Những khó khăn trong cuộc sống của công nhân và tác động của nó tới động cơ thành đạt trong lao động của họ

Nội dung text: Những khó khăn trong cuộc sống của công nhân và tác động của nó tới động cơ thành đạt trong lao động của họ

1. NHONG KHO KHAN TRONG CUOC SONG CUA CONG NHAN VA TAC DONG CUA NO TOI DONG CO THANH DAT TRONG I7\0 DONG CUA HO ThS. NguySn Thj Phuong Hoa Vien Tdm ly hpc. T6M TAT Mac du cd duac ndng cao chiit ft, song nhin chung ddi sd'ng ctia ngudi cdng nhdn n-ong mdu nghien ciiu ndy vdn gap rd't nhieu khd khdn: thu nhdp thdp, nhd d tdi ldn, dieu kien sinh hogt vdn hod tinh than thie'u thdn. Nhitng khd khdn vdt chd't khdng chi ldm gidm sdc khde md Idm gidm silt tinh than lao ddng cua ngudi cdng nhdn, trong dd cd ddng ca thdnh dgt trong lao ddng ciia hp. Tuy nhien md'i quan he giiia diiu kien sdng vd dpng ca thdnh dgt cia ngudi cdng nhdn khdng dan thudn nhu vdy. Ttt khoi: Ddi sd'ng cdng nhdn. Ngdy nhdn bdi: 1611012012: Ngdy duyet ddng bdi: 2011012012. Cdng nhan la mpt luc lupng xa hdi to Itin, ddng vai trd quan trong trong cdng eudc cdng nghidp hda, hidn dai hda dit nude. Vdi vai trd to ldn nhu vay, giai cip cdng nhin da dupc Dang va Nhi nude ta quan tam phit tridn. Tuy nhien, cupc sd'ng cua ngudi edng nhan hidn nay vin cdn gap nhidu khd khan. Nhiing khd khan dd anh hudng khdng nhd tdi ddng ca thanh dat trong lao ddng cOa hp. 1. NhOrng khd khan trong cupc sdng ciia cdng nhan hien nay Ddi sd'ng cua ngudi cdng nhin hidn nay cdn gap nhidu khd khan vd nhidu mat. ThO nhit phii kd ddn thu nhip, thO bai li vd didu kidn nha d, thO ba li didu kien sinh hoat van hda tinh thin. 1.1. Khd khdn ve thu nhdp cda cdng nhdn Thu nhip ludn li md'i quan tim hang diu cua ngudi lao ddng. Die bidt dd'i vdi nhttng cdng nhin chua cd trinh dd tay nghe cao, nhung cdng nhin tre tudi, thu nhip hidn dang la vi'n dd bOc xOc ciia hp. TAPCHITAM ly HOC, Sd 11 (164), 11 - 2012 61
2. Chung tdi coi thu nhip li s6 tidn mi ci nhin nhin duoc trong thdi gian lam vide mdt thing. Trong miu nghidn cOu niy, thu nhip binh quin cda ngirdi cdng nhan ik 2.500.000d/thing; trong dd, thu nhip thip nhit li 300.000d/thing; thu nhap eao nhit li 12.000.000d/thing. Phin ddng sd cdng nhan dupc khio sit (62.4%) cd thu nhap binh quan theo thing ttt 2.500.000d trd xud'ng. So sinh vdi sd lidu mdt sd nghidn cOu trudc dd cua Vidn Tim 1^ hpc (Vu Dung, 2011) thi thu nhip binh quin cua miu nghidn ciiu niy cao hdn. Tuy nhidn, tai thdi didm niy, so vdi mOe tang cua gia ci thi trudng, thi thu nhip cua ngudi cdng nhin tang ldn khdng ddng nghTa vdi ddi sd'ng cua hp bdt khd khan hon. Theo danh gii cua sd Lao ddng - Thuong binh vi Xa hdi thinh phd Hd Chi Minh, mdt sd khoan chi (nha d, didn nude, in udng ) cd xu hudng gia ting so vdi cic nim trudc 2 - 3% (Trung Cudng, Tudi tre online ngiy 07/8/2012). Nhin chung vdi mat bang xa hdi, Ihu nhip cua ngudi cdng nhin vin cdn thip, ddi sdng cua ngudi edng nhin vin gap nhidu khd khin. Cin eO tren thu nhip cua toin miu nghien cOu vi tinh hinh thuc td, chung tdi phin thu nhip cua ngudi edng nhan thinh 5 mOc dd: Rit thip (ttt l.500.000d/thing trd xudng) chidm 14,4%; Thip (tren l.SOO.OOOd dd'n 2.000.000d/thang) chidm 26,8%; Trung binh (trdn 2.000.000d ddn 2.500.000d/thing) chidm 21,2%; Tnmg binh kha (tren 2.500.000d ddn 3.500.000d/thing) chidm 27,7%; Khi (trdn 3.500.000d/thang) chidm 9,9%. Bieu dd 1: Thu nhdp binh qudn mdt thdng etia nam vd nii cdng nhdn (%) Vdi thu nhap tO I .SOO.OOOd/thing trd xudng, ngudi cdng nhin gip rit nhidu khd khin, khdng du chi tidu, phai nhd su trp giup ciia ngudi than, thim chi phai di vay mucm. "Trieu rudi mdt Ihdng, chi tieu vdo diin nude, thui nhd, dn udng thi cdng hi't. Day Id cdn di xe dap, chii di xe mdy thi Idy ddu ra. Gao thi lay d que rd' (Ntt, cdng nhin may, 24 tudi, thim nidn cdng tie 4 nam tai mdt edng ty lidn doanh). Vdi mOc thu nhip thSp, ngudi cdng nhin phai tin tidn 62 TAP CHl TAM ly HOC, Sd 11 (164), 11 - 2012
