Giáo trình Máy xây dựng (tiếp)

pdf 79 trang vanle 1370
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Máy xây dựng (tiếp)", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfgiao_trinh_may_xay_dung_tiep.pdf

Nội dung text: Giáo trình Máy xây dựng (tiếp)

  1. Giáo trình máy xây dựng
  2. Chæång I: Khaïi niãûm chung vãö maïy xáy dæûng CHÆÅNG I: KHAÏI NIÃÛM CHUNG VÃÖ MAÏY XÁY DÆÛNG 1.1- Phán loaûi maïy xáy dæûng 1.1.1- Täø maïy phaït læûc 1.1.2- Maïy váûn chuyãøn 1.1.3- Maïy laìm âáút 1.1.4- Maïy gia cäng âaï 1.1.5- Maïy phuûc vuû cäng taïc bãtäng vaì bãtäng cäút theïp 1.1.6- Maïy gia cäú nãön moïng 1.1.7- Caïc loaûi maïy chuyãn duìng Ngoaìi caïch phán loaûi trãn, chuïng ta coï thãø phán loaûi maïy xáy dæûng theo nguäön âäüng læûc nhæ: maïy dáùn âäüng bàòng âäüng cå âäút trong, âäüng cå âiãûn, âäüng cå thuíy læûc. Theo caïch di chuyãøn: bàòng baïnh läúp, baïnh xêch, chaûy trãn âæåìng sàõt hoàûc chaûy trãn saì lan. Theo phæång phaïp âiãöu khiãøn: cå khê thuíy læûc, khê neïn, âiãûn tæì. Háöu hãút caïc loaûi maïy xáy dæûng bao gäöm caïc bäü pháûn sau: a. Âäüng cå b. Cuûm truyãön âäüng c. Cå cáúu cäng taïc d. Cå cáúu di chuyãøn e. Cå cáúu quay f. Hãû thäúng âiãöu khiãøn g. Khung vaì bãû maïy h. Caïc thiãút bë phuû 1.2- Yãu cáöu chung Âãø âaïp æïng quaï trçnh cäng nghãû trong xáy dæûng, maïy xáy dæûng phaíi âaím baío caïc yãu cáöu thiãút yãúu sau: 1) Yãu cáöu nàng læåüng 2) Kêch thæåïc, cäng nàng 3) Yãu cáöu vãö kãút cáúu - kyî thuáût 4) Yãu cáöu khai thaïc 5) Sæí duûng thuáûn tiãûn, an toaìn, tæû âäüng hoaï âiãöu khiãøn 6) Baío âaím khäng ä nhiãøm mäi træåìng trong khi laìm viãûc 7) Yãu cáöu kinh tãú ( giaï thaình sæí duûng tháúp) 1
  3. Chæång I: Khaïi niãûm chung vãö maïy xáy dæûng 1.3- Thiãút bë âäüng læûc cuía maïy xáy dæûng 1.3.1- Âäüng cå âäút trong: laì loaûi âäüng cå nhiãût hoaût âäüng theo nguyãn lyï biãún nhiãût nàng sang cå nàng, theo nhiãn liãûu âäút chaïy ta gàûp âäüng cå xàng vaì âäüng cå Âiãzen; theo säú chu kyì hay haình trçnh pittäng chia ra laìm âäüng cå bäún chu kyì ( truûc khuyíu quay 720 âäü, bäún haình trçnh pittäng)vaì âäüng cå hai chu kyì( truûc khuyíu quay 360 âäü, hai haình trçnh pittäng) Chu kyì hoaût âäüng cuía âäüng cå âäút trong gäöm naûp, neïn, näø, xaí. - Âäüng cå âäút trong thæåìng duìng trong caïc maïy di chuyãøn nhiãöu ( maïy váûn chuyãøn xa), maïy laìm âáút - Hiãûu suáút tæì 30 âãún 37% - Coï hãû säú thay âäøi täúc âäü λ låïn tæì 2,5 âãún 5 - Nhæåüc âiãøm cå baín cuía âäüng cå Âiezel laì chëu quaï taíi keïm 1.3.2- Âäüng cå âiãûn - Âæåüc sæí duûng räüng raîi trãn caïc maïy cäú âënh hoàûc di chuyãøn ngàõn, theo quyî âaûo nháút âënh ( nhæ maïy nghiãön saìng âaï, maïy träün bã täng, cáön truûc). - Hiãûu suáút 70-97% - Âäüng cå âiãûn goün nheû, chëu væåüc taíi tæång âäúi täút, thay âäøi chiãöu quay vaì khåíi âäüng nhanh, giaï thaình haû, dãù tæû âäüng hoaï, êt gáy ä nhiãùm mäi træåìng. - Hãû säú thay âäøi täúc âäü: λ =1,3 - Nhæåüc âiãøm: khoï thay âäøi täúc âäü quay, moment khåi âäüng nhoí, phaíi coï nguäön vaì maûng læåïi cung cáúp âiãûn. 1.3.3- Caïc loaûi båm thuíy læûc a) Båm baïnh ràng - Læu læåüng äøn âënh, thæåìng laìm viãûc våïi säú voìng quay 500 ÷ 2500 voìng/phuït. - Læu læåüng: Q=2. π.Ζ. m2.b.n, cm 3/phuït Z: säú ràng cuía baïnh ràng chuí âäüng m: modul àn khåïp b: chiãöu räüng baïnh ràng, cm n: täúc âäü quay cuía baïnh ràng chuí âäüng(voìng/phuït) Hiãûu suáút η = 0.65-0.85 Aïp suáút cháút loíng cäng taïc p = 10 Mpa 2
  4. Chæång I: Khaïi niãûm chung vãö maïy xáy dæûng b) Båm pittäng - Læu læåüng loaûi nhiãöu hån mäüt pittäng: 2 3 Q=0.785.d .i.Do.n.tg( γ), cm /phuït 2 3 - Læu læåüng loaûi mäüt pittäng: Q=0.785.d .S.n.K tg , cm /phuït d: âæåìng kênh xilanh, cm i: säú læåüng xilanh S: haình trçnh cuía pittäng D0: dæåìng kênh voìng troìn näúi caïc tám xilanh, cm n: täúc âäü quay cuía truûc båm, voìng/phuït γ: goïc nghiãng cuía mám - Aïp suáút neïn: 40 âãún 50 Mpa - Hiãûu suáút η = 0.85-0.95 - Nàng suáút båm âaût 750lêt/ph vaì säú voìng quay 1000 ÷ 3000 voìng/phuït c) Båm caïnh queït 2 2 3 - Læu læåüng: Q=2. π. n.b.(r s -rr ), cm /phuït n: täúc âäü quay cuía roto, voìng/phuït b: chiãöu räüng caïnh queït, cm rs,r r:baïn kênh stato- roto, cm - Hiãûu suáút: η=0,8 ÷ 0,93 - Aïp suáút neïn: 16 ÷ 25 Mpa - Säú voìng quay tæì 800 - 3000voìng/phuït Så âäö cáúúu taûo caïc loaûi båm thuíy læûc a) Båm baïnh ràng; b) Båm pittong hæåïng truûc; Båm caïnh queït 1,2. baïnh ràng; 3. voî båm; 4. pittong; 5. tay biãn; 6. mám nghiãng; 7. khoang phán phäúi; 8. räto; 9. caïnh queït. 3
  5. Chæång I: Khaïi niãûm chung vãö maïy xáy dæûng 1.3.4- Maïy neïn khê Maïy neïn khê chuí yãúu cung cáúp cho âäüng cå khê neïn cuía caïc thiãút bë duìng khê neïn, âãø sån hay cung cáúp cho hãû thäúng âiãöu khiãøn maïy. Maïy khê neïn caïc kiãøu sau: kiãøu pittong, kiãøu roto vaì kiãøu vêt. Caïc loaûi maïy neïn khê thæåìng taûo ra aïp suáút 0,8-1,5 Mpa vaì nàng suáút tåïi 10m 3/giåì. 1.4- Truyãön âäüng trong maïy xáy dæûng Truyãön âäüng laì mäüt kháu trung gian âãø truyãön chuyãøn âäüng hoàûc cäng suáút tæì âäüng cå âãún caïc bäü pháûn cå cáúu cäng taïc cuía maïy. Theo caïch truyãön nàng læåüng, truyãön âäüng trong maïy xáy dæûng chia ra daûng: truyãön âäüng cå khê, truyãön âäüng thuíy læûc, truyãön âäüng âiãûn, truyãön âäüng khê neïn, vaì daûng häùn håüp. 1.4.1- Truyãön âäüng cå khê Truyãön âäüng cå khê laì daûng truyãön âäüng cå hoüc, truyãön âäüng âæåüc thæûc hiãûn laì nhåì cå nàng. Theo nguyãn lyï laìm viãûc, truyãön âäüng cå khê âæåüc chia laìm hai loaûi: a) Truyãön âäüng ma saït • Træûc tiãúp giæîa caïc baïnh ma saït • Giaïn tiãúp nhåì âai truyãön b) Truyãön âäüng àn khåïp træûc tiãúp • Truyãön træûc tiãúp bàòng baïnh ràng, baïnh vêt • Truyãön giaïn tiãúp bàòng xêch Caïc thäng säú chuí yãúu âàûc træng cho bäü truyãön: N 2 Hiãûu suáút: η = N1 n Tyí säú truyãön: i = 1 n Moment xoàõn: 2 M=9,55.10 6.N/n, (N.mm) N: cäng suáút (kW.) n: säú voìng quay trong mäüt phuït M: moment xoàõn (N.mm) Moment xoàõn trãn truûc bë dáùn: M2= M 1.i. η η: hiãûu suáút bäü truyãön i: tyí säú truyãön 4
  6. Chæång I: Khaïi niãûm chung vãö maïy xáy dæûng * Trong bäü truyãön ma saït Læûc ma saït træåüt cuía hai váût chuyãøn âäüng tæång âäúi våïi nhau: F=f.Q f: hãû säú ma saït, phuû thuäüc vaìo váût liãûu Q: læûc phaïp tuyãún taûi tiãúp âiãøm Giaï trë f âäúi våïi theïp vaì gang khi ma saït khäng bäi trån f=0,12 âãún 0,18. Theïp hay gang âäúi våïi cháút deío thç hãû säú f=0,25 âãún 0,45. Âäúi våïi theïp vaì gang ma saït våïi nhau trong dáöu f=0,03 âãún 0,05. n d Tè säú truyãön i = 1 = 2 n2 d1 n1,n 2: Säú voìng quay trong mäüt phuït cuía baïnh dáùn vaì baïnh bë dáùn d1,d 2: Âæåìng kênh cuía baïnh chuí âäüng vaì baïnh bë âäüng Loaûi truyãön âäüng naìy coï æu âiãøm: cáúu taûo âån giaín, laìm viãûc ãm coï khaí nàng âiãöu chènh vä cáúp täúc âäü nhæng læûc taïc duûng lãn äø vaì truûc khaï låïn dãø gáy ra træåüt. • Truyãön âäüng âai: 5
  7. Chæång I: Khaïi niãûm chung vãö maïy xáy dæûng Cáúu taûo chuí yãúu laì baïnh âai dáùn, baïnh âai bë dáùn vaì mäüt voìng âai màõt càng trãn hai baïnh áúy. Nhåì ma saït giæîa âai vaì baïnh, baïnh dáùn quay seî keïo baïnh bë dáùn chuyãøn âäüng, nghéa laì âaî thæûc hiãûn âæåüc viãûc truyãön cäng giæîa hai banh âai. n D Tè säú truyãön cuía bäü truyãön âai i= 1 = 2 n2 D1 1( − ξ ) D1 vaì D 2 : âæåìng kênh baïnh âai ξ: hãû säú træåüt, 0.5-1% Truyãön âäüng âai coï nhæîng æu âiãøm:  Coï khaí nàng truyãön cäng suáút giæîa caïc truûc åí khaï xa nhau.  Laìm viãûc khäng äön do âai coï tênh âaìn häöi.  Giæî an toaìn cho chi tiãút maïy khi quaï taíi (træåüt âai).  Giaï thaình haû, kãút cáúu âån giaín, dãù baío quaín. Nhæåüc âiãøm:  Tyí säú truyãön khäng äøn âënh.  Læûc taïc duûng lãn truûc låïn vç phaíi càng âai.  Tuäøi thoü tháúp khi phaíi laìm viãûc våïi täúc âäü cao. Så âäö caïc kiãøu truyãön âäüng âai a) Truyãön âäüng goïc; b) Truyãön âäüng cheïo; c) Truyãön âäüng næía cheïo * Truyãön âäüng baïnh ràng: truyãön chuyãøn âäüng hoàûc thay âäøi chuyãøn âäüng nhåì sæû àn khåïp cuía caïc ràng trãn baïnh ràng hoàûc thanh ràng. Tuyì theo vë trê tæång âäúi giæîa caïc truûc, coï caïc loaûi truyãön âäüng baïnh ràng sau Caïc thäng säú hçnh hoüc chuí yãúu cuía baïnh ràng truû ràng thàóng àn khåïp ngoaìi 6
  8. Chæång I: Khaïi niãûm chung vãö maïy xáy dæûng n Z Tè säú truyãön i = 1 = 2 n2 Z1 Z1, Z 2 : säú ràng cuía baïnh ràng nhoí vaì baïnh ràng låïn. Thäng säú cå baín cuía bäü truyãön baïnh ràng laì mäâun àn khåïp. Âiãöu kiãûn âã øcaïc baïnh ràng àn khåïp âæåüc våïi nhau laì chuïng phaíi coï cuìng mäâun p Mäâun àn khåïp m = t π Pt: bæåïc ràng trãn voìng troìn chia, bàòng bæåïc ràng cuía thanh ràng( dao) Goïc àn khåïp α thæåìng bàòng 20 0 Trë säú cuía m tæì 0.05 âãún 100mm * Truyãön âäüng truûc vêch- baïnh ràng: truyãön chuyãøn âäüng giæîa hai truûc cheïo nhau( thæåìng laì 90 o). khi truûc vêch quay âæåüc mäüt voìng thç baïnh vêch quay âæåüc säú ràng bàòng säú mäúi ren cuía truûc vêch, tyí säú truyãön cuía bäü truyãön truûc vêch n Z i = 1 = 2 n2 Z1 Z1, Z 2 : säú mäúi ren cuía truûc vêch vaì säú ràng cuía baïnh vêch n1, n 2: Säú voìng quay cuía truûc vêch vaì baïnh vêch, vg/ph Caïc thäng säú cuía bäü truyãön truûc vêch laì bæåïc ren t( mm) vaì mädun m. Mäâun doüc truûc vêch bàòng mäâun ngang cuía baïnh vêch m = Error! Æu âiãøm näøi báût cuía truyãön âäüng truûc vêch laì tè säú truyãön ráút låïn( tåïi 200). Ngoaìi ra bäü truyãön truûc vêch coìn coï khaí nàng tæû haîm, laìm viãûc ãm, äøn âënh. Nhæåüc âiãøm cuía bäü truyãön truûc vêch laì hiãûu suáút tháúp vaì duìng váût liãûu laìm giaím ma saït âàõt tiãön( âäöng thanh) âãø laìm baïnh vêch. * Truyãön âäüng xêch: truyãön chuyãøn âäüng giæîa hai truûc song song åí khoaíng caïch khaï xa( Max= 8m). Bäü truyãön xêch âån giaín nháút gäöm âéa dáùn, âéa bë dáùn vaì dáy xêch. Ngoaìi ra tuyì træåìng håüp coï thãø coï thãm caïc cå cáúu phuû nhæ càng xêch, bäi trån vaì häüp bao che. n Z Tè säú truyãön i= 1 = 2 n2 Z1 t Âæåìng kênh voìng troìn chia baïnh xêch chuí âäüng D = 1 π sin Z1 t Âæåìng kênh voìng troìn chia baïnh xêch chuí âäüng D = 2 π sin Z 2 7
