›

Những giải pháp phát triển nông lâm kết hợp trong các mô hình kinh tế trang trại tại một số tỉnh Trung du và miền núi phía Bắc - Phần 2

pdf 67 trang Đức Chiến 05/01/2024 560
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Những giải pháp phát triển nông lâm kết hợp trong các mô hình kinh tế trang trại tại một số tỉnh Trung du và miền núi phía Bắc - Phần 2", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfnhung_giai_phap_phat_trien_nong_lam_ket_hop_trong_cac_mo_hin.pdf

Nội dung text: Những giải pháp phát triển nông lâm kết hợp trong các mô hình kinh tế trang trại tại một số tỉnh Trung du và miền núi phía Bắc - Phần 2

  1. CHlTONG 3 MOT SO GIAI PHAP PHAT TRlfeN NONG LAM KfeT HQfP TRONG CAC MO HINH KINH TE TRANG TRAI TAI MQT SO TINH TRUNG DU VA MIEN NUI PHIA BAC 3.1. DU‘ BAO TiNH HiNH PHAT TRIEN NGANH SAN XUAT NONG NGHIEP TAI VUNG TRUNG DU VA MIEN NUI PHIA bA c Can cu vao thuc trang kinh te nhung n&m qua. can cu vao tiSm nang va lgi the cua vung, trong nhung nim toi du bao nganh cong nghiep (dac biet la khai thac thuy dien) va nganh djch vu (d$c biet la du lich, hoat dong thuong mai o cac khu cua khau) se co toe do phat tri£n nhanh. Trong khi do diem xuat phat ve kinh te cua vung con thap nen du bao ve toe do phat trien se cao: ve toe dQ phat triSn kinh t£ vung trong giai doan 2009 - 2020 binh quan o muc 29,1% nam; con ITnh vuc san xuat nong nghiep se co toe dQ phat trien tu 9,85%/nam; san xuat lam nghiep co toe do phat trien tu 2,95%/nam va thuy san co toe do phat trien 18.5%/nam. dugc the hien o bang 3.1. Bang 3.1: Du bao tinh hinh phat trien nganh san xuat nong nghiep vung trung du va mien nui phia Bac(gid co djnh 1994) Dcm vj: Ty dong Toe do phat trien (%/nam) Du kien Hang muc 2009 2020 2090 Du kien den 2009 den 2009 2020 GTSX NN 21.163,106 44.093,331 9,82 9.85 GTSX LN 3.203.416 4.242,92 2,91 2.95 GTSX thuy san 1.131,287 3.433,46 18,45 18.50 Ngudn: Nien giam thdng ke 2009 va tinh toan cua tac gid 118
  2. Gan day, nuac ta dang day nhanh tien trinh hoi nhap kinh te quoc te: hoan thanh Khu vuc m?u djch tu do ASEAN (AFTA) (2006); co ban hoan thanh Khu vyc mau djch tu do ASEAN - Trung Quoc (2010), voi cac nuoc Lao, Campuchia va Myanma (nam 2013); trien khai dam phan thanh lap Khu vuc mau djch tu do ASEAN - Nhat Ban va Khu vuc mau djch tu do ASEAN - An Do trong thai gian tdi. Tham gia cac cam ket tu do hoa thuang mai khu vyc va thS gidi se dem lai cac co hoi tiep can thj trudng rong Idn cho nhieu mat hang nong, lam san xuat khau cua nude ta, tao moi trudng kinh doanh binh dang, thong thoang cho cac doanh nghiep trong nude va thu hut von dau tu nude ngoai. Tuy nhien, vdi trinh dQ thap, khd nang canh tranh cua mot so nganh hang nong, lam san c6n yeu, viec eat giam thue (cat giam 30% ddi vdi mat hang rau qua vao nam 2010, cat giam 30% thue suat doi vdi mat hang ca phe vao n3m 2011 ) va md cua thj trudng trong nude cung se dem lai nhieu kho khan, thach thue cho nganh nong nghiep, dong thdi, tac dQng den qua trinh phat trien NLKH trong cac md hinh KTTT ca nude noi chung, vung trung du va mien nui phia Bac noi rieng. 3.2. QUAN DIEM VE PHAT TRIEN NONG LAM KET HOP TRONG CAC MO HiNH KINH TE TRANG TRAI TAI VUNG TRUNG DU VA MIEN NUI PHIA BAC Xu hudng phat trien NLKH phai dua tren nhung quan diem phu horp vdi dieu kien ty nhien, sinh thai va su phat trien kinh te - x5 hoi nong thon vung trung du va mien nui phia Bac, ddng thdi phai phu hap vdi dac diem cua tung vung tai dja phuang, nhung quan diSm do la: 3.2.1. Phat trien NLKH trong cac md hinh KTTT phai dam bao tinh ben vung ve kinh te - xa hpi va mdi trtrdng 3.2.1.1. Phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT phai dem lai hi$u qua kinh te nhdm nang cao thu nhap cua nong dan dja phuang Hifu qua kinh te la mot chi tieu quan trong trong phat trien 119
