Phân tích và thiết kế hệ thống hướng đối tượng
184 trang
3150
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Phân tích và thiết kế hệ thống hướng đối tượng", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Tài liệu đính kèm:
- phan_tich_va_thiet_ke_he_thong_huong_doi_tuong.pdf
Nội dung text: Phân tích và thiết kế hệ thống hướng đối tượng
- Phân tích và thi t k h thng hng Či tng Nguyn Thanh Bình Khoa Công Ngh Thông Tin Trng i hc Bách khoa, i hc à Nng N i dung (1) Các khái ni m h ng Č i t ng T(ng quan v+ ngôn ng, mô hình hóa UML UML trong ti n trình phát tri3n ph4n m+m Mô hình hoá yêu c4u Bi3u Č7 ca s9 d:ng Mô hình hoá khái ni m Bi3u Č7 hot Č ng Bi3u Č7 trng thái 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 2 1
- N i dung (2) Bi3u Č7 l p Bi3u Č7 t=ng tác Bi3u Č7 tu4n t> Bi3u Č7 c ng tác Mô hình hoá ki n trúc Bi3u Č7 gói Bi3u Č7 cài Č@t Mã hoá Bng d:ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 3 Tài li u tham khCo G. Booch, J. Rumbaugh, I. Jacobson, The Unified Modeling Language User Guide, Addision-W esley, 1999. Craig Larman, Applying UML and Patterns: An Introduction to Object-Oriented Analysis and Design and Iterative Development, Third Edition, Addision-W esley, 2004. Pierre-Alain Muller, Modélisation objet avec UML, Eyrolles, 1997. Bernard Boigelot, Cours de l‘Ingénierie du logiciel orienté-objet. Olivier Gerbe, Cours UML, IFI, 2000. UML applied œ Object Oriented Analysis and Design using the UML, Ariadne training, 2000. @ng V^n _c, Giáo trình nh`p môn UML, NXB Lao Č ng xã h i, 2003. Nguydn V^n Ba, Phát tri3n h ng Č i t ng v i UML 2.0 và C++, NXB i hc Qu c gia Hà n i, 2005. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 4 2
- Các khái nim c b"n v# hng Či tng (1) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 5 N i dung trình bày H ng ch_c n^ng H ng Č i t ng (HT) i t ng L p Các tính chjt c= bCn cka HT 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 6 c
- g ng ch_c n^ng D>a vào các ch_c n^ng cka h th ng H th ng là t`p h p các ch_c n^ng Chia nhl các ch_c n^ng và làm mmn d4n H th ng g7m các h th ng con Làm chk Č ph_c tp Các ch_c n^ng trao Č(i v i nhau bnng truy+n tham s ho@c d, li u (chong hn bi n toàn c:c) dùng chung 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 7 H ng ch_c n^ng Phân cjp ch_c n^ng H th ng Ch_c n^ng 1 Ch_c n^ng 2 Ch_c n^ng 1.1 Ch_c n^ng 1.2 Ch_c n^ng 2.1 Ch_c n^ng 2.2 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 8 4
- g ng ch_c n^ng ru Či3m Phân tích Č c các ch_c n^ng cka h th ng a li k t quC mong Č i Nh c Či3m Ch_c n^ng cju trúc Thay Č(i v+ ch_c n^ng khó kh^n thay Č(i cju trúc Tính ms cka h th ng thjp Khó tái s9 d:ng Chi phí s9a ch,a lti l n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 9 H ng Č i t ng Ljy Č i t ng làm trung tâm H th ng = t`p h p các Č i t ng + quan h gi,a các Č i t ng Các Č i t ng trao Č(i bnng thông Či p (message) Không s9 d:ng bi n toàn c:c óng gói Thva k 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 10 h
- g ng Č i t ng Phân bi t L`p trình cju trúc Thu`t toán + cju trúc d, li u = ch=ng trình L`p trình HT ΣČ i t ng = ch=ng trình Č i t ng = thu`t toán + cju trúc d, li u 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 11 H ng Č i t ng ru Či3m chính PT & TK g4n gyi v i th gi i th>c Tái s9 d:ng dd dàng óng gói, che dju thông tin làm cho h th ng tin c`y h=n Thva k làm giCm chi phí, h th ng có tính ms cao h=n Xây d>ng h th ng l n và ph_c tp 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 12 w
- i t ng i t ng (object) là khái ni m cho phép mô tC các s> v`t/th>c th3 trong th gi i th>c Các Č i t ng duy trì các quan h gi,a chúng Nguydn V^n A là m t Č i t ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 13 i t ng Các tính chjt cka Č i t ng i t ng = trng thái + hành vi + Čmnh danh Trng thái là các Č@c tính cka Č i t ng ti m t thi Či3m Hành vi th3 hi n các ch_c n^ng cka Č i t ng mnh danh th3 hi n s> t7n ti duy nhjt cka Č i t ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 14 7
- i t ng : trng thái Trng thái = t`p h p các thu c tính Mti thu c tính mô tC m t Č@c tính Ti m t thi Či3m c: th3, các thu c tính mang các giá trm trong mi+n xác Čmnh Ví d: M t chi c xe máy: màu xanh, 110 cm3, dream, 12000km, Č_ng yên, 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 15 i t ng : hành vi Hành vi = t`p h p các ph=ng th_c Ph=ng th_c: là m t thao tác ho@c Č c th>c hi n bsi chính nó, ho@c th>c hi n khi có yêu c4u tv môi trng (thông Či p tv Č i t ng khác) Hành vi ph: thu c vào trng thái Ví d:: m t xe máy có các hành vi: khsi Č ng, chy, 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 16 8
- Diao ti p gi,a các Č i t ng Các Č i t ng giao ti p v i nhau G9i thông Či p (message) cho nhau Thông Či p i t ng A i t ng B Các loi thông Či p hàm d>ng (constructor) hàm hky (destructor) hàm chn l>a (get) hàm s9a Č(i (set) các hàm ch_c n^ng khác 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 17 i t ng Gi,a các Č i t ng có m i liên k t (link) v i nhau Ví d: Nguydn V^n A Hc i hc à Nng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 18 O
- L p L p là khái ni m dùng Č3 mô tC m t t`p h p các Č i t ng có cùng m t cju trúc, cùng hành vi và có cùng nh,ng m i quan h v i các Č i t ng khác L p = các thu c tính + các ph=ng th_c 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 19 L p L p là m t b c trvu t ng hóa Tìm ki m các Či3m gi ng nhau, bl qua các Či3m khác nhau cka Č i t ng Person Name Age Trvu t ng hóa làm giCm Č ph_c tp changeAge 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 20 10
- L p Quan h gi,a các l p: k t h p M t k t h p là m t t`p h p các m i liên k t gi,a các Č i t ng Sinh viên hc i hc 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 21 L p & i t ng i t ng là th3 hi n (instance) cka l p Giá trm là th3 hi n cka thu c tính Liên k t là th3 hi n cka k t h p L p i t ng Thu c tính Giá trm K t h p Liên k t 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 22 11
- Các tính chjt cka HT Tính Čóng gói (encapsulation) d, li u + x, lð d, li u = Č i t ng thu c tính + ph=ng th_c = l p ru Či3m Hn ch Cnh hsng khi có s> thay Č(i c`p nh`t Ng^n cCn s> truy c`p thông tin tv bên ngoài Che dju thông tin 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 23 Các tính chjt cka HT Tính thva k (inheritance) M t l p Č c xây d>ng tv m t ho@c nhi+u l p khác bnng vi c chia s• các thu c tính và ph=ng th_c Lp con thva k các thu c tính và ph=ng th_c tv lp cha T(ng quát hóa/chuyên bi t hóa T(ng quát hóa (generalization): Č@t các tính chjt chung cka các l p khác nhau vào m t l p cha Chuyên bi t hóa (specialization): to ra m t l p con có các tính chjt riêng tv l p cha 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 24 12
- Các tính chjt cka HT =n thva k : m t l p con ch• thva k tv m t l p cha duy nhjt C T h u XeÓtô ( y n ê g n q b u i á t t h h ó ó a XeKhách XeTCi a L p trvu t ng hay l p chung: XeÓtô L p c: th3 hay l p chuyên bi t: XeKhách L p chuyên bi t có th3 thay th l p chung trong tjt cC các _ng d:ng. Ví d:: Ótô tCi là m(t ôtô. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 25 Các tính chjt cka HT a thva k : m t l p con thva k tv nhi+u l p cha khác nhau Person Personnel Student Reseacher Teacher Phd candidate 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 26 13
- Các tính chjt cka HT a thva k :ng Č tên các thu c tính X Y a a Z a cka X a cka Y a thva k không Č c chjp nh`n bsi m t s ngôn ng,: Java 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 27 Các tính chjt cka HT ru Či3m cka thva k Phân loi các l p: các l p Č c phân loi, sƒp x p theo m t th_ b`c Č3 dd quCn lí Xây d>ng các l p: các l p con Č c xây d>ng tv các l p cha Ti t ki m thi gian xây d>ng, tránh l@p li thông tin 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 28 14
- Các tính chjt cka HT Tính Ča hình (polymorphism): cka ph=ng th_c, t_c là khC n^ng các ph=ng th_c khác nhau Č c th>c hi n Č3 trC li cùng m t yêu c4u Mti l p con thva k Č@c tC các ph=ng th_c tv l p cha, và các ph=ng th_c này có th3 Č c s,a Č(i trong l p con Č3 th>c hi n các ch_c n^ng riêng trong l p Čó M t ph=ng th_c (cùng m t tên ph=ng th_c) có nhi+u dng (Čmnh ngh„a) khác nhau trong các l p khác nhau 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 29 Các tính chjt cka HT Ví d: tính Ča hình aGiác DienTich() HìnhVuông HìnhTamGiác DienTich() DienTich() 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 30 15
- )ii thiu UML (2) Nguyn Thanh Bình Khoa Công Ngh Thông Tin Trng i hc Bách khoa, i hc à Nng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 31 N i dung trình bày Khái ni m môhình hóa M t s ph=ng pháp môhình hóa HT Lmch s9 phát tri3n UML Gi i thi u t(ng quan UML UML œ m t ngôn ng, Các khái ni m c=bCn cka UML 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 32 16
- Khái ni m môhình hóa M.hình (model) là m t s> Č=n giCn hóa cka h th ng th>c Môhình là s> bi3u didn bnng hình Cnh cka h th ng th>c Môhình didn tC h th ng s m t m_c trvu t ng, theo m t quan Či3m, bnng m t hình th_c bi3u didn (v^n bCn, hình Cnh, ) Môhình hóa (modeling) là quá trình dùng mô hình Č3 didn tC h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 33 Khái ni m môhình hóa Ti sao môhình hóa? Môhình hóa Č3 dd hi3u Dd nh`n th_c vjn Č+ Môhình hóa Č3 trao Č(i Ph=ng ti n trao Č(i gi,a nh,ng ngi phát tri3n Môhình hóa Č3 hoàn ch•nh Dd dàng nh`n s> phù h p gi,a môhình và nhu c4u d3 cCi ti n, hoàn thi n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 34 17
- Khái ni m môhình hóa Các nguyên tƒc môhình hóa Chn môhình thích h p Góc nhìn c=ss d, li u: môhình th>c th3 - k t h p Góc nhìn có cju trúc: thu`t toán Góc nhìn h ng Č i t ng: các l p và các quan h Các môhình Č c th3 hi n nhi+u m_c chính xác khác nhau H th ng Č c didn tC s các m_c chi ti t khác nhau, tùy theo nhu c4u ngi s9 d:ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 35 Khái ni m môhình hóa Các nguyên tƒc môhình hóa Các môhình phCi liên h v i th gi i th>c Các môhình xây d>ng g4n gyi v i môhình h th ng th>c Môhình h ng Č i t ng > Môhình hóa có cju trúc M t h th ng phCi Č c môhình hóa msi m t t`p h p các môhình Ch• m t môhình là không th3 Čk PhCi th3 hi n Č c nhi+u góc nhìn khác nhau v+ h th ng: s9 d:ng, thi t k , cài Č@t, 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 36 18
- M t s ph=ng pháp môhình hóa HT OOD (Object Oriented Design) OOSE (Object Oriented Software Engineering) OMT (Object Modeling Technique) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 37 OOD (Object Oriented Design) Ph=ng pháp Č c phát tri3n bsi Booch Môhình t„nh Bi3u Č7 l p Bi3u Č7 Č i t ng Môhình Č ng Bi3u Č7 trng thái Bi3u Č7 thi gian 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 38 19
- OOSE (Object Oriented Software Engineering) Ph=ng pháp Č c phát tri3n bsi Jacobson N^m môhình Môhình yêu c4u (kmch bCn s9 d:ng) Môhình phân tích (m_c khái ni m) Môhình thi t k (m_c logic) Môhình mã hóa (m_c v`t lð) Môhình ki3m th9 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 39 OMT (Object Modeling Technique) Ph=ng pháp Č c phát tri3n bsi Rumbaugh Ba môhình Môhình t„nh môhình th>c th3 quan h Môhình Č ng bi3u Č7 trng thái và chuy3n ti p Môhình ch_c n^ng d>a trên bi3u Č7 lu7ng d, li u 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 40 20