  9. Chæång I: Khaïi niãûm chung vãö maïy xáy dæûng b d Læûc voìng cho pheïp P= [p] o ke Trong âoï: [p] =14-35Mpa, aïp læûc cho pheïp åí baín lãö bo- chiãöu daìi äúng làn d- âæåìng kênh cuía chäút ke= 1,2-3, hãû säú âiãöu kiãûn sæí duûng * Truyãön âäüng caïp: - Chiãöu daìi laìm viãûc cuía caïp: L C= H.a +(1,5-2,0) π( D tg + d C) h laì chiãöu cao cáön náng a laì bäüi suáút palàng caïp Bäüi suáút palàng laì tè säú giæîa nhaïnh caïp treo váût vaì säú nhaïnh caïp keûp trãn bäü pháûn keïo( tang, xilanh thuyí læûc), hay chênh laì tè säú giæîa váûn täúc cuäún caïp trãn tang vaì váûn täúc náng váût a= Error! ; màûc khaïc noï chênh laì säú láön giaím læûc caïp so våïi taíi troüng náng khi khäng kãø âãún hiãûu suáút cuía puli, do âoï bäüi suáút palàng bàòng säú nhaïnh caïp treo cuûm puli di âäüng. Dtg laì âæåìng kênh tang dC laì âæåìng kênh caïp - Chiãöu daìi phaíi nhoí hån dung læåüng cho pheïp cuía caïp trãn tang träúng L = π( D tg + d C).Z l Säú voìng laìm viãûc cuía caïp trãn tang Z = 0 t Bæåïc caïp t = d + (0.002 âãún0.003)m lo laì chiãöu daìi laìm viãûc cuía tang m laì säú låïp caïp cuäún trãn tang - Âäúi våïi tang nhiãöu låïp ta coï L = π( Dtg + md C).Z 1 l0 säú voìng laìm viãûc cuía tang nhiãöu låïp Z 1 = d c 1.4.2- Truyãön âäüng thuíy læûc Truyãön âäüng thuíy læûc coï taïc duûng truyãön chuyãøn âäüng hay cäng suáút tæì âäüng cå caïc bäü pháûn laìm viãûc cuía maïy hoàûc tæì truûc naìy âãún truûc khaïc, nhåì cháút loíng hay âäüng nàng cuía cháút loíng. Hiãûn nay ngæåìi ta duìng hai daûng truyãön âäüng thuyí læûc laì; truyãön âäüng thuyí ténh( thãø têch) vaì truyãön âäüng thuyí læûc âäüng(thuyí âäüng). Truyãön âäüng thuyí âäüng laì sæû thay däøi aïp læûc trong loìng cháút loíng khi doìng cháút loíng chuyãøn âäüng våïi váûn täúc 8
  10. Chæång I: Khaïi niãûm chung vãö maïy xáy dæûng cao; ngæåüc laûi truyãön âäüng thãø têch laì sæû thay âäøi læu læåüng cuía doìng khi aïp læûc cuía cháút loíng gáön nhæ khäng âäøi. Truyãön âäüng thãø têch laì daûng truyãön âäüng hoaìn thiãûn hån so våïi truyãön däüng thuyí- cå, trãn cå såí khåïp näúi thuyí læûc hay biãún täúc thuyí læûc, caïc bäü pháûn chuí yãúu cuía bäü truyãön âäüng thãø têch gäöm båm thuyí læûc, âäüng cå thuyí læûc, caïc van phán phäúi âiãöu chènh, âæåìng äúng dáùn dáöu cao aïp( coï aïp) vaì âæåìng äúng dáùn dáöu aïp læûc tháúp(âæåìng xaí, âæåìng huït). Täúc âäü cáön âáøy phuû thuäüc vaìo hæåïng truyãön dáùn dáöu. Nãúu dáöu tæì båm tåïi âènh pittäng thç täúc âäü cáön âáøy 4Q v = 1 πD 2 πD 2 Læûc âáøy F = .p. η 1 4 Νãúu dáöu dáùn tåïi vuìng coï cáön âáøy thç täúc âäü cuía cáön âáøy 4Q v = 2 π (D 2 − d 2 ) π (D 2 − d 2 ) Læûc âáøy F = .p. ηηη 2 4 ΤΤΤ rong âoï: Q laì læu læåüng båm D laì âæåìng kênh xi lanh p laì aïp læûc cháút loíng η laì hiãûu suáút bàòng 0.97 d laì âæåìng kênh cáön âáøy Âãø thæûc hiãûn truyãön âäüng theo nguyãn lyï truyãön âäüng thãø têch, caïc bäü pháûn chênh âæåüc näúi våïi nhau qua hãû thäúng âæåìng äúng chëu aïp læûc. Tuyì theo tæìng chæïc nàng cuía bäü pháûn cäng taïc, chuïng âæåüc làõp gheïp theo så âäö maûch kên hay så âäö maûch håí. Sæû khaïc nhau cå baín cuía hai så âäö maûch naìy laì cháút loíng sau khi qua bäü pháûn biãún âäøi thaình cå nàng, tråí vãö thuìng dáöu( maûch håí) hoàûc tråí vãö äúng huït cuía bäü pháûn taûo aïp læûc( maûch kên). Trong maïy xáy dæûng, truyãön âäüng thuyí læûc våïi maûch kên chè duìng cho caïc cå cáúu laìm viãûc âäüc láûp, coìn caïc cå cáúu laìm viãûc liãn håüp vaì âån giaín thæåìng duìng truyãnö âäüng maûch håí 1.4- Hãû thäúng di âäüng trong maïy xáy dæûng 1.5- Hãû thäúng âiãöu khiãøn maïy xáy dæûng 9
  11. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn CHÆÅNG II MAÏY NÁNG- CHUYÃØN 2.1 Âënh nghéa vaì phán loaûi 2.1.1 Âënh nghéa: Maïy náng chuyãøn laì nhæîng thiãút bë duìng âãø náng chuyãøn caïc loaüi haìng kiãûn, haìng råìi, váût liãûu loíng, . . . tæì nåi naìy sang nåi khaïc theo mäüt chu trçnh laìm viãûc nháút âënh Maïy náng chuyãøn âæåüc sæí duûng räüng raîi trong ngaình GTVT, ngaình Xáy Dæûng vaì caïc ngaình kinh tãú quäúc dán khaïc. 2.1.2 Phán loaûi: dæûa vaoì kãúp cáúu vaì cäng duûng cuía chuïng ta coï caïc loaûi sau - Maïy náng chuyãøn âån giaín: laì nhæîng maïy chè coï cå cáúu náng haû haìng, chuïng chè coï khaí nàng náng haû haìng theo phæång thàóng âæïng, phæång nghiãng hoàûc keïo haìng theo phæång ngang. Âoï laì caïc loaûi: Kêch, tåìi keïo, Pa làng. - Maïy náng chuyãøn phæïc taûp: laì nhæîng maïy coï cáúu taûo gäöm nhiãöu cå cáúu, âaím baío náng haû haìng åí mäüt chiãöu cao nháút âënh. Noï coï thãø di chuyãøn haìng theo phæång thàóng âæïng, phæång nghiãng (hoàûc cong), coï phaûm vi ráút räüng. Loaûi maïy naìy gäöm caïc loaûi cáön truûc, cáöu truûc, maïy náng tæû haình,. . . nhæîng maïy naìy âæåüc dáùn âäüng bàòng tay hoàûc bàòng maïy. 2.2 Maïy Náng Tuìy theo âàûc tênh náng maì chuïng ta seî sæí duûng thiãút bë náng phuì håüp.  Kêch: • Náng váût coï khäúi læåüng låïn • Chiãöu cao náng nhoí, thæåìng tæì 0,5-0,7m  Tåìi xáy dæûng • Keïo hay náng váût nàûng • Chiãöu cao náng khaï låïn  Palàng • Treo vaìo mäüt âiãøm tæûa • Nàng hay keïo váût nàûng  Thang náng xáy dæûng • Coï hãû thäúng dáùn hæåïng cæïng theo phæång thàóng âæïng • Náng váût coï khäúi læåüng khaï låïn  Cáön truûc thaïp cäú âënh • Náng váût nàûng • Táöm våïi khaïc nhau • Quay xung quanh âæåüc 360 0 , nhæng khäng di chuyãøn  Cáön truûc tæû haình • Tæû di chuyãøn  Cáön truûc kiãøu cáöu 10
  12. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn • Náng váût nàûng lãn cao vaì di chuyãøn trong mäüt khu væûc âënh træåïc 2.2.1 Kêch 2.2.1a Kêch thanh ràng: Duìng âãø náng váût nàûng coï taíi troüng tæì 3-6táún vaì chiãöu cao náng tæì 0.4 - 0.6m. Noï âæåüc sæí duûng vaìo viãûc làõp raïp caïc kãút cáúu theïp, náng váût nàûng trong cäng taïc thaïo làõp. a) hçnh chung; b) Phanh tæû âäüng; c) màût càõt Læûc P cáön thiãút taïc duûng lãn tay quay âãø náng váût Q.d P= 2R i η P - Læûc quay âãø náng váût nàûng Q (KG) d - Âk. voìng troìn chia cuía baïnh ràng dáùn âäüng thanh ràng, m; R - chiãöu daìi laìm viãûc cuía tay quay,m; i - tyí säú truyãön âäüng baïnh ràng η - hiãûu suáút cuía cå cáúu kêch Våïi kêch khäng coï baïnh ràng truyãön âäüng trung gian η = 0.80 âãún 0.85 Våïi kêch coï baïnh ràng truyãön âäüng trung gian η = 0.67 âãún 0.85 2.2.1b Kêch thuíy læûc 11
  13. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn Læûc taïc âäüng lãn tay quay âãø náng váût d 2 a 1 P = Q . . t D 2 l η Q - troüng læåüng váût náng (KG) d, D, a, l - âæåìng kênh caïc xi lanh vaì caïnh tay âoìn cuía tay quay (m) η : Hiãûu suáút chung cuía truyãön âäüng 0.75 âãún 0.80 Khi náng caïc kãút cáúu cäng trçnh låïn nhæ nhëp cáöu, táöng làõp gheïp sàón cuía nhaì, . . . tåïi haìng nghçn táún, ngæåìi ta duìng mäüt säú kêch näúi laûi thaình mäüt bäü coï cháút loíng naûp tæìì mäüt traûm båm. Caïc van phán phäúi vaì caïc khoaï cho pheïp caïc kêch coï thãø laìm viãûc âäüc láûp. 2.2.1c Kêch vêch Så âäö cáúu taûo kêch vêch Læûc náng cáön thiãút âãø náng váût nàûng Q âæåüc xaïc âënh Q P = tg( α ± ρ) KG max r.l Trong âoï: Q- taíi troüng haìng náng ( KG) r- baïn khênh trung bçnh cuaí truûc vêt (m) l- chiãöu daìi tay quay (m) α - goïc náng ren vêch (âäü) 12
  14. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn ρ- goïc ma saït, (+)khi náng váût vaì (-) khi haû váût Âãø haìng coï thãø giæî åí mäüt vë trê naìo âoï khi náng, tæïc laì truûc vêch khäng quay ngæåüc laûi phaíi âaím baío âiãöu kiãûn tæû haím tæïc α < ρ , ngæåìi ta thæåìng láúy α = 4 âãún 6 âäü Kêch vêch thæåìng chãú taûo ra våïi taíi troüng náng tæì 2 âãún 50 táún, khi taíi troüng låïn hån 20 táún thæåìng âàût thãm bäü truyãön truûc vêch- baïnh vêch âãø giaím nheû læûc taïc âäüng lãn tay quay. Ngæåìi ta thæåìng sæí duûng kêch vêch trong làõp raïp vaì sæía chæía hoàûc âãø cå giåïi hoaï caïc cäng viãûc náng cäúp pha, giaìn giaïo,kãút cáúu dåí, . . . 2.2.2 Tåìi keïo 2.2.2a Tåìi quay tay Tåìi quay tay cåí låïn coï sæïc náng 0.5 âãún 10 táún, læåüng caïp cuäün trãn tang laì 100 âãún 300m; tåìi cåí nhoí sæïc náng tæì 0.25 âãún 0.5 táún læåüng caïp cuäün trãn tang laì 50 âãún 100m Taíi troüng náng cho pheïp âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc R Q = . P . ηηη . i ( táún) r Trong âoï: Q - taíi troüng náng ( táún) R,r - Baïn kênh tay quay vaì baïn kênh tang träúng (m) i- Tyí säú truyãön η- Hiãûu suáút truyãön âäüng ( 0.65 âãún 0.85 ) Moment trãn tang cuäún caïp M = M d .i. η ( N) Md= P.l.a.k , laì moment dáùn âäüng tay quay 13
