›
›

Kinh tế và phát triển - Chương 2: Cầu, cung và cân bằng thị trường

pdf 69 trang vanle 2110
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Kinh tế và phát triển - Chương 2: Cầu, cung và cân bằng thị trường", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfkinh_te_va_phat_trien_chuong_2_cau_cung_va_can_bang_thi_truo.pdf

Nội dung text: Kinh tế và phát triển - Chương 2: Cầu, cung và cân bằng thị trường

  1. CHÖÔNG 2 CAÀU, CUNG VAØ CAÂN BAÈNG THÒ TRÖÔØNG 1
  2. CÁC CHỦ ĐỀ CHÍNH  Cầu  Cung  Trạng thái cân bằng của thị trường  Sự thay đổi trạng thái cân bằng thị trường  Độ co giãn của cung và cầu  Thặng dư tiêu dùng và thặng dư sản xuất 2
  3. Các giả định của mô hình  Thò tröôøng coù nhieàu ngöôøi mua, nhieàu ngöôøi baùn  Saûn phaåm ñoàng nhaát (ngöôøi tieâu duøng khoâng phaân bieät giöõa 2 saûn phaåm cuûa 2 ngöôøi baùn baát kyø)  Khoâng coù raøo caûn gia nhaäp hay rôøi khoûi thò tröôøng  Chi phí giao dòch baèng 0  Ngöôøi tieâu duøng toái ña hoùa ñoä thoûa maõn  Ngöôøi baùn toái ña hoùa lôïi nhuaän 3
  4. Caàu . Cầu của một sản phẩm là số lượng sản phẩm ứng với các mức giá khác nhau mà người tiêu dùng sẵn lòng mua trong một khoảng thời gian xác định. 4
  5. Caàu  Cách biểu diễn thứ nhất: Biểu cầu P QD (đồng/kg) (1000 kg/tháng) 7.000 80 6.500 90 6.000 100 5.500 110 5.000 120 5
  6. Caàu  Cách biểu diễn 2: Đường cầu Giaù (P) ($/Ñôn vò) Tại sao đường cầu lại dốc xuống? P1 P2 D D Q1 Q2 Löôïng caàu (Q ) 6
  7. Caàu  Cách biểu diễn 3: Hàm số cầu QD = f(P) Neáu laø haøm tuyeán tính : QD = a.P + b (a < 0)  Quy luật cầu Các yếu tố khác không đổi, khi giá một sản phẩm tăng lên thì lượng cầu của sản phẩm đó sẽ (có xu hướng) giảm xuống. 7
  8. Phaân bieät löôïng caàu vaø caàu - Löôïng caàu laø soá löôïng muoán mua ôû moät möùc giaù nhaát ñònh - Caàu moâ taû haønh vi ngöôøi mua ôû taát caû caùc möùc giaù
  9. Cung . Cung của một sản phẩm là số lượng của sản phẩm đó mà những người bán sẵn lòng bán ứng với các mức giá khác nhau, trong một khoảng thời gian xác định. 9
  10. Cung  Cách biểu diễn 1: Biểu cung P QS (đồng/kg) (1000 kg/tháng) 7.000 140 6.500 120 6.000 100 5.500 80 5.000 60 10
  11. Cung  Cách biểu diễn 2: Đường cung S Giaù (P) ($/Ñôn vò) P Tại sao đường cung 2 dốc lên? P1 S Q1 Q2 Löôïng cung (Q ) 11
  12. Cung  Cách biểu diễn 3: Hàm số cung QS = f(P) Neáu laø haøm tuyeán tính : QS = a.P + b (a > 0)  Quy luật cung Các yếu tố khác không đổi, khi giá một sản phẩm tăng lên thì lượng cung của sản phẩm đó sẽ (có xu hướng) tăng lên 12
