Tài chính doanh nghiệp - Chương học 01: Tổng quan về tài chính doanh nghiệp

pdf

197 trang vanle 2340

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Tài chính doanh nghiệp - Chương học 01: Tổng quan về tài chính doanh nghiệp", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

tai_chinh_doanh_nghiep_chuong_hoc_01_tong_quan_ve_tai_chinh.pdf

Nội dung text: Tài chính doanh nghiệp - Chương học 01: Tổng quan về tài chính doanh nghiệp

Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang CCCH NG 1 TNG QUAN V TÀI CHÍNH DOANH NGHI P 1. Tài chính doanh nghi p 1.1. Ho t ng ca doanh nghi p và tài chính 1.1.1. Ho t ng c a doanh nghi p - Khái ni m doanh nghi p: + D i g c pháp lý : Doanh nghi p là t ch c kinh t có tên riêng, có tài s n, có tr s giao d ch n nh, ưc ng ký kinh doanh theo quy nh c a pháp lu t nh m m c ích th c hi n các ho t ng kinh doanh. + Xét v m t kinh t : Doanh nghi p là m t t ch c kinh t th c hi n các ho t ng s n xu t, cung ng hàng hóa cho ng ưi tiêu dùng qua th tr ưng nh m mc ích sinh l i. - Ho t ng doanh nghi p: Ho t ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p là quá trình k t h p các y u t u vào t o thành y u t u ra là hàng hóa và thông qua th tr ưng bán các hàng hóa ó thu l i nhu n. - Trong kinh t th tr ng: + Ti n cho các ho t ng c a doanh nghi p → mt l ưng v n ti n t nh t nh. + B ng cách th c nh t nh, doanh nghi p t o l p ưc s v n hay qu ti n t ban u. - Quá trình ho t ng c a doanh nghi p c ng là quá trình: T o l p, phân ph i, s d ng qu ti n t → Hp thành ho t ng tài chính doanh nghi p. Quá trình t o l p, phân ph i, s d ng qu ti n t c ng là quá trình phát sinh các dòng ti n: + Dòng ti n vào S v n ng c a v n hay qu ti n t + Dòng ti n ra + i v i doanh nghi p s n xu t: T - H SX H’- T’ + i v i doanh nghi p th ươ ng m i: T - H – T’ 1.1.2. Ho t ng c a tài chính doanh nghi p Quá trình v n ng to l p, phân ph i và s d ng qu ti n t c ng là quá trình phát sinh các quan h kinh t d ưi hình th c giá tr => Ny sinh các quan h tài chính, bao hàm: Trang 1 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang 1.1.2.1. Nhng quan h kinh t gi a doanh nghip vi nhà nc - Tt c các doanh nghi p thu c m i thành ph n kinh t ph i th c hi n các ngh a v tài chính i v i nhà n ưc (Np thu cho ngân sách nhà n ưc); - Ngân sách nhà n ưc c p v n cho doanh nghi p nhà n ưc và có th c p vn v i công ty liên doanh ho c c ph n (mua c phi u) ho c cho vay (mua trái phi u) tu theo m c ích yêu c u qu n lý i v i ngành kinh t mà quy t nh t l góp vn cho vay nhi u hay ít. 1.1.2.2. Quan h gia doanh nghi p vi các ch th kinh t khác. - T s a d ng hoá hình th c s h u trong n n kinh t th tr ưng ã t o ra các m i quan h kinh t : - Gi a doanh nghi p v i các doanh nghi p khác (doanh nghi p c ph n hay tư nhân) bao g m các quan h thanh toán ti n mua bán v t t ư, hàng hoá, phí b o hi m, chi tr ti n công, c t c, ti n lãi trái phi u; - Gi a doanh nghi p v i các nhà u t ư, cho vay, v i b n hàng và khách hàng thông qua vi c hình thành và s d ng các qu ti n t trong ho t ng s n xu t - kinh doanh; - Gi a doanh nghi p v i ngân hàng, các t ch c tín d ng phát sinh trong quá trình doanh nghi p vay và hoàn tr v n, tr lãi cho ngân hàng, các t ch c tín d ng. Tr ti n mua hàng Nhà cung cp thi t b , v t t, d ch v Doanh Th ng, ph t v t ch t nghi p Thu ti n bán hàng Khách hàng Sơ 1-1: Quan h gi a doanh nghi p v i các ch th kinh t khác 1.1.2.3. Quan h trong ni b doanh nghip. - Gm quan h kinh t gi a doanh nghi p v i các phòng ban, phân x ưng và t i s n xu t trong vi c nh n t m ng, thanh toán tài s n, v n li ng. - Gm quan h kinh t gi a doanh nghi p v i cán b công nhân viên trong quá trình phân ph i thu nh p cho ng ưi lao ng d ưi hình th c ti n l ươ ng, ti n th ưng, ti n ph t và lãi c ph n. Khái ni m tài chính doanh nghi p: Tài chính doanh nghi p là nh ng quan h kinh t bi u hi n d i hình th c giá tr phát sinh trong quá trình hình thành và s d ng các qu ti n t nh m ph c v cho quá trình tái s n xu t trong m i doanh nghi p và góp ph n tích lu vn cho nhà n c. Trang 2 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang 1.2. N i dung tài chính doanh nghi p 1.2.1. Tham gia ánh giá, l a ch n các d án u t và k ho ch kinh doanh Vi c xây d ng và l a ch n các d án u t ư do nhi u b ph n trong doanh nghi p cùng h p tác th c hi n. Trên góc tài chính, iu ch y u là ph i xem xét, cân nh c gi a chi phí b ra, nh ng r i ro có th g p ph i và kh n ng thu l i nhu n khi th c hi n d án. Khi phân tích ánh giá nh m l a ch n các d án t i ưu, các d án có m c sinh l i cao v n quan tr ng c a nhà tài chính là xem xét vi c s d ng v n u t ư nh ư th nào. ánh giá, l a ch n (Trên góc tài chính) D án u t ho c các kho n u t dài h n khác Nhu c u v n u t Li ích do u t mang l i Ri ro Quy t nh u t hay lo i b (trên góc tài chính) Sơ 1-2: ánh giá, l a ch n các d án u t và k ho ch kinh doanh 1.2.2. Xác nh nhu c u v n, t ch c huy ng v n áp ng k p th i, y cho các ho t ng c a doanh nghi p. Mi ho t ng c a doanh nghi p òi h i ph i có v n. B ưc vào ho t ng kinh doanh, doanh nghi p c n ph i xác nh nhu c u v n c n thi t cho m i ho t ng c a doanh nghi p trong k và ph i t ch c huy ng ngun v n m b o kp th i y cho các ho t ng c a doanh nghi p. Ho t ng c a doanh nghi p - u t ư - Sn xuât kinh doanh Nhu c u v n Cn bao nhiêu v n? Ngu n v n huy ng Ly v n t âu? Ngu n v n bên ngòai Ngu n v n bên trong Vn c n xem xét: - Cơ c u ngu n v n - Chi phí SD v n Hình th c và ph ơ ng - im l i và b t l i pháp huy ng v n - v.v.v Sơ 1-3: Xác nh nhu c u v n, t ch c huy ng v n Trang 3 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang 1.2.3. T ch c s d ng có hi u qu s v n hi n có; qu n lý ch t ch thu, chi v n b ng ti n, th ng xuyên m b o kh n ng thanh toán c a doanh nghi p. Tài chính doanh nghi p ph i tìm ra các bi n pháp góp ph n huy ng t i a s v n hi n có vào ho t ng kinh doanh, gi i phóng các kho n v n còn b ng. Theo dõi ch t ch các kho n chi tiêu phát sinh trong quá trình ho t ng ca doanh nghi p, tìm các bi n pháp l p l i cân b ng gi a thu và chi b ng ti n m b o cho doanh nghi p luôn có kh n ng thanh toán. S v n hi n có - Gi i phóng k p th i s v n b ng - Huy ng t i a vào SXKD - Tng vòng quay v n - Cân nh c u t Thu Vn b ng ti n Chi Kh n ng thanh toán Sơ 1-4: T ch c s d ng có hi u qu 1.2.4. Th c hi n t t vi c phân ph i l i nhu n, trích l p và s d ng các qu c a doanh nghi p. Li nhu n là m c tiêu ho t ng c a doanh nghi p, liên quan n s t n t i phát tri n m r ng c a doanh nghi p. Do ó doanh nghi p th c hi n vi c phân ph i h p lý l i nhu n sau thu c ng nh ư trích l p và s d ng t t các qu c a doanh nghi p s góp ph n quan tr ng vào vi c phát tri n doanh nghi p và nâng cao i s ng ng ưi lao ng trong doanh nghi p. Phân ph i l i nhu n sau thu Li ích ng n h n Li ích dài h n - Tr cho ch s h u - D phòng tài chính - Ci thi n i s ng và khuy n - Li nhu n l i tái u t ư khích v t ch t i v i ng ưi lao ng, nhà qu n lý Ti a hoá giá tr Sơ 1-5: Phân ph i l i nhu n, trích l p và s d ng các qu c a DN Trang 4 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang 1.2.5. Ki m soát th ng xuyên tình hình ho t ng c a doanh nghi p Thông qua tình hình thu chi ti n t hàng ngày, tình hình th c hi n các ch tiêu tài chính cho phép th ưng xuyên ki m tra, ki m soát tình hình ho t ng ca doanh nghi p. Phân tích tài chính nh m ánh giá im m nh và im y u v tình hình tài chính và ho t ng kinh doanh c a doanh nghi p, thông qua ó có th giúp cho lãnh o doanh nghi p trong vi c ánh giá t ng quát tình hình ho t ng c a doanh nghi p, nh ng im m nh c ng nh ư im y u trong ho t ng kinh doanh c ng nh ư kh n ng thanh toán, tình hình luân chuy n v t t ư, ti n vn, hi u qu ho t ng kinh doanh, t ó có th ư a ra các quy t nh úng n v s n xu t và tài chính, xây d ng ưc m t k ho ch tài chính khoa h c, m bo m i tài s n ti n v n và m i ngu n tài chính c a doanh nghi p ưc s d ng mt cách hi u qu nh t. Thu, chi ti n ti n t Tình hình th c hi n các Phân tích hàng ngày ch tiêu tài chính tài chính Ki m soát ho t ng c a DN - Tng quát, toàn di n - Th ng xuyên ra bi n pháp: Kp th i, thích ng Sơ 1-6: Ki m soát ho t ng c a doanh nghi p 1.2.6. Th c hi n d báo và k ho ch hoá tài chính Ho t ng tài chính D báo iu chnh Lp k ho ch Gi i pháp ch ng S bi n ng c a th tr ng và các bi n ng khác Sơ 1-7: D báo và k ho ch hoá tài chính Trang 5 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang 1.3. Vai trò c a tài chính doanh nghi p 1.3.1. Huy ng và m b o y , k p th i v n cho ho t ng kinh doanh c a doanh nghi p S ho t ng c a quy lu t cung c u r t m nh m . âu, l nh v c nào có nhu c u thì ó s có ngu n cung c p. Vì v y, khi các doanh nghi p có nhu c u vn thì t t y u th tr ưng v n s ưc hình thành v i nh ng hình th c a d ng ca nó. Vn là ch ng ưi qu n lý ph i xác nh chính xác nhu c u v n, cân nh c l a ch n các hình th c, ph ươ ng pháp thích h p khai thác thu hút v n, s dng các công c òn b y kinh t nh ư lãi su t vay, c tc khi phát hành trái phi u, c phi u nh m khai thác huy ng v n, l a ch n ph ươ ng án u t ư có hi u qu , linh ho t s d ng các ngu n v n, m b o kh n ng thanh toán chi tr ó chính là vi c khai thác các ch c n ng phân ph i và giám c tài chính nâng cao vai trò c a tài chính doanh nghi p trong vi c t o l p, khai thác, huy ng v n ph c v cho các mc tiêu kinh doanh c a doanh nghi p. 1.3.2. T ch c s d ng v n kinh doanh ti t ki m và hi u qu Vic khai thác, huy ng v n, vi c s d ng v n ti t ki m và có hi u qu ưc coi là iu ki n t n t i và phát tri n c a m i doanh nghi p. ã t ra tr ưc mi doanh nghi p nh ng chu n m c h t s c khe kh t: s n xu t không th v i bt k giá nào, ph i bán ưc nh ng hàng hoá, d ch v mà th tr ưng c n và ch p nh n ưc ch không ph i bán nh ng cái gì mà mình có. Tr ưc s c ép nhi u m t c a th tr ưng ã bu c các doanh nghi p ph i s d ng v n m t cách ti t ki m và có hi u qu . iu l ưu ý ây là c n có s phân bi t gi a ch tiêu l i nhu n v i ch tiêu hi u qu kinh t. Nói chung, s gia t ng hi u qu kinh t s bao hàm c y u t tng ch tiêu l i nhu n. Song ng ưc l i, có nh ng tr ưng h p t ng ch tiêu l i nhu n nh ưng l i không có hi u qu . Vì th , hi u qu kinh t ch có th có ưc khi v n ưc s d ng ti t ki m mà v n m b o m c gia t ng l i nhu n. 1.3.3. Giám sát, ki m tra th ng xuyên, ch t ch các m t ho t ng sn xu t kinh doanh c a doanh nghi p Tình hình tài chính doanh nghi p là t m g ươ ng ph n ánh trung th c m i ho t ng s n xu t – kinh doanh c a doanh nghi p. Thông qua các s li u k toán, các ch tiêu tài chính nh ư h s k toán, hi u qu s d ng v n, h s sinh li, c ơ c u các ngu n v n và c ơ c u phân ph i s d ng v n ng ưi qu n lý có th d dàng nh n bi t th c tr ng t t x u trong các khâu c a quá trình s n xu t - kinh doanh. V i kh n ng ó, ng ưi qu n lý có th k p th i phát hi n các khuy t tt và các nguyên nhân c a nó iu ch nh quá trình kinh doanh nh m t các mc tiêu ã ưc d nh. s d ng có hi u qu công c ki m tra tài chính, òi h i nhà qu n lý c n t ch c t t công tác h ch toán k toán, h ch toán th ng kê, xây d ng h th ng các ch tiêu phân tích tài chính và duy trì n n p ch phân tích ho t ng kinh t c a doanh nghi p. Trang 6 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang 1.4. Ch c n ng tài chính doanh nghi p 1.4.1. Ch c n ng phân ph i Ch c n ng phân ph i c a tài chính doanh nghi p là quá trình phân ph i thu nh p b ng ti n c a doanh nghi p và quá trình phân ph i ó luôn g n li n v i nh ng c im v n có c a ho t ng kinh doanh và hình th c s h u DN. - Phân ph i thu nh p b ng ti n: Thu nh p b ng ti n mà doanh nghi p t ưc tr ưc tiên ph i bù p các chi phí b ra trong quá trình s n xu t - kinh doanh nh ư: + Bù p các chi phí v t ư li u lao ng và i t ưng lao ng ã b ra; + Tr l ươ ng cho ng ưi lao ng ti p t c chu k s n xu t - kinh doanh mi; + T c hi n ngh a v v i nhà n ưc; + Ph n còn l i doanh nghi p s d ng hình thành các qu c a doanh nghi p, th c hi n b o toàn v n ho c tr l i t c c ph n (n u có). - Phân ph i ngu n l c tài chính: Phân ph i v n cho các khâu các ơ n v tr c thu c ơ n v . 