3. hdt sOc may ching mdi dO chi tidu cho nhttng nhu ciu co bin d mOc tdi thidu. Vdi thu nhap trung binb, ngudi cdng nhan phai bid't tlnh toin, phai thue su tidt kiem mdi di chi tidu. Thu nhip cua ngudi cdng nhin d nhung nhdm khic nhau cd su khic bidt. Thu nhip trung binh cOa nu thi'p hem thu nhip trung binh ciia nam cdng nhin mdt chit (2.445.000d/thing so vdi 2.580.odOd/thing). Tuy nhidn, ndu nhin vao bidu dd, chung ta cd thd nhin thi'y: Trong nhdm thu nhip ri't thip, ntt chidm ti Id cao hon bin nhdm cdng nhin nam. Diy li mdt thuc trang chung d nude ta. Theo sd lidu didu tra mOc sd'ng hd gia dinh toin qud'c nim 2002, thu nhap binh quan hing thing cua phii ntt chi bing 85% thu nhap cua nam, ty Id nay d khu vuc ndng nghidp ehi li 66% vi d khu vue cdng nghidp li 78% (din theo Nguydn Thi Nguydt, 2006). Theo bio cio gin diy cua Ngin hang Thd gidi: "Chdnh Idch gidi vd ty Id tham gia lire lupng lao ddng va thu nhap da duoc cai thidn ding kd. Thil lao eiia phu ntt hien bing 75% eua nam gidi - chdnh lech niy thi'p ban nhidu nude Ddng A khie. Tuy nhidn, vin tdn tai nhttng khic bidt vd gidi va ed thd giy rui ro eho phu ntt" (Ngudn: Worldbank). Xdt theo dd tudi, thu nhap cua ngudi tre tudi thap ban thu nhap cua ngudi ldn tudi hon. Cu thd la: Thu nhap trung binh cua nhdm edng nhan ttt 23 tudi trd xudng thip ban hai nhdm Idn tudi ban (thip hon nhdm 24 - 29 tudi khoang 430.(XX)d; thi'p ban nhdm 30 tudi trd ldn khoang 500.000d). Tuang tu, xet theo tham nidn, ngudi cd tham nidn thSp thudng cd thu nhap thip ban. Thu nhip cia ngudi cd thim nidn lam vide 1 dd'n 2 nam thip ban nhttng ngudi cd tham nidn lim vide liu ban. Ndi tdm lai thu nhap eua nhihig edng nhan tre mdi di lim mdt vii nam li thip nhit. Diy la mdt thuc td hidn nhidn. Bdng 1: Thu nhdp ciia cdng nhdn a nhiing dia bdn khde nhau (ddng) ^^^fhu nhap Thu nhip Thu nhap Thu nhap cao trung binh tha'p nhit nha't Dia ban ^"'"' ^ Ha Nai 2.490.234 600.000 12.000.000 Htms 1'en 1.684.281 1.155.000 3.500.000 TP. na Chf Minh 2.890.536 300.000 5.000.000 Bien Hoa 2.646.329 350.000 4.602.000 Xdt theo dja bin sinh sdng, thu nhip cua cdng nhin thanh phd Hd Chi Minh li cao nhit, tid'p dd'n la cdng nhin b Bidn Hda, sau dd li cdng nhin d Hi Ndi va cudi cung la edng nhin d Hung Ydn. Chdnh lech thu nhap gitta cdng nhin d Himg Y4n vdi edng nhin cac tinh khac; gitta edng nhin d thanh phd Hd TAP CHl TAMiy HOC, Sdu (164), 11-2012 63
4. Chl Minh vdi Hung Ydn, vdi Ha Ndi cd ^ nghTa vd mat thdng kd. Tuy nhidn, khi phan tich sd lidu sau hon, chOng tdi nhan thiy: Cdng nhin Hi Ndi phin ddng li nam gidi (60%), cd trinh dd hpe vin, cd tham nidn cdng tic cao hon cdng nhan d cac dia phUPng khic. Trong khi dd, khoing 70% cdng nhan d thanh phd 116 Chi Minh vi Bidn Hda li ntt gidi; thim chl ti Id ntt gidi d Hung YC-n ldn ddn 92,6%. Nhu viy, cd thd thiy thu nhip cua cdng nhin Hi Ndi li rit thip. Cic sd lidu cho thi'y ihu nhip cua cdng nhin dudng nhu khdng phu thude nhidu vao trinh dd hpc vin, thim nidn lam vide mi phu thude vio nhidu ydu td khac nhu didu kien lam ting ca (cd sOe khod, cd thdi gian, cd ca hdi cd them viec lim ). Co hdi cd them vide lim cua ngudi cdng nhin lai phu thude vio loai hinh doanh nghidp, quy md doanh nghidp, ITnh