t p trung ch y u vào vi c gi i thi u nh ng thay i trong quan im làm vi c, t ư duy, và nh ng k n ng phi k thu t khác mà còn là nh ng cách ti p c n m i và sáng t o v qu n lý ô th . Bng 3. Nhóm i t ng c p qu c gia và các nhu c u ào t o Nhóm i t ng S l ng c tính Các nhu c u Khóa ào t o Nhân viên C c Phát tri n ô • 20-25 • ào t o c p t c v Mt s khóa ào t o 3- th và m t s nhân viên c a qu n lý ô th l ng 5 ngày VIAP ghép • ào t o cho gi ng viên Nhân viên BXD, BKH T • 50 • Khóa ào t o v Khóa ào t o 3-5 ngày qu n lý ô th Các nhân viên khác c a b • 100 • Gi i thi u v qu n Gi i thi u 1 ngày lý ô th CP T NH Hin nay Vi t Nam, Chính ph ch ưa thi t l p chính sách Nâng cao n ng l c d a trên nhu c u các c p trong khu v c d ch v công. Nh ng n l c c a D án Qu n lý Môi tr ưng và Qu n lý t ai b n v ng (SEMLA) nh m l ng ghép các ho t ng nâng cao n ng l c vào trong các k ho ch phát tri n ngu n nhân l c c a các s v môi tr ưng c p t nh (S Tài nguyên và Môi tr ưng). Mc dù t p trung r t nhi u vào S Tài nguyên và Môi tr ưng, c n tìm ki m nhi u h ơn kh n ng phát tri n nh ng chi n l ưc ngu n nhân l c c a t nh th hi n các nhu c u và ngu n lc ph c v nâng cao n ng l c trong m i l nh v c (bao g m phát tri n ô th ). 6 VIAP tr ưc ây là NIURP và m i thay i tên Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 12
  17. Theo d li u iu tra c a ACVN vào n m 2006 7, t i 49 thành ph và t nh, có th th y rõ r ng ch m t thành ph /t nh có ngu n nhân l c áp ng nhu c u v qu n lý ô th . 48 t nh/thành ph còn l i thi u ngu n l c, trong s ó 18 t nh/thành ph thi u ngu n nhân l c tr m tr ng. Trong các cuc th o lu n v i các bên liên quan, b n nhóm sau ây ã ưc xác nh c p tnh là có nhu c u b c thi t nh t v nâng cao n ng l c: 1. Nh ng nhà lãnh o và nh ng nhà ra quy t nh (ch t ch và phó ch t ch) 2. Các giám c (và phó giám c) các s c p t nh 3. Tr ưng (phó) các phòng ban c p t nh 4. i ng th ư ký c a các nhà lãnh o m i t nh/huy n 2.3.1 Các nhà lãnh o và nh ng ng i ra quy t nh (ch t ch và phó ch t ch) Ch t ch và Phó ch t ch UBND hàu h t có các chuyên môn khác nhau. H là nh ng chính tr gia và th ưng không hi u nhi u v c ơ ch ho t ng c a các thành ph hi n i. H u nh ư h không bi t v nh ng v n quan tr ng t i các thành ph l n khác nh ư s tham gia trong quy ho h, quy ho ch l ng ghép, qu n lý môi tr ưng, quy ho ch chi n l ưc và các chi n l ưc phát tri n ô th . H c n ưc c p nh t thông tin và nh n th c ưc v quá trình phát tri n thông qua các ph ươ ng ti n nh ư các h i ngh , h i th o ng n8. Do các nhà lãnh o Vi t Nam th ưng có l ch làm vi c r t kín, nên ch t l ưng, vi c t ch c th c hi n và gi y m i các h i th o này là r t quan tr ng. Ch khi h i th o c p cao nh t ưc th c hi n, nh ng nhà lãnh o m i n, t t nh t là hi th o do c p cao nh t m i tham d (Th t ưng Chính ph hay B tr ưng), ưc th c hi n vi nh ng c ơ quan ào t o hàng u (n u có các gi ng viên qu c t thì càng t t). M t ph ươ ng án n a là t ch c các cu c tham quan du l ch n ưc ngoài và bao g m m t h i th o ào t o kéo dài t 1-2 ngày. Nên t ch c h i ngh ng n ( trong kho ng t 1-2 ngày) cho i t ưng này v nh ng ki n th c chung v quá trình ho t ng c a các thành ph và làm th nào qu n lý các thành ph theo cách b n v ng. Nh ng h i ngh này c n t p trung vào vi c trao i kinh nghi m và gi i thi u nh ng cách ti p c n và các quan im m i. Vi c xây d ng các nghiên c u im làm c ơ s th o lu n s r t h u ích. 2.3.2 Các giám c (phó giám c) các s tr c thu c t nh Nhóm i t ưng th hai c n ưc nâng cao n ng l c là các giám c s nh ư S Ki n trúc Quy ho ch, S XD, S K ho ch và u t ư, S TNMT, S GTCC, S NN&PTNT. Nhóm này th ưng có chuyên môn sâu h ơn v phát tri n ô th h ơn các lãnh o các t nh/thành nh ưng ki n th c c a h th ưng mang m tính ch t ơn ngành và theo cách ti p c n truy n th ng t trên xu ng, không phù h p v i s phát tri n nhanh chóng c p thành ph . Nhóm này c n nh n th c ưc v nh ng s phát tri n m i nh t và c ng hi u nhi u h ơn v công vi c mà các nhân viên c a h th c hi n (nh ng ngu i c ng ưc ào t o v các n i dung t ươ ng t (xem ph n ti p theo). Các ho t ng ào t o cho nhóm cán b này c n ph i r t c th và ưc k t hp v i các k n ng và công c thích h p. 2.3.3 Tr ng (Phó) các phòng c p t nh 7 Ph ng v n TS. Nguy n Lân, T ng Th ư ký Hi p h i các ô th Vi t Nam và TS. Nguy n T L ng, Tr ưng khoa Qu n lý ô th - i h c Ki n trúc Hà N i, trên trang web http.Viet Namnet.vn vào ngày 20 tháng 3 n m 2008. ưng h p này, thu t ng là r t quan tr ng, c bi t khi d ch ra ti ng Vit a a a ưng h p ó, m t h i th o là phù h p h ơn Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 13
  18. Qua các cu c th o lu n, có th th y rõ r ng nhóm này là nhóm có ki n th c c p nh t nh t và sâu s c nh t v quy ho ch ô th l ng ghép hi n i. Tuy nhiên, có c ơ h i c p nh t nh ng cách ti p c n m i và sáng t o trong m t khóa b i d ưng cho c nhóm. Hơn n a, mt s ng ưi trong b n h có th c m th y r ng h c n nhi u ki n th c sâu h ơn v qu n lý ô th l ng ghép ho c h c n ki n th c v m t trong các v n chuyên sâu h ơn v k thu t nh ư qu n lý n ưc th i, qu n lý giao thông Khóa b i d ưng t p trung ch y u vào vi c trao i kinh nghi m gi a các thành viên trong nhóm và ư a ra nh ng ví d trên th gi i. Lý t ưng nh t là khóa b i dưng này có th ưc k t h p v i vi c ào t o th c t trong công vi c. i v i nh ng ng ưi c m th y r ng h c n ki n th c sâu h ơn v qu n lý ô th l ng ghép, h có th tham gia vào các khóa ào t o v i các ng nghi p c a h c p qu n. c p này, m t khóa ào t o mang tính th c t và th c hành s ưc xây d ng. 2.3.4 Các nhân viên th ký c a lãnh o Mt nhóm th ba ang làm vi c d ưi quy n c a ch t ch và các phó ch t ch là nh ng tr lý ho c các chuyên gia v i nh ng chuyên môn khác nhau nh ư kinh t và tài chính, xây d ng và quy ho ch, xã h i và v n hóa. Các t trình và xu t ưc các s ban ngành n p th ưng ưc nhóm này thông qua tr ưc khi ưc ưa t i ch t ch ho c phó ch t ch ưa ra quy t nh cu i cùng. Các s th ưng xuyên phàn nàn v các th th c kéo dài, nh ng s hi u l m và nh ng s can thi p c a các nhóm này vào l nh v c chuyên môn c a h . Do ó, ào t o cho các tr lý này là r t quan tr ng các s và các tr lý có th hi u và h tr l n nhau. Nhóm này nên tham gia cùng nhóm trên trong các khóa b i d ưng. Không ch các n i dung ào to gi ng nhau mà s r t t t n u c hai nhóm có th nói và hi u ngôn ng c a nhau m t cách tt h ơn. Bng 4. Nhóm i t ng c p T nh và các Nhu c u ào t o Nhóm i t ng S l ng c tính Các nhu c u Khóa ào t o Các nhà lãnh o • 24 • Các thành ph ho t ng nh ư Khóa ào t o và h i th o thành ph th nào 1-2 ngày Giám c các s • 114 • Nh ng cách ti p c n m i trong Khóa ào