1.4.2. Ch c n ng giám c tài chính Ch c n ng giám c là kh n ng giám sát, d báo tính hi u qu c a quá trình phân ph i. Nh kh n ng giám c tài chính, doanh nghi p có th phát hi n th y nh ng khuy t t t trong kinh doanh k p th i iu ch nh nh m th c hi n các m c tiêu kinh doanh ã ưc ho ch nh. Tài chính doanh nghi p c n c vào tình hình thu chi ti n t và các ch tiêu ph n ánh b ng ti n ki m soát tình hình m b o v n s n xu t - kinh doanh, tình hình s n xu t - kinh doanh và hi u qu s n xu t - kinh doanh. C th : + Qua t tr ng, c ơ c u ngu n huy ng, vi c s d ng ngu n v n huy ng; + Vi c tính toán các y u t chi phí vào giá thành và chi phí l ưu thông; + Vi c thanh toán các kho n công n v i ngân sách, v i ng ưi bán, v i tín dng ngân hàng, v i công nhân viên; + Ki m tra vi c ch p hành k lu t tài chính, k lu t thanh toán, k lu t tín dng c a doanh nghi p. Trên c ơ s ó giúp cho ch th qu n lý phát hi n nh ng khâu m t cân i, nh ng s ơ h trong công tác iu hành, qu n lý kinh doanh có quy t nh ng n ch n k p th i các kh n ng t n th t có th x y ra nh m duy trì và nâng cao hi u qu kinh doanh c a doanh nghi p. c im c a ch c n ng giám c tài chính là toàn di n và th ưng xuyên su t quá trình s n xu t - kinh doanh c a doanh nghi p. Trang 7 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang 1.4.3. Mi quan h c a ch c n ng tài chính doanh nghi p Hai ch c n ng trên có m i quan h m t thi t, h u c ơ v i nhau: - Ch c n ng phân ph i ưc ti n hành ng th i v i quá trình th c hi n ch c n ng giám c. - Ch c n ng giám c ti n hành t t là c ơ s quan tr ng cho nh ng nh hưng phân ph i tài chính úng n, m b o các t l phù h p v i quy mô s n xu t - kinh doanh, t o iu ki n cho s n xu t - kinh doanh ưc ti n hành liên tc. - Vi c phân ph i t t s khai thông cho các lu ng tài chính, thu hút m i ngu n v n khác nhau áp ng nhu c u v n cho các doanh nghi p và s d ng có hi u qu ng v n, t o ra ngu n tài chính d i dào là iu ki n thu n l i cho vi c th c hi n ch c n ng giám c c a tài chính doanh nghi p. 2. Nh ng nhân t ch y u nh h ng n vi c t ch c tài chính DN 2.1. Hình th c pháp lý t ch c doanh nghi p Theo hình th c pháp lý t ch c doanh nghi p hi n hành, n ưc ta hi n nay có các lo i hình doanh nghi p ch y u sau ây: - Doanh nghi p nhà n ưc; - Hp tác xã; - Công ty c ph n; - Công ty trách nhi m h u h n t 2 thành viên tr lên; - Công ty trách nhi m h u h n m t thành viên; - Doanh nghi p t ư nhân; - Công ty h p danh; - Doanh nghi p có v n u t ư n ưc ngoài. Nh ng c im riêng v m c hình th c pháp lý t ch c doanh nghi p gi a các doanh nghi p trên có nh h ưng l n n vi c t ch c tài chính c a doanh nghi p nh ư: Nh ng nh h ng ch y u c a hình th c pháp lý t ch c DN Cách th c t o Quy n chuy n Trách nhi m c a ch Phân chia l i lp và huy ng nh ng hay rút s h u i v i các nhu n sau thu vn vn kh i doanh kho n n và ngh a v nghi p tài chính khác c a DN So 1-8: Yu t nh h ng hình th c t ch c doanh nghi p Trang 8 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang 2.2. c im kinh t k thu t c a ngành kinh doanh - Mi ngành kinh doanh có c im riêng v m t kinh t và k thu t. - c im kinh t - k thu t nh h ưng r t l n n tài chính và qu n tr tài chính c a doanh nghi p. 2.2.1. nh h ng c a tính ch t ngành kinh doanh nh h ư ng này th hi n trong thành ph n c ơ c u v n kinh doanh c a doanh nghi p, nh h ưng t i quy mô v n s n xu t kinh doanh c ng nh ư t l thích ng hình thành và s d ng chúng, do ó nh h ưng t i t c luân chuy n v n, nh h ưng t i ph ươ ng pháp u t ư, th th c thanh toán chi tr . Tính ch t ngành kinh doanh Cơ c u Ri ro Cơ c u chi phí Tc tài s n kinh doanh SXKD chu chuy n v n Cơ c u ngu n v n Sơ 1-9: Tính ch t ngành kinh doanh 2.2.2. nh h ng c a tính ch t th i v và chu k s n xu t kinh doanh Tính th i v và chu k s n xu t kinh doanh có nh h ưng tr ưc h t t i nhu cu v n s d ng và doanh thu tiêu th s n ph m. - i v i nh ng doanh nghi p s n xu t có chu k ng n thì nhu c u v n l ưu ng gi a các th i k trong n m th ưng không có bi n ng l n, doanh nghi p cng th ưng xuyên thu ưc ti n bán hàng, iu ó giúp cho doanh nghi p d dàng m b o s cân i gi a thu và chi b ng ti n, c ng nh ư vi c t ch c m bo cho nhu c u v n kinh doanh. - i v i nh ng doanh nghi p s n xu t ra có chu k s n xu t dài ho c có tính th i v , ph i ng ra m t l ưng v n l ưu ng t ươ ng i l n, vi c thu ti n bán hàng c ng không u, dn n tình hình thanh toán, chi tr c ng th ưng g p nh ng khó kh n, cho nên vi c t ch c m b o ngu n v n c ng nh ư m b o cân b ng gi a thu và chi b ng ti n c a doanh nghi p c ng khó kh n h ơn. Tính ch t th i v và chu k sn xut kinh doanh Nhu c u v n l u ng S cân i thu và chi ti n t gi a các th i k trong n m gi a các th i k trong n m Sơ 1-10: Tính ch t th i v và chu k sn xu t kinh doanh Trang 9 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang 2.3. Môi tr ng kinh doanh Môi tr ưng kinh doanh bao g m t t c nh ng iu ki n bên ngoài nh hu ng t i ho t ng c a doanh nghi p. Môi tr ưng kinh doanh có tác ng mnh m n m i ho t ng c a doanh nghi p, trong ó có ho t ng tài chính. 2.3.1. Môi tr ng kinh t Ho t ng kinh doanh c a doanh nghi p luôn di n ra trong m t b i c nh kinh t c th nh ư t c t ng tr ưng hay suy thoái ca nn kinh t, mc n nh ca ng ti n, lãi su t vay vn, t su t u t ư M i s thay i ca các yu t trên u có tác ng tích cc hay tiêu cc n ho t ng kinh doanh,ho t ng tài chính c a doanh nghi p. Vì v y, c n ph i phân tích và d oán xu hưng phát tri n c a các y u t ó t ch c ho t ng taì chính c a doanh nghi p cho phù h p. 2.3.2. Môi tr ng pháp lý Môi tr ưng pháp lý là t ng hoà các quy nh pháp lu t liên quan n ho t ng doanh nghi p. Môi tr ưng lu t pháp bình ng thông thoáng, n nh, ng b , v a t o iu ki n kinh doanh thu n l i, v a òi h i cao i v i các doanh nghi p là m t môi tr ưng pháp lý lý t ưng i v i ho t ng kinh doanh, ho t ng tài chính c a doanh nghi p. Ng ưc l i s gây khó kh n, th m chí có th làm cho doanh nghi p suy thoái, phá s n. 2.3.3. Môi tr ng k thu t công ngh , môi tr ng thông tin Ngày nay khoa h c k thu t ã tr thành l c l ưng s n xu t tr c ti p i vi doanh nghi p. Hàm l ưng tri th c có khuynh h ưng chi m t tr ng ngày càng l n trong giá bán s n ph m. Doanh nghi p nào n m b t và ng d ng k p th i các thành t u ti n b khoa h c k thu t s có iu ki n thu n l i trong c nh tranh. u t ư k thu t công ngh ph i có m t s v n u t ư l n, iu này òi h i doanh nghi p ph i có ph ươ ng th c huy ng v n phù h p. Cách th c u t ư cng ph i m nh dn i t t, ón u m i tránh nguy c ơ t t h u v công ngh và k thu t. Kinh doanh trong n n kinh t th tr ưng c ng òi h i doanh nghi p ph i nh y bén, ti p c n thông tin và x lý các thông tin trong kinh doanh k p th i. iu này c ng òi h i t ch c ho t ng tài chính c a doanh nghi p ph i t o iu ki n thu n l i doanh nghi p có th ti p c n, khai thác và x lý thông tin v th tr ưng,v giá c s n xu t, v kh n ng n m b t các c ơ h i kinh doanh trên th tr ưng. 2.3.4. Môi tr ng h p tác, h i nh p kinh t qu c t Xu th h p tác, h i nh p kinh t qu c t là xu th khách quan i v i t t c các n ưc trong iu ki n hi n nay. Vì v y ch ng h i nh p, h i nh p có hi u qu là m t th i c ơ và thách th c i v i các doanh nghi p. Vi c các doanh nghi p trong nưc liên doanh v i các nhà u t ư n ưc ngoài ho c u t ư ra n ư c ngoài d ư i hình th c u t ư tr c ti p hay gián ti p ã Trang 10 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang làm thay i và a d ng hoá các quan h tài chính di n ra trong ho t ng tài chính c a doanh nghi p, iu ó òi h i công tác t ch c ho t ng tài chính cn ưc s a i hoàn thi n cho phù h p. 2.3.5. Các môi tr ng c thù Các môi tr ưng c thù bao g m các y u t tác ng mt cách tr c ti p và rõ r t n ho t ng kinh doanh và tình hình tài chính c a doanh nghi p nh ư khách hàng, nhà cung c p, các hãng c nh tranh, vn hoá, môi tr ư ng – sinh thái và s ki m tra giám sát c a các c ơ quan qu n lý Nhà n ưc i v i doanh nghi p. Tóm l i, các nhân t nh h ưng trên ây tác ng n t ch c tài chính doanh nghi p t nhi u góc khác nhau. S nh n bi t y các nh h ưng tích c c ho c tiêu c c c a các nhân t ó ưc c i nh ư là m t iu ki n tiên quy t t ch c t t ho t ng tài chính trong các doanh nghi p. Nh ng Môi tr ng Nh ng thách th c kinh doanh cơ h i Kh n ng Doanh Kh n ng thích ng nghi p ch p c ơ h i Sơ 1-11: Môi tr ng kinh doanh tác ng n doanh nghi p Trang 11 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang CCCH NG 2 VN C NH TRONG DOANH NGHI P 1. Tài s n c nh và v n c nh trong doanh nghi p 1.1. Tài s n c nh (TSC ) 1.1.1. Khái ni m và c im TSC 1.1.1.1. Khái ni m TSC hu hình là nh ng t li u lao ng ch y u có hình thái v t ch t tho mãn các tiêu chu n c a tài s n c nh h u hình, tham gia vào nhi u chu k kinh doanh nh ng v n gi nguyên hình thái v t ch t ban u. Tư li u lao ng là nh ng tài s n h u hình nu tho mãn ng th i c 03 tiêu chu n d ưi ây thì ưc coi là tài s n c nh: - Ch c ch n thu c l i ích kinh t trong t ơ ng lai t vi c s d ng tài sn ó; - Có th i gian s d ng trên 1 n m tr lên; - Nguyên giá tài s n ph i c xác nh m t cách tin c y và có giá tr t 30.000.000 ng tr lên. Chú ý: Trưng h p m t h th ng g m nhi u b ph n tài s n riêng l liên k t v i nhau, trong ó m i b ph n c u thành có th i gian s d ng khác nhau và n u thi u m t b ph n nào ó mà c h th ng v n th c hi n ưc ch c n ng ho t ng chính c a nó nh ưng do yêu c u qun lý, s d ng tài s n c nh òi h i ph i qu n lý riêng t ng b ph n tài s n thì m i b ph n tài s n ó n u cùng tho mãn ng th i ba tiêu chu n c a tài s n c nh ưc coi là m t tài s n c nh hu hình c l p. i v i súc v t làm vi c và/ho c cho sn ph m, thì t ng con súc v t tho mãn ng th i ba tiêu chu n c a tài s n c nh ưc coi là m t TSC h u hình. i v i v ưn cây lâu n m thì t ng m nh v ưn cây, ho c cây tho mãn ng th i ba tiêu chu n c a TSC ưc coi là m t TSC h u hình. TSC vô hình là nh ng tài s n không có hình thái v t ch t, th hi n m t lng giá tr ã c u t tho mãn các tiêu chu n c a tài s n c nh vô hình, tham gia vào nhi u chu k kinh doanh. Mi kho n chi phí th c t mà doanh nghi p ã chi ra tho mãn ng th i c 03 tiêu chu n ghi nh n TSC h u hình, mà không hình thành TSC h u hình