  13. Traïng thaùi caân baèng thò tröôøng S P ($/Ñôn vò) • Điểm cân bằng thị trường P0 là nơi đường cung và cầu giao nhau. •Tại P0 lượng cung bằng với lượng cầu và bằng Q0 . D Q Q0 13
  14. Traïng thaùi caân baèng thò tröôøng  Các đặc điểm của giá cân bằng thị trường: D S  Q = Q  Không thiếu hụt hàng hóa  Không có dư cung  Không có áp lực làm thay đổi giá 14
  15. Söï thay ñoåi traïng thaùi caân baèng thò tröôøng P D D’ S  Caân baèng ban ñaàu taïi P0, Q0 P  Khi caàu taêng (ñöôøng caàu 1 / P dòch chuyeån sang D ) 0 D  Thieáu huït taïi P0 laø Q Q0  Caân baèng môùi taïi P1, Q1 D Q0 Q1 Q Q 16. 3. 2015 15
  16. Söï thay ñoåi traïng thaùi caân baèng thò tröôøng P D S S’  Caân baèèng ban ñaàu taïi P0, Q0  Khi cung taêng (S dòch P chuyeån sang S’ ) 0 P1 S  Dö thöøa taïi P0 laø Q Q0  Caân baèng môùi taïi P1,Q1 S Q0 Q1 Q Q 16. 3. 2015 16
  17. VAÄN DUÏNG a. Giá trần Laø möùc giaù cao nhaát maø nhaø nöôùc aán ñònh buoäc ngöôøi baùn phaûi tuaân thuû. Khi đặt giá trần (ví dụ: tiền thuê nhà tối đa), chính phủ muốn đảm bảo lợi ích cho các hộ gia đình có thu nhập thấp (sinh viên, người cô đơn, ). Song thông thường mức giá đó thấp hơn mức giá thị trường và gây ra hiện tượng thiếu hụt.
  18. Cô cheá thò tröôøng S P D ($/Ñôn vò) P0 P2 Thiếu hụt QS Q0 QD Q 18
  19. P S E Pe Khi P2 Qs2 I J hiÖn tîng thiÕu hôt P2 trªn thÞ trêng, cÇu D vît (excess demand) g©y ra søc Ðp lµm 0 Qs2 Qe Qd2 Q t¨ng gÝa vµ lîng thiÕu hôt lµ : IJ = Qd2 – Qs2
  20. Cô cheá thò tröôøng Thiếu hụt  Khi giá thị trường thấp hơn giá cân bằng:  Xảy ra thiếu hụt  Nhà sản xuất tăng giá  Lượng cầu giảm và lượng cung tăng  Thị trường tiếp tục điều chỉnh cho đến khi đạt được giá cân bằng. 20
  21. b. Giá sàn Laø möùc giaù thaáp nhaát maø nhaø nöôùc aán ñònh buoäc ngöôøi mua phaûi tuaân thuû Ví dụ tiền công tối thiểu, khi mức giá sàn được quy định là P* thì Qs là lượng cung lao động và các hãng chỉ muốn thuê Qd do đó sẽ dẫn đến dư thừa lao động.
  22. Cô cheá thò tröôøng P S ($/Ñôn vò) Dư thừa P1 P0 D QD Q0 QS Q 22
  23. P S M N P1 E Pe Khi P1 > Pe Qs1 > Qd1 cung vît (excess supply) D g©y ra søc Ðp lµm gi¶m gi¸ lưîng dư thõa lµ: 0 Qd1 Qe Qs1 Q MN = Qs1- Qd1
  24. Cô cheá thò tröôøng Dư thừa  Khi giá thị trường cao hơn giá cân bằng:  Có sự dư cung  Nhà sản xuất hạ giá  Lượng cầu tăng và lượng cung giảm  Thị trường tiếp tục điều chỉnh cho đến khi đạt được giá cân bằng 24
  25. Qui m« cña sù dư thõa hay thiÕu hôt phô thuéc vµo  Sù kh¸c biÖt gi÷a P vµ Pe  §é dèc cña ®uêng cung vµ ®ường cÇu