t o và h i th o qu n lý ô th 3-5 ngày Các tr ưng phòng • 24 • Qu n lý ô th l ng ghép Các khóa ào t o ng n, và các nhân viên th ư • Trao i kinh nghi m và các nghiên c u im h tr ký tr ưng h p nghiên c u (qu c công vi c th c t (CDS) t) • Các chi n l ưc phát tri n thành ph CP QU N/HUY N Mi t nh ưc chia thành các qu n và thông th ưng ( c bi t là các thành ph nh h ơn), các ranh gi i c a qu n là các ranh gi i c a thành ph và hành chính qu n là hành chính thành ph . U ban nhân dân c p qu n và ph ưng (c p d ưi qu n) là các c p hành chính hàng ngày gi i quy t các v n v ô th trong lãnh th . phát tri n ô th , th ưng có hai phòng ưc thi t lp, m t phòng ch u trách nhi m v xây d ng và phát tri n ô th và phòng khác ch u trách nhi m v môi tr ưng và tài nguyên thiên nhiên. T i các thành ph /t nh nh h ơn, các phòng này có th ưc k t h p làm m t. M t s ban qu n lý và giám sát các ho t ng ô th ưc thi t lp t i m i u ban nhân dân ph ưng. Nói chung, n ng l c c p qu n r t y u kém. Các nhóm sau ho t ng c p qu n: 1. Ch t ch, Phó ch t ch UBND qu n 2. Tr ưng các phòng ban Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 14
  19. 3. Nhân viên th ư ký t i v n phòng c a Ch t ch 4. Các nhân viên liên quan c p ph ưng/xã Nâng cao n ng l c cho các nhóm 1-3 có th t ươ ng t nh ư nâng cao n ng l c các nhóm này cp t nh. Tuy nhiên, c p ph ưng/xã, g n nh ư không có các nhà quy ho ch ô th và n ng l c ca nhân viên r t h n ch . Hi n t i, các cán b này không nên là ưu tiên chính. Bng 5. Nhóm i t ng c p qu n/huy n và các nhu c u ào t o Nhóm i t ng S l ng d ki n Các nhu c u Khóa ào t o Lãnh o thành ph (ch • 422 (231 cho các ô • Các thành ph ho t Khóa ào t o và các tch và phó ch t ch) c p th lo i 1 và Hà N i ng nh ư th nào hi th o kéo dài 1-2 qu n/huy n /TP.HCM và 191cho ngày các ô th lo i 2 - 4) Tr ưng các phòng ban và • 879 (462 cho các • Qu n lý ô th t ng Mt s khóa ào t o nhân viên th ư ký ô th lo i 1 +) và hp ng n, xây d ng 417 cho các ô th • Trao i kinh nghi m nghiên c u im h lo i 2-4) và các nghiên c u tr th c hành im qu c t • Chi n l ưc phát tri n ô th Nhân viên c p ph ưng • 421 (230 cho các ô • Qu n lý ô th t ng Mt s khóa ào t o th lo i 1 + và 191 hp ng n, xây d ng cho các ô th lo i 2- • Trao i kinh nghi m nghiên c u im h 4) và các nghiên c u tr th c hành (CDS) im qu c t • Chi n l ưc phát tri n ô th IU PH I Mc dù ào t o cho các nhóm i t ưng có th khác nhau v th i gian, n i dung c th và nh ng c ơ quan cung ng ào t o, ch ào t o có th gi ng nhau. iu này có th t o ra mt h th ng ào t o t trên xu ng m b o r ng t t c các c p trong m t t ch c, ngành ho c chính ph s hi u rõ h ơn v nh ng n i dung liên quan. iu này s gi m t i a nguy c ơ các chuyên gi n p các b n quy ho ch ho c gi i thi u các ý t ưng mà c p trên c a h không hi u. iu ph i các n l c v nâng cao n ng l c là r t quan tr ng. Gi ng nh ư nh ng qu c gia châu Á khác, Vi t Nam có nguy c ơ ào t o không hi u qu cho các chính quy n a ph ươ ng do ch có mt s nhóm i t ưng nh t nh ưc ào t o nhi u l n v nh ng n i dung do các c ơ quan bên ngoài xác nh. Vi t Nam, các nhà tài tr ã th hi n s c n thi t ph i iu ph i nh ng n l c nâng cao n ng l c và m t c ơ s d li u v nh ng c ơ quan nào c n tham gia vào các ho t ng ào t o nào. Do quan im ơn ngành ngành v quy ho ch ô th Vi t Nam, c n n l c t ch c các khóa ào t o mang tính a ngành càng nhi u càng t t. C c p qu c gia l n c p t nh, các h c viên cn n t các b , s ban ngành khác nhau và trao i kinh nghi m hi u rõ h ơn v nh ng vn trong các ngành khác và thúc y làm vi c theo m ng l ưi. Quan h h p tác bên trong B Xây d ng có th ưc thi t l p gi a C c Phát tri n ô th m i thành l p, VIAP and AMCC. Hp tác gi a các b d ưng nh ư ph c t p h ơn. Các t ch c tài tr có th giúp b ng cách t ch c các di n àn th ưng xuyên và/ho c các h i ngh n a n m/l n mà t i ó, các nhà tài tr , các c ơ quan cung ng ào t o, các t ch c chính ph có th g p và th o lu n v ti n , ho t ng và các n l c. Vi c ch trì các h i th o có th là luân phiên gi a các t ch c. Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 15
  20. HƯNG T I CÁCH TI P C N THEO NHU C U TH TR ƯNG Nng l c c a m i chính quy n ô th là khác nhau c ng nh ư n ng l c c a m i cán b . Có th có tr ưng h p giám c s ban ngành có ít ki n th c và hi u bi t v phát tri n ô th h ơn là các nhân viên c a h . Cng có tr ưng h p các ng nghi p làm cùng trong m t s ban ngành có chuyên môn và kinh nghi m r t khác nhau. H ơn th n a, chúng tôi quan sát th y s khác bi t v n ng l c gi a các ô th khác nhau, mc dù các ô th này có th thu c cùng m t lo i: ví d nh ư Hà N i và TP. H Chí Minh ho c gi a H i Phòng và C n Th ơ. Trong khi ó, các nhà tài tr l i có xu h ưng t ch c các khóa ào t o mi n phí v các ch mà h ngh r ng các c ơ quan tr c thu c các b và chính quy n a ph ươ ng c n trang b ki n th ưc thêm. iu này th ưng uc ch p nh n m t cách d dàng (không ai t ch i m t “b a n mi n phí”). Nhu c u th c s do ó r t khó xác nh ưc. Do v y, chúng tôi cho r ng các gi i pháp nâng cao n ng l c không ơn gi n là t ch c các khóa ào t o chung chung cho t t c các chính quy n a ph ươ ng, ngay c khi có s phân bi t gi a các c p ô th khác nhau. Thay cho vi c ti p c n h ưng t i m t cung thì t t h ơn là ti p cn h ưng t i m t c u. iu này có ngh a là, thay cho vi c t ch c các khóa ào t o mi n phí cho các b ngành và chính quy n a ph ươ ng và ngh h tham gia, c n khuy n khích và h tr các c ơ quan cung ng ào t o phát tri n các khóa v Qu n lý ô th (t ươ ng t nh ư các khóa ào t o ưc xu t trong ch ươ ng 4, khóa 0-5) và ngh các cán b chính quy n a ph ươ ng l a ch n tham gia vào 1 (ho c nhi u h ơn) các khóa ào t o do các c ơ quan cung ng ào t o khác nhau th c hi n. Bên c nh ó, các b và chính quy n a ph ươ ng cn ánh giá các nhu c u ào t o n i b và lp Chi n l ưc Nâng cao N ng l c nh ư m t ph n c a các chi n l ưc phát tri n ngu n nhân lc. Các nhà tài tr c n h tr trong vi c l p các k ho ch phát tri n ngu n nhân l c, trong ó th hi n rõ nhu c u c a a ph ươ ng và cho th y li u chính quy n a ph ươ ng c n các l p ào to, các t t p hu n theo yêu c u hay ào t o t i n ơi làm vi c. iu này có ngh a là các nhà tài tr và chính ph không ch ph i h tr cho các c ơ quan ào to xây d ng các khóa ào t o có liên quan và có ch t l ưng cao mà còn c n h tr trong vi c thi t l p và chu c p tài chính cho nhu c u ào t o (thông qua m t h th ng các chi n l ưc phát tri n ngu n nhân l c d a trên ho t ng c p a ph ươ ng nh ư d án SEMLA ã th c hi n) 9. Ý t ưng này ã ưc th o lu n v i các nhà tài tr , chính ph và chính quy n a ph ươ ng và thu ưc nhi u ph n h i khác nhau. M t s ng ưi cho r ng ây là m t ý t ưng r t hay nh ưng nh ng ng ưi khác cho r ng các chính quy n a ph ươ ng Vi t Nam ch ưa s n sàng óng vai trò ch ng nh ư v y. 9 D án SEMLA ang h tr các s ơ ban ngành v môi tr ưng c p t nh nh m xây d ng m t chi n l ưc ngu n nhân l c d a trên ho t ng, bao g m m t k ho ch ào t o và bu c các chính quy n a ph ươ ng xem xét ho t ng c a các cán b và b t th ng ch c d a trên công vi c. Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 16