ưc coi là TSC vô hình. Trang 12 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang TSC thuê tài chính là nh ng TSC mà doanh nghi p thuê c a công ty cho thuê tài chính. Khi k t thúc th i h n thuê, bên thuê c quy n l a ch n mua l i tài sn thuê ho c ti p t c thuê theo các iu ki n ã th a thu n trong hp ng thuê tài chính. T ng s ti n thuê m t lo i tài s n quy nh t i h p ng thuê tài chính ít nh t ph i t ơ ng ơ ng v i giá tr c a tài s n ó t i th i im ký h p ng. Mi TSC i thuê n u không tho mãn các quy nh nêu trên ưc coi là tài s n c nh thuê ho t ng. 1.1.1.2. c im chung ca các TSC trong doanh nghip Tài s n c inh có c im nh ư sau: + TSC gi nguyên hình thái bi u hi n khi tham gia vào ho t ng kinh doanh; + TSC tham gia vào nhi u chu k s n xu t kinh doanh; + Giá tr c a TSC d ch chuy n d n vào giá tr s n ph m d i hình th c chi phí kh u hao. 1.2. Phân loi và k t c u TSC 1.2.1. Phân loi TSC 1.2.1.1. Phân loi TSC theo hình thái biu hin: - TSC hu hình , gm: Lo i 1: Nhà c a, vt ki n trúc Lo i 2: Máy móc, thi t b Lo i 3: Ph ươ ng ti n v n t i, thi t b truy n d n Lo i 4: Thi t b , dng c qu n lý: là nh ng thi t b , dng c dùng trong công tác qu n lý hot ng kinh doanh c a doanh nghi p nh ư máy vi tính ph c v qu n lý, thi t b in t , thi t b , dng c o l ư ng, ki m tra ch t l ư ng, máy hút m, hút b i, ch ng m i m t Lo i 5: Vư n cây lâu n m, súc v t làm vi c và/ho c cho s n ph m: là các vư n cây lâu n m nh ư v ư n cà phê, vư n chè, vư n cao su, vư n cây n qu , th m c , th m cây xanh súc v t làm vi c và/ ho c cho s n ph m nh ư àn voi, àn ng a, àn trâu, àn bò Lo i 6: Các lo i TSC khác: Toàn b các TSC khác ch ưa li t kê vào nm lo i trên nh ư tranh nh, tác ph m ngh thu t - TSC vô hình, gm: Mt s chi phí liên quan tr c ti p t i t s d ng; chi phí v quy n phát hành, b ng phát minh, b ng sáng ch , b n quy n tác gi 1.2.1.2. Phân loi TSC theo công dng kinh t: - TSC dùng trong sn xut - kinh doanh : Nhng TSC hu hình và vô hình trc ti p tham gia vào qua trình sn xut - kinh doanh ca doanh nghip Trang 13 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang gm: nhà ca, vt ki n trúc, thit b ng lc, thi t b truy n dn, máy móc thit b sn xu t, phương ti n vn ti và nhng TSC không có hình thái vt cht khác - TSC dùng ngoài s n xut - kinh doanh : Nh ng TSC dùng cho phúc li công cng, không mang tính ch t sn xut - kinh doanh nh ư nhà c a, phươ ng ti n dùng cho sinh ho t vn hoá, th dc th thao, nhà và các công trình phúc li t p th 1.2.1.3. Phân loi TSC theo tình hình s dng: - TSC ang s dng : Nhng TSC ca doanh nghip ang s dng cho các hot ng sn xut - kinh doanh hay các hot ng khác ca doanh nghip như hot ng phúc li, s nghip hay an ninh qu c phòng c a doanh nghip. - TSC ch a cn dùng : Nh ng TSC cn thit cho hot ng sn xut - kinh doanh hay các ho t ng khác ca doanh nghip, song hin t i chưa c n dùng, ang ưc d tr s dng sau này. - TSC không cn dùng và ch thanh lý : Nh ng TSC không cn thit hay không phù hp vi nhi m c sn xut - kinh doanh ca doanh nghip, c n ưc thanh lý, nh ưng bán thu hi vn u t ư ã b ra ban u. 1.2.1.4. Phân lo i TSC theo quy n s hu: - TSC t có : Nh ng TSC thuc quy n s hu ca doanh nghip. - TSC i thuê : TSC thuê hot ng và TSC thuê tài chính. + i vi TSC thuê ho t ng : Doanh nghi p có trách nhim qu n lý, s dng theo các quy nh trong hp ng thuê. Doanh nghip không trích kh u hao i vi nhng TSC này, chi phí thuê TSC ưc hch toán vào chi phí kinh doanh trong k. + i vi nhng TSC thuê tài chính : Doanh nghip phi theo dõi, qu n lý, s dng và trích khu hao nh ư i vi TSC thuc s hu ca mình và ph i th c hi n y các ngha v ã cam kt trong h p ng thuê TSC . 1.2.2. K t c u TSC 1.2.2.1. Khái ni m Kt cu TSC là t trng gia nguyên giá tng loi TSC trong tng nguyên giá TSC ca doanh nghip trong mt th i im nh t nh. 1.2.2.2. c im Kt c u TSC gia các doanh nghi p trong các ngành sn xut khác nhau hoc thm chí trong cùng mt ngành sn xut cng không hoàn toàn ging nhau. S khác bi t hoc bi n ng ca kt cu TSC trong tng ngành sn xu t và trong tng doanh nghip s n xut - kinh doanh trong các thi k khác nhau chu nh hưng c a nhiu nhân t. 1.2.2.3. Các nhân t nh h ng n k t c u TSC : Trang 14 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang Kt c u TSC ch u nh h ưng c a các nhân sau ây: Tính ch t s n xu t và c im quy trình công ngh : - Ngành công nghi p c ơ khí ch t o thì t tr ng máy móc, thi t b th ưng chi m t tr ng cao. - Ngành công nghi p th c ph m, công nghi p ch bi n s a, d u n, ch bi n hoa qu th ưng t tr ng máy móc thi t b th p h ơn Trình trang b k thut và hi u qu v n u t xây d ng c ơ b n: i vi doanh nghi p có trình s n xu t cao thì máy móc thi t b chi m t tr ng ln, nhà c a th ưng chi m t tr ng th p. Còn các doanh nghi p có trình k thu t th p thì ng ưc l i. Lo i hình t ch c s n xu t: Doanh nghi p t ch c s n xu t theo l i dây chuy n thì công c v n chuy n n i b chi m t tr ng th p, nh ưng k t c u v máy móc thi t b l i chi m t tr ng cao. Ng ưc l i i v i các doanh nghi p không t ch c s n xu t theo l i dây chuy n thì công c v n chuy n chi m t tr ng cao, máy móc thi t b l i chi m t tr ng th p. 1.2. V n c nh (VC ) 1.2.1. Khái nim VC là m t b ph n c a v n u t ng tr c hình thành TSC mà có c im là tham gia vào nhi u chu k s n xu t và hoàn thành m t vòng luân chuy n khi TSC h t th i h n s d ng. VC trong doanh nghi p bao gm: Giá tr TSC , s ti n u tư tài chính dài hn, chi phí xây dng cơ bn d dang, giá tr TSC th chp dài hn 1.2.2. c im c a v n c nh - VC tham gia vào nhi u chu k s n xu t - VC luân chuy n d n t ng ph n vào giá tr s n ph m - VC hoàn thành m t vòng luân chuy n khi TSC h t th i h n s d ng. 2. Kh u hao TSC 2.1. Hao mòn TSC và kh u hao TSC 2.1.1. Hao mòn TSC Hao mòn TSC là s gi m d n giá tr s d ng và giá tr c a tài sn c nh do tham gia vào ho t ng s n xu t kinh doanh, do bào mòn c a t nhiên, do ti n b k thu t trong quá trình ho t ng c a tài s n c nh. - Hao mòn h u hình là s s t gi m v giá tr s d ng c a TSC kéo theo ó là s s t gi m v giá tr c a TSC . - Hao mòn vô hình là s s t gi m thu n tuý v giá tr cu TSC do ti n b khoa h c k thu t gây ra. Trang 15 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang 2.1.2. Khu hao TSC 2.1.2.1. Khái ni m, mc ích, nguyên t c và ý ngh a kh u hao - Kh u hao TSC là vi c tính toán và phân b m t cách có h th ng nguyên giá c a tài s n c nh vào chi phí s n xu t, kinh doanh trong th i gian trích kh u hao c a tài s n c nh. - Mc ích: Nh m thu h i v n c nh . - Nguyên t c: Mc kh u hao phù h p v i m c hao mòn c a TSC . - Ý ngh a trích kh u hao: + Giúp cho vic tính giá thành s n ph m ư c tính úng, tính t ó l i nhu n ưc xác nh chính xác. + Giúp tái s n xu t gi n ơ n và tái s n su t m r ng ra TSC . 2.1.2.2. Nguyên giá TSC (NG TSC ) Khái ni m nguyên giá TSC là toàn b các chi phí mà doanh nghi p ph i b ra có TSC tính n th i im a tài s n vào s d ng. Xác nh nguyên giá TSC - TSC lo i mua s m (mi ho c c ): Chi phí khác liên Giá mua Các kho n thu quan NG = th c t ph i + + TSC (không ưc hoàn l i) tr c ti p tr ưc khi tr (hóa ơ n) ư a vào s d ng - TSC mua tr ch m, tr góp. Giá mua Chi phí khác Các kho n thu NG = tr ti n ngay + + liên quan tr c ti p TSC (không ưc hoàn l i) ti th i im mua tr ưc khi s d ng Ph n lãi tr ch m tr g p ư c h ch toán chi phí tài chính. - TSC t xây d ng, t ch : Chi phí khác liên Giá thành th c t c a Chi phí l p NG = + + quan tr c ti p tr ưc TSC TSC t xây d ng, t ch t, ch y th khi ư a vào s d ng Chú ý: Nh ng chi phí chi ra không h p lý nh ư nguyên v t li u lãng phí, chi phí lao ng, chi phí khác s dng vưt quá mc bình th ưng trong quá trình t xây d ng, t ch thì không ưc tính vào nguyên giá TSC . - TSC c cho, bi u t ng, nh n v n góp liên doanh Giá tr thc t do H i Chi phí bên nh n chi ra NG = + TSC ng giao nh n ánh giá tr ưc khi ư a vào s d ng Trang 16 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang - TSC là quy n s d ng t: Toàn b kho n Các chi phí cho n bù gi i phóng m t b ng, san ti n chi ra có lp m t b ng, l phí tr ưc b (không g m các chi NG = + TSC quy n s d ng phí chi ra xây d ng các công trình trên t) t h p pháp ho c là giá tr quy n s d ng t nh n góp v n Tr ưng h p doanh nghi p thuê t thì ti n thuê t ưc tính vào chi phí kinh doanh, không ghi nh n là TSC vô hình . - Nguyên giá TSC là các ch ơ ng trình ph n m m: Toàn b các chi phí th c t mà doanh nghi p ã b ra có các ch ươ ng trình ph n m m. 2.2. Các ph ơ ng pháp tính kh u hao TSC 2.2.1. Ph ơ ng pháp kh u hao ng thng. Ni dung c a ph ơ ng pháp - Xác nh m c trích kh u hao trung bình hàng n m cho tài s n c nh theo công th c d ưi ây: Mc trích kh u hao trung bình Nguyên giá c a TSC = hàng n m c a TSC Th i gian trích kh u hao - Mc trích kh u hao trung bình hàng tháng b ng s kh u hao ph i trích c nm chia cho 12 tháng. Thay i th i gian trích kh u hao hay nguyên giá c a TSC : Mc trích kh u hao trung Giá tr còn l i ca TSC bình hàng n m c a TSC = Thi gian trích kh u hao xác nh l i ho c ư c xác nh l i th i gian trích kh u hao còn l i c a TSC Giá tr còn l i Nguyên giá S kh u hao lu k = - ca TSC ca TSC (Hoc giá tr hao mòn lu k ) c a TSC Thi gian trích kh u hao xác Thi gian ã trích Thi gian trích kh u nh l i ho c th i gian trích = - kh u hao ca hao ã ng ký kh u hao còn l i TSC u, nh c im: - u im: ơ n gi n, d tính toán, t o iu ki n n nh giá thành - Nh c im: Thu h i v n ch m, ch u nh h ưng b t l i c a hao mòn vô hình. Ví d : Công ty A mua m t TSC (m i 100%) v i giá ghi trên hoá ơ n là 119 tri u ng, chi t kh u mua hàng là 5 tri u ng, chi phí v n chuy n là 3 tri u Trang 17 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang ng, chi phí l p t, ch y th là 3 tri u ng. - Bi t r ng TSC có tu i th k thu t là 12 n m, th i gian trích kh u hao ca TSC doanh nghi p d ki n là 10 n m (Phù h p v i quy nh ti Ph l c 1 ban hành kèm theo Thông t ư s 45/2013/TT- BTC), tài s n ưc ư a vào s dng vào ngày 1/1/2013. Nguyên giá TSC = 119 tri u - 5 tri u + 3 tri u + 3 tri u = 120 tri u ng Mc trích kh u hao trung bình hàng n m = 120 tri u : 10 n m =12 tri u ng/n m. Mc trích kh u hao trung bình hàng tháng = 12 tri u ng: 12 tháng = 1 tri u ng/ tháng Hàng n m, doanh nghi p trích 12 tri u ng chi phí trích kh u hao TSC ó vào chi phí kinh doanh. - Sau 5 n m s d ng, doanh nghi p nâng c p TSC vi t ng chi phí là 30 tri u ng, th i gian s d ng ưc ánh giá l i là 6 n m (Tng 1 n m so v i th i gian s d ng ã ng ký ban u), ngày hoàn thành ư a vào s d ng là 1/1/2018. Nguyên giá TSC = 120 tri u ng + 30 tri u ng = 150 tri u ng S kh u hao lu k ã trích = 12 tri u ng (x) 5 n m = 60 tri u ng Giá tr còn l i trên s k toán = 150 tri u ng - 60 tri u ng = 90 tri u ng Mc trích kh u hao trung bình hàng n m = 90 tri u ng : 6 n m = 15 tri u ng/ n m Mc trích kh u hao trung bình hàng tháng = 15.000.000 ng : 12 tháng =1.250.000 ng/ tháng T n m 2018 tr i, doanh nghi p trích kh u hao vào chi phí kinh doanh mi tháng 1.250.000 ng i v i TSC va ưc nâng c p. 2.2.2. Ph ơ ng pháp kh u hao theo s d gi m d n có iu ch nh Ni dung c a ph ơ ng pháp - Xác nh th i gian kh u hao c a TSC : Doanh nghi p xác nh