vuc san xuit cua doanh nghidp Qua thit, ngudn thu nhip chlnh cua ngudi cdng nhin li lUdng. Lim ting ca, lim thdm gid tai doanh nghidp dudng nhu li eon dudng duy nhit dd ning cao thu nhip. Doanh nghidp cd nhidu vide lim, ngudi cdng nhin mdi cd nhidu CO bdi kid'm them thu nhip. Ndi tdm lai, eho dO thu nhip cua ngudi cdng nhin bidn nay cd ting, nhung vin cdn thip, ehua dip Ong dupe nhOng chi tidu ein thid't trong eudc sdng cua bp. Dac biet, thu nhap cua cdng nhan d Hi Ndi rit thip so vdi nhttng dja ban khae. MOc luong cua hp phu thude nhidu vio doanh nghiep - noi hp dang lam viee. 1.2. Khd khdn ve dieu kiin nhd a Cdng nhin ndi ehung, dae bidt la cdng nhin nhip cu tai cac khu edng nghidp gap rit nhidu khd khin trong vin dd nha d. Trao ddi vdi phdng 'vidn bio Dai doan kdt, Vien trudng Vien Cdng nhin - Cdng doin, TS. Ding Quang Didu cho bid't: "Theo sd lieu didu tra, ty Id lao ddng nhip eu hidn nay d eac khu cdng nghiep khoang trdn 50%. Mdt sd dia phuang cd ty Id lao ddng nhip cu cao nhu thanh phd Hd Chf Minh, Ddng Nai, Binh Duong, lao ddng ngoai tinh chidm tdi 70% tdng sd lao ddng trong cac khu cdng nghidp. Vi viy, vin dd xay dung va dap Ong nhu ciu vd nha d, nhi tre, trudng hpc d khu vuc niy cing trd ndn bOc xuc. Hiu hd't cic khu cdng nghidp tip trung ddu thidu hoic khdng cd nha d eho ngudi lao ddng. Sd lupng edng nhan tang nhanh, nhung trong quy hoach phit tridn cic khu cdng nghidp chua tinb t(5i nhu ciu vd chd d cho hp va cac ehfnh sach hien ed, nhi't la nhung chinh sach lidn quan dd'n vin dd vdn vi dit dai, chua khuydn khfch dupe eac thanh phin kinh td tham gia xiy nhi d cho ngudi lao dpng. Theo bao cao cua cac dja phuang, hidn nay, tai cac khu cdng nghiep mdi chi cd khoang 5% sd cdng nhan dupc d trong cac nhi trp do cac doanh nghidp sO dung lao ddng, cbinh quydn va cac td chOc doin thd dSu tu xiy dung, sd cdn lai chua cd chd d hoac dang phai thud nhi d tam bp. Gin 95% sd cdng nhin ngoai tinh lam vide tai cic khu cdng nghidp tip trung trdn ca nude phai thud nha trp cda tu nhin. Cac phdng trp do tu nhin xiy dung cho thud hiu hd't 64 TAP CHl TAM ly HOC, Sd 11 (164), 11 - 2012
5. deu rit chit hep, didn tich sO diing binh quan ttt 3 - 4m7ngudi, khdng bao dam nhung didu kien td'i thidu vd vd sinh, didn, nude, ndn ho an d chit ehdi, nbdeh nhac, anh hudng ddn sOc khde va ning suit lao ddng, giy ra cac td nan'xa hdi nguy CO mdt bd phin cdng nhan lao ddng bj tha hda li khd trinh khdi" (Ngudn- Didu tra trdn miu nghidn cOu cua chung tdi eflng cho kdt qua tuong tu Phin ldn edng nhin dang phai thud nhi (64,2%). Trong sd nhttng ngudi thud nhi, dai da sd la thud nhi trp eua tu nhan. Hiu hd't eic doanh nghidp trong miu nghidn cdu cua chOng tdi ehua xay nha d cbo cdng nhan. Vdi mOc thu nhap hidn nay, qua that ngudi cdng nhan khd ed thd mua dupe nhi ridng. Chi cd mdt bd phin nhd trong cdng nhin cd nhi rieng. Hiu hdt cdng nhan trong nhdm nay la cdng nhin dia phuong. Hp cd dupc nha ridng phin nhidu li nhd su trp giup cua gia dinh hoic nhd da cd qua trinh tich cdp dii lau cung mdt sd didu kidn thuin loi khae. Mdt bd phin khac dang d nhd nhi ngudi than hoac d eung bd me. Nhdm niy bao gdm ehu ydu la nhOng cdng nhan tre, nhttng cdng nhan dja phuong trdn dia bin Hung Ydn. • ^^^^ ^ 22.8 1 1 1 1 r^ 10 20 30 40 50 60 70 3 Sd" hfru nh& rieng • Thufi nha • d nh* b6 m? hoic ngifvl than I Bieu dd 2: Dieu kien nhd a eua cdng nhdn (%) Didu dang ndi li chit lupng nha trp cua ngudi cdng nhan. Dip Ong nhu ciu cda ngudi cdng nhan, nhttng hd din xung quanh khu cdng nghidp thudng tin dung nhttng ngdi nhi cu cua minh cho