  21. Ch ư ng 3  Hi u qu h n trong giai on ô th hóa hi n i, các nhà qu n lý ô th c n m r ng ki n th c và áp d ng các cách ti p c n m i i v i quy ho ch phát tri n. Do ó, ào t o c n t p trung vào các v n qu n lý ô th t ng h p.  Các t ch c ào t o nhà n ưc và t ư nhân c n, thông qua h p tác, thi t k các khóa ào t o áp ng nhu c u th tr ưng  Các khóa ào t o c n ưc thi t k c n th n, th c t và trn gói v i các ho t ng ánh giá.  Các tr ưng i h c Vi t nam ang b t u ào t o th h m i các nhà qu n lý ô th thông qua các ch ư ng trình m i v ô th  Hc vi n ào t o Cán b Qu n lý Xây d ng và ô th (AMCC) và Vi n Ki n trúc, Quy ho ch ô th và Nông thôn (VIAP) là hai co quan có ti m nng cung ng và h tr th c hi n các khóa ào t o.  Hi p h i ô th Vi t Nam (ACVN) có ki n th c và h tr có th tr thành m t n v ào t o hi u qu , n u hi p h i mu n t ch c thêm các khóa ào t o Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 17
  22. CUNG NG HI N T I V PHÁT TRI N N NG L C VI T NAM 3.1 MT CUNG VÀ QUY N S H U “ ào t o do Vi n nghiên c u c a Ngân hàng Th gi i (WBI) th c hi n ch ưa áp ng ưc y các nhu c u c a i tác, và ch ưa hoàn toàn n m trong các chi n l ưc l n h ơn v nâng cao nng l c có th tác ng áng k n n ng l c phát tri n. N u nh ư WBI cn ph i óng vai trò nâng cao n ng l c (theo nh ư ch c n ng c a c ơ quan này), thì các quá trình ào t o c n ưc thi t k l i m t cách k càng”10 . Mt trong các nhân t nh h ưng n s thành công c a các ch ươ ng trình phát tri n n ng l c là quy n s h u c a a ph ươ ng. Quy n s h u c a a ph ươ ng ưc t ng c ưng n u ch ươ ng trình h ưng t i nhu c u. Trong báo cáo v Khuy n khích Nâng cao n ng l c các qu c gia ang phát tri n, Nair (2003) ã cho r ng có m t s nh t trí cao r ng nâng cao n ng lc t i các qu c gia ang phát tri n c n chuy n t xu h ưng tr ng cung, ưc nh h ưng b i các nhà tài tr sang cách ti p c n h ưng t i nhu c u. (xem hình 2). iu này th c s c ng ưc h tr b i báo cáo c a IEG v ào t o c a WB và WB I. Nng l c th ch Chi n l ưc th ng nh t gi a Chi n l ưc CAO nhà tài tr và ca chính ph chính ph Chi n l ưc c a Chi n l ưc th ng nhà tài tr nh t gi a nhà tài tr và chính ph Cam k t c a chính TH P ph /chính quy n ô th TH P CAO Hình 2: Nâng cao n ng l c t i các qu c gia ang phát tri n.11 Qu n lý ô th b n v ng c n cân b ng gi a các khía c nh kinh t , xã h i và môi tr ưng. Trong các thành ph c a Vi t Nam, có m t áp l c phát tri n l n do phát tri n kinh t r t nhanh và cân bng gi a các khía c nh này là m t nhi m v ph c t p. Ba khía c nh này r t khác nhau nh ưng lng ghép các tr ng tâm c n có m t cách ti p c n a ngành i v i nâng cao n ng l c. Nói chung, l nh v c chuyên môn c a các nhà qu n lý ô th ã thay i áng k ; hi n nay, th t khó phân bi t rõ ràng gi a nh ng ng ưi làm trong l nh v c quy ho ch môi tr ưng và quy ho ch phát tri n, m t nhà quy ho ch không th không bi t gì v các v n phát tri n b t ng sn. Các ch ươ ng trình Nâng cao n ng l c c n i phó ưc v i nh ng thay i này và nh m to iu ki n cho nh ng ng ưi có chuyên môn khác nhau làm vi c cùng nhau h ơn là h làm vi c t i các s ban ngành riêng bi t. 10 S d ng ào t o nh m Nâng cao n ng l c cho Phát tri n, m t ánh giá v ào t o theo d án c a WB và WBI, IEG, Washington 2008. 11 Govindan G. Nair, Nâng cao n ng l c các n c ang phát tri n, T ng thu n n Th c ti n, Vi n Nghiên c u c a World Bank, tháng 11 n m 2003 Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 18
  23. Vn chính trong qu n lý ô th Vi t Nam không ch là v n thi u ki n th c k thu t mà còn là quan im truy n th ng và không còn h p th i v quy ho ch. Cách ti p c n chung i vi qu n lý ô th v n theo chu trình t trên xu ng và mang tính ơ n ngành. iu này không ch th hi n các c p th p nh t c a chính ph (t nh, huy n ho c xã) mà còn c p qu c gia. Do ó, iu quan tr ng là t p trung nâng cao n ng l c trong t ươ ng lai m i c p. Vi t Nam, hi n t i có nhi u n l c trong l nh v c qu n lý ô th . M t s n l c ch thu n tuý trong l nh v c ào t o, nh ng n l c khác liên quan n h tr k thu t nhi u h ơn và m t s n lc là k t h p c a c hai. D a trên nh ng cu c th o lu n và rà soát các báo cáo tr ưc ây, bn lo i hình nâng cao n ng l c liên quan n phát tri n ô th ã ưc xác nh. M t danh sách chi ti t h ơn v d án, các ch , các nhóm i t ưng và các nhà tài tr ưc li t kê Ph l c 3. Bng 6. Các sáng ki n có liên quan nhi u nh t hi n ang c th c hi n Cp Ni dung Nhóm i t ng Nhà tài tr 1. Nâng cao n ng Quy ho ch ô th , giao thông, n ưc Nhân viên c a các s WB, GTZ, ADB, lc v các v n th i, ch t th i, không khí ban ngành t i a JICA k thu t ph ươ ng, các ban qu n lý d án, các xã, các nhà cung ng d ch v và doanh nghi p 2. Nâng cao n ng ánh giá môi tr ưng, ô nhi m, s Các nhân viên c a B EC, CIDA, lc v quy ho ch dng t TNMT, các b liên quan SIDA, SDC, và qu n lý môi và các S TNMT DANIDA , WBI tr ng 3. Nâng cao n ng Quy ho ch chi n l c, qu n lý ô th Các nhân viên BXD, DANIDA, EC, lc v qu n lý ô lng ghép, chi n l c phát tri n ô BKH T, BTNMT, các b UNDP, WB th th , h p tác gi a nhà n c và t nhân liên quan, các UBND và và s tham gia c a c ng ng các t ch c c ng ng 4. Các d án trong Qu n lý d án, giám sát và ánh giá, Nhân viên các S ban WB, ADB, KfW, nc liên quan ánh giá nâng cao n ng l c, các th ngành t i a ph ươ ng, AFD n Nâng cao tc mua bán, các Ban qu n lý d án, nng l c các qu u t ư, các nhà cung ng d ch v và các doanh nghi p Mc dù m t s các nhà tài tr h p tác ch t ch v i nhau, v n có s ch ng chéo nh t nh (v ni dung) và s trùng l p (v i t ưng ào t o). Th ưng thì các n i dung và i t ưng ào t o ph thu c r t nhi u vào c ơ quan cung ng ào t o. iu này không ch b i vì các nhà tài tr và các c ơ quan cung ng ào t o thúc y ch ươ ng trình riêng c a h mà còn vì chính quy n ch ưa xác nh rõ nhu c u. Trong nhi u tr ưng h p, các khóa ào t o có tài tr ưc thi t k (hình th c, n i dung và nhóm i t ưng) t c p trên. Các nhóm i t ưng ào t o c m th y không th t ch i các khóa ào t o mi n phí và bên c nh ó, c ng có r t ít nh ng l a ch n. T i nhi u n ưc khác, các cán b a ph ươ ng có ngân sách ào t o riêng và có m t danh sách các khóa ào t o (t nhi u c ơ quan ào t o khác nhau) l a chn. M t s các khóa ào t o này do chính ph cung ng nh ưng các khóa khác ưc th c hi n do nhu c u th tr ưng. ào t o Vi t Nam h ưng t i nhu c u nhi u h ơn, c n có quan im h ưng t i th tr ưng nhi u (xem ph n 2.6). Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 19