th i gian kh u hao c a TSC theo quy nh t i Thông t ư s 45/2013/TT-BTC. - Xác nh m c trích kh u hao n m c a TSC trong các n m u theo công th c d ưi ây: Mc trích kh u hao hàng Giá tr còn l i c a T l kh u hao = X nm c a TSC TSC nhanh Trong ó: T l kh u hao nhanh xác nh theo công th c sau: Trang 18 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang T l kh u khao T l kh u hao TSC theo H s iu = X nhanh (%) ph ươ ng pháp ưng th ng ch nh T l kh u hao TSC theo ph ươ ng pháp ưng th ng xác nh nh ư sau: T l kh u hao TSC theo 1 = x 100 ph ươ ng pháp ưng th ng (%) Th i gian trích kh u hao c a TSC H s iu ch nh xác nh theo th i gian trích kh u hao c a TSC : Th i gian trích kh u hao c a TSC H s iu ch nh (l n) n 4 n m ( t ≤ 4 n m) 1,5 Trên 4 n 6 n m (4 n m 6 n m) 2,5 Nh ng n m cu i, khi m c kh u hao n m xác nh theo ph ươ ng pháp s d ư gi m d n nói trên b ng (ho c th p h ơn) m c kh u hao tính bình quân gi a giá tr còn l i và s n m s d ng còn l i c a TSC , thì k t n m ó m c kh u hao ưc tính b ng giá tr còn l i c a TSC chia cho s n m s d ng còn l i c a TSC . - Mc trích kh u hao hàng tháng b ng s kh u hao ph i trích c n m chia cho 12 tháng. Ví d : Công ty A mua m t thi t b s n xu t các linh ki n in t m i v i nguyên giá là 50 tri u ng. Th i gian trích kh u hao c a TSC xác nh theo quy nh ti Ph l c 1 (Ban hành kèm theo Thông t ư s 45/2013/TT-BTC) là 5 n m. Xác nh m c kh u hao hàng n m nh ư sau: - T l kh u hao hàng n m c a TSC theo ph ươ ng pháp kh u hao ưng th ng là 20%. - T l kh u hao nhanh theo ph ươ ng pháp s d ư gi m d n b ng 20% x 2 (H s iu ch nh) = 40% - Mc trích kh u hao hàng n m c a TSC ưc xác nh c th d ưi ây: ơ n v tính: ng Nm Giá tr còn Cách tính s kh u Mc kh u Mc kh u hao Kh u hao lu th li c a TSC hao TSC hàng n m hao hàng n m hàng tháng k cu i n m 1 50.000.000 50.000.000 x 40% 20.000.000 1.666.666 20.000.000 2 30.000.000 30.000.000 x 40% 12.000.000 1.000.000 32.000.000 3 18.000.000 18.000.000 x 40% 7.200.000 600.000 39.200.000 4 10.800.000 10.800.000 : 2 5.400.000 450.000 44.600.000 5 10.800.000 10.800.000 : 2 5.400.000 450.000 50.000.000 Trang 19 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang Trong ó: + M c kh u hao TSC t n m th nh t n h t n m th 3 ưc tính b ng giá tr còn l i c a TSC nhân v i t l kh u hao nhanh (40%). + T n m th 4 tr i, m c kh u hao hàng n m b ng giá tr còn l i c a TSC (u n m th 4) chia cho s n m s d ng còn l i c a TSC (10.800.000 : 2 = 5.400.000). [Vì t i n m th 4: m c kh u hao theo ph ươ ng pháp s d ư gi m dn (10.800.000 x 40%= 4.320.000) th p h ơn m c kh u hao tính bình quân gi a giá tr còn l i và s n m s d ng còn l i c a TSC (10.800.000 : 2 = 5.400.000) ]. Lu ý - Ch áp d ng i v i nh ng TSC mi u t ư (ch ưa qua s d ng). - TSC là máy móc thi t b , d ng c o l ưng thí nghi m. - ưc áp d ng i v i nh ng doanh nghi p thu c các l nh v c có công ngh òi h i ph i thay i, phát tri n nhanh. 2.2.3. Ph ơ ng pháp kh u hao theo s n l ng kh i l ng s n ph m: Ni dung c a ph ơ ng pháp: - Cn c vào h s ơ kinh t - k thu t c a TSC , doanh nghi p xác nh tng s l ưng, kh i l ưng s n ph m s n xu t theo công su t thi t k c a TSC , gi t t là s n l ưng theo công su t thi t k . - Cn c tình hình th c t s n xu t, doanh nghi p xác nh s l ưng, kh i lưng s n ph m th c t s n xu t hàng tháng, hàng n m c a TSC . - Xác nh m c trích kh u hao trong tháng c a TSC theo công: Mc trích kh u hao S l ưng s n ph m Mc trích kh u hao bình = x trong tháng c a TSC sn xu t trong tháng quân tính cho m t ơ n v SP Trong ó: Mc trích kh u hao bình quân tính Nguyên giá c a TSC = cho m t ơ n v s n ph m Sn l ưng theo công su t thi t k - Mc trích kh u hao n m c a TSC bng t ng m c trích kh u hao c a 12 tháng trong n m, hoc tính theo công th c sau: Mc trích kh u hao S l ưng s n ph m Mc trích kh u hao bình quân = x nm c a TSC sn xu t trong n m tính cho m t ơ n v s n ph m Tr ưng h p công su t thi t k ho c nguyên giá c a TSC thay i, doanh nghi p ph i xác nh l i mc trích kh u hao c a TSC . Ví d Công ty A mua máy i t (m i 100%) v i nguyên giá 450 tri u ng. Trang 20 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang Công su t thi t k c a máy i này là 30m3/gi . S n l ưng theo công su t thi t k c a máy i này là 2.400.000 m3. Kh i l ưng s n ph m t ưc trong n m th nh t c a máy i này là: Kh i l ưng s n ph m hoàn Kh i l ưng s n ph m Tháng Tháng thành (m3) hoàn thành (m3) Tháng 1 14.000 Tháng 7 15.000 Tháng 2 15.000 Tháng 8 14.000 Tháng 3 18.000 Tháng 9 16.000 Tháng 4 16.000 Tháng 10 16.000 Tháng 5 15.000 Tháng 11 18.000 Tháng 6 14.000 Tháng 12 18.000 Mc trích kh u hao theo ph ươ ng pháp kh u hao theo s l ưng, kh i l ưng sn ph m c a TSC này ưc xác nh nh ư sau: - Mc trích kh u hao bình quân tính cho 1 m3 t i = 450 tri u ng: 2.400.000 m3 = 187,5 /m3 - Mc trích kh u hao c a máy i ưc tính theo b ng sau: Tháng Sn l ưng th c t tháng (m3) Mc trích kh u hao tháng (ng) 1 14.000 14.000 x 187,5 = 2.625.000 2 15.000 15.000 x 187,5 = 2.812.500 3 18.000 18.000 x 187,5 = 3.375.000 4 16.000 16.000 x 187,5 = 3.000.000 5 15.000 15.000 x 187,5 = 2.812.500 6 14.000 14.000 x 187,5 = 2.625.000 7 15.000 15.000 x 187,5 = 2.812.500 8 14.000 14.000 x 187,5 = 2.625.000 9 16.000 16.000 x 187,5 = 3.000.000 10 16.000 16.000 x 187,5 = 3.000.000 11 18.000 18.000 x 187,5 = 3.375.000 12 18.000 18.000 x 187,5 = 3.375.000 Tng c ng c n m 35.437.500 2.3. Ph m vi tính kh u hao Tt c TSC hi n có c a doanh nghi p u ph i trích kh u hao, tr nh ng TSC sau ây: - TSC ã kh u hao h t giá tr nh ưng v n ang s d ng vào ho t ng s n xu t kinh doanh. - TSC kh u hao ch ưa h t b m t. Trang 21 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang - TSC khác do doanh nghi p qu n lý mà không thu c quy n s h u c a doanh nghi p (tr TSC thuê tài chính). - TSC không ưc qu n lý, theo dõi, h ch toán trong s sách k toán c a doanh nghi p. - TSC s d ng trong các ho t ng phúc l i ph c v ngưi lao ng c a doanh nghi p (tr các TSC ph c v cho ng ưi lao ng làm vi c t i doanh nghi p nh ư: nhà ngh gi a ca, nhà n gi a ca, nhà thay qu n áo, nhà v sinh, b ch a n ưc s ch, nhà xe, phòng ho c tr m y t khám ch a b nh, xe ư a ón ng ưi lao ng, c ơ s ào t o, d y ngh , nhà cho ng ưi lao ng do doanh nghi p u t ư xây d ng). - TSC t ngu n vi n tr không hoàn l i sau khi ưc c ơ quan có th m quy n bàn giao cho doanh nghi p ph c v công tác nghiên c u khoa h c. - TSC vô hình là quy n s d ng t lâu dài có thu ti n s d ng t ho c nh n chuy n nh ưng quy n s d ng t lâu dài h p pháp. Lu ý: Doanh nghi p cho thuê TSC ho t ng ph i trích kh u hao i v i TSC cho thuê. Doanh nghi p thuê TSC theo hình th c thuê tài chính ph i trích kh u hao TSC i thuê nh ư TSC thu c s h u c a doanh nghi p. Vi c trích ho c thôi trích kh u hao TSC ưc th c hi n b t u t ngày (theo s ngày c a tháng) mà TSC t ng ho c gi m. 2.3.4. Xác nh th i gian s d ng tài s n c nh - i v i tài s n c nh còn m i (ch ưa qua s d ng), doanh nghi p ph i cn c vào khung th i gian s d ng tài s n c nh quy nh t i Ph l c 1 ban hành kèm theo Thông t ư 45/2013/TT-BTC. - i v i tài s n c nh ã qua s d ng, th i gian s d ng c a tài s n c nh ưc xác nh nh ư sau: Giá tr h p lý c a TSC Th i gian s d ng c a Th i gian TSC m i cùng lo i xác trích kh u = Giá bán c a TSC cùng lo i X nh theo Ph l c 1 (Thông hao TSC mi 100% (ho c c a TSC tươ ng ươ ng trên th tr ưng) tư 45/2013/TT-BTC) Trong ó: Giá tr h p lý c a TSC là giá mua ho c trao i th c t (trong tr ưng h p mua bán, trao i), giá tr còn l i c a TSC ho c giá tr theo ánh giá c a t ch c nh giá chuyên nghi p nh giá (trong tr ưng h p ưc cho, ưc bi u, ưc t ng, ưc c p, ưc iu chuy n n) và các tr ưng h p khác. Trang 22 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang KHUNG TH I GIAN S D NG CÁC LO I TÀI S N C NH (Thông t s 45/2013/TT-BTC ngày 25/04/2013 ca B Tài chính) Danh m c các nhóm tài s n c nh Tsd min Tsd max (n m) (n m) A - Máy móc, thi t b ng l c 1. Máy phát ng l c 8 15 2. Máy phát in, thu in, nhi t in, phong in, h n h p khí. 7 20 3. Máy bi n áp và thi t b ngu n in 7 15 4. Máy móc, thi t b ng l c khác 6 15 B - Máy móc, thi t b công tác 1. Máy công c 7 15 2. Máy móc thit b dùng trong ngành khai khoáng 5 15 3. Máy kéo 6 15 4. Máy dùng cho nông, lâm nghi p 6 15 5. Máy b ơm n ưc và x ng d u 6 15 6. Thi t b luy n kim, gia công b m t ch ng g và n mòn kim lo i 7 15 7. Thi t b chuyên dùng s n xu t các lo i hoá ch t 6 15 8. Máy móc, thi t b chuyên dùng s n xu t v t li u xây d ng, sành 10 20 s, thu tinh 9. Thi t b chuyên dùng s n xu t các linh ki n và in t , quang h c, 5 15 cơ khí chính xác 10. Máy móc, thi t b dùng trong các ngành s n xu t da, in v n 7 15 phòng ph m và v n hoá ph m 11. Máy móc, thi t b dùng trong ngành d t 10 15 12. Máy móc, thi t b dùng trong ngành may m c 5 10 13. Máy móc, thi t b dùng trong ngành gi y 5 15 14. Máy móc, thi t b s n xu t, ch bi n l ươ ng th c, th c ph m 7 15 15. Máy móc, thi t b in nh, y t 6 15 16. Máy móc, thi t b vi n thông, thông tin, in t , tin h c và truy n 3 15 hình 17. Máy móc, thi t b s n xu t d ưc ph m 6 10 18. Máy móc, thi t b công tác khác 5 12 19. Máy móc, thi t b dùng trong ngành l c hoá du 10 20 20. Máy móc, thi t b dùng trong th m dò khai thác d u khí. 7 10 21. Máy móc thi t b xây d ng 8 15 22. C n c u 10 20 C - Dng c làm vi c o l ng, thí nghi m 1. Thi t b o l ưng, th nghi m các i l ưng c ơ h c, âm h c và 5 10 nhi t h c Trang 23 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang Danh m c các nhóm tài s n c nh Tsd min Tsd max (n m) (n m) 2. Thi t b quang h c và quang ph 6 10 3. Thi t b in và in t 5 10 4. Thi t b o và phân tích lý hoá 6 10 5. Thi t b và d ng c o phóng x 6 10 6. Thi t b chuyên ngành c bi t 5 10 7. Các thi t b o l ưng, thí nghi m khác 6 10 8. Khuôn mu dùng trong công nghi p úc 2 5 D - Thi t b và ph ơ ng ti n v n t i 1. Ph ươ ng ti n v n t i ưng b 6 10 2. Ph ươ ng ti n v n t i ưng s t 7 15 3. Ph ươ ng ti n v n t i ưng thu 7 15 4. Ph ươ ng ti n v n t i ưng không 8 20 5. Thi t b v n chuy n ưng ng 10 30 6. Ph ươ ng ti n b c d , nâng hàng 6 10 7. Thi t b và ph ươ ng ti n v n t i khác 6 10 E - Dng c qu n lý 1. Thi t b tính toán, o l ưng 5 8 2. Máy móc, thi t b thông tin, in t và ph n m m tin h c ph c v 3 8 qu n lý 3. Ph ươ ng ti n và d ng c qu n lý khác 5 10 G - Nhà c a, v t ki n trúc 1. Nhà c a lo i kiên c . 