  15. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn a: säú ngæåìi phuûc vuû k: hãû säú laìm viãûc khäng âãöu( k = 0,8 khi hai ngæåìi taïc duûng læûc vaìo tay quay, k=0,7 khi 4 ngæåìi laìm viãûc) 2.2.2b Tåìi âiãûn âaío chiãöu Caïc loaûi tåìi âiãûn cåí nhoí coï sæïc náng tæì 0.5 âãún 7.5 táún, våïi täúc âäü náng tæì 0.4 âãún 0.6m/s thç læåüng caïp cuäün trãn tang tæì 15 âãún 450m. caïc tåìi loaûi låïn coï sæïc náng âãún 75 táún, täúc âäü náng 0.07m/s thç læåüng caïp trãn tang laì 1600m Taíi troüng náng cho pheïp cuía tåìi âiãûn âæåüc xaïc âënh M i η Q = dc (táún) RT Trong âoï : Mâc - Mä men quay cuía âäüng cå i- tyí säú truyãön RT- Baïn kênh tang träúng ηηη- Hiãûu suáút bäü tåìi Tåìi âiãûn âaío chiãöu 14
  16. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn Så âäö dáùn âäüng: a) tåìi quay tay; b) tåìi âiãûn 2.2.3 Palàng Palàng âiãûn Palàng xêch Læûc taïc duûng vaìo tay xêch âãø náng váût R Q = 2.i.p. η. r Trong âoï: i, η- tè säú truyãön vaì hiãûu suáút cuía bäü truyãön truûc vêt, baïnh vêt R, r- baïn kênh voìng troìn chia cuía âéa xêch 6 vaì 3 15
  17. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn 2.2.4 Cáön Truûc : Laì loaûi maïy náng haìng hoaût âäüng coï chu kyì, duìng âãø náng haû haìng theo phæång thàóng âæïng vaì di chuyãøn haìng theo phæång ngang trong khu væûc xáy dæûng, bäúc dåí. Thaïo làõp maïy trong caïc nhaì maïy hoàûc phán xæåíng sæîa chæîa. 2.2.4a Cáön truûc nhoí: Thæåìng âæåüc sæí duûng trong cäng taïc náng haû váût liãûu xáy dæûng, cäng taïc thaïo làõp maïy khi sæía chæía. Æu âiãøm cuía loaûi cáön truûc naìy laì troüng læåüng baín thán vaì kêch thæåïc nhoí, âån giaín vãö kãút cáúu thaïo làõp dãø daìng vaì an toaìn trong quaï trçnh laìm viãûc. * Loaûi cáön truûc cäú âënh * Loaûi cáön truûc di âäüng: loaûi naìy duìng âãø náng caïc loaûi haìng hoaï, váût liãûu xáy dæûng hoàûc caïc loaûi bãtäng âuïc sàón( táúm panen), coï thãø duìng trong cäng taïc thaïo làõp maïy. Cáön truûc naìy coï goïc quay 360 0 våïi taíi troüng náng Q = 0.5 âãún 0.8T Chiãöu cao nángH= 3 âãún 6m Táöm våïi R= 3 âãún 3.65m 16
  18. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn 2.2.4b Cáön truûc thaïp : laì thiãút bë náng chuí yãúu duìng trong caïc cäng trçnh xáy dæûng dán duûng, xáy dæûng cäng nghiãûp, caïc cäng trçnh thuyí âiãûn, thuyí låüi,. . Cáön truûc thaïp coï nhiãöu æu âiãøm so våïi caïc cáön truûc khaïc åí chiãöu cao náng, táöm våïi vaì taíi troüng náng låïn, ngoaìi ra cáön truûc thaïp coï kãút cáúu håüp lê, dãø thaïo làõp vaì váûn chuyãøn. Trong xáy dæûng nhaì dán duûng thæåìng sæí duûng caïc cáön truûc thaïp coï taíi troüng náng 3 - 10 táún, táöm våïi âãún 25m vaì chiãöu cao náng âãún 50m. Âàûc âiãøm cuía caïc loaûi cáön truûc naìy laì coï tênh cå âäüng cao, khi laìm viãûc coï thãø di chuyãøn trãn âæåìng ray, thaïo làõp vaì váûn chuyãøn dãø daìng. Âãø xáy dæûng nhaì cao táöng vaì caïc thaïp coï âäü cao låïn ngæåìi ta duìng caïc loaûi cáön truûc thaïp cäú âënh neo vaìo cäng trçnh, cáön truûc thaïp tæû náng, coï chiãöu cao náng âãún 150m vaì táöm våïi âãún 50m. Mäüt säú cáön truûc coï táöm våïi âãún 70m do âoï coï thãø bao quaït âæåüc toaìn bäü cäng trçnh âang thi cäng màûc duì thaïp âàût cäú âënh mäüt chäø. Trong xáy dæûng cäng nghiãûp ngæåìi ta coï cáön truûc thaïp chuyãn duìng coï taíi troüng náng âãún 80 táún, táöm våïi 25 âãún 45m vaì chiãöu cao náng 50 âãún 80m. 17
  19. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn * Cáön truûc thaïp våïi thaïp quay Cáön truûc thaïp KB-504 a) cáön nàòm ngang; b) cáön nghiãng 30 o I- táöm våïi L= 35m; II- Táöm våïi L= 40m; III- táöm våïi L= 45m 18
  20. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn * Cáön truûc thaïp coï âáöu quay( thaïp khäng quay) Cáön truûc thaïp KB-674A a) så âäö cáúu taûo; caïc så âäö màõc caïp; b) di chuyãøn âäúi troüng; c) di chuyãøn xe con; d) náng váût våïi a= 4; e) náng váût våïi a= 2 f) âàûc tênh taíi troüng cuía KB-674A 19
  21. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn * Cáön truûc thaïp cäú âënh neo vaìo cäng trçnh, duìng trong xáy dæûng nhaì cao táöng a) så âäö cáúu taûo; b) så âäö màõc caïp náng váût våïi hai cå cáúu dáùn âäüng; thanh giàòng; d) så âäö caïp làõp dæûng 20
  22. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn Cáön truûc thaïp cäú âënh potain, så âäö näúi thaïp tæì phêa trãn Så âäö näúi thaïp tæì phiaï trãn, âoaûn thaïp trãn läöng vaìo thaïp cäú âënh 21
  23. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn * Cáön truûc thaïp chuyãn duìng trong xd dán duûng vaì cäng nghiãûp I- quan hãû giæîa chiãöu cao náng cuía moïc treo phuû vaì táöm våïi II- quan hãû giæîa chiãöu cao náng cuía moïc treo chênh vaì táöm våïi III vaì IV- quan hãû giæîa taíi troüng náng cuía moïc treo chênh vaì táöm våïi tæång æïng våïi bäüi suáút palàng náng váût a= 4 vaì a=2 V- Taíi troüng náng cuía moïc treo phuû 22
  24. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn 2.2.4c Cáön truûc tæû haình : laì loaûi cáön truûc khäng cáön cung cáúp náng læåüng tæì bãn ngoaìi trong quaï trçnh laìm viãûc. Cáön truûc tæû haình sæí duûng räüng raíi trãn caïc kho, baîi hoàûc làõp raïp trong xáy dæûng dán duûng vaì cäng nghiãûp. Æu âiãøm chênh cuía cáön truûc tæû haình laì laìm viãûc âäüc láûp, coï tênh cå âäüng cao. Vç váûy noï coìn âæåüc goüi laì cáön truûc kiãøu cáön quay, di âäüng vaûn nàng. Theo kãút cáúu pháön di chuyãøn ta coï caïc loaûi cáön truûc ätä, cáön truûc baïnh läúp, cáön truûc xêch, cáön truûc âæåìng sàõt vaì cáön truûc maïy keïo 23
  25. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn Cáön truûc ätä dáùn âäüng chung 24
  26. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn Cáön truûc ä tä dáùn âäüng thuíy læûc 25
  27. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn Cáön truûc baïnh läúp 26
  28. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn Cáön truûc xêch 27
  29. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn 2.2.4d Cáön truûc kiãøu cäøng truûc 2.2.4e Cáön truûc caïp 28
  30. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn 2.2.5 Khai thaïc cáön truûc 2.2.5a Nàng suáút cáön truûc Nàng suáút sæí duûng trung bçnh cuía cáön truûc duìng trong xáy dæûng âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc Nsd = Q. k q . k tg . n (t/h) Trong âoï: Q- taíi troüng náng cuía cáön truûc ( táún) Kq vaì k tg - hãû säú sæí duûng taíi troüng náng vaì hãû säú sæí duûng thåìi gian, láúy theo thiãút bë mang váût: våïi våïi moïc treo K q=0.8 âãún 0.9, K tg = 0.8 âãún 0.88; våïi gáöu ngoaûm k q= 0.8 âãún 0.9, K tg = 0.85 âãún 0.95 3600 n = - säú chu kyì laìm viãûc cuía cáön truûc trong moüt giåì våïi tck tck laì thåìi gian trung bçnh cuía mäüt chu kyì laìm viãûc (s) 29
  31. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn Trong træåìng håüp täøng quaït, mäüt chu kyì laìm viãûc bao gäöm caïc thåìi gian sau: tck = t n+ t h+ 2t âc + 2t q+ 2t tv + t 1+ t 2+ t p (s) H1 + h trong âoï: t n= - thåìi gian náng váût vn H1 : chiãöu cao cuía cäng trçnh (m) h: khoaíng caïch tæì màût trãn cuía cäng trçnh âãún màût dæåïi cuía váût náng (m) vn: täúc âäü náng (m/s) H1 + h th= - thåìi gian haû moïc treo khäng taíi sau khi daî làõp âàût váût nàûng vaìo vh vë trê cáön thiãút våïi täúc âäü haû nhanh( nãúu cáön truûc coï hai täúc âäü haû) âãø ruït ngàõn thåìi gian haû th= t n nãúu täúc âäü haû bàòng täúc âäü náng l0 tdc = - thåìi gian di chuyãøn cáön truûc vdc lo- chiãöu daìi quaîng âæåìng di chuyãøn (m) vdc - täúc âäü di chuyãøn cáön truûc ( m/s) α tq= - thåìi gian quay 6nq ααα- goïc quay cuía cáön truûc (âäü) nq- täúc âäü quay cuía cáön truûc (vg/ph) l1 ttv = - thåìi gian thay âäøi táöm våïi vtv l1- quaîng âæåìng váût náng di chuyãøn theo phæång ngang khi thay âäøi táöm våïi (m) vtv - täúc âäü thay âäøi táöm våïi (m/s) h t1= - thåìi gian haû haìng xuäúng vë trê làõp raïp v0 v0- täúc âäü haû làõp raïp (m/s) h t2= - thåìi gian náng moïc treo lãn vë trê làõp raïp sau khi âaî dåí haìng vn tp- thåìi gian caïc cäng viãûc laìm bàòng tay( âäúi våïi moïc treo )gäöm thåìi gian buäüc haìng, thåìi gian giæí haìng trãn moïc treo åí vë trê làõp raïp âãø chènh vaì cäú âënh, thåìi gian dåí moïc treo vaì dáy chàòng khoíi haìng Nàng suáút sæí duûng cáön truûc theo ca hoàûc nàm: Nca(nàm) = N sd .T (t/ca(nàm)) Trong âoï T laì säú giåì sæí duûng maïy trong ca (nàm) xaïc âënh theo chãú âäü laìm viãûc thæûc tãú cuía cáön truûc. 30
  32. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn 3.10.1- Tênh äøn âënh cuía cáön truûc Så âäö kiãøm tra äøn âënh cuía cáön truûc kiãøu cáön a) äøn âënh khi coï taíi; b) äøn âënh khi khäng taíi Hãû säú äøn âënh khi coï taíi âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc: M G − MW − ∑ M qt k01 = ≥ 1.15 M Q trong âoï: M G= G[(b+c)cos α - hsin α] - momen giæî do troüng læåüng baín thán cáön truûc ( kãø caí âäúi troüng), G coï troüng tám laì c, h MQ= Q(A-b)- mämen láût do troüng læåüng váût náng Q våïi táöm våïi lån nháút cuía cáön truûc A. MW= W1a + W2L- momen láût do gioï våïi W1 laì læûc gioï låïn nháút åí traûng thaïi laìm viãûc taïc duûng lãn cáön truûc vaì W2 laì læûc gioï låïn nháút åí trang thaïi laìm viãûc taïc duûng lãn váût náng qui vãö âáöu cáön. ∑Mtg = M h + M dc + M lt - momen láût do caïc læûc: quaïn tênh cuía læûc náng khi phanh trong quaï trçnh haû váût; quaïn tênh cuía cáön truûc vaì váût náng khi phanh cå cáúu di chuyãøn; quan tênh li tám cuía váût náng khi quay Q vh Mh= . (A-b) g t1 vh- täúc âäü haû váût t1- thåìi gian phanh váût náng trong quaï trçnh haû G vdc Q vdc Mdc = . . h + . .L g t2 g t2 vdc - täúc âäü di chuyãøn cuía cáön truûc t2- thåìi gian phanh cuía cå cáúu di chuyãøn( læûc quaïn tênh cuía váût náng Q khi phanh cå cáúu di chuyãøn âæåüc qui vãö âáöu cáön nãn coï caïnh tay âoìn laì L) 31