- Lmch s9 phát tri3n UML 1975-1990 nhi+u ngôn ng, môhình hóa HT Č c phát tri3n 1990-1994 h=n 50 ph=ng pháp phát tri3n HT trong Čó có các ph=ng pháp OOD, OOSE và OMT 10/1994 Rumbaugh và Booch ti n hành d> án UML s Rational 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 41 Lmch s9 phát tri3n UML 10/1995 Phiên bCn Č4u tiên cka ph=ng pháp h p nhjt ra Či d i cái tên « Unified Method » v0.8 Cu i 1995 Jacobson tham gia nhóm cka Booch và Rumbaugh 6/1996 Phiên bCn UML v0.9 tích h p OOSE ra Či 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 42 21
- Lmch s9 phát tri3n UML 1996 H i thCo Č4u tiên v+ UML Č c t( ch_c 1997 Phiên bCn UML v1.0 Č c Č+ xujt nhlà chuŠn v i t( ch_c OMG (Object Management Group) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 43 Lmch s9 phát tri3n UML 7/1997 phiên bCn UML v1.1 Č c Č+ nghm chuŠn hóa s OMG 11/1997 UML v1.1 Č c chjp nh`n là ph=ng pháp chuŠn bsi OMG 6/1998 UML v1.2 Č c phát hành bsi OMG 8/1998 UML v1.3 Č c phát hành bsi OMG 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 44 22
- U01 œ m t ngôn ng, M t ngôn ng cung cjp tv v>ng, ng, pháp (cú pháp) và ng, ngh„a Č3 môtC s> giao ti p M t ngôn ng môhình hóa là ngôn ng, mà trong Čó tv v>ng và lu`t Č c s9 d:ng Č3 môtC m_c khái ni m và m_c v`t lðcka m t h th ng UML cung cjp tv v>ng và lu`t Č3 môtC các mô hình khác nhau cka m t h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 45 UML œ ngôn ng, Č3 môhình hóa tr>c quan UML cung cjp t`p h p các kí hi u và lu`t Č3 bi3u didn Č7 ha nh,ng môhình cka h th ng Bi3u didn Č7 ha thng Čem li cái nhìn t t h=n v+ h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 46 23
- UML œ ngôn ng, Č3 Č@c tC M t Č@c tC là m t môtC chính xác và không nh`p nhnng v+ h th ng UML cung cjp các công c: Č3 Č@c tC h th ng s nhi+u m_c: phân tích, thi t k và cài Č@t 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 47 UML œ ngôn ng, Č3 xây d>ng Các môhình UML có th3 Č c chuy3n sang m t ngôn ng, l`p trình khá dd dàng UML là khá chính xác và không nh`p nhnng Č3 cho phép th>c hi n các môphlng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 48 24
- U01 œ ngôn ng, Č3 l`p tài li u UML cho phép môtC tjt cC các b c xây d>ng m t h th ng Các môhình Č c xây d>ng to nên m t tài li u Č4y Čk và chính xác v+ h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 49 Các khái ni m c=bCn cka UML Các ph4n t9 Các quan h Các bi3u Č7 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 50 25
- Các ph4n t9 Các ph4n t9 cju trúc Các ph4n t9 Č ng Các ph4n t9 nhóm Các ph4n t9 chú thích 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 51 Các ph4n t9 cju trúc L p (class) Giao di n (interface) C ng tác (collaboration) Tình hu ng (case) Thành ph4n (component) Nút (node) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 52 26
- Các ph4n t9 cju trúc L p (class) L p là Č@c tC m t t`p h p các Č i t ng có cùng thu c tính, hành vi và các quan h M t l p Č c bi3u didn bsi hình ch, nh`t Ví d: i3m x, y : int v•i3m() diChuy3n(x, y) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 53 Các ph4n t9 cju trúc Giao di n (interface) M t giao di n là m t t`p h p Č@c tC các hành vi/ph=ng th_c cka m t l p ho@c m t thành ph4n M t giao di n Č c bi3u didn Č7 ha bsi m t hình tròn Ví d: ImageObserver 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 54 27
- Các ph4n t9 cju trúc C ng tác (collaboration) M t c ng tác Čmnh ngh„a m t s> t=ng tác gi,a các ph4n t9 M t c ng tác Č c bi3u didn bsi m t hình ê-líp có nét Č_t Ví d: Ki3m tra m t Č=n Č@t hàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 55 Các ph4n t9 cju trúc Ca s9 d:ng (use case) M t ca s9 d:ng s9 d:ng là môtC m t t`p h p các hot Č ng cka h th ng nhnm trC li yêu c4u cka m t tác nhân (actor) M t ca s9 d:ng Č c th>c hi n bsi m t c ng tác M t ca s9 d:ng Č c bi3u didn bsi hình ê-líp Ví d: Thanh toán hóa Č=n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 56 28
- Các ph4n t9 cju trúc Thành ph4n (component) M t thành ph4n là m t ph4n v`t lðvà có th3 thay th Č c cka m t h th ng M t thành ph4n Č c bi3u didn nhsau Agent.java 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 57 Các ph4n t9 cju trúc Nút (node) M t nút là m t ph4n t9 v`t lðcka h th ng, nó t7n ti khi h th ng th>c thi Nút bi3u didn m t ngu7n tài nguyên v i b nh và khC n^ng x9 lí Nút Č c bi3u didn bsi hình h p ch, nh`t Ví d: Server 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 58 29
- Các ph4n t9 Č ng T=ng tác Máy trng thái 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 59 Các ph4n t9 Č ng T=ng tác (interaction) M t t=ng tác là m t t`p h p các thông Či p (message) trao Č(i gi,a các Č i t ng M t thông Či p Č c bi3u didn bsi myi tên Ví d: print() 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 60 c0
- Các ph4n t9 Č ng Máy trng thái (state machine) Máy trng thái Č@c tC chuti các trng thái thay Č(i cka m t Č i t ng M t trng thái Č c bi3u didn nhsau i 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 61 Các ph4n t9 nhóm Gói (package) Gói là kŒ thu`t Č3 nhóm các ph4n t9 Gói Č c bi3u didn nhsau Client 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 62 c1
- Các ph4n t9 chú thích Chú thích (note) Chú thích là m t giCi thích liên quan Č n m t ph4n t9 UML mà cho phép mang li thông tin b( sung M t chú thích Č c bi3u didn bsi m t hình ch, nh`t có m t góc bm gjp Ví d: Xem t p tin note.doc 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 63 Các quan h Quan h ph: thu c (dependency) Quan h k t h p (association) Quan h t(ng quát hóa (generalization) Quan h cài Č@t (realization) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 64 c2
- f"an h ph: thu c Quan h ph: thu c là quan h ng, ngh„a gi,a hai ph4n t9 mà s> thay Č(i cka ph4n này s• Cnh hsng Č n ph4n t9 kia Quan h ph: thu c Č c bi3u didn m t myi tên Č_t nét nhsau: 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 65 Quan h k t h p Quan h k t h p là quan h cju trúc mà Čmnh ngh„a m t t`p h p các liên k t gi,a các Č i t ng Quan h Č c bi3u didn bsi m t Čon thong v i các b i s /bCn s (multiplicity) và vai trò 0 1 ss h,u 0 n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 66 cc
- f"an h t(ng quát hóa Quan h t(ng quát hóa là quan h gi,a m t ph4n t9 chung (l p cha) và ph4n t9 c: th3 (l p con) Quan h t(ng quát hóa th3 hi n tính thva k Quan h t(ng quát hóa Č c bi3u didn nh sau 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 67 Quan h cài Č@t Quan h cài Č@t là m t quan h ng, ngh„a mà trong Čó m t ph4n t9 s• cài Č@t (th>c hi n) ph4n t9 khác Quan h cài Č@t Č c bi3u didn bsi myi tên v i nét Č_t nhsau 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 68 cW
- Các bi3u Č7 (diagram) Bi3u Č7 l p (class diagram) Bi3u Č7 Č i t ng (object diagram) Bi3u Č7 ca s9 d:ng (use case diagram) Bi3u Č7 trng thái (state diagram) Bi3u Č7 hot Č ng (activity diagram) Bi3u Č7 t=ng tác (interaction diagram) Bi3u Č7 tu4n t> (sequencediagram) Bi3u Č7 c ng tác (collaboration diagram) Bi3u Č7 gói (package diagram) Bi3u Č7 thành ph4n (component diagram) Bi3u Č7 tri3n khai (deployement diagram) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 69 Các bi3u Č7 (diagram) Bi3u Č7 Bi3u Č7 Bi3u Č7 cju trúc hành vi Bi3u Č7 Bi3u Č7 Bi3u Č7 Bi3u Č7 Bi3u Č7 Bi3u Č7 l p Č i t ng thành ph4n hot Č ng ca s9 d:ng trng thái Bi3u Č7 Bi3u Č7 Bi3u Č7 tri3n khai gói t=ng tác Bi3u Č7 Bi3u Č7 tu4n t> c ng tác 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 70 ch
- Bi3u Č7 l p Bi3u Č7 l p (class diagram) môtC t`p h p các l p và các t=ng tác gi,a chúng Các bi3u Č7 l p môtC cju trúc t„nh cka h th ng Quan h k t h p 1 * Qu4yHàng Ch_a > M@tHàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 71 Bi3u Č7 Č i t ng Bi3u Č7 Č i t ng (object diagram) môtC t`p h p các Č i t ng và các quan h gi,a chúng Các bi3u Č7 Č i t ng môtC cùng các thông tin nhbi3u Č7 l p nhng d i cách nhìn các th3 hi n cka l p tivi:M@tHàng Či nT9:Qu4yHàng tkLnh:M@tHàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 72 cw
- Bi3u Č7 ca s9 d:ng Bi3u Č7 ca s9 d:ng (use case diagram) môtC t`p h p các ca s9 d:ng, các tác nhân và nh,ng quan h gi,a chúng Các bi3u Č7 ca s9 d:ng môtC cái nhìn t„nh v+ h th ng d i con mƒt cka ngi s9 d:ng Các bi3u Č7 ca s9 d:ng rjt quan trng Č3 nƒm bƒt các ch_c n^ng cka h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 73 Bi3u Č7 ca s9 d:ng add user delete user > admin find user modify user 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 74 cY
- Bi3u Č7 trng thái Bi3u Č7 trng thái (state diagram) bi3u didn máy trng thái (trng thái, chuy3n ti p, s> ki n và hot Č ng) Nh,ng bi3u Č7 trng thái môtC cái nhìn Č ng v+ h th ng Các bi3u Č7 trng thái là rjt quan trng Č3 hi3u rõhành vi (behavior) cka h th ng nhjnNútLnh LàmLnh Ssi•m nhjnNút•m 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 75 Bi3u Č7 hot Č ng Bi3u Č7 hot Č ng (activity diagram) mô tC lu7ng thông tin tv m t hot Č ng này Č n m t hot Č ng khác Nh,ng bi3u Č7 hot Č ng môtC cái nhìn Č ng v+ h th ng Các bi3u Č7 hot Č ng là rjt quan trng Č3 hi3u rõhot Č ng cka h th ng @t hàng Làm hóa Č=n TrC ti+n Giao hàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 76 c8
- Bi3u Č7 t=ng tác Bi3u Č7 t=ng tác (interaction diagram) g7m bi3u Č7 tu4n t> và bi3u Č7 c ng tác Bi3u Č7 tu4n t> (sequencediagram) môtC s> trao Č(i các thông Či p gi,a các Č i t ng d>a theo thi gian 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 77 Bi3u Č7 t=ng tác Ví d: :TàiLi u :MáyFax :Dâyi nThoi gi() nhjcMáy() âmMi bjmS (s ) ČãK tN i ČãK tN i g9i(trang) chuy3n(trang) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 78 cO
- Bi3u Č7 t=ng tác Bi3u Č7 c ng tác (collaboration diagram) môtC s> trao Č(i các thông Či p gi,a các Č i t ng d>a theo cju trúc quan h gi,a các Č i t ng 1.1: nhjcMáy() 1: gi() 1.3: bjmS () 3: g9i() 3.1: chuy3n() :TàiLi u :MáyFax :Dâyi nThoi 2: ČãK tN i() 1.2: âmMi() 1.4: ČãK tN i 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 79 Bi3u Č7 gói Bi3u Č7 gói (package diagram) cho phép nhóm các l p thành các gói quan h v i nhau To nên m t c0u trúc ph4 thu(c gi5a các gói thay vì cju trúc ph: thu c gi,a các l p H Th ng KháchHàng SCnPhŠm DB Interface 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 80 40
- Bi3u Č7 thành ph4n Bi3u Č7 thành ph4n (component diagram) ch• ra t( ch_c và s> ph: thu c gi,a các thành ph4n cka h th ng Các bi3u Č7 thành ph4n môtC cái nhìn t„nh v+ s> cài Č@t cka h th ng > find.html > index.html > index.html > lib.dll 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 81 Bi3u Č7 tri3n khai Bi3u Č7 tri3n khai (deployment diagram) môtC các nút và các thành ph4n cka h th ng ti thi Či3m th>c thi Terminal Server Terminal 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 82 41
- G.c nhìn h th ng H th ng Č c th3 hi n d i n^m góc nhìn khác nhau Góc nhìn logic Góc nhìn cài Č@t Góc nhìn ngi s9 d:ng Góc nhìn hành vi Góc nhìn tri3n khai 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 83 Góc nhìn h th ng Góc nhìn ngi s9 d:ng (use case view) mô tC h th ng d i góc nhìn cka ngi ss h,u và ngi s9 d:ng cu i cùng MôtC các m:c tiêu và m:c Čích cka h th ng MôtC các ch_c n^ng cka h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 84 42