thud trp. Mdt sd gia dinh cd dieu kidn hon tbi xiy phdng trp cho cdng nhan thud. Nhttng phdng trp niy thudng ed chit lupng xay dung khdng cao (nha cip 4, didn tich hep, khdng ed nhi vd sinh ridng), theo thdi gian cing xudng cip. Do thu nhip thi'p, lua chpn cia nhidu cdng nhin li nhiing khu nha trp ctt, tdi tin. Phong trp vd'n dT da chat chdi; de tidt kidm chi phi, nhidu cdng nhin d ehung d ghep ndn cang chit chdi hdn. Theo kdt qua didu tra khac cua Vien Tam ly hpc (La Thi Thu Thuy, 2008), didn tich trung binh nha d tip thd/nha trp eua phin ldn edng nhin chi ttt dmVngudi trd xud'ng. TAP CHITAM ly HOC, Sd 11 (164), 11 - 2012 65
6. Khdng nhttng vay, nhidu phdng trp cua cdng nhan li nha cip bdn, da xiy dung lau, ndn nhi tiiip ndn nhi im thip, khi mua to cd thd bi trin nude vio nhi giy bit tien, mil vd sinh. ft edng nhin cd didu kidn thud nhttng cin hd mdi xiy kidu khep kin, phin ldn hp phii d trong nhflng khu nhi trp cd chung khu vd sinh. Vi viy, trong sinh hoat cd nhidu bit tidn: tam rOa, giat giu, di vd sinh nhidu khi phii xep bing Cflng theo nghidn cOu nam 2008 - 2009 cua Vidn Tam 1^ hoe, 60% cdng nhan di thud nhi danh gia tinh trang nhi d li tam dupe; ban 1/3 dinh gia la chua dupe (La Thj Thu Thuy, 2008). Vi'n de an ninh trat tu cua nhOng khu nhi tro tu nhin eflng li mdt vin dd dang quan tim. Mac dO phin ddng cdng nhan khdng ed nhidu tii san cd gii tri, nhung nhttng gl bp cd, dd It 6i, lai rit ein thidt cho eudc sdng hing ngiy cua hp. Do thu nhip thip ndn ndu mi't di bit cO tii sin nio cung giy cho hp nhttng khd khin Idn. Nhttng nhi cOa khdng chic chin, nhung khu nhi tro nim d vi tri tich bidt vdi khu din cu, vdi nhi chu da tao didu kidn cho nan trdm cudp, thim chl cdn tidm in nguy ea bi xim hai ddi vdi nhttng ntt cdng nhin tre nhu hai trudng hcrp d ihiinb phd Hd Chl Minh vi Di Ning (Ngudn: Thanh nidn online va Dan trl). Mdt trong 4 ly do chuydn chd d nhidu nhit ciia cdng nhin la ly do vd an ninh trit tu. Nhttng I'j do khac li: gin noi lim vide, gii thud nhi re, didu kidn sinh boat tdt hon (La Thj Thu Thuy, 2008). Tdm lai, nha d la vin dd kha nan giai ddi vdi ngudi cdng nhin. Thu nhap thip, gia thue nha eao khid'n ngudi cdng nhin khd tim dupc phdng trp tdt. Nha trp chat chdi, tdi tin khdng chi anh hudng tdi sOc khde, ma cdn anh hudng ddi sd'ng tim ly cua ngudi cdng nhan. An ninh cda khu nha trp chua tdt lam phat sinh mdt sd td nan xa hdi, khidn eudc sd'ng cua ngudi cdng nhin cang khd khan. 1.3. Biiu kiin sinh hogt vdn hod tinh than Didu kidn sinh boat vin hda tinh thin cua ngudi cdng nhin cflng la mdt chu de gay nhidu bOc xuc. Khdng chi ddi vd vat chit, ngudi cdng nhan cdn "ddi" ca vd tinh thin. Hang loat phdng su didu tra vd ddi sd'ng tinh thin cia ngudi edng nhin, die bidt la cdng nhan d cic khu cdng nghidp da phan anh didu nay. Khao sat nim 2008 d Vidn Tim ly hpc da cho thi'y: Cac boat ddng vui choi, giai trl cia ngudi edng nhin hd't sOc nghdo nin (xem bang 2). Phin ldn cdng nhin giai tri bang each xem ti vi. Tuy nhidn, cung theo kdt qua didu tra cua nghien cOu niy, chi cd khoang 60% ngudi cdng nhan cd ti vi. Ba hinh thOe giai trl thudng xuyen hon la dpe bao, nghe dii va tin giu. Rit ft cdng nhin cd didu kidn dd di nghi mit hay di xem phim, ca nhae d rap. Cac sinh boat doan thd cflng ri't hidm hoi, trong ca nam, ngudi cdng nhin cd thd tham gia 1 - 2 Iin. Cac boat ddng khac cung khdng kha quan hon. Qua trao ddi vdi mdt sd cdng nhin trong nghidn cOu nay, chung tdi cung 66 TAP CHl TAM ly HOC, Sd 11 (164), 11 - 2012