  33. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn Khi quay cáön truûc, xuáút hiãûn læûc li tám quaïn tênh cuía váût náng Q π.n F= . w 2. r ; w = ; r = A + Htg β g 30 n- täúc âäü quay cuía cáön truûc (vg/ph) β- goïc nghiãng cuía caïp khi quay do taïc dung cuía læûc li tám vaì tg β = Error! Taûo ra momen M lt =F. L (qui vãö âáöu cáön) Hãû säú äøn âënh k 01 phaíi âæåüc xaïc âënh khi cáön coï táöm våïi låïn nháút vaì åí hai vë trê: cáön nàòm vuäng goïc våïi canh láût vaì cáön nàòm taûo goïc 45 0 so våïi caûnh láût Hãû säú äøn âënh ténh khi coï taíi M G G(b + c) K02 = = ≥ 1.4 M Q Q(a − b) Hãû säú äøn âënh cuía cáön truûc trong traûng thaïi khäng laìm viãûc ' ' M G G[(b − c )cos α − h sin α ] K03 = = ' ≥ 1.15 MW W0a 2.3 Maïy váûn chuyãøn 2.3.1 Âàûc âiãøm chung Trong xáy dæûng ngæåìi ta sæí duûng caïc phæång tiãûn váûn chuyãøn trãn bäü, âæåìng thuíy. Pháön låïn caïc thiãút bë vaì váût liãûu âæåüc váûn chuyãøn bàòng âæåìng bäü: ätä, maïy keïo, xe læía viãûc læûa choün phæång tiãûn váûn chuyãøn phuû thuäüc vaìo âàûc âiãøm, khäúi læåüng váût liãûu, cæû ly vaì thåìi gian váûn chuyãøn. Hån 80% khäúi læåüng âáút âaï, váût liãûu xáy dæûng, kãút cáúu xáy dæûng, thiãút bë maïy moïc âãöu duìng ätä, maïy keïo âáöu keïo laìm phæång tiãûn váûn chuyãøn. Chi phê váûn chuyãøn cho caïc phæång tiãûn naìy chiãúm tåïi 15% giaï thaình xáy làõp, do tênh linh âäüng cuía caïc phæång tiãûn. Phán loaûi caïc thiãút bë váûn chuyãøn: − Phæång tiãûn váûn taíi coï cäng duûng chung: ätä váûn taíi, âáöu keïo, råmooc duìng váûn chuyãøn haìng hoaï thäng duûng. − Phæång tiãûn váûn chuyãøn chuyãn duìng: caïc thiãút bë duìng váûn chuyãøn âæåìng äúng, panen, daìn theïp, caïc thiãút bë siãu nàûng. − Phæång tiãûn váûn chuyãøn trãn säng hay trãn biãøn ráút hiãûu quaí nãúu taûi cäng trçnh coï bãún bäúc xãúp haìng hoïa, váût liãûu lãn ätä. − Váûn chuyãøn, làõp raïp bàòng âæåìng haìng khäng chè thæûc hiãûn trong nhæîng træåìng håüp âàûc biãût taûi vuìng nuïi non hiãøm tråí khäng thãø sæí duûng caïc phæång tiãûn khaïc. Trong træåìng håüp naìy thæåïng duìng maïy bay træûc thàng. − Maïy váûn chuyãøn liãn tuûc vaì thiãút bë váûn chuyãøn bàòng khäng khê neïn. 2.3.2 Ätä váûn chuyãøn, maïy keïo, âáöu keïo 32
  34. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn 2.3.2a Ätä taíi . Xe ätä taíi gäöm âäüng cå, thuìng xe, khung xe(satxi). Thán xe ätä coï váúu taûo khaïc nhau âãø phuì håüp våïi loaûi haìng hoïa. Trong ngaình xáy dæûng sæí duûng nhiãöu loaûi xe váûn taíi coï taíi troüng tæì 3-30 táún. Nhiãöu haîng chãú taûo xe näøi tiãún nhæ Catepillar(Myî), Komatsu (Nháût), Volvo ( Thuûy Âiãøn), saín xuáút nhiãöu loaûi xe coï taíi troüng tåïi 100 táún, cäng suáút âäüng cå tåïi 700 kW va âáöu keïo âãún 200 táún. Maïy keïo baïnh läúp coï täúc âäü linh hoaût vaì coï täúc âäü låïn nháút laì 40 km/h, aïp læûc lãn âáút låïn (0,2-0,35 Mpa). Do âoï noï khoï di chuyãøn trãn âæåìng taûm våïi taíi låïn. Trong træåìng håüp naìy ngæåìi ta duìng xe baïnh xêch. Ä tä váûn taíi a) thuìng xe âãø håí b) xe coï khaí nàng thäng qua låïn c) âáöu keïo 2.3.2b Maïy keïo xêch vaì maïy keïo baïnh läúp Caïc loaûi naìy duìng keïo haìng nàûng hoàûc âæåìng taûm thåìi. Caïc loaûi maïy keïo naìy coï thãø duìng nhæ mäüt âáöu keïo råmooc hay maïy cå såí cuía caïc maïy xáy dæûng ( maïy caûp, maïy uíi, maïy âaìo, cáön truûc ). maïy keïo xêch coï aïp læûc riãng lãn âáút nhoí ( 0,1 Mpa), hiãûu xuáút keïo vaì sæïc baïm cao nãn coï khaí nàng keïo nàûng hån baïnh läúp. Täúc âäü di chuyãøn täúi âa khäng quaï 12 km/h. 2.3.2c Âáöu keïo Âáöu keïo duìng laìm maïy cå såí cho maïy xáy dæûng hay duìng laìm råmooc. Âáöu keïo coï täúc âäü cao vaì sæïc keïo låïn ( 50km/h). 2.3.3 Caïc phæång tiãûn váûn chuyãøn chuyãn duìng − Ä tä tæû âäø Hçnh Ä tä tæû âäø 33
  35. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn − Ä tä coï råmooc Hçnh Ätä råmooc − Såmi råmooc chåí bitum loíng Hçnh Xe chåí bitum loíng − Xe chåí âæåìng äúng Hçnh Xe chåí âæåìng äúng 34
  36. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn − Xe chåí panen Hçnh Xe chåí panen − Xe chåí congtenå − Xe chåí haìng nàûng Hçnh 2. Xe chåí cängtenå 35
  37. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn 2.3.4 Tênh toaïn læûc keïo ä tä váûn taíi Tênh toaïn læûc keïo cuía ä tä váûn taíi nháöm xaïc âënh chãú âäü laìm viãûc täúi æu, tuìy theo âiãöu kiãûn âæåìng saï, âãø phaït huy cäng suáút vaì nàng suáút täúi âa. Âiãöu kiãûn cáön vaì âuí âãø ä tä taíi âi chuyãøn: ∑P < P k < P b Trong âoï: ∑ P täøng læûc caín di chuyãøn cuía ä tä taíi Pk læûc keïo tiãúp tuyãún cuía ä tä taíi Pb læûc baïm cuía baïnh xe vaì màût âæåìng (P b = G b.ϕ). Gb: Pháön troüng læåüng xe taïc âäüng lãn baïnh chuí âäüng ( troüng læåüng baïm); ϕ hãû säú baïm. Læûc caín di chuyãøn cuía xe taíi: ∑ P = Pf ± Pi + Pw + Pj Trong âoï: Pf: læûc caín làn do biãún daûng cuía läúp xe vaì cuía âæåìng vaì ma saït giæîa läúp xe vaì màût âæåìng. Pi: læûc caín däúc Pw: læûc caín khäng khê Pj: læûc caín quaïn tênh do coï gia täúc Trong tæåìng håüp ä tä chuyãøn âäüng âãöu ( khäng coï gia täúc) P j = 0. Do ä tä chaûy trãn cäng træåìng vaì trãn âæåìng våïi váûn täúc khäng låïn ( ≤50km/h) nãn pháön læûc caín P w coï thãø boí qua. Læûc keïo tiãúp tuyãún taûo ra cho baïnh xe mäüt læûc P k âæåüc tênh næ sau: N P = 3600 ∗ η k v Trong âoï: N cäng suáút danh nghéaa cuía ä tä, kW v váûn täúc cuía ä tä, km/h η 0,85 - 0,95 hiãûu suáút cuía hãû truyãön âäüng tæì âäüng cå tåïi caïc baïnh xe chuí âäüng Hãû säú caín làn f vaì hãû säú baïm ϕ Baïnh läúp Baïnh xêch Loaûi Aïp suáút cao Aïp suáút tháúp âæåìng f ϕ f ϕ F ϕ Atphan 0.015-0.02 0.7-0.8 0.2 0.7-0.8 bãtäng Âæåìng âáút Nãûn khä 0.02-0.06 0.6-0.7 0.025-0.035 0.4-0.6 0.06-0.07 0.8-1.0 36
  38. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn æåït báøn 0.13-0.25 0.1-0.3 0.15-0.2 0.15-0.25 0.12-0.15 0.5-0.6 Âáút Tåi xäúp 0.2-0.3 0.3-0.4 0.1-0.2 0.4-0.6 0.07-0.1 0.6-0.7 Chàût dênh 0.1-0.2 0.4-0.6 0.1-0.15 0.5-0.7 0.08 0.8-1.0 Caït Æåït 0.1-0.4 0.3-0.6 0.06-0.15 0.4-0.5 0.05-0.1 0.6-0.7 0.25- Khä 0.4-0.5 0.2-0.3 0.2-0.4 0.15-0.2 0.4-0.5 0.3 Láöy 0.25 0.1 0.3 0.15 bãtäng 0.015-0.02 0.7-0.8 0.02 0.7-0.8 0.06 0.5-0.6 Âàûc tênh kyî thuáût cuía xe ä tä tæû âäø Thäng säú GAZ MAZ- KrAZ Euclid * KaMAZ Capter Komatsu BelAZ -53B 503A -256b * R32 5511 pilliar HD205-3* 549 Cäng 84 132 176 295 132 336 220 suáút(kw) Khäúi læåüng( 3750 7100 10850 23600 9000 31000 19100 26925 kg) Dung têch 3.0 5.0 6.0 21.0 5.0 17.5 15.5 26 thuìng xe(m 3) Taíi troüng( 3.5 4.5 11 32 6.9 36 20 40 táún) Täúc âäü( 80 75 65 57 50 75 50 55 km/h) 2.3.5 Maïy váûn chuyãøn liãn tuûc 2.3.5a Bàng taíi: bàng taíi âæåüc sæí duûng räüng raîi âãø váûn chuyãøn váût liãûu theo phæång ngang hoàûc nghiãng. Chuïng coï nàng suáút cao( tåïi haìng nghçn táún/h) vaì coï thãø váûn chuyãøn âi xa tåïi haìng cáy säú. Trong xáy dæûng thæåìng duìng loaûi bàng taíi cäú âënh vaì bàng taíi di âäüng. Bàng taíi di âäüng váûn chuyãøn váût liãûu åí cæû li 10-15m vaì dåí váût liãûu åí cæû li 2- 4m. Bàng taíi cäú âënh coï khung bãû laìm tæìng âoaûn 2-3m làõp raït laûi våïi nhau, bàng taíi naìy thæåìng daìi 50-100m vaì coï thãø tàng giaím chiãöu daìi bàòng caïch thãm båït caïc âoaûn khung theo tênh toaïn Bàng laì bäü pháûn mang váût liãûu vaì laì bäü pháûn keïo. Hay duìng nháút laì loaûi bàng vaíi cao su, gäöm caïc låïp vaíi bãön xen keî caïc låïp cao su vaì boüc xung quanh 37
  39. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn bàòng låïp cao su. Låïp vaíi bãön laì loaûi chuyãn duìng laìm âai, låïp cao su boüc ngoaìi phêa trãn dáöy hån phêa dæåïi Chiãöu räüng bàng taíi cuîng nhæ säú låïp cao su cuía bàng taíi âãöu laì nhæîng säú liãûu tiãu chuáøn hoaï. B = 0,4 - 1,6m. Säú låïp vaíi âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc: S i = max B.K Våïi: B - chiãöu räüng bàng, m; K - taíi troüng phaï hoíng cho pheïp cuía mäüt låïp vaíi coï chiãöu räüng 1m, N; Smax - læûc keïo bàng låïn nháút åí nhaïnh cuäún vaìo âáùn âäüng. Læûc keïo: P=T-t T - læûc càn trãn nhaïnh cuäún t - læûc càn trãn nhaïnh nhaí Trong bàng taíi, læûc âáùn âäüng âæåüc truyãön tæì tang dáùn qua bàng nhåì ma saït. Vç váûy âãø bàng khoíi bë træåüt trãn tang dáùn phaíi âaím baío theo yãu cáöu cuía cäng thæïc Åle. T = .et f .α Våïi: f - hãû säú ma saït giæîa bàng vaì tang dáùn; α - goïc äm cuía bàng trãn tang. 1 Váûy P = T( 1- ) eα . f 38
  40. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn Nàng suáút bàng taíi xaïc âënh theo cäng thæïc: Q = 3600F.v. γ ( t/h) F- diãûn têch màût càõt cuía váût liãûu trãn bàng (m 2) v- täúc âäü váûn chuyãøn váût liãûu (m/s) γ- khäúi læåüng riãng cuía váût liãûu ( kg/m 3) b × h 8,0 B × 4,0 B × tg ϕ F = 1 c = 1 c = 0,04B 2 × c 1 2 2 b + a b 2 − a 2 F = h = tg 20 0 2 2 2 2 c- hãû säú tênh theo goïc nghiãng cuía bàng taíi β β= 0 - 10, c=1 β= 10-15 , c= 0.95 β= 15-20, c= 0.9 β > 20, c= 0.85 Âäúi våïi váût thãø khäúi 3600 × v Q = l l - khoaíng caïch giæîa caïc khäúi (m) 2.3.5b Xêch táúm taíi Hçnh Bàng taíi coï cå cáúu bàòng xêch a) xêch taíi táúm;b) bàng gaût 39