  24. 3.2 CÁC C Ơ QUAN CUNG NG ÀO T O Các ơ n v ào t o sau, ho c là cung ng ào t o trong l nh v c qu n lý ô th và quy ho ch ô th , ho c là d nh tham gia vào l nh v c này. 1. Các tr ưng i h c a. Tr ưng i h c Ki n trúc Hà N i b. Tr ưng i h c Ki n trúc TP. H Chí Minh c. Tr ưng i h c Xây d ng d. Tr ưng i h c Khoa h c Xã h i và Nhân v n TP H Chí Minh 2. Các c ơ quan tr c thu c B Xây d ng và B K ho ch u t ư a. Vi n Ki n trúc, Quy ho ch ô th và Nông thôn (VIAP) (BXD) b. Hc vi n Cán b Qu n lý Xây d ng và ô th (AMCC) (BXD) c. Vi n Chi n l ưc Phát tri n (DSI) (BKH T) d. Vi n Qu n lý Kinh t Trung ươ ng (CIEM) (BKH T) e. Trung tâm ào t o Cán b Kinh t và K ho ch (BKH T) 3. Các c ơ quan Nhà n ưc khác a. Hc vi n Chính tr và Hành chính Qu c gia H Chí Minh (c ơ quan sát nh p H c vi n Chính tr H Chí Minh và H c vi n Hành chính qu c gia – NAPA) 4. Các t ch c t ư nhân và các hi p h i a. Hi p h i ô th Vi t Nam (ACVN) b. Các t ch c ào t o qu c t liên k t v i các tr ưng i h c, không có tr s Vi t Nam c. Các công ty t ư v n và các t ch c ào t o có tr s Vi t Nam d. Các công ty t ư v n n ưc ngoài 1. Các tru ng i h c ch y u t p trung vào các sinh viên và có ít kinh nghi m trong vi c ào to nâng cao n ng l c cho các cán b . Không có nhi u ch ươ ng trình chuyên v qu n lý ô th , và n u có, thì ch ươ ng trình không có tính c p nh t và ơ n gi n ch là các tài li u v hành chính. Tr ưng i h c Ki n trúc Hà N i có nhi u kinh nghi m trong c hai l nh v c ào t o i h c và ào t o cho cán b ươ ng nhi m. i h c Ki n trúc Thành ph H Chí Minh v a m i b t u xây d ng các khóa ào t o i h c và th c s v Qu n lý ô th 12 và Tr ưng i h c Xây d ng cng m i thành l p Vi n Ki n trúc và ô th . Vi t Nam, Tr ưng i h c Ki n trúc Hà N i là tr ưng i h c u tiên thành l p Khoa Qu n lý ô th vào n m 2005 và hàng n m s l ưng sinh viên vào h c khoa này gi i h n trong s 50 sinh viên. Vào n m 2008, s l ưng sinh viên hc khoa này ã g p ôi và lên t i 100 sinh và d ki n sang n m, con s này s là 150. i hc Khoa h c xã h i và Nhân v n TP. H Chí Minh s b t u ào t o sinh viên Khoa ô th hóa v i con s sinh viên là 70 vào n m 2008. Khóa h c này c ng ưc th c hi n cho các công ch c. 2. Vi n Ki n trúc, Quy ho ch ô th và Nông thôn (tr c ây là Vi n Quy ho ch ô th Nông thôn) là vi n nghiên c u có nhi u ki n th c trong lnh v c quy ho ch ô th trong c n c. Kinh nghi m t D án h p tác gi a UEPP và VIAP là r t h u ích. Trong khuôn kh D án này, nhi u khóa ào t o ã ưc xây d ng và th nghi m và các khóa này hi n t i ang ưc VIAP th c hi n. Tuy nhiên, theo th tr ưng ph trách l nh v c phát tri n ô th , VIAP c n tp trung vào nghiên c u và h tr k thu t cho các s ban ngành t i các t nh và huy n. Rõ ràng, VIAP không ph i là m t c ơ quan ào t o. Nguyên Vi n tr ưng c a VIAP (TS. L ưu c Hi), nay là C c tr ưng C c Phát tri n ô th . Các nhân viên c a VIAP (650 ng ưi) có th là ngu n nhân l c cho các khóa ào t o do các c ơ quan khác t ch c ho c óng vai trò là các t ư vn cung ng d ch v h tr k thu t. JICA d ki n xây d ng m t d án h tr k thu t cùng vi VIAP. D án này có th là m t h p ph n b sung cho các ho t ng ào t o ã ưc xây dng. Trong tr ưng h p này, c n có s ph i h p và h p tác t t. 12 V ơi s h tr c a ch ươ ng trình UEPP, i h c Ki n trúc TP. HCM s b t u các khóa Th c s và C nhân vào tháng 9 n m 2008 Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 20
  25. 3. Hc vi n ào t o Cán b Qu n lý Xây d ng và ô th (AMCC) g n ây ã ưc nâng c p và d ki n s tr thành trung tâm ào t o chính cho các nhà qu n lý ô th . H có kinh nghi m trong vi c t ch c các ho t ng ào t o nh ưng có ít kinh nghi m v qu n lý ô th . Vi n Nghiên c u c a Ngân hàng Th gi i ã h p tác v i H c vi n và s óng m t vai trò tích c c trong vi c t ng c ưng n ng l c cho H c vi n. VIAP c n h tr nhi u h ơn n a cho H c vi n và cn h tr cho s phát tri n m nh h ơn c a h c vi n và các nhân viên c a VIAP có th tham gia mt cách tích c c v i vai trò là gi ng viên c a các khóa ào t o. 4. Hc vi n Chính tr và Hành chính Qu c gia H Chí Minh d ưng nh ư là c ơ quan ào t o tt nh t cho ch t ch các t nh và huy n. Tuy nhiên, h c n k t h p v i m t i tác t ươ ng i mnh v chuyên môn.(VIAP ho c các tr ưng i h c) 5. Hi p h i các ô th Vi t Nam. Hi p h i các ô th Vi t Nam (ACVN) là hi p h i các chính quy n thành ph trong c n ưc. Các thành viên c a hi p h i bao g m các thành ph l n và các ô th trên toàn qu c. Nhi m v c a ACVN là t o ra m t m ng l ưi h tr l n nhau và trao i kinh nghi m v qun lý và phát tri n ô th , óng góp vào s phát tri n v v n hóa xã h i và kinh t t i các ô th c a Vi t Nam. Hi p h i h tr h p tác gi a các thành viên và óng vai trò h tr cho Chính ph Vi t Nam thông qua các ch ươ ng trình liên ô th , thúc y s trao i ki n th c và kinh nghi m v các v n liên quan n phát tri n ô th , và t ch c các khóa ào t o v nh ng v n k thu t và di n àn chính tr v các v n mang tính qu c gia. Mc dù ACVN không ph i là m t c ơ quan ào t o nh ưng h t ch c các s ki n ào t o. M t li th l n c a ACVN là hi p h i mang tính trung l p và bao g m các thành viên là các ô th ca Vi t Nam. M t s ki n quan tr ng là h i ngh th ưng niên Ch t ch các U ban Nhân dân. Thông qua h i ngh này, bên c nh các n i dung mà báo cáo này ã xu t, còn có th gi i thi u các ch m i và các cách ti p c n m i. C n xem xét các cách th c h tr i v i cu c hp th ưng niên này. Bên c nh ó, ACVN có th óng m t vai trò quan tr ng nh ư n ơi ch a ng ki n th c v các v n ô th và ti p t c t ch c các cu c th o lu n, di n àn, các bu i thuy t trình và h i ngh . 6. Các c ơ quan ( ào t o) t ư nhân s v n ti p t c óng m t vai trò trong vi c cung ng ào t o. AITCV ã th t ch c m t s khóa ào t o v ô th vào n m nay nh ưng th t b i. M t t ch c khác d ki n t ch c m t khóa ào t o v b t ng s n và m t khóa ào t o v Qu n lý ô th vào cu i n m 2008, u n m 2009. Bên c nh ó, các tr ưng i h c qu c t và các công ty t ư vn s ti p t c th c hi n các khóa ào t o, ho c là Vi t Nam (thông qua các khóa ào t o ng n h n), ho c là trong khu v c ho c t i n ưc mà h t tr s chính. Các công ch c có th ch tham gia nh ng khóa ào t o này n u có ch ươ ng trình h c b ng qu c t . M c dù nh ng khóa ào t o này ưc ánh giá là có ch t l ưng cao và r t h p d n i v i các h c viên nh ưng h c phí cho các khóa ào t o này c ng r t t. Xem xét các n i dung trên (xem thêm ph l c 3 và 5), có th th y r ng có nhi u tác nhân và c ơ quan cung ng ào t o nh ưng quy mô c a m i ho t ng là có gi i h n và s ph i h p là r t hn ch . H u h t các sáng ki n ang ưc th c hi n và b gi i h n trong nh ng khu v c a lý c th và các l nh v c k thu t nh t nh. Th ưng có m t l nh v c không ph i là ô th nh ưng có liên quan n ô th . Nói tóm l i, hi n t i không có m t ch ươ ng trình nâng cao n ng l c t ng hp v quy ho ch và qu n lý ô th . Các sáng ki n hi n t i, m c dù r i r c, và ưc ánh giá cao, nh ưng không bao hàm t t c các c p hành chính và c ng không bao g m các n i dung cn thi t. Các khóa ào t o do UEPP xây d ng có l là nh ng ví d in hình nh t cho các khóa ào t o v qu n lý ô th nh ưng hi n ch gi i h n trong ph m vi 13 t nh. Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 21
