Định giá tài sản - Chương bốn: Các phương pháp xác định giá trị doanh nghiệp

Nội dung text: Định giá tài sản - Chương bốn: Các phương pháp xác định giá trị doanh nghiệp

1. Tr−ờngđạihọckinhdoanhvcôngnghệHNội Khoatichính Giáo trình địnhgiátisản Chủbiên:TS.NguyễnVănTrong HNội,2010
2. Ch−ơngbốn Cácph−ơngphápxácđịnhgiátrịdoanhnghiệp I.Giátrịdoanhnghiệpvnhucầuxácđịnhgiátrịdoanh nghiệp 1.Giátrịdoanhnghiệp Doanhnghiệplthuậtngữdùngđểchỉcáctổchứckinhtế,mtheođó,ng−ờitacó thểphânbiệtđ−ợcvớicácloạihìnhkinhdoanhcóquymôquánhỏ.Mộttổchứckinhtế đ−ợcgọil"doanhnghiệp"nếunóđ−ợcsựthừanhậnvềmặtphápluậttrênmộtsốtiêu chuẩnnhấtđịnh. Trongcơchếthịtr−ờng,doanhnghiệplmộtloạitisản,cócácnétđặctr−ng: a.Giốngnh−cáchnghoáthôngth−ờngkhác,doanhnghiệplđốit−ợngcủacác giaodịch:muabán,hợpnhất,chianhỏ quátrìnhhìnhthnhgiácảvgiátrịđốivới loạihnghoáđặcbiệtnycũngkhôngnămngoisựchiphốicủacácquyluậtgiátrị, quyluậtcungcầu,quyluậtcạnhtranh Vìvậy,xétvềmặtlýthuyết,cáckỹthuậtđánh giágiátrịđốivớinhữnghnghoáthôngth−ờnghontoncóthểvậndụngđ−ợccho hnghoá"doanhnghiệp". b.Giốngnh−BĐS,mỗidoanhnghiệplmộttisảnduynhất.Mỗidoanhnghiệpcó quymôvcơcấutisảnkhácnhau,cóvịtrívtrụsởkinhdoanhriêngbiệtvđộclập,có cơcấuquảntrịvsựtácđộngcủamôitr−ờngkhácnhau.Khôngcó2doanhnghiệpgiống nhauhonton.Vìvậy,việcấnđịnhgiátrịcủadoanhnghiệpnyvớidoanhnghiệpkhác chỉnêncoilkỹthuậtcótínhchấtthamchiếu. c.Doanhnghiệpkhôngphảilmộtkhohng,doanhnghiệpkhôngđơngiảnltập hợpcủanhữngtisảnvôtrivôgiác,giátrịsửdụngcủachúngbịgiảmdầntheothời gian.Doanhnghiệpltổchứckinhtế.Nólmộtthựcthểhoạtđộng.Theonămtháng chúngcòncóthểhonchỉnhvpháttriểntrongt−ơnglai.Sựpháttriểncủanótuỳthuộc vomốiquanhệvớimôitr−ờng.Vìvậy,đánhgiávềdoanhnghiệpnóichung,đánhgiá vềgiátrịdoanhnghiệpnóiriêng,đòihỏiphảixemxéttấtcảcácmốiquanhệbêntrong vbênngoi.Nghĩal,đánhgiávềdoanhnghiệpkhôngchỉđơnthuầnnộidungđánh giátisản,mđiềuquantrọnghơnlphảiđánhgiávềmặttổchức. d.Conng−ờimuốnsởhữudoanhnghiệplvìlợinhuận.Việcsởhữucáctisảncố định,tisảnl−uđộnghaysởhữumộtbộmáykinhdoanh,chỉlcáchthức,lph−ơng tiệnđểđạtmụctiêullợinhuậnmthôi.Tiêuchuẩnđểnhđầut−đánhgiáhiệuquả hoạtđộng,quyếtđịnhbỏvốnvđánhgiágiátrịdoanhnghiệplcáckhoảnthunhậpm doanhnghiệpcóthểmanglạichonhđầut−trongt−ơnglai. Kếtluận: Giátrịdoanhnghiệplsựbiểuhiệnbằngtiềnvềcáckhoảnthunhậpmdoanh nghiệpmanglạichonhđầut−trongquátrìnhkinhdoanh. 64
3. Xétvềmặtnguyênlý,mộtph−ơngphápđịnhgiádoanhnghiệpđ−ợcthừanhậnl cócơsởkhoahọcrõrng,chặtchẽvcóthểchấpnhậnđ−ợc,thìtr−ớchếtnóphảithuộc vomộttronghaicáchtiếpcận,đól: +Đánhgiágiátrịcáctisảnvgiátrịcủayếutốtổchứccácmốiquanhệ. +L−ợnghoácáckhoảnthunhậpmdoanhnghiệpmanglạichonhđầut−. 2.Nhucầuxácđịnhgiátrịdoanhnghiệp Trongnềnkinhtếthịtr−ờng,nhucầuđánhgiávxácđịnhgiátrịđốivớiloạihng hoánylmộtđòihỏihontontựnhiên.Trongđiều hnhkinhtếvĩmôcũngnh− tronghoạtđộngquảntrịkinhdoanhluôncầnthiếtthôngtinvềgiátrịdoanhnghiệp.Giá trịdoanhnghiệplmốiquantâmcủacácphápnhânvthểnhâncólợiíchliênquan, gắnbótrựctiếpđếncácdoanhnghiệpđ−ợcđánhgiá.Tổngkếtlại,nhucầuxácđịnhgiá trịdoanhnghiệpđ−ợcxuấtpháttừcácyêucầuquảnlývcácgiaodịch: Địnhgiádoanhnghiệpxuấtpháttừyêucầucủahoạtđộngmuabán,sápnhập,hợp nhấthoặcchianhỏdoanhnghiệp.Đâylloạigiaodịchdiễnracótínhchấtth−ờngxuyênv phổbiếntrongcơchếthịtr−ờng,phảnánhnhucầuvềđầut−trựctiếpvSXKD,nhucầuti trợchosựtăngtr−ởngvpháttriểnbằngcácyếutốbênngoi,nhằmtăngc−ờngkhảnăng tồntạitrongmôitr−ờngtựdocạnhtranh.Đểthựchiệncácgiaodịchđó,đòihỏiphảicósự đánhgiátrênmộtphạmvirộnglớncácyếutốtácđộngtớidoanhnghiệp,trongđó,giátrị doanhnghiệplmộtyếutốcótínhchấtquyếtđịnh,lcăncứtrựctiếpđểng−ờitath−ơng thuyết vớinhau trongtiến trình giaodịchmua bán, sáp nhập, hợpnhất, chia nhỏ doanh nghiệp. Giátrịdoanhnghiệplloạithôngtinquantrọngđểcácnhquảntrịphântích đánhgiátr−ớckhiracácquyếtđịnhvềkinhdoanhvtichínhcóliênquanđếndoanh nghiệpđ−ợcđánhgiá.Nộidungcơbảncủaquảntrịtichínhdoanhnghiệp,xétcho cùnglphảităngđ−ợcgiátrịdoanhnghiệp.Giátrịdoanhnghiệplsựphảnánhnăng lựctổnghợp,phảnánhkhảnăngtồntạivpháttriểncủadoanhnghiệp.Vìvậy,căncứ vođâycácnhquảntrịkinhdoanhcóthểthấyđ−ợckhảnăngcạnhtranhcủadoanh nghiệpmình,khảnăngcạnhtranhcủacácdoanhnghiệpkhác.Theođó,giátrịdoanh nghiệplmộtcăncứthíchhợp,lcơsởđểđ−aracácquyếtđịnhvềkinhdoanh,vềti chính mộtcáchđúngđắn. Trongcáchnhìncủacácnhđầut−,củang−ờicung cấp, thông tin về giá trị doanhnghiệpcủang−ờitamộtsựđánhgiátổngquátvềuytínkinhdoanh,vềkhảnăng tichínhvvịthếtíndụngđểtừđócócơsởđ−aracácquyếtđịnhvềkinhdoanh,vềti chính mộtcáchđúngđắn. Trongcáchnhìncủacácnhđầut−,củang−ờicung cấp, thông tin về giá trị doanhnghiệpchong−ờitamộtsựđánhgiátổngquátvềuytínkinhdoanh,vềkhảnăng tichínhvvịthếtíndụngchodoanhnghiệpnữahaykhông. Giátrịdoanhnghiệplloạithôngtinquantrọngtrongquảnlýkinhtếvĩmô:Giá cảcủacácloạichứngkhoánđ−ợcquyếtđịnhbởigiátrịthựccủadoanhnghiệpcóchứng 65
4. khoánđ−ợctraođổi,muabántrênthịtr−ờng.Vìvậy,trênph−ơngdiệnquảnlýkinhtế vĩmô,thôngtinvềgiátrịdoanhnghiệplmộtcăncứquantrọngđểcácnhhoạchđịnh chínhsách,cáctổchức,cáchiệphộikinhdoanhchứngkhoánđánhgiátínhổnđịnhcủa thịtr−ờng,nhậndạnghiệnt−ợngđầucơ,thaotúngthịtr−ờng,thâutómquyềnkiểmsoát doanhnghiệp đểtừđócóthểđ−aracácchínhsáchđiềutiếtthịtr−ờngmộtcáchphù hợp.Ngoira,trongquátrìnhchuyểnđổicơchếquảnlýkinhtế,xácđịnhgiátrịdoanh nghiệpcònlmộtb−ớcđiquantrọngđểcácquốcgiatiếnhnhcảicáchDNNN,nh−:cổ phầnhoá,sápnhập,hợpnhấthaygiao,bán,khoánvchothuê. Cóthểnói,cáchoạtđộngquảnlývnhữnggiaodịchkinhtếthôngth−ờngtrong cơchếthịtr−ờngđđặtrayêucầucầnthiếtphảixácđịnhgiátrịdoanhnghiệp.Đócó thểlnhữngyêucầucótínhchấttìnhhuống,cũngcóthểlđòihỏicótínhchấtth−ờng nhậttronghoạtđộngSXKD.Chúnglmốiquantâmcủa3loạichủthể,đólNhn−ớc, nhđầut−vnhquảntrịdoanhnghiệp.Địnhgiádoanhnghiệp,vìvậylmộtđòihỏi tấtyếuđốivớicácquốcgiamuốnxâydựngvpháttriểnkinhtếtheocơchếthịtr−ờng. II.Cácyếutốtácđộngtớigiátrịdoanhnghiệp. Giátrịdoanhnghiệpđ−ợcđol−ờngbằngthunhậpmdoanhnghiệpmanglạicho nhđầut−.Nh−ngdoanhnghiệpcóthểtạorathunhậphaykhôngcóđộlớncủathu nhậpởmứcđộnolạituỳthuộcvotấtcảcácyếutốnh−:vốnliếng,tisản,kỹthuật,vị trí vkhảnăngthíchứngcủanóvớicácyếutốmôitr−ờngbênngoi.Kháiquátlại cácyếutốtácđộngđếngiátrịdoanhnghiệp,baogồm: 1.Cácyếutốthuộcvềnộitạidoanhnghiệp a.Hiệntrạngvềtisảntrongdoanhnghiệp Khixácđịnhgiátrịdoanhnghiệp,baogiờng−ờitacũngquantâmngayđếnhiện trạngtisảndoanhnghiệp,vìhailýdochủyếu: Thứnhất: Tisảncủamộtdoanhnghiệplbiểuhiệncủayếutốvậtchấtcần thiết,tốithiểuđốivớiquátrìnhsảnxuấtkinhdoanh.Sốl−ợng,chấtl−ợng,trìnhđộkỹ thuậtvtínhđồngbộcủacácloạitisảnlyếutốquyếtđịnhđếnsốl−ợngvchấtl−ợng sảnphẩmmdoanhnghiệpsảnxuấtra.Tứclkhảnăngcạnhtrnahvkhảnăngthulợi nhuậncủadoanhnghiệpphụthuộcmộtcáchtrựctiếpvcótínhchấtquyếtđịnhvoyếu tốny. Thứhai: Giátrịcáctisảncủadoanhnghiệpđ−ợccoilmộtcăncứvlmộtsự đảmbảorõrngnhấtvềgiátrịdoanhnghiệp.Vìthaychoviệcdựbáocáckhoảnthu nhậptiềmnăngthìng−ờisởhữucóthểbánchúngbấtcứlúcnođểnhậnvềmộtkhoản thunhậptừnhữngtisảnđó. Xuấtpháttừhailýdochủyếunymtrongthựctế,khivậndụng,cácph−ơng pháp,ng−ờitath−ờngđánhgiácaocácph−ơngphápcóliênquantrựctiếpđếnxácđịnh giátrịtisảncủadoanhnghiệp. 66
5. b.Vịtríkinhdoanh. Vịtríkinhdoanhcóýnghĩaquantrọngđốivớisảnxuấtkinhdoanh.Vịtríkinh doanhđ−ợcđặctr−ngbởicácyếutốnh−địađiểm,diệntíchcủadoanhnghiệpvcácchi nhánhthuộcdoanhnghiệp,yếutốđịahình,thờitiết Mộtdoanhnghiệp,nhấtdoanhnghiệphoạtđộngtronglĩnhvựcth−ơngmại,dịch vụ,đ−ợcđặtgầnđôthị,cácnơiđôngdânc−,cáctrungtâmbuônbánlớnvcácđầumối giaothôngquantrọngcóthểđemlạirấtnhiềulợithếchodoanhnghiệp.Vớivịtríthuận lợi,doanhnghiệpcóthểgiảmđ−ợcnhiềukhoảnmụcchiphíchủyếunh−:Chiphívận chuyển, bảo quản, chi phí l−u kho, chi phí giao dịch Đồng thời, doanh nghiệp có nhữngthuậnlợilớnđểtiếpcậnvnắmbắtnhanhchóngnhucầu,thịhiếucủathịtr−ờng, thựchiệntốtcácdịchvụhậuth−ơngmại Tuynhiênvớivịtríđó,cũngcóthểkéotheo sựgiatăngmộtsốkhoảnchiphính−chiphíthuêvănphònggiaodịch,thuêlaođộngv mộtsốkhoảnchiphítăngthêmbởicónhữngyêucầukhắtkhehơncủaNhn−ớcđối vớiviệcxửlýônhiễmmôitr−ờngv.v Nhữngthuậnlợivbấtlợicơbảncủayếutốvịtríđốivớisảnxuấtkinhdoanhl lýdochủyếugiảithíchsựchênhlệchvềgiácảđấtđai,giáthuênhgiữacáckhuvực vớinhau.Vcũngchínhvìthế,khinóivềyếutốlợithếth−ơngmạing−ờitath−ờng tr−ớchếtđềcậpđếnyếutốvịtrí.Trongthựctế,dosựkhácnhauvềvịtríkinhdoanhm cósựchênhlệchrấtlớnkhiđánhgiávềgiátrịdoanhnghiệp.Vìvậy,vịtríkinhdoanh cầnđ−ợccoilmộttrongcácyếutốquantrọnghngđầukhiđ−araphântích,đánhgiá giátrịdoanhnghiệp. c.Uytíndoanhnghiệp Uytínkinhdoanhlsựđánhgiácủakháchhngvềsảnphẩmcủadoanhnghiệp nh−ngnólạiđ−ợchìnhthnhbởinhiềuyếutốkhácnhautừbêntrongdoanhnghiệp, nh−:Dochấtl−ợngsảnphẩmcao,dotrìnhđộvnănglựcquảntrịkinhdoanhgiỏi,do tháiđộphụcvụtậntìnhcủanhânviên Trongthựctế,cónhữngdoanhnghiệptrongn−ớccóthểsảnxuấtnhữngmặthng cóchấtl−ợngkhôngthuakémhngn−ớcngoinh−ngkhôngthểbánvớigiácaonh− mặthngđó,bởich−agâydựngđ−ợcuytínvớikháchhng. Nh−vậy,cóthểthấyrằng,khisảnphẩmcủadoanhnghiệpđđ−ợcđánhgiácao trongconmắtcủakháchhng,thìuytíntrởthnhmộttisảnthựcsự,chúngcógiáv ng−ờitagọiđólgiátrịcủanhnmác.Trongnềnkinhtếthịtr−ờng,ng−ờitacóthể muabánquyềndánnhnmácsảnphẩm,quyềndánnhnmácnhiềukhiđ−ợcđánhgiá rấtcao.Chínhvìthế,uytíncủadoanhnghiệpđ−ợcđôngđảocácnhkinhtếthừanhận lmộtyếutốquantrọnggópphầnlmnêngiátrịdoanhnghiệp. d.Trìnhđộkỹthuậtvtaynghềng−ờilaođộng Chấtl−ợngsảnphẩmcủadoanhnghiệp,mộtmặtphụthuộctrìnhđộkỹthuậtcông nghệcủamáymócthiếtbị.Mặtkhác,phụthuộcvotrìnhđộkỹthuậtvtaynghềng−ời laođộng. 67