  26. Cô cheá thò tröôøng  Tóm tắt cơ chế thị trường cạnh tranh hoàn hảo: 1) Cung và cầu tương tác quyết định giá cân bằng thị trường. 2) Trạng thái cân bằng thị trường thay đổi khi:  Cầu thay đổi (đường cầu dịch chuyển)  Cung thay đổi (đường cung dịch chuyển)  Cả cung và cầu đều thay đổi 3) Khi chưa cân bằng, thị trường sẽ điều chỉnh sự thiếu hụt hoặc dư thừa hàng hóa cho đến khi đạt được trạng thái cân bằng. 4) Cơ chế hoạt động trên chỉ có hiệu quả khi thị trường là cạnh tranh hoàn hảo. 26
  27. Thay ñoåi caàu (Ñöôøng caàu dòch chuyeån)  Thay đổi cầu khác với thay đổi lượng cầu  Cầu được quyết định bởi các yếu tố ngoài giá như thu nhập, giá các hàng hóa liên quan, thị hiếu .  Thay đổi cầu được biểu thị bằng sự dịch chuyển toàn bộ đường cầu.  Thay đổi lượng cầu được thể hiện bằng sự di chuyển dọc theo một đường cầu. 27
  28. Thay ñoåi caàu (Ñöôøng caàu dòch chuyeån) P D D’  Thu nhập P  Thị hiếu người tiêu dùng 1  Giá kỳ vọng  Giá hàng thay thế P2  Giá hàng bổ sung  Số người mua Q Q1 Q’ Q2 Q’ 1 2 28
  29. 3. C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn cÇu Qd = F (gi¸, gi¸ hµng ho¸ liªn quan, thu nhËp, thÞ hiÕu, sè lîng ngêi mua, kú väng). Qd = F (Px, Py, I, T, N, E) 3.1. Thu nhËp (Income: I) * Hµng ho¸ th«ng thêng(normal goods)  I t¨ng => Qd t¨ng ë c¸c møc gi¸ => ®êng cÇu dÞch chuyÓn sang ph¶i.  I gi¶m => Qd gi¶m ë c¸c møc gi¸ => ®êng cÇu dÞch chuyÓn sang tr¸i. 29
  30. * Hµng ho¸ thø cÊp (inferior goods) I t¨ng => Qd gi¶m => ®êng cÇu d/c sang tr¸i I gi¶m => Qd t¨ng => ®êng cÇu d/c sang ph¶i. 3.2. Gi¸ hµng ho¸ cã liªn quan: (Py) * Hµng ho¸ thay thÕ (Substitute goods) lµ hµng ho¸ cã thÓ sö dông thay cho hµng ho¸ kh¸c. Py t¨ng => Qdy gi¶m => Qdx t¨ng => ®êng cÇu hµng ho¸ X dÞch chuyÓn sang ph¶i vµ ngîc l¹i. 30
  31. * Hµng ho¸ bæ sung (complement goods) lµ hµng ho¸ ®îc sö dông ®ång thêi víi hµng ho¸ kh¸c. Py t¨ng => Qdy gi¶m => Qdx gi¶m => ®êng cÇu hµng ho¸ X dÞch chuyÓn sang tr¸i, vµ ngîc l¹i. 3.3. ThÞ hiÕu (Taste: T ) lµ së thÝch hay sù u tiªn cña ngêi tiªu dïng ®èi víi hµng hãa hoÆc dÞch vô. - T vÒ hµng ho¸ dÞch vô thÊp => cÇu thÊp - Kh«ng quan s¸t T mét c¸ch trùc tiÕp, nªn thêng gi¶ ®Þnh T thay ®æi chËm hoÆc Ýt thay ®æi. 31
  32. 3.4. Sè lîng ngêi mua (d©n sè) Number of population N t¨ng => Qd t¨ng ë c¸c møc gi¸=> ®êng cÇu dÞch chuyÓn sang ph¶i, vµ ngîc l¹i. VD: D©n sè Hµ néi t¨ng => lîng tiªu dïng g¹o t¨ng => ®êng cÇu g¹o dÞch chuyÓn sang ph¶i. 3.5. Kú väng (Expectation: E) Kú väng lµ dù kiÕn sù thay ®æi trong t¬ng lai vÒ gi¸, thu nhËp vµ thÞ hiÕu lµm ¶nh hëng tíi lîng cÇu hiÖn t¹i. 32