7. nhin thiy: Didu kidn sinh boat van hda tinh thin cia nhOng cdng nhin dia phuang td't hem nhidu so vdi nhttng cdng nhin nhip cu. Trong khi dd, phin ldn cdng nhin la lao ddng ngoai tinh. Sd'ng xa gia dinh, xa qud huang, cude sd'ng tu lip cua hp gap rit nhidu klid khin, thidu thdn ca vd vit chit ISn tinh tiiin. Hp It cd didu kidn tham gia cae boat ddng van hda tinh thin, boat ddng vui choi, giai trl: khdng cd tidn, khdng cd dia didm, khdng dupe td chOc Bdng 2: Thtic trgng hogt ddng sinh hogt vdn hda tinh thdn eua thanh niin cdng nhdn Mure do thuc hi^n hinh dong (%) Cac hoat dong sinh hoat van DTB Chua Nam Thang Tuin Hang h6a tinh thin bao gid mot vai mpt vai mdl vai Ngay iin iin tin (1) (2) (3) (4) (5) 1. Doc bao 3.47 9.3 11.4 23,0 35.7 20,7 2. Xem vO tuye'n 4.53 2,8 2,3 4.1 20.5 70,2 3 Nshe dai 3,38 14,9 16,3 16,6 19.5 32,7 4. Xem piiim, ca nhac tai rap 1,64 54,7 33,7 7,3 1.8 2,4 5. Chm bai 1,88 51,4 22,4 16,2 7.2 2,8 6. Tan gi\i tai cac quan nude 2,47 30,7 17,9 30.1 16,7 4,8 7. Tan gau trong phong 3,41 13,0 8,1 28.6 25,1 25,1 8. Td chiic an udng 2.37 10,1 50,3 33,9 3.7 2.0 9. <Jn<3\ dien ti, game, internet 2,04 47,9 16,9 21,7 10.5 3.0 10. Choi thi thao 2,43 36,3 21,3 17,7 13.3 11,4 11. Dili chiia, di nha thd 1,99 31,3 46,0 15,8 6,6 0.3 12. Sinh hoat doan th^ 1,98 33,6 42,8 17.5 4,3 1.7 13. Nghi mat 1,52 52,3 44,4 2,7 0,6 0,0 (Ngudn: LaThi Thu Thiy, 2008) Khio sat cua Vidn Tim ly hpc nam 2011 (Vfl Dung, 2011) cho thiy: Thu nhap trung binh cua toan bd cdng nhan tham gia khao sat la 2.066.000d/ thing, trong khi dd, tidn thud nha trung binh li 465.000d/thang; tidn in trung binh li 948.000d. Nhu viy, trung binh mot ngudi cdng nhan chi con khoang 600.000d/thing dd chi tri cho cic nhu ciu khac nhu: tidn didn nude, tidn di lai, tidn nudi con (ndu da cd eon), tidn thude lue dm dau, tidn hidu hi - dd'i ngoai, tidn mua sim quin ao, tidn tidt kiem, tidn gOi trp giup gia dinh, tidn bid'u ngudi TAP CHl TAM ly HQC, Sd 11 (164), 11 - 2012 67
8. thin, tidn dinh eho vui choi, giii tri Diy li thu nhip binh quin. Cude sdng ed thd dd chju hPn mdt chut ddi vdi sd cdng nhin ddc thin ed thu nhip cao. Cdn sd thanh nidn mdi di lam, thu nhip thip chi mong luong cd thd chi tri du cho nhttng nhu ciu tdi thidu. Ddi vdi nhttng cdng nhin da lip gia dinh, mOc thu nhap binh quan nhu the khdng di chi tidu. Nhin chung, vdi khoin tidn it di nhu viy, lidn danh cbo hoat ddng vui chdi giai tri hiu nhu khdng edn. Trong khi dd, "Phin Idn d cic khu edng nghidp khdng cd nha vin hda, ndu cd eung chi la cic cftu lac bd nhd le. Cac hoat ddng vin hda hudng ddn cdng nhin cdn mang tlnh "mfla vu", khdng phit huy dupc kha ning sing tao van hda trong khdng gian van hda cia minh " (Phuang Ngpc Thach, Phung Ngoc Bao, ngiy 08/6/2012). "Tai Khu cdng nghidp Bie Thang Long, ndi ed gin 5 van lao ddng tam cu. Ngoai gid lam vide, hiu hdt cdng nhin chi bid't niu com an udng va vui diu vio ngu. 6 day chi cd duy nha't mdt didm sinh hoat van hda cdng nhan dupc Lien doan Lao ddng thinh phd xiy dung. Tuy gian nhi khi khang trang, rdng khoang lOOm^ luong ddi du lien nghi nhu may tip thd thao, bin bdng bin, ke dd sach bio, tap chi, vd tuydn va diu karaoke, nhung didu ding ndi li didm sinh boat van hda nay vin rit "d im", hiu nhu khdng mi'y khi dupc sO dung bdi sd luat cdng nhin ghd vio ri't thua thtSt. Hdi chuydn nhidu cdng nhin, vi sao khdng dd'n didm sinh boat van hda? Hiu hd't ciu tra ldi la lam vide d cdng ty, nha may, xl nghidp da qua met va mil nhidu thdi gian, ndn hp khdng cdn thdi gian dd nghT dd'n van hda van nghe" (Thd Dflng, Linh Nhi, ngay 26/5/2012). Tai nhttng doanh nghidp nha nude hay nhung doanh nghiep