6. Trìnhđộkỹthuậtvsựlnhnghềcủang−ờilaođộngkhôngchỉcóýnghĩaquan trọngđốivớiviệcnângcaochấtl−ợngsảnphẩmmcòncóthểlmgiảmchiphísản xuấtkinhdoanhdoviệcsửdụnghợplýnguyênnhiênvậtliệu trongquátrìnhsảnxuất, giảmđ−ợcchiphíđotạo,bồid−ỡng,từđógópphầnnângcaothunhậpchodoanh nghiệp. Đánhgiávềtrìnhđộkỹthuậtvtaynghềcủang−ờilaođộngkhôngchỉxemở bằngcấp,bậcthợvsốl−ợnglaođộngđạtđ−ợccáctiêuchuẩnđómquantrọnghơn, trongđiềukiệnhiệnnay,còncầnphảixemxéthml−ợngtri thức có trongmỗi sản phẩmmdoanhnghiệpsảnxuấtra.Vớiýnghĩanh−thế,khiđánhgiákhảnăngtồntại vpháttriển,khảnăngsángtạoralợinhuận,cầnthiếtphảixétđếntrìnhđộkỹthuậtv taynghềcủang−ờilaođộng,coichúngnh−mộtyếutốnộitạiquyếtđịnhđếngiátrịcủa doanhnghiệp. e.Nănglựcquảntrịkinhdoanh Trongđiềukiệnngynay,mộtdoanhnghiệpmuốntồntạivpháttriểnlâudi phảicómộtbộmáyquảnlýsảnxuấtkinhdoanhđủmạnhgiúpchonócókhảnăngsử dụngmộtcáchtốtnhấtcácnguồnlựcchoquátrìnhsảnxuất,biếttậndụngmọitiền năng v cơ hội nảy sinh, ứng phó một cách linh hoạt với những biến động của môi tr−ờng.Vìlýdođó,nănglựcquảntrịkinhdoanhluônđ−ợcnhắctớinh−mộtyếutốđặc biệtquantrọngtácđộngtớigiátrịdoanhnghiệp. Quảntrịkinhdoanhlmộtkháiniệmrộnglớn.Nănglựcquảntrịkinhdoanhcủa mộtdoanhnghiệpcầnđ−ợcđánhgiátheocácnộidungcơbảncủahoạtđộngquảntrị baogồmsựđánhgiávềkhảnănghoạchđịnhchiếnl−ợc,chiếnthuật,trìnhđộtổchứcbộ máyquảnlý,nănglựcquảntrịcácyếutốđầuvovđầuracủaquátrìnhsảnxuất,khả năngquảntrịnguồnnhânlựcv.v Nănglựcquảntrịkinhdoanhlmộtyếutốđịnhtínhnhiềuhơnlđịnhl−ợng.Vì vậy,khiđánhgiácầnphảixemxétchúngd−ớisựtácđộngcủamôitr−ờng.Ngoira, nănglựcquảntrịkinhdoanhtổnghợpcònđ−ợcthểhiệnthôngquahệthốngcácchỉtiêu tichínhdoanhnghiệp.Dođó,thựchiệnphântíchmột cáchtondiệntình hìnhti chínhtrongnhữngnămgầnvớithờiđiểmđánhgiácũngcóthểchophéprútranhững kếtluậnquantrọngvềnănglựcquảntrịvsựtácđộngcủanóđếngiátrịdoanhnghiệp. Tómlại: Giátrịdoanhnghiệpchịusựtácđộngcủanhiềuyếutố,baogồmcácyếutốbên trongvbênngoi.13yếutốđnêulcơsởđểxâydựngvlựachọncáctiêuchícần thiếtchoviệcđánhgiá,lcăncứđểcácbêncóliênquanthảoluận,xácđịnhphạmviv đánhgiámộtcáchcóhệthốngvềtừngđiểmmạnh,điểmyếucủadoanhnghiệp. Sựphânbiệtgiữacácyếutốlcótínhchấtt−ơngđối.Hơnnữa,phầnlớncácyếu tốđềuđ−ợcxácđịnhvềmặtđịnhtínhnhiềuhơnđịnhl−ợng.Dovậy,−ớcl−ợngmứcđộ tácđộngcủachúng,ng−ờitath−ờngphảisửdụngcácph−ơng pháp đánh giá mang nhiềutínhchủquan.Đócũnglmộttrongnhữnglýdochínhgiảithíchsựchênhlệch 68
7. rấtlớnvềkếtquảđánhgiágiữacácchuyêngiakinhtếvớinhau,llýdogiảithíchsự phứctạptrongviệcxácđịnhgiátrịdoanhnghiệp. Giátrịdoanhnghiệpchỉđơngiảnlkhoảnthunhậpmdoanhnghiệpđemlại chonhđầut−.Dođó,cầncósựphânbiệtmộtcáchrõrngcácyếutốtácđộngvớicác yếutốcấuthnhgiátrịdoanhnghiệp,lmcơsởđểxâydựngcácph−ơngphápxácđịnh giátrịdoanhnghiệp. 2.Cácyếutốthuộcvềmôitr−ờngkinhdoanh. Môitr−ờngkinhdoanhlyếutốảnhh−ởngcótínhkháchquan,vềcơbảnchúng v−ợtkhỏitầnkiểmsoátcủadoanhnghiệp.Đểtồntạivpháttriểnđ−ợc,cũnggiốngnh− trongkhoahọctựnhiên,doanhnghiệpphảitìmcáchthíchnghivớimôitr−ờng. Môitr−ờngkinhdoanhđ−ợcchiathnhhailoại: a.Môitr−ờngkinhdoanhtổngquát: Thuộcvềmôitr−ờngkinhdoanhtổngquát,có:môitr−ờngkinhtế,môitr−ờng chínhtrị,môitr−ờngvănhoáxhộivmôitr−ờngkỹthuật. *Môitr−ờngkinhtế: Doanhnghiệpbaogiờcũngtồntạitrongmộtbốicảnhkinhtếcụthể.Bốicảnh kinhtếđóđ−ợcnhìnnhậnthôngquahngloạtcácchỉtiêukinhtếvĩmônh−:tốcđộ tăng tr−ởng kinh tế, chỉ số giá cả, tỷ giá ngoại tệ, tỷ suất đầu t−, các chỉ số trên thị tr−ờngchứngkhoán Mặcdùmôitr−ờngkinhtếmangtínhchấtnh−yếutốkháchquan ảnhh−ởngcủachúngtớigiátrịdoanhnghiệplạilsựtácđộngtrựctiếp. Mỗisựthayđổinhỏcủayếutốnybaogiờcũngảnhh−ởngtớisựđánhgiávề doanhnghiệp:nềnkinhtếluôntăngtr−ởngvớitốcđộcao,phảnánhnhucầuđầut−v tiêudùngngycnglớn.Chỉsốgiáchứngkhoánphảnứngđúngquanhệcungcầu,đồng tiềnổnđịnh,tỷgiávlisuấtcótínhkíchthíchđầut−sẽtrởthnhcơhộitốtchodoanh nghiệpmởrộngquymôSXKD.Ng−ợclại,sựsuythoáikinhtế,giáchứngkhoánảo, lạmphátphim lbiểuhiệnmôitr−ờngtồntạicủadoanhnghiệpđangbịlunglaytận gốc.Mọisựđánhgiávềdoanhnghiệp,trongđócógiátrịdoanhnghiệpsẽbịđảolộn honton. *Môitr−ờngchínhtrị. Sảnxuấtkinhdoanhchỉcóthểổnđịnhvpháttriểntrongmôitr−ờngcósựổn địnhvềchínhtrịởmứcđộnhấtđịnh.Chiếntranhsắctộc,tôngiáo,sựlồnghnhcủa Mafiavnhữngyếutốtrậttựantonxhộikhácbaogiờcũngtácđộngxấuđếnmọi mặtđờisốngxhộichứkhôngriênggìvớiSXKD. Cácyếutốcủamôitr−ờngchínhtrịcósựgắnbóchặtchẽ,tácđộngtrựctiếpđến SXKDbaogồm: Tínhđấyđủ,đồngbộ,rõrngvchitiếtcủahệthốngluậtpháp. Quanđiểmt−t−ởngcủaNhn−ớcđốivớiSXKDthôngquahệthốngcácvănbản phápquy,nh−:Quảnđiểmbảovệsảnxuất,đầut−,tiêudùng thểhiệntrongluậtthuế, luậtcạnhtranh,luậtsởhữutrítuệ 69
8. NănglựchnhphápcủaChínhphủvýthứcchấphnhphápluậtcủacáccông dânvcáctổchứcsảnxuất:Phápluậtđbanhnhnh−ngkhôngtrởthnhhiệnthực,tệ nạnbuônlậu,trốnthuế,hnggiảnháilạimáctrnlan lbiểuhiệnmộtmôitr−ờng chínhtrịgâybấtlợichosảnxuất. Cóthểthấyrằng,cũngnh−môitr−ờngkinhtế,môitr−ờngchínhtrịcóvaitrònh− nhữngđiềukiệnthiếtyếu,tốithiểuđểdoanhnghiệpcóthểhoạtđộng.Vdovậy,đánh giávềdoanhnghiệpbaogiờcũngphảinhìnnhậntr−ớchếttừcácyếutốny. *Môitr−ờngvănhoáxhội. Môitr−ờngvănhoáđ−ợcđặctr−ngbởinhữngquanniệm,nhữnghệt−t−ởngcủa cộngđồngvềlốisống,đạođức Thểhiệntrongquanniệmvề"chân,thiện,mỹ"quan niệmvềnhâncách,vănminhxhội,thểhiệntrongtậpquánsinhhoạtvtiêudùng.Đó đ−ợcgọilnhữnggiátrịvănhoá. Môitr−ờngxhộithểhiệnởsốl−ợngvcơcấudânc−,giớitính,độtuổi,mậtđộ, sựgiatăngdânsố,thunhậpbìnhquânđầung−ờivhngloạtcácvấnđềmớinảysinh nh−ônhiễmmôitr−ờng,tinguyêncạnkiệt SXKDcómụctiêuxuyênsuốtllợinhuậncũngkhôngthểtáchrờimôitr−ờng vănhoáxhội.Trênph−ơngdiệnxhội,doanhnghiệprađờilđểđápứngnhữngđòi hỏingycngcaotrongđờisốngvậtchấtvtinhthầncủacộngđồngnơidoanhnghiệp hoạt động. Chính vì thế, đánh giá về doanh nghiệp không thểbỏquanhữngyếutố, nhữngđòihỏibứcxúccủamôitr−ờngvănhoáxhộitronghiệntạimcóphảithực hiệndựbáođ−ợcsựảnhh−ởngcủayếutốnyđếnSXKDcủadoanhnghiệptrongt−ơng lai. *Môitr−ờngkhoahọccôngnghệ Sựtácđộngcủakỹthuậtcôngnghệđanglmthayđổimộtcáchcănbảncácđiều kiệnvềquytrìnhcôngnghệvph−ơngthứctổchứcSXKDtrongcácdoanhnghiệp.Sản phẩmsảnxuấtrangycngđadạng,phongphú,đápứngnhucầungycngcaotrongđời sốngvậtchấtvtinhthần.Hml−ợngtrithứccủakhuynhh−ớngchiếm−uthếtuyệtđối tronggiábánsảnphẩm. Trênbìnhdiệnxhội,đólnhữngb−ớctiếnnhảyvọtcủanềnvănminhnhânloại. Song,ởgócđộdoanhnghiệp,đókhôngchỉlcơhộimcònltháchthứcđốivớisựtồntại củamỗidoanhnghiệp.Sựthiếunhạybéntrongviệcchiếmlĩnhnhữngthnhtựukhoahọc mớinhấtcóthểlnguyênnhânđ−adoanhnghiệpmauchóngđếnchỗphásản.Chínhvìlẽ đó,khiđánhgiávềdoanhnghiệp,đòihỏiphảichỉramứcđộtácđộngcủamôitr−ờngny đếnSXKDvkhảnăngthíchứngcủadoanhnghiệptr−ớcnhữngb−ớcpháttriểnmớicủa khoahọcvcôngnghệ. b.Môitr−ờngđặcthù. Sovớimôitr−ờngtổngquát,môitr−ờngđặcthùbaogồmcácyếutốtácđộngđến doanhnghiệpmangtínhtrựctiếpvrõrệthơn.Hơnnữa,vớicácyếutốny,doanh nghiệpcòncóthểkiểmsoátchúngởmộtmứcđộnhấtđịnh.Thuộcmôitr−ờngđặcthù 70
9. cócácyếutốvềkháchhng,nhcungcấp,cáchngcạnhtranhvcáccơquanNh n−ớc. *Quanhệdoanhnghiệpvớikháchhng. Thịtr−ờnglyếutốquyếtđịnhđếnđầurađốivớisảnphẩmcủadoanhnghiệp.Thị tr−ờngđốivớidoanhnghiệpthểhiệnbằngyếutốkháchhng.Kháchhngcủadoanh nghiệpcóthểlcáccánhân,cácdoanhnghiệpkháchoặcNhn−ớc.Họcóthểlkhách hnghiệntạinh−ngcũngcóthểlkháchhngtrongt−ơnglai. Thôngth−ờngkháchhngsẽchiphốihoạtđộngcủadoanhnghiệp.Nh−ngcũng có những tr−ờng hợp khách hng lại bị lệ thuộc vo khả năng cung cấp của doanh nghiệp.Dovậy,muốnđánhgiáđúngkhảnăngpháttriển,mởrộngSXKDcủadoanh nghiệp,cầnphảixácđịnhtínhchất,mứcđộbềnvữngvuytíncủadoanhnghiệptrong quanhệvớikháchhng.Uytíntốtcủadoanhnghiệpvớikháchhngcóđ−ợckhông phảimộtsớmmộtchiềuvdonhiềuyếutốhìnhthnh.Songđểđánhgiáchúngng−ờita th−ờngkểđến:Sựtrungthnhvtháiđộcủakháchhng,sốl−ợngvchấtl−ợngkhách hng,tiếngtămvcácmốiquanhệtốtvkhảnăngpháttriểncácmốiquanhệđóvới họ.Tuynhiên,căncứcósứcthuyếtphụccaonhấtchosựđánhgiáđólởthịphầnhiện tại,thịphầnt−ơnglai,doanhsốbánravtốcđộtiếntriểncủacácchỉtiêuđóquacác thờikỳkinhdoanhkhácnhaucủadoanhnghiệp. *Quanhệdoanhnghiệpvớinhcungcấp Doanhnghiệpth−ờngphảitrôngđợisựcungcấptừphíabênngoicácloạihng hoá,nguyênvậtliệu,cácdịchvụđiện,n−ớc,thôngtin,t−vấn Tínhổnđịnhcủanguồn cungcấpcóýnghĩaquantrọng,đảmbảochosảnxuấtvtiêuthụđ−ợcthựchiệntheo yêucầumdoanhnghiệpđịnhra. Trongmốiquanhệvớinhcungcấp,doanhnghiệpđóngvaitrònh−một"th−ợng đế".Tuynhiên,cóthểdotínhchấtkhanhiếmvậtt−đầuvo,dosốl−ợngnhcungcấp khôngđủlớn,dosựcâukếtgiữahọvớinhau,domuavớisốl−ợngnhơhoặcdocác nguyênnhânkhácmtrongnhiềutr−ờnghợp"th−ợngđế"cũngcóthểbịsaikhiến.Từ đó,đánhgiákhảnăngđápứngcácyếutốđầuvođảmbảochoSXKDcóthểổnđịnh phảixemxétđến:Sựphongphúcủacácnguồncungcấp, sốl−ợng,chủngloại các nguyênliệucóthểthaythếđ−ợcchonhau,khảnăngđápứnglâudichodoanhnghiệp rồimớikểđếntínhkịpthời,chấtl−ợngvgiácảsảnphẩm. *Cáchngcạnhtranh Đ−ợcsựủnghộtừphíaNhn−ớctronghầuhếtcáclĩnhvựckinhtế,mứcđộcạnh tranhgiữacácdoanhnghiệptrênthịtr−ờngtrongn−ớcvquốctếngycngtrởnên quyếtliệthơn.Sựquyếtliệttrongmôitr−ờngcạnhtranhđ−ợccoilmốinguycơtrực tiếpđếnsựtồntạicủadoanhnghiệp.Dođó,đánhgiánănglựccạnhtranh,ngoiviệc xemxéttrên3tiêuchuẩn:giácả,chấtl−ợngsảnphẩmvdịchvụhậuth−ơngmạicòn phảixácđịnhđ−ợcsốl−ợngdoanhnghiệpthamgiacạnhtranh,nănglựcthựcsựvthế mạnhcủahọlgì.Đồngthờiphảichỉrađ−ợcnhữngyếutốvnhữngmầmmốngcóthể 71
10. lmxuấthiệncácđốithủmới.Cónh−thếmớikếtluậnđ−ợcđúngđắnvềvịthếvkhả năngcạnhtranhcủadoanhnghiệptrênthịtr−ờng. *CáccơquanNhn−ớc Trongcơchếthịtr−ờng,vềcơbản,doanhnghiệpđ−ợcquyềnchủđộnghonton đốivớiSXKD.Tuynhiên,sựhoạtđộngcủadoanhnghiệpluônphảiđ−ợcđặtd−ớisự kiểmtra,giámsátcủacáccơquanNhn−ớcnh−:Cơquanthuế,cơquanthanhtra,các tổchứccôngđon Cáctổchứcnycóbổnphậnkiểmtra,giámsát,đảmbảochosự hoạtđộngcủadoanhnghiệpkhôngv−ợtrakhỏinhữngquy−ớcxhộithểhiệntrong luậtthuế,luậtmôitr−ờng,luậtcạnhtrnah,luậtlaođộng Doanhnghiệpcóquanhệtốtđẹpvớicáctổchứcđóth−ờnglnhữngdoanhnghiệp thựchiệntốtnghĩavụcủamìnhđốivớixhội,nh−nộpthuếđầyđủ,đúnghạn,chấp hnh tốt luật lao động, quan tâm giải quyết vấn đề môi tr−ờng sinh thái Đó cũng th−ờnglbiểuhiệncủanhữngdoanhnghiệpcótiềmlựctichínhvữngmạnh,lợinhuận thuđ−ợckhôngphảibằngcáchbuônlậu,trốnthuế,lmhnggiả Vìvậy,xácđịnhsự tácđộngcủayếutốmôitr−ờngđặcthùđếnSXKDcủadoanhnghiệpcòncầnphảixem xétchấtl−ợngvthựctrạngcủamốiquanhệgiữadoanhnghiệpcòncầnphảixemxét chấtl−ợngvthựctrạngcủamốiquanhệgiữadoanhnghiệpvớicáctổchứcđótrong nhữngkhoảngthờigiannhấtđịnh. III. Các ph−ơng pháp chủ yếu xác định giá trị doanh nghiệp. 1.Xácđịnhgiátrịdoanhnghiệplgì? Đểcókháiniệmvềxácđịnhgiátrịdoanhnghiệp,cầnthiếtphảiđ−aracácnhận địnhcơbảnsauđây: Thứnhất: Giátrịdoanhnghiệplmộtkháiniệmcơbảnkhácvớigiábándoanh nghiệptrênthịtr−ờng.Giátrịdoanhnghiệpđ−ợcđobằngđộlớncủacáckhoảnthunhập mdoanhnghiệpđemlạichonhđầut−.Giábándoanhnghiệplmứcgiáđ−ợchình thnhtrênthịtr−ờng,nócònchịusựtácđộngcủacácyếutốcung,cầu"hnghoádoanh nghiệp"vcungcầuvềtiệntệtrênthịtr−ờng.Nócóthểcókhoảngcáchrấtxasovới đánhgiácủacácchuyêngiakinhtế,vcácnhđầut−.Việcquảnlýthịtr−ờng"mua bándoanhnghiệp"khôngtốt,cóthểdẫnđếntìnhtrạnggiábándoanhnghiệplgiáảo, đólmứcgiáhìnhthnhdoyếutốđầucơ,phảnánh khôngđúngthunhậpthựcm doanhnghiệpcókhảnăngtạorachochủsởhữuvcácnhđầut−kháccóvốntrong doanhnghiệp.Đólmầmmốngcủakhủnghoảngkinhtế. Thứhai: Giátrịdoanhnghiệpchỉđơngiảnlmộtkháiniệmđ−ợccácnhđầu t−,cácchuyêngiasửdụngtrongviệcđánhgiátổngthểcáckhoảnthunhậpmdoanh nghiệpcóthểđ−alại.Giátrịdoanhnghiệpvẫntồntạingaycảkhikhôngcóviệcmua bánvchuyểnnh−ợng.Giátrịdoanhnghiệpchịuảnhh−ởngcủarấtnhiềuyếutố.Trong đócónhiềuyếutốkháchquan,th−ờngxuyênthayđổivrấtkhóđịnhl−ợng.Việcđịnh 72