  41. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn 2.3.5c Vêt taíi Vêt taíi a)cáúu taûo chung;b)caïnh vêt liãön; c)caïnh vêt håí;d,e)caïnh vêch khäng liãn tuûc Vêt taíi duìng váûn chuyãøn váût liãûu råìi tåi xäúp, deío nhæ xi màng, caït bäüt theo phæång ngang hoàûc phæång nghiãng tåïi 20 0, cæû ly 30-40m, nàng suáút 20 - 40 m3/h. Vêt taíi coï æu âiãøm laì kãút cáúu âån giaín, kêch thæåïc nhoí goün váût liãûu âæåüc che kênh khäng tháút thoaït vaì gáy ä nhiãøm mäi træåìng. Tuyì theo tênh cháút vaì kêch thæåïc cuía váût liãûu maì sæí duûng caïc loaûi caûnh vêt coï hçnh daûng khaïc nhau. Nàng suáút cuía vêch taíi âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc N = 3600 F. v. γ ( m 3/h) π.D2 F= . ψ. c , laì diãûn têch trung bçnh cuía tiãút diãûn doìng váût liãûu 4 trong äúng maïng (m 2) D- âæåìng kênh ngoaìi cuía caïnh vêt (m) ψ - hãû säú laìm âáöy cuía tiãút diãûn maïng, phuû thuäüc vaìo tênh cháút cuía váût liãûu: Våïi váût liãûu xäúp( xi màng, caït khä) ψ = 0.3 âãún 0.45 Våïi váût liãûu cuûc nhoí( soíi, xè) ψ = 0.3 âãún 0.45 Våïi váût liãûu dênh áøm, dung dëch ψ = 0.3 âãún 0.45 Hãû säú tênh âãún sæû laìm giaím sæû âáöy cuía tiãt diãûn maïng khi bàng âàût nghiãng. Hãû säú c thay âäøi tuyì theo goïc nghiãng β β 0 o 5o 10 o 15 o 20 o c 1.0 0.9 0.8 0.7 0.65 v- täúc âäü chuyãøn âäüng cuía váût liãûu trãn bàng vêt S.n v = (m/s) 60 40
  42. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn S- bæåïc vêt (m) n- säú voìng quay cuía vêt ( vg/ph) 2.3.5d Gáöu taíi Gáöu taíi Âæåüc sæí duûng räüng raîi trong caïc xê nghiãûp saín xuáút bã täng vaì bã täng nhæûa cuîng nhæ duìng åí caïc xê nghiãûp xáy dæûng âæåìng sàõt âãø váûn chuyãøn caïc loaûi haìng xäúp nhæ xi màng, caït soíi, âáút xäúp vuûn, caïc loaûi haìng cuûc vuûn, . . . theo phæång thàóng âæïng hay nghiãng mäüt goïc nhoí hån 60 0. Bàng gáöu coï kêch thæåïc nhoí goün, coï chiãöu cao náng tæång âäúi låïn( âãún 50m) Nàng suáút coï thãø âaût tæì 5 âãún 140m 3/h 41
  43. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn Trong quaï trçnh laìm viãûc gáöu vaì thiãút bë keïo gáöu coï thãø gàûp phaíi læûc caín phaït sinh ráút låïn do quaï trçnh xuïc, naûp váût liãûu vaìo gáöu, læûc naìy låïn seí laìm hæ hoíng gáöu, laìm âæït thiãút bë keïo, do âoï váûn täúc di chuyãøn cuía gáöu chè nãn nhoí dæåïi 1m/s Nàng suáút gáöu âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc q N = 3,6 . v. γ. k (t/h) T â v- váûn täúc váûn chuyãøn váût liãûu (m/s) γ- troüng læåüng riãng cuía váût liãûu ( KG/m 2) T- bæåïc gáöu( khoaíng caïch giæîa caïc gáöu) (m) q- dung têch gáöu kâ- hãû säú âáöy gáöu( k â= 0.6 âãún 0.85) 2.3.5e Maïy váûn chuyãøn bàòng khäng khê neïn Xe chåí xi màng råìi 42
  44. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn 2.3.5f Maïy bäúc xuïc Xe náng haìng Xe náng haìng 2.7.1- Maïy xuïc láût Maïy xuïc láût âäø vãö phêa træåïc 43
  45. Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn Maïy xuïc láût quay næîa voìng Thang náng( váûn thàng) 44
  46. Chæång 3. Maïy laìm âáút CHÆÅNG III MAÏY LAÌM ÂÁÚT 3.1 Khaïi niãûm chung vaì muûc âêch cuía viãûc sæí duûng maïy laìm âáút Ngaìy nay, trong thi cäng cäng trçnh xáy dæûng - âæåìng, cäng trçnh dán duûng, cäng nghãûp, caïc cäng trçnh thuíy låüi, vaì caïc cäng trçnh xáy dæûng khaïc êt nhiãöu âãöu phaíi sæí duûng maïy laìm âáút âãø giaíi quyãút pháön låïn cäng taïc âáút. Taûi sao chuïng ta laûi duìng maïy laìm âáút, laì vç âàûc âiãøm cäng taïc laìm âáút laì nàûng nhoüc vaì khäúi læåüng cäng viãûc nhiãöu væåüt quaï sæïc lao âäüng cuía cäng nhán. Ngoaìi ra, sæí duûng maïy moïc vaìo thi cäng âáút coìn mang laûi låüi êch kinh tãú cao vaì ruït ngàõn thåìi gian thi cäng vaì cäng trçnh âáút âaût cháút læåüng cao. ÅÍ vuìng Âäöng Bàòng Säng Cæíu Long, trong nhæîng nàm gáön âáy vaì trong tæång lai, säú læåüng cäng trçnh xáy dæûng coï qui mä låïn gia tàng våïi khäúi læåüng cäng taïc laìm âáút cæûc kyì låïn. Âiãöu naìy âàût ra cho ngæåìi kyî sæ ngaình xáy dæûng, thuíy cäng, cáöu âæåìng, phaíi nghiãn cæïu caïch sæí duûng thiãút bë hiãûn coï taûi caïc cäng ty xáy dæûng vaì caïc thiãút bë måïi khaïc seî xuáút hiãûn mäüt khi caïc cäng ty xáy dæûng næåïc ngoaìi måí räüng thë træåìng hoaût âäüng tæì caïc thaình phäú låïn nhæ TP. Häö Chê Minh vãö khu væûc Âäöng Bàòng Säng Cæíu Long. Váún âãö cå baín chuí yãúu cáön giaíi quyãút laì sæí duûng maïy nhæ thãú naìo âãø coï hiãûu quaí kinh tãú ( coï låìi trong thi cäng) maì váøn âaím baío täút yãu cáöu kyî thuáût vaì an toaìn. Âãø giaíi quyãút váún âãö naìy ngæåìi kyî sæ xáy dæûng phaíi hoaìn thaình caïc cäng viãûc sau: - Âaím baío sæû âäöng bäü trong âäüi maïy: säú læåüng caïc loaûi maïy phaíi phuì håüp. - Bäú trê dáy chuyãön hoaût âäüng: nåi naìo thi cäng træåïc, maïy naìo træåïc maïy naìo sau. - Täø chæïc quaín lyï kyî thuáût âäüi maïy thi cäng: váût tæ, baío dæåîng vaì lëch laìm viãûc. - Nhæîng âiãöu kiãûn âëa cháút thuíy vàn aính hæåíng âãún hoaût âäüng cuía thiãút bë. - An toaìn trong quaï trçnh thi cäng taûi cäng træåìng. Cäng taïc laìm âáút thäng thæåìng bao gäöm caïc cäng viãûc sau: 45
  47. Chæång 3. Maïy laìm âáút - Âaìo âáút - Váûn chuyãøn âáút tæì nåi naìy sang nåi khaïc - Âáöm âáút Tuìy theo tênh cháút cäng viãûc cuìng våïi tênh cháút cuía âáút maì chuïng ta choün loüc maïy naìo vaìo cäng viãûc thi cäng cuía mçnh cho håüp lyï. Âãø coï thäng tin cho quyãút âënh choün maïy chuïng ta cuìng nhau nghiãn cæïu mäüt säú maïy laìm âáút tiãu biãøu âang âæåüc duìng taûi næåïc ta vaì mäüt säú næåïc khaïc coï cuìng âiãöu kiãûn âëa cháút cäng trçnh nhæ Viãût Nam. 3.2 Maïy xuïc âáút gáöu âån Maïy âaìo mäüt gáöu laì mäüt trong nhæîng loaûi maïy âaìo chuí âaûo trong cäng taïc laìm âáút. Maïy âaìo laìm nhiãûm vuû khai thaïc âáút räöi âäø vaì phæång tiãûn váûn chuyãøn , hoàûc chuïng tæû âaìo vaì váûn chuyãøn âáút trong cuû ly ngàõn nhæ âaìo âàõp kãnh mæång. Ngoaìi chæïc nàng âaìo xuïc âáút, khi thay caïc bäü pháûn cäng taïc trãn maïy cå såí coï thãø thæûc hiãûn nhiãöu chæïc nàng cuía caïc maïy khaïc nhæ cáön truûc, buïa âoïng coüc, nhäø gäúc cáy Maïy âaìo mäüt gáöu laì mäüt loaûi maïy laìm viãûc theo chu kyì gäöm caïc nguyãn cäng âaìo têch âáút vaìo gáöu náng lãn vaì âäø vaìo phæång tiãûn hoàûc âäø thaình âäúng. 3.2.1 Phán loaûi maïy xuïc âáút gáöu âån Maïy âaìo mäüt gáöu coï thãø phán loaûi theo hçnh daïng bäü cäng taïc, theo cå cáúu di chuyãøn, theo hãû dáùn âäüng, theo dung têch gáöu. - Theo hçnh daïng bäü cäng cäng taïc: maïy âaìo gáöu ngæîa, maïy âaìo gáöu sáúp, maïy âaìo gáöu ngoaûm, maïy âaìo gáöu quàng (gáöu dáy) vaì maïy âaìo gáöu baìo. - Theo dung têch gáöu xuïc: Maïy xuïc loaûi nhoí; maïy xuïc loaûi trung bçnh; maïy xuïc loaûi låïn - Theo cå cáúu di chuyãøn: maïy âaìo baïnh läúp, baïnh xêch, baïnh sàõt (di chuyãøn trãn ráy), di chuyãøn bàòng cå cáúu tæû bæåïc, maïy âaìo âàût trãn phao näøi. - Theo hãû dáùn âäüng: maïy âaìo dáùn âäüng bàòng cå khê, thuíy læûc hoàûc kãút håüp giæîa cå khê vaì thuíy læûc hay khê neïn. Hiãûn nay 46
  48. Chæång 3. Maïy laìm âáút háöu hãút caïc maïy âaìo coï dung têch gáöu nhoí hoàûc trung bçnh âãöu âæåüc dáùn âäüng thuíy læûc. Thiãút bë cäng taïc thay thãú âæåüc láúp vaïo maïy âaìo. a)maïy xuïc gáöu thuáûn; b)gáöu nghëch; c) gáöu quàng; d) cáön truûc d) ngáöu ngaûm; e) baût coí; g,h) âàût âæåìng äúng; i) nhäø goïc cáy k) âoïng coüc; l) baût ta luy; m) xuïc váût liãûu; n) âáöm leìn 3.2.2 Maïy âaìo gáöu ngæía (gáöu thuáûn) Maïy âaìo gáöu ngæía thæåìng duìng âãø âaìo âáút åí mæïc cao hån màût bàòng maïy âæïng, phuûc vuû cho viãûc khai thaïc âáút, âaï, xuïc váût liãûu råìi, . . .Caïc thäng säú cå baín cuía maïy âaìo gáöu ngæía laì baïn kênh âaìo nhoí nháút R1, baïn kênh âaìo låïn nháút R 2; baïn kênh xaí âáút låïn nháút R 3; chiãöu cao náng gáöu låïn nháút H max ; chiãöu cao xaí âáút lån nháút H. Trong xáy dæûng sæí duûng loaûi maïy âaìo coï dung têch 3.2m 3 khi dáùn âäüng cå khê, dung têch 1.6m 3 khi dáùn âäüng thuyí læûc. 47
  49. Chæång 3. Maïy laìm âáút 3.2.3 Maïy âaìo gáöu sáúp (gáöu nghëch) Maïy âaìo gáöu sáúp thæåìng duìng âãø âaìo raính, kãnh mæång, häú moïng, . . .nåi maì âáút âaìo tháúp hån màût bàòng maïy âæïng. Maïy âaìo gáöu 48
  50. Chæång 3. Maïy laìm âáút sáúp dáùn âäüng thuyí læûc âæåüc sæí duûng räüng raîi hån so våïi maïy âaìo gáöu sáúp âiãöu khiãøn bàòng caïp vaì dung têch gáöu tåïi 3.3m 3 Caïc thäng säú laìm viãûc cå baín cuía maïy âaìo gáöu sáúp laì baïn kênh âaìo R 1, chiãöu cao âäø H 2 vaì chiãöu sáu âaìo h 3.2.4 Maïy âaìo gáöu quàng: maïy âaìo gáöu quàng coìn goüi laì maïy âaìo gáöu dáy hay gáöu keïo, thæåìng duìng âãø âaìo âáút, naûo veït ao, häö säng kãnh, raûch âaìo häú moïng räüng,. . . hoàûc âãø gom váût liãûu tháúp hån màût bàòng maïy âæïng. Maïy âaìo gáöu quàng thæåìng coï dung têch 0.3 âãún 3m 3. thåìi gian laìm viãûc cuía maïy âaìo gáöu quàng thæåìng låïn hån maïy âaìo gáöu ngæía khoaíng 8 âãún 12% âäúi våïi maïy âaìo cäng suáút nhoí, khoaíng 15 âãún 20% âäúi våïi maïy âaìo xáy dæûng. 3.2.5 Maïy âaìo gáöu ngoaûm: thæåìng duìng âãø âaìo âáút mãöm, âaìo häú moïng, âaìo giãúng, veït kãnh mæång, xuïc váût liãûu vaì duìng phäø biãún trong khai thaïc caït xáy dæûng. 3.2.6 Maïy âaìo gáöu baìo : thæåìng duìng baìo san caïc chäø máúp mä trãn bãö màût thi cäng. Âãø laìm bàòng vaì doün saûch màût bàòng ngæåìi ta coï thãø duìng gáöu coï miãûng räüng khäng coï ràng, khi áúy coï thãø thæûc hiãûn cäng viãûc âaìo, bäúc dåî haìng thäng thæåìng. Caïc thäng säú cå baín cuía maïy ’ ’’ âaìo gáöu baìo laì R max , chiãöu sáu âaìo H max vaì chiãöu cao âaìo täúi âa H max vaì chiãöu cao âäø täúi âa. 3.2.7 Nàng suáút cuía maïy âaìo mäüt gáöu Nàng suáút thæûc tãú cuía maïy âaìo mäüt gáöu âæåüc xaïc âënh 1 k N = 3600. q. . d (m 3/h) tck kx.ktg q- dung têch gáöu (m 3) kâ- hãû säú âáöy gáöu( laì tyí säú giæîa thãø têch âáút âaï thæûc tãú xuï âæåüc vaì thãø têch hçnh hoüc cuía gáöu) kx- hãû säú tåi xäúp cuía âáút ktg - hãû säú sæí duûng thåìi gian + Âäúi våïi maïy suïc gáöu thuáûn âäø vaìo ä tä k tg = 1.07 + âäúi våïi maïy suïc gáöu quàng âäø vaìo ätä k tg = 1.15 tck - thåìi gian mäüt chu kyì laìm viãûc (s) 49