ed boat ddng cdng doin, doin tbanh nidn manh tbi ddi sd'ng tinh thdn cua cdng nhin cd phong phu hon. Tuy nhidn, sd' lupng dd ehua phai la nhidu. Nhidu khao sat da ehi ra phin ldn doin the tai eac doanh nghidp tu nhan, doanh nghidp cd vd'n diu tu nude ngoai boat dpng chua hidu qua; trong khi dd lanh dao mdt sd doanh nghidp ehua thuc sir quan tam ddn ddi sdng tinh thin cia cdng nhin. Khdng nhttng viy, bi Nguydn Thi Thanh Vin, Phd Trudng ban Tuydn giio tinh uy Binh Duong cdn nhin djnh: "Mdt sd doanh nghidp cdn cho ring doanh nghidp cbi thue hidn eae ehi tidu kinh td va chim lo ddi sd'ng vit chit cho ngudi lao ddng, cdn cham lo vd mat vin hda tinb thin khdng thude trach nhidm cia hp" (Ngudn: ngay 25/6/2012). Mat khac, thu nhip thi'p ndn ngudi cdng nhin thudng lim ting ca, lim thdm dd tang thu nhap. Lira thdm gid nhidu nen nhidu ngudi chi cdn thdi gian dd nghi ngoi (an, ngu) chO khdng ed thdi gian danh cho giai tri. Thim chi, do lim vide vdi cudng dd lao ddng cao, co thd met mdi, ndn nhidu edng nhin khdng mud'n tham gia boat ddng van hda van nghd. 68 TAP CHl TAM ly HOC, Sd 11 (164), 11 - 2012
9. Nhin chung, eac hoat ddng vin hda, tinh thin cia ngudi cdng nhan vdn nghdo nan, do khdiig cd didu kien vd thdi gian, vd vit chit, sOc khoe lai thie'u su quan tim, tao didu kien cia doanh nghiep nen cang ngheo nan hon. 2. Tic ddng cua nhttng khd khan trong cude sd'ng ddn dpng co thanh flat trong lao dong ciia ngirdi cdng nhin Trong xa hdi, chung ta hay nhic ddn cum ttt "chi tien thi" vdi nghTa la mdt net tlnh cich tao ndn thinh cdng d mdi ci nhin. Trong khoa hpc tam IJJ, mdt thuat ngtt khoa hpe cd y nghTa tuong tu li ddng co thanh dat. "Ddng eo thanh dat li ddng ca thdi thue con ngudi vuon tdi su didu luydn, tliinb thao vdi kdt qua cao nhi't trong thuc hidn cdng vide. Ddng co tbanh dat ed tinb khai quit cao the hidn nhu mdt tinh each" (Ld Thj Thanli Huong). Dd'i vdi ngudi lao ddng, ddng co thinh dat trong lao ddng li mdt trong nhttng nhin td chi quan quan trpng thOe diy hp ddn thanh cdng trong nghd nghidp. Ddng co thanh dat cia ngudi cdng nhan chju anh hudng cia nhidu yd'u td chi quan vi khich quan. Bai vidt niy chi tip trung tim hidu tic ddng cia nhttng khd khin trong ddi sd'ng dd'n ddng co thanh dat trong lao dpng eua ngudi cdng nhin. Kd't qua phin ti'eh sd lieu da cho chOng tdi mpt sd bang chOng vd md'i quan he gitta thu nhip, didu kien sdng vdi ddng co thanh dat trong lao ddng eua ngudi cdng nhin. 2.1. Tdc ddng cua thu nhdp Gitta thu nhip va ddng CO thinh dat trong lao ddng cia ngudi cdng nhan ed md'i quan he nhu thd nao? Kdt qua phan tfch sd lieu didu tra theo didm trung binh cua ddng co thinh dat, cic bidu hidn ddng CO thinh dat d cac nhdm cdng nhin cd thu nhap khic nhau dupc trinh biy trong bang 3. Quan sit bang 3, chOng ta cd thd thi'y: - Dudng nhu khdng quan sit thi'y md'i quan he tuydn tfnh gitta thu nhap va ddng co thanh dat cua cdng nhan. Ddng CO thanh dat ndi chung vi nhttng bidu hidn cua nd d nhdm cdng nhin cd thu nhap rit thip ydu ban ban cae nhdm cdn lai. Tuy nhien, bieu hidn cia hidn tupng tim ly nay d nhdm cdng nhan cd thu nhip cao eung thip hon nhirng nhdm trung gian gitta hai cue la thu nhap rat thip va cao. - Kbit vpng thanh dat va tinh ganh dua cua nhdm ed thu nhip cao thip hon nhdm cd thu nhip tmng binh va trung binh kha mdt chut, song su nd luc dat thinh tich cua nhdm thu nhip eao thi ydu hon bin. - Nhin chung, nhdm cdng nhin cd thu nhip trung binh va trung binh khi ed ddng cd thanh dat cao ban cic nhdm khac. Ngoai ra, khi tim hidu vd su kidn tn, lidn tuc eia nhttng nd luc trong cdng viec, chung tdi nhan thiy nhdm cdng nhin cd thu nhip rit tha'p vi nhdm TAP CHl TAMiy HOC, Sdll (164), 11-2012 69