11. l−ợngcácyếutốnhiềukhiphảiấnđịnhmộtcáchchủquan.Dovậy,cầnphảicócác chuyêngiavềthẩmđịnhgiátrị.Yêucầuvềkhảnăngcủachuyêngialrấtcao:bên cạnhchuyênmôn,kinhnghiệm,sựnhạycảmnghềnghiệpcònphảicóđạođứcnhằm đảmbảotínhtrungthực,vôt−,kháchquan,thìmớichokếtquảhợplý. Thứba: Xácđịnhgiátrịdoanhnghiệpkhôngđơngiảnchỉđểmua,bán,sápnhập,hợp nhấthoặcchianhỏdoanhnghiệpmcònnhằmphụcvụchonhiềuhoạtđộnggiaodịchkinhtế khác,nh−:xácđịnhvịthếtíndụng,cungcấpthôngtinchohoạtđộngquảnlýkinhtếvĩmô,cho hoạchđịnhchiếnl−ợctrongdoanhnghiệp Kếtluận: Xácđịnhgiátrịdoanhnghiệplsự−ớctínhvớiđộtincậycaonhấtcác khoảnthunhậpmdoanhnghiệpcóthểtạoratrongquátrìnhsảnxuấtkinhdoanh,lm cơsởchocáchoạtđộnggiaodịchthôngth−ờngcủathịtr−ờng. 2.Cácph−ơngphápchủyếuxácđịnhgiátrịdoanhnghiệp a.Ph−ơngphápgiátrịtisảnthuần. *Cơsởlýluận: Ph−ơngphápnycòngọilph−ơngphápgiátrịnộitạihaymô hìnhđịnhgiátisản,đ−ợcxâydựngdựatrêncácnhậnđịnh: Doanhnghiệpvềcơbảngiốngnh−mộtloạihnghoáthôngth−ờng. Sựhoạtđộngcủadoanhnghiệpbaogiờcũngđ−ợctiếnhnhtrêncơsởmộtl−ợng ti sảncó thực. Nhữngti sản đól sựhiện diện rõ rngvcụthểvềsựtồnticủa doanhnghiệp,chúngcầuthnhthựcthểcủadoanhnghiệp. Tisảncủadoanhnghiệpđ−ợchìnhthnhbởisựtitrợvốncủacácnhđầut− ngaykhithnhlậpdoanhnghiệpvcòncóthểđ−ợcbổsungtrongquátrìnhpháttriển SXKD.Cơcấunguồntitrợđểhìnhthnhtisảnlsựkhẳngđịnhvthừanhậnvềmặt pháplýcácquyềnsởhữuvlợiíchcủacácnhđầut−đốivớisốtisảnđó. Chínhvìvậy,giátrịcủadoanhnghiệpđ−ợctínhbằngtổnggiátrịthịtr−ờngcủasố tisảnmdoanhnghiệphiệnđangsửdụngvoSXKD. *Ph−ơngphápxácđịnh Tổnggiátrịtisảntrongdoanhnghiệpth−ờngkhôngchỉthuộcvềng−ờichủsởhữu doanhnghiệpmchúngcònđ−ợchìnhthnhtrêncáctráiquyềnkhác,nh−:cáctráichủcho doanhnghiệpvayvốn,tiềnl−ơngch−ađếnkỳhạntrả,thuếch−ađếnkỳhạnnộp,cáckhoản ứngtr−ớccủakháchhng,cáckhoảnbánchịucủanhcungcấp,cáctisảnđithuê Do vậy,mặcdùgiátrịdoanhnghiệpđ−ợccoiltổnggiátrịcáctisảncấuthnhdoanhnghiệp, nh−ngđểthựchiệnmộtgiaodịchmuabándoanhnghiệp,ng−ờitaphảixácđịnhgiátrịti sảnthuầnthuộcchủsởhữudoanhnghiệp.Theođó,côngthứctổngquátđ−ợcxâydựng nh−sau: V0=V TV N (1.1) Trongđó: V0 :Giátrịtisảnthuầnthuộcvềchủsởhữudoanhnghiệp VT :TổnggiátrịtisảnmdoanhnghiệpđangsửdụngvoSXKD V N :Giátrịcáckhoảnnợ 73
12. Dựatheocôngthức(1.1),ng−ờitasuydiễnrahaicáchtínhcụthểvềgiátrịtisản thuần(V 0)nh−sau: Cáchthứnhất: Dựavosốliệuvềtisảnvcơcấunguồnvốnphảnánhtrên bảngcânđốikếtoántạithờiđiểmđánhgiáđểxácđịnhbằngcách:lấytổnggiátrịti sảnphảnánhởphầntisảntrừđicáckhoảnnợphảitrảbênnguồnvốn. +Đâylmộtcáchtínhtoánđơngiản,dễdng.Nếunh−việcghichépphảnánh đầyđủcácnghiệpvụkinhtế,doanhnghiệpchấphnhtốtcácquyđịnhcủachếđộkế toánthìgiátrịtisảnthuầntínhtoánđ−ợcsẽlsốliệucóđộtincậyvềsốvốntheosổ sáchcủachủsởhữuđangđ−ợchuyđộngvoSXKD.Nóchỉramứcđộđộclậpvềmặt tichính,khảnăngtựchủtrongđiềuhnhSXKDcủachủdoanhnghiệp,lcăncứthích hợpđểcácnhtitrợđánhgiákhảnăngantoncủađồngvốnđầut−,đánhgiávịthếtín dụngcủadoanhnghiệp. +Mặcdùng−ờitacóthểđánhgiágiátrịdoanhnghiệptheonhiềucáchkhácnhau. Song,theocáchnynócũngminhchứngchocácbênliênquanthấyđ−ợcrằng:đầut− vodoanhnghiệpluônluônđ−ợcđảmbảobằnggiátrịcủacáctisảnhiệncótrong doanhnghiệp,chứkhôngphảibằngcái"cóthể"nh−nhiềuph−ơngphápkhác. Tuynhiên,giátrịdoanhnghiệpxácđịnhtheoph−ơngphápnycũngchỉlnhững thôngtin,sốlệumangtínhlịchsửcótínhchấtthamkhảotrongquátrìnhvậndụngcác ph−ơngphápkhácnhằmđịnhragiátrịdoanhnghiệpmộtcáchsátđúnghơn. Cáchthứhai: Xácđịnhgiátrịtisảnthuầntheogiáthịtr−ờng. NgaycảkhidoanhnghiệpthựchiệntốtchếđộkếtoándoNhn−ớcquyđịnhthì sốliệutrênBảngcânđốikếtoánđ−ợclậpvomộtthờiđiểmnođócũngkhôngphản ánhđúnggiáthịtr−ờngcủatonbộsốtisảntrongdoanhnghiệp,vìcáclýdosau: +Tonbộgiátrịcủacáctisảnphảnánhtrênbảngcânđốikếtoánlnhữngsố liệuđ−ợctậphợptừcácsổkếtoán,cácbảngkê Cácsốliệunyphảnánhtrungthực cácchiphíphátsinhtạithờiđiểmxảyracácnghiệpvụkinhtếtrongquákhứcủaniên độkếtoán.Đólnhữngchiphímangtínhlịchsử,khôngcònphùhợpởthờiđiểmđịnh giádoanhnghiệp,ngaycảkhikhôngcólạmphát. +GiátrịcònlạicủaTSCĐphảnánhtrênsổkếtoáncaohaythấpphụthuộcvo việcdoanhnghiệpsửdụngph−ơngphápkhấuhaono, phụthuộcvothờiđiểmm doanhnghiệpxácđịnhnguyêngiávsựlựachọntuổithọkinhtếcủaTSCĐ.Vìvậy,giá trịTSCĐphảnánhtrênsổkếtoánth−ờngkhôngphùhợpvớigiáthịtr−ờngtạithờiđiểm xácđịnhgiátrịdoanhnghiệp. +Trịgiáhnghoá,vậtt−,côngcụlaođộng tồnkhohoặcđangdùngtrongsản xuất,mộtmặtphụthuộcvocáchsửdụnggiáhạchtoánlgiámuađầukỳ,cuốikỳhay giáthựctếbìnhquân.Mặtkhác,cònphụthuộcvosựlựachọncáctiêuthứcphânbổ chiphíkhácnhauchosốhnghoádựtrữ.Dovậy,sốliệukếtoánphảnánhgiátrịcủa loại ti sản đócũngđ−ợccoi l khôngcó đủ độtin cây ở thờiđiểm đánh giádoanh nghiệp. 74
13. Đólmộtsốlýdocơbản,nh−ngcũngđủđểgiảithích:Vìsaogiátisảnphản ánhtrênBảngcânđốikếtoánchỉđ−ợccoiltiliệuthamkhảotrongquátrìnhđánhgiá lạitonbộtisảntheogiáthịtr−ờngtạithờiđiểmxácđịnhgiátrịdoanhnghiệp. Đểxácđịnhgiátrịtisảntheogiáthịtr−ờng,tr−ớchếtng−ờitaloạirakhỏidanh mụcđánhgiánhữngtisảnkhôngcầnthiếtvkhôngcókhảnăngđápứngcácyêucầu củaSXKD.Sauđótiếnhnhđánhgiásốtisảncònlạitrênnguyêntắcsửdụnggiáthị tr−ờngđểtínhchotừngtisảnhoặctừngloạitisảncụthểnh−sau: +ĐốivớiTSCĐvTSLĐlhiệnvậtthìđánhgiátheogiáthịtr−ờngnếutrênthị tr−ờnghiệnđangcóbánnhữngtisảnnh−vậy.Trongthựctế,th−ờngkhôngtồntạithị tr−ờngTSCĐcũ,đquasửdụngởnhiềumứcđộkhácnhau.Khiđó,ng−ờitadựatheo côngdụnghaykhảnăngphụcvụsảnxuấtcủatisảnđểápdụngmộttỷlệkhấutrừtrên giátrịcủamộtTSCĐmới. ĐốivớinhữngTSCĐkhôngcòntồntạitrênthịtr−ờngthìng−ờitaápdụngmộthệ sốquyđổisovớinhữngTSCĐkhácloạinh−ngcótínhnăngt−ơngđối. +Cáctisảnbằngtiềnđ−ợcxácđịnhbằngcáchkiểmquỹ,đốichiếusốd−trênti khoản.Nếulngoạitệsẽđ−ợcquyđổivềđồngnộitệtheotỷgiáthịtr−ờngtạithờiđiểm đánhgiá.Vngbạc,kimkhí,đáquý cũngđ−ợctínhtoánnh−vậy. +Cáckhoảnphảithu:Dokhảnăngđòinợcáckhoảnnycóthểởnhiềumứcđộ khácnhau.Vìvậy,baogiờng−ờitacũngbắtđầutừviệcđốichiếucôngnợ,xácminh tínhpháplý,đánhgiáđộtincậycủatừngkhoảnphảithunhằmloạiranhữngkhoảnm doanhnghiệpkhôngcókhảnăngđòiđ−ợchoặckhảnăngđòiđ−ợclquámongmanh. +Đốivớicáckhoảnđầut−rabênngoidoanhnghiệp:vềmặtnguyêntắcphải thựchiệnđánhgiámộtcáchtondiệnvềgiátrịđốivớicácdoanhnghiệphiệnđangsử dụngcáckhoảnđầut−đó.Tuynhiên,nếucáckhoảnđầut−nykhônglớn,ng−ờita th−ờngtrựctiếpdựavogiáthịtr−ờngcủachúngd−ớihìnhthứcchứngkhoánhoặccăn cứvosốliệucủabênđốitácliêndoanhđểxácđịnhtheocáchthứnhấtđđềcậpở phầntrên. +Đốivớicáctisảnchothuêvquyềnthuêbấtđộngsản:Tínhtheoph−ơngpháp chiếukhấudòngthunhậptrongt−ơnglai. +Cáctisảnvôhình:Theoph−ơngphápnyng−ờitachỉthừanhậngiátrịcủacác tisảnvôhìnhđđ−ợcxácđịnhtrênsổkếtoánvth−ờngkhôngtínhđếncáclợithế th−ơngmạicủadoanhnghiệp. Saucùng,giátrịtisảnđ−ợctínhbằngcáchlấytổnggiátrịcủacáctisảnđ đ−ợcxácđịnhtrừđicáckhoảnnợphảnánhởbênnguồnvốncủaBảngcânđốikếtoán vkhoảntiềnthuếtínhtrêngiátrịtăngthêmcủasốtisảnđ−ợcđánhgiálạitạithời điểmxácđịnhgiátrịdoanhnghiệp. *Vídụ: DoanhnghiệpXcótiliệusau: +Bảngcânđốikếtoánngy31/12/N(Xembảng1.1) 75
14. Bảngsố1.1. BảngcânđốikếtoándạngrútgọncủadoanhnghiệpXngy31/12/N Đơnvịtính:1.000.000đồng Tisản Sốtiền Nguồnvốn Sốtiền A.TSLĐvđầut−ngắnhạn. 500 A.Nợphảitrả 600 1.Tiền 30 1.Vayngắnhạn 160 2.Chứngkhoánngắnhạn 120 2.Cáckhoảnphảitrả 40 3.Cáckhoảnphảithu 100 3.Vaydihạn 400 4.Hngtồnkho 250 B.TSCĐvđầut−dihạn 1500 B.Nguồnvốnchủsởhữu 1400 1.GiátrịcònlạicủaTSCĐ 500 1.Nguồnvốnkinhdoanh 1250 2.TSCĐthuêtichính 200 2.Lich−aphânphối 150 3. Đầu t− chứng khoán vo 220 côngtyB:(2200cổphiếu) 4.Gópvốnliêndoanh 400 5.TSCĐchothuê 180 Tổngtisản 2000 Tổngnguồnvốn 2000 +Việcđánhgiálạitonbộtisảncủadoanhnghiệpchothấynhữngthayđổinh−sau: 1.Mộtsốkhoảnphảithukhôngcókhảnăngđòiđ−ợcl40triệuđồng. 2.Nguyênvậtliệutồnkhokémphẩmchất,khôngđápứngyêucầucủasảnxuất cógiátrịgiảmtheosổsáchkếtoánl30triệuđồng. 3.TSCĐhữuhìnhđánhgiálạitheogiáthịtr−ờngtăng150triệuđồng 4.DoanhnghiệpXcònphảitrảtiềnthuêTSCĐtrong10năm,mỗinăm20triệu đồng.MuốnthuêmộtTSCĐvớinhữngđiềukiệnt−ơngtựnh−vậytạithờiđiểmhiện hnhth−ờngphảitrả25triệuđồngmỗinăm. 5.GiáchứngkhoáncủacôngtyBtạiSởgiaodịchchữngkhoántạithờiđiểmđánh giál105.000.đồng/cổphiếu. 6.Sốvốngópliêndoanhđ−ợcđánhgiálạităng20triệuđồng. 7Theohợpđồngthuêtisản,ng−ờiđithuêcònphảitrảdầntrong20năm,mỗi nămtrảmộtl−ợngtiềnđềunhaul10triệuđồng. Dựatheonhữngthayđổitrênđâyng−ờitacóthểđánhgiálạigiátrịcủamộtsốti sảnnh−sau: Đốivớigiátrịlợithếcủaquyềnthuêtisản:Giảsửtỷsuấthiệntạihoál20% thìgiátrịlợithếcủaquyềnđ−ợcthuêtisảncóthểđ−ợctínhthôngquabảng1.2: Bảng1.2: Ph−ơngpháptínhgiátrịlợithếcủaquyềnthuêtisản. Đơnvịtính:1.000.000đồng Năm 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Giáthuêhiệnhnhtrênthị 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 tr−ờng Giáthuêtheohợpđồng 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 *Khoảntiềntiếtkiệmđ−ợc 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 76