  33. * Kú väng cã thÓ vÒ gi¸, thu nhËp, thÞ hiÕu, sè lîng ngêi tiªu dïng * Khi kú väng gi¸ trong t¬ng lai gi¶m => cÇu hiÖn t¹i sÏ gi¶m => ®êng cÇu dÞch chuyÓn sang tr¸i vµ ngîc l¹i. => Kú väng vÒ c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn cÇu thay ®æi sÏ khiÕn cÇu hiÖn t¹i thay ®æi. 3.6. Gi¸ hµng ho¸, dÞch vô: Price of goods or services Gi¸ lµ nh©n tè néi sinh khi thay ®æi g©y nªn sù vËn ®éng trªn mét ®êng cÇu. 33
  34. C¸c nh©n tè tõ 3.1=> 3.5 g©y nªn sù dich chuyÓn cña ®êng cÇu. 4. Sù vËn ®éng vµ dÞch chuyÓn cña ®êng cÇu: (Movement and shift of demand curve) *Sù vËn ®éng trªn mét ®êng cÇu (Movement along the demand curve) g©y nªn do nh©n tè néi sinh lµ gi¸ hµng ho¸ dÞch vô. NÕu P t¨ng th× vËn ®éng lªn phÝa trªn A=>A1,ngîc l¹i A=>A2;h×nh a * Sù dÞch chuyÓn cña ®êng cÇu (Shift of demand curve): g©y nªn bëi nh©n tè ngo¹i sinh, lµm ®êng cÇu dÞch chuyÓn song song ra ngoµi D =>D1 hoÆc vµo trong D => D2 ; h×nh b 34
  35. H×nh a H×nh b P P Pa1 A1 Pa A Pa2 A2 D1 D D2 D 0 Qa1 Qa Qa2 Q 0 Q Movement along demand curve Shift of demand curve 35
  36. Thay ñoåi cung (Ñöôøng cung dòch chuyeån) P S S’  Trình độ công nghệ  Giá yếu tố đầu vào  Giá kỳ vọng P1  Chính sách thuế và trợ cấp P2  Điều kiện tự nhiên Q Q 2 Q’2 Q1 Q’1 36
  37. 3. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn cung: Qsx = Fx (Px, T, Pi, G, N, E). 3.1. C«ng nghÖ (Technology: T) T t¨ng => NSL§ t¨ng => TR t¨ng, TC kh«ng ®æi => LN t¨ng => Qs t¨ng => ®êng cung dÞch chuyÓn sang ph¶i, ngîc l¹i khi T gi¶m ®êng cung d/c sang tr¸i. 3.2. Gi¸ c¸c yÕu tè ®Çu vµo: (P input: Pi) Pi t¨ng => TC t¨ng, TR kh«ng ®æi => LN gi¶m => Qs gi¶m => ®êng cung dÞch chuyÓn sang tr¸i, vµ ngîc l¹i Pi gi¶m ®êng cung d/c sang ph¶i.
  38. 3.3. Sè lîng ngêi s¶n xuÊt (Number of producer) N t¨ng => Qs t¨ng => ®êng cung d/c sang ph¶i N gi¶m=> Qs gi¶m => ®êng cung d/c sang tr¸i 3.4. Sù ®iÒu tiÕt cña ChÝnh phñ:Policy of Government G thuËn lîi => Qs t¨ng => ®êng cung d/c sang ph¶i VÝ dô: gi¶m thuÕ hay t¨ng trî cÊp cho ngêi s¶n xuÊt G khã kh¨n => Qs gi¶m => ®êng cung d/c sang tr¸i VÝ dô: t¨ng thuÕ hay gi¶m trî cÊp cho ngêi s¶n xuÊt
  39. 3.5. Kú väng cña ngêi s¶n xuÊt: (Expectation: E) Lµ nh÷ng dù kiÕn sù thay ®æi vÒ gi¸, gi¸ c¸c yÕu tè ®Çu vµo, sù ®iÒu tiÕt cña ChÝnh phñ trong t¬ng lai lµm thay ®æi lîng cung hiÖn t¹i. VÝ dô: Dù kiÕn Pi t¨ng, Qs hiÖn t¹i t¨ng ®Ó gi¶m chi phÝ hay dù kiÕn thuÕ t¨ng, Qs hiÖn t¹i t¨ng 3.6 Gi¸ h¸ng ho¸ dÞch vô: Price of goods or services Gi¸ lµ nh©n tè néi sinh, khi gi¸ thay ®æi g©y nªn sù vËn ®éng däc trªn mét ®êng cung (Ha), c¸c nh©n tè ngo¹i sinh tõ 3.1 ®Õn 3.5 g©y nªn sù dÞch chuyÓn cña ®êng cung sang ph¶i hoÆc sang tr¸i (Hb)
  40. Movement along supply curve Shift of supply curve P S2 S P S Pa1 A1 S1 Pa A Pa2 A2 0 Qa2 Qa Qa1 Q 0 Q H×nh a H×nh b