10. cd thu nhap cao lai cung thd hien ro nhit su thidu kidn tri, lidn tuc cia nhttng nd luc hudng tdi dat muc tidu trong so sinh vdi nhttng nhdm cdn lai. Bdng 3: Diim trung binh ddng ca thdnh dgt ctia cdc nhdm cdng nhdn cd thu iihctp khde nhau ^""^^ .Dfing CO Khat vpng N6 lire dat thanh Tfnh ganh Tdng Thu nhap^^"" ^ Ihiiiili dat tfch dua RSl thip 4,01 4,01 3,25 3,75 Iliap 4,19 4,08 3,62 4,00 Trung binh 4.19 4,23 3,73 4,03 Trung binh kha 4.22 4,24 3.63 4,05 Cao 4,06 4,01 3.49 3,86 Tong 4,16 4,14 3,58 3,98 Ghi chii: Dii-'ni thdp nhdi = /; Diem cao nhd'l = .^ Cd thd ndi ring khdng phai 10c nio thu nhip tha'p cung lam suy giam ddng CO thanh dat eia ngudi cdng nhan. Tuy nhidn, ndu thu nhip qua thip, cude sd'ng qua chit vat, bip bdnh khidn ngudi cdng nhin khd phin di'u: chin nan, khdng ydn tim cdng tic, khdng cd didu kidn hpc tip ning cao trinh dd ehuydn mdn. Khi thu nhip tam du cho cude sdng li thdi didm mi ngudi cdng nhin phin diu cao nhit trong cdng vide. Mat khac, ngudi cdng nhan td ra dd hai long vdi cude sdng. Klii thu nhap cdn thip, hp cd gang lao ddng dd cd thu nhip cao ban, dd cd cude sdng td't hon. Song khi da kidm dupe nhidu tidn, dam bao cude sd'ng, hp cd ve nhanh chdng thoa man va khdng cdn nd luc phi'n di'u trong lao ddng nhu trudc. 2.2. Tdc ddng cua dieu kiin nhd a ChOng tdi khdng tim thi'y mdi tuong quan chit giua didu kidn nha 6 vi ddng eo thinh dat cia ngudi edng nhin. Tuy nhidn, kdt qua phin tich sd lidu d bing 4 cho thiy: - Nhdm cdng nhin dang thud nha thd hien kbit vpng thinh dat, nd luc thanh dat eao nhi't. Nhdm niy ed ddng co thinh dat manh hon nhdm dang 6 nha cua bd me/ngudi than mdt cich ro ring nhit. - Nhdm cdng nhin cd nha ridng thd hidn tfnh ganh dua, nd luc dat thanh tfch gin nhu ngang bing vdi nhdm dang thue nhi. Diy cung li nhdm it thd hien tinh thi't thudng nhit. - Ddng cd thinh dat cia nhdm cdng nhin dang 6 nhd bd me va ngudi 70 TAP CHITAM ly HOC, Sd 11 (164), 11 - 2012
11. thin li thip nhit. Nhttng ngudi dang sdng cing bd me cOng it nd luc lam vide hdn nhung ngudi dang di thud nhi. Mac di, su chdnh lech gitta eic nhdm chua rd rdt, song sd lidu nay eflng gpi ldn mdt didu: Cude sd'ng tu lip (phii tu lo noi an chdn d, phai tinh toan chi ueu) cung tao ddng luc cho ngudi cdng nhan cd ging hon trong lao ddng. Bdng 4: Die'm trung binh ddng ed thdnh dgt cita ede nhdm cdng nhdn cd dieu kiin nhd d khde nhau ^-^^ Dong CO Khat vpng N6 luc dat Tfnh ganh Tong Nhao —^^ thinh dat thanh tich dua Scf hOu rieng 4.13 415 3.63 4,00 Thue nhi 4.19 416 3,63 4,02 d nhd ba' me, ngudi than 414 4.06 3,48 3,86 Tdng 4,17 4,14 3,60 3,99 * Ghi chii: Diem thdp nlidt = 1: Diem cao nhdi = 5. Theo sd li^u khao sit nam 2008 eia Vidn Tam ly hpe (La Thi Thu Thiy, 2008), khoang 1/3 sd cdng nhin dang thud nha tra Idi se hpe nghd mdi hoae ning cao tay nghd ndu cd 50 tridu ddng. Dd la muc dich dupc nhidu cdng nhin dang di thud nha chpn nhit. Sd cdng nhan dang di thud nha lua ehpn nhttng muc dich nay cflng chid'm ti Id cao bon so vdi 2 nhdm cdn lai (nhdm cd nhi ridng vi nhdm d nhd bd me, ngudi thin). Trong tinb hudng gia tudng nay (cd 50 tridu ddng) ddi vdi nhdm cdng nhan dang di thud nha, sd cdng nhan ed <i dinh mua sim (quin ao, phuong tidn di lai) khdng nhidu bang sd cdng nhin ed du dinh hpe nghd mdi hoac ning cao tay ngbd. Sd lieu niy mdt Iin nua cho thiy: Mdt bd phin edng nhin dang ed khd khin vd nha d nliung vin cd y thOc vuon Idn trong boat ddng nghd nghidp. Vuon Idn trong