15. Nh−vậygiátrịlợithếcủaquyềnthuêtisảncóthểđ−ợctínhbằnggiátrịhiệntại củakhoảntiềntiếtkiệmđ−ợctrong10năm.Sửdụngcông thức tính giá trị của các khoảntiềnđềunhautrongt−ơnglại: − 1− 1( + i) n PV = f i,( n) = T ì 0 i Trongđó: PV 0 :Giátrịhiệntạicủacáckhoảntiềnđềunhautrongt−ơnglai. T :Khoảntiềntiếtkiệmđ−ợcmỗinăm i :Tỷsuấthiệntạihoá n :Sốnămnhậnđ−ợckhoảntiền. Hoặctrabảngtínhsẵngiátrịhiệntạicủamộtđồngtiềntheocôngthứctrênvớii= 20%vn=10năm,tacó: − 1− 1( + 20 %) 10 f (20%,10 ) = = ,41925 20 % Nh−vậygiátrịlợithếcủaquyềnthuêtisản=5x4,1975=20,96triệuđồng. Đốivớichứngkhoánđầut−vocôngtyB: Giáthịtr−ờngcủa2.200cổphiếuđầut−vocôngtyBđ−ợctínhtạithờiđiểmxác địnhgiátrịdoanhnghiệpl: 2.200cổphiếux105.000đ/cổphiếu=231triệuđồng. Giátrịsốtisảnchothuêtheohợpđồng: Đ−ợctínhbằnggiátrịhiệntạicủacáckhoảntiềnnhậnđ−ợccốđịnhhngnăm. Trabảngtínhsẵngiátrịhiệntạicủamộtđồngtiềntrong20nămvớitỷlệhiệntạihoál 20%,tacó: f (20 %, 20 ) = 4,8696 Giátrịtisảnchothuêdihạn:10nx4,8696=48,8696triệuđồng Từđó,tổnggiátrịtisảncủadoanhnghiệpsaukhiđánhgiálạil: 2.0004030+150+20,96+(231220)+20+(48,8696180)=2.000,82triệuđồng. Giảsửdoanhnghiệpkhôngphảinộpthuếtínhtrêngiátrịtăngthêmsaukhiđánh giálạitisản(điềunytuỳthuộcởluậtphápmỗiquốcgia)theogiáthịtr−ờngthìgiátrị tisảnthuầnđ−ợcxácđịnhnh−sau: Giátrịtisảnthuần:2.000,82600=1.400,82triệuđồng. *Giớihạnvkhảnăngcủaph−ơngphápgiátrịtisảnthuận: Giớihạn: +Theoph−ơngphápnyng−ờitaquanniệmdoanhnghiệpnh−mộttậphợpcác loạitisảnvovớinhau.Việcbándoanhnghiệpcũnggiốngnh−việcbáncáctisản riêngrẽ.Ph−ơngphápvậndụngcũnggiốngnh−kỹthuậtđịnhgiátisảnthôngth−ờng: chiphíthaythế,sosánhthịtr−ờng.Giátrịdoanhnghiệpchỉđơngiảnđ−ợctínhbằng tổnggiáthịtr−ờngcủasốtisảntrongdoanhnghiệptạimộtthờiđiểmnhấtđịnh.Giátrị 77
16. doanhnghiệpđ−ợccốđịnhởgiátrịcủacáctisản.Điềuđócónghĩalnóđánhgiá doanhnghiệptrongmộttrạngtháitĩnh.Doanhnghiệpkhôngđ−ợccoinh−mộtthựcthể, mộttổchứcđangtồntạivcòncóthểhonchỉnhvpháttriểntrongt−ơnglai.Vìvậy, mnókhôngphùhợpvớimộttầmnhìnchiếnl−ợcvềdoanhnghiệp.Bởi,độngcơcủa ng−ờimuadoanhnghiệplnhằmsởhữucáckhoảnthunhậptrongt−ơnglai,chứkhông phảiđểbánlạingaynhữngtisảnhiệnthời. +Ph−ơngphápgiátrịtisảnthuầnđkhôngcungcấpvxâydựngđ−ợcnhữngcơ sởthôngtincầnthiếtđểcácbêncóliênquanđánhgiávềtriểnvọngsinhlờicủadoanh nghiệp.Đócũngllýdomkhisửdụngph−ơngphápny,ng−ờitakhócóthểgiải thíchvìsaocùngmộtgiátrịtisảnthuầnnh−nhau,nh−ngdoanhnghiệpnylạicógiá báncaohơndoanhnghiệpkia,ngaycảkhikhôngcósựtácđộngcủayếutốcạnhtranh. +Ph−ơngphápgiátrịtisảnthuầnđbỏquaphầnlớncácyếutốphivậtchất nh−nglạicógiátrịthựcsựvnhiềukhilạichiếmtỷtrọngrấtlớntronggiátrịdoanh nghiệpnh−:Trìnhđộquảnlý,trìnhđộcôngnhân,uytín,thịphần củadoanhnghiệp. Đócóthểlnhữngdoanhnghiệpcótisảnkhôngđángkểnh−ngtriểnvọngsinhlờirất cao. +Trongnhiềutr−ờnghợp,xácđịnhgiátrịtisảnthuầnlạitrởnênquáphứctạp. Chẳnghạn,xácđịnhgiátrịcủamộttậpđoncónhiềuchinhánh,cócácchứngkhoán đầut−ởnhiềudoanhnghiệpkhácnhau.Mỗichinhánhlạicómộtsốl−ợngrấtlớncác tisảnđặcbiệt,đquasửdụng,thậmchíkhôngcònbántrênthịtr−ờng.Khiđó,đòihỏi phảitổngkiểmtrađánhgiálạimộtcáchchitiếtmọitisảnởcácchinhánh.Từđó,kéo theonhữngkhoảnchiphíđánhgiárấttốnkém,thờigiancầnthiếtchomộtcuộcđánh giácóthểkéodi,kếtquảđánhgiáphụthuộcrấtlớnvocácthôngsốkỹthuậtcủati sảnmcácnhkỹthuậtchuyênngnhđ−ara.Nh−vậy,saisốđánhgiácóthểsẽrấtcao. Khảnăngứngdụngcủaph−ơngphápgiátrịtisảnthuần: +Ph−ơngphápgiátrịtisảnthuầnđchỉragiátrịcủanhữngtisảncụthểcấu thnhgiátrịdoanhnghiệp.Cóthểnói,giátrịcủacáctisảnđólmộtcăncứcụthể,có tínhpháplýrõrngnhấtvềkhoảnthunhậpmng−ờimuachắcchẵnsẽnhậnđ−ợckhi sởhữudoanhnghiệp.Nónóilênrằng,sốtiềnmng−ờimuabỏraluônluônđ−ợcđảm bảobằngmộtl−ợngtisảncóthật. +Ph−ơngphápxácđịnhgiátrịtisảnthuầnxácđịnhgiátrịthịtr−ờngcủasốti sảncóthểbánrờitạithờiđiểmđánhgiá.Nh−vậynóđchỉrarằngcómộtkhoảnthu nhậptốithiểumng−ờisởhữusẽnhậnđ−ợc.Đócũnglmộtmứcgiáthấpnhất,lcơ sởđầutiênđểcácbêncóliênquanđ−aratrongquátrìnhgiaodịchvđmphánvềgiá báncủadoanhnghiệp. +Đốivớinhữngdoanhnghiệpnhỏmsốl−ợngtisảnkhôngnhiều,việcđịnhgiá tisảnkhôngđòihỏinhữngkỹthuậtphứctạp,giátrịcácyếutốvôhìnhlkhôngđáng kể,cácdoanhnghiệpcóchiếnl−ợckinhdoanhkhôngrõrng,thiếucăncứxácđịnhcác khoảnthunhậptrongt−ơnglaithìgiátrịdoanhnghiệpđ−ợcxácđịnhtheoph−ơngpháp 78
17. giátrịtisảnthuầnsẽtrởthnhmộttiêuchuẩncơbảnvthíchhợpnhấtđểcácbênxích lạigầnnhautrongquátrìnhđmphán. Nh−vậycóthểthấyrằng,mặcdùcónhữnghạnchếrấtlớn.Song,vớinhữngcơsở kinhtếrõrng,ph−ơngphápxácđịnhgiátrịtisảnthuầnđxứngđángtrởthnhmột trongnhữngph−ơngphápcơbảntronghệthốngcácph−ơngphápxácđịnhgiátrịdoanh nghiệptheocơchếthịtr−ờng.Những−uđiểmcủaph−ơngphápxácđịnhgiátrịdoanh nghiệptheocơchếthịtr−ờng.Những−uđiểmcủaph−ơngphápnycũngllýdođể giảithíchtínhkhảthicaovkhảnăngứngdụngrộngricủanótrongnhữngdoanh nghiệpnhỏ.Thậmchíđốivớinhữngdoanhnghiệplớn,ởcácn−ớctrênthếgiới,khicần phảisửdụngkếthợpnhiềuph−ơngphápvớinhauđểtínhsốbìnhquân,thìgiátrịdoanh nghiệptínhtheoph−ơngphápnycũngluônđ−ợccácnhthựchnhlựachọnvđánh giávớitrọngsốcaonhất. b.Ph−ơngpháphiệntạihoácácnguồntichínht−ơnglai. Ph−ơngpháphiệntạihoácácnguồntichínht−ơnglai,baogồm:Ph−ơngpháp hiệntạihoálợinhuận,ph−ơngphápđịnhgiáchứngkhoán,vph−ơngpháphiệntạihoá cácdòngthunhậpcủadoanhnghiệptrongt−ơnglai. Cơsơlýthuyếtcủaph−ơngphápnyđềuxuấtpháttrựctiếptừquanniệm:Giátrị củamộtdoanhnghiệpđ−ợcđobằngđộlớncủakhoảnthunhậpmdoanhnghiệpcóthể manglạichonhđầut−trongt−ơnglai.Song,trênquanđiểmvềthờigiancủatiềntệ,về chiphícơhội,tứcl:Giátrịcủamộtđồngtiềnởcácthờiđiểmkhácnhausẽkhông giốngnhau,chonên,ng−ờitathựchiệnquyđổicáckhoảnthunhậpvềcùngmộtthời điểm,đólthờiđiểmhiệntại.Theođó,giátrịcủamộtdoanhnghiệpđ−ợcxácđịnhdựa trêncôngthứctổngquát(1.2): n F V = ∑ t (1.2) 0 i=1 1( + i)t Trongđó V0 :Giátrịdoanhnghiệp Ft :Thunhậpđemlạichonhđầut−ởnămthứt i :Tỷsuấthiệntạihoá(còngọiltỷsuấtchiếtkhấu). n :Thờigiannhậnđ−ợcthunhập(tínhtheonăm) Cóthểdiễnđạtcôngthức(1.2)thnhlờinh−sau:Ng−ờimuasẵnsngtrảV 0đểcó doanhnghiệp,nếunh−doanhnghiệptạorađ−ợccáckhoảnthuF ttrongnnăm,hoặctạora đ−ợcmộttỷsuấtlợinhuậntốithiểuli. Xuấtpháttừcôngthứctổngquát(1.2)mtuỳtheotừngnhđầut−,tuỳtheocách nhìnnhậnvềlợiíchmdoanhnghiệpcóthểmanglạichomình,ng−ờitathựchiệnvận dụngvpháttriểncôngthứcđịnhgiádoanhnghiệpd−ớinhiềuhìnhthứckhácnhau. 79
18. b.1.Ph−ơngphápđịnhgiáchứngkhoán *Quanđiểmcơbản: Cơchếkinhtếthịtr−ờngđcólịchsửhngtrămnăm,nh−ngđỉnhcaocủasựphát triểnđóđ−ợcđánhdấubằngsựrađờivtồntạicủathịtr−ờngchứngkhoán.Thịtr−ờng chứngkhoántrongnhữnggiaiđoạnphôithaichỉđơngiảnlđểđápứngcácnhucầuvề chuyểndịchvốnđầut−trongnềnkinhtế.Nh−ngmỗikhixảyracáccuộckhủnghoảng vềtichínhtiềntệ,giácảcủacácloạichứngkhoánđộtngộttăng,rồiđộtngộtgiảmvới mộttốcđộchóngmặtnh−những"bongbóngxphòng"ng−ời ta mớitự hỏi: Cáigì quyếtđịnhgiácảchứngkhoán?vcâutrảlờithậtđơngiản,đólgiátrịdoanhnghiệp. Nh−nggiátrịdoanhnghiệpxácđịnhnh−thếno?Năm1962,M.IGordonđđ−a racôngthứcl−ợnggiáchứngkhoánnổitiếng,vớiýnghĩarằng:Nhđầut−bỏtiềnra mua chứng khoán (tứcl mua doanh nghiệp)không phải lđểlấynhữngtisảnhiện hnhtrongdoanhnghiệp,mlđểđổilấycáckhoảnthunhậptrongt−ơnglai.Giátrị thựccủamộtchứngkhoánphảiđ−ợcđánhgiábằngđộlớncủakhoảnthunhậpmnh đầut−chắcchắnsẽnhậnđ−ợctừchínhdoanhnghiệpđó,chứkhôngphảithunhậpcó đ−ợcdoyếutốđầucơchứngkhoán.Theođó,giátrịdoanhnghiệpsẽbằngtổnggiátrị cácloạichứngkhoánmdoanhnghiệpđpháthnh. Dựatrênsựkhẳngđịnhđó,cácph−ơngphápxácđịnhgiátrịthựccủamộtchứng khoánđđ−ợcxâydựngkháphongphú. *Ph−ơngphápxácđịnh Mặcdùchứngkhoánrấtđadạngvphongphúnhằmđápứngcácyêucầuvềđầu t−khácnhau.Nh−ngmộtcôngthứctổngquátxácđịnhgiátrịthựccủacácloạichứng khoánđđ−ợcxâydựngnh−sau: R R R n R PV = 1 + 2 + + t = t (1.3) 0 + + 2 + t ∑ + t 1( i) 1( i) 1( i) t=1 1( i) Trongđó PV 0 :Giátrịthựccủamộtchứngkhoán Rt :Thunhậpcủamộtchứngkhoánởnămthứt i :Tỷsuấthiệntạihoá n :Thờigiannhậnđ−ợcthunhập(tínhtheonăm) Côngthức(1.3)chỉrarằng,giátrịthựccủamộtchứngkhoánđ−ợcxácđịnhbằng tổnggiátrịhiệntạicủacáckhoảnthunhậptrongt−ơnglaimchứngkhoáncóthểđem lạichong−ờisởhữunó.Dựavocôngthứctổngquátnyng−ờitathựchiệnxácđịnh giátrịchotừngloạichứngkhoáncụthể. Xácđịnhgiátrịthựccủatráiphiếu Tráiphiếulmộtloạichứngchỉvaynợ,thểhiệnnghĩavụcủang−ờipháthnh phảitrảnợchong−ờinắmgiữtráiphiếumộtsốtiềnlinhấtđịnhvkhoảntiềngốckhi khoảnvayđếnhạn. 80
19. Tuỳtheotiêuthứcđánhgiámtráiphiếuđ−ợcchithnhnhiềuloạikhácnhau. Songđặcđiểmchungvphổbiếncủacácloạitráiphiếul:Cólợitứccốđịnh,cógiátrị đáohạn, thờihạnv thời điểm hon trảtiền liv vốn gốcth−ờngđ−ợcxácđịnhtừ tr−ớc. Dođótriểnkhaicôngthức(1.3)cóthểtínhtoánđ−ợcgiátrịcủasốtráiphiếum doanhnghiệpđpháthnh:  R  P = R1 + R2 + + n + n PV 0   (1.4)  1( + i) 1( + i)2 1( + i)n  1( + i)n Trongđó Pn :Mệnhgiátráiphiếuphảitrảvonămthứn Vìlợitứctráiphiếuth−ờnggiữởmứcđộổnđịnhhngnăm,chẳnghạn: R1=R 2= R t= R n=R.Chonêncôngthức(1.4)cóthểđ−ợcviếtgọnlạinh− sau: n R P 1− 1( + i)−n P PV = t + n = R ì + n (1.5) 0 ∑ + t + n + n t=1 1( i) 1( i) i 1( i) 1− 1( + i)−n Với lthừasốhiệntạihoávcũngltổngcácsốhạngcủamộtcấpsố i 1 nhânvớicôngbộibằng 1+ i Ví dụ: Xác định giá trị thực của một trái phiếu doanh nghiệp có mệnh giá l 100.000đồng,thờigianđáohạnl5năm,lisuấtphảitrảhngnăml10%,nh−sau: PV 0=10.000x3,7908+100.000x0,6209=99.998đồng Xácđịnhgiátrịcổphiếu Cổphiếulchứngchỉxácnhậnquyềnsởhữucủacổđôngđốivớicôngtycổ phần. Cũngnh−tráiphiếu,cổphiếurấtđadạngvphongphúvềchủngloại.Nh−ngkhác hẳnvớitráiphiếu,cổphiếunóichunghầunh−khôngthểxácđịnhđ−ợctr−ớccáckhoản thunhậpd−ớihìnhthứclợitứccổphần,cổphiếulạikhôngcóthờiđiểmđáohạn,cổ đôngchỉcóthểnhậnvềphầnvốncủamìnhkhidoanhnghiệpbịthanhlý,phásảnhoặc bánlạicổphiếuvomộtthờiđiểmnođótrongt−ơnglai. Vìnhữngđặcđiểmnh−vậy,chonênviệcápdụngtrựctiếpcôngthức(1.3)dẫn đến3khókhăncơbản: +Thứnhất:Phảidựbáođ−ợccáckhoảnthunhập(R t)d−ớihìnhthứclợitứccổ phầnhngnămvgiátrịbánlạicủacổphiếuhoặcgiátrịcủacổphiếutạithờiđiểm thanhlý,phásảndoanhnghiệptrongt−ơnglai. +Thứhai:Cáckhoảnthunhậptừcổphiếubaohmyếutốkhôngchắcchắn.Tức lđầut−vocổphiếulloạiđầut−chứanhiềurủiro.Vìvậy,khôngthểsửdụngtỷsuất hiệntạihoá(i)nh−đốivớitráiphiếu. 81