  41. Độ co giãn của cung và cầu  Độ co giãn đo lường độ nhạy của một biến số đối với một biến số khác.  Độ co giãn là tỷ lệ % thay đổi của một biến đối với 1% thay đổi của biến số khác. 41
  42. Độ co giãn của cầu theo giá Độ co giãn của cầu theo giá  Biểu thị tính nhạy cảm của lượng cầu khi giá thay đổi.  Là phần trăm thay đổi trong lượng cầu của một hàng hóa hoặc dịch vụ khi giá của nó thay đổi 1% %mucthaydoiluongcau E DP %mucthaydoigiaca 42
  43. Độ co giãn của cầu theo giá . Công thức tính độ co giãn của cầu theo giá EP (% Q)/(% P) Q/Q Q P EP * P/P P Q (haøm caàu theo Q) hệ số góc a 43
  44. Phương pháp tính hệ số co giãn điểm •Co giãn điểm: Nếu sự thay đổi của giá là nhỏ, người ta tính độ co giãn điểm P Qx P0 Edp * A (Q , P ) Px Q0 P0 0 0 (D) Q Q0
  45. Phương pháp tính hệ số co giãn khoảng •Co giãn khoảng: Nếu sự thay đổi của giá là lớn, người ta tính độ co giãn khoảng. P Qx P x Edp * A Px Q x P1 B P2 (D) Với Px = (P1+P2)/2 Qx = (Q1+Q2)/2 Q1 Q2 Q
  46. Độ co giãn của cầu theo giá  Nhận xét 1) Do mối quan hệ giữa P và Q là nghịch biến nên EP <0. 2) EP không có đơn vị tính 46
  47. Độ co giãn của cầu theo giá  Các trường hợp co giãn của cầu theo giá  Nếu EP -1: Cầu co giãn ít  Nếu EP = -1: Cầu co giãn một đơn vị 47
  48. Nghiªn cøu sù co d·n cÇu theo gi¸ ta chia ra c¸c trêng hîp (EDp ë ®©y lÊy trÞ tuyÖt ®èi)  Edp >1, cÇu co d·n t¬ng ®èi theo gi¸, ®êng cÇu tho¶i thÓ hiÖn mét sù thay ®æi nhá cña gi¸ khiÕn lîng cÇu thay ®æi lín P P1 P2 D Q 0 Q1 Q2
  49.  Edp <1: lóc nµy ®êng cÇu dèc, khi gi¸ thay ®æi nhiÒu th× lîng cÇu thay ®æi Ýt. P P1 P2 D 0 Q1 Q2 Q
  50.  EDp = 1, cÇu co d·n ®¬n vÞ, ®êng cÇu t¹o víi trôc hoµnh gãc 45, gi¸ vµ lîng thay ®æi nh nhau P P1 P2 D Q 0 Q1 Q2
  51. Độ co giãn của cầu theo giá P EP - 4 vì P=0 Khi di chuyển xuống Ep -1 Ep = 0 Vì Q = 0 4 8 Q 51
  52. Độ co giãn của cầu theo giá P Cầu co giãn hoàn toàn EP - P* D Q 52
  53. Độ co giãn của cầu theo giá P Cầu hoàn toàn không co giãn EP 0 Q Q* 53
  54. Độ co giãn của cầu theo giá  Những nhân tố chính ảnh hưởng đến độ co giãn của cầu theo giá  Tính chất thay thế của hàng hoá.  Tỉ lệ chi tiêu của mặt hàng trong tổng mức chi tiêu  Thời gian 54
  55. Độ co giãn của cầu theo giá  Mối quan hệ giữa doanh thu và giá bán  EP -1: TR đồng biến với P (nghịch biến với Q)  Tại mức giá và lượng bán có EP = -1 thì TR như thế nào? 55
  56. Ñoä co giaõn cuûa caàu theo thu nhaäp . Độ co giãn của cầu theo thu nhập là phần trăm biến đổi của lượng cầu khi thu nhập thay đổi 1%. EI (% Q)/(% I) Q/Q Q I E * I I/I I Q 56