- D. nhìn h th ng Góc nhìn logic (logical view) môtC m@t t„nh (static) và cju trúc cka h th ng Góc nhìn hành vi (behavior view) môtC m@t Č ng cka h th ng MôtC các t=ng tác và c ng tác gi,a các ph4n t9 cka h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 85 Góc nhìn h th ng Góc nhìn cài Č@t (component view) môtC th>c hi n giCi pháp MôtC t( ch_c mã ch=ng trình cka giCi pháp Góc nhìn tri3n khai (deployment view) mô tC s> th>c thi cka giCi pháp MôtC các ph4n t9 v`t lðcka giCi pháp (b x9 lð, thi t bm, ) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 86 4c
- G.c nhìn và bi3u Č7 Góc nhìn logic Góc nhìn cài Č@t Bi3u Č7 l p Bi3u Č7 gói Bi3u Č7 Č i t ng Bi3u Č7 thành ph4n Góc nhìn ngi s9 d:ng Bi3u Č7 trng thái Bi3u Č7 ca s9 d:ng Bi3u Č7 hot Č ng Bi3u Č7 tri3n khai Bi3u Č7 tu4n t> Bi3u Č7 c ng tác Góc nhìn hành vi Góc nhìn tri3n khai 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 87 Ví d: Xây d>ng ph4n m+m tính ti+n ti m t c9a hàng Ca s9 d:ng (use case) Khách hàng mua hàng và tr bng ti n m t Khánh hàng mua hàng và tr bng th 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 88 44
- Vi !: 1 2 #class) nHàng D li#u: ngày, gi', m tHàng, ČangTh*cHi#n Thao tác: tínhT,ng(), tr(s0Ti n), C2aHàng D li#u: tên, Č4aCh5, 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 89 Ví d: Hot Č ng (activity) Các m t hàng mua b6i khách hàng Č89c ghi/nh;p l n th4 t,ng s0 ti n, Trng thái (state) M@t BánHàng Čang Č89c th*c hi#n hay Čã kBt thúc, 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 90 4h
- Vi !: T=ng tác (interaction) T,ng s0 ti n thu Č89c tính bng cách c@ng tDt c c t,ng s0 ti n mà mEi khách hàng tr, 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 91 UML trong ti n trình phát tri7n ph8n m#m (3) Nguyn Thanh Bình Khoa Công Ngh Thông Tin Trng i hc Bách khoa, i hc à Nng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 92 46
- N i dung trình bày Khái ni m công ngh ph4n m+m Các ti n trình phát tri3n ph4n m+m Ti n trình h p nhjt 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 93 Công ngh ph4n m+m Công ngh ph4n m+m: lð thuy t, ph=ng pháp và công c: phát tri3n các h th ng ph4n m+m ng c= Ph4n m+m l n và ph_c tp t tiêu chuŠn chjt l ng: hi u quC, bCo trì, ki3m th9, tái s9 d:ng, Chi phí thjp, hn ch các nguy c= 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 94 47
- Công ngh ph4n m+m Các hot Č ng phát tri3n ph4n m+m Xác Čmnh yêu c4u (Č@c tC yêu c4u) Phân tích (ph4n m+m làm cái gì) Thi t k (ph4n m+m Č c làm nh th nào) Cài Č@t (mã hóa) Ki3m th9 (ph4n m+m Čúng yêu c4u) S> t( ch_c các hot Č ng này to nên m t tiBn trình phát tri>n (developpment process) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 95 UML là ngôn ng, kí hi u UML ch• là ngôn ng, mô hình hóa UML không cho chúng ta bi t làm thB nào Č3 phát tri3n ph4n m+m C4n s9 d:ng UML trong m t ti n trình phát tri3n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 96 48
- Ti n trình thác Č( (waterfall) Xác Čmnh vjn Č+ @c tC yêu c4u Phân tích • Giai Čon sau ch• Č c bƒt Č4u Thi t k khi giai Čon tr c Čã hoàn thành • Không quay lui Mã hóa Ki3m th9 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 97 Ti n trình thác Č( Nh c Či3m C_ng nhƒc: giai Čon sau ch• bƒt Č4u khi giai Čon tr c Čã k t thúc, không quay lui Khó dò tìm các vjn Č+, lti Tìm thjy vjn Č+ quá trd Dd to nên sCn phŠm có cju trúc t7i i v i h th ng ph_c tp C4n hi3u toàn b h th ng t^ng Č ph_c tp M t giai Čon có th3 rjt dài (vài n^m) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 98 49
- Ti n trình thác Č( CCi ti n: ti n trình V Cho phép quay lui B• gãy Čng phát tri3n Nhjn mnh vjn Č+ ki3m th9 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 99 Ti n trình xoƒn c (spiral model) Phát tri3n theo chu k’, mti chu k’ cho m t sCn phŠm (nguyên m“u) th>c thi Č c, mti chu k’ g7m 4 giai Čon Xác Čmnh các m:c tiêu, Xác Čmnh và tìm giCi ràng bu c và giCi pháp pháp cho nguy c= Ki3m th9 nguyên m“u và k Thi t k và phát hoch cho chu k’ ti p theo tri3n nguyên m“u 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 100 h0
- Ti n trình xoƒn c (spiral model) GiCm các nguy c= ti+m Šn Nh`n Č c phCn h7i tv ngi s9 d:ng s m GiCm Č ph_c tp S> thay Č(i công ngh có th3 Č c thích _ng dd dàng Tuy nhiên, ti n trình khó Č3 quCn lð: ti n trình thác n c phù h p v i kŒ thu`t quCn lð mng Gantt, còn ti n trình xoƒn c thì yêu c4u kŒ thu`t khác 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 101 Ti n trình h p nhjt S> ms r ng cka ti n trình xoƒn c Hình th_c h=n Ch@t ch• h=n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 102 h1
- Ti n trình h p nhjt Ti n trình h p nhjt có th3 Č c nhìn d i hai góc nhìn khác nhau )/c nhìn qu"n lð: quan tâm Č n l„nh v>c kinh t , chi n thu`t, con ngi Ti n trình g7m bn giai Čo t: quan tâm Č n công ngh , ki3m tra chjt l ng, ph=ng pháp Ti n trình g7m nhi#u bc l?p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 103 Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð Ti n trình phát tri3n ph4n m+m Č c chia làm 4 giai Čon Khsi Č4u (inception): Čánh giá tính khC thi Son thCo (elaboration): phân tích, thi t k ki n trúc Xây d>ng (construction): th>c hi n, c: th3 hóa sCn phŠm Chuy3n giao (transition): chuy3n giao cho ngi s9 d:ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 104 h2
- Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð @t vjn Č+ Vjn Č+ GiCi quy t vjn Č+ GiCi pháp Th>c hi n KhAi Č8u So c hi n ánh giá l i ích Xác Čmnh các nguy c= mnh ngh„a các tiêu chuŠn Čánh giá ánh giá thi gian th>c hi n và chi phí Xây d>ng ph=ng án th>c hi n ánh giá tính khC thi v+ kŒ thu`t 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 106 hc
- Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð Khsi Č4u c th>c hi n bsi các các chuyên gia v+ thm trng và nhà tin hc Quy t Čmnh th>c hi n hay không 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 107 Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð Son thCo (elaboration) Phân tích yêu c4u Xác Čmnh các ch_c n^ng cka h th ng L>a chn ki n trúc h th ng Xây d>ng k hoch th>c hi n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 108 hW
- Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð Son thCo Th>c hi n bsi các nhà tin hc Chk y u d>a trên các ca s9 d:ng (use case) Giúp ngi s9 d:ng hi3u rl cái h c4n Chi ti t hóa d4n các ca s9 d:ng Xây d>ng mô hình các l p (class) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 109 Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð Son thCo K t quC Mô tC ch_c n^ng cka h th ng (bi3u Č7 ca s9 d:ng, kmch bCn s9 d:ng và bi3u Č7 l p) Ki n trúc th>c thi Č c cka h th ng K hoch hoàn ch•nh Č3 phát tri3n h th ng K hoch chi ti t các b c l@p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 110 hh
- Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð aq5d>ng (construction) Phát tri3n ph4n m+m cho ngi s9 d:ng Th>c hi n bsi nhi+u b c l@p Xây d>ng ki n trúc chi ti t Phát tri3n m t ph4n h th ng Ki3m th9 m t ph4n h th ng Cài Č@t m t ph4n h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 111 Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð Xây d>ng Mti b c l@p cho m t nguyên m“u th>c thi Č c (executable prototype) Thêm d4n d4n các ch_c n^ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 112 hw
- Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð Chuy3n giao (transition) Giai Čon phát tri3n g4n nh k t thúc ánh giá d> án Chuy3n giao ph4n m+m cho ngi s9 d:ng Hujn luy n ngi s9 d:ng Ti p thm, phân ph i, bán 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 113 Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð Chuy3n giao K t quC H th ng th>c thi Č c Phiên bCn β Phiên bCn chính th_c H ng d“n cài Č@t H ng d“n s9 d:ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 114 hY
- Ti n trình h p nhjt: góc nhìn quCn lð Vi d: Či3n hình: d> án trong hai n^m Inception Elaboration Construction Transition 10% 30% 50% 10% 2,5 tháng 7 tháng 12 tháng 2,5 tháng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 115 Ti n trình h p nhjt: góc nhìn kŒ thu`t Góc nhìn kŒ thu`t t`p trung vào vi c tri3n khai, t( ch_c các hot Č ng kŒ thu`t Č3 to ra ph4n m+m Ti n trình phát tri3n là m t dãy các b c l@p (iteration) Mti b c l@p to ra m t nguyên m“u th>c thi Č c H th ng l n d4n theo s b c l@p cho Č n khi hoàn thành Mti b c l@p trãi qua tjt cC các giai Čon (hot Č ng) phát tri3n c( Či3n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 116 h8
- Ti n trình h p nhjt: góc nhìn kŒ thu`t 0ti b c l@p g7m các hot Č ng: @c tC Phân tích Thi t k Mã hóa Ki3m th9 Cài Č@t MFi bc l?p là m(t ti n trình thác ČG 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 117 Ti n trình h p nhjt: góc nhìn kŒ thu`t Các b c l@p cho phép ki3m tra s> l>a chn công ngh s9 d:ng Ki3m tra tính khC thi v+ kŒ thu`t B c l@p Č4u tiên Č c phát tri3n rjt nhanh, cho ra m“u th9 (thng bm loi bl) Các b c l@p cu i cho ra phiên bCn β 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 118 hO
- Ti n trình h p nhjt: góc nhìn kŒ thu`t Bc l?p K t qu" B c l@p chuŠn bm M“u th9 (maquette) B c l@p ki n trúc Nguyên m“u ki n trúc B c l@p ki n trúc Nguyên m“u ki n trúc B c l@p phát tri3n Nguyên m“u phát tri3n B c l@p phát tri3n Nguyên m“u phát tri3n B c l@p phát tri3n Phiên bCn β B c l@p chuy3n giao Phiên bCn β B c l@p chuy3n giao Phiên bCn chính th_c Thi gian 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 119 Ti n trình h p nhjt: k t h p hai góc nhìn Bc l?p K t qu" Giai Čo ng B c l@p phát tri3n Nguyên m“u phát tri3n B c l@p phát tri3n Phiên bCn β B c l@p chuy3n giao Phiên bCn β Chuy3n giao B c l@p chuy3n giao Phiên bCn chính th_c Thi gian 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 120 w0
- Rational Unified Process Ti n trình h p nhjt Č c phát tri3n bsi công ty Rational Rational Unified Process (RUP) Ht tr phát tri3n h ng Č i t ng Ph4n m+m RUP 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 121 UML và Unified Process 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 122 w1
- UM1 và Unified Process Hai giai Čon chính s9 d:ng UML Elaboration Short Use Case diagrams Analysis Class diagrams Construction Complete Use Case diagrams Design Class diagrams Interactions diagrams State diagrams Activity diagrams Package diagrams Deployment diagrams 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 123 UML và Unified Process Inception Elaboration Construction Transition S= l c use case Mô hình khái ni m Hoàn ch•nh use case Bi3u Č7 hot Č ng Phân tích Phân tích Bi3u Č7 trng thái Bi3u Č7 l p Thi t k Thi t k Bi3u Č7 t=ng tác Bi3u Č7 gói Bi3u Č7 tri3n khai Mã hóa Mã hóa Ki3m th9 Ki3m th9 B c l@p 1 B c l@p 2 H 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 124 w2
- M. hình hoá yêu c8u œ Bi7u ČK ca sM d4ng (4) Nguyn Thanh Bình Khoa Công Ngh Thông Tin Trng i hc Bách khoa, i hc à Nng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 125 N i dung trình bày Ca s9 d:ng Tác nhân Bi3u Č7 ca s9 d:ng Cách xác Čmnh các ca s9 d:ng Sƒp x p các ca s9 d:ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 126 wc
- Ca s9 d:ng (Use case) B c Č4u tiên cka phân tích yêu c4u là xác Čmnh các ca s9 d:ng cka h th ng M t ca sM d4ng là m t t=ng tác gi,a h th ng và môi trng T`p h p các ca s9 d:ng là môtC toàn b h th ng c4n xây d>ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 127 Ca s9 d:ng Ví d:: phát tri>n m@t ph<n m m tho vHn bn Các ca s9 d:ng có th3: Nh;p vHn bn mi S2a vHn bn Čã tKn tLi TLo mMc lMc Chép ČoLn vHn bn 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 128 w4