20. +Thứba:Dothờiđiểmchitrảcổtứckhôngrõrng,cổphiếulloạichứngkhoán khôngcóthờiđiểmđáohạn(n).Chonên,côngthức(1.3)lmộttổngkhôngxácđịnh. Nhữngkhókhăncơbảntrênđlmchocôngthức(1.3)trởnênthiếutínhthực tiễnvcũngchínhvìnhữnglýdonymôngDavidBlakeđnhậnxét:Địnhgiácổ phần l một cơn ác mộng, còn ông Jacques Richard giáo s− tr−ờng đại học Paris Dauphonegọicôngthứctínhtoánkiểunh−vậyđốivớicổphiếulmộtsựphilý. Tuynhiên,ng−ờitavẫncóthểsửdụngđ−ợccôngthức(1.3)bằngcáchxâydựng thêmmộtlýthuyếtvềlợitứccổphầnnh−sau: +Giảđịnh1 :doanhnghiệpcóthểchitrảlợitứccổphầnmộtcáchổnđịnhhng năm.Tứclmứclợitứctrongt−ơnglailuônluônlmộthằngsốdchẳnghạn.Khiđó, giátrịcủamộtcổphiếuđ−ợctínhnh−sau: n R n 1 PV = t = d ì 0 ∑ + t ∑ + t t=1 1( i) t=1 1( i) Chot →+ ∞tacó: 1 1− +∞ 1 1( + i) d PV = ì = (1.6) o + 1 1 i 1− i 1+ i Phảinóirằng,đólmộtgiảđịnhcầnthiếtlmchocôngthứctínhtoántrởnên thựctiễnhơn,bởi4lýdosau: * Thứ nhất: mặcdùdoanhnghiệpcóthểchitrảlợitứccổphầngiữa các năm khôngđềunhau,cónămởmứccao,cónămởmứcthấpnh−ngcũngcóthểtínhtheomột sốtrungbìnhnođó. *Thứhai: Giảđịnht →+ ∞cónghĩalcoidoanhnghiệptồntạimimi,điềuny t−ởngtrừngphilý.Songvềmặttoánhọc,khikhoảnthutrongt−ơnglaicngxasovới thờiđiểmhiệntạithìgiátrịtínhđổivềhiệntạisẽcngnhỏ.Giátrịkhoảnthuởnhững thờiđiểmcuốicóthểcoinh−bằng0 *Thứba: Đólgiảđịnhtỏrat−ơngđốithíchhợpvớicổphiếu−uđi.Vìloại chứngkhoánnycólợitứccốđịnhvcũngkhôngcóthờiđiểmđáohạn. *Thứt−: Đểphảnánhđầyđủhơnyếutốrủirocóthểlấychiphísửdụngvốnbình quâncủadoanhnghiệplmtỷsuấthiệntạihoá. +Giảđịnh2: Lợitứccổphiếuchitrảhngnămtăngmộtcáchđềuđặntheomột tỷlệổnđịnhlk(vớik<1),tacó: d d d PV = 1 + 2 + + n 0 1( + i) 1( + i)2 1( + i)n d d 1( + k) d 1( + k)n−1 PV = 1 + 1 + + 1 0 1( + i) 1( + i)2 1( + i)n 82
21.  + + 2 + n−1  = d1 ì + 1 k + 1( k) + + 1( k) PV 0 1 −  1( + i)  1( + i) 1( + i)2 1( + i)n 1  Phầntrongngoặcvuôngltổngcácsốhạngcủamộtcấpsốnhâncósốhạngđầu 1+ k tiênU =1vcộngbội q = 1 1+ i Chot →∞,tacó: 1( + k )n 1 − 1 1( + i) n d PV = ì = 1 (1.7) o + 1 + k − 1 i 1 − i k 1 + i Giátrịdoanhnghiệptínhtoántheocôngthức(1.7)đ−ợcxâydựngdựatrênlập luậnchorằng: Tăngtr−ờngvpháttriểnlđộngcơmmọidoanhnghiệpphảiđitheo,nhấtl phấnđấuđểtăngtr−ờngmộtcáchđềuđặn,vữngchắc.Xuh−ớngtăngtr−ởngvphát triểnlxuh−ớngchungvphổbiếntrongcácdoanhnghiệp.Trongquátrìnhsảnxuất kinhdoanh,cácdoanhnghiệpkhôngngừngphảitìmmọibiệnphápđảmbảochosựtăng tr−ởngvpháttriểnmộtcáchổnđịnhvlâudi.Vìvậy,việcgiảđịnhlợitứccổphần tăngmộtcáchđềuđặnhngnămlsựphảnánhkhuynhh−ớngvthựctrạngcóthật trongnhiềudoanhnghiệp.Theođó,mnhiềudoanhnghiệpcóthểvậndụngcôngthức (1.7)đểl−ợnggiáchứngkhoán. Tuynhiên,trongthựctếnếndoanhnghiệpkhôngthểđạtđ−ợcsựtăngtr−ởngmột cáchđềuđặnthìcầnphảidựavonhữngthuyếtkhácphùhợphơnvớiđiềukiệnthựctế củadoanhnghiệpmìnhđểxácđịnh. +Giảđịnh3: Lợitứccổphiếuhngnămtăngkhôngđềuđặn. Tăngtr−ờngvpháttriểnlxuh−ớngchungcủacácdoanhnghiệp.Songđócũng chỉlxuh−ớng.Vchodùcácdoanhnghiệpcóduytrìchínhsáchphânchialợitứccổ phầnmộtcáchổnđịnhthìtrongthựctếlợinhuậnthuầnvlợitứccổphầngiữacácnăm đạtđ−ợccũngth−ờngkhôngđềunhau.Đócũnglthựctrạngphổbiếncủanhiềudoanh nghiệp.Phảnánhthựctrạngđó,ng−ờitađ−aracácgiảiquyếtvềlợitứcchitrảhng nămkhôngđềuđặnđểxâydựngcôngthứctínhtoángiátrịcổphiếu. Giảđịnhtrongnnămđầudoanhnghiệpđạttỷlệtănglợitứccổphầnlk(vớik> i)còntừnămthứn+1trởđităngvớitỷlệk'(vớik'<i). Khiđó,giátrịthựccủamộtcổphiếuđ−ợc−ớcl−ợngnh−sau: d d d PV = 1 + 2 + + n 0 1( + i) 1( + i)2 1( + i)n d d 1( + k) d 1( + k)n−1 d 1( + k)n−1 ì 1( + k )' d 1( + k)n−1 ì 1( + k )' 2 = 1 + 1 + + 1 + 1 + 1 + 1( + i) 1( + i)2 1( + i)n 1( + i)n+1 1( + i)n+2 83
22. Chot →+ ∞,tađ−ợc: d  + n − + n   + n−1 ì +  = 1 ì 1( k) 1( i) + d ì 1( k) 1( k )' PV 0     1( + i)n  k − i  1( + i)n  i − k'   + n − + n + n−1 ì +  = d1 ì 1( k) 1( i) + 1( k) 1( k )' PV 0   (1.8) 1( + i)n  k − i i − k'  Côngthức(1.8)đ−ợcxâydựngtrênquanniệmchorằng:Cácdoanhnghiệpmới thnhlập,trongnhữnggiaiđoạnđầuth−ờngcótốcđộtăngtr−ởngcao,sauđóđivo giaiđoạnổnđịnhvboho,tốcđộtăngtr−ởngsẽchậmlại.Giảđịnhnycóvẻthích hợpđốivớicácdoanhnghiệplớn,cácdoanhnghiệpcókhảnănghoạchđịnhchiếnl−ợc, chiếmlĩnhvmởrộngthịphần,cácdoanhnghiệpcókhảnăngthuthậpxửlýthôngtin vcókhảnăngdựbáotốt.Đólnhữngdoanhnghiệpxâydựngđ−ợcmộtchiếnl−ợc kinhdoanhmộtcáchrõrngchomỗigiaiđoạnpháttriểnnhấtđịnh. Trênđâyl3giảđịnhcơbảnvềnhữngtìnhhuốngbiếnđộngcủalợitứccổphần. Vềmặtlýthuyết,ng−ờitacònđ−aranhiềugiảđịnhkhácnhau.Đókhôngphảilmột sựvõđoánmlnhữngcơsởlýthuyếtquantrọng,đểtrongthựctế,dựavokhảnăng tăngtr−ởngvpháttriểncủadoanhnghiệp,ng−ờiđánhgiáphảitựxâydựngđ−ợcmột môhìnhthíchhợpnhấtvềsựbiếnđộngcủalợitứccổphần,tạocăncứchocácquyết địnhđánhgiádoanhnghiệp. *Ưuđiểmvhạnchếcủaph−ơngphápđịnhgiáchứngkhoán. Ưuđiểm: +Ph−ơngphápđịnhgiáchứngkhoántrênđâylmôhìnhđầutiêntiếpcậntrực tiếpcáckhoảnthunhậpd−ớihìnhthứclợitứccổphầnđểxácđịnhgiátrịchứngkhoán. Giátrịthựccủamộtchứngkhoánđ−ợctínhbằnggiátrịhiệntạicủadònglợitứccổ phầntrongt−ơnglai,lmộtquanniệmđ−ợcphầnlớncácnhkinhtếthừanhận.Thông quaviệcphântíchđómng−ờitacóthểđánhgiáđ−ợc giácảchứngkhoántrênthị tr−ờngcóđiquáxasovớigiátrịthựchaykhông,từđóxácđịnhđ−ợcmứcđộđầucơđối vớitừngloạichứngkhoánvđầucơtrongviệcmuabándoanhnghiệp. +Ph−ơngphápđịnhgiáchứngkhoánđặcbiệtphùhợpvớiquanđiểmnhìnnhậnv đánhgiávềgiátrịdoanhnghiệpcủacácnhđầut−thiểusốnhữngng−ờimkhôngcó khảnăngthâutómquyềnkiểmsoátdoanhnghiệp. Trongthựctế,nhđầut−thiểusốcóthểtrôngthấynhữngtriểnvọngtiềmẩmlớn laovềkhảnăngsinhlờicủadoanhnghiệp,nếunóđ−ợccảitổtheoýmuốncủamình. Songdotínhchất"thiểusố",dokhôngthểcanthiệpđ−ợcvonhữngvấnđềquantrọng củasảnxuấtkinhdoanh,nhữngdựánđókhócóthểtrởthnhhiệnthực.Quyềnquyết địnhtrongviệcđiềukhiểndoanhnghiệpđitheoh−ớngnovphânphốikếtquảrasao lthuộcvềcácnhđầut−nắmquyềnchiphốivềmặttichính.Dovậy,giátrịcủamột doanhnghiệpđốivớinhđầut−thiểusốđ−ợctínhbằnggiátrịhiệntạicủacáckhoản 84
23. lợitứccổphầnmdoanhnghiệpsẽtrảtrongt−ơnglai.Nếuloạitrừđộngcơmuachứng khoánnhằmthuchênhlệchgiá,thìnhđầut−thiểusố chỉ có thể ra lệnh mua, bán chứngkhoán,bỏthầumuamộtphầndoanhnghiệptrêncănbảncủasựtínhtoánvềlợi tứccổphầnmthôi. +Ph−ơngphápđịnhgiáchứngkhoán xácđịnhgiátrịdoanhnghiệpdựatrên dònglợitứccổphần,tỏrakháthíchhợpvớicácdoanhnghiệpcóchứngkhoánđ−ợc giaodịchtrênthịtr−ờng,xácđịnhgiátrịtisảnthuầngặpnhiềukhókhănvnhững doanhnghiệpcótisảnhữuhìnhkhôngđángkểnh−ngđ−ợcđánhgiárấtcaoởnhững giátrịvôhình,chẳnghạnnh−cácdoanhnghiệphoạtđộngtronglĩnhvựct−vấn,dịch vụ,tichính,ngânhng,bảohiểm Đócũnglnhữngdoanhnghiệpth−ờngđadạng hoácáchìnhthứcđầut−chứngkhoánnhằmphântánrủiro. Hạnchế: +Việcxácđịnhgiátrịthựccủatráiphiếuth−ờngkhônggâynênnhữngtranhluận đặcbiệt.Đốivớicổphiếu,mặcdùđxâydựngđ−ợccảmộtlýthuyếtvềcổtức,lmcơ sởchosựvậndụngtrongtừngdoanhnghiệpcụthể.Songthựctế,việcdựbáolợitứccổ phầncũngkhôngphảidễdng.Cổphiếulloạichứngkhoáncónhiềurủironhất.Vì vậy,giảtuyếtvềsựổnđịnhcủacổtức(d)vmứcđộtăngtr−ởngđềuđặn(k)th−ờng khôngthuyếtphụcđ−ợccácnhthựchnh. +Đểxácđịnhlợitứccổphầncònphảixâydựngđ−ợcmộtlýthuyếtđịnhh−ớng phânchialợitứccổphầntrongt−ơnglai.Trongthựctế,chínhsáchphânchialợitứccổ phầnphụcthuộcvorấtnhiềuyếutố,nh−:Nhucầuđầut−,nhucầutrảnợ,khảnăngtích luỹvốntừkhấuhao,chínhsáchthuếthunhậpcủaNhn−ớc Việctínhtoánđếncác yếutốnycũngkhôngđơngiản,nhấtlkhicácnhđầut−lạilcổđôngthiểusốkhông cóquyềnquyếtđịnhđốivớichínhsáchphânchialợitứccổphầnổnđịnhhaychínhsách lợitứccổphậnthặngd−. +Việcl−ợngđịnhcácthamsốtbằngcáchchot →∞cóthểđơngiảvềlýthuyết, giúpchomôhìnhhoámộtcáchdễdng,nh−ngnóichunglkhôngđúngtrongthựctế. Vì,giảđịnhnh−vậycónghĩalcoidoanhnghiệptồntạimimi.Việctínhtoántỷsuất hiệntạihoá(i)đòihỏiphảicómộtlýthuyếthonchỉnhvềrủiro,mđiềunygầnnh− ch−acócâutrảlờithậtchínhxác,cácph−ơngphápl−ợngđịnhrủirochođếnngynay cònmangnặngyếutốchủquan. Tuynhiên,cũngphảithừanhậnrằng,mặcdùcónhữnghạnchếrõrngtrênđây, ph−ơngphápđịnhgiáchứngkhoánđcungcấpmộtcơsởlýthuyếtquantrọngvohệ thốnglýluậnđịnhgiádoanhnghiệp.Trongthựctếđểlmchoph−ơngphápnytrởnên hiệnthựcng−ờitacònxâydựngnhiềulýthuyếtkhácnh−lýthuyếtdựbáo,lýthuyếtrủi rovsửdụngph−ơngphápnykếthợpvớinhiềuph−ơngphápkhácđể−ớctínhgiátrị thựccủadoanhnghiệp. 85
24. b.2.Ph−ơngpháphiệntạihoálợinhuậnthuần. *Cơsởph−ơngphápluận. Trongquátrìnhsảnxuấtkinhdoanh,doanhthucủadoanhnghiệpđ−ợcsửdụngđể bùđắpcáckhoảnchiphíđphátsinh,thựchiệnnghĩavụnộpthuếchoNhn−ớc,phần cònlạillợinhuậnthuần(cònlạillợinhuậnròng)thuộcvềchủsởhữudoanhnghiệp. Giátrịcủamộtdoanhnghiệp,theođósẽđ−ợcđobằngđộlớncủacáckhoảnlợinhuận thuầnmdoanhnghiệpcóthểmanglạichochủsởhữutrongsuốtthờigiantồntạicủa doanhnghiệp. *Ph−ơngphápxácđịnh: Đểđảmbảosựnhấtquántrongviệcđánhgiácáckhoảnlợinhuậnthuầnphátsinh ởcácthờiđiểmkhácnhautrongt−ơnglai,ng−ờitathựchiệnviệcquyđổichúngvềthời điểmhiệntạitheomộtlisuấtnhấtđịnh,còngọiltỷsuấthiệntạihoá.Vìvậy,giátrị doanhnghiệpsẽtínhbằngcôngthức(1.9): Pr Pr Pr n Pr = 1 + 2 + + n = t V + n ∑ t (1.9) 0 1( i) 1( + i)2 1( + i) t=1 1( + i) Với V0 :Giátrịdoanhnghiệp Pr t :Lợinhuậnthuầnnămthứt Côngthức(1.9)đ−ợcđơngiảnhoábằngcáchcoilợinhuậnthuầnhngnămbằng →∞ nhau:Pr 1=Pr 2= =Pr n =Prvchot ,tứcgiảđịnhdoanhnghiệpcóthểtồntạimi mi.khiđó,cóthểviếtlạicôngthức(1.9)nh−sau: Pr Pr n = 1 + 2 + + Pr n = ì 1 V + n Pr ∑ t (1.10) 0 1( i) 1( + i)2 1( + i) t=1 1( + i) Đẳng thức (1.10) l tổng cácsốhạngcủamộtcấpsốnhân có cộng bội bằng 1 ,dođó: 1( + i) Pr V = (1.11) 0 i Trongđó: +Pr:Lkhoảnlợinhuậnthuầncóthểđạtđ−ợchngnămtrongt−ơnglai.Đểxác địnhPrng−ờitath−ờngdựavosốliệuvềlợinhuậnthuầnmdoanhnghiệpđđạtđ−ợc ởmộtsốnămtrongquákhứ,sauđótínhsốtrungbình.Kếtquảvềlợinhuậnthuầncó thểlấytrong3năm,5nămhoặc10năm Việclựachọncụthểbaonhiêunămltuỳ thuộcvonhậnđịnhchủquancủang−ờiđánhgiá.Songnguyênlýchungl,chừngno sốliệuquákhứcònđủđộtincậy,chừngnomcácđiều kiện về môi tr−ờng kinh doanh,vềnănglựcquảntrịcủadoanhnghiệpkhôngcónhữngbiếnđộnglớnsovớihiện tạivt−ơnglaithìsốliệucủanămđócòncóthểchấpnhậnđ−ợcđểđ−avotínhtoán. 86