  3. he canh tac NLKH, vi neu san xuat khong co hieu qua hoSc hi?u qua thap thi tir no se bj suy thoai va khong the phat trien dugc. Hieu qua kinh te co tac dung khuyln khich phat trien cac he canh tac vi vay. khi xac djnh phuong huong can phai dua ra nhung giai phap sao cho he canh tac thuc su co hieu qua kinh te de bu dap duoc cac chi phi va phai co thu nhap cho nong dan co the tai san xuat sue lao dong va co tich luy. Xu huang phat trien NLKH phai nham nang cao thu nhap cua nong dan dja phuang. Vai quan diem nay he canh tac NLN ngay cang phai co hieu qua kinh te cao han. Muon vay. ngoai cac bien phap tien bo nang cao nang suat cay trong vat nuoi, can phai nhan rong cac cong thuc co hieu qua cao. thu hep cac cong thuc co hieu qua th£p nhung van phu hop vai dieu kien canh tac thuc te ciia nong dan. Nang cao hieu qua kinh te va ddi song nong dan khong co nghTa la nang cao tire thi ma phai bao dam mot cach lau dai. nhu vay xu hudng phat trien NLKH vira phai co hieu qua kinh te cao nhung dong thdi phai co tinh ben vung. Co ba giai doan chinh trong qua trinh phat trien cua san xuat nong nghiep: giai doan thu nhat la nong nghiep tu cung, tu cap thuan tuy. nang suat thap; giai doan thu hai la nong nghiep hon hop. trong do mot phan nong san san xuat ra dugc tieu dung va mot phan de ban; giai doan thu ba la nong nghiep hien dai co nang suat cao va dugc chuyen mon hoa nham cung cap toan bo san pham cho thj trudng. Nude ta dang d giai doan nong nghiep hon hgp va tung vung. tirng dia phuang co net khac nhau. nhung dang tren da phat trien theo djnh hudng chien luge ciia Dang va Nha nude - chien luge phat trien kinh te theo ca che thj trudng co su dieu tiet vT mo ciia Nha nude. Vdi quan diem do, cac ITnh vuc kinh te trong do co he thdng NLKH phai dugc san xuat kinh doanh theo hudng san xuat hang hoa. Muon vay, quy md san xuat phai Idn va theo hudng chuyen mon hoa. 120
  4. 3.2.1.2. Phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT phai tren quan diem lau dai, toan di?n va ket hpp hai hoa giua truyen thong va hi?n dai nhdm phat trien nong thon m&i Phat tridn NLKH phai dirge coi la mot chien luge phat trien lau dai: tren quan diem nay ngudi nong dan co the bo tri cay trong hgp ly tren dat dugc giao lau dai, gom nhung cay ngan ngay, nhung cay dai ngay, cay trong co tuoi cao nhu cay cong nghiep, cay an qua, cay lay go; dugc quy hoach hgp ly mang lai hieu qua kinh te cao va on djnh moi trudng sinh thai tren quan diem nong nghiep ben vung. Phat trien NLKH phai thuc hien dong bo cac yeu to kinh te, xa hoi, sinh thai, sir dung dat, Tren quan diem nay muon phat triSn NLKH phai dua ra cac cong thirc phu hgp vdi cac dieu kien tu nhien, kinh te xa hoi. tao them cong an viec lam cho nong dan dja phuang, dac biet cac san pham phai de che bien va de tieu thu tren thj trudng. Phat trien NLKH tren quan diem ket hgp hai hoa giua truyen thong va hien dai: phat trien NLKH phai phu hgp vdi van h6a va canh tac truyen thong cua ngudi dan dja phuang, phai dua vao nong dan va dugc nong dan chap nhan. Khi xay dung phuang hudng phai suy xet ky cac cong thirc nong dan hien dang lam, cong thirc nao khong co hieu qua, vi sao con ton tai, cong thirc nao co thS phat trien va nen phat trien quy mo ra sao