- Ca s9 d:ng M t ca s9 d:ng t=ng _ng v i m t ch_c n^ng cka h th ng d i góc nhìn cOa ngPi sM d4ng M t ca s9 d:ng có th3 l n ho@c nhl M t ca s9 d:ng ch• ra làm th nào m t m4c tiêu cOa ngPi sM d4ng Č c thla mãn bsi h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 129 Ca s9 d:ng C4n phân bi t các m4c tiêu cka ngi s9 d:ng và các t ng tác cka h v i h th ng M:c tiêu: cái mà ngi s9 d:ng mong Č i T=ng tác: kŒ thu`t cho phép Čáp _ng m:c tiêu Ví d: M:c tiêu: có Č89c m@t vHn bn trình bày ČOp T=ng tác: chPn Č4nh dLng trang, chPn font ch , Č4nh nghRa các ki>u tiêu Č (heading), Th>c t , chúng ta xác Čmnh các m:c tiêu tr c, sau Čó chn t`p h p các t=ng tác Čáp _ng các m:c tiêu Čó 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 130 wh
- Ca s9 d:ng Ví d:: c4n xây d>ng m t h th ng ATM cho phép rút ti+n Có th3 có vài t=ng tác chung trong m t kmch bCn sau: a th• vào Nh`p mã PIN Chn s ti+n rút Khong Čmnh s ti+n rút Ljy th• ra Ljy ti+n Ljy phi u rút ti+n Các t=ng tác trên có là các ca s9 d:ng không ? 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 131 Ca s9 d:ng Câu trC li: không. Ti sao ? Vì chong hn —Nh`p mã PIN“ không Čáp _ng m t m:c tiêu nào cka ngi s9 d:ng. M:c tiêu cka ngi s9 d:ng là —Rút ti+n“, v`y Čó nên là m t ca s9 d:ng. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 132 ww
- Tác nhân (Actor) Tác nhân Čóng vai tròm t ngi s9 d:ng ho@c m t th>c th3 bên ngoài t=ng tác v i h th ng Ví d:: 1 n h# th0ng tính ti n 6 siêu th4 Các tác nhân có th3 là: Khách hàng, Ng8'i bán hàng, Ng8'i qun lð, Kho hàng C4n phân bi t: tác nhân (actor) và ngi s9 d:ng (user) Nhi+u ngi s9 d:ng có th3 t=ng _ng m t tác nhân: nhi u ng8'i bán hàng khác nhau Čóng cùng vai tròČ0i vi h# th0ng M t ngi s9 d:ng có th3 t=ng _ng v i nhi+u tác nhân khác nhau: cùng m@t ng8'i có th> ČKng th'i Čóng hai vai tròlà ng8'i bán hàng và ng8'i qun lð 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 133 Tác nhân Tác nhân không nhjt thi t luôn luôn là con ngi Tác nhân có th3 là môi trng, h th ng khác, th>c th3 bên ngoài t=ng tác v i h th ng Ví d: Kho hàng là có th3 m t c=ss d, li u 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 134 w7
- @c tC ca s9 d:ng @c tC Či3n hình cka m t ca s9 d:ng: Ca s9 d:ng: tên ca s9 d:ng thng bƒt Č4u bsi m t Č ng tv Các tác nhân: danh sách các tác nhân liên quan MôtC: tóm tƒt các x9 lðc4n th>c hi n Ví d: Ca sM d4ng: Mua hàng Các tác nhân: Khách hàng, Ng8'i bán hàng Môt": M t khách hàng sau khi Čã chn các m@t hàng, mang gil hàng Č n qu4y thu ti+n. Ng8'i bán hàng ghi nh`n các m@t hàng, thông báo t(ng s ti+n, thu ti+n và trC ti+n còn li cho khách hàng. Khách hàng mang hàng Či. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 135 @c tC ca s9 d:ng @c tC ca s9 d:ng có th3 thêm: Tham chi u (reference) Č n m:c liên quan trong Č@c tC yêu c4u i+u ki n tr c và Či+u ki n sau khi th>c hi n ca s9 d:ng Ví d: Ca sM d4ng: Mua hàng Các tác nhân: Khách hàng, Ng8'i bán hàng Tham chi u: R1.2, R2.3 Qi#u kin trc: Ngi bán hàng Čã Č^ng nh`p thành công. Qi#u kin sau: Các m@t hàng bán Čã Č c ghi nh`n và Čã ghi nh`n thanh toán ti+n. Môt": M t khách hàng sau khi Čã chn các m@t hàng, mang gil hàng Č n qu4y thu ti+n. Ng8'i bán hàng ghi nh`n các m@t hàng, thông báo t(ng s ti+n, thu ti+n và trC ti+n còn li cho khách hàng. Khách hàng mang hàng Či. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 136 w8
- @c tC ca s9 d:ng Ngoài ra, Č i v i mti ca s9 d:ng ta có th3 xây d>ng m t kmch bCn (scenario) hành Č ng môtC các s> ki n xCy ra Kmch bCn: g7m các s> ki n chính và các s> ki n ngoi l Các s> ki n chia làm hai lu7ng Lu7ng t=ng _ng v i các tác nhân Lu7ng t=ng _ng v i h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 137 @c tC ca s9 d:ng Các s> ki n chính R nh Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 1. M t 7hách hàng Ča hàng Čã chn mua Č n qu4y tính ti+n. 2. Ng8'i bán hàng ghi nh`n 3. Xác Čmnh m@t hàng, hi3n thm tvng m@t hàng. các thông tin và giá m@t hàng. N u m t m@t hàng có s S này Č c hi3n thm. l ng nhi+u h=n m t thì ng8'i bán hàng có th3 nh`p vào m t s . 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 138 wO
- @c tC ca s9 d:ng Các s> ki n chính (ti p) R nh Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 4. Sau khi Čã ghi nh`n tjt 5. Tính và hi3n thm t(ng s cC các m@t hàng, ng8'i bán ti+n. hàng báo hi u k t thúc vi c ghi nh`n hàng. 6. Ng8'i bán hàng thông báo t(ng s ti+n phCi trC cho khách hàng. 7. Khách hàng trC ti+n cho ng8'i bán hàng. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 139 @c tC ca s9 d:ng Các s> ki n chính (ti p) Hành Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 8. Ng8'i bán hàng nh`p s 9. Hi3n thm ti+n dvà in phi u ti+n khách hàng trC. bán hàng 10. Ng8'i bán hàng xác 11. Ghi nh`n phiên bán hàng. nh`n s> trC ti+n, ljy ti+n d trC cho khách hàng và Ča cho khách hàng phi u bán hàng. 12. Khách hàng ri qu4y thu ti+n v i túi hàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 140 70
- @c tC ca s9 d:ng Các s> ki n ph: R nh Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 3. S> xác nh`n m@t hàng không Čúng. Hi3n thm lti. 7. Khách hàng không có Čk ti+n. Ng8'i bán hàng hky bl vi c bán. Lu ð: Čmnh dng Č@c tC các ca s9 d:ng không c4n thi t phCi ch@t ch•. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 141 Ca s9 d:ng Xác Čmnh càng nhi+u ca s9 d:ng m t cách có th3 Không Či vào quá chi ti t, nhnm giCm Č ph_c tp M t môt" ngTn gUn v# mFi ca sM d4ng là Čk, có th3 bV qua ph8n kWch b"n, tham chi u Č n Č?c t" yêu c8u, Či#u kin trc và Či#u kin sau. BCo ČCm rnng các ca s9 d:ng bao quát h t các yêu c4u cka h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 142 71
- Bi3u Č7 ca s9 d:ng Bi3u Č7 ca s9 d:ng môtC quan h gi,a các tác nhân và các ca s9 d:ng cka m t h th ng. Kí hi u Use case Tác nhân K t h p ch• s> tham gia cka tác nhân vào ca s9 d:ng Gi i hn cka h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 143 Bi3u Č7 ca s9 d:ng Ví d: Ghi nh`n Mua hàng Ngi bán hàng TrC hàng Khách hàng Ngi quCn lð Khsi Č ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 144 72
- Bi3u Č7 ca s9 d:ng Các tác nhân có th3 có quan h thva k Ví d: Khách hàng Cá nhân Công ty 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 145 Quan h ms r ng Có th3 xCy ra trng h p: m t ca s9 d:ng t=ng t> v i m t ca s9 d:ng khác, tuy nhiên nó g7m thêm m t s hành Č ng Ví d: Ca sM d4ng: Mua hàng bng th tín dMng Các tác nhân: Khách hàng, Ng8'i bán hàng Môt": M t khách hàng sau khi Čã chn các m@t hàng, mang gil hàng Č n qu4y thu ti+n. Ng8'i bán hàng ghi nh`n các m@t hàng, thông báo t(ng s ti+n. Khách hàng Ča th• vào máy và nh`p mã PIN. Khách hàng nh`n phi u bán hàng và mang hàng Či. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 146 7c
- fuan h ms r ng Ca s9 d:ng này là m t bi n th3 cka ca s9 d:ng —mua hàng“, tuy nhiên thêm vào các hành Č ng liên quan Č n trC ti+n bnng th• Ca s9 d:ng —mua hàng bng th tín dMng“ là m t sE mA r(ng cka ca s9 d:ng —mua hàng“ 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 147 Quan h ms r ng Kí hi u Mua hàng > Mua hàng bnng th• Quan h ms r ng N u m t ca s9 d:ng k t h p v i m t tác nhân, thì tjt cC các ca s9 d:ng ms r ng Č+u k t h p v i tác nhân Čó 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 148 74
- f"an h s9 d:ng Trng h p nhi+u ca s9 d:ng chia sY cùng m(t dãy các hành Č(ng. N u ph4n chung là quan trng và h ng t i m t m:c tiêu rõràng, nhth ta có th3 xây d>ng m t ca s9 d:ng riêng Ví d:: chúng ta mu n chjp nh`n mua hàng tr ti n m@t l c hi n m t dãy các hành Č ng mà có th3 Č c môtC bsi ca s9 d:ng —ghi nh;n các m t hàng“ 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 149 Quan h s9 d:ng @c tC cka ca s9 d:ng —ghi nh;n các m t hàng“ Ca sM d4ng: ghi nh;n các m t hàng Các tác nhân: ngi bán hàng, khách hàng Môt": Khách hàng mang các m@t hàng Č n qu4y tính ti+n. Ng8'i bán hàng ghi nh`n các m@t hàng và thông báo t(ng s ti+n phCi trC. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 150 7h
- fuan h s9 d:ng Kí hi u Mua hàng trC > m t l4n Ghi nh`n > các m@t hàng Mua hàng trC góp Quan h s9 d:ng Ng c v i quan h ms r ng, các ca s9 d:ng trong quan h s9 d:ng không nhjt thi t k t h p v i cùng tác nhân. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 151 Cách xác Čmnh các ca s9 d:ng Ph=ng pháp phlng vjn Khó kh^n, vì hai ngi khác nhau Č c phlng vjn có th3 Ča ra ð ki n khác nhau Ph=ng pháp h i thCo (workshop) T`p h p tjt cC nh,ng ai liên quan Č n h th ng Č3 thCo lu`n: các nhà tin hc và khách hàng (ngi s9 d:ng) Mti ngi Č+u Ča ra ð ki n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 152 76
- Cách xác Čmnh các ca s9 d:ng Cách ti n hành h i thCo Li t kê tjt cC các tác nhân có th3 Li t kê tjt cC các ca s9 d:ng có th3 Phân tích, bi n ch_ng mti ca s9 d:ng bnng cách vi t ra m t môtC Č=n giCn Môhình hóa các ca s9 d:ng và tác nhân 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 153 Cách xác Čmnh các ca s9 d:ng Khuy n khích Không nên c gƒng tìm mi ca s9 d:ng, Trong quá trình phát tri3n các ca s9 d:ng s• l di n d4n N u không th3 bi n ch_ng cho m t ca s9 d:ng Có th3 Čó không phCi là ca s9 d:ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 154 77
- Sƒp x p các ca s9 d:ng Khi tjt cC các ca s9 d:ng Čã Č c xác Čmnh Ti n trình phát tri3n g7m nhi+u b c l@p Mti b c l@p th>c hi n thi t k , mã hóa và ki3m th9 ch• m(t vài ca sM d4ng Làm sao chia các ca s9 d:ng vào các b c l@p? 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 155 Sƒp x p các ca s9 d:ng L@p 1 L@p 2 L@p 3 A B D C Các ca s9 d:ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 156 78
- Sƒp x p các ca s9 d:ng Các ca s9 d:ng nên Č c th>c hi n tr c Các ca s9 d:ng ch_a các nguy c= Các ca s9 d:ng ki n trúc chính Các ca s9 d:ng Čòi hli nghiên c_u m i, công ngh m i Các ca s9 d:ng mà khách hàng quan tâm h=n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 157 Hoàn ch•nh các ca s9 d:ng Các ca s9 d:ng Čã Č c trình bày chi ti t Ch• môtC ngƒn gn các ca s9 d:ng : tên ca s9 d:ng, các tác nhân, môtC ca s9 d:ng Hoàn ch•nh ca s9 d:ng : Thêm vào kmch bCn các lu7ng s> ki n Thêm vào tham chi u Č n Č@c tC yêu c4u Thêm các Či+u ki n tr c và Či+u ki n sau khi ca s9 d:ng xCy ra 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 158 79
- Hoàn ch•nh các ca s9 d:ng Ví d: ca s9 d:ng Ca sM d4ng: Mua hàng Các tác nhân: Khách hàng, Ng8'i bán hàng Môt": M t khách hàng sau khi Čã chn các m@t hàng, mang gil hàng Č n qu4y thu ti+n. Ng8'i bán hàng ghi nh`n các m@t hàng, thông báo t(ng s ti+n, thu ti+n và trC ti+n còn li cho khách hàng. Khách hàng mang hàng Či. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 159 Hoàn ch•nh các ca s9 d:ng Ví d: ca s9 d:ng hoàn ch•nh h=n Ca sM d4ng: Mua hàng Các tác nhân: Khách hàng, Ng8'i bán hàng Tham chi u: R1.2, R2.3 Qi#u kin trc: Ngi bán hàng Čã Č^ng nh`p thành công. Qi#u kin sau: Các m@t hàng bán Čã Č c ghi nh`n và Čã ghi nh`n thanh toán ti+n. Môt": M t khách hàng sau khi Čã chn các m@t hàng, mang gil hàng Č n qu4y thu ti+n. Ng8'i bán hàng ghi nh`n các m@t hàng, thông báo t(ng s ti+n, thu ti+n và trC ti+n còn li cho khách hàng. Khách hàng mang hàng Či. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 160 80