25. Tuynhiên,sốliệuvềlợinhuậnthuầnphảnánhtrêncácbáocáothunhậphng nămth−ờngkhôngsửdụngđ−ợcngayđểtínhtoánvdự báo.Trong thực tế, tại các n−ớccónềnkinhtếthịtr−ờngpháttriển,cácchuyêngiađịnhgiáphảithựchiệnmộtsố điềuchỉnhnhấtđịnhnhằmđánhgiáđúnglợinhuậnthuầnmdoanhnghiệpđđạtđ−ợc trongquákhứ: KhoảntríchkhấuhaoTSCĐth−ờngphảitínhlạivìcácdoanhnghiệpbaogiờ cũngtríchkhâuhaotrênnguyêngiách−ađ−ợcđánhgáilạitạithờiđiểmxácđịnhgiátrị doanhnghiệp.Thờihạntríchkhấuhao,ph−ơngpháptríchkhấuhaocũngcóthểcósự khácnhaugiữacácnămvgiữacácđơnvịtrựcthuộcdoanhnghiệp.Dođó,cầncósự điềuchỉnhnhằmphảnánhđúngmứcđộhaomònthựctếcủaTSCĐ,xácđịnhđúnglợi nhuậnthuầncủadoanhnghiệp.Nhấtlđốivớicácdoanhnghiệpcóchinhánhởn−ớc ngoith−ờngphảiápdụngcácph−ơngphápkhấuhaotheochếđộkếtoáncủan−ớcsở tại. ởcácn−ớccũngth−ờngcósựđiềuchỉnhlạimộtsốkhoảnchiphính−tiềnl−ơng củachủdoanhnghiệpt−nhân,cáckhoảntiềnth−ởngv−ợttrộicủamộtsốlnhđạo doanhnghiệp.Trêngócđộkếtoán,nhữngkhoảnchinymặcdùđđ−ợccơquanthuế chophéptínhvochiphíkinhdoanhth−ờngxuyên.Nh−ngtrêngócđộtichính,nếu nhữngkhoảnchinylớnquámứcbìnhth−ờng,nóđv−ợtquátínhchấtnh−khoảnchi phí,thìtrêngócđộtichính,cầncoikhoảnv−ợttrộinh−mộtkhoảnthunhậptínhvo lợinhuậnthuầncủadoanhnghiệp. Lithuầntrongkếtoáncaohaythấpcònphụthuộcvoviệcphânbổcácchiphí chohngtồnkhoởcuốiniênđộkếtoántheotiêuthứcno.Chínhvìvậy,cầncósựđiều chỉnhtiêuthứcphânbổchiphíchothốngnhấtgiữacácthờikỳkinhdoanhkhácnhau, phảnánhđúngthựclicủadoanhnghiệp. Cáckhoảnchiphívthunhậpbấtth−ờnglnhữngkhoảnphátsinhnằmngoi tầmkiểmsoátcủadoanhnghiệp,khôngphảnánhđúngxuthếchungcủahoạtđộngsản xuấtkinhdoanh,chonêncũngcầnphảiloạitrừra. Mỗisựđiềuchỉnhtrênđâyđềuảnhh−ởngđếnkhoảnthuếthunhập.Vìvậy, ng−ờitatínhlạisốthuếthunhậpphảinộp.Khoảnthuếđ−ợctínhlạinymangtínhchất nh−mộtkhoảnthuếtrênlýthuyếtvđ−ợcsửdụngđểtínhlạilợinhuậnthuầnhngnăm. Nóichung,việchạchtoándoanhthu,chiphítheocách của hạch toánkế toán nhằmlmchogiáthnhsảnphẩmkhôngbịđộtbiếngiữacácnămvnhằmđápứngcác yêucầukháccủahạchtoánkinhdoanh,cầnthiếtphảiđ−ợcđiềuchỉnhlại.Nghĩal,tuỳ thuộcvochếđộkếtoánmdoanhnghiệpápdụngvtuỳthuộcvosựvậndụngchếđộ kếtoántrongmỗidoanhnghiệp.Việcđiềuchỉnhphảitrênnguyêntắcrsoátlạicách thứchạchtoándoanhthu,cáchthứchạchtoántừngkhoảnmụcchiphínhằmtìmra khoảnlợinhuậntrêngócđộtichính,chứkhôngphảilợinhuậnthuầntheocáchnhìn củahạchtoánkếtoán.Cónh−vậymớichỉrađ−ợcnhữngkhoảnthunhậpthựctếm ng−ờimuacóthểtrôngđợiởdoanhnghiệp. 87
26. Saukhithựchiệnviệcđiềuchỉnhlợinhuậnquákhứ,ng−ờitachorằng,cóthểsử dụngph−ơngphápbìnhquânsốhọchoặcbìnhquângiaquyềnđểxácđịnhlợinhuận thuầntrongt−ơnglainh−sau: Cách 1: Dựa vo sốliệu vềlợi nhuận thuần đ điềuchỉnh để tínhtheo ph−ơng phápbìnhquânsốhọcgiảnđơn(xemBảng1.3) Bảng1.3:LợinhuậnthuầncủadoanhnghiệpXtrong3nămgầnđây: Năm t3 t2 t1 Lợinhuậnthuần(tỷđồng) 18 18 24 18 +18 + 24 Pr = = 20 (tỷđồng) 3 Cách2: XácđịnhPrbằngph−ơngphápbìnhquângiaquyềncótrọngsố.Ph−ơng phápnydựatrênquanniệmchorằng:Lợinhuậncủacácnămcnggầnvớithờiđiểm hiệntạicngphảilấytrọngsốcaohơnvìnóphảnánhchínhxáchơnnănglựchiệntại củadoanhnghiệp.Việclựachọntrọngsốhontontuỳthuộcvotínhchủquancủa ng−ờiđánhgiá. Vídụ:Vẫntheovídụtrên.Nămt1lấytrọngsốl3,nămthứt2lấytrọngsốl2, nămt3lấytrọngsốl1tacó: 18 ì1+18 ì2 + 24 ì3 Pr = = 21 (tỷđồng) 6 Ngoira,ng−ờitacòndùngph−ơngphápt−ơngquanhồiquyđểnhằmvừatìmra mứclợinhuậntrungbình,vừaphảnánhđ−ợcxuh−ớngbiếnđộngcủakhoảnlợinhuận nytrongt−ơnglai.Songvềbảnchất,nócũngkhôngkhácnhiềusovới2ph−ơngpháp trên,tứclcũngdựavoviệcxửlýsốliệutrongquákhứđểđịnhraxuh−ớngchot−ơng lai.Việcđánhgiányvẫnkhôngthuyếtphụcđ−ợccácnhđầut−muadoanhnghiệpvới ýđồthựchiệnnhữngcảitổlớnđốivớidoanhnghiệptrongt−ơnglai +i:Ltỷsuấthiệntạihoá(haycòngọiltỷsuấtchiếtkhấu) Việcxácđịnhtỷsuấthiệntạihoá(i)đ−ợckhuyếnnghịlphảichọnmộtmứclisuất nođómvừaphảnánhđ−ợcyếutốthờigiácủatiềntệ,phảnánhđ−ợcchiphícơhộicủa đồngvốn,phảnánhđ−ợccácmứcđộrủiromng−ờimuaphảigánhchịukhiđầut−vốn vodoanhnghiệp.Nh−vậylđểxácđịnhtỷsuáthiệntạihoá(i)cầnphảixâydựngmộtlý thuyếtvềchiphísửdụngvốn,lýthuyếtvềrủiro,lýthuyếtvềthờigiácủatiềntệ.Đól nhữnglýthuyếtmngyngaycònđanggâynênnhiềutranhci.Trongthựctế,tỷsuấtchiết khấucóthểđ−ợcchọnllisuấttráiphiếukhobạc,lisuấtchovaydihạnhoặcđ−ợctính bằngnghịchđảocủatỷsốPER(tỷsốgiálợinhuận).Tuỳtừngdoanhnghiệp,theokinh nghiệm,tỷsuấthiệntạihoáth−ờngbiếnđộngtrongkhoảngtừ2030%. *Ưuđiểmvhạnchếcủaph−ơngpháphiệntạihoálợinhuậnthuần. Ưuđiểm: +Ph−ơngpháphiệntạihoálợinhuậnthuầnđ−ợcxâydựngtrênquanniệmcho rằnggiátrịdoanhnghiệpđ−ợcxácđịnhbởigiátrịhiệntạicủakhoảnlợinhuậnsauthuế 88
27. thunhập,chứkhôngchỉbằnggiátrịhiệntạicủalợitứccổphần.Quanniệmnyhon tonkhôngcógìmâuthuẫnvớiph−ơngphápđịnhgiáchứngkhoándogócđộlợiích lkhácnhau.Cóthểnóirằng,ph−ơngpháphiệntạihoálợinhuậnthuầnđ−ợcxâydựng nênlđểứngdụngchocácdoanhnghiệpkhôngcónhiềutisảnđểkhấuhao,khảnăng tíchluỹvốntừkhấuhaovlợinhuậnđểlạilkhôngđángkể,nhữngdoanhnghiệpm ng−ờitakhôngtìmthấycáccơhộiđầut−bổsungtrongt−ơnglai,phầnlớnlợinhuận sauthuếsẽđ−ợcdùngđểtrảchocácnhđầut−.Đạtđ−ợcnhữngđiềukiệnnh−vậythì ph−ơngphápnythíchhợpvớicảcácnhđầut−thiểusốvđasố. +Đónggópcơbảncủaph−ơngphápnycònđ−ợcbổsungbằngsựthuậnlợikhi dựbáothamsốPr(lợinhuậnthuần):Việcl−ợngđịnhlợinhuậnsauthuếtrongt−ơnglai baogiờcũngdễdnghơnsovớikhiphảidựbáolợitứccổphần,vìng−ờitakhôngcần phảitínhđếnsựchiphốicủachínhsáchphânchialợitứccổphầncủadoanhnghiệp. +Vớinhữngdoanhnghiệpmng−ờitakhótìmthấycơhộiđầut−mới,sẽcng giúpchocácchuyêngiađánhgiál−ợngđịnhvớiđộchínhxáccaochukỳkinhdoanh củadoanhnghiệp,bằngcáchdựavothờigiankhấuhaotrungbìnhcủaTSCĐ,thaycho giảthuyếtchon →∞. Hạnchế: +Thiếunhữngđiềukiệnnêutrênthìph−ơngphápnylạitrởnênkhôngphùhợp vớicảnhđầut−thiểusốvnhđầut−đasố.Thunhậpthựctếcủanhđầut−thiểusố lởlợitứccổphầnchứkhôngphảiltonbộlợinhuậnthuần.Lợinhuậnthuầntính theoph−ơngphápnyllợinhuậnkếtoánđđ−ợcđiềuchỉnhlạitheocácph−ơngpháp đnêuởtrên.Tứclnóđkhôngchỉrachínhxácthờiđiểmphátsinhkhoảnthunhập. Dođó,nócũngkhôngphùhợpvớiquanđiểmnhìnnhậnvềdòngtiềncủanhđầut−đa số. +Việcđiềuchỉnhsốliệuquákhứđểrútratínhquyluậtcủalợinhuậntrongt−ơng laicũngkhôngphùhợpvớicáchnhìnchiếnl−ợcvềdoanhnghiệp.Nhấtlkhidoanh nghiệpđómớithnhlập,ch−acóquákhứđểxemxét,cònch−ab−ớcsanggiaiđoạn tr−ởngthnhvchínmuồiđểcóthểđạtđ−ợclợinhuậnhngnămổnđịnh. +Vcũngnh−ph−ơngphápđịnhgiáchứngkhoán:Chon→∞lkhôngphùhợp trongthựctế.Việcl−ợngđịnhtỷsuấthiệntạihoácũngkhôngthểtáchrờimộtlýthuyết gâynênnhiềutranhciđóllýthuyếtrủiro. Nh−vậy,cóthểthấyrằng,nếunh−đ−ợcđặttrongmột"ngữcảnh"cụthể(nh− phầnđánhgiánhững−uđiểmđtrìnhby)thìkhócóthểtìmđ−ợcph−ơngphápnocó thểthaythếnóđểxácđịnhgiátrịdoanhnghiệp.Ngoibốicảnhđóra,ng−ờitavẫncó thểdùngnóđểkiểmchứngsự−ớcl−ợnggiátrịdoanhnghiệpcủacácph−ơngpháp khác. 89
28. b.3.Ph−ơngpháphiệntạihoádòngtiềnthuần. *Cơsởlýluận: "Đầut−"lkháiniệmth−ờngđ−ợcdùngđểchỉhoạtđộng"bỏvốn"nhằmđạtđến khả năngcó thể thâu tóm quyền kiểm soát doanh nghiệp. Nói cách khác, đó l hoạt độngbỏvốnđầut−cótínhchấtđasố.Nókhácvới"bỏvốn"cótínhchấtthiểusố,chẳng hạnnh−muamộtsốl−ợngchứngkhoánnođónhằmtrôngđợivocáckhoảnthunhập dosựtănggiáchứngkhoánvlợitứccổphần.Thunhậpđ−alạicho"nhđầut−thiểu số"ítnhiềucótínhchấtthụđộng. Ph−ơng pháp hiện tại hoá dòng tiền thuần l một ph−ơng pháp xác định giá trị doanhnghiệpdựatrênquanđiểmđánhgiácủanhđầut−đasố.Trongcáchnhìnnhận củanhữngng−ờinythìquanniệmvềgiátrịdoanhnghiệpcónhữngđiểmkháccănbản sovớiph−ơngphápkhác,vì: Đốivớinhđầut−đasố,việcbỏtiềnramuadoanhnghiệp,khôngphảinhằmđể trôngchờmộtcáchthụđộngcótínhchấtmayrủivềnhữngkhoảnlợitứccổphầnm doanhnghiệp"cóthể"sẽtrảchot−ơnglai.Theoquanđiểmcủanhđầut−đasố,mua doanhnghiệpgiốngnh−việcđổilấymộtdựánđangđ−ợctriểnkhai,giốngnh−việcđổi lấymộtcơhội,đểtheođónhđầut−saukhinắmquyền kiểmsoátcòn cóthể điều khiểndựándoanhnghiệp,hoạtđộngtheonhữngdựđịnh,nhữngýt−ởngvsựtính toáncủariêngmình. Đốivớinhđầut−đasố,quátrìnhsảnxuấtkinhdoanhlmộtquátrìnhphát sinhcácdòngtiềnvovdòngtiềnra(XemSơđồ1.1.): Sơđồ1.1:Biểudiễncácdòngtiềncủadựánđầut−. +A +A +A +A (+A)Dòngtiềnvo +A Thờigian (A)Dòngtiềnra A A A Nhđầut−luônđánhgiámọiviệctrêncơsởcácdòngtiền.Họchỉquyếtđịnh muadoanhnghiệptrêncơsởxemxétvđánhgiádoanhnghiệptheotiêuchuẩnhiệu quảcủadựánđầut−.Tứcl,ng−ờitacònphảixemxét,cânnhắcđếnsốl−ợngvốnphải tiếptụcbỏratrongt−ơnglai,độlớncủacáckhoảnthunhậpcóthểđạtđ−ợc.Vđặc biệt,trênquanđiểmthờigiácủatiềntệvđầut−lhoạtđộngbỏvốnvớisốl−ợnglớn, trongmộtkhoảngthờigiandi,chonên,yếutốmng−ờitakhôngthểbỏqualthời điểmphátsinhcácdòngtiềnđó. Dovậy,giátrịhiệntạicủadòngtiềnthuầnmviệcđầut−vodoanhnghiệpcảở thờiđiểmhiệntạivt−ơnglaiđemlạichonhđầut−đasố,đ−ợccoiltiêuchuẩnthích hợpđểxácđịnhgiátrịdoanhnghiệp. 90
29. *Ph−ơngphápxácđịnh. Ph−ơngphápchiếtkhấudòngtiềnthuầncũngđ−ợcxâydựngdựatrêncôngthức tổng quát (1.2) nh−ng điểm khác biệt căn bản đối với ph−ơng pháp hiện tại hoá lợi nhuậnvph−ơngpháphiệntạihoálợitứccổphầnlởchỗ:cáckhoảnthutrongt−ơng laiđ−ợcthaythếbằngdòngtiềnthuầncủadựánđầut−vodoanhnghiệp. Dòngtiềnthuầncủadựánđầut− = Dòngtiềnvo Dòngtiềnra Trongđó: "Dòngtiềnvo"lcáckhoảnthunhậpmdoanhnghiệpcóthểđ−alạid−ớihình thức:TríchkhấuhaoTSCĐ,lợinhuậnthuầnhngnămvcáckhoảnvốndoanhnghiệp thuđ−ợckhidựánđầut−kếtthúc. "Dòngtiềnra"lnhữngkhoảnchiđầut−vodoanhnghiệp,baogồmcáckhoản vốnđầut−voTSCĐvTSLĐth−ờngxuyêntrongt−ơnglaiđốivớidoanhnghiệp. Đểdễdngphânbiệtcácyếutốcấuthnhgiátrịdoanhnghiệp,ng−ờitaxây dựngcôngtứctổngquát1.12nh−sau: n CF = t + Vn V ∑ n (1.12) 0 t=1 1( +i)t 1( +i) Trongđó: V0 :Giátrịdoanhnghiệp CF t :Thunhậpthuầnnămthứt Vn :Giátrịdoanhnghiệpởcuốichukỳđầut−(nămthứn) i :Tỷsuấthiệntạihoá Việc xác định giá trị doanh nghiệp theo ph−ơng pháp ny th−ờng đ−ợc chia ra thnhcácb−ớccơbảnsau: +B−ớc1: Thựchiệndựbáodihạnvềcácdòngtiềnvovdòngtiềnracóthể phátsinhtrongt−ơnglai,baogồm: Dựbáovềdoanhthu,chiphívậnhnh,cáckhoảnvốnđầut−bổsungvcác khoảnvốnrútrakhỏiquátrìnhluânchuyểntrongtừngnăm. Dựbáochukỳđầut−(n)vgiátrịdoanhnghiệpởthờiđiểmcuốicủachukỳđó (V n).Thôngth−ờngthờiđiểmcuốicủachukỳđầut−đ−ợcxácđịnhkhimcácsốliệu dựbáotrongt−ơnglaixakhôngcònđủđộtincậyởmứcđộcầnthiết. +B−ớc2: Xácđịnhtỷsuấtchiếtkhấudòngtiền Tỷsuấtchiếtkhấuđ−ợclựachọntrênnguyêntắcvừathểhiệnđ−ợcyếutốthờigiá củatiềntệvừatínhđếnyếutốrủiro.Đốivớiph−ơngphápny,th−ờngng−ờitatìm cáchdựtínhchiphísửdụngvốnbìnhquânphảnánhchitiếtcơhộiđầut−vốnvo doanhnghiệp. B−ớc3: Xácđịnhgiátrịhiệntạicủadòngtiềnthuầntheotỷsuấtchiếtkhấunói trênđểtìmragiátrịdoanhnghiệp. 91