  26. Ch ư ng 4  Ki n th c ào t o ch ưc ti p thu và t o ra tác ng l n nh t khi nó ưc áp d ng trong công vic.  Các khóa ào t o c n linh ho t v n i dung áp ng các nhu cu c a các c p chính quy n khác nhau, nh ưng nh n m nh các nguyên t c gi ng nhau - h p tác gi a các c quan, qu n lý sáng to, các cách ti p c n hi n i i v i quy ho ch ô th ,  Rt c n thi t ph i có m t c quan iu ph i – có th là C c Phát tri n ô th – theo dõi các n l c nâng cao n ng l c cho các c quan các c p.  ánh giá các khóa ào t o nâng cao n ng l c và t ch c các h i th o sau ào t o m b o ch t l ưng và thành công c a vi c nâng cao n ng l c.  Các cán b c n hi u ưc lý do ph i nâng cao n ng l c và nh n th c ưc v l i ích c a nh ng ph ư ng pháp và cách ti p c n mi. Hình 3: L trình Phát tri n N ng l c CƠ C U T CH C QUY HO CH CHI N L ƯC 3 CU TRÚC H P TÁC KI N TH C VÀ K NNG CU TRÚC TÀI CHÍNH 2 L TRÌNH PHÁT TRI N N NG L C 4 CU TRÚC TH CH 1 NH N TH C ánh giá và T ng k t D báo 5 TH C HI N, GIÁM SÁT VÀ ÁNH GIÁ Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 22
  27. 4. L TRÌNH NÂNG CAO N NG L C VI T NAM 4.1 QUÁ TRÌNH PHÁT TRI N N NG L C Qu n lý ô th t ng h p là m t nhi m v r t ph c t p, c n quan tâm m b o các ch ươ ng trình ào t o ưc xây d ng sao cho các h c viên có th d n d n phát tri n các k n ng và hi u bi t ca mình trong su t ch ươ ng trình ào t o. Theo báo cáo g n ây c a IEG: “Thi t k ào t o nâng cao n ng l c hi u qu không ch quan tâm n vi c làm th nào t ưc nh ng m c tiêu ào t o m t cách t t nh t, mà còn quan tâm n vi c làm th nào m b o r ng các i t ưng ưc ào t o có th áp d ng nh ng ki n th c ca mình trong công vi c và n i dung ào t o áp ng ưc các nhu c u v t ch c và th ch . Do v y, thi t k ào t o t t là quan tr ng có th thành công trong su t chi u dài c a các chu i kt qu ào t o”. “Ví d , m t s c ơ quan ào t o qu c t , trong h u h t các khóa ào t o, yêu c u h c viên ư a ra các k ho ch hành ng khi quay tr v n ơi làm vi c và th ưng xuyên th c hi n các h i th o ti p ni ( ánh giá) v i s có m t c a các h c viên ã xây d ng k ho ch hành ng trong khóa ào to, nh m cung c p cho h nh ng s h tr v chuyên môn và h ưng d n th c hi n các k ho ch hành ng”. MÔI TR NG THU N L I T CH C CÁ NHÂN 3 C P PHÁT TRI N N NG L C Hình 4: Ba c p Phát tri n N ng l c Có th tìm th y ví d v các khóa ào t o ưc thi t k t t t nhi u ngu n. Ph l c 6 có ư a ra mt s g i ý. Ki n ngh chung là xây d ng m t chi n l ưc phát tri n ngu n nhân l c c p b (qu c gia) và c p t nh. Nh ng chi n l ưc này c n ơc liên k t v i vi c ào t o và ánh giá công vi c d a trên n ng l c i v i t t c các nhân viên làm vi c trong t ch c. V nguyên t c, các tnh và thành ph khác nhau, các c ơ quan a ph ươ ng th ưng ưc quy n và có kh n ng ưa ra nh ng l a ch n riêng v nâng cao n ng l c. Hình 5: Kt h p gi ng d y trên l p, h i th o và i tho i trong phát tri n n ng l c Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 23
  28. 4.2 CÁC NHÓM I T ƯNG VÀ CH Có th do t c ô th hóa ch m Vi t Nam và do n n kinh t “k ho ch/qu n lý theo ngành” nên qu n lý ô th (b n ch t là a ngành và có s l ng ghép gi a các v n ô th ) là m t ch tươ ng i m i Vi t Nam. Nh ư có th th y trong Ch ươ ng 3, ch t n m 2005, Tr ưng i h c Ki n trúc Hà N i b t u khóa h c Th c s u tiên v Qu n lý ô th và m c dù m t s chuyên gia ã h c v qu n lý ô th n ưc ngoài, nâng cao n ng l c trong l nh v c này v n r t cn thi t. Nâng cao n ng l c, do ó, c n thi t c p qu c gia c ng nh ư c p a ph ươ ng và h u nh ư t i t t c các phòng ban nh ng c p này. Cn có 5 khóa ào t o khác nhau (c ng 1 khóa ào t o gi ng viên) và iu ch nh các khóa này theo nhóm i t ưng ào t o. Các khóa ào t o n m trong h th ng tháp ào t o nh ư ã mô t ch ươ ng 1. Cán b c p càng cao thì khóa ào t o càng ng n. M t khóa ào t o c ng có th ưc thi t k khác nhau v th i l ưng. Do ó, khóa 1 có th là 1 ngày ho c 5 ngày tu thu c vào nhóm i t ưng. Các ch v n gi nguyên không i. Bng 7: Các khóa ào t o c xu t và ch (da trên d án UEPP) 13 Khóa ào t o ng n h n Ni dung Khóa 0 ào t o Gi ng viên Khóa I Hp tác gi a các bên trong quy ho ch và qu n lý ô th Khóa II Quy ho ch Môi tr ưng và các Chi n l ưc Quy ho ch Môi tr ưng Khóa III Quy ho ch Chi n l ưc và Th c hi n các Quy ho ch ô th Khóa IV Các c im và các cách ti p c n Quy ho ch ô th Khóa V Các ô th ho t ng nh ư th nào (Tóm t t các khóa I-IV) Các khóa t 1-4 d a trên các khóa ã ưc VIAP th nghi m và th c hi n v i s h tr c a Ch ươ ng trình UEPP. Các khóa này ã và ang ưc th c hi n b i VIAP và các gi ng viên c a VIAP do ó có n ng l c th c hi n các khóa này. Thay cho vi c xây d ng nh ng khóa ào t o mi thì, t t h ơn nên ti p t c phát tri n và c i thi n các khóa ào t o này. Các khóa t 1-4 bao g m nhi u ch khác nhau nh ư quy ho ch chi n l ưc, quy ho ch có s tham gia c a các bên liên quan, k ho ch u t ư a ngành, thi t k ô th , các v n pháp lý và tài chính, quy ho ch s d ng t, ánh giá môi tr ưng chi n l ưc, quy ho ch môi tr ưng ô th , hp tác gi a khu v c nhà n ưc và t ư nhân. Danh sách hoàn ch nh các ch ch có th ưc ư a ra khi th c hi n ánh giá Nhu c u ào t o chi ti t h ơn. 4.2.1 Cp qu c gia c p qu c gia, c n t p trung ch y u vào cán b qu n lý c p trung các b có liên quan n phát tri n ô th nh ư B Xây d ng, B K ho ch u t ư, B Tài nguyên Môi tr ưng, B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn và B Giao thông V n t i, và t ch c 4 khóa ào t o khác nhau cho các cán b qu n lý các b này. Nên có m t khóa ào t o t ng quan (khóa V) cho các cán b qu n lý c p b tham gia vào công tác phát tri n ô th nh ưng không ch u trách nhi m hàng ngày v các v n phát tri n ô th . Nhóm th hai có th là nhân viên c a B K ho ch u t ư và B Xây dng (nh ng ng ưi có liên quan tr c ti p n phát tri n ô th ), nh ng ng ưi có th , tu theo nhu cu, l a ch n m t trong 4 khóa tùy theo m i quan tâm (ho c có th tham gia nhi u h ơn 1 khóa). 13 Các khóa ào t o ưc c p d a trên c ơ s (nh ưng không hoàn toàn gi ng) các khóa ào t o theo ch ươ ng trình UEPP Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 24