25 50 2. Nhà ngh gi a ca, nhà n gi a ca, nhà v sinh, nhà thay qu n áo, 6 25 nhà xe 3. Nhà c a khác. 6 25 4. Kho ch a, b ch a; c u, ưng, ưng b ng sân bay; bãi , sân 5 20 ph ơi 5. Kè, p, c ng, kênh, m ươ ng máng. 6 30 6. B n c ng, tri n à 10 40 7. Các v t ki n trúc khác 5 10 H - Súc v t, v n cây lâu n m 1. Các lo i súc v t 4 15 2. V ưn cây công nghi p, v ưn cây n qu , v ưn cây lâu n m. 6 40 3. Th m c , th m cây xanh. 2 8 I - Các lo i tài s n c nh h u hình khác ch a quy nh trong 4 25 các nhóm trên. K - Tài s n c nh vô hình khác. 2 20 Trang 24 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang 2.4. Ch tính kh u hao và l p k ho ch kh u hao TSC 2.4.1. Ý ngh a l p k ho ch kh u hao - Nhm xác nh s ti n kh u hao hàng n m ưc tính vào chi phí s n xu t kinh doanh giúp doanh nghi p qu n lý và nâng cao hi u qu s d ng v n c nh. - Giúp doanh nghi p bi t ưc s v n c nh gi m trong n m k ho ch. T ó mà xác nh ngu n tài chính bù p s v n c nh ã gi m nh m tái s n xu t gi n ơ n ra TSC khi nó b h ư h ng. - Xác s góp ph n lp k ho ch chi phí s n xu t kinh doanh ưc chính xác, t ó mà l p k ho ch l i nhu n ưc chính xác. 2.4.2. Trình t l p k ho ch kh u hao Vi c l p k ho ch kh u hao TSC ưc ti n hành l n l ưt theo các b ưc sau: Bc 1: Xác nh nguyên giá TSC u k k ho ch ph i tính kh u hao (NG ) Trong t ng nguyên giá TSC có n u k k ho ch có th có m t s TSC không thu c ph m vi tính kh u hao. Vì v y, s tài s n này ph i lo i tr khi tính nguyên giá u k c n kh u hao. Vì l p k ho ch kh u hao TSC th ưng ưc ti n hành t u quý 4 n m tr ưc, nên vi c xác nh nguyên giá u k c n kh u hao ưc d a vào tài li u th c t n 30/9 n m báo cáo và d ki n tình hình t ng, gi m TSC quý 4 n m báo cáo xác nh: NG TSC cn kh u hao NG TSC tng c n NG TSC gi m c n thôi NG = th c t n 30/9 n m + kh u hao quý 4 n m + tính kh u hao quý 4 báo cáo (NGq4bc ) báo cáo (NGtq4bc ) nm báo cáo (NGgq4bc ) Bc 2 : Xác nh nguyên giá t ng bình quân (NG bqt ), nguyên giá gi m bình quân (NG bqg ) c a TSC cn tính ho c thôi tính kh u hao n m k ho ch. (NG x T ) NG = ti sdi bqt 360 ho c 12 [NG x (360 ho c 12 – T )] NG = gi sdi bqg 360 ho c 12 Trong ó: NG ti , NG gi là nguyên giá TSC th i t ng, gi m c n tính ho c thôi tính kh u hao. Tsdi là s ngày ho c tháng s d ng c a TSC th i trong n m (n m k ho ch l y tròn là 360 ngày). (360 - tsdi ) là s ngày thôi s d ng TSC Trang 25 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang Lu ý: Bc 3 : Xác nh nguyên giá t ng bình quân TSC ph i tính kh u hao trong k (NG KH ): NG KH = NG + NG bqt - NG bqg Bc 4: Xác nh s ti n kh u hao bình quân n m k ho ch. MK = NG KH x TbqK Bc 5: Ph n ánh k t qu tính toán vào “B ng k ho ch kh u hao TSC ” Ví d 2-5: Ti m t doanh nghi p Nhà n ưc X có tài li u liên quan sau: I - Tài li u n m báo cáo 1. T ng giá tr TSC n 30/9: 12.000.000.000 Trong ó: - Giá tr quy n s d ng t lâu dài: 1.000.000.000 - Giá tr TSC không c n kh u hao: 500.000.000 2. D ki n trong quí 4 n m báo cáo: - Tháng 11 mua mt s TSC dùng cho sn xu t kinh doanh vi nguyên giá: 500.000.000 . - Tháng 12 thanh lý m t s TSC phân x ưng s n xu t chính nguyên giá: 455.000.000 ã kh u hao 450.000.000 II - Tài li u n m k ho ch Cn c vào k ho ch xây d ng, mua s m, thanh lý d ki n có tình hình sau: 1. Ngày 19/02, ư a mt dây chuy n công ngh mi vào ho t ng, nguyên giá: 120.000.000 . TSC này mua s m b ng v n ngân sách c p. 2. Ngày 01/3, thanh lý mt nhà làm vi c nguyên giá: 600.000.000 ã kh u hao , giá tr thanh lý ưc tính: 2.500.000 . 3. Ngày 01/5, xây d ng xong bàn giao ư a vào s d ng m t phân x ưng sn xu t, giá d toán ưc duy t 720.000.000 , công trình này ưc mua s m bng ngu n v n ngân sách c p. 4. Ngày 01/7, thanh lý ô tô vn ti b ph n bán hàng nguyên giá: 400.000.000 ã kh u hao . 5. Ngày 01/11, mua mt thi t b qu n lý dùng cho vn phòng doanh nghi p nguyên giá: 180.000.000 , TSC này mua s m b ng v n vay dài h n ngân hàng. 6. Ngày 19/12, nh ưng bán m t s d ng c nhà n ( tiêu chu n TSC ) nguyên giá: 20.000.000 , ã kh u hao 15.000.000 nay bán theo giá tr còn l i. 7. T l kh u hao t ng h p bình quân 10%. Trang 26 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang Yêu c u: Tính và l p k ho ch kh u hao TSC Bi t r ng: - Nguyên giá TSC có n u n m k ho ch c n kh u hao u thu c ngu n v n ngân sách c p; - Kh u hao TSC thu c v n tín d ng ưc dùng tr n vay. Bài gi i: (vt: tri u ng) 1. Nguyên giá TSC có n u n m k ho ch là: 12.000 + 500 - 455 = 12.045 Trong ó: NG = 12.045 - 1.500 = 10.545 2. Nguyên giá TSC tng trong n m k ho ch: 120 + 720 + 180 = 1.020 Trong ó: NG t = 1.020 (120 x 312) + (720 x 240) + (180 x 60) NG = = 614 bqt 360 3. Nguyên giá TSC gi m n m k ho ch: 600 + 400 + 20 = 1.020 Trong ó: NG g = 600 + 400 = 1.000 (600 x 300) + ( 400 x 180) NG = = 700 bqg 360 4. Nguyên giá TSC có n cu i n m k ho ch là: 12.045 + 1.020 - 1.020 = 12.045 Trong ó: NG c = 10.545 + 1.020 -1.000 = 10.565 NG bq = 10.545 + 614 – 700 = 10.459 5. Tính s ti n kh u hao ph i tích n m k ho ch MK = 10.459 x 10% = 1.045,9 Trong ó: M tr 180 x 60 K = 10% = 3700 n vay 360 MK l i doanh nghi p = 1.045,9 - 3 = 1042,9 Trang 27 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang BNG K HO CH KH U HAO TSC Nm: VT: Nhóm TSC Nhà c a, v t Ph ơ ng STT Tng Ch tiêu ki n trúc ti n v n t i I. Nguyên giá TSC 1. S d ư u k 2. S t ng trong k 3. S gi m trong k 4. S d ư cu i k II. NG TSC ph i tính kh u hao 1. S d ư u k 2. S t ng trong k 3. S gi m trong k 4. S d ư cu i k III. Giá tr ã hao mòn 1. S d ư u k 2. S kh u hao trong k 3. S d ư cu i k IV. Giá tr còn l i 1. S d ư u k 2. S d ư cu i k 3. B o toàn và nâng cao hi u qu s d ng VC 3.1. Bo toàn VC 3.1.1. Khái ni m Bo toàn VC tc là sau m i chu k s n xu t kinh doanh, doanh nghi p ph i m b o duy trì ưc giá tr th c ca VC . 3.1.2. S c n thi t ph i b o toàn VC - Do v n c nh th ưng chi m t tr ng l n, quy t nh n kh n ng t ng tr ưng kinh t , c nh tranh c a doanh nghi p. - Do vòng quay ca vn dài nên ri ro ln do nh ng nguyên nhân ch quan khách quan gây ra. - VC ưc bù p t ng ph n nên d b th t thoát v n. 3.1.3. Bo toàn và nâng cao hi u qu s d ng VC - Nguyên t c qu n lý và s d ng VC là: ph i b o toàn và phát tri n v n. - Các nguyên nhân không b o toàn v n c nh: + Nguyên nhân khách quan: S ti n b c a khoa h c k thu t, n n kinh t tr ưt giá và l m phát, s k t thúc chu k s ng c a s n ph m, tai n n r i ro b t th ưng x y ra trong quá trình kinh doanh. Trang 28 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang + Nguyên nhân ch quan: vi c trích kh u hao không phù h p v i hao mòn th c t c a TSC , vi c qu n lý TSC không ch t ch x y ra tình tr ng m t mát, th t l c TSC , h ư h ng tr ưc h n, vi c l a ch n ph ươ ng án u t ư mua s m TSC không t i ưu - Các bi n pháp b o toàn và nâng cao hi u qu s d ng VC : + L p, l a ch n và th c hi n t t d án u t ư + Qu n lý ch t ch , huy ng t i a TSC hi n có vào ho t ng + L a ch n ph ươ ng pháp kh u hao h p lý + Nh ưng bán, thanh lý k p th i + ánh giá, iu ch nh nguyên giá TSC + Th ưng xuyên s a ch a, b o d ưng TSC + Mua b o hi m, phòng ng a r i ro 3.2. H th ng ch tiêu ánh giá hi u qu s d ng v n c nh 3.2.1. Hi u su t s d ng TSC (H TSC ) Doanh thu thu n (Giá tr s n lưng) HSTSC = NG bq Doanh thu thu n = T ng doanh thu - Các kho n gi m tr doanh thu. NG + NG NG = c bq 2 Ý ngh a: Ch tiêu này cho bi t c m t ng NG bình quân TSC tham gia vào ho t ng kinh doanh thì t o ra bao nhiêu ng doanh thu thu n ho c giá tr s n lưng. 3.2.2. Hi u su t s d ng v n c nh (H SV ) Doanh thu thu n (Giá tr s n lưng) HSVCD = Vbqc Trong ó: Vbqc: VC bình quân; Vbqc = NG - kh u hao lu k . V + V V = c bqc 2 - V: VC u k ; V = NGTSC u k - Mc kh u hao lu k u k - Vc: VC cu i k ; Vc = NGTSC cu i k - Mc kh u hao lu k cu i k Trang 29 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang Mc kh u hao Mc kh u hao Mc kh u hao Mc kh u hao lu = + - lu k cu i k lu k u k trích trong k k c a TSC gi m Ý ngh a: Ch tiêu này ph n ánh c m t ng v n c nh bình quân tham gia vào sn xu t kinh doanh thì thu ưc bao nhiêu ng doanh thu thu n hay bao nhiêu ng giá tr t ng s n l ưng. 3.2.3. Hi u qu s d ng v n c nh (H QVCD ) (Doanh l i v n c nh) Li nhu n th c hi n HQVCD = Vc Ý ngh a: Ch tiêu này ph n ánh c mt ng v n c nh bình quân tham gia vào sn xu t kinh doanh thì thu ư c bao nhiêu ng l i nhu n (li nhu n tr ư c thu ho c sau thu ). 3.2.4. H s hao mòn (H hm ) H s hao mòn c a TSC th hi n m c hao mòn c a TSC ti th i im ánh giá so v i th i im u t ư ban u. H s này càng cao ch ng t TSC ca doanh nghi p c k , lc h u doanh nghi p ã không chú tr ng nâng cao ch t l ưng TSC . Kh u hao mòn lu k H = hm NG Hhm > 1 ch ng t TSC ca doanh nghi p ã c và l c h u. Hhm > 0 ch ng t TSC ca doanh nghi p còn m i, hi n i. Ví d : Ti m t doanh nghi p có tài li u nh ư sau: ( VT: Tri u ng) 1. T ng NG TSC n u n m: 6.500, trong ó NG TSC ph i tính kh u hao là 6.000 2. S kh u hao ã trích lu k n u n m :1.800 3. Trong n m có tình hình bi n ng TSC nh ư sau: - Tháng 3, mua thêm TSC dùng cho s n xu t NG:100 - Tháng 4, nh ưng bán TSC , NG 150. ã kh u hao 50 - Tháng 6, mua thêm 1 TSC dùng cho qu n lý NG 50 - Tháng 10, thanh lý TSC , NG 60, ã kh u hao 4. Doanh thu bán hàng trong n m 12.000 5. L i nhu n tiêu th s n ph m 1.200 Yêu c u: Tính các ch tiêu hi u qu s d ng v n c nh c a doanh nghi p Trang 30 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang trong k bi t t l kh u hao bình quân TSC c a doanh nghi p trong n m KH là 10%, H hm =0,5 Gi i 1. VC u n m : 6.000 – 1.800= 4.200 2. T ng NG TSC ph i tính kh u hao n cu i n m: 6.000 + 100 - 150 + 50 - 60 = 5.940 NG bq = (6.000 + 5.940)/2 = 5.970 3. M c kh u hao TSC ph i trích trong n m NG t = [(100 x 9)/12 + (50 x 6)/12] = 100 NG = 5.940 +100 - 110 = 5.990 Mk= 5.990 x 10%= 599 Kh u hao l y k n cu i n m: 1.800 + 599 = 2.399 4. VC cu i n m: 5.940 - (1.800 + 599 - 50 - 60) = 3.651 5. VC bình quân c a doanh nghi p = (4.200 + 3.651)/2= 3.925,5 6. Các ch tiêu hi u qu - Hi u su t s d ng TSC = 12.000/5.970 = 2,01 C m t ng v n u t ư tài s n c nh t o ra 2,01 ng doanh thu - Hi u su t s d ng v n c nh = 12.000/3.925,5 = 3,057 C m t ng v n c nh s d ng t o ra 3,057 ng doanh thu - Hi u su t s d ng v n c nh = 1.200/3.925,5 = 0,306 C m t ng v n c nh s d ng t o ra 0,306 li nhu n - H s hao m n TSC = 2.399/5.940 =0,404 Hhm t 0,5 > 0,404 ch ng t TSC ca doanh nghi p còn m i, hi n i. 4. Th c hành Bài t p s 1 Công ty mua m t TSC , giá nh p kh u là 300tr , thu nh p kh u là 8 %, thu su t thu GTGT c a hàng nh p kh u là 10%, chi phí v n chuy n giá thanh toán là 10,5tr v i thu su t thu GTGT là 5%, chi phí khác ã chi b ng ti n m t ch ưa có thu GTGT tr ưc khi ư a TSC ó vào s d ng là 30tr , thu GTGT là 3tr . Th i gian s d ng tài s n ó là 10 n m. Yêu c u: 1. Hãy xác nh nguyên giá TSC trong 2 tr ưng h p tính thu GTGT. 2. Hãy tính ti n kh u hao TSC trên b ng các ph ươ ng pháp: (Tính trong tr ưng h p công tyáp d ng tính thu GTGT theo ph ươ ng pháp kh u tr ) Trang 31 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang a. ưng th ng. b. S d ư gi m d n có iu ch nh. 3. N u sau 7 n m s d ng, s n ph m do TSC ã ch t o ra b l i th i thì công tynên ch n ph ươ ng pháp kh u hao nào. Vì sao? 4. L p b ng tính ti n ph i tr cho ngân hàng (bao g m c g c và lãi) cho mi n m n u toàn b giá tr tài s n trên ưc u t ư b ng ngu n v n vay v i lãi su t 10%/n m. Ti n lãi ưc tính trên giá tr còn l i c a m i n m. Tính trong tr ưng h p công ty tính kh u hao theo ph ươ ng pháp ưng th ng. Bài t p s 2 Công ty ABC mua máy i t (m i 100%) v i giá ch ưa thu GTGT là 1.000tr , thu GTGT 10%, các chi phí khác công ty ph i b ra tr ưc khi ư a máy i vào s d ng v i giá thanh toán là 55tr , trong ó thu GTGT là 5tr . Công su t thi t k c a máy i này là 15m3/gi , m i ngày làm 8 gi , m t n m làm 300 ngày và mày s d ng 10 n m. Máy ư a vào s d ng vào ngày 1/1/N