30. VídụtrongBảng1.4sauđâyminhhoạnhữngnguyênlýchungkhixácđịnhgiá trịdoanhnghiệptheoph−ơngpháphiệntạihoádòngtiềnthuần: Bảngsố1.4:XácđịnhgiátrịhiệntạicácdòngtiềncủadoanhnghiệpX Đơnvịtính:1.000.000.000đồng Năm Giátrị STT 1 2 3 4 5 Chỉtiêu cuốicùng 1 Doanhthu 100 120 110 130 120 2 Tổngchiphíbằngtiền 60 65 60 60 70 3 Khấuhao 10 10 12 12 10 4 Livay 5 5 4 4 4 5 Thunhậpchịuthuế 25 40 34 54 36 6 Thuếthunhập(32%) 8 12,8 10,9 17,3 11,5 7 Lợinhuận 17 27,2 23,1 36,7 24,5 8 Dòngtiềnvo (1) 32 42,2 39,1 52,7 38,5 9 Đầut−voTSCĐ (8) (6) (12) 10 Chênh lệchvề VLĐ (6) (5) (5) (10) th−ờngxuyên 11 Dòngtiềnthuần (2) 18 37,2 28,1 40,7 28,5 285 (4) 12 Thừa số hiện tại hoá 0,909 0,826 0,751 0,683 0,620 0,620 (10%) (3) 13 Giátrịhiệntại 16,4 30,7 21,1 27,8 17,7 176,7 14 Giátrịdoanhnghiệp 290,410,4=280tỷđồng (5) Chúthích:cácsốliệuđlmtròn (1) :Dòngtiềnvo=Lợinhuậnthuần+Khấuhao+Livay Vì:Ph−ơngphápchiếtkhấudựatrênviệcđánhgiádoanhnghiệpnh−mộtdựán đầut−chonênphảitínhcảlivaytrongdòngtiềnvo. (2) Dòngtiền Dòngtiền Đầut−bổsungvo ChênhlệchvềVLĐ = ± thuần vo TSCĐ th−ờngxuyên (3) Thừasốhiệntạihoáởmức10%đ−ợctratrongbảngtichínhhoặctínhtheo 1 côngthức: f i,( n) = 1( +10 %) n (4) Giátrịcuốicùnghaycòngọilgiátrịđếnhạnth−ờngđ−ợctínhbằngcáchchiết khấudòngtiềnthuầnởnămthứ5(nămcuốicủachukỳđầut−)theolisuất10%với 28 5, thờihạnkhôngxácđịnh: 285 = 10 % (5) Giảthiếtkhoảnnợcủadoanhnghiệpởthờiđiểmhiệntạil10,4tỷđồng. Giátrịdoanhnghiệp=(16,4+30,7+21,1+27,8+17,7+176,7)10,4 92
31. =290,410,4=280tỷđồng Trongthựctế,tuỳtheotínhchấtphứctạpkhixácđịnhcácthamsốđốivớimỗi doanhnghiệpcụthểng−ờitacòncóthểchiaranhiềub−ớcchitiếthơnnữa.Song,nói chungcũngkhôngnằmngoi3b−ớcđicơbảnđnêutrên. *Những−uđiểmvhạnchếcủaph−ơngpháp Ưuđiểm: +Ph−ơngpháphiệntạihoádòngthunhậpthuầntiếpcậnvấnđềxácđịnhgiátrị doanhnghiệptrêngócnhìncủanhđầut−đasố. Nhđầut−đasốmuadoanhnghiệphòngthâutómquyềnkiểmsoátdoanhnghiệp. Doanhnghiệpđ−ợcxemnh−mộtdựánđầut−cósẵn,đangđ−ợctriểnkhainh−ngcòn nhiềukhiếmkhuyết.Nhđầut−đasốmuadoanhnghiệplđểcảitổdoanhnghiệptheo nhữngdựán,nhữnghoibomchỉcóôngtatrôngthấyvchỉcótrênt−cáchlđasố mớicóthểthựchiệnđ−ợc. Vớiviệcxemxétdoanhnghiệpnh−mộtdựánđầut−,ng−ờiđánhgiáphảixemxét sảnxuấtkinhdoanhcủadoanhnghiệpnh−mộtchuỗicácdòngtiềntệsẽphátsinhvo nhữngthờiđiểmnhátđịnhtrongt−ơnglai.Vvìvậy,giátrịcủadoanhnghiệpcũngphải đ−ợcxácđịnhdựatrêncáctiêuchuẩnhiệuquảcủađầut−.Vcũngdođómtấtcảcác yếutốtácđộngđếngiátrịdoanhnghiệp,theoph−ơngphápny,đềuphảiđ−ợcđ−avo đánhgiámộtcáchchitiết:Việcđánhgiáđ−ợcbắtđầutừcácyếutốvềmôitr−ờngvĩ mô,vimô,nh−:Môitr−ờngkinhtế,chínhtrị,kháchhng,ng−ờicungcấp,đốithủcạnh tranh đếncácyếutốthuộcvềnộitạidoanhnghiệpnh−:tisản,vịtrí,trìnhđộquản trị Rồitừđó,chỉranhữngtriểnvọng,xâydựngdựánđầut−bổsungvềvốncốđịnh, vốnl−uđộng,v−ớctínhcácdòngtiềnlmcơsởđểxácđịnhgiátrịdoanhnghiệp. Cáchtínhtoángiátrịdoanhnghiệpnh−vậy,vềthựcchấtlsựlựachọnph−ơngán đầut−tối−u.Dođó,giátrịdoanhnghiệptínhtoánđ−ợcsẽ lmức giácao nhất m ng−ờiđầut−đasốcóthểtrả,nếuthamgiađấuthầuthìđósẽlgiớihạnđểbỏthầu.Bởi vì,vớimứcgiáđóđphảnánhchiphícơhộiđốivớing−ờimua,nóđthểhiệnnhững tínhtoánvềlợiíchtốiđamdoanhnghiệpcóthểdemlạitheonhữngdựkiếncủanh đầut−đasố,nếuôngtasởhữuvđiềukhiểndoanhnghiệp.Vớisựđónggópny,cóthể nóirằng,hiệntạihoádòngtiềnthuầnlmộtph−ơngphápxácđịnhgiátrịdoanhnghiệp khócóthểthaythếđ−ợcd−ớigócnhìnvềlợiíchcủanhđầut−đasố. +Ph−ơngpháphiệntạihoádòngtiềnthuầncungcấpmộtcáchgiảithíchrõrng nhất:Vìsaodoanhnghiệpnylạicógiátrịcaohơndoanhnghiệpkia?Mỗinhđầut− luôncónhữngdựđịnhriêngcủamìnhkhihọthâutómđ−ợcquyềnkiểmsoátdoanh nghiệp.Theonhữngdựđịnhriêngđó,mỗinhđầut−sẽtrảvớigiákhácnhau.Giácả nycóthểsẽchênhlệchrấtlớntheocáchđầut−mớicủatừngnhđầut−trongt−ơng lai.Nóchophépgiảithíchđ−ợcmọilýdotănghaygiảmgiátrịdoanhnghiệpmtheo ph−ơngphápgiátrịtisảnthuầnvnhiềuph−ơngphápkhácthìkhôngthểgiảithích đ−ợc. 93
32. +Đâylmộtph−ơngphápđiểnhìnhmng−ờitanóilnóđ−ợcxemxéttrong mộttrạngtháiđộng,vì:Côngthứctổngquátđ−ợcxâydựngđòihỏiphảiđềcậpvl−ợng hoátonbộcácyếutốtácđộngtớigiátrịdoanhnghiệp,nh−:Doanhthu,chiphí,thuế thunhập,vốnđầut−,chukỳđầut−,giátrịcuốicùngvtỷsuấthiệntạihoá.Tứcl,nó đchỉranhữngcơsởđểmỗinhđầut−cóthểtuỳýmpháttriểnnhữngýt−ởngcủa mìnhnếusởhữudoanhnghiệp.Côngthứctổngquátđ−arađhmchứamộtđiềurằng, giátrịdoanhnghiệpcóthểthayđổirấtlớntuỳtheonhữngtrùđịnhcủatừngnhđầut−. +Quanniệmvềdòngtiềncòncóthểchophépcácchuyêngiađánhgiátránhđ−ợc mộtvấnđềphứctạp,l:Phảiđiềuchỉnhsốliệukếtoánsaochocóthểphảnánhđúngthời điểmphátsinhcáckhoảntiền,nh−điềuchỉnhdoanhthu,khấuhao,cáchhạchtoánhngtồn kho Cóthểdiễngiải−uthếnyquaBảngsố1.5: Bảngsố1.5: ảnhh−ởngcủaph−ơngphápkhấuhaođếnlợinhuậnkếtoán Đơnvịtính:1.000.000.000đồng Năm 12345 Ph−ơng pháp khấu hao +Khấuhaohngnăm 10 10 10 10 10 tuyếntính +Lợinhuậnthuần 5 5 5 5 5 +Dòngtiềnvo 15 15 15 15 15 Ph−ơng pháp khấu hao +Khấuhaohngnăm 20 15 10 5 nhanh +Lợinhuậnthuần 5 0 +5 10 15 +Dòngtiềnvo 15 15 15 15 15 Bảng1.5chothấyrằng,lợinhuậnthuầnkếtoáncóthểthayđổitheocácph−ơng phápkhấuhaomdoanhnghiệplựachọn.Nh−ng"dòngđiệnvo"thìkhôngbịảnh h−ởngbởinhữngthônglệkếtoánny.Đâycũnglmột−uthếhơnhẳnsovớiph−ơng pháphiệntạihoálợinhuậnthuần. Hạnchế: +Giốngnh−ph−ơngpháphiệntạihoálợinhuậnthuầnvph−ơngphápđịnhgiá chứngkhoán,việcứngdụngph−ơngphápnycũnggặpphảinhữngkhókhănkhi−ớc l−ợngtỷsuấthiệntạihoá(i)vchukỳđầut−(n).Bêncạnhđó,việcdựbáothêmcác "dòngtiềnvo"v"dòngtiềnra",nh−:KhấuhaoTSCĐ,lợinhuậnthuần,vốnđầut−lại cnglmphứctạpthêmvấnđề. +Đốivớicácdoanhnghiệpnhỏkhôngcóchiếnl−ợckinhdoanhhoặccóchiến l−ợckinhdoanhkhôngrõrngthìph−ơngphápny,trongchừngmựcnođó,cóthểnói cònmangnhiềutínhlýthuyết. +Ph−ơngpháphiệntạihoádòngtiềnthuầnđòihỏing−ờiđánhgiáphảicónăng lựcchuyênmôntibaotronglĩnhvựcthẩmđịnhdựánđầut−.Mđiềunythìkhông phảiởnhđầut−nocũngcó. +Đểph−ơngphápnytrởthnhhiệnthựccònđòihỏimộtl−ợngthôngtinđểđánh giácácyếutốmôitr−ờngvĩmô,vimô,cácyếutốbêntrongvbênngoitácđộngđến doanhnghiệp.Cácthôngtinđócungcấpphảiđạtđ−ợcsựtincậyởmứcđộcầnthiết.Đól 94
33. điềukiện khó cóthể đápứng đ−ợc,nhấtl trong điều kiện hiện nay đốivới các doanh nghiệpởViệtNam. Nóitómlại,cácph−ơngpháphiệntạihoánguồntichínht−ơnglaiđcungcấp mộtcơsởlýluậncănbảncholýthuyếtvềđịnhgiádoanhnghiệp.Nóđlýgiảivtiếp cậnmộtcáchtrựctiếpcácyếutốcấuthnhgiátrịdoanhnghiệp.Mặcdùcónhữnghạn chếlớn,songnhữngph−ơngphápnylmộtsựbổsungquantrọng,khôngthểthaythế đ−ợctronghệthốngcácph−ơngphápđịnhgiádoanhnghiệptínhchođếnngynay.Mỗi mộtph−ơngphápđ−aralmộtsựứngdụngtrongmỗibốicảnhcụthểcủamỗidoanh nghiệpvthíchhợpchomỗicáchnhìnnhậncủatừngnhđầut−.Cácph−ơngphápny cótrởthnhhiệnthực,đápứngđ−ợccácyêucầucủahoạtđộngđịnhgiádoanhnghiệp nycótrởthnhhiệnthực,đápứngđ−ợccácyêucầucủahoạtđộngđịnhgiádoanh nghiệphaykhôngcòntuỳthuộcvokhảnăngnhậnthứcvvậndụngchúngtronghoạt độngthựctiễn.Nếunhữngph−ơngphápny,trongmộtcáchnhìnnhậnnođó,cònít đ−ợcng−ờitaquantâm,thìtrongt−ơnglaikhiđhộiđủcácđiềukiệncầnthiết,chúng chắcchắnsẽđ−ợcúngdụngrộngritrongđờisốngkinhtếcủahoạtđộngđầut−vo cácdoanhnghiệp. c.Ph−ơngphápđịnhl−ợngGoodwill(lợithếth−ơngmại) c.1.Cơsởlýluận Việcxácđịnhgiátrịdoanhnghiệpdựatrêncơsởđịnhl−ợngGoodwill(GW),cónội dungkháccănbảnsovớiph−ơngphápđtrìnhby.Đểcóthểhiểuthựcchấtph−ơng phápny,chúngtaxétvịtrísauđây: DoanhnghiệpAứngramộtl−ợngvốnl100(đơnvịtiềntệ),thuvềmộtkhoảnlợi nhuậnl10(đơnvịtiềntệ)t−ơngđ−ơngvớimộttỷsuấttrênvốnl10%.Doanhnghiệp Bcũngứngramộtl−ợngvốnnh−vậynh−ngthuđ−ợclợinhuậnl15(đơnvịtiềntệ), t−ơngứngvớitỷsuấtlợinhuậntrênvốnl15%. Mộtcâuhỏiđ−ợcđặtral:TạisaodoanhnghiệpBcũngứngramộtl−ợngvốn nh−vậylạisinhrađ−ợcmộtkhoảnlợinhuậncaohơndoanhnghiệpA?Cóthểgiảithích rằng:VìdoanhnghiệpBcóvịtríkinhdoanhtốthơn,chấtl−ợngsảnphẩmcaohơn,trình độquảnlýgiỏihơn,mạngl−ớiphânphốihnghoárộng lớnhơnv.v Đóltấtcả nhữngyếutốvôhình,chúnghộitụlạiđlmnênkhoảnlợinhuậnv−ợttrội(5đơnvị tiềntệ)sovớidoanhnghiệpA. Nếunh−10%ltỷsuấtlợinhuậntrungbìnhtrênthịtr−ờngthìkhoảnlợinhuận v−ợttrộisovớimứctrungbìnhmdoanhnghiệpBđđạtđ−ợc(5=1510)gọilsiêu lợinhuận. Nh−vậylđcócơsởđểxácđịnhgiátrịcủatisảnvôhình:Giátrịcủatisảnvô hìnhtrongmộtdoanhnghiệpđ−ợctínhbằnggiátrịhiệntạicủakhoảnthunhậpdoti sảnvôhìnhtạora.Tứclbằnggiátrịhiệntạicủacáckhoảnsiêulợinhuận. 95
34. c.2.Ph−ơngphápxácđịnh Dựatrêncơsởlýluậnđó,ng−ờitacóthểtínhragiátrịdoanhnghiệpbằngtổng giátrịcáctisảnhữuhìnhvtisảnvôhình. V0=ANC+GW (1.13) Trongđó: V0 :Giátrịdoanhnghiệp ANC :Giátrịtisảnthuần GW :Giátrịtisảnvôhình,còngọillợithếth−ơngmại. B − r . A n t t GW = ∑ (1.14) t t = 1 1( + i ) Với: Bt :Lợinhuậnnămt At :Giátrịtisảnđ−avokinhdoanh r :Tỷsuấtlợinhuận"bìnhth−ờng"củatisảnđ−avokinhdoanh r.A t :Lợinhuậnbìnhth−ờngcủatisảnnămt Btr.A t :Siêulợinhuậnởnămt Xuấtpháttừcôngthứctổngquát(1.14),cácnhkinhtếcónhữngquanđiểmrất khácnhautrongviệclựachọncácthamsốB tA tvr.Bảng1.6d−ớiđâysẽthểhiện nhữngquanđiểmchủyếu: Bảngsố1.6.SựkếthợpgiữacácthamsốđểtínhGoodwill Tỷsuấtsinhlờibình Tisảnđầut−vo Tênph−ơngpháp Lợinhuận(B t) th−ờngcủatisản(r) kinhdoanh(A t) Tổnggiátrịtisản UEC(củaHiệphội Lợinhuậnsau Chiphísửdụngvốn (khôngphânbiệtti chuyêngiakếtoán thuếtr−ớcli trungbình sảnđ−ợctitrợbằng ChâuÂu). vây nguồnvốnno) Chiphísửdụngvốn Giátrịtisảnthuần AngloSaxons Lợinhuậnthuần chủsởhữu đ−ợcđánhgiálại Chiphísửdụngvốn Lợinhuậnsau Vốnth−ờngxuyên CPNE(vốnth−ờng trungbìnhtínhriêng thuếtr−ớcli đ−ợctitrợbằngcác xuyêncầnthiếtcho chocácnguồntitrợ vaytrungvdi nguồnổnđịnh(di kinhdoanh) divtrunghạn hạn hạnvtrunghạn) (Nguồn:Đánhgiádoanhnghiệp,1992,tr.126) +Ph−ơngphápUEClựachọncácthamsốtrêncơsởchorằng:Tisảncủadoanh nghiệpcònđ−ợctitrợd−ớihìnhthứccáckhoảnnợ.Dođó,bổnphậncủang−ờimual phảitạoratỷsuấtlợinhuậntốithiểu,phảnánhchiphícơhộicủacácnhđầut−.Tứcl, phảitrảđ−ợclivayvmứclợitứctốithiểumcáccổđông(chủsởhữu)đòihỏi.Từ đó,tỷsuấtsinhlibìnhth−ờngcầnđ−ợclựachọnlchiphísửdụngvốntrungbìnhcủa 96