  51. Chæång 3. Maïy laìm âáút 3.2.8 Täø chæïc thi cäng maïy xuïc mäüt gáöu 3.2.8a Choün loaûi maïy xuïc Viãûc choün loaûi maïy xuïc cho thi cäng laì nhiãûm vuû quan troüng cuía ngæåìi phuû traïch täø chæïc thi cäng. Nàng suáút coï cao, hiãûu suáút sæí duûng maïy coï täút hay khäng laì mäüt pháön do ngæåìi caïn bäü kyî thuáût træûc tiãúp quaín lê sæí duûng maïy coï nàõm væîng tênh nàng kyî thuáût vaì âiãöu kiãûn sæí duûng maïy âãún mæïc naìo. Âäúi våïi viãûc choün læûa maïy xuïc ta cáön chuï yï âãún mäüt säú yãúu täú: khäúi læåüng cäng taïc, daûng cäng taïc, loaûi âáút, âiãöu kiãûn chuyãn chåí, thåìi haûn thi cäng. Maïy suïc gáöu thuáûn coï kãút cáúu bäü cäng taïc ráút chàõc chàõn, cho nãn âaìo khoeí, duìng coï låüi khi âaìo âáút vaì âäø vaìo xe váûn taíi âãø chuyãøn âi xa. Maïy suïc gáöu thuáûn chè laìm viãûc täút khi nãön âáút chäø maïy âæïng khä raïo. Maïy xuïc gáöu dáy coï cáön daìi nãn coï thãø âäø âáút tæì häú âaìo âi khaï xa. Noï âæïng tæì trãn cao âãø âäø nhæîng häú sáu( 10 âãún 20m) vaì âaìo âáút åí nhæîng nåi coï næåïc nhæ veït buìn,. . . so våïi maïy xuïc gáöu thuáûn thç maïy xuïc gáöu dáy coï nàng suáút tháúp hån( nãúu cuìng mäüt dung têch gáöu) vç khoï hæåïng cho gáöu âäø âuïng vaìo phæång tiãûn váûn chuyãøn, thao taïc âãø suïc âáöy gáöu khoï hån gáöu thuáûn. Duìng maïy suïc gáöu dáy âaìo räöi âäø thaình âäúng hoàûc âäø træûc tiãúp vaìo nåi cáön âäø thç nàng suáút cao. Maïy xuïc gáöu nghëch chè âaìo âæåüc nhæîng häú näng(dung têch gáöu 0.5m 3 thç chiãöu sáu âaìo täúi âa laì 5.5m). duìng maïy suïc gáöu nghëch âãø âaìo mæång maïng nhoí, âaìo raính âàût âæåìng äúng, âæåìng dáy caïp âiãûn, . . .ngæåìi ta thæåìng choün maïy suïc gáöu nghëch coï dung têch gáöu q= 0.15; 0.25; 0.35; 0.5m 3. Khi âaìo nhæîng häú sáu vaì âáút tæång âäúi mãöm bàòng maïy xuïc gáöu thuáûn, thæåìng phaíi âaìo thãm nhæîng con âæåìng lãn xuäúng cho maïy xuïc vaì caïc phæång tiãûn váûn chuyãøn, khäúi læåüng âáút âaìo cuía cäng taïc naìy cuîng khaï låïn nãn trong træåìng håüp naìy coï thãø thi cäng bàòng maïy xuïc gáöu dáy seî kinh tãú hån. Theo kinh nghiãûm viãûc choün maïy xuïc coìn dæûa vaìo khäúi læåüng âáút cáöìn khai thaïc. Khi khäúi læåüng âáút âaìo låïn thç nãn duìng loaûi maïy xuïc coï dung têch gáöu låïn. 50
  52. Chæång 3. Maïy laìm âáút 3.2.8b Caïc så âäö thi cäng maïy xuïc mäüt gáöu * Âäúi våïi maïy xuïc gáöu thuáûn thæåìng coï caïch âaìo sau: - Âaìo doüc âäø bãn - Âaìo doüc âäø sau - Âaìo ngang så âäö âaìo doüc däø bãn: 1-troüng tám cuía vèa âaìo; 2- chäø âæïng cuía maïy xuïc; 3- cåì hiãûu âãø ätä âäø Så âäö âaìo ngang 51
  53. Chæång 3. Maïy laìm âáút Så âäö âaìo doüc âäø sau a)màût càõt âæïng b) màût chiãúu bàòng 1- cåì hiãûu;2- troüng tám cuía vèa traïi; 3- troüng tám cuía vèa phaíi;4- chäø maïy xuïc âæïng * Âäúi våïi maïy xuïc gáöu nghëch Våïi khäúi læåüng âaìo khäng låïn, tênh cháút cäng viãûc khäng phæïc taûp, loaûi âáút khäng ràõn làõm, dung têch gáöu thæåìng nhoí; ta duìng maïy xuïc gáöu nghëch laì tiãûn låûi vaì kinh tãú khi âaìo vaì âäø âáút sang bãn caûnh häú âaìo. Khi áúy maïy xuïc âæïng âaìo doüc våïi raính âaìo vaì âäø âáút sang hai bãn raính âaìo hoàûc mäüt bãn raính âaìo. 52
  54. Chæång 3. Maïy laìm âáút Så âäö âaìo doüc âäø bãn cuía maïy xuïc gáöu nghëch * Âäúi våïi maïy xuïc gáöu quàng Så âäö laìm viãûc maïy xuïc gáöu quàng âaìo vaì âäø âáút vaìo ä tä tæû âäø: 1- truûc âæåìng ä tä;2- truûc di chuyãøn maïy xuïc;3- chán ta luy;4- troüng tám cuía vèa âaìo;5 vaì 6- vë trê maïy xuïc âæïng âaìo;7- cäüt baïo hiãûu ä tä âäø;8- raính thoaït næåïc 53
  55. Chæång 3. Maïy laìm âáút Så âäö âaìo con thoi: 1- vë trê âæïng cuía maïy xuïc;2- truûc di chuyãøn cuía maïy xuïc;3- cåì hiãûu ä tä âäø;4- âæåìng dic huyãøn cuía ä tä;5- goïc quay âäø trung bçnh;6- âæåìng truûc maïy âæïng træåïc 3.3 Maïy xuïc nhiãöu gáöu ( tham khaío taìi liãûu) 3.4 Maïy âaìo chuyãøn âáút : Maïy âaìo chuyãøn âáút laì nhæîng maïy trong quaï trçnh di chuyãøn âäöng thåìi càõt âáút thaình tæìng låïp vaì mang âáút âoï âãún nåi cáön san láúp 3.4.1 Maïy uíi : maïy uíi laì maïy chuí yãúu trong cäng taïc laìm âáút, noï coï thãø laìm viãûc âäüc láûp hay phäúi håüp våïi nhæîng maïy khaïc. Khi laìm viãûc moüt mçnh noï coï nhiãûm vuû: san bàòng, uíi nhæîng goì âáút cao, láúp häú vaì chuyãön âáút thæìa âi nåi khaïc, âàõp âáút nãön cao tæì 1.0 âãún 1.5m, âaìo häú âaìo raính bäúc thæûc váût, . . . Theo cå cáúu læåíi ben vaì khaí nàng thay âäøi vë trê cuía læåíi ta coï hai loaûi maïy uíi: loaüi maïy uíi thæåìng coï læåíi vaì khung làõp cäú âënh; loaûi maïy uíi vaûn nàng coï cå cáúu læåíi ben vaì khung âáøy khäng cäú âënh, caïc maïy uíi vaûn nàng làõp ben thàóng goïc våïi hæåïng chuyãøn âäüng cuía maïy keïo vaì âiãöu chènh cáúp goïc càõt cuía læåíi nhæ maïy uíi khäng quay. Ngoaìi ra maïy uíi vaûn nàng coìn coï khaí nàng quay læåíi ben åí trong hai màût phàóng: màût phàóg ngang vaì màût phàóng thàóng âæïng. 54
  56. Chæång 3. Maïy laìm âáút Maïy uíi âiãöu khiãøn bàòng cå hoüc, ben haû xuäúng nhåì sæïc nàûng cuía chênh baín thán cuía noï, coìn âãø náng ben thäng qua cå cáúu truyãön âäüng giæîa caïp vaì tåìi. Ben cuía maïy uíi naìy khäng thãø âiãöu chènh chiãöu dáöy låïp âaìo âæåüc vç váûy noï bë haûn chãú täúc âäü khi thi cäng âáút cæïng Maïy uíi âiãöu khiãøn bàòng thuyí læûc, viãûc náng haû ben hoaìn toaìn âiãöu khiãøn bàòng cå thuyí læûc. Do váûy coï thãø thay âäøi chiãöu dáöy låïp âáút daìo theo yï muäún, täúc âäü náng chuyãøn ben khoaíng tæì 0.15 âãún 0.25m/s, båm dáöu cao aïp cuía bäü pháûn âiãöu khiãøn thæåìng làõp åí phêa sau maïy keïo. 55
  57. Chæång 3. Maïy laìm âáút Nàng suáút cuía maïy uíi trong cäng taïc âaìo vaì chuyãøn âáút 3600 V.k .k .k N = tg d gd (m 3/h) kx.kck Trong âoï: k d- hãû säú kãø âãún âäü däúc khi maïy âaìo âáút Ktg - hãû säú sæí duûng thåìi gian( k tg = 0.75 âãún 0.85) v- thãø têch khäúi âáút træåïc læåíi uíi (m 3) L.H 2 v= 2tg (ρ). kx tck - thåìi gian mäüt chu kyì laìm viãûc (s) kgâ - hãû säú giæí âáút xaïc âënh theo kinh nghiãûm thæûc tãú kgâ = 1-0.005L( L cæû li váûn chuyãøn âáút, m) kx- hãû säú tåi xäúp âáút( phuû thuäüc vaìo loaûi âáút) Âáút loaûi I II III IV kx 1.09 1.18 1.22 1.28 Nàng suáút cuía maïy san bàòng âëa hçnh 3600 (Lsin φ − b)l N = k (m 2/h) l tg n( + t ) v q Trong âoï: l- quaíng âæåìng san (m) b- bãö räüng truìng nhau giæîa hai vãût san (m) v- váûn täúc san (m/s) n- säú láön san taûi mäüt chäø L- chiãöu daìi læåíi uíi (m) φ- goïc giæîa læåíi uíi vaì hæåïng chuyãøn âäüng cuía maïy khi uíi âáút vãö mäüt phêa 3.4.2 Maïy caûp :duìng âaìo chuyãøn âáút trong caïc cäng trçnh dán duûng, cäng nghiãûp, giao thäng váûn taíi, . . .caûp,âaìo vaì âàõp våïi khäúi læåüng âáút låïn, tæång âäúi táûp trung nãn hiãûu kinh tãú cao. Theo hçnh thæïc di chuyãøn ta chia laìm 2 loaûi: maïy caûp tæû haình vaì maïy caûp khäng tæû haình. * Loaûi maïy caûp khäng tæû haình: loaûi maïy naìy coï hai bäü pháûn riãng biãût, bäü pháûn keïo vaì bäü pháûn thuìng caûp chuyãøn 56
  58. Chæång 3. Maïy laìm âáút Så âäö cáúu taûo maïy caûp khäng tæû haình âiãöu khiãøn bàòng cå hoüc Så âäö cáúu taûo maïy caûp khäng tæû haình âiãöu khiãøn bàòng thuyí læûc 1- moïc näúi; 2- caìng âäø; 3- xi lanh thuyí læûc; 4- khung näúi; 5- cå cáúu tay quay baín lãö; 6- thuìng chæïa âáút; 7- khung giæî thuìng; 8- læåîi càõt âáút. * Loaûi maïy caûp tæû haình: loaûi naìy khaïc våïi loaûi khäng tæû haình åí chäø khäng coï bäü pháûn âáöu keïo taïch riãng 57
  59. Chæång 3. Maïy laìm âáút Så âäö maïy caûp cáúu taûo tæû haình 1- âáöu maïy keïo;2- truû âåí caìn; 3- caìng quay;4- xi lanh thuyí læûc náng haû thuìng chæïa; 5- cæía âoïng måí; 6- thuìng chæïa;7- thaình sau thuuìng chæïa; 8-xi lanh thuyí læûc måí cæía thuìng chæïa; 9- baïnh sau xe Så âäö quaï trçnh laìm viãûc maïy caûp a) Quaï trçnh âaìo vaì têch âáút vaìo thuìng chæïa b) Quaï trçnh váûn chuyãøn c) Quaï trçnh âäø âáút vaì san bàòng 58
  60. Chæång 3. Maïy laìm âáút * Caïch âaìo âáút Så âäö càõt âáút cuía maïy caûp a) loaûi âáút ràõn; b) loaûi âáút cæïng trung bçnh; c) loaûi âáút mãöm * Caïc så âäö di chuyãøn Så âäö di chuyãøn hçnh elip 59
  61. Chæång 3. Maïy laìm âáút Så âäö di chuyãøn hçnh chæí chi * Nàng suáút cuía maïy caûp 3600 q kd .ktg N = (m 3/h) kx.tck Trong âoï: q- dung têch thuìng xuïc chuyãøn (m 3) Kâ- hãû säú laìm âaìy thuìng Kx- hãû säú tåi xäúp cuía âáút tck - thåìi gian mäüt chu kyì laìm viãûc( âaìo- têch âáút- váûn chuyãøn- âäø âáút- quay vãö nåi âaìo) (giáy) 3.4.3 Maïy san âáút : Maïy san laì mäüt trong nhæîng maïy cå baín trong cäng taïc laìm âáút, thæåìng duìng âãø bäúc låïp áøm thæûc váût coï chiãöu daìy 10 âãúm 30cm kãø caí váûn chuyãøn trong phaûm vi 10 âãún 20m ; doün màût bàòng, âaìo, san làõp häú, raính, baût ta luy, san nãön âæåìng, sán bay, . . . Dæûa vaìo tênh nàng hoaût âäüng, ngæåìi ta chia ra loaûi maïy san tæû haình vaì loaûi maïy san khäng tæû haình 60
  62. Chæång 3. Maïy laìm âáút May san khäng tæû haình 1- chäø ngäöi âiãöu khiãøn;2- cå cáúu âiãöu khiãøn goïc nghiãng baïnh sau xe; 3- cå cáúu âiãöu khiãøn læåíi san;4- khung;5- khung keïo chênh; 6- thanh näúi våïi maïy keïo;7- khung quay læåíi san;8- læåîi san Maïy san tæû haình 1-pháön chæïa âäüng cå;2-häüp âiãöu khiãøn;3-khung âåí chênh; 4-baïn dáùn hæåïng;5- ràng xåïi âáút;6- thanh keïo;7- mám quay;8- læåíi san; 9-truûc truyãön læûc cho baïnh xe chuí âäüng * Thao taïc chênh cuía maïy san a) Quay læåíi san æïng våïi caïc goïc quay trong màût phàóng ngang b) Taûo læåíi san coï goïc càõt γ c) Taûo læåíi san nghiãng mäüt goïc bãn våïi goïc β âãø baût ta luy d) Duìng maïy san âãø vun âäúng váût liãûu e) Khi duìng maïy san âãø taûo raính, hoàûc væìa âaìo væìa âàõp âæåìng 61