- Hoàn ch•nh các ca s9 d:ng Ví d: ca s9 d:ng hoàn ch•nh h=n (2) Các sE kin chính R nh Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 1. M t 7hách hàng Ča hàng Čã chn mua Č n qu4y tính ti+n. 2. Ng8'i bán hàng ghi nh`n 3. Xác Čmnh m@t hàng, hi3n thm tvng m@t hàng. các thông tin và giá m@t hàng. N u m t m@t hàng có s S này Č c hi3n thm. l ng nhi+u h=n m t thì ng8'i bán hàng có th3 nh`p vào m t s . 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 161 Hoàn ch•nh các ca s9 d:ng Ví d: ca s9 d:ng hoàn ch•nh h=n (3) Các sE kin chính Hành Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 4. Sau khi Čã ghi nh`n tjt 5. Tính và hi3n thm t(ng s cC các m@t hàng, ng8'i bán ti+n. hàng báo hi u k t thúc vi c ghi nh`n hàng. 6. Ng8'i bán hàng thông báo t(ng s ti+n phCi trC cho khách hàng. 7. Khách hàng trC ti+n cho ng8'i bán hàng. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 162 81
- Hoàn ch•nh các ca s9 d:ng Ví d: ca s9 d:ng hoàn ch•nh h=n (4) Các sE kin chính Hành Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 8. Ig8'i bán hàng nh`p s 9. Hi3n thm ti+n dvà in phi u ti+n khách hàng trC. bán hàng 10. Ng8'i bán hàng xác 11. Ghi nh`n phiên bán hàng. nh`n s> trC ti+n, ljy ti+n d trC cho khách hàng và Ča cho khách hàng phi u bán hàng. 12. Khách hàng ri qu4y thu ti+n v i túi hàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 163 Hoàn ch•nh các ca s9 d:ng Ví d: ca s9 d:ng hoàn ch•nh h=n (5) Các sE kin ph4 Hành Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 3. S> xác nh`n m@t hàng không Čúng. Hi3n thm lti. 7. Khách hàng không có Čk ti+n. Ng8'i bán hàng hky bl vi c bán. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 164 82
- Bài t`p 1 Máy rút ti#n ATM có các ch_c n^ng chính nhsau: Cjp phát ti+n cho nh,ng ai có th• ngân hàng (cho phép rút m t s l ng ti+n bsi h th ng thông tin cka ngân hàng) và nh,ng ai có th• VISA (cho phép tv xa bsi h th ng VISA) Cho xem ki3m tra s ti n tài khoCn và bl ti+n vào tài khoCn bnng ti+n m@t ho@c ngân phi u Č i v i nh,ng ai có th• ngân hàng Tjt cC các giao tác Č+u Č c ki3m tra an toàn Ki3m tra mã PIN Mã PIN nh`p sai 3 l4n thì th• s• bm —nu t“ C4n phCi thng xuyên np ti+n vào máy, ljy ngân phi u và các th• bm nu t ra Xác Čmnh các tác nhân, các ca s9 d:ng và v• bi3u Č7 ca s9 d:ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 165 Bài t`p 1 Các tác nhân Ngi có th• ngân hàng (bankcard) Ngi có th• VISA (VISAcard) Ngi v`n hành máy (operator) H th ng VISA (VISA) H th ng thông tin ngân hàng (bank) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 166 83
- Bài t`p 1 Các ca s9 d:ng Rút ti+n v i th• ngân hàng (withdraw by bankcard) Rút ti+n v i th• VISA (withdraw by VISAcard) Ki3m tra mã PIN (identify) Xem s ti+n còn trong tài khoCn (balance) Bl ti+n vào tài khoCn bnng ngân phi u ho@c ti+n m@t (deposit) Np ti+n vào máy (put money) Ljy th• bm nu t trong máy (get cards) Ljy ngân phi u trong máy (get cheques) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 167 Bài t`p 1 withdraw with VISA card VISAcard VISA withdraw with bank card balance bank bankcard deposit > > identify deposit by cheque deposit by cash 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 168 84
- Bài t`p 1 put cash get cards operator get cheques 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 169 Bài t`p 2 Qu"n lðČào t c hi n hky bl. Cu i khóa Čào to, nhân viên chuy3n phi u Čánh giá k t quC hc v+ cho công ty. Ngi quCn lðs• ki3m tra hóa Č=n thanh toán ti+n cka Č=n vm Čào to. Xây d>ng bi3u Č7 ca s9 d:ng. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 170 85
- Bài t`p 3 Qu"n lðbán c m h(p: Công ty XXX có m t h th ng nhà hàng XXX chuyên cung cjp c=m h p ti nhà. Hi n ti các Č=n Č@t hàng Č c th>c hi n bnng Či n thoi Č n các c9a hàng XXX. Công ty ch• có th3 x9 lðm t s có gi i hn các Č=n Č@t hàng và mti khách hàng phCi bi t rõth>c Č=n cung cjp bsi c9a hàng mà h liên lc (có th3 thay Č(i tùy theo c9a hàng). Công ty XXX mu n tin hc hóa ti n trình Č@t hàng / ch bi n / giao hàng. Công ty mu n xây d>ng ph4n m+m quCn lðtv xa các Č=n Č@t hàng, các nhà hàng, các nhân viên. Ph4n m+m cyng cho phép truy c`p xem các loi c=m h p qua internet, mti h p c=m có tên, giá và Cnh. i v i các h p c=m có món ^n nóng, m t khoCng thi gian tv lúc chuŠn bm Č n lúc giao hàng s• Č c gán cho h p c=m, n u khách hàng nh`n h p c=m trd h=n so v i thi gian quy Čmnh thì có th3 yêu c4u trC ti+n lui. Tuy nhiên, Č3 hn ch khC n^ng này, thì vi c Č+ nghm trC lui không Č c th>c hi n qua internet mà khách hành phCi vi t Č=n Č+ nghm và g9i Č n ngi quCn lðcông ty. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 171 Bài t`p 3 Ng c li, Č=n Č@t hàng có th3 th>c hi n bjt k’ lúc nào qua internet. Khách hàng c4n phCi có th• tín d:ng. Khi Č@t hàng, khách hàng c4n phCi cung cjp thông tin: h tên và Čma ch• giao hàng. M t Č=n Č@t hàng có th3 yêu c4u nhi+u h p c=m, loi h p c=m khác nhau và s l ng tvng loi h p c=m. M t khi Čã Č@t hàng, khách hàng có th3 theo dõi Č=n Č@t hàng cka mình. Khi mà Č=n Č@t hàng cha Č c x9 lðthì khách hàng có th3 hky Č=n Č@t hàng. Các nhà hàng XXX ms c9a 24/24h. 3 bCo ČCm ph:c v: trên nhi+u Čma bàn và 24/24h, công ty h p Č7ng nhi+u nhân viên làm vi c bán thi gian, chk y u là sinh viên. Mti nhân viên Č c cjp m t Či n thoi di Č ng Č3 ti n liên lc. Khi c4n báo rnng nhân viên Čó rCnh rti, ch• c4n jn nút trên Či n thoi di Č ng ho@c ng c li jn m t nút khác Č3 thông báo nhân viên Čó b`n. Ngi quCn lðcó th3 xem trng thái cka toàn h th ng thông qua Internet. Ngi quCn lðcó th3 giao nhi m v: cho nhân viên làm vi c s c9a hàng ho@c Či giao hàng. M t nhân viên có th3 thay Č(i Čma Či3m làm vi c ho@c vai trò(làm vi c ti c9a hàng hay Či giao hàng) nhi+u l4n trong m t ngày ph: thu c vào các Č=n Č@t hàng. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 172 86
- Bài t`p 3 Khi Č@t hàng, khách hàng không ch• rl Č@t s c9a hàng nào, mà chính ngi quCn lðs• yêu c4u c9a hàng nào cung cjp và nhân viên nào giao hàng. M:c Čích là Č3 ngi quCn lðČ3 t i u thi gian, khoCng cách, hot Č ng gi,a các cka hàng và các nhân viên. Mti nhân viên giao hàng có ph=ng ti n riêng Č3 Či giao hàng. H=n n,a, khi Či giao hàng nhân viên s• Č c cung cjp thi t bm chuyên d:ng có tích h p GPS, cho phép Čmnh vm chính xác thông qua k t n i v tinh. Thi t bm có m t màn hình cho phép nhân viên xem thông tin các Č=n Č@t hàng mà nhân viên Čó c4n th>c hi n giao hàng, tra bCn Č7 và Čmnh vm các c9a hàng và Čma ch• khách hàng. Nhân viên giao hàng cyng s9 d:ng thi t bm này Č3 thông báo khi nào anh ta th>c hi n Č=n Č@t hàng nào và khi nào giao hàng cho khách hàng. Trong mti c9a hàng có m t nhân viên Čóng vai tròČi+u ph i viên. Ti c9a hàng, ch• có Či+u ph i viên là ngi duy nhjt s9 d:ng ph4n m+m còn các nhân viên khác chuŠn bm các món ^n. i+u ph i viên xem các Č=n Č@t hàng c4n th>c hi n, ch• rl khi nào bƒt Č4u chuŠn bm món ^n cho Č=n Č@t hàng, khi nào k t thúc và khi nào thì giao cho nhân viên giao hàng. Xây d>ng bi3u Č7 ca s9 d:ng, ch• xét các tác nhân là ngi s9 d:ng. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 173 M.hình khái nim (5) Nguyn Thanh Bình Khoa Công Ngh Thông Tin Trng i hc Bách khoa, i hc à Nng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 174 87
- N i dung trình bày Môhình khái ni m Xác Čmnh các khái ni m Xác Čmnh các thu c tính Xác Čmnh các k t h p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 175 Môhình khái ni m Xác Čmnh các —khái ni m“ quan trng trong h th ng Môhình khái ni m (conceptual model) môtC các khái ni m trong các quan h cka chúng UML không cung cjp môhình khái ni m, tuy nhiên cung cjp kí hi u và cú pháp Č3 bi3u didn môhình Čó chính là bi7u ČK lp ™ giai Čon này, môhình khái ni m còn Č c gi bi3u Č7 l p phân tích (analysis class diagram) œ lu ð, khác v i bi3u Č7 l p thi t k (design class diagram) Ngoài ra, môhình khái ni m cyng còn Č c gi là môhình l„nh v>c (domain model) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 176 88
- Môhình khái ni m Môhình khái ni m g7m: Các khái nim cka l„nh v>c nghiên c_u Các thu(c tính và các thao tác cka các khái ni m này Các quan h cka các khái ni m này M t khái ni m là bi3u didn s m_c cao (trvu t ng) v+ m t s> v`t M t khái ni m là m t ph4n t9 cka l„nh v>c nghiên c_u, ch_ không phCi m t ph4n t9 cka ph4n m+m hay h th ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 177 Môhình khái ni m Trong môhình khái ni m, chúng ta s• nƒm bƒt các khái ni m nh`n bi t bsi khách hàng Ví d: các khái ni m Čúng: khái nim gTn li#n vi v0n Č# Thang máy trong h th ng Či+u khi3n thang máy Vé máy bay trong h th ng Č@t vé máy may Q?t hàng trong h th ng mua bán hàng qua mng Ví d: t7i v+ khái ni m: khái nim gTn li#n vi gi"i pháp DanhSachKhachHang œ bCng các khách hàng EventTrigger œ ti n trình th>c hi n duy t h th ng 10 phút m t l4n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 178 89
- Môhình khái ni m Làm sao bi t Č c m t khái ni m là Čúng hay không? Nguyên tƒc: —N u khách hàng không hi7u khái nim, r0t có th7 Čó không ph"i là khái nim“ Môhình khái ni m s• Č c chuy3n d4n sang bi3u Č7 l p thi t k trong giai Čon xây d>ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 179 Xác Čmnh các khái ni m 3 xác Čmnh các khái ni m, d>a vào Č@c tC yêu c4u, mà c: th3 h=n là d>a vào các ca s9 d:ng Ví d:: ca s9 d:ng —mua hàng“ Các khái ni m có th3: KháchHàng, Ng8'iBánHàng, TínhTi n, MuaHàng, M tHàng, 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 180 O0
- Xác Čmnh các khái ni m M t s _ng c9 viên cka khái ni m tv Č@c tC ho@c ca s9 d:ng: Các Č i t ng v`t lð(xeôtô) Các vm trí, Čma Či3m (nhà ga) Các giao tác (thanh toán) Các vai tròcka con ngi (ngi bán) Các h th ng khác s bên ngoài (c=ss d, li u tv xa) Danh tv trvu t ng (s> khát, ^n u ng) Các t( ch_c (Či hc) Các s> ki n (cjp c_u) Nguyên tƒc/chính sách 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 181 Xác Čmnh các khái ni m Cách khác Č3 xác Čmnh các khái ni m Các danh tv và c:m danh tv trong Č@c tC yêu c4u ho@c Č@c tC ca s9 d:ng có th3 là các khái ni m D>a vào hi3u bi t và kinh nghi m loi bl các danh tv và c:m danh tv không là các khái ni m Ví d:: d>a vào kmch bCn ca s9 d:ng —mua hàng“ Gch chân các danh tv và c:m danh tv 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 182 O1
- ac Čmnh các khái ni m Ví d: R nh Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 1. M t 7hách hàng Ča hàng Čã chn mua Č n qu4y tính ti+n. 2. Ng8'i bán hàng ghi nh`n 3. Xác Čmnh m@t hàng, hi3n thm tvng m@t hàng. các thông tin và giá m@t hàng. N u m t m@t hàng có s S này Č c hi3n thm. l ng nhi+u h=n m t thì ng8'i bán hàng có th3 nh`p vào m t s . 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 183 Xác Čmnh các khái ni m Ví d: Hành Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 4. Sau khi Čã ghi nh`n tjt 5. Tính và hi3n thm t(ng s cC các m@t hàng, ng8'i bán ti+n. hàng báo hi u k t thúc vi c ghi nh`n hàng. 6. Ng8'i bán hàng thông báo t(ng s ti+n phCi trC cho khách hàng. 7. Khách hàng trC ti+n cho ng8'i bán hàng. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 184 O2