35. doanhnghiệp.Chiphísửdụngvốntrungbìnhcủadoanhnghiệplsựphảnánhmức sinhlờitốithiểumcácnhđầut−đòihỏiởdoanhnghiệpt−ơngứngvớimộtcơcấunợ nhấtđịnh. Khoảnlợinhuậnv−ợttrộisovớimứcsinhlờitốithiểuđómớiđ−ợccoilsiêulợi nhuận,tứcGW.Vcũngvìvậymlợinhuận(B t)cầnphảiđ−ợcthaybằnglợinhuậnsau thuếtr−ớclivay,bởiđólkhoảnlợinhuậnsinhradocácyếutốhữuhìnhvvôhình củadoanhnghiệp,nóđ−ợccấuthnhtừlợinhuận"bìnhth−ờng"củatisảnhữuhìnhv siêulợinhuận. +Ph−ơngphápAngloSaxonslựachọncácthamsốcónhấnmạnhđếncácyếutốrủi ro:ítcódoanhnghiệpnođ−ợctitrợbằng100%vốnchủsởhữu.Khicơcấunợtăngtứcl rủirotichínhcũngtăng.Vìvậy,tỷsuấtsinhlờitốithiểutrênvốnchủsởhữucũngphảigia tăngđểbùđắpnhữngrủirocóthểgặpphải.Nghĩal,khichủsởhữuđầut−mộtl−ợngvốn t−ơngứngvớigiátrịtisảnthuầnđ−ợcđánhgiálại,thìtỷsuấtsinhlờitốithiểuđốivớisố vốnnyphảilchiphísửdụngvốnchủsởhữu.Khoảnlợinhuậnthuầnmdoanhnghiệp manglạiv−ợttrênmứcsinhlờiđòihỏicủachủsởhữumớiđ−ợccoilsiêulợinhuận,tứcl GW. +Ph−ơngphápCPNExemxétdoanhnghiệpnh−mộtdựánđầut−cósẵnnhằm thuđ−ợcsiêulợinhuận.Cáchoạtđộngđầut−dihạnvoTSCĐvTSLĐth−ờngxuyên phải đảm bảo bằng các nguồn ti trợ ổn định: Di hạn v trunghạn. Lợinhuậncủa doanhnghiệpđạtđ−ợcchủyếuphụthuộcvonhữngtínhtoánvềđầut−dihạnvo nhữngtisảnth−ờngxuyên.Dođó,tỷsuấtsinhlờicủadoanhnghiệptốithiểuphảiđủ bùđắpchiphísửdụngvốndihạnvtrunghạn.Vnếunh−doanhnghiệpcóthểtạora mộtkhoảnlợinhuận,dohoạtđộngđầut−manglại,caohơnmứcsinhlờitốithiểuđó mớiđ−ợcgọilsiêulợinhuận. Trênđâychúngtathấyđ−ợcrằngnhữngquanđiểmrấtkhácnhautrongviệclựa chọncácthamsốđểđịnhl−ợnggiátrịcủatisảnvôhình.Mỗiph−ơngpháptínhtoán khácnhausẽchoramộtgiátrịvôhìnhkhônggiốngnhau.Sựkhácnhauđóđ−ợcxuất pháttừquanniệmvềchiphícơhộicủacácnhđầut−lkhácnhau.Ng−ờibáncóthể lậpluậnrằnglisuất12%củatráiphiếuChínhphủlmứclisuấtđầut−antonnhất, coinh−khôngcórủirovìNhn−ớcth−ờngkhôngvỡnợ.Đóltỷsuấtsinhlờianton vớibấtkỳhoạtđộngđầut−no.Vậythìlợinhuậnmdoanhnghiệpđạtđ−ợcv−ợttrên mức12%sẽlsiêulợinhuậnv12%cầnđ−ợcsửdụngđể thay r trong công thức. Ng−ờimuatrênt−cáchcủamìnhcóthểlậpluậnng−ợclại,18%ltỷsuấtsinhlờidễ dngđốivớinănglựccủaôngta.Nếudoanhnghiệpkhôngtạođ−ợcmộttỷsuấtsinhlời v−ợttrênsốđóthìôngtasẽđầut−vonơikhác.Vìvậy,18%cầnđ−ợcsửdụngthaythế vocôngthứcxemdoanhnghiệpcókhảnăngsinhrasiêu lợi nhuận v−ợt 18% hay không.Trongtr−ờnghợpnh−vậy,cácchuyêngiađánhgiábuộcphảidunghogiữahai tháicực,bằngcáchlựachọnmộttỷsuấtsinhlờinằmgiữahaikhoảngđó.Nghĩal,sự lựachọnnymangnhiềuyếutốchủquan,chứkhôngthuầntuýmangtínhkinhtế. 97
36. Cácph−ơngphápđịnhl−ợngGWtrênđâychothấy,ngoinhữngkhókhăntrong việcxácđịnhcácthamsốtỷsuấthiệntạihoá(i),thờihạn(n)nh−cácph−ơngpháphiện tạihoánguồntichínht−ơnglai,cácph−ơngphápnycònđ−ađếnnhữngphứctạpkhi phảixácđịnhthêmchiphícơhộicủacácnhđầut−vnhữngdựkiếnvềsựbiếnđộng củatisảndoanhnghiệp(A t)trongt−ơnglai.Vìlýdođó,trongthựchnh,cácnhkinh tếkhuyếnnghịrằng,cóthểđơngiảnhoácôngthứcbằngcách:Chọntỷsuấtsinhlời "bìnhth−ờng"củatisảnbằngtỷsuấtlợinhuậntrung bình của doanh nghiệp cùng ngnhkinhdoanh,hoặcbằngnghịchđảocủatỷsốPERcủacácdoanhnghiệpthamgia thịtr−ờngchứngkhoánmcóđiềukiệnsảnxuấtkinhdoanht−ơngtự. Giátrịtisảnđ−avokinhdoanh(A t)cóthểđánhgiálạitheogiáthịtr−ờngnh− ph−ơngphápgiátrịtisảnthuần.Còntỷsuấthiệntạihoáđ−ợcxácđịnhdựavolisuất tráiphiếuChínhphủ,rồitínhthêmtỷlệ%rủiro. Vídụ: +GiátrịtisảnthuầncủadoanhnghiệpXđ−ợcđánhgiál100tỷđồng. +Lợinhuậnthuầnđ−ợcđiềuchỉnhlạivtínhtheoph−ơngphápbìnhquânsốhọc giảnđơncủa3nămgầnnhấtl20tỷđồng,−ớctínhlợinhuậnthuầncóthểtăng10% mỗinăm,trong5nămtới. +Tỷlệphânchialợitứccổphầnổnđịnhởmức40%lợinhuậnthuần +Ướctínhgiátrịtisảnthuầncóthểtănghngnăm. +Tỷsuấtlợinhuậntrungbìnhcủacácdoanhnghiệpcóđiềukiệnsảnxuấtkinh doanht−ơngtựl13%. + Li suất trái phiếu Chính phủ l 12%, tỷ lệ rủi ro trung bình trênthị tr−ờng chứngkhoánl3%.Từđó,tỷsuấthiệntạihoá−ớctính:12%+3%=15% Dựavotiliệutrên,GWcóthểđ−ợctínhthôngquabảng1.7nh−sau: Bảngsố1.7:Goodwillvgiátrịdoanhnghiệp Đơnvịtính:1.000.000.000đồng STT Chỉtiêu 0 1 2 3 4 5 1 Giátrịtisảnthuần:tăng 100 106 112,3 119,1 126,2 133,8 6%/năm 2 Lợi nhuận thuần: tặng 20 22 24,2 26,6 29,3 32,2 10% 3 Lợi nhuận bình th−ờng 13 13,8 14,6 15,5 16,4 17,4 củatisản:(3)=13%(1) 4 Siêulợinhuận:(2)(3) 7 8,2 9,6 11,1 12,9 14,8 5 Thừa số hiện tại hoá 0,8696 0,7561 0,6575 0,5718 0,4972 (15%,5) 6 Giá trị hiện tại của siêu 7,1 7,3 7,3 7,4 7,4 lợinhuận(6)=(4)x(5) 98
37. GW=7,1+7,3+7,3+7,4+7,4=36,5tỷđồng.Từđó: GiátrịdoanhnghiệpX= Giátrịtisảnthuần +GW = 100+36,5 =136,5(tỷđồng) c.3.Những−uđiểmvhạnchếcủaph−ơngpháp Ưuđiểm: +Chođếnnay,ph−ơngphápđịnhl−ợngGWlph−ơngphápduynhấtxácđịnh giátrịtisảnvôhìnhcủadoanhnghiệp.Vcóthểnóirằng,đâylmôtph−ơngphápxác địnhgiátrịdoanhnghiệpcócơsởlýluậnvữngchắcnhất.Nóđthiếtlậpđ−ợccơsởlý luậnđểchứngminhrằnggiátrịcủamộtdoanhnghiệp"mộttổchứckinhdoanh",đ−ợc cấuthnhtừ2yếutố:Hữuhìnhvvôhình.ViệcxâydựngcôngthứctínhGW,mộtmặt lsựchứngminhchotiềmlựchaygiátrịvềmặt"tổchức"củadoanhnghiệplởcác khoảnthunhậpt−ơnglai.Mặtkhác,nócũnglcơsởđểng−ờital−ợnghoáyếutốny. +Côngthức(1.13)nh−đchỉra: n B −r.A = + = + t t V ANC GW ANC ∑ + t 0 t=1 1( i) Chothấyrằng,ph−ơngpháptínhtoánGWđtạonênlợi thế khá lớn cho các chuyêngiađịnhgiáthôngquaviệcbùtrừcácsaisótcóthểxảyrakhiđánhgiálạigiátrị thuầncủadoanhnghiệp.Vì,nếugiátrịtisản(ANC,A t)đ−ợcđánhgiácaolênsẽlm giảmgiátrịcủaGW.Ng−ợclại,nếuđánhgiáthấpgiátrịcủacáctisảnthìsẽđ−ợcbù đắpmộtphầngiátrịtănglêncủaGW. +Ph−ơngphápGWtạocơsởđểng−ờitaphântíchmứcđộtácđộngcủayếutốrủi rokinhdoanhvrủirolisuấttớigiátrịdoanhnghiệp.Bởiviệcđịnhl−ợngGWtheo cáchtiếpcậnAngloSaxonsvCPNEthì: B +Thuếthunhập t sẽchotamộthệsốvốnđònbảy,đánh Tỷlệthayđổicủasảnl−ợng giávềmứcđộrủirotrongkinhdoanhcủadoanhnghiệp.Dovậy,khigiátrịtisảnđ−ợc đánhgiácao(ANC,A t),đặcbiệtlgiátrịcủaTSCĐ,buộcng−ờitaphảinghĩngayđến yếutốrủirokinhdoanhcóthểxảyra,vcầnphảithựchiệnngayviệcphântíchsựtác độngcủasảnl−ợngđếnlợinhuậntr−ớcthuếvli.Từđó,xácđịnhảnhh−ởngcủanó đếnsiêulợinhuậntrongkỳngắnhạn. Trongcácmôhìnhđơngiảnhoá,đôikhing−ờitacòn thay r bằngli suất trái phiếuChínhphủ.Vớisựđơngiảhoány,nhìnvosựbiếnđộngcủamứclisuấtđó ng−ờitacóthể−ớcl−ợngđ−ợcnhữngrủirocóthểxảyđếnvớidoanhnghiệpthôngqua côngthứctínhGW. +Ph−ơngphápGWxácđịnhgiátrịdoanhnghiệptrêncơsởcótínhđếncảlợiích củang−ờimuavng−ờibán.Côngthứcxácđịnhđhmchứamộtđiềurằng:Ng−ời muadoanhnghiệplnhằmthuđ−ợckhoảnlợinhuậncaohơnmứcsinhlờibìnhth−ờng củamộttisản,chứkhôngphảimualấynhữngtisảnhiệnhnh.Hơnnữa,nócònchỉ 99
38. raquanniệmvềmứcsinhlờitốithiểucủamộtđồngvốnđ−avođầut−.Đólmộtcơ sởquantrọngcủamọiquyếtđịnhđầut−vosảnxuấtkinhdoanh. +Nếunh−nhữngcơsởthôngtindữliệuđạtđ−ợcđộtincậycầnthiếtđểtínhcác thamsố,thìtheocácph−ơngphápkhácvẫncóthểtồntạimộtphầntrămnghingờno đóvềkếtquảxácđịnhđ−ợc.Nh−ngvớicơsởlýluậnchặtchẽ,giátrịdoanhnghiệptính theoph−ơngphápđịnhl−ợngGWbaogiờcũngmanglạimộtsựtint−ởngvữngchắc hơn. Hạnchế +Siêulợinhuậnchỉrakhảnăngsinhlờicóthựccủanhiềudoanhnghiệp.Tuy nhiên,trongcơchếthịtr−ờng,d−ớisựtácđộngcủaquyluậtcạnhtranh,quyluậttỷsuất lợinhuậnbìnhquân,thìkhócómộtdoanhnghiệpnocóthểduytrìđ−ợclợithếđómột cáchlâudi.Dovậy,dựatrêncơsởnomng−ờitacóthể−ớcl−ợngthờigianthuđ−ợc siêulợinhuậnl3năm,7năm? Haysau4nămnữasẽxuấthiệnđốithủcạnhtranhlm mấtsiêulợinhuậncủadoanhnghiệp?Nhữngsựtácđộngtừphíabênngoinh−vậythực rarấtkhódựđoán.Chínhvìthế,dựatrênlậpluậnvềsiêulợinhuậnsẽthiếucơsởđểdự báothờihạn(n)vthiếucăncứđểxâydựngcácgiảthuyếtvềlợinhuậnt−ơnglai. +Ph−ơngphápnyphảnánhsựkếthợpgiữa2ph−ơngphápgiátrịtisảnthuần vph−ơngpháphiệntạihoálợinhuận.Nóđòihỏiphảiđánhgiácảtisảnhiệntạiv thunhậptrongt−ơnglai.Chínhvìthế,nócũngkhôngtránhkhỏinhữnghạnchếcủa ph−ơngphápđó,chẳnghạnnh−:địnhgiácáctisảnđặcbiệt,khôngcóbántrênthị tr−ờngxácđịnhcácthamsốbịchiphốibởicácyếutốchủquannh−lợinhậnt−ơnglai, tỷsuấthiệntạihoá +Theocôngthứctínhtoán,chúngtacóthểthấyrằng,ứngvớimộtsựlựachọnvề rthìlợinhuận"bìnhth−ờng"củatisảnsẽđ−ợckhuyếchđạithêmmộtl−ợngrấtlớnl At(giátrịtisảnđ−avokinhdoanh). Nghĩal,GWcóbiệnđộdaođộngrấtlớntr−ớcnhữngthayđổinhỏcủar.Dovậy, cóthểnóirằngkhiápdụngph−ơngphápnynếuthiếusựcânnhắckỹl−ỡng,dễdẫn đếnnhữngkếtluậnsailầmvềgiátrịTSVHcủadoanhnghiệp. +Ph−ơngphápxácđịnhgiátrịdoanhnghiệptrêncơsởđịnhl−ợngGW,cũngnh− nhiềuph−ơngphápkhác,ngoạitrừph−ơngpháphiệntạihoádòngtiềnthuần,lkhông cungcấpnhữngcơsởdữliệucầnthiếtđểcácnhđầut−đánhgiátriểnvọngcủadoanh nghiệptrongt−ơnglai.Thiếunhữngcơsởdữliệuny,cácchuyêngiađánhgiásẽphải lựachọnnhữngthamsốmangnhiềutínhchủquan. d.Ph−ơngphápđịnhgiádựavoPER(Priceearningratio) Cầnphảinóingayrằng,dựavotỷsốPERđểxácđịnhgiátrịdoanhnghiệplmột ph−ơngphápmangnặngtínhkinhnghiệm.Nh−ngnólạiđ−ợcsửdụngmộtcáchkhá phổbiếntrêncácthịtr−ờngtichínhthếgiớiđể−ớcl−ợngnhanhgiátrịcủamộtchứng khoán. 100
39. *ThựcchấtcủatỷsốPER. Mặcdùmangnặngtínhkinhnghiệmhơnlđ−ợcxuấtpháttừnhữngcơsởlý thuyếtrõrng,ng−ờitavẫncóthểhiểuph−ơngphápPER−ớcl−ợnggiátrịchứngkhoán dựatrênnhữngnhậnđịnhcơbảnsau: Giácảchứngkhoánchịusựtácđộngcủanhiềuyếutốkhácnhau,nh−:Cungcầu chứngkhoán,cácyếutốđầucơnhằmthuchênhlệchgiá,hoặcđểthâutómquyềnkiểm soátdoanhnghiệp.Vìvậy,giácảchứngkhoánth−ờngkhôngphảnánhđúnggiátrịcủa doanhnghiệpđpháthnh. Nếuthịtr−ờngchứngkhoánhonhảo,tứclthoảmn5điềukiện: +Cóvôsống−ờimuavng−ờibán +Cácloạichứngkhoáncóthểthaythếđ−ợcchonhau. +Chứngkhoánvthôngtinđ−ợcl−uthôngtựdo. +Ng−ờitacóthểmuabánchúngvobấtkỳlúcnovnơino. +Mọithnhviênthamgiathịtr−ờngđềunắmđ−ợccácđiềukiệngiaodịchmua bánchứngkhoán. Khiđó,giácảchứngkhoánchỉphảnánhcungcầuthuầntuý,thìcóthểđ−ợcsử dụngđể−ớcl−ợnggiátrịdoanhnghiệp. Giácảchứngkhoántrênthịtr−ờnghonhảolsựđánhgiácủathịtr−ờngvềkhả năngsinhlờicủadoanhnghiệp. Ng−ờitabỏtiềnramuacổphiếulđểđánhđỏilấycáckhoảnlợitứccổphần trongt−ơnglai(ởđâytacoinh−1cổphiếut−ơngđ−ơngvới1cổphần,tứcl1cổphiếu chuẩn).Từđó,giátrịcủamộtcổphiếuvẫnđ−ợctriểnkhaitheocôngthứccổđiển(1.3) vớiviệcbổsungVnlgiátrịbánlạicổphiếuvonămthứn: d d = 1 + 2 + + d n V + n 0 1( i) 1( + i)2 1( + i) Giảđịnhdoanhnghiệpthuđ−ợclợinhuậnthuầnhngnămđềubằngPvsửdụng tonbộlợinhuậnthuầnđóđểchitrảlợitứccổphần,thìcôngthứctrênbiếnthnh: P P P V V = + + + + n 0 1( + i) 1( + i)2 1( + i)n 1( + i)n Chon →∞tacó: P P P V V = + + + + n 0 1( + i) 1( + i)2 1( + i)n 1( + i)n P 1 V 1 V = = P ì ⇔ 0 = o i i P i 101