vi kh i l ưng s n ph m t ưc trong n m nh ư sau: Kh i l ưng s n ph m Kh i l ưng s n ph m Tháng Tháng hoàn thành (m3) hoàn thành (m3) Tháng 1 3.000 Tháng 7 3.500 Tháng 2 3.200 Tháng 8 3.200 Tháng 3 3.300 Tháng 9 2.000 Tháng 4 2.400 Tháng 10 1.800 Tháng 5 2.800 Tháng 11 2.500 Tháng 6 3.000 Tháng 12 3.200 Yêu c u: 1. Hãy xác nh nguyên giá TSC trong 2 tr ưng h p tính thu GTGT. 2. Trong tr ưng h p công ty tính thu GTGT theo ph ươ ng pháp kh u tr , hãy tính m c trích kh u hao theo ph ươ ng pháp kh u hao theo s l ưng cho n m N. Bài t p s 3 1. N m (n) có tình hình v TSC c a công ty T&T nh ư sau: - Nguyên giá và t l kh u hao m i n m n ngày 31 tháng 12/N nh ư sau: Lo i tài s n Nguyên giá (tr ) T l kh u hao m i n m (%) 1. Nhà c a, v t ki n trúc 1.000 5 2. Máy móc, thi t b 2.000 15 3. Ph ươ ng ti n v n t i 550 12 4. Thi t b v n phòng 500 10 5. TSC khác 150 8 Tng 4.200 - Trang 32 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang - S ti n hao mòn l y k n cu i n m N: 800tr , trong ó kh u hao trong tháng 12/N là 40tr 2. Trong n m (N+1), Cty có d ki n tình hình bi n ng TSC nh ư sau: Ngày 3/2, công ty mua m t xe v n t i và ư a vào v n chuy n hàng hóa c a công ty b ng qu u t ư phát tri n v i giá thanh toán là 340tr , các chi phí khác ư a tài s n vào s d ng v i giá ã có thu GTGT là 8tr . Ngày 1/3, công ty thanh lý m t s TSC khác ang ph c v s n xu t có nguyên giá là 100tr , d ki n giá tr thanh lý ưc tính là 4tr . Bi t tài s n này ưc hình thành b ng ngu n v n c ph n và ã kh u hao 90%. Ngày 17/6, công ty vay ngân hàng nh p kh u m t máy s y và ư a vào s n xu t có giá tính thu nh p kh u 200tr , thu su t thu nh p kh u 30%, thu su t thu GTGT 10%, chi phí v n chuy n, ch y th v i giá ch ưa thu GTGT là 3,5tr , thu GTGT là 0,5tr . Ngày 19/9, công ty ư a nhà x ưng m i vào ph c v s n xu t có nguyên giá 200tr b ng ngu n v n t có c a công ty. Ngày 1/11, công ty thanh lý m t máy công c có nguyên giá 80tr , ã trích 95% kh u hao. Giá tr thu h i tài s n này là 5tr , chi phí thanh lý 1tr . Tài s n này ưc hình thành t ngu n v n t có c a công ty. Bi t: Công ty tính thu GTGT theo ph ươ ng pháp tr c ti p. Yêu c u: Hãy l p k ho ch kh u hao tài s n c nh theo ph ươ ng pháp tr c ti p? Bài t p s 4 Công ty có s li u v tình hình TSC trong n m N và (N+1) nh ư sau: 1. B ng cân i k toán n ngày 31/12/N nh ư sau: VT: Tr Tài s n S ti n Ngu n v n S ti n I. Tài s n ng n h n 2.000 I. N ph i tr 3.000 II. Tài s n c nh 6.000 1. N ng n h n 1.000 1. Nguyên giá 7.500 2. N dài h n 2.000 2. Hao mòn lu k 1.500 II. Ngu n v n ch h u 5.000 Tng c ng 8.000 Tng c ng 8.000 Trong ó, s tài s n không trích kh u hao có nguyên giá là 500tr . 2. T l kh u hao bình quân m i nhóm TSC nh ư sau: Nhóm tài s n Nguyên giá (tr ) T l kh u hao m i n m(%) 1. Nhà c a, v t ki n trúc 1.500 5 2. Máy móc, thi t b 4.000 12 3. Ph ươ ng ti n v n t i 500 10 4. Thi t b v n phòng 1.000 15 Tng 7.000 - Trang 33 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang 3. M c kh u hao trong tháng 12/N: 50tr . 4. D ki n tình hình bi n ng TSC trong nm (N+1) nh ư sau: + Ngày 23/ 2, mua và ư a vào s n xu t m t s thi t b v n phòng b ng v n t có v i giá ch ưa thu GTGT là 500tr , thu GTGT là 50tr , các chi phí khác ư a TSC ó vào s n xu t v i thanh toán là 21tr , trong ó thu GTGT là 1tr . + Ngày 1/4, khánh thành và ư a vào s d ng m t c a hàng b ng ngu n v n vay ngân hàng, t ng giá quy t toán công trình 220tr , trong ó có 20tr là thu GTGT. + Ngày 15/6, công ty em m t xe 16 ch góp liên doanh có nguyên giá là 180tr , giá tr ã kh u hao 20tr . Tài s n này ưc các bên tham gia liên doanh ánh giá giá tr v n góp là 150tr . + Ngày 9/7, nh n v n góp liên doanh và ư a vào s n xu t m t thi t b m i vi giá h p lý 460tr , các chi phí liên quan tr ưc khi ư a tài s n ó vào ho t ng v i giá thanh toán là 22tr , thu su t thu GTGT là 10%. + Ngày 1/10, bán m t máy phây có nguyên giá là 350tr , giá tr kh u hao lu k là 340tr . Giá tr thanh lý ưc tính 20tr . Bi t tài s n này ưc hình thành bng ngu n v n c ph n. + Ngày 8/12, mua thêm 1 xe t i và ư a vào v n chuy n hàng hoá có nguyên giá là 180tr , tài s n này hình thành b ng ngu n v n t có c a công ty. Bi t: Công ty tính thu GTGT theo ph ươ ng pháp kh u tr . Yêu c u: Hãy k ho ch kh u hao theo ph ươ ng pháp tr c ti p Bài t p s 5 Ti doanh nghip ABC có các tài li u nh ư sau: ( ơ n v tính: Tri u ng) A.Tài li u n m báo cáo: 1. Nguyên giá tài s n c nh n ngày 30 tháng 9 là 43.570; trong ó tài sn c nh dùng 2. Tháng 10 mua 1 thi t b s n xu t có nguyên giá 850, t l kh u hao 10%. 3. Tháng 11 thanh lý m t tài s n c nh có nguyên giá là 370, ã kh u hao 70%. 4. S ngày luân chuy n v n l ưu ng n m báo cáo là 100 ngày 5. S ti n kh u hao lu k n 31/12 n m báo cáo là 12.680. B.Tài li u n m k ho ch: 1. Ngày 2 tháng 2 nh n 1 máy móc thi t b do ơ n v khác iu chuy n n có nguyên giá 650, ã kh u hao 200 Trang 34 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang 2. Ngày 10/4 DN mua 1 TSC cho thuê ho t ng có nguyên giá 651, thu tr ưc b 10 3. Ngày 8/6 thanh lý 1 TSC có nguyên giá 380, ã kh u hao 80%. 4. Ngày 15/7 nh p kh u 1 dây chuy n công ngh dùng cho s n xu t. Theo hóa ơ n th ươ ng m i: Giá nh p kh u (CIF H i Phòng) 20.000 USD; t khai h i quan và ch ng t nh p kh u: thu nh p kh u ph i n p 10%, thu GTGT 10%. T giá th c t ngày 15/7: 18.000 /USD. 5. Ngày 6/9 em 1 TSC ang dùng b phn bán hàng i góp v n vào c ơ s kinh doanh ng ki m soát. Theo tài li u k toán c a ơ n v nguyên giá c a TSC : 540, ã kh u hao 30%. 6. Ngày 20/10 mua 1 TSC theo giá hóa ơ n là 350, thu su t thu GTGT là 10% v d tr cho k sau. 7. Ngày 30/11 iu chuy n 1 TSC cho ơ n v khác có nguyên giá 450, t l kh u hao 10%, TSC ã s d ng ưc 3 n m. 8. Ngày 1/12 nh n bàn giao 1 nhà x ưng vào ho t ng có nguyên giá 1.000. 9. T l kh u hao t ng h p bình quân là 10% 10. Doanh thu thu n d ki n n m k ho ch là 85.760 11. L i nhu n tr ưc thu d ki n n m k ho ch là 8.000, thu su t thu thu nh p doanh nghi p là 25%. 12. D ki n s ngày luân chuy n v n l ưu ng n m k ho ch rút ng n 10 ngày so n m báo cáo. Yêu c u: 1. Xác nh s ti n kh u hao c a doanh nghi p ABC n m k ho ch. 2. ánh giá hi u qu s d ng v n c nh qua các ch tiêu: a. Hi u qu s d ng v n c nh b. Hi u qu s d ng TSC c. M c m nhi m v n c nh 3. Tính t su t l i nhu n v n kinh doanh c a doanh nghi p. Trang 35 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang CCCH NG 3 VN L U NG TRONG DOANH NGHI P 1. Vn l u ng và các nhân t nh h ng k t c u vn l u ng 1.1. Vn l u ng (VL ) ca doanh nghi p 1.1.1. Khái ni m và c im c a TSL , VL 1.1.1.1 Khái ni m, c im c a tài s n l u ng (TSL ) Khái ni m: TSL là i t ng lao ng thu c quy n s h u c a doanh nghi p, mà c im c a chúng là luân chuy n toàn b giá tr ngay m t l n vào chi phí s n xu t kinh doanh. c im c a TSL - Tham gia vào m t chu k kinh doanh. - Thay i hình thái v t ch t ban u c u t o nên th c th s n ph m. - Giá tr luân chuy n m t l n vào giá thành s n ph m làm ra. 1.1.1.2. Khái ni m, c im VL Khái ni m: VL c a doanh nghi p là s ti n ng tr c v tài s n l u ng s n xu t và tài s n l u ng l u thông nh m m b o cho quá trình s n xut kinh doanh ca doanh nghi p c ti n hành th ng xuyên và liên t c c im c a VL + VL luôn thay i hình thái bi u hi n trong quá trình s n xu t kinh doanh. + VL chu chuy n giá tr toàn b m t l n vào giá tr s n ph m + VL hoàn thành m t vòng tun hoàn sau m i chu k s n xu t kinh doanh. 1.1.2. Phân lo i VL 1.1.2.1. C n c vào vai trò c a v n l u ng VL trong khâu d tr s n xu t (V dt ) - Nguyên v t li u chính hay bán thành ph m mua ngoài : là nh ng lo i nguyên v t li u khi tham gia vào s n xu t chúng c u t o nên th c th s n ph m. - Nguyên v t li u ph : là nh ng lo i v t li u giúp cho vi c hình thành s n ph m làm cho s n ph m b n h ơn p h ơn. Trang 36 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang - Nhiên li u: là nh ng lo i d tr cho s n xu t có tác d ng cung c p nhi t lưng cho quá trình s n xu t nh ư than, c i, x ng d u - Vn ph tùng thay th : là giá tr c a nh ng chi ti t, ph tùng, linh ki n máy móc thi t b d tr ph c v cho vi c s a ch a ho c thay th nh ng b ph n ca máy móc thi t b s n xu t, ph ươ ng ti n v n t i - Vn vt li u óng gói : là nh ng vt li u dùng óng gói trong quá trình sn xu t nh ư bao ni lông, gi y, h p - Công c lao ng nh có th tham gia vào nhi u chu k s n xu t kinh doanh và gi nguyên hình thái v t ch t nh ưng giá tr nh không tiêu chu n TSC . VL trong quá trình s n xu t (V sx ) Vn s n xu t ang ch t o (bán thành ph m) là giá tr kh i l ưng s n ph m ang còn trong quá trình ch t o, ang n m trên dây chuy n công ngh , ã kt thúc m t vài quy trình ch bi n nh ưng còn ph i ch bi n ti p m i tr thành thành ph m. Vn chi phí tr tr c: là nh ng chi phí th c t ã chi ra trong k , nh ưng chi phí này t ươ ng i l n nên ph i phân b d n vào giá thành s n ph m nh m m b o cho giá thành n nh nh ư: chi phí s a ch a l n, nghiên c u ch th sn ph m, ti n l ươ ng công nhân ngh phép, công c xu t dùng VL trong quá trình l u thông (V lt ) - Vn thành ph m: Nhng thành ph m s n xu t xong nh p kho ưc d tr cho quá trình tiêu th . - Vn hàng hoá: Nhng hàng hoá ph i mua t bên ngoài. - Vn hàng g i bán: Giá tr ca hàng hoá, thành ph m ã xu t g i cho khách hàng mà ch ưa ưc khách hàng ch p nh n thanh toán. - Vn b ng ti n: Tin m t, ti n g i ngân hàng, ti n ang chuy n. - Vn trong thanh toán: là nh ng kho n ph i thu t m ng phát sinh trong quá trình bán hàng ho c thanh toán n i b . - Vn u t ch ng khoán ng n h n: Giá tr các lo i ch ng khoán ng n hn. Qua cách phân lo i trên ta bi t k t c u c a v n l ưu ng t ó có bi n pháp qu n lý ch t ch và s d ng v n có hi u qu . 1.1.2.2. Phân lo i theo hình thái bi u hi n Vn v t t hàng hoá: Gm v t li u, s n ph m d dang, hàng hoá i vi lo i v n này c n xác nh v n d tr h p lý t ó xác nh nhu c u v n lưu ng m b o cho quá trình s n xu t và tiêu th ưc liên t c. Vn b ng ti n và v n trong thanh toán: Gm ti n m t, ti n g i ngân Trang 37 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang hàng, các kho n n ph i thu, nh ng kho n v n này d s y ra th t thoát và b chi m d ng v n nên c n qu n lý ch t ch . Vn tr tr c ng n h n: Nh ư chi phí s a ch a l n TSC , chi phí nghiên c u, c i ti n k thu t, chi phí v công c d ng c . Qua cách phân lo i này giúp doanh nghi p có c ơ s xác nh nhu c u VL ưc úng n. 1.1.2.3. C n c vào ngu n hình thành VL c hình thành t v n ch s h u g m: - Vn ngân sách c p ho c có ngu n g c t ngân sách c p. - Vn c ph n, liên doanh - Vn b sung t k t qu kinh doanh Ngu n v n vay: Gm v n vay ng n h n và các kho n n h p pháp nh ư n thu , n cán b công nhân viên, nhà cung c p Qua cách phân lo i này giúp doanh nghi p l a ch n i t ưng huy ng vn t i ưu có ưc s vn n nh áp ng cho nhu c u s n xu t kinh doanh. 1.1.2.4. C n c vào kh n ng chuy n hoá thành ti n (Thanh kho n) - Vn b ng ti n - Vn các kho n ph i thu - Hàng t n kho - Vn TSL khác: Tm ng, chi phí tr tr ưc, th ch p, ký c ưc, ký qu ng n h n 1.2. K t c u v n l u ng và các nhân t nh h ng 1.2.1. Khái ni m Kt c u VL là t tr ng gi a t ng b ph n VL trên t ng s VL ca doanh nghi p. Vi c nghiên c u k t c u VL giúp ta th y ưc tình hình phân b VL và t tr ng c a m i lo i v n chi m trong các giai on luân chuy n, t ó xác nh tr ng im qu n lý VL , ng th i tìm m i bi n pháp nâng cao hi u qu s dng VL . 