  29. Các cán b khác c a B K ho ch và u t ư, B Xây d ng, B Tài nguyên Môi tr ưng và C c Phát tri n ô th - B Xây d ng có th tham gia vào Khóa ào t o Gi ng viên (Khóa s 0). Các khóa ào t o này c n ưc th c hi n b i các gi ng viên c a VIAP. Các nhân viên c a VIAP có th ưc h tr b i m t c ơ quan ào t o qu c t ( c bi t là trong vi c ào t o gi ng viên), và hp tác ch t ch v i C c Phát tri n ô th m i ưc thành l p và H c vi n ào t o Cán b Qu n lý Xây d ng và ô th . S l ưng cán b ưc ào t o ưc ưc l ưng c t cu i c a b ng sau. Ph l c 7 trình bày chi ti t h ơn v vi c ưc l ưng các con s này. Tuy nhiên, n u ti p c n theo hưng th tr ưng thì con s này s ph thu c r t nhi u vào nhu c u th c t . Các con s trong bng 8 và 9 do v y ch là nh ng con s d ki n. Bng 8. Các khóa ào t o c p qu c gia Khóa ào t o Nhóm i t ng Mc tiêu Th i l ng C quan cung S l ng ng ào t o d ki n Khóa V BXD, BGTVT, Gi i thi u v Qu n lý ô 1-2 ngày Qu c t 80-100/ BKH T, BTNMT, th hi n i nm BNNPTNT Qu c t Khóa I, II, III, ho c IV BXD và BKH T Cung c p ki n th c Mt lo t các h i 40-50/ n m (theo nhu c u) chuyên môn sâu v các th o 3 ngày ni dung phát tri n ô th cho các nhà chuyên môn ch ch t Khóa I - IV Nhân viên C c PT T Ki n th c chuyên môn Mt lo t các h i Qu c t 20-25/ n m sâu v quy ho ch và qu n th o 3-5 ngày lý ô th l ng ghép ào t o gi ng viên (Khóa BXD và VIAP ào t o các gi ng viên Mt lo t các h i Qu c t /Trong 20-25/ n m 0) m b o r ng vi c ào th o 1-2 ngày nưc to s ưc ti p t c và cung c p nhi u ki n th c hơn 4.2.2 Cp t nh/c p qu n/huy n Trong su t các cu c th o lu n, có th th y rõ r ng các lãnh o và chuyên gia c p t nh/huy n cn áp d ng m t cách ti p c n m i i v i phát tri n ô th . T cách ti p c n quy ho ch t ng th ơ n ngành t trên xu ng sang cách ti p c n quy ho ch chi n l ưc a ngành mang tính linh ho t hơn. Bên c nh ó, c n có ào t o k thu t trong các ngành nh ư c p thoát n ưc, v sinh, giao thông, . Vào th i im này, các khóa ào t o này h u h t ưc th c hi n trong khuôn kh các ch ươ ng trình h tr k thu t c a c. Nâng cao n ng l c v Môi tr ưng và ánh giá môi tr ưng ưc th c hi n b i SIDA, DANIDA và CIDA. M c dù các ch ươ ng trình ào t o này gi i h n trong ph m vi m t s t nh nh t nh và không bao trùm ph m vi c n ưc, các khóa này nên ưc ưa ra th tr ưng và các c ơ quan ào t o s có th th c hi n ào t o tu theo nhu c u c a lãnh o các chính quy n a ph ươ ng. Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 25
  30. Bng 9. Các khóa ào t o c p t nh Khóa ào t o Nhóm i t ng Mc tiêu Th i l ng C quan cung S l ng ng ào t o các khóa ào t o Các ô th ho t d ng nh ư th Lãnh o các ô th lo i Gi i thi u các 1-2 ngày 24 ng ưi HPA v i s h 1 khóa nào 1 và TP HCM/ Hà N i nguyên t c qu n tr c a các t Khóa V lý ô th c ơ b n, ch c qu c t , Lãnh o các ô th lo i thay i quan 1-2 ngày 19 ng ưi VIAP-ACVN 10 2-4 im (các c p khác nhau) Lãnh o các qu n t i 1-2 ngày 231 ng ưi 12 các ô th lo i 1 và Hà Ni/TP HCM Quy ho ch và Qu n lý ô th Giám c và phó ki n th c v quy Mt lo t các h i AMCC cùng 7 *2 lng ghép ( khóa III và IV) giám c các s ban ho ch và qu n lý th o 3 ngày các c ơ quan ngành (114) và các ô th l ng ghép khác nhân viên th ư ký (24) Quy ho ch và Qu n lý ô th Cán b qu n lý các s Ki n th c chuyên Mt lo t (3) các h i AMCC cùng 35 *3 lng ghép (khóa I-IV) ban ngành và nhân viên môn sâu v quy th o 3-5 ngày cho vi các gi ng th ư ký t i các ô th lo i ho ch và qu n lý 69 ng ưi (462+ viên ưc ào mt và các ô th c ô th l ng ghép 230) to bi t Cán b qu n lý các s Mt lo t (3) các h i 30 *3 ban ngành và nhân viên th o 3-5 ngày cho th ư ký t i các ô th 608 ng ưi (417+ lo i 2-4 191) Tng 231 (Ch t ch và Phó Ch t ch) c a t nh và huy n s tham gia m t ch ươ ng trình nâng cao nh n th c v “Các ô th ho t ng nh ư th nào”. ây s là m t h i ngh c p cao kéo dài t 1-2 ngày, t i ó, 15- 25 lãnh o các thành ph g p và trao i kinh nghi m thông qua các nghiên c u im t i a ph ươ ng và qu c t (Khóa s 5?) Giám c các S ban ngành (và các Phó Giám c) c p t nh và huy n có th là m t nhóm khác ưc ào t o v nh ng v n t ươ ng t (nh ưng m c chi ti t và sâu h ơn i v i các lãnh o thành ph ). Các giám c th ưng là nh ng ng ưi có quy n h n nh t nh, nh ưng tu theo c p c a h, c ng là nh ng ng ưi ưc b nhi m d a trên các y u t v chính tr . (Khóa I và II) Nhóm th ba là các tr ưng (phó) các phòng chuyên môn các t nh và huy n. H có th ưc ào to v các v n k thu t liên quan n Quy ho ch và Phát tri n ô th l ng ghép. Khóa ào t o ưc xây d ng trong khuôn kh d án c a UEPP có th là m t ví d v khóa ào t o cho các i tưng này. Bên c nh các tr ưng phòng (phó phòng), các nhân viên tr lý/ th ư ký t i các U ban Nhân dân T nh có th tham gia vào nhóm này (Khóa 1-4).) 4.3 CÁC C Ơ QUAN CUNG NG ÀO T O Vi n nghiên c u c a Ngân hàng Th gi i ã t m i quan h v i H c vi n ào t o Cán b Qu n lý Xây d ng và ô th (AMCC). Bên c nh ó, ch ươ ng trình UEPP ã xây d ng và th nghi m các các khóa ào t o trong m i quan h ch t ch v i VIAP. H c vi n chính tr H Chí Minh có vai trò v chính tr có th th c hi n ào t o cho các lãnh o c p cao và ACVN có th óng vai trò là n ơi ch a ng ki n th c lý t ưng. Các c ơ quan ào t o có liên quan t i các b khác nh ư DSI c ng cn h p tác ch t ch v i AMCC và HPA. c p qu c gia, các nhóm i t ưng khác nhau s ưc ào t o b i các t ch c ào t o t ư nhân và/ho c qu c t , k t h p v i các nhân viên c a VIAP d ưi s t ch c c a AMCC/HPA. Bên c nh ó, m t khóa ào t o cho gi ng viên s ưc xây d ng cho m t s cán b ưc l a ch n. VIAP s ch u trách nhi m nghiên c u và h tr k thu t cho các c p chính quy n t c p qu c gia n c p a ph ươ ng. Công vi c này s ưc th c hi n thông qua d án m i c a JICA s p ưc Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 26