- ac &mnh các khái ni m Ví d: R nh Č(ng cOa tác nhân Hành Č(ng cOa h thng 8. Ig8'i bán hàng nh`p s 9. Hi3n thm ti+n dvà in phi u ti+n khách hàng trC. bán hàng 10. Ng8'i bán hàng xác 11. Ghi nh`n phiên bán hàng. nh`n s> trC ti+n, ljy ti+n d trC cho khách hàng và Ča cho khách hàng phi u bán hàng. 12. Khách hàng ri qu4y thu ti+n v i túi hàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 185 Xác Čmnh các khái ni m Phân bi t gi,a khái ni m (concept) và thu c tính (attribut) N u m t ph4n t9 cka l„nh v>c nghiên c_u không là m t con s ho@c m t chuti kí t> thì có th3 Čó là m t khái ni m Ví d:: C4n xây d>ng ph4n m+m quCn lðcác chuy n bay. Yích cka m t chuy n bay là thu c tính cka m t chuy n bay hay là m t khái ni m khác ? TrC li: Čích m t chuy n bay là m t sân bay, không phCi là m t con s hay v^n bCn, Čó là m t khái ni m 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 186 Oc
- ac Čmnh các khái ni m L p —MôTC“ L p MôTC là l p ch_a thông tin môtC các Č i t ng khác Ví d:: L p M@tHàng ch_a các thông tin v+ M@t Hàng M@tHàng mãMH tênMH: text giá s Xêri màuSƒc Ph=ng án 1 (cha t t) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 187 Xác Čmnh các khái ni m L p —MôTC“ M@tHàng MôTCM@tHàng c môtC * 1 mãMH s Xêri tênMH: text màuSƒc giá Ph=ng án 2 (t t h=n) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 188 O4
- ac &mnh các khái ni m L p —MôTC“ Khi nào s9 d:ng l p —MôTC“ Khi c4n giCm b t s> dthva, trùng l@p thông tin Khi c4n môtC v+ Č i t ng Č c l`p v i các Č i t ng c: th3 Khi c4n c4n duy trì thông tin v+ Č i t ng cho dù các Č i t ng c: th3 bm xóa 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 189 Xác Čmnh các khái ni m L p —MôTC“ Ví d:: trong l„nh v>c hàng không, c4n môtC quan h gi,a các chuy n bay và các sân bay Chuy nBay SânBay Bay Č n 1 ngày * tên gi s Hi u Ph=ng án 1 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 190 Oh
- ac &mnh các khái ni m L p —MôTC“ MôTCChuy nBay SânBay Bay Č n * 1 tên s Hi u 1 * Chuy nBay Ph=ng án 2 ngày gi 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 191 Bi3u didn khái ni m S9 d:ng kí hi u cka bi3u Č7 l p MôtCM@tHàng Khái ni m Các thu c tính Các thao tác (cha xét Č n s giai Čon này) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 192 Ow
- Thu c tính Các thu c tính (attribut) cka m t khái ni m bi3u didn d, li u c4n thi t cho các th3 hi n (instance) cka khái ni m Ví d: MôtCM@tHàng Khái ni m mã Các thu c tính tên: text Ki3u (không bƒt bu c) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 193 Thu c tính M t thu c tính ch• Či di n cho các d, li u liên quan Č n khái ni m sA h5u thu c tính Čó Ví d: NgiBánHàng tên Sai s Qu4y NgiBánHàng Qu4y úng tên s 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 194 O7
- Thu c tính Cách xác Čmnh các thu c tính Các con s và chuti kí t> là các thu c tính N u m t tính chjt cka m t khái ni m không th3 làm Č c Či+u gì thì rjt có th3 Čó là thu c tính N u nghi ng m t thu c tính là khái ni m, thì Č=n giCn hãy coi Čó là khái ni m Ví d:: l8Zng là thu c tính hay khái ni m so v i khái ni m công nhân ? N u nghi ng Čó là khái ni m thì coi nhl8Zng và công nhân là hai khái ni m tách ri 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 195 Thao tác Khái ni m có th3 có các thao tác (operation) Thao tác cka khái ni m chính là khC n^ng th>c hi n cka m t th3 hi n cka khái ni m Ví d: M@tHàngBán Khái ni m ngày Các thu c tính giBƒt4u: Time t(ngTi+n(): Integer Thao tác 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 196 O8
- Thao tác ™ giai Čon elaboration, môhình khái ni m có th3 không nh0t thi t ph"i môt" các thao tác cka khái ni m Giai Čon construction s• th>c hi n công vi c này m t cách chi ti t và Č4y Čk 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 197 K t h p K t hp (association) bi3u didn quan h gi,a các th3 hi n cka các khái ni m Ví d:: k t h p ch\a gi,a khái ni m c2a hàng và khái ni m m t hàng Kí hi u C9aHàng Ch_a > M@tHàng K t h p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 198 OO
- K t h p Có th3 t7n ti k t h p cka nhi+u h=n hai khái ni m Ví d: Profession function Person work employ Company 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 199 K t h p B(i s (multiplicity) cka vai tròch• ra s th3 hi n có th3 cka quan h tham gia vào quan h Các b i s có th3 1: ch• Čúng m t 1 *: tv m t Č n nhi+u *: tv 0 Č n nhi+u m n: tv m Č n n Ví d: 1 * C9aHàng Ch_a > M@tHàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 200 100
- Hn ch k t h p (qualificator) GiCm s th3 hi n tham gia vào m t k t h p Kí hi u A key B qualificator Mti th3 hi n A v i giá trm 7ey xác Čmnh m t t`p con các th3 hi n B tham gia vào k t h p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 201 Hn ch k t h p (qualificator) Ví d: Phân bi t các sinh viên hc ti m t Či hc d>a vào mã s sinh viên iHc No sinh viên SinhViên Phân bi t các m@t hàng thu c vào m t danh m:c m@t hàng d>a vào mã s m@t hàng DanhM:cM@tHàng ID M@tHàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 202 101
- Chuyên bi t hóa M t khái ni m có th3 v+ c=bCn gi ng v i m t khái ni m khác, ch• có m t vài s> khác nhau trên m t s tính chjt (thu c tính, thao tác, các k t h p) Khái ni m th_ nhjt Č c gi là chuyên bit hóa (specialization) cka khái ni m th_ hai Khái ni m th_ nhjt Č c gi là khái ni m chuyên bi t hóa (specialized concept), khái ni m th_ hai Č c gi là khái ni m chung (general concept) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 203 Chuyên bi t hóa Kí hi u general concept specialized concept specialized concept 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 204 102
- Thva k Khái ni m chuyên bi t hóa thda k (inheritance) tjt cC các tính chjt cka cka khái ni m chung. Các tính chjt này bao g7m: Các thu c tính Các thao tác Các k t h p v i khái ni m khác 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 205 Thva k Ví d: ThanhToán 1 thanh toán > 1 PhiênBánHàng t(ng: Integer ThanhToánBnngTi+nM@t ThanhToánBnngTh• Các khái ni m —ThanhToánBnngTi+nM@t“ và —ThanhToánBnngTh•“ Č+u có thu c tính —t(ng“ và k t h p —thanh toán“ v i khái ni m —PhiênBánHàng“ 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 206 103
- Khái ni m trvu t ng T=ng t> nhl p, khái ni m trvu t ng không có các th3 hi n Khái ni m trvu t ng ThanhToán 1 thanh toán > 1 PhiênBánHàng Č c vi t in nghiêng t(ng: Integer ThanhToánBnngTi+nM@t ThanhToánBnngTh• Lu ð, trong tài li u vi t tay có th3 vi t {abstract} d i tên khái ni m trvu t ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 207 Quan h h p thành và quan h k t t`p Quan h hp thành (composition) và quan h k t t>p (agregation) là hai k t hp Č?c bit ch• sE sA hMu Quan h h p thành: m t khái ni m thành ph4n ch• thu c vào m t khái ni m toàn ph4n ToànPh4n M tPh4n Quan h k t t`p: m t khái ni m thành ph4n có th3 thu c vào nhi+u khái ni m toàn ph4n ToànPh4n M tPh4n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 208 104
- Quan h h p thành và quan h k t t`p Ví d: 3 1 Point Triangle Circle 1 Style 1 radius color isFilled M t th3 hi n cka —Point“ không th3 Č7ng thi thu c vào m t th3 hi n cka —Triangle“ và m t th3 hi n cka —Circle“ 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 209 Quan h h p thành và quan h k t t`p Quan h h p thành nh0n m<nh sE sA h5u: n u khái ni m toàn ph4n bm hky bl thì khái ni m thành ph4n cyng bm hky bl theo Trong trng h p, the tE cka các khái ni m thành ph4n là quan trng, thì thêm vào k t h p Či+u ki n {ordered} Ví d: {ordered} Point Polygon 3 * 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 210 105
- Khái ni m k t h p Có th3 môtC các tính ch0t cka m t k t h p gi,a hai khái ni m bsi m t khái nim k t hp (association concept) Ví d: work employ Person 1 * * Company Employment Khái ni m k t h p begin, end: Date 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 211 Bài t`p 1 Xây d>ng môhình khái ni m cka h th ng/ph4n m+m bán hàng ti siêu thm Ph4n m+m bán hàng s9 d:ng ti siêu thm nhnm giúp ghi nh`n hot Č ng bán hàng, x9 lðcác thanh toán v i khách hàng. Ph4n m+m Č c s9 d:ng bsi ngi bán hàng và Č c quCn lðbsi ngi quCn lðsiêu thm. Ph4n m+m nhnm t> Č ng hóa công vi c cka ngi bán hàng ti qu4y thu ti+n. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 212 106
- Bài t`p 1 1 MatHang * DongHang * 1 MoTaMatHang 1 * * * 1 1 1 1 * 1 * 1 PhienBanHang CuaHang DanhMucMatHang 1 1 * 1 1 * 1 1 1 * HeThongBanHang 1 1 QuayTinhTien 1 ThanhToan KháchHàng 1 1 1 NguoiQuanLy NgiBán NhânViên 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 213 Bài t`p 2 Qu"n lðČào t c hi n hky bl. Cu i khóa Čào to, nhân viên chuy3n phi u Čánh giá k t quC hc v+ cho công ty. Ngi quCn lðs• ki3m tra hóa Č=n thanh toán ti+n cka Č=n vm Čào to. Xây d>ng bi3u môhình khái ni m. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 214 107
- Bài t`p 3 Qu"n lðbán c m h(p: Công ty XXX có m t h th ng nhà hàng XXX chuyên cung cjp c=m h p ti nhà. Hi n ti các Č=n Č@t hàng Č c th>c hi n bnng Či n thoi Č n các c9a hàng XXX. Công ty ch• có th3 x9 lðm t s có gi i hn các Č=n Č@t hàng và mti khách hàng phCi bi t rõth>c Č=n cung cjp bsi c9a hàng mà h liên lc (có th3 thay Č(i tùy theo c9a hàng). Công ty XXX mu n tin hc hóa ti n trình Č@t hàng / ch bi n / giao hàng. Nh vào ph4n m+m Čó, công ty mu n quCn lðtv xa các Č=n Č@t hàng, các nhà hàng, các nhân viên. Ph4n m+m cyng cho phép truy c`p xem các loi c=m h p qua internet, mti h p c=m có tên, giá và Cnh. i v i các h p c=m có món ^n nóng, m t khoCng thi gian tv lúc chuŠn bm Č n lúc giao hàng s• Č c gán cho h p c=m, n u khách hàng nh`n h p c=m trd h=n so v i thi gian quy Čmnh thì có th3 yêu c4u trC ti+n lui. Tuy nhiên, Č3 hn ch khC n^ng này, thì vi c Č+ nghm trC lui không Č c th>c hi n qua internet mà khách hành phCi vi t Č=n Č+ nghm và g9i Č n ngi quCn lðcông ty. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 215 Bài t`p 3 Ng c li, Č=n Č@t hàng có th3 th>c hi n bjt k’ lúc nào qua internet. Khách hàng c4n phCi có th• tín d:ng. Khi Č@t hàng, khách hàng c4n phCi cung cjp thông tin: h tên và Čma ch• giao hàng. M t Č=n Č@t hàng có th3 yêu c4u nhi+u h p c=m loi h p c=m khác nhau và s l ng tvng loi h p c=m. M t khi Čã Č@t hàng, khách hàng có th3 theo dõi Č=n Č@t hàng cka mình. Khi mà Č=n Č@t hàng cha Č c x9 lðthì khách hàng có th3 hky Č=n Č@t hàng. Các nhà hàng XXX ms c9a 24/24h. 3 bCo ČCm ph:c v: trên nhi+u Čma bàn và 24/24h, công ty h p Č7ng nhi+u nhân viên làm vi c bán thi gian, chk y u là sinh viên. Mti nhân viên Č c cjp m t Či n thoi di Č ng Č3 ti n liên lc. Khi c4n báo rnng nhân viên Čó rCnh rti, ch• c4n jn nút trên Či n thoi di Č ng ho@c ng c li jn m t nút khác Č3 thông báo nhân viên Čó b`n. Ngi quCn lðcó th3 xem trng thái cka toàn h th ng thông qua Internet. Ngi quCn lðcó th3 giao nhi m v: cho nhân viên làm vi c s c9a hàng ho@c Či giao hàng. M t nhân viên có th3 thay Č(i Čma Či3m làm vi c ho@c vai trò(làm vi c ti c9a hàng hay Či giao hàng) nhi+u l4n trong m t ngày ph: thu c vào các Č=n Č@t hàng. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 216 108
- Bài t`p 3 Khi Č@t hàng, khách hàng không ch• rl Č@t s c9a hàng nào, mà chính ngi quCn lðs• yêu c4u c9a hàng nào cung cjp và nhân viên nào giao hàng. M:c Čích là Č3 ngi quCn lðČ3 t i u thi gian, khoCng cách, hot Č ng gi,a các cka hàng và các nhân viên. Mti nhân viên giao hàng có ph=ng ti n riêng Č3 Či giao hàng. H=n n,a, khi Či giao hàng nhân viên s• Č c cung cjp thi t bm chuyên d:ng có tích h p GPS, cho phép Čmnh vm chính xác thông qua k t n i v tinh. Thi t bm có m t màn hình cho phép nhân viên xem thông tin các Č=n Č@t hàng mà nhân viên Čó c4n th>c hi n giao hàng, tra bCn Č7 và Čmnh vm các c9a hàng và Čma ch• khách hàng. Nhân viên giao hàng cyng s9 d:ng thi t bm này Č3 thông báo khi nào anh ta th>c hi n Č=n Č@t hàng nào và khi nào giao hàng cho khách hàng. Trong mti c9a hàng có m t nhân viên Čóng vai tròČi+u ph i viên. Ti c9a hàng, ch• có Či+u ph i viên là ngi duy nhjt s9 d:ng ph4n m+m còn các nhân viên khác chuŠn bm các món ^n. i+u ph i viên xem các Č=n Č@t hàng c4n th>c hi n, ch• rl khi nào bƒt Č4u chuŠn bm món ^n cho Č=n Č@t hàng, khi nào k t thúc và khi nào thì giao cho nhân viên giao hàng. Xây d>ng môhình khái ni m. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 217 Bi7u ČK ho<t Č(ng (6) Nguyn Thanh Bình Khoa Công Ngh Thông Tin Trng i hc Bách khoa, i hc à Nng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 218 109