1.2.2. Các nhân t nh h ng n k t c u VL Nhân t v m t s n xu t: Gm các nhân t qui mô s n xu t, tính ch t sn xu t, trình s n xu t, qui trình công ngh , ph c t p c a s n ph m khác nhau thì t tr ng VL các khâu d tr - sn xu t - lưu thông c ng khác nhau. Nhân t v cung ng tiêu th Trong s n xu t kinh doanh, các doanh nghi p th ưng c n r t nhi u v t t ư, Trang 38 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang hàng hoá và do nhi u ơ n v cung c p khác nhau. N u ơ n v cung ng v t t ư, hàng hoá càng nhi u, càng g n thì v n d tr càng ít. Trong iu ki n tiêu th s n ph m c ng có nh h ưng nh t nh n k t cu VL . Kh i l ưng tiêu th s n ph m m i l n nhi u hay ít, khong cách gi a doanh nghi p v i ơ n v mua hàng dài hay ng n u tr c ti p nh h ưng n k t cu VL . Nhân t v m t thanh toán S d ng th th c thanh toán khác nhau thì v n chi m d ng trong quá trình thanh toán c ng khác nhau. Do ó nó nh h ưng n vi c tng gi m VL chi m dùng khâu này. 2. Nhu c u VL và các ph ơ ng pháp xác nh nhu c u VL 2.1. S c n thi t ph i xác nh nhu c u VL (nh m c VL ) - Xác nh s v n chi m dùng c n thi t, t i thi u trên các gia on luân chuy n v n nh m m b o cho quá trình s n xu t kinh doanh ưc ti n hành bình th ưng liên t c. - Là c ơ s doanh nghi p s d ng v n h p lý, ti t ki m. - Là c n c ánh giá k t qu công tác qu n lý v n c a doanh nghi p, nh m c ng c ch h ch toán kinh t . - Là c n c xác nh m i quan h thanh toán gi a doanh nghi p v i doanh nghi p khác và v i ngân hàng. 2.2. Các nguyên t c xác nh nhu c u VL - Ph i m b o v n cho s n xu t kinh doanh m t cách h p lý tránh tình tr ng ng v n ho c thi u v n gây nh h ưng n s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. - Phi quán tri t nguyên t c ti t ki m. - m b o cân i v i các b ph n k ho ch trong doanh nghi p. 2.3. Các ph ơ ng pháp xác nh nhu c u VL và l p k ho ch VL 2.3.1. Ph ơ ng pháp tr c ti p 2.3.1.1. nh m c v n trong khâu d tr nh m c VL i v i nguyên v t li u chính (V vlc ) Vvlc = Fn x N dt Trong ó: - Fn là phí t n tiêu hao nguyên v t li u chính bình quân m i ngày, êm k k ho ch - Ndt s ngày nh m c d tr k k ho ch. Trang 39 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang F F = n n Trong ó: - F là t ng phí t n tiêu hao nguyên v t li u chính k k ho ch; - n s ngày k k ho ch (30, 90, 360). S l ng s n ph m nh m c tiêu hao cho ơ n giá v t li u F = sn xu t k k ho ch X mi ơ n v s n ph m X chính k k ho ch (Q sx ) (MVLDV ) (GKH ) Trong ó: - Qsx : S l ưng s n ph m s n xu t k k ho ch ưc c n c vào k ho ch sn xu t xác nh. - nh m c tiêu hao nguyên v t li u: c n c vào b ng nh m c c a doanh nghi p ho c nh m c chung ca ngành, c a doanh nghi p khác t ươ ng ươ ng xác nh. - ơ n giá v t li u chính k k hoch: có th ưc tính ho c tính theo ơ n giá bình quân c a k tr ưc. Chú ý: - nh m c v n ph i xây d ng riêng cho t ng lo i nguyên v t li u chính. Vì v y t ng phí t n tiêu hao c ng ph i tính riêng t ng lo i v t li u chính. - Nu k k ho ch có d ki n dùng nguyên v t li u chính cho nhu c u khác (s a ch a l n, ch th s n ph m m i ) thì ph i xác nh thêm s v n cho nhu cu này. Xác nh s ngày nh m c d tr (N dt ) Xác nh s ngày nh m c d tr (N dt ) Ndt : Là s ngày k t khi doanh nghi p b ti n ra mua nguyên v t li u chính n lúc ư a nguyên v t li u chính vào s n xu t g m: - S ngày hàng ang i ưng (N t): là s ngày k t lúc doanh nghi p tr ti n nguyên v t li u chính n lúc nguyên v t li u v n doanh nghi p. + N u nguyên v t li u n cùng lúc v i vi c tr ti n thì s ngày b ng 0. + N u doanh nghi p áp d ng th th c thành toán nh ngân hàng thu h thì ngày i ưng ưc xác nh: Nt = N vc - (N b + N nh + N nt ) Trong ó: Nvc : S ngày v n chuy n Nb: S ngày b ưu in chuy n ch ng t Trang 40 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang Nnh : S ngày làm th t c thanh toán hai ngân hàng Nnt : S ngày nh n tr ti n + N u doanh nghi p áp d ng th th c thanh toán th ư tín d ng thì: Nt = N vc + (N b + N nh ) + Tr ưng h p có nhi u ơ n v cùng cung c p nguyên v t li u chính thì tr ưc h t: Xác nh s ngày hàng i trên ưng riêng cho t ng ơ n v cung c p. Sau ó c n c vào s l ưng cung c p c a m i ơ n v tính s ngày hàng i trên ưng bình quân. n (Q t x N t)i i =1 N = bqt n Q ti i =1 Trong ó: Qti: S l ưng nguyên v t li u i trên ưng c a m i nhà cung c p Nti: S ngày i trên ưng c a m i nhà cung c p - S ngày ki m nh n nh p kho (N kn ): S ngày hàng n ơ n v làm th t c ki m nh n, nh p kho. - S ngày cung c p cách nhau (N cc ): Là kho ng cách gi a hai l n nh p kho. S ngày cung c p cách nhau càng ng n thì s l n cung c p càng nhi u, nguyên vt li u chính d tr luân chuy n hàng ngày ít nên doanh nghi p gi m ưc vn d tr t ng t c luân chuy n v n. - Cách xác nh ngày cung c p cách nhau: Nu h p ng quy nh s l n cung c p thì s ngày này ưc tính d a trên hp ng. Tr ưng h p h p ng không quy nh thì c n c vào s ngày cung c p cách nhau k báo cáo tính ngày cung c p cách nhau bình quân k báo cáo. Sau ó c n c tình hình th c hi n k k ho ch iu ch nh cho k k ho ch theo công th c sau: n (Q x N ) cc cc i i =1 Ncco = Qcci Trong ó: - Qcci : S l ưng nguyên v t li u cung c p l n th i - Ncci : S ngày cung c p cách nhau l n th i Trang 41 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang Ncc H s iu ch nh s ngày cung = Ncco x k k ho ch cp cách nhau k KH (Hxk ) - Nu cùng m t lo i nguyên v t li u nh ưng do nhi u ơ n v khác nhau cung c p và s ngày cung c p cách nhau c a m i ơ n v không gi ng nhau, thì tr ưc h t xác nh s ngày cung c p cách nhau riêng cho m i ơ n v cung c p. Sau ó tính s ngày cung c p cách nhau bình quân b ng ph ươ ng pháp bình quân gia quy n. - Do doanh nghi p s d ng nhi u lo i nguyên v t li u khác nhau nên phát sinh kh n ng s d ng v n xen k gi a các v t li u, khi tính s ngày cung c p cách nhau th ưng ưc iu ch nh b ng h s xen k , h s này ưc xác nh nh ư sau: S v n chi m d ng bình quân v nguyên v t li u m i ngày H = xk S v n d tr cao nh t Vy s ngày cung c p cách nhau k k ho ch ưc tính: Ncc = Ncco x Hxk - S ngày chu n b s d ng (N cb ): S ngày c n thi t ch nh lý và chu n b NVL theo yêu c u v m t k thu t tr ưc khi ư a vào s d ng (cát sàng, s i r a tr ưc khi bê tông) - S ngày b o hi m (N bh ): là s ngày d tr phòng b t tr c s y ra khi th c hi n h p ng (cung c p nguyên v t li u không phù h p v i h p ng, cung cp sai h n ) Tng h p l i ta có s ngày nh m c d tr nguyên v t li u: Ndt = N t + N kn + N cc + N cb + N bh nh m c v n v t li u ph khác (V vlk) + i v i lo i v t t ư s d ng nhi u và th ưng xuyên thì có th áp d ng theo ph ươ ng pháp tính nh ư i v i NVL chính. + i v i lo i giá tr th p, s l ưng tiêu hao không nhi u thì ưc xác nh nh ư sau: Vnlk = Mnlk x T% Trong ó: + V nlk : Nhu c u v n d tr c a mt lo i v t t ư khác n m k ho ch. + M nlk : T ng m c luân chuy n c a lo i v t t ư ó n m k ho ch. + T%: T l nhu c u so v i t ng m c luân chuy n c a lo i v t t ư ó n m báo cáo. Ví d : Cty X s n xu t hàng công nghi p s d ng nguyên v t li u chính A s n xu t 2 s n ph m A và B: Trang 42 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang A. S li u n m báo cáo nh ư sau: 1. M c tiêu hao cho m t s n ph m Tên v t t ư ơ n v ơ n giá ( ng/kg) Mc tiêu hao/1 sp Sn ph m A kg 36.000 50 Sn ph m B kg 36.000 100 2. S l ưng s n ph m s n xu t n m báo cáo: SP A: 3000sp, SPB: 2000sp. 3. Tình hình cung c p 9 tháng u n m báo cáo: Ln cung Sn l ưng Ngày hàng Ngày nh p Ngày tr ti n cp cung c p (t n) n DN kho 1 50 25/1 27/1 28/1 2 90 20/3 23/3 26/3 3 70 15/6 19/6 22/6 4 90 21/8 22/8 24/8 Ln nh p kho cu i cùng n m tr ưc n m báo cáo ngày 25/11 4. H s xen k v n (h s cung c p cách nhau) 80%. B. D ki n k ho ch 1. S l ưng s n ph m s n xu t t ng 10%. 2. V n doanh nghi p c cung c p nguyên v t li u A nh ưng n m k ho ch s ngày cung c p cách nhau bình quân gi m 02 ngày, các ngày khác v n gi nguyên. Doanh nghi p tính thêm 2 ngày chu n b và 4 ngày bo hi m. 3. H s xen k v n gi nguyên. Yêu c u: Xác nh nhu c u v n l ưu ng d tr nguyên v t li u A. Gi i: Tính nhu c u v n d tr NVL A 1. Phí t n bình quân ngày [(50 ×3000 +100 × 2000 )×110 %]×36000 Fn = = 38.500.000 360 2. S ngày d tr h p lý Gi s tháng 2 là 28 ngày các tháng còn l i 30 ngày Ln cung Lưng cung Ngày trên Ngày ki m Ngày CC cách cp cp (t n) ưng nh n nhau 1 50 2 1 63 2 90 3 3 56 3 70 4 3 86 4 90 1 2 62 Cng 300 Trang 43 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang a. Ngày hàng trên ưng 50 × 2 + 90 ×3 + 70 × 4 + 90 ×1 Nt = = 2,47 ngày 300 50 ×1+ 90 ×3 + 70 ×3 + 90 × 2 b. Ngày ki m nh n Nkn = = 2,37 ngày 300 c. Ngày cung c p cách nhau Ngày cung c p cách nhau bình quân n m báo cáo 50 × 63 + 90 ×56 + 70 ×86 + 90 × 62 Ncccnbq = = 65,97 ngày 300 Ngày cung c p cách nhau bình quân n m k ho ch: Ncccnbq = N cccnbq báo cáo – 2 = 65,97 – 2 = 63, 97 ngày Ngày cung c p cách nhau: Ncccn = Ncccnbq x H = 63,97 x 80% = 51,2 ngày d. Ngày chu n b : Ncb = 2 ngày e. Ngày b o hi m: Nbh = 4 ngày f. S ngày d tr h p lý Nvl = N t + N kn + N cccn + N cb + N bh = 2,47 + 2,37 + 51,2 + 2 + 4 = 62 ngày 3. Nhu c u v n d tr nguyên v t li u chính Vvl = F n x N vl = 38.500.000 x 62 ngày = 2.387.000.000 ng 2.3.1.2. nh m c v n trong khâu s n xu t (V sx ) nh m c v n s n ph m ang ch t o (V dd ) (Bán thành ph m) Vdd = P n x C k x H s Pn: Phí t n s n xu t bình quân m i ngày k k ho ch Ck: Chu k s n xu t s n ph m Hs: H s s n ph m ang ch t o. P Giá thành s n xu t ơ n v s n ph m x Q P = X sx n N 360 Ck là kho ng cách th i gian k t lúc ư a nguyên v t li u vào s n xu t n khi sn ph m ưc ch t o xong qua ki m nghi m nh p kho. + N u nh ng s n ph m s n xu t liên t c ho c s n xu t hàng lo t: S l ng s n ph m ang ch t o k t d bình quân n m báo cáo C = k S l ng s n ph m s n xu t bình quân m i ngày k báo cáo + N u s n ph m có NLV chính b vào quá trình s n xu t m t l n ngay t u: Trang 44 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang CPNVL chính n m trong CPSX thu c s n ph m ang ch t o k t d ư bình quân n m báo cáo Ck = CPNVL chính n m trong Z sx ca s n ph m s n xu t bình quân m i ngày k báo cáo Hs: H s s n ph m ang ch t o: là t l ph n tr m gi a giá thành bình quân c a s n ph m ang ch t o và Zsx ca s n ph m + N u phí t n s n xu t b d n m i ngày trong chu k s n xu t: TP lk Hs = X 100% TP n x Ck TP lk : T ng phí t n lu k phát sinh m i ngày trong chu k s n xu t c a s n ph m ang ch t o. TP n: T ng phí t n s n xu t b vào m i ngày trong chu k s n xu t. Ví d 3-2: s n xu t ra m t s n ph m ngành c ơ khí c n tr i qua quá trính s n xu t g m nhi u giai on. - Giai on 1: Ti n hành trong 3 ngày, chi phí NVL chính b vào lúc u 1.000.000 ng, các chi phí b vào ti p theo: 200.000 ng. - Giai on 2: Ti n hành trong 5 ngày, chi phí NVL chính b vào lúc u 2.000.000 ng, các chi phí b vào ti p theo: 500.000 ng. - Giai on 3: Ti n hành trong 7 ngày, chi phí NVL chính b vào lúc u 500.000 ng, các chi phí b vào ti p theo: 80.000 ng. - Giai on 