trong cac mo hinh NLKH la toi uu, ti le cac cong thirc san xuat co the phai thay doi theo phuang phap khoa hoc de nhan dan nhan thay uu the han va irng dung. Mat khac, muon phat trien NLKH khong chi ton tai mai cac phuang thuc san xuat loi thdi, lac hau, hieu qua thap ma phai chat loc nhung dac diem tot trong canh tac truyen thong de phat huy, ddng thdi con phai xet den nhu cau xa hoi, tuang lai phat trien nhSm tirng budc ung dung cac phuang phap khoa hoc cong nghe mdi hien dai. Ddi vdi san xuat NLKH viec lua chon cac cong thirc san xuat phii hgp la van de rat quan trong vi cay trong, vat nuoi 121
  5. sinh trucrng theo quy luat sinh hpc, co nhiiu loai lau nSm mai cho thu hoach. Vi vay, phai can cu vao ca nhu cau thi trucrng trong tuang lai, nhirng ca sa che bien d3, dang co va s5 xaydung ma co phuang huang phu hap. 3.2.1.3. Phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT phai nham bao ve moi trudng sinh thdi Vdi quan diem nay, phat trien NLKH nhung mdi trudng sinh thai phai duac bao ve va phai tot han so vdi chuyen canh nong nghiep. Nhu vay, phat trien NLKH khong phai chi can dat hieu qua kinh te cao vdi moi gia ma phai quan tam den mdi trudng - day la lgi ich chinh ciia NLKH. Tren thirc te hau het cac phuong thirc NLKH co vai tro quan trong trong bao ve moi trudng sinh thai, tuy vay cung co mot so phuang thirc lam cho mdi trudng xuong cap nhu viec dot pha rirng lam nuang ray. Vi vay, khi lua chon gi&i phap phat trien can phat huy nhirng he canh tac dem lai hieu qua cao ve moi trudng va kirn ham, khong che cac phuong thirc khong co lgi cho moi trudng sinh thai. 3.2.2. Phat trien NLKH trong cac md hinh KTTT phai theo xu hirdng phat trien san xuat hang hoa tren ca sd khai thac tiem nang va lgi the so sanh cua dja phuang Moi dja phuang deu co dieu kien dat dai, khi hau thdi tiet, dac trung phu hgp vdi nhirng cay tr6ng, vat nuoi nhat djnh. nhu vay se co nhung lgi the ciia mot so cay trong vat nuoi so vdi cac dja phuang khac. Nhung co nhung dia phuang chua tan dung triet de nhirng the manh ay - do la nhirng tiem nang chua dugc khai thac. Vi vay, khi dinh hudng san xuat nham nang cao hieu qua kinh te va phat trien NLKH phai can cir vao ngudn luc ciia dja phuang vdi kha nang va lgi the so sanh de uu tien. tir do se khai thac dugc tiem nang. nang cao hieu qua kinh te va phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT theo xu hudng phat trien san xuat hang hoa. 122
  6. 3.2.3. Phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT phai theo hirdng cong nghiep hoa - hien dai h6a nong nghiep, nong thon Muon xoa b6 dan lac hau trong nong thon, xay dung nong thon gi&u dep, tien bo, v3n minh phai phat trien nong thon theo hirdng cong nghiep hoa (CNH), hien dai hoa (HDH). Nude ta dang trong thdi ky CNH, HDH dat nude, moi ITnh vuc kinh te trong do co h? thong NLKH la mot bo phan cau thanh kinh te xa hoi nong thon cung phai phat trien tren quan diem CNH - HDH. Muon vay, din phai co chinh sach khuyen khich san xuat san pham phu hop lam nguyen lieu cho cong nghiep, viec quy hoach sao cho khi ung dyng may moc thiet bj va cac phuong tien hien dai duoc thuan lgi. Di doi vdi san xuat NN thi viec phat trien san xuat may moc thiet bj thich hgp phuc vu cho san xuat NN la rat can thiet do do can co chinh sach dau tu nghien cuu va ung dung khoa hoc cong nghe trong nong nghiep, nong thon. 3.3. MOT SO DJNH HUONG PHAT TRIEN NONG LAM KET HOP TRONG CAC MO HiNH KINH TE TRANG TRAI VUNG TRUNG DU, MIEN NUI PHIA BAC Vdi dac diem sinh thai cua vung trung du va