  31. th c hi n trong th i gian t i. M t cách lý t ưng, d án này có th mang tính ch t h tr cho các ho t ng ào t o ưc xây d ng. VIAP có th ưc huy ng xây d ng n ng l c v ô th cho các c ơ quan ào t o ti m n ng nh ư AMCC/DSI và HPA/NAPA. Các c ơ quan ào t o này có c ơ s v t ch t cho ào t o và/ho c có uy tín i v i t t c các c p nh ưng thi u ki n th c v ô th . Bên c nh ó, VIAP có th h tr trong vi c cung c p m t ch ươ ng trình Nâng cao n ng l c cho AMCC, ơ n v tr c thu c B Xây d ng s là c ơ quan cung ng ào t o ch ch t trong t ươ ng lai. AMCC/DSI k t h p v i HPA/NAPA s là ơ n v cung ng ào t o chính cho các c ơ quan c p t nh và huy n. HPA s ch y u h ưng n lãnh o các thành ph trong khi AMCC/DSI s t p trung vào các nhóm khác nh ư ã mô t trên. Các nhân viên c p th p h ơn có th tham gia các khóa ào t o do các c ơ quan ào t o t ư nhân và các tr ưng i h c th c hi n trong khi ACVN nên óng vai trò là n ơi ch a ng ki n th c và t ch c m ng l ưi vi các ch m i và sáng t o. Tng quan v c u trúc chi n l ưc nâng cao n ng l c ưc trình bày trong bi u s 2. Ph n 4.6 trình bày m t k ho ch hành ng. iu quan tr ng là t ng c ưng n ng l c c a các c ơ quan ào to ưc c p n trên và h tr các c ơ quan này tr thành các ơ n v ào t o v qu n lý ô th cho các cán b c p trung. th c hi n ưc iu này, m t ch ươ ng trình Nâng cao n ng l c cn ưc xây d ng. Khi các bên liên quan chính hi u và th ng nh t v khái ni m này, thì m t ch ươ ng trình và m t k ho ch hành ng chi ti t h ơn (v i các hành ng, các c ơ quan, th i gian và ngu n l c) s ưc xây d ng k h ơn. Các nhóm i t ưng chính ưc ánh d u màu , các cơ quan ào t o c p qu c gia, c p t nh ưc ánh d u màu xanh. Hình 6: C c u Nâng cao n ng l c Các cách ti p c n m i Chính ph Qu n lý ô th , ào t o cho gi ng viên DUD ho c VIAP • Các thành ph ho t ng nh ư th nào • Quy ho ch l ng ghép • Quy ho ch chi n l ưc • Chi n l ưc Phát tri n ô th • Quy ho ch có s tham gia ca các bên liên quan Tnh Ch t ch HOD Nhân viên th ư ký ACVN v ACVN Qu n/huy n Phó ch t ch G. Nhà qu n lý m ng lng i vai trò vai trò i Các phòng ban k thu t khác i Các tr ng i hc H tr k thu t Các nhóm i t ưng ào t o ào t o Các c ơ quan cung ng ào t o Mng l ưi và thông tin Các ch Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 27
  32. 4.4 K HO CH HÀNH NG 1 D báo ánh giá hi n tr ng là iu u tiên ph i làm khi chu n b cho m t ch ươ ng trình phát tri n n ng lc. Không ch c n phân tích b i c nh ô th hi n t i và còn ph i phân tích các xu h ưng trong tươ ng lai, ánh giá các n ng l c hi n t i, các c ơ c u t ch c và c u trúc th ch . Nh ng iu này cn ưc th c hi n thi t k m t ch ươ ng trình phát tri n n ng l c hi u qu . M c dù m t s ánh giá nhu c u ào t o ã ưc th c hi n, các ánh giá này u có m t tr ng tâm c th . N u Chính ph mu n phát tri n m t Chi n l ưc Xây d ng n ng l c v Phát tri n ô th trên toàn qu c, c n th c hi n ánh giá Nhu c u ào t o t ng h p. Do ây là m t công vi c t n nhi u th i gian và ti n bc nên không nên trì hoãn vi c B Xây d ng ho c các b khác b t u ch ươ ng trình Xây d ng Nng l c ho c th c hi n các ho t ng ào t o trong l nh v c ô th vào th i gian này. Báo cáo này và tham v n v i các nhóm liên quan là b ưc u tiên trong nh hu ng. C n có các hành ng ti p theo. 1.1 Công b D th o Báo cáo th o lu n 1.1.1 Nhóm i t ưng 1.1.2 Các ch 1.1.3 Các c quan cung ng ào t o 1.1.4 Ph ư ng pháp 1.1.4.1 H tr theo yêu c u 1.1.4.2 Ch t l ưng 1.1.4.3 H th ng tín chí cho các bên cung ng ào t o 1.1.4.4 Qu Nâng cao N ng l c 1.2 L trình 1.3 Cam k t áp d ng cách ti p c n m i trong quy ho ch và thay i v m t th ch 1.4 T ch c th o lu n và di n àn 1.5 Hoàn thi n báo cáo chi n l ưc 1.6 Th ng nh t v s c n thi t c a chi n l ưc 2. Nh n th c Ban u, nh n th c v ch ươ ng trình phát tri n n ng l c c n ưc nâng cao không ch v các xu hưng, n i dung và thách th c trong phát tri n ô th mà còn v vai trò c a các h c viên trong quá trình phát tri n này. Các h c viên c n bi t t i sao quan im c a h , thói quen làm vi c và các quy trình ph i có s thay i. Nh n th c là c n thi t th c hi n các cam k t c a h c viên i v i toàn b ch ươ ng trình. Bên c nh ó, c n c i thi n s h p tác gi a các nhà tài tr , các t ch c chính ph và các ơ n v cung ng ào t o. Do ó, c n thi t l p m t nhóm iu ph i nâng cao n ng l c, làm vi c theo nhi m k (6 tháng). Ngân hàng Th gi i mong mu n là c ơ quan u tiên th c hi n nhi m v này và D án c a UEPP c ng th hi n m i quan tâm ưc ti p t c trong nhi m k th hai. 2.1 Thi t l p nhóm iu ph i 2.2 T ch c di n àn th o lu n v báo cáo chi n l ưc 2.3 T ch c các di n àn khác v qu n lý ô th Vi t Nam 3. Cu trúc Th ch Da trên các xu t trong báo cáo c a IEG v Nâng cao n ng l c, iu quan tr ng là xác nh các c u trúc th ch và xem li u các c u trúc này khuy n khích hay c n tr vi c th c hi n m t Chi n l ưc Nâng cao N ng l c. Môi tr ng th ch c n c thay i nh th nào tránh Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 28
  33. tình tr ng (ví d ) các cán b ưc ào t o v Chi n l ưc Phát tri n ô th nh ưng môi tr ưng làm vi c l i ch ưa s n sàng cho vi c áp d ng cách ti p c n m i này. iu này bao g m s ph i h p gi a các b khác nhau và vi c rà soát l i h th ng quy ho ch hi n ti (quan h gi a Quy ho ch Phát tri n Kinh t xã h i, quy ho ch s d ng t và quy ho ch xây dng). M c dù vi c thi t l p m t môi tr ưng thu n l i là quan tr ng th c hi n nâng cao n ng lc hi u qu , vào th i im này, c ng ch ưa xác nh ưc li u Vi t Nam ã s n sàng cho nh ng thay i nh ư v y hay ch ưa. 3.1 Th c hi n ánh giá Nhu c u ào t o và Phát tri n Chi n l c Nâng cao N ng l c 3.2 Phát tri n Ch ư ng trình Thay i v T ch c và Th ch 3.2.1 Xác nh Vai trò c a B Xây d ng và C c phát tri n ô th 3.2.2 Xác nh vai trò c a B K ho ch và u t ư, Quy ho ch Phát tri n Kinh t Xã hi và Chi n l c phát tri n ô th 4. C c u t ch c Làm th nào các c ơ quan ào t o hi n t i t ng c ưng vi c th c hi n chi n l ưc nâng cao n ng lc và nh ng thay i nào là c n thi t trong vi c qu n lý và cung ng tài chính cho các c u trúc nh m thay i ho c thúc y chi n l ưc này. Hc viên ào t o Cán b Qu n lý Xây d ng và ô th có th tr thành m t ơn v quan tr ng trong vi c th c hi n các ho t ng ào t o, ph i h p v i VIAP, h c vi n chính tr H Chí Minh và có th là c DSI (B K ho ch và u t ư). Có th thi t k m t ch ươ ng trình t ng c ưng n ng l c cho các t ch c này ( c bi t là AMCC) trong l nh v c qu n lý ô th t ng h p. 4.1 Thi t l p m t ch ư ng trình T ng c ưng n ng l c 4.2 Xác nh Qu 4.3 Th c hi n Ch ư ng trình 4.3.1 Các chính quy n a ph ng • Xác nh nhu c u và xây d ng n ng l c d a trên các Chi n l c Phát tri n ngu n Nhân l c. • Xác nh các ngu n l c bên trong • Xác nh th tr ng (các khóa ào t o hi n có, các c quan cung ng ào t o và giá thành, ) • Chu n b k ho ch ào t o d a trên chi n l c phát tri n ngu n nhân l c d a trên và các ngu n l c s n có • Ti p c n các nhà tài tr b ng các k ho ch ào t o và xin h c b ng 4.3.2. Chính ph • Xây d ng các tiêu chu n ào t o • Xác nh nh ng n v cung ng ào t o thích h p • Lp h th ng b o hi m v ch t l ng • Lp h th ng ánh giá các k ho ch ào t o t i a ph ng • K h p v i các nhà tài tr nh m nâng cao n ng l c cho các c quan cung ng ào t o 4.3.3 Các nhà tài tr • Th ng nh t v các c quan cung ng ào t o • Cùng v i chính ph xây d ng n ng l c cho các c quan cung ng ào t o • Cung c p h c b ng (c p a ph ng, c p vùng và toàn c u) • H tr l p các k ho ch phát tri n ngu n nhân l c c p a ph ng Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 29