- Bi3u Č7 hot Č ng Ph=ng pháp phân tích và thi t k truy+n th ng Bi3u Č7 lu7ng d, li u (DFD œ Data-Flow Diagram) Ví d: Xem thôngtin Xét n6ngl>c Sinh viên 86ngkð mônhc sinh viên Mônhc 89nČ6ngkð Sinh viên 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 219 Bi3u Č7 hot Č ng Ph=ng pháp phân tích và thi t k HT Bi3u Č7 hot Č ng Xem thôngtin > mônhc 89nČ6ngkð 86ngkð > Sinh viên > Mônhc Xét n6ngl>c sinh viên 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 220 110
- Bi3u Č7 hot Č ng Bi7u ČK ho c hi n Ph4 thu(c có th3 gi,a các hot Č ng này M t hot Č ng t=ng _ng v i m t công vi c s m_c trvu t ng cao có m:c tiêu xác Čmnh 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 221 Bi3u Č7 hot Č ng Các ho ng môhình khái ni m D>a vào bi3u Č7 hot Č ng các thao tác s• Č c thêm vào môhình khái ni m 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 222 111
- Bi3u Č7 hot Č ng Kí hi u cka các hot Č ng Bƒt Č4u activity 1 Hot Č ng Chuy3n ti p: activity 2 ch• activity 2 bƒt Č4u khi activity 1 k t thúc activity n K t thúc 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 223 Bi3u Č7 hot Č ng Ví d: các hot Č ng X9 lðhóa Č=n Hot Č ng @t hàng ^ng nh`p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 224 112
- Bi3u Č7 hot Č ng 7ng b hóa các hot Č ng activity 1 activity 2 activity n activity 1‘ activity n‘ Thanh Č7ng b ch• ra rnng các activity 1‘, , n‘ ch• bƒt Č4u khi tjt cC activity 1, , n k t thúc Các activity 1‘, , n‘ (cyng nh1, , n) có th3 th>c hi n trong b0t ce the tE nào. Ho@c các activity này có th3 th>c hiên ČKng thPi. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 225 Bi3u Č7 hot Č ng 7ng b hóa có Či+u ki n activity 1 activity 2 activity n [condition] activity 1‘ activity n‘ Ch• ra rnng condition phCi Č c Čánh giá mti khi m t trong các activity 1, , n k t thúc các activity 1‘, , n‘ ch• bƒt Č4u khi condition là Čúng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 226 113
- Bi3u Č7 hot Č ng Quy t Čmnh Ch• ra rnng cond. n phCi Čúng activity 0 tr c khi bƒt Č4u activity n [cond. 1] [cond. 2] [cond. n] activity 1 activity 2 activity n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 227 Bi3u Č7 hot Č ng Quy t Čmnh k t h p: trong trng h p n u có nhi+u quy t Čmnh Či li+n nhau, thì c4n phCi bi3u didn bnng hot Č ng riêng Quy t Čmnh th_ nhjt activity 0 [cond. 1] [cond. 2] Hot Č ng bi3u didn activity 1 [cond. 3] quy t Čmnh th_ hai [cond. 4] activity 2 Quy t Čmnh th_ ba [cond. 5] [cond. 6] 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 228 114
- Bi3u Č7 hot Č ng Ví d: Chn Čma Či3m L`p d> án ju th4u d> án [không chjp nh`n] [chjp nh`n] Xây d>ng thk công Xây d>ng ht tr máy móc Nghi m thu 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 229 Bi3u Č7 hot Č ng Hành lang (swimlane): dùng Č3 phân lu7ng các hot Č ng liên quan Č n các tác nhân ho@c h th ng Khách hàng Ngi bán hàng Dmch v: ki3m duy t H th ng Thanh toán bnng th• Nh`n th• Nh`p mã Ki3m duy t Trv vào th• 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 230 115
- Bi3u Č7 hot Č ng Bài t`p: Máy rút ti+n ATM MôtC m t máy ATM. Các ch_c n^ng chính nhsau: Cjp phát ti+n cho nh,ng ai có th• ngân hàng (cho phép rút m t s l ng ti+n bsi h th ng thông tin cka ngân hàng) và nh,ng ai có th• VISA (cho phép tv xa bsi h th ng VISA) Cho xem ki3m tra s ti n tài khoCn và bl ti+n vào tài khoCn bnng ti+n m@t ho@c ngân phi u Č i v i nh,ng ai có th• ngân hàng Tjt cC các giao tác Č+u Č c ki3m tra an toàn Ki3m tra mã PIN Mã PIN nh`p sai 3 l4n thì th• s• bm —nu t“ C4n phCi thng xuyên np ti+n vào máy, ljy ngân phi u và các th• bm nu t ra 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 231 Bi3u Č7 hot Č ng Bài t`p MôtC vi c rút ti+n v i m t th• VISA bnng bi3u Č7 hot Č ng. Th• có th3 là không h p l . N u th• h p l , khách hàng có th3 nh`p mã PIN. Th• s• bm nu t sau ba l4n nh`p không thành công. H th ng ngân hàng cho phép rút m t s l ng ti+n t i Ča ho@c tv ch i vi c rút ti+n. M t th• không Č c ljy li bsi khách hàng sau khi rút s• bm nu t. Ti+n m@t không ljy bsi khách hàng s• bm máy thu h7i li. Phi u xác nh`n vi c rút ti+n luôn Č c in trong khi khách hàng ch ljy ti+n. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 232 116
- Bi7u ČK tr<ng thái (7) Nguyn Thanh Bình Khoa Công Ngh Thông Tin Trng i hc Bách khoa, i hc à Nng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 233 Bi3u Č7 trng thái Bi3u Č7 trng thái (state diagram) môtC hành vi cka m t th3 hi n cka m t khái ni m (hay hành vi cka m t Č i t ng) Bi3u Č7 trng thái bao g7m: Các tr<ng thái cka m t th3 hi n (Č i t ng) Các chuy7n ti p cho phép chuy3n tv trng thái này sang trng thái khác Các sE kin cho phép v t qua các chuy3n ti p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 234 117
- Trng thái M t tr c hi n các hot Č ng và ch Č i các s> ki n Kí hi u tên Trng thái 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 235 Chuy3n ti p Các chuy7n ti p (transition) gƒn li+n v i các hành Č ng kích hot bsi các s> ki n Có hai loi chuy3n ti p Chuy7n ti p trong (interne transition) m t trng thái, cho phép trC li m t s> ki n mà không ri trng thái Čó. Chuy7n ti p gi5a các tr chuy3n trng thái. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 236 118
- Chuy3n ti p Ví d:: các trng thái cka m t máy Či+u hòa LàmLnh Chuy3n ti p trong HNhi t /x9Lð() Chuy3n ti p ngoài nhjnNútLnh LàmLnh Ssi•m nhjnNút•m 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 237 Ví d: MôtC các trng thái cka khái ni m —máy ATM“ ČaTh•Vào khsi ng i Hot Č ng tƒt k tThúc Trng thái bƒt Č4u S> ki n Trng thái k t thúc 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 238 119
- S> ki n M t chuy3n ti p có dng t(ng quát nhsau: S>Ki n [i+uKi n] / Hành ng —S>Ki n“ là tên s> ki n d“n Č n s> v t qua m t chuy3n ti p —i+uKi n“ là m t bi3u th_c logic phCi Čúng Č3 có th3 v t qua m t chuy3n ti p —Hành ng“ Čmnh ngh„a m t thao tác Č c th>c hi n khi v t qua chuy3n ti p. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 239 S> ki n Ví d:: các trng thái cka —bóng Čèn“ B`tCôngTƒc [ŸCƒmãN i] / b`tSáng() KhôngSáng Sáng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 240 120
- S> ki n Č@c bi t Có ba sE kin Č?c bit dành cho chuy3n ti p trong m t trng thái entry và exit cho phép môtC các hot Č ng c4n phCi th>c hi n lúc vào ho@c lúc ra trng thái do Č@c tC m t hot Č ng c4n phCi Č c th>c hi n khi A trong trng thái Lu ð: khi các chuy3n ti p trong có m t trong ba s> ki n trên thì chúng không th3 có các bi3u th_c Či+u ki n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 241 S> ki n Č@c bi t Ví d: Nh`pM`tKhŠu entry / không hi3n thm các kí t> nh`p vào exit / hi3n thm các kí t> nh`p vào do/ quCn lðnh`p vào cka ngi s9 d:ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 242 121
- Ví d: bi3u Č7 trng thái QuCn lði61Dcrj /chooseFirstProduct [notAllControled] [allControled and /chooseNextProduct Control allProductsAvailable] Delivery do / controlProduct() do / deliver() [allControled and allProductsNotAvailable] livered ReceptionProduct [allProductsAvailable] W aiting Delivered ReceptionProduct [allProductsNotAvailable] 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 243 Trng thái ph_c h p Nhi+u trng thái và chuy3n ti p n i các trng thái này có th3 nhóm li to nên m t tr<ng thái phec hp (composite state) M t trng thái ph_c h p ch_a m t trng thái Č4u Ví d: 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 244 122
- Trng thái ph_c h p Active /chooseFirstProduct [notAllControled] [allControled and /chooseFirstProduct Control allAvailable] Delivery do / controlProduct() do / deliver() [allControled and allProductsNotAvailable] livered ReceptionProduct [allProductsNotAvailable] ReceptionProduct [allAvailable] W aiting cancel Delivered Cancel 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 245 Trng thái cnh tranh Các tr<ng thái c<nh tranh (concurent state) t7n ti Č7ng thi bên trong m t trng thái ph_c h p Ví d:: x9 lðČ7ng thi —order“ và —payment“ W aiting Control Delivery Verification Payment 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 246 123
- Trng thái lmch s9 ôi khi c4n ghi nh li trng thái cu i cùng khi Či ra khli m t trng thái ph_c h p, ta s9 d:ng tr<ng thái lWch sM (history state) Ví d: Trng thái lmch s9 Ho<tQ(ng b`t H Tƒt nhjnNútLnh tƒt LàmLnh Ssi•m nhjnNút•m 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 247 Ví d: Hãy môtC bi3u Č7 trng thái cka các khái ni m sau: Hóa Č=n H th ng bán hàng (ph4n m+m bán hàng s siêu thm) Thang máy 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 248 124
- Ví d: H.a Č=n làmHóa=n thanhToán ChaThanhToán ãThanhToán 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 249 Ví d: H th ng bán hàng Nh`p m@t hàng ti p theo Khánh Ča hàng Č n qu4y tính ti+n Nh`p m@t hàng ChBánHàng Nh`pM@tHàng Thanh toán K t thúc nh`p ThanhToán 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 250 125
- Ví d: Thang máy Lên(t)[t>t4ngHi nTi và t ≤t4ngCaoNhjt] iLên [t=t4ngYêuC4u] Dvng Xu ng(t)[t ng bi3u Č7 trng thái môtC các trng thái cka xeh=i c4n s9a ch,a. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 252 126
- Bài t`p 2 MôtC các trng thái cka m t cun sách trong thvin Khi cu n sách Č c nh`p vào thvi n, n u cu n sách Čó là bCn duy nhjt thì nó ch• Č c Čc ti ch(, n u có nhi+u bCn cka cu n sách Čó thì nó có th3 dùng Č3 cho m n. Th`m chí có nhi+u bCn cka cu n sách, ngi thk thcó quy+n thay Č(i các bCn Čó thành loi tài li u ch• Č c Čc ti ch(. N u m t cu n sách Č c cho m n m t thi gian xác Čmnh mà nó không Č c trC li thì coi nh là bm mjt và sau Čó 1 n^m thì bm xóa ra khli CSDL. Tuy nhiên, n u sau Čó tìm thjy thì nó li sn sàng Č3 cho m n. Trong trng h p cu n sách quá cy và hhlng thì nó s• bm loi bl. Cu n sách có th3 Č c thay th cu n m i ho@c bm xóa khli CSDL. Không th3 Č@t tr c sách mà hi n ti không có trong thvi n. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 253 Bi3u Č7 l p Nhƒc li: giai Čon elaboration Čã xây d>ng môhình khái ni m hay còn gi là bi3u Č7 l p phân tích Giai Čon construction xây d>ng bi7u ČK lp (class diagram) chi ti t hay còn gi là bi3u Č7 l p thi t k (design class diagram) Bi3u Č7 l p nhth là m t b c chi ti t hóa môhình khái ni m 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 254 127
- Bi7u ČK lp (8) Nguyn Thanh Bình Khoa Công Ngh Thông Tin Trng i hc Bách khoa, i hc à Nng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 255 Bi3u Č7 l p Bi3u Č7 l p Čmnh ngh„a: Các lp (class) Các thu(c tính (attribut) cka l p: các bi n và ki3u cka chúng Các thao tác (operation) cka l p: các ph=ng th_c (method), các tham Č i và có th3 giá trm trC v+ Các quan h gi,a các l p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 256 128