hoat dpng nghd nghidp la con dudng giup hp phin nao thoat khdi nhttng khd khan hidn tai, cai thidn eudc sd'ng. Tdm lai, didu kidn sdng khd khan, tbid'u thdn la mdt dpng lire khid'n ngudi edng nhan nd lue phin da'u trong cdng vide dd cd cupc sdng tdt han. Tuy nhidn, do dd bang long vdi eudc sdng, thu nhip kha ldn dudng nhu cflng la ydu td lam suy giam nd luc thanh dat trong lao ddng cua ngudi cdng nhan. Khi nha cia dn dinh, thu nhip cao, ngudi cdng nhan khdng cdn nd luc lam vide nhu trudc. Ket ludn Mac du cd dupc ning cao chOt It, song nhin ehung ddi sd'ng cua ngudi cdng nhin trong miu nghidn cOu nay vin gap ri't nhidu khd khan: thu nhap TAP CHl TAM ly HOC, Sd 11 (164), 11 - 2012 71
12. ehua eao, nhi d tdi tin, didu kidn sinh hoat vin hoi tinh thin thid'u thdn. Didu kidn sinh boat vim hoi tinh thin nghdo nin chic chin tic ddng khdng td't tdi ddi sd'ng tinli thin cua ngudi cdng nhin. Nhttng khd khin vat chi't khdng chi lam giam sOc khde mi lim giam sut tinh thin lao ddng cia ngudi cdng nhin, trong dd ed ddng ed thinh dat trong lao ddng cua hp. Mdi quan he gitta didu kien sd'ng vi ddng cP thinh dat khdng phai li mdi quan he tuydn tinb. Didu kidn sd'ng qua tdi, nhttng nhu ciu cd ban cho cude sdng (an d) chua dude dam bao li ydu td thOc diy ngudi cdng nhin phin di'u trong cdng viec. Tuy nhidn, do tim ly dd bing long vdi cude sdng, didu kidn sdng tdt cflng lim suy giam nd luc thinh dat cia hp. Nhttng khd khin vtta phai vd didu kien song co tac dung thuc diy ngudi cdng nhan nd luc thinh dat trong lao ddng. Tai lieu tham khao 1. Trung Cudng, "Thu nhdp binh qudn cua cdng nhdn Iren 3.5 Iriiu ddng", Ngu6n: &aianneIlD=269 ng^y 07/8/ 2012. 2. The Dung. Linh Nhi. Loat phdng su "Ddi sd'ng cdng nhdn nhin tit cdc khu cdng nghiep, khu che xudt"; "Vdn hda tinh llidn nghio ndn", Nguan: su-Ky-sti/548623/bai-2- van-hoa-linh-than-ngheQ-nan-liep.htm ngiy 26/5/2012. 3. VQ Dung, sa lieu diiu tra cia di til "Tranh chdp lao ddng vd dinh cdng trong cdc cdng ty hen doanh vd cdng ly cd vd'n ddu tu nude ngodi d nude ta", VienTSm ly hoc, 2011. 4. Dang Quang Diiu, "Phdi ddnh quy ddt xdy nhd cho cdng nhdn", Ngudn: monre.gov. vn/v35/default.aspx?tabid=428&CatelD= 4&1D=115771 &Code=OY9W 115771 ngay 06/4/2012. 5. Nguyin Thi Nguyet, BSo cio l6m tat di tai ca'p Ba "Bdl binh ddng gidi ve Ihu nhdp cua ngudi lao ddng d Viet Nam vd mdt sd ggi y gidi phdp chlnh sdch", Vien Nghien cOu Quan li kinh le' Trung uong - Bd Ke hoach vh DSu tu, Ngu6n: hup://www.ciem.org.vn/ home/vn/home/lnfoDetail.jsp?area=l&cat=138&lD=1033. 2006. 6. Phuong Ngoc Thach, Phung Ngoc Bao. "Ndng cao ddi sd'ng vdt chd't, linh ihdn cho cdng nhdn de phdt men bin vOng cdc khu cdng nghiep", Nguan; Home/Xay-dung-giai-cap-cong-nhan/2012/16467/Nang-cao-doi-song-val-chal-linh-than-cho- cong-nhan-de.aspx ngiy 08/6/2012. 7. La Thi Thu Thuy, Bao cdo tdng ktfl di lii "Nhiing thay ddi ve mat tdm ly ciia thanh men ndng thdn cd viec Idm Igi cdc khu cdng nghiep tren dia bdn thdnh phd", Vien TSm ly hoc, 2008. 8. Nguyin Thi Thanh Van, "Ddi sd'ng ciia cdng nhdn lai cdc khu cdng nghiep, khu che xudt d Binh Duong", Ngu6n: htlp://www.tapchicongsan.org.vn/Home/XayHiung-giai-cap-cong-nhan/ 2012/16663/Doi-song-cua-cong-nhan-uii-cac-khu-cong-nghiep-khu-che.aspx ngiy 25/6/2012. 9. World Bank, "Bdl binh ddng gidi thu hep, nhung Viet Nam vdn cdn nhieu thdch thdc, theo bdo cdo cua World Bank", Ngu6n: COUNTRlES/EASTASlAPACIFlCEXT/VlETNAMlNVIETNAMESEEXTN/0„contenlMDK :23067496~menuPK:487366-pagePK:2865066-piPK;2865079~theSitePK;486752,00.httnl. 72 TAP CHl TAM ly HOC, Sd 11 (164), 11 - 2012