  63. Chæång 3. Maïy laìm âáút Goïc âäü håüp lê âãø làõp læåíi san Loaûi cäng taïc Goïc làõp læåíi san Goïc äm Goïc càõt Goïc nghiãng( α) (β ) (γ) Càõt âáút loaûi TB chæa xåïi 30 ÷40 40 10 ÷15 lãn 35 ÷40 45 8÷13 Càõt âáút loaûi TB âaî âæåüc 35 ÷5 0 40 ÷45 3÷5 xåïi 60 ÷70 60 0 50 ÷6 0 40 ÷45 0÷5 Di chuyãøn âáút San phàóng màût âáút san 60 ÷65 35 60 ÷70 bàòng moïng loìng âæåìng 35 ÷40 45 2÷3 Baût ta luy Di chuãøn váût liãûu 62
  64. Chæång 3. Maïy laìm âáút Så âäö san bàòng vaì baût ta luy bàòng maïy san 1- læåîi san coï thiãút bë baût ta luy;2- maïy san âàût læåîi san nghiãng theo maïy däúc; 3- maïy san màût bàòng vaì màût nghiãng * Nàng suáút cuía maïy san 3600 v.k N = tg (m 3/h) tck .kx Trong âoï: v- thãø têch khäúi âáút træåïc læåîi san (m 3) T- thåìi gian laìm viãûc trong mäüt ca (giåì) Ktg - hãû säú sæí duûng thåìigian ( k tg = 0.8 âãún 0.95) tck - thåìi gan mäüt chu kyì laìm viãûc ( giáy) kx- hãû säú tåi xäúp cuía âáút( giäúng nhæ maïy uíi) Nàng suáút theo m 2 3600 (Lsin φ − b)l N = k (m 2/h) l tg n( + t ) v q Trong âoï: l- quaíng âæåìng san b- bãö räüng truìng nhau giæîa hai vãût san v- váûn täúc san n- säú láön san taûi mäüt chäø L- chiãöu daìi læåíi san φ- goïc giæîa læåíi san vaì hæåïng chuyãøn âäüng cuía maïy khi uíi âáút vãö mäüt phêa 3.4.4 Maïy âáöm âáút: Lu baïnh cæïng trån, Lu chán cæìu, Lu baïnh läúp, lu rung tæû âäüng, maïy âáöm âäüng, maïy âáöm rung 63
  65. Chæång 3. Maïy laìm âáút Âáút sau khi âæåüc âaìo âàõp âãø laìm nãön moïng cho cäng trçnh xáy dæûng, cáöu âæåìng, thuíy låüi thæåìng khäng âaím baío âäü chàût cáön thiãút. Âáöm âáút laìm cho âáút âæåüc neïn chàût laûi, khäúi læåüng riãng vaì âäü bãön chàût cuía âáút tàng lãn âãø âuí sæïc chëu taïc duûng cuía taíi troüng, giaím âäü luïn, chäúng tháúm Khi sæí duûng maïy âáöm caïc loaûi âãø âáöm âáút, laìm cho âáút chàût laûi âæåüc goüi laì âáöm nhán taûo. Âáöm tæû nhiãn laì do ngæåìi, maïy moïc âi laûi vaì mæa taïc duûng. Kiãøu âáöm naìy thæåìng coï thåìi gian âáöm daìi vaì âäü chàût khäng theo yï muäún. Cháút læåüng cuía nãön âáút sau khi âáöm phuû thuäüc vaìo ba yãúu täú chênh: læûc, thåìi gian âáöm vaì âäü áøm cuía âáút trong quaï trçnh âáöm. Do âoï chuïng ta phaíi cán nhàõt sæû læûa choün thiãút bë âáöm sao cho khi âáöm æïng suáút sinh ra trong luïc âáöm khäng væåüt quaï æïng suáút cho pheïp cuaí tæìng loaûi âáút. Song, trong quaï trçnh âáöm, sæû biãún daûng cuía âáút cuîng tiãún triãøn theo thåìi gian. Khi taïc duûng læûc âäüt ngäüt, thåìi gian âáút åí traûng thaïi neïn quaï êt so våïi thåìi gian cáön cho âáút biãún daûng hoaìn toaìn cho nãn trong quaï trçnh âáöm cáön taïc duûng læûc láu hay nhiãöu láön. Cuäúi cuìng laì âäü áøm cuía âáút trong luïc âáöm phaíi åí gáön âäü m täúi thuáûn (åí âäü áøm naìy âäü chàût cuía âáút täút nháút cho mäüt cäng âáöm). Âäi khi chuïng ta phaíi tæåïi næåïc hay phåi khä âáút æåït. Cháút læåüng âáöm âáút seî âæåüc kiãøm tra thäng qua caïc chè tiãu cå lyï sau: khäúi læåüng riãng, âäü bãön, vaì mämen biãún daûng. * Phán loaûi maïy âáöm leìn Pháön låïn caïc loaûi maïy âáöm âiãöu dæûa trãn phæång phaïp âáöm âáút cå baín: âáöm neïn do tènh læûc, âáöm do rung âäüng, âáöm do læûc âäüng. Âáöm neïn bàòng læûc ténh: âáút âæåüc âáöm laì do troüng læåüng baín thán cuía maïy âáöm truyãön qua quaí làn cæïng trån, lu chán cæìu hay lu baïnh håi chuyãøn âäüng trãn bãö màût låïp âáút raíi våïi âäü daìy nháút âënh. Trong quaï trçnh âáöm âáút læûc âáöm khäng âäøi. 64
  66. Chæång 3. Maïy laìm âáút Âáöm âáút bàòng taíi troüng âäüng, âáút âæåüc âáöm chàût nhåì âäüng nàng cuía quaí âáöm khi råi. Læûc taïc duûng lãn âáút thay âäøi theo thåìi gian. Âáöm làn rung âäüng, maïy âáöm truyãön dao âäüng cho âáút laìm caïc haût âáút di chuyãøn tæång âäúi våïi nhau, vaì liãn kãút chàût laûi. Khaïc våïi hai træåìng håüp trãn, laì táön säú rung låïn, nhæng nàng læåüng âáöm neïn nhoí. * Lu baïnh cæïng trån( baïnh theïp): laì loaûi maïy lu âån giaín nháút, coï thãø keïo theo hoàûc tæû haình. Lu baïnh cæïng trån coï chiãöu sáu âáöm nhoí 0.15 âãún 0.2m, bãö màût âáút âàõp sau khi lu thæåìng nhàón mën laìm cho låïp âáút âàõp tiãúp theo khoï kãút dênh våïi låïp cuí. Sæïc baïm cuía maïy keïm, cäöng kãönh, nàûng vaì cháûm chè phuì håüp khi âáöm màût âáút coï láøn âaï, trong thi cäng âæåìng ä tä, âáöm nhæïng låïp âáút hoaìn thiãûn kãø caí låïp aïo âæåìng bãtäng nhæûa. Cáúu taûo lu baïnh theïp tæû haình 1- âäüng cå; 2- khung maïy( xaït xi); 3- baïnh theïp dáùn hæåïng;4- âeìn pha; 5- thiãút bë gaût âáút baïm; 6- voí xe maïy;7- thuìng nhiãn liãu; 8- häüp âiãöu khiãøn; 9- cäüt chäúng maïy che cho ngæåìi âiãöu khiãøn;10- tay laïi; 11- ghãú ngäöi âiãöu khiãøn; 12- hoìm âæûng duûng cuû phuû tuìng; 13- baïnh theïp chuí âäüng; 14- häüp säú 65
  67. Chæång 3. Maïy laìm âáút * Lu chán cæìu: Lu chán cæìu thæåìng laì loaûi keïo theo. Khaïc våïi lu trån laì trãn bãö màût coï haìn váúu våïi säú læåüng vaì trçnh tæû nháút âënh, váúu âáöm hçnh chán cæìu. Chiãöu sáu aính hæåíng låïn so våïi lu baïnh trån vaì lu baïnh läúp, âàûc biãût hiãûu quaí khi lu âáút dênh nhæng âäü áøm âæåüc qui âënh chàût cheî. Loaûi naìy duìng nhiãöu trong thuyí låüi nhæ âáöm leìn åí caïc âoaûn âã, âáûp låïn âaím baío âäü chàût vaì âäü oín âënh cuía nãön âàõp tæång âäúi cao. Ngoaìi ra lu chán cæìu coï cáúu taûo âån giaín, reí tiãön vaì nàng suáút âáöm tæång âäúi cao. Âãø thi cäng åí nhæîng màût bàòng räüng, ngæåìi ta thæåìng näúi nhiãöu thiãút bë âáöm laûi våïi nhau, laìm nhæ thãú seî tàng nàng suáút vaì cháút lwongj âáöm leìn. Så âäö cáúu taûo chán cæìu 1- chán cæìu; 2- thuìng chæïa troüng váût; 3- caìng keïo; 4- chán chäúng; 5- khung âåí; 6- cå cáúu gaût âáút dênh. * Lu baïnh läúp( coìn goüi laì lu baïnh håi): gäöm lu baïnh läúp tæû haình vaì khäng tæû haình. så âäö cáúu taûo lu baïnh läúp khäng tæû haình 1- khung chênh; 2- cå cáúu näúi våïi maïy keïo; 3- chäút näúi vaìo maïy keïo; 66
  68. Chæång 3. Maïy laìm âáút 4- chán chäúng; 5- xaït xi; 6- baïnh läúp; 7- táöm gaût âáút dênh; 8- uû âåí sau; 9- baïnh läúp dæû træî; 10- troüng váût Så âäö cáúu taûo lu baïnh läúp tæû haình Lu baïnh läúp coï æu âiãøm laì thêch æïng våïi moüi loaûi âáút, coï thãø thay âäøi âæåüc troüng læåüng vaì aïp suáút håi cuía baïnh läúp. Cháút læåüng âáöm täút, váûn chuyãøn dãø daìng, chiãöu sáu aính hæåíng låïn tæì 40 âãún 45cm * Maïy âáöm âäüng(maïy âáöm råi): cå cáúu cäng taïc cuía maïy laì mäüt quaí âáöm. Quaí âáöm trong caïc maïy âáöm råi phäø biãún laì gang vaì bãtäng cäút theïp. Chiãöu sáu âáöm âáút dênh hoàûc khäng dênh theo tæìng låïp, sáu 1 âãún 1.5m vaì khäng âoìi hoíi chàût cheí làõm âáút khä, âáút æåït âãöu âáöm âæåüc nhæng nàng suáút tháúp. Maïy âáöm âäüng 1- häüp giaím täúc; 2- thanh dáùn hæåïng; 3- váût råi 67
  69. Chæång 3. Maïy laìm âáút * Maïy âáöm rung Nhåì læûc rung do kãút cáúu maïy taûo ra åí bäü pháûn gáy rung. Bäü pháûn naìy do coï âéa lãûch tám( hoàûc truûc lãûch tám hay hai truûc tyì lãn nhau bë lãûch tám). Khi sæí duûng loaûi maïy naìy âoìi hoíi âäü áøm cuía âáút phaíi lån hån khi sæí duûng caïc loaûi âáöm tènh vaì âäüng khoaíng 10 âãún 12%. Loaûi maïy âáöm naìy coï hiãûu quaí âäúi våïi âáút råìi coï kêch thæåïc haût khaïc nhau vaì læûc liãn kãút nhoí, vç váûy noï thêch håüp cho caïc loaûi âáút caït, âaï caït, âaï dàm nhoí,. . . * Nàng suáút maïy âáöm - Âäúi våïi maïy âáöm tènh vaì maïy âáöm rung coï thãø tênh nàng suáút theo cäng thæïc v Q = 1000(B-h). h. (m 3/h) n Trong âoï: B- chiãöu räüng vãût âáöm bàòng chiãöu räüng maïy lu, chiãöu räüng baìn âáöm (m) b- khoaíng caïch truìng nhau giæîa hai vãût âáöm (b = 0.1 âãún 0.15m) h- chiãöu sáu taïc duûng cuía âáöm (m) v- täúc âäü di chuyãøn maïy khi âáöm (km/h) n- säú láön âáöm taûi mäüt chäø - Âäúi våïi âáöm âäüng hoüc( âáöm råi) h Q = 60. m. (a - b) 2. (m 3/ph) n Trong âoï: m- säú láön råi cuía âáöm trong mäüt phuït (1/ph) 68
  70. Chæång 3. Maïy laìm âáút a- kêch thæåïc vãût âáöm (m) h- chiãöu sáu taïc duûng âáöm (m) n- säú láön råi cuía âáöm taûi mäüt âiãøm Taíi troüng xe ätä tæû âäø(táún) theo dung têch gáöu(m3) Dung têch gáöu(m 3) Cæû ly váûn chuyãøn(km) 0.4 0.65 1.0 1.25 1.6 2.5 4.6 0.5 4.5 4.5 7 7 10 - - 1.0 7 7 10 10 10 12 27 1.5 7 7 10 10 12 18 27 2.0 7 10 10 12 18 18 27 3.0 7 10 12 12 18 27 40 4.0 10 10 12 18 18 27 40 5.0 10 10 12 18 18 27 40 Âàûc tênh kyî thuáût cuía xe lu trån Thäng säú DY- 50 DY- 48A VW7706 KD-7610 2YJ6/8 Chiãöu räüng vãût 1.8 1.85 1.99 2.04 1.65 âáöm(m) Aïp læûc tuyãún 50 75 60 80 50 tênh(N/cm) Täúc âäü laìm 2.73 1.9-4.23 2.1-8 2.5-10 2-7 viãûc(Km/h) Truyãön âäüng Cå khê Thuyí læûc - - - Kêch thæåïc bao(m) Daìi 4.38 5.2 5.32 5.18 4.305 Räüng 1.8 1.85 1.5 2.04 1.762 Cao 2.6 2.6 2.5 1.92 2.580 Khäúi læåüng maïy(kg) Coï gia taíi 8000 12000 8800 12500 8000 Khäng gia taíi 6000 9400 6600 10000 6000 Næåïc saín xuáút nga nga nháût nháût TQ 69