- Bi3u Č7 l p Bi3u Č7 l p có cùng quy tƒc cú pháp v i môhình khái ni m Th>c ra, môhình khái ni m s9 d:ng các cú pháp cka bi3u Č7 l p trong UML T0t c" các kí hiu và quy tTc (Čã trình bày) Či vi môhình khái nim Č#u Čc sM d4ng Č7 xây dEng bi7u ČK lp Bi3u Č7 l p Č c xây d>ng d>a trên môhình khái ni m Các lp có th3 chk y u là các khái nim ho@c các thành ph8n khác Bi3u Č7 l p s• là n+n tCng cho b c mã hóa 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 257 Bi3u Č7 l p i v i bi3u Č7 l p, mti thu c tính hay mti ph=ng th_c có th3 có thêm m_c khC ki n œ khC n^ng nhìn thjy (visibility) Kí hi u —œ“ mec riêng (priviate), thu c tính hay ph=ng th_c ch• Č c nhìn thjy bsi Č i t ng cka l p Čó —#“ mec b"o v (protected), thu c tính hay ph=ng th_c ch• Č c nhìn thjy bsi Č i t ng cka l p Čó và Č i t ng cka các l p thva k l p Čó —+“ mec chung (public), thu c tính hay ph=ng th_c ch• Č c nhìn thjy bsi Č i t ng cka tjt cC các l p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 258 129
- Bi3u Č7 l p Ví d: Tên l p Shape Thu c tính J origin : Point n setOrigin(p : Point) Ph=ng th_c n getOrigin() : Point) n move(p : Point) n resize(s : Scale) n display() m pointInShape(p : Point) : Boolean 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 259 Bi3u Č7 l p Thu c tính d“n xujt (derived attribut) là các thu c tính cka bi3u Č7 l p mà có th3 suy ra tv các thu c tính khác. Kí hi u: thu c tính d“n xujt bƒt Č4u bsi —o“, m t ràng bu c có th3 Či kèm Č3 giCi thích s> d“n xujt Ví d: Person Ràng bu c name Thu c tính d“n xujt birthDate {age = CurrentDateœ birthDate} o age 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 260 130
- Bi3u Č7 l p Các quan h gi,a các l p Quan h k t h p (association) Quan h chuyên bi t hóa/t(ng quát hóa (specialization/generalization) Quan h h p thành (composition) Quan h k t t`p (agregation) Quan h ph: thu c (dependence) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 261 Bi3u Č7 l p Quan h k t h p (association) Quan h k t h p 1 * Qu4yHàng Ch_a > M@tHàng Quan h chuyên bi t hóa/t(ng quát hóa (specialization/generalization) NhânViên Quan h t(ng quát hóa NgiBánHàng NgiQuCnLð 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 262 131
- Bi3u Č7 l p Quan h k t t`p (agregation) Quan h 0 * Company * Person Quan h h p thành (composition) Quan h DanhM:cM@tHàng 1 * M@tHàng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 263 Bi3u Č7 l p Quan h ph: thu c (dependence): môtC m t l p ph4 thu(c vào l p khác Ví d: Quan h ph: th c Circle Point center : Point 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 264 132
- Bi3u Č7 l p Ví d:: chuy7n ČGi môhình khái nim thành bi7u ČK lp GiC s9 môhình khái ni m ThanhToán 1 thanh toán > 1 PhiênBánHàng ThanhToánBnngTi+nM@t ThanhToánBnngTh• 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 265 Bi3u Č7 l p Chi ti t các thu c tính ThanhToán 1 thanh toán > 1 PhiênBánHàng t(ng : Integer ThanhToánBnngTi+nM@t ThanhToánBnngTh• 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 266 133
- Bi3u Č7 l p Chi ti t các ph=ng th_c ThanhToán 1 thanh toán > 1 PhiênBánHàng t(ng : Integer tínhT(ng() : Integer ThanhToánBnngTi+nM@t ThanhToánBnngTh• nh`nTi+n() trvVàoTh•() 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 267 Bi3u Č7 l p Xác Čmnh các m_c khC ki n ThanhToán 1 thanh toán > 1 PhiênBánHàng m t(ng : Integer n tínhT(ng() : Integer ThanhToánBnngTi+nM@t ThanhToánBnngTh• n nh`nTi+n() n trvVàoTh•() 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 268 134
- Bi3u Č7 l p Bài t`p 1: Trung tâm Čào to tin hc C4n xây d>ng ph4n m+m quCn lðČào to s m t trung tâm tin hc tnhân. M t chuyên Č+/môn hc Č c môtC bsi m t s thông tin nhtên, thi l ng, Mti chuyên Č+ có th3 Č c ms nhi+u khóa trong m t n^m. Mti khóa mang m t s thông tin nhngày bƒt Č4u, giá, M t khóa hc thng Č c dy bsi nhi+u giáo viên, trong Čó có m t giáo viên chmu trách nhi m chính. Mti giáo viên dy nhi+u khóa trong m t n^m. Ph4n m+m c4n ghi nh`n s gi dy mti giáo viên. Mti giáo viên có m t vài thông tin cá nhân, nhtên, Čma ch•, Mti khóa hc có m t s hc viên. Hc viên g7m hai loi: các hc viên t> do và các hc viên là nhân viên các công ty Č i tác. Mti hc viên có m t s thông tin cá nhân, nhtên, Čma ch•, N u hc viên là nhân viên các công ty Č i tác c4n ghi nh`n thêm tên và Čma ch• công ty. Ph4n m+m c4n quCn lðriêng r• (Č@c bi t là vi c thu ti+n) cka hai loi hc viên trên. Xây d>ng bi3u Č7 l p. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 269 Bi3u Č7 l p Bài t`p 2: Công ty XXX có m t h th ng nhà hàng XXX chuyên cung cjp c=m h p ti nhà. Chi ti t môhình khái ni m Čã xây d>ng bnng cách thêm các thu c tính 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 270 135
- Bi7u ČK t ng tác (9) Nguyn Thanh Bình Khoa Công Ngh Thông Tin Trng i hc Bách khoa, i hc à Nng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 271 Bi3u Č7 t=ng tác Bi3u Č7 t=ng tác môtC hành vi cka h th ng Mti bi3u Č7 t=ng tác t=ng _ng m t tác v4 Čc thEc hin bAi m(t s các Či tng Bi3u Č7 t=ng tác xây d>ng d>a trên n+n tCng cka bi3u Č7 hot Č ng và bi3u Č7 trng thái Bi3u Č7 t=ng tác môtC các hành Č ng cka các Č i t ng Č3 th>c hi n m t tác v:. Các hành Č ng cka Č i t ng bao g7m: gMi các thông Čip (message) gi,a các Č i t ng t<o (create) và hOy (destroy) các Č i t ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 272 136
- Bi3u Č7 t=ng tác Có hai loi bi3u Č7 t=ng tác: Bi3u Č7 tu4n t> Bi3u Č7 c ng tác 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 273 Bi3u Č7 tu4n t> Bi3u Č7 tu4n t> (sequence diagram) bi3u didn s> t=ng tác gi,a các Č i t ng bnng vi c nhjn mnh th_ t> trao Č(i thông Či p gi,a các Č i t ng Bi3u Č7 tu4n t> g7m: các Č i t ng các thông Či p trao Č(i gi,a các Č i t ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 274 137
- Bi3u Č7 tu4n t> Mti i tng có m t Čng sinh t7n (lifeline) bi3u didn thi gian t7n ti cka nó. i t ng Kí hi u object object:Class :Class ng sinh t7n 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 275 Bi3u Č7 tu4n t> Thi gian hot Č ng (activation) là thi gian mà Č i t ng Čang th>c hi n m t thao tác Kí hi u object Thi gian hot Č ng 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 276 138
- Bi3u Č7 tu4n t> M t thông Či p Č@c tC trao Č(i gi,a các Č i t ng Các loi thông Či p Gi (call) TrC v+ (return) G9i (send) To (create) Hky (destroy) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 277 Bi3u Č7 tu4n t> Thông Či p gi gi m t ph=ng th_c/thao tác trên Č i t ng i t ng gi phCi Č i thông Či p Č c th>c hi n k t thúc m i có th3 th>c hi n công vi c khác (thông Či p Č7ng b ) M t Č i t ng có th3 g9i thông Či p cho chính nó Kí hi u object A object B object message() G9i thông Či p gi G9i cho chính nó 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 278 139
- Bi3u Č7 tu4n t> Thông Či p trC v+ trC v+ m t giá trm cho Č i t ng gi Kí hi u Object A Object B message() value Thông Či p trC v+ 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 279 Bi3u Č7 tu4n t> Thông Či p g9i g9i m t tín hi u Č n m t Č i t ng Khác v i thông Či p gi, khi Č i t=ng g9i thông Či p g9i nó không ch Č i, mà ti p t:c th>c hi n công vi c khác (thông Či p không Č7ng b ) Kí hi u object A object B message() Thông Či p g9i 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 280 140
- Bi3u Č7 tu4n t> Thông Či p to gi ph=ng th_c to m t Č i t ng Thông Či p hky gi ph=ng th_c hky m t Č i t ng Kí hi u Thông Či p to object A > object B > Thông Či p hky 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 281 Bi3u Č7 tu4n t> Ví d: public class A { :A private B objB; public void msg1() msg1 > { :B objB= new B(); objB.msg2(); msg2 objB.msg3(); } } msg3 public class B { H public void msg2() { H } public void msg3() { H } } 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 282 141
- Bi3u Č7 tu4n t> M t thông Či p có th3 Č c g9i l@p nhi+u l4n G9i l@p thông Či p 10 l4n Kí hi u object A object B *[1 10]message() for(i = 1; i M t thông Či p có th3 Č c g9i l@p nhi+u l4n ph: thu c vào m t Či+u ki n G9i l@p thông Či p trong khi C Čúng Kí hi u object A object B *[C]message() while(C) { objectB.message() } 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 284 142
- Bi3u Č7 tu4n t> M t thông Či p có th3 Č c g9i ph: thu c vào Či+u ki n r• nhánh Kí hi u object A object B object C [C]message() if(C) objectB.message(); else [not C]message() objectC.message(); 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 285 Bi3u Č7 tu4n t> M t thông Či p có th3 Č c gi Č quy Kí hi u Thông Či p Č quy :BinaryTree print() print() 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 286 143
- Bi3u Č7 tu4n t> Ví d: :TàiLi u :MáyFax :Dâyi nThoi gi() nhjcMáy() âmMi bjmS (s ) ČãK tN i ČãK tN i g9i(trang) chuy3n(trang) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 287 Bi3u Č7 tu4n t> Ví d: :NgiBán :MáyTínhTi+n :PhiênBánHàng thanhToán(s Ti+n) thanhToán(s Ti+n) > :ThanhToán thanhToán(s Ti+n) ti+nD ti+nD trCTi+nD() > 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 288 144
- Bi3u Č7 tu4n t> Gi,a bi3u Č7 t=ng tác và bi3u Č7 l p và có m i quan h ch@t ch• v i nhau Ví d: MáyTínhTi+n PhiênBánHàng msThanhToán() thanhToán() :MáyTínhTi+n :PhiênBánHàng msThanhToán(s Ti+n) thanhToán(s Ti+n) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 289 Bi3u Č7 t=ng tác Có hai loi bi3u Č7 t=ng tác: Bi3u Č7 tu4n t> Bi3u Č7 c ng tác 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 290 145
- Bi3u Č7 c ng tác Bi3u Č7 c ng tác (collaboration diagram) môtC s> t=ng tác gi,a các Č i t ng bnng vi c nhjn mnh cju trúc k t h p gi,a các Č i t ng và nh,ng thông Či p trao Č(i gi,a chúng Bi3u Č7 c ng tác là s> ms r ng cka bi3u Č7 Č i t ng Bi3u Č7 c ng tác ch• ra th_ t> g9i các thông Či p: mti thông Či p Č c gán m t s tu4n t> Či+u ki n g9i các thông Či p 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 291 Bi3u Č7 c ng tác Cju trúc thông Či p Č c môtC dng t(ng quát nhsau: precondition / condition sequence* *||iteration : result :=message(parameters) —precondition /“: danh sách s tu4n t> cka các thông Či p tr c thông Či p c4n g9i. Thông Či p ch• Č c g9i Či khi tjt cC các thông Či p tr c nó Čã Č c g9i Či. —condition“: thông Či p ch• Č c g9i Či khi Či+u ki n Č c thla mãn. —sequence“: s tu4n t> cka thông Či p c4n g9i. Ví d:, vi c g9i thông Či p 1.3.5 theo sau vi c g9i thông Či p 1.3.4, cC hai thông Či p này nnm trong lu7ng 1.3. —*“: ch• ra thông Či p Č c g9i Či nhi+u l4n m t cách tu4n t>. —*||“: ch• ra thông Či p Č c g9i Či nhi+u l4n m t cách Č7ng thi. —iteration“: ch• ra s l4n g9i thông Či p m t cách tu4n t> ho@c Č7ng thi —result“: ch• ra giá trm trC v+ cka thông Či p. —message“: tên thông Či p —parameters“: danh sách các tham s cka thông Či p. 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 292 146
- Bi3u Č7 c ng tác Ví d: N : hello() : thông Či p có s tu4n t> là 4. [time = 12h] 1 : lunch() : thông Či p này ch• Č c g9i Či n u là lúc 12h. 1.3.5 * call() : thông Či p này Č c g9i Či nhi+u l4n. 3 / *|| [i:= 1 5] 1.2 : close() : thông Či p này Č c g9i Či n^m l4n m t cách Č7ng thi và sau thông Či p s 3. 1.2, 2.3 / [t > 2 : trCTi+nD() 1.1.3 : ti+nD() 1.1.2 : thanhToán(s Ti+n) 1.1.4 : > 1.2 ti+nD() :H Th ng :PhiênBánHàng 1.1 : thanhToán(s Ti+n) 7-Aug-07 Phân tích và thi t k h th ng h ng Č i t ng 294 147