  57. Ñoä co giaõn cuûa caàu theo thu nhaäp  EI 0: hàng thông thường  EI 1: hàng cao cấp 57
  58. Ñoä co giaõn cheùo cuûa caàu  Độ co giãn chéo của cầu cho biết phần trăm biến đổi của lượng cầu của mặt hàng này khi giá của mặt hàng kia biến đổi 1%. EXY (% QX )/(% PY ) QX/QX QX PY EXY * PY/PY PY QX 58
  59. Ñoä co giaõn cheùo cuûa caàu  EXY = 0 : X và Y là hai mặt hàng không liên quan  EXY 0 : X và Y là hai mặt hàng thay thế  Quan hệ giữa hai doanh nghiệp là gì? 59
  60. Ñoä co giaõn cuûa cung  Độ co giãn của cung theo giá là phần trăm biến đổi của lượng cung khi giá thay đổi 1%.  Độ co giãn của cung có dấu dương do giá và lượng cung quan hệ đồng biến ES (% Q)/(% P) Q/Q Q P E * S P/P P Q 60
  61. Phương pháp tính hệ số co giãn khoảng Qx P x P Es * (S) Px Q x P2 B A P1 Với Px = (P1+P2)/2 Qx = (Q1+Q2)/2 Q1 Q2 Q
  62. Phương pháp tính hệ số co giãn điểm P (S) Qx P0 Es * A Px Q0 P0 Q0 Q
  63. Ñoä co giaõn cuûa cung  ES > 1: cung co giãn nhiều  ES < 1: cung co giãn ít  ES = 1: cung co giãn một đơn vị  ES = 0: cung hoàn toàn không co giãn  ES = ∞: cung co giãn hoàn toàn 63
  64. Toùm taét keát quaû Pcb vaø Qcb thay ñoåi khi (D) hoaëc (S) dòch chuyeån S khoâng ñoåi S taêng S giaûm D khoâng ñoåi P vaø Q giöõ P giaûm P taêng nguyeân Q taêng Q giaûm D taêng P taêng P khoâng roõ P taêng Q giaûm Q taêng Q khoâng roõ D giaûm P giaûm P giaûm P khoâng roõ Q giaûm Q khoâng roõ Q giaûm
  65. c. Chính phuû ñaùnhThueá Muïc ñích cuûa ñaùnh thueá -Phaân phoái laïi thu nhaäp -Haïn cheá saûn xuaát hay tieâu duøng 1 haøng hoùa naøo ñoù
  66. Giaû söû chính phuû ñaùnh thueá t ñoàng/1 ñôn vò haøng hoùa P S1 S2 t Ps môùi = Ps + t P B 2 A P1 Q Q2 Q1
  67. Ai laø ngöôøi gaùnh chòu thueá cuûa chính phuû? -Neáu caàu co daõn nhieàu hôn cung ngöôøi saûn xuaát chòu nhieàu thueá hôn -Neáu caàu ít co daõn hôn cung ngöôøi tieâu duøng chòu nhieàu thueá hôn -Neáu caàu hoaøn toaøn co daõn theo giaù ngöôøi saûn xuaát chòu toaøn boä thueá -Neáu caàu hoaøn toaøn khoâng co daõn theo giaù ngöôøi tieâu duøng chòu toaøn boä thueá
  68. Thaëng dö tieâu duøng vaø thaëng dö saûn xuaát P S PN Thaëng dö  Thaëng dö tieâu tieâu duøng duøng laø dieän tích N CS tam giaùc P0P E P0 E  Thaëng dö saûn xuaát PS Thaëng dö laø dieän tích tam saûn xuaát D giaùc P PME 0 PM Q Q0 68
  69. Thaëng dö tieâu duøng vaø thaëng dö saûn xuaát  Thặng dư tiêu dùng là tổng phần chênh lệch giữa mức giá mà những người tiêu dùng sẵn lòng trả và mức giá thực tế họ phải trả.  Thặng dư sản xuất là tổng phần chênh lệch giữa mức giá mà những nhà sản xuất bán được và mức giá họ sẵn lòng bán. 69