  34. 4.4 Ti p t c phát tri n các khóa ào t o (ch ng trình và ph ng pháp) 4.5 ào t o gi ng viên 4.6 Thi t k h th ng tín ch cho các c quan cung ng ào t o 4.7 Phát tri n h th ng ch ng ch hành ngh 5. Th c hi n , Giám sát và ánh giá Giám sát và ánh giá là công c u tiên o l ưng tính hi u qu các d án , nh ưng nó c ng là công c ánh giá tính hi u qu c a các t ch c th c hi n vì nó có th ưc s d ng gi i quy t v n v trách nhi m c a các n v tham gia th c hi n ào t o. Trong nhi u tr ưng hp, có s thi u trách nhi m trong quá trình th c hi n do không có ho c thi u các ch s và c ơ ch ánh giá. N u ưc yêu c u, b ưc này c n ưc ti p n i b ng vi c ánh giá nh ng thay i khác cn thi t trong khung th ch m b o vi c giám sát và ánh giá. Nh ư ã c p trong Ph n 4.1 và các xu t c a IEG v S d ng ào t o nâng cao n ng l c cho Phát tri n, vi c ánh giá ào t o là r t quan tr ng m b o r ng các cách ti p c n m i th c s có tác ng. Vi c ánh giá có th ưc th c hi n thông qua m t ch ươ ng trình h tr k thu t (ch ươ ng trình JICA m i) ho c b ng các k ho ch hành ng trong ch ươ ng trình ào t o. 5.1 Ti p t c t ng c ưng n ng l c cho các t ch c th c hi n 5.2 Thi t k h th ng giám sát 5.3 Thi t k ch ư ng trình ào t o 5.3.1 Xây d ng các bài t p v k ho ch hành ng trong ào t o 5.3.2 m b o có s ánh giá ào t o 5.3.3 Kt n i v i các ch ư ng trình h tr k thu t 5.4 Ch ư ng trình ào t o h ưng th tr ưng 5.5 Th c hi n Ch ư ng trình ào t o 5.5.1 Ti p t c xây d ng các khóa ào t o 5.5.2 Ci thi n các khóa t 0-5 và khóa ào t o gi ng viên 5.5.3 Các v n k thu t (danh sách) 5.6 Th c hi n các khóa ào t o 5.6.1 Theo yêu c u ào t o 5.6.2 H th ng ch ng ch 5.6.3 Theo nhu c u và th tr ng 5.7 ánh giá và H tr K thu t 5.8 ánh giá tác ng 5.9 Rà soát ch ư ng trình 6. ánh giá và T ng k t ánh giá và T ng k t óng góp vào s b n v ng c a các ch ng trình phát tri n n ng l c. ánh giá là m t cách k t lu n v nh ng ki n th c gì ã ưc h c và ch ưa ưc h c trong su t ch ươ ng trình. Nh ng ơn v phát tri n n ng l c có th rút kinh nghi m d a trên k t qu ánh gía trong su t giai on cu i c a ch ươ ng trình ho c trong các ch ươ ng trình m i. Trong kho ng 6-12 tháng, tác ng c a ào t o có th ưc o l ưng. T ng k t ch ươ ng trình nâng cao n ng l c có ngha là t t c các thông tin c n ưc l ưu l i các bên tham gia có th tham kh o sau khi ch ươ ng trình k t thúc. Vi c t ng k t c ng có th ưc th c hi n b ng vi c t ch c các ch ươ ng trình tái kh i ng và tái th c hi n ch ươ ng trình m t cách th ưng xuyên (ít nh t là hàng n m). Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 30
  35. Hình 7. ào t o h ưng t i nhu c u th tru ng. Chính ph Các nhà tài tr Vi t Nam Nhóm H p tác iu ph i a• ánh giá và thông qua các  xu t phát tri n ngu n nhân l c, l a ch n các c ơ quan cung ng ào t o • H tr th c hi n các k ho ch phát tri n ngu n nhân l c a  ph ươ ng C v n Tư v n Ki m toán Qu nâng cao n ng l c - Qu n lý tài chính - Chi tiêu Các c ơ quan ào t o Cung c p d ch v ào t o Tài tr Np xu t phát tri n ngu n nhân l c, ánh gi á v à ph ê duy t Quan h ào t o Chi tiêu tài chính C v n, ki m toán 4.5 VAI TRÒ VÀ TRÁCH NHI M 1. Vai trò c a V n phòng Chính ph • Kh i x ưng và iu hành vi c phát tri n chi n l ưc và chính sách xây d ng n ng l c ô th qu c gia nh ư các h p phn c a chính sách qu n lý và phát tri n ô th , nh m m b o r ng Pháp l nh s 9 do Th t ưng bán hành g n ây th c s ưc B Xây d ng, các b liên quan, các u ban nhân dân t nh và thành ph th c hi n. • Thúc y c i cách hành chính công, nh n m nh vào các khía c nh th ch và t ch c. Th ch hóa các sang ki n liên quan n nâng cao n ng l c. 2. Vai trò và s tham gia c a các b B Xây d ng: • Lng ghép Quy ho ch phát tri n Kinh t xã h i vào quy trình quy ho ch không gian ô th (quy ho ch xây d ng). xut các ph ươ ng pháp m i và các công c m i l p các quy ho ch (k ho ch u t ư a ngành, Chi n l ưc Phát tri n ô th ). • Xây d ng và n p (cho v n phòng chính ph ) xu t v chi n l ưc và chính sách nâng cao n ng l c ô th qu c gia Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 31
  36. • Th ch hóa nâng cao n ng l c trong Lu t quy ho ch ô th • xu t m t khung Phát tri n ngu n nhân l c, ưa ra các khuy n khích rõ ràng và các cơ h i ngh nghi p. • Thi t l p m t kênh nâng cao n ng l c v i các t ch c tr c thu c các B và các tr ưng i h c, và l a ch n m t c ơ quan iu h i (có th là C c Phát tri n ô th - B Xây dng) cho t t c các ho t ng nâng cao n ng l c • u vào (các ngu n l c và tài chính) g m các cán b qu n lý c a VIAP và AMCC trong vi c xây d ng và th c hi n các khóa ào t o. B K ho ch và u t • Tham gia vào các ho t ng nâng cao n ng l c • Hi u v vi c l ng ghép quy ho ch phát tri n kinh t xã h i vào quy trình quy ho ch không gian ô th (quy ho ch xây d ng). xu t các ph ươ ng pháp m i và các công c lp quy ho ch (k ho ch u t ư a ngành, chi n l ưc phát tri n ô th ) • To iu ki n cho các ơn v tr c thu c (DSI, CIEM và Trung tâm ào t o cán b kinh t và k ho ch) tham gia vào cung ng ào t o thông qua m t kênh iu ph i. • Phân ph i ngu n l c nâng cao n ng l c thông qua huy ng các qu qu c gia và qu c t. Các kho n vay t các nhà tài tr có th là m t kh i u cho u t ư dài h n vào phát tri n ngu n nhân l c. B Tài Nguyên Môi tr ng và các B khác có liên quan (B Giao thông V n t i, B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn, B Lao ng và Th ng binh xã h i) • Tham gia vào các ho t ng nâng cao n ng l c • Cung ng các u vào k thu t B N i V • H tr trong vi c phát tri n các chi n l ưc ngu n nhân l c c p t nh • Lng ghép qu n lý ô th nh ư m t n i dung trong H i ngh các ch t ch t nh/thành ph ưc t ch c hàng n m • Khám phá c ơ h i thi t l p m t h th ng tín ch cho các công ch c nh ư m t yêu c u ưc th ng ch c. Ví d nh ư tr thành m t tr ưng phòng/giám c, c n ph i tham d m t s nh t nh các khoá ào t o thu th p m t s tín ch nh t nh. • Lp các chi n l ưc c i thi n ngu n nhân l c và t ch c. ưa ra các tiêu chu n (ch ng ch hành ngh ) cho các công ch c nhà n ưc làm vi c v i vai trò các nhà quy ho ch và qu n lý ô th . • H tr các ho t ng nâng cao n ng l ưc • xu t vi c thi t l p m t c ơ s d li u nhân s và ánh giá d báo n ng l c cán b trong các c ơ quan tr c thu c b và chính quy n a ph ươ ng. iu này là c n thi t b nhi m các nhân viên m i (ho c thuê t ư v n), ào t o k n ng cho các cán b hi n t i, ào t o sau i h c và nâng cao n ng l c chuyên môn. B Tài chính/ Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam Nâng cao N ng l c Qun lý ô th Vi t Nam 32