4: Ti n hành trong 2 ngày, giai on này không có chi phí NVL chính mà ch có các chi phí ph b d n ti p theo là 200.000 ng. Tng giá thành s n xu t d ki n k k ho ch là: 16.269.840.000 ng. Yêu c u: Xác nh nhu c u v n s n ph m d dang k k ho ch Gi i: Nhu c u v n s n ph m d dang 16 .269 .840 .000 1. Phi t n bình quân k k ho ch Pn = = 45.194.000 ng 360 2. Tính h s s n ph m ang ch t o Bng chi phí b vào trong chu k Giai Chi phí Giá thành Chu k on NVL chính Khác Cng ly k 1 1.000.000 200.000 1.200.000 1.200.000 3 2 2.000.000 500.000 2.500.000 3.700.000 5 3 500.000 80.000 580.000 4.280.000 7 4 - 200.000 200.000 4.480.000 2 Cng 4.480.000 17 Trang 45 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang + H s s n ph m ang ch t o giai on 1 200 .000 .1 000 .000 + 2 Hs1 = ×100 % ≈ 92% 1.200 .000 + H s s n ph m ang ch t o giai on 2 500 .000 .1 200 .000 + .2 000 .000 + 2 Hs2 = ×100 % ≈ 93% 3.700 .000 + H s s n ph m ang ch t o giai on 3 80 .000 .3 700 .000 + 500 .000 + 2 Hs3 = ×100 % ≈ 99% 4.280 .000 + H s sn ph m ang ch t o giai on 4 200 .000 .4 280 .000 + 2 Hs4 = ×100 % ≈ 98% 4.480 .000 + H s c a toàn b chu k H S1 ×CK 1 × Z1 + + H Sn ×CK n × Z n HS = = CK × Z 92 %×3× .1 200 .000 + 93 %×5× .3 700 .000 + 99 %× 7× .4 280 .000 + 98 %× 2× .4 480 .000 ≈ 77% 17 × 4.480 .000 3. Chu k s n xu t: CK = 17 ngày 4. Nhu c u v n s n ph m d dang Vdd = H s x C K x P n = 77% x 17 x 45.194.000 = 591.589.460 ng nh m c v n chi phí tr tr c (V tt ) Vtt = D + S ps - Spb D: S d ư chi phí tr tr ưc u k k ho ch. Sps : Chi phí tr tr ưc phát sinh trong k k ho ch. Spb : Chi phí tr tr ưc s phân b trong k k ho ch. 2.3.1.3. nh m c v n thành ph m trong khâu l u thông (Vtp) Vtp = Zn x Ntp Zn: Là giá thành s n xu t c a s n ph m tiêu th bình quân m i ngày k k ho ch. Ntp : S ngày d tr thành ph m k k ho ch. Z ca s n ph m tiêu th k k ho ch Z = sx n S ngày k k ho ch Trang 46 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang S l ng s n ph m tiêu th x Z ơ n v s n ph m Z = sx n (30, 90, 360) Ntp : s ngày d tr thành ph m g m ba lo i ngày sau: + S ngày d tr thành ph m trong kho (N tk ): là s ngày k t lúc s n ph m nh p kho cho n khi thành ph m xu t kh i kho c a doanh nghip. - Nu h p ng quy nh kho ng cách gi a hai l n giao hàng thì s ngày d tr thành ph m t i kho là th i gian cách nhau ó (l y kho ng cách l n nh t). - Nu h p ng ch quy nh s l ưng hàng xu t giao m i l n thì s ngày d tr thành ph m t i kho ưc xác nh b ng s ngày tích lu thành lô. S ngày tích S l ưng s n ph m hàng hoá xu t giao m i l n = lu thành lô S l ưng SP hàng hoá s n xu t bình quân m i ngày k KH S l ưng s n ph m hàng hoá s n xu t S l ưng s n ph m s n xu t c n m = bình quân m i ngày k k ho ch 360 ngày Chú ý: S ngày d tr thành ph m trong kho luôn bi n ng t th p nh t n cao nh t nên s ngày này c ng ưc iu ch nh b ng h s xen k v n thành ph m tươ ng t nh ư v t li u. + S ngày xu t v n (N xv ): là s ngày c n thi t ư a hàng t kho n a im giao hàng. S ngày này c n c vào kho ng cách t kho c a doanh nghi p n a im giao hàng và ph ươ ng ti n v n chuy n hàng xác nh. N u h p ng quy nh a im giao hàng t i kho thì s ngày này = 0. + S ngày thanh toán (N tt ): là s ngày k t lúc nh n ưc ch ng t v n chuy n cho n lúc thu ưc ti n hàng, s ngày này tu thu c vào th i gian làm th t c thanh toán xác nh. Sau khi xác nh ưc các ngày trên, ta xác nh ưc s ngày luân chuy n vn thành phm: Ntp = (N tk x H xk ) + N xv + N tt Ví d 3-3: M t doanh nghi p s n xu t xe g n máy, giá thành s n xu t bình quân m t ngày 150.000.000 ng, c 7 ngày doanh nghi p giao hàng m t l n, s ngày xu t v n là 2 ngày, s ngày thanh toán là 3 ngày. Xác nh nhu c u v n thành ph m. Gi i: S ngày luân chuy n thành ph m ph m g m: ngày d tr trong kho, ngày xu t v n, ngày thanh toán. Nhu c u v n thành ph m = 150.000.000 x (7 + 2 + 3)= 1.800.000.000 ng Ví d 3-4: C n c vào tài li u sau ây. Hãy xác nh nh m c v n thành ph m cho xí nghi p g ch ngói. Trang 47 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang 1) Nm báo cáo s n l ưng s n xu t và giá thành sn xu t th c t ơ n v s n ph m: Tên s n ph m S l ưng (1.000viên) Zsx th c t ơ n v (1.000 ) Gch 18.000 4 Ngói 27.000 2 2) N m k ho ch nhi m v s n xu t t ng nên s n l ưng t ng h ơn n m báo cáo 20% cho m i lo i, ng th i do c i ti n k thu t và h p lý hoá s n xu t nên Zsx ơ n v s n ph m gi m 5%. 3) N m k ho ch doanh nghi p xu t giao g ch, ngói cho nhi u khách hàng khác nhau, nh ưng khách hàng mua nhi u nh t m i ln v g ch không quá 240.000 viên, v ngói không quá 540.000 viên, th i gian xu t v n và th i gian thanh toán c a c g ch, ngói u là 1 và 3 ngày. 4) S d ư bình quân v v n thành ph m t n kho là: 231.500.000 , và t n kho cao nh t là: 461.000.000 . Bài gii 1) Tính V tp gch: 18.000 x 1,2 x 4 x 0,95 Z gch = = 228 (tri u ng/ngày) n 360 S g ch s n xu t bình quân 18.000 x 1,2 = = 60 (ngàn viên/ngày) mi ngày 360 240 S ngày tích lu thành lô = = 40 ngày 6 231.500 Hxk vn thành ph m = = 0,5 463.000 Vtp gch = (4 x 0,5 + 1 + 3) x 228 = 1.368 (tri u ng) 2) Tính V tp ngói: (cách làm t ươ ng t nh ư g ch) + Z n ngói = 171 (tri u ng/ngày) + N tk ngói = 6 ngày Vtp ngói = (6 x 0,5 +1 +3) x 171 =1.197 (tri u ng/ngày) Vy, Vtp = 1.368 + 1.197 = 2.565 (tri u ng) 2.3.1.4. D ki n các kho n n ph i thu Cách xác nh: NPT = KPT x D n Trong ó: + NPT: N ph i thu d ki n k k ho ch. Trang 48 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang + KPT: Th i h n trung bình cho khách hàng n (K thu ti n bình quân). + D n: Doanh thu bán hàng bình quân mt ngày k k ho ch. 2.3.1.5. D ki n các kho n n ph i tr N ph i tr K tr ti n Giá tr NVL, hàng hóa mua vào bình quân = x nhà cung c p trung bình mt ngày trong k KH (lo i mua ch u) Ngoài các kho n ph i tr nhà cung c p, doanh nghi p còn có th tính toán kho n l ươ ng ph i tr , BHXH ph i n p, các kho n n p NSNN tùy theo trình ng ưi qu n lý Tóm l i: Xác nh nhu c u VL c a doanh nghi p Nhu c u Mc d tr Kho n ph i thu Kho n ph i tr = + - VL hàng t n kho t khách hàng nhà cung c p 2.3.2. Ph ơ ng pháp gián ti p Ph ươ ng pháp này c n c vào s d ư bình quân VL và doanh thu tiêu th k báo cáo, ng th i xem xét tình hình thay i quy mô s n xu t kinh doanh nm k ho ch xác nh nhu c u VL cho t ng khâu d tr - sn xu t - lưu thông n m k ho ch. F1 Vvlc = Vvlco x (1- t%) F0 P1 Vdd = Vddo x (1- t%) P0 Z1 Vtp = Vtpo x (1- t%) Z0 M1 Vm = Vbqo X (1- t%) M0 Vbqo : S d ư bình quân c a toàn b VL nm báo cáo. M1, M o: T ng m c luân chuy n VL nm k ho ch, n m báo cáo (DTT). t%: T l t ng t c luân chuy n v n k k ho ch so v i k báo cáo. K - K T% = 0 1 X 100% K0 Sau ó c n c vào t tr ng c a t ng kho n v n xác nh VL trong m i khâu. Ví d 3-5: T i doanh nghi p X có tình hình sau: ( vt: 1.000 ) DN sn xu t mt hàng thu c i t ư ng ch u thu tiêu th c bi t Trang 49 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang I. Tài li u n m báo cáo 1) C n c vào tài li u k toán thì s d ư v VL 3 quý u n m báo cáo: - u quý I: 840.000 - Cu i quý II: 860.000 - Cu i quý I: 850.000 - Cu i quý III: 870.000 2) Doanh thu tiêu th s n ph m th c t 3 quý u n m báo cáo 3.605.000 3) Thu tiêu th c bi t ã n p 3 quý u n m 380.000 4) D ki n quý IV n m báo cáo có tình hình: - S l ưng s n ph m hàng hoá tiêu th c quý: Sn ph m A: 2.000 cái; Sn ph m B: 3.000 cái; Sn phm C: 1.000 cái. - VL kt d ư cu i quý IV: 880.000 - Thu tiêu th c bi t ph i n p quý IV: 125.000 II - Tài li u n m k ho ch 1) C n c vào k ho ch SX thì s l ưng s n ph m hàng hoá SX c n m: Sn ph m A: 20.000 cái; Sn ph m B: 15.000 cái; Sn ph m C: 4.000 cái. 2) Giá bán ơ n v s n ph m A và C n m k ho ch nh ư n m báo cáo và bng: S n ph m A: 150.000 / cái; Sn ph m C: 300.000 / cái. - Riêng s n ph m B t ngày 01/01 n m k ho ch gi m giá bán t 200.000 / cái n m báo cáo xu ng còn 180.000 / cái n m k ho ch. 3) D ki n s l ưng s n ph m hàng hoá k t d ư cu i n m k ho chc a c 3 mt hàng A, B, C u = 10% so v i s l ưng s n ph m hàng hoá s n xu t c nm. 4) S ngày luân chuy n m t vòng quay VL nm k ho ch rút ng n ưc 7,2 ngày so v i n m báo cáo. 5) Thu tiêu th c bi t d ki n c n m: 620.000. 6) C n c vào tình hình s d ng VL qua các n m thì VL khâu d tr chi m 40%; Khâu s n xu t 35%; Khâu l ưu thông 25%. Yêu c u: Xác nh nhu c u VL cn thi t cho t ng khâu: d tr , s n xu t, lưu thông. Bài gi i: Xác nh nhu c u VL qua các khâu: d tr , s n xu t, l ưu thông: 840/2 + 850 + 860 + 870 + 880/2 V = = 860 (tri u) bqo 4 - DT q4 = (2 x 150) + (3 x 200) + (1 x 300) = 1.200 (tri u) - Mo = 3.605 + 1.200 - (380 + 125) = 4.300 (tri u) - Tính doanh thu tiêu th s n ph m nm k ho ch: (DT KH ) Trang 50 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang + Q tA = 20.000 x 0.9 = 18.000 cái + Q tB = 15.000 x 0.9 = 13.500 cái + Q tC = 4.000 x 0.9 = 3.600 cái DT KH = (18 x 150) + (13,5 x 180) + (3,6 x 300) = 6.210 (tri u) - M1 = 6.210 - 620 = 5.590 (tri u) - Tính t%: 4.300 L = = 5 vòng/n m 0 860 360 K = = 72 vòng/n m 0 5 7,2 T% = x 100% = 10% 72 5.590 V = 860 x (1 - 10%) = 1.006,2 (tri u) m 4.300 - Vdt = 1.006,2 x 40% = 402,48 (tri u) - Vsx = 1.006,2 x 35% = 352,17 (tri u) - Vlt = 1.006,2 x 25% = 201,24 (tri u) 2.4. Xác nh các ngu n VL Ph n 1: nh m c VL : Ph n này ph n ánh t ng kho n VL nh m c và tình hình luân chuy n VL nm k ho ch, n m báo cáo. - Cn c vào k t qu xác nh VL nh m c cho t ng khâu. - Ngoài ra còn tính t ng m c luân chuy n, k luân chuy n bình quân, s ln luân chuy n trong n m k ho ch, n m báo cáo. 4.2.2. Ph n 2: Ngu n VL nh m c: Ph n này so sánh gi a nhu c u VL ã xác nh ưc ph n I v i kh nng ngu n VL ã ưc k ho ch hoá có tính ch t b n v ng và thu c quy n s h u c a doanh nghi p xác nh s VL thi u, th a t ó mà có nh hưng gi i quy t. Vtt = ± (V tc ± Nm) - Vm Trong ó: Vtt : VL th a, thi u n m k ho ch. Vtc : VL th c có n u k k ho ch Nm: N nh m c Trang 51 / 197
Giáo trình Tài chính doanh nghiệp GV: Nguyễn Văn Sang - Nu th a v n: Doanh nghi p xem xét kh n ng m r ng kinh doanh ho c u t ư mua c phi u, trái phi u nh m ki m l i. - Nu thi u v n: + Huy ng v n t n i b doanh nghi p (t l i nhu n b sung, t qu u tư phát tri n, t các kho n n h p pháp ). + Huy ng v n t bên ngoài qua hình th c liên doanh liên k t, phát hành c phi u và trái phi u, vay trong và ngoài n ưc 3. Ngu n tài tr ng n h n c a doanh nghi p Sau khi ã quy t nh u t ư, mt trong nh ng quy t nh quan tr ng k ti p là quy t nh tài tr cho nhu c u v n u t ư ó. 3.1. Các mô hình tài tr VL ca doanh nghi p Nhu cu TSNH t m th i Ngu n v n tm th i vn Ngu n v n TSNH th ng xuyên th ng xuyên Tài s n c nh Th i gian Tài s n th ư ng xuyên: Gm có TSC và m t ph n TSL luôn t n t i trong su t chu k s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. TSL tm th i: là nh ng lo i tài s n lúc có lúc không 3.1.1. Mô hình tài tr 1 Toàn b TSC và tài s n ng n h n th ư ng xuyên ư c m b o b ng ngu n vn th ư ng xuyên, toàn b tài s n ng n h n t m th i ư c m b o b ng ngu n vn t m th i. Mô hình này ư c bi u th qua th sau: Ti n TSNH tm th i Ngu n v n tm th i Ngu n v n Tài s n NH th ng xuyên th ng xuyên Tài s n c nh Th i gian - u im: + Gi m b t ưc chi phí trong vi c s d ng v n Trang 52 / 197