  71. Chæång 4. Maïy âoïng coüc CHÆÅNG IV MAÏY ÂOÏNG COÜC 4.1 Khaïi niãûm chung vãö maïy âoïng coüc Do cáúu taûo cuía nãön âáút khäng âäöng nháút vaì khaí nàng chëu aïp læûc nhoí, vç váûy trong cäng taïc xáy dæûng, thæåìng phaíi xæí lyï moïng. Chi phê cho viãûc xæí lyï moïng chiãúm mäüt tyí lãû khaï låïn so våïi täøng giaï trë cuía cäng trçnh. Mäüt trong nhæîng biãûn phaïp xæí lyï moïng væìa kinh tãú væìa âaím baío cháút læåüng cäng trçnh laì phæång phaïp âoïng coüc. Âãø âoïng coüc vaìo nãön âáút coï thãø duìng caïc phæång phaïp: va âáûp( læûc xung kêch) trong âoï caï caïc loaûi nhæ buïa håi, buïa råi, buïa âiãzen; maïy âoïng coüc bàòng phæång phaïp rung âäüng( buïa rung) trong âoï coï loaûi rung táön säú tháúp( näúi cæïng), táön säú cao( näúi mãöm); loaûi va rung vaì buïa âoïng coüc thuyí læûc. Nãúu phán loaûi theo khaí nàng di chuyãøn ta coï caïc loaûi maïy âoïng coüc di chuyãøn trãn ray; maïy âoïng coüc di chuyãøn bàòng xêch; maïy âoïng coüc di chuyãøn bàòng phao( thi cäng moïng cáöu). Maïy âoïng coüc thæåìng coï 3 pháön chênh: maïy cå såí, giaï buïa vaì âáöu buïa Cáúu taûo chung maïy âoïng coüc âàût trãn ráy: 1- khung dæåïi;2-baïnh sàõt; 3- giaï buïa;4,5- cå cáúu âiãöu chiãøn giaï buïa;6- toa quay 70
  72. Chæång 4. Maïy âoïng coüc så âäö cáúu taûo chung maïy âoïng coüc di chuyãøn bàòng baïnh xêch 1- maïy cå såí; 2- thanh giàòng ngang; 3- giaï dáùn hæåïng; 4- âáöu buïa; 5- thanh giàòng xiãng. a) Maïy cå såí: thæåìng duìng maïy cáön truûc xêch, maïy xuïc mäüt gáöu, maïy keïo b) Giaï buïa : gäöm mäüt thanh dáùn hæåïng cho âáöu buïa trong quaï trçnh âoïng coüc; thanh giàòng xiãng vaì thanh giàòng ngang, thanh naìy coï thãø âiãöu khiãøn goïc nghiãng cuía giaï( vãö phêa træåïc hay vãö phêa sau), thæåìng khoaíng 5 0 khi cáön âoïng coüc xiãn. Âãø âiãöu chènh âæåüc coï thãø duìng tàng âå hoàûc xi lanh thuyí læûc. c) Âáöu buïa : laì bäü pháûn træûc tiãúp gáy ra læûc âoïng coüc. Hiãûn nay coï caïc loaûi âáöu buïa: buïa råi, buïa håi næåïc, buïa âiãzen, buïa rung, buïa thuyí læûc. 71
  73. Chæång 4. Maïy âoïng coüc - Buïa råi coï kãút cáúu âån giaín, duìng mäüt váût nàng náng lãn åí mäüt âäü cao naìo âoï roìi thaí xuäúng âãø âoïng coüc. Loaûi naìy cho nàng suáút tháúp. - Buïa håi næåïc coï táöng säú giao âäüng cao, 200 âãún 300 láön/phuït coï khi tåïi 500 láön/phuït; coüc âoïng khäng bë våí song coï nhæåüc âiãøm laì thiãút bë âi theo quaï cäöng kãönh nãn hiãûn nay êt duìng. - Buïa âiãzen, buïa rung, buïa thuyí læûc: caí ba âãöu coï æu âiãøm goün nheû, cå âäüng, âäüc láûp, hiãûu quaí âoïng coüc cao. Do âoï caïc loaûi buïa naìy hiãûn nay âang âæåüc sæí duûng räüng raîi trong cäng taïc âoïng coüc. 4.2 Buïa maïy håi næåïc: chaûy bàòng håi næåïc. Noï gäöm pháön cháöy, tæïc pháön chuyãøn âäüng lãn xuäúng, tao ra læûc xung kêch lãn âáöu coüc; pháön báút âäüng tæïc voí bãû buïa, âaím baío hæåïng chuyãøn âäüng cho pháön cháöy; pháön muî coüc chëu træûc tãúp læûc xung kêch caíu pháön cháöy Coï hai loaûi buïa håi næåïc: loaûi buïa taïc duûng âån vaì taïc duûng keïp. a,b- buïa håi âån âäüng; c,d) buïa håi song âäüng 1- muîi coüc; 2- van håi;3- pit täng báút âäüng; 4- xy lanh chaìy; 5- pit täng cháöy;6- xy lanh a) Buïa håi âån âäüng: loaûi buïa âiãöu khiãøn van håi bàòng tay hay tæû âäüng 72
  74. Chæång 4. Maïy âoïng coüc Troüng læåüng pháöng cháöy : 1 - 6 táún Chiãöu cao náng cháöy : 0.9 - 1.5m Aïp suáút håi næåïc : 6 - 8 atm Säú nhaït âoïng : 10 - 30 nhaït/phuït Æu âiãøm: - Cáúu taûo âån giaín chuyãøn âäüng lãn xuäúng äøn âënh - Troüng læåüng hæîu êch chiãúm 70% troüng læåüng buïa Khuyãút âiãøm: - Säú nhaït âoïng trong mäüt phuït nhoí, caí khi van håi âæåüc âiãöu chènh tæû âäüng( 50 nhaït/phuït) nãn nàng suáút âoïng coüc tháúp. - Äúng cao su dáùn håi chuyãøn âäüng theo buïa nãn choïng hæ hoíng. b) Buïa håi song âäüng Troüng læåüng pháön cháöy : 200 - 2200 kg Säú nhaït âoïng : 120 - 300 nhaït/phuït Æu âiãøm: - Säú nhaït âoïng khaï låïn, do van håi âæåüc âiãöu khiãøn tæû âäüng - Coï thãø thay âäøi xung læûc âoïng coüc Khuyãút âiãøm: - Troüng læåüng hæïu êch chiãúm khoaíng 20-30% troüng læåüng buïa. - Khuyãút âiãøm chung cuía caïc loaûi buïa håi laì cáön coï thiãút bë näöi håi hay maïy neïn khê, nhæ váûy maïy cäöng kãönh, di chuyãøn khoï khàn. 4.3 Buïa Âiãzen( buïa näø) : Nguyãn lyï laìm viãûc cuía buïa âäúng coüc âiãzen laì dæûa trãn nguyãn lyï laìm viãûc cuía âäüng cå âiãzen. Pháön cháöy cuía buïa khi råi xuäúng, neïn eïp khäng khê trong xi lanh, âäöng thåìi laìm tàng nhiãût âäü cuía khäng khê âoï âãún âäü laìm bäúc chaïy nhiãn liãûu. Luïc âoï nhiãn liãûu âæåüc phun vaìo xy lanh vaì bë chaïy näø, pháön cháöy bë âáøy tung lãn cao. Sau âoï cháöy råi xuäúng bàòng troüng læåüng baín thán, âáûp lãn âáöu coüc, âäöng thåìi tiãúp tuûc neïn khäng khê. Æu âiãøm: - Troüng læåüng chãút( pháön xi lanh) nhoí - Goün nheû hån buïa håi, buïa thuyí læûc, váûn chuyãøn dãø daìng - Tiãu êt täún nhiãn liãûu reí tiãön Khuyãút âiãøm: 73
  75. Chæång 4. Maïy âoïng coüc - Nàng læåüng hæîu êch nhoí - Buïa hay bë cám( khäng näø âæåüc) - Táön säú nhaït buïa tháúp( 50-70nhaït/phuït) nhoí thua buïa håi song âäüng - Troüng læåüng pháön cháöy cuía buïa âiãzen cäüt äúng 500-1000kg, coï thãø âoïng âæåüc caïc loaûi coüc BTCT nàûng tåïi 13 táún, daìi 25m. Buïa âoïng coüc âiãzen a)loaûi hai coüc dáùn; b) loaûi äúng dáùn 74
  76. Chæång 4. Maïy âoïng coüc Buïa âiãzen äúng dáùn vaì trçnh tæû hoaût âäüng; 1-dáy tåìi;2-bãû buïa;3-xy lanh buïa näø;4- äúng thoaït vaì huït khê;5- bçnh dáöu;6-duûng cuû náng pit täng cháöy âãø khåíi âäüng;8- xy lanh dáùn hæåïng;9- pit täng cháöy;10-chäút caï;11-båm dáöu 4.4. Buïa rung : Nguyãn lyï laìm viãûc cuía buïa rung laì låüi duûng læûc ráy rung do truûc lãûch tám hay âéa lãûch tám sinh ra âãø truyãön vaìo coüc. Trong quaï trçnh laìm viãûc coüc luän rung âäüng nãn giaím âæåüc læûc ma saït giæîa coüc váö âáút laìm cho coüc xuäúng nhanh hån. Buïa rung coï kãút cáúu âån giaín, kêch thæåïc nhoí, coï tênh cå âäüng cao, laìm viãûc tin cáûy, dãø âiãöu khiãøn, coüc khäng bë våí nhæ caïc loaûi buïa va âáûp, nãn giaï thaình haû 2- 3 láön so våïi buïa khaïc. Tuy nhiãn coï nhæåüc âiãøm laì trong quaï trçnh laìm viãûc læûc gáy rung laìm aính hæåíng tåïi caïc cäng trçnh lán cáûn vaì aính hæåíng træûc tiãúp âãún tuäøi thoü cuía âäüng cå. Buïa rung coï loaûi näúi cæïng(táöng säú tháúp 300-500láön/phuït), loaûi näúi mãöm( táön säú cao 700-1500 láön/phuït) vaì loaûi va rung a) Buïa rung coï táöng säú tháúp;b) buïa va rung coï táöng säú cao 1- âäüng cå âiãûn;2- baïnh ràng truyãön læûc trung gian;3- hãû baïnh ràng âäöng bäü;4- baïnh tám sai;5- muî coüc;6- coüc;7- hãû baïnh ràng truyãön læûc;8- táúm gia troüng;9- loì so giaím rung c)Buïa va âáûp 1- bäü pháûn taûo va âáûp;2- baïnh tám sai;3-âãú buïa;4- bãû;5- lo xo;6- muî coüc 75
  77. Chæång 4. Maïy âoïng coüc 4.5 Buïa âoïng coüc thuyí læûc: laìm viãûc dæåïi taïc duûng cuía cháúït loíng cäng taïc coï aïp suáút cao 10-16Mpa( 100-160kg/cm 2). Buïa âoïng coüc thuyí læûc phaíi coï thiãút bë neïn âãø taûo aïp suáút cho cháút loíng cäng taïc. Caïc buïa thuyí læûc coï thãø âaût âãún nàng læåüng va âáûp 3.5-120 KJ vaì säú láön va âáûp 50-170 láön/phuït, khäúi læåüng âáöu buïa 210-7500 kg. Loaûi buïa naìy khi laìm viãûc khäng gáy ä nhiãøm mäi træåìng, dãø khåíi âäüng ngay caí khi laìm viãûc trãn nãön âáút yãúu. Buïa âoúng coüc thuyí læûc coï hai loaûi buïa âån âäüng vaì buïa song âäüng. Trong loaûi âån âäüng cháút loíng chè náng âáöu buïa lãn räöi cho råi tæû do; loaûi buïa song âäüng cháút loíng laìm caí hai nhiãûm vuû: náng âáöu buïa lãn cao vaì âáøy cho råi coï gia täúc. Så âäö buïa thuyí læûc song âäüng 1- âãú buïa;2- thán buïa;3- âáöu buïa;4- caïn pit täng;5- khoang dæåïi pit täng;6- pit täng;7- van mäüt chiãöu;8- van phán phäúi; 9- khoang treãn pit täng; I- äúng vaìo; II- äúng ra 76
  78. Chæång 4. Maïy âoïng coüc 4.6 Cäng suáút cuía buïa maïy : cäng suáút cuía buïa maïy phuû thuäüc ráút nhiãöu vaìo säú nàng læåüng chi phê cho mäüt chu kyì âoïng coüc, phuû thuäüc vaìo säú láön va âáûp trong mäüt âån vë thåìi gian. 4.6.1 Cäng suáút buïa håi Nãúu goüi n laì säú láön va âáûp cuía buïa trong mäüt phuït vaì A laì cäng tiãu hao cho mäüt láön âoïng coüc thç trong mäüt giáy cäng suáút tiãu hao A.n âãø âoïng coüc seî laì: P = 60 .75 (KW) Trong âoï: a) Våïi buïa håi taïc duûng âån thç Nàng læåüng va âáûp âæåüc xaïc âënh A = Q. H. k (KGcm) Trong âoï: Q- troüng læåüng pháön va âáûp cuía buïa (KG) H- chiãöu cao råi (m) k- hãû säú tênh âãún sæû máút maït do ma saït trong cå cáúu cuía buïa( thæåìng láúy k= 0.9) b) Våïi buïa taïc duûng keïp Nàng læåüng va âáûp âæåüc xaïc âënh A = Q. H. k + p. ω. H (KGcm) Trong âoï: H- haình trçnh cuía pit täng (cm) ω- diãûn têch laìm viãûc cuía pit täng (cm 2) p- aïp læûc håi(khängkhê) trong xi lanh buïa (KG/cm 2) Q- troüng læåüng va âáûp cuía buïa (KG) k- hãû säú ma saït ( k= 0.9) Chuï yï ràòng chiãöu cao låïn nháút H max trong âiãöu kiãûn cho pheïp thç phuû thuäüc vaìo âäü bãön cuía coüc, xaïc âënh theo cäng thæïc σ 2.F.l H = (cm) max 2E.Q Trong âoï: σ- giåïi haûn bãön cuía coüc l- chiãöu daìi coüc (m) F- diãûn têch tiãút diãûn ngang cuía coüc( m 2) E- mäâun âaìn häöi cuía váût liãûu coüc( KG/cm 2) Q- troüng læåüng pháön råi cuía buïa ( KG) 77
  79. Chæång 4. Maïy âoïng coüc 4.6.2 Cäng suáút cuía buïa âiãzen A.n P = 60 .1000 (KW) Trong âoï : A- nàng læåüng råi cuía buïa (N.m) n- säú láön råi cuía buïa trong mäüt phuït (láön/phuït) 4.6.3 Cäng suáút buïa rung p γ n P = 60 .1000 ( KW) Trong âoï: p- læûc ráy rung (N) G p = .e. ω2 g γ- biãn âäü rung (m) n- váûn täúc quay cuía truûc lãûch tám ( voìng/phuït) G- troüng læåüng khäúi lãûch tám (N) g- gia täúc troüng træåìng ω- gia täúc cuía khäúi lãûch tám (1/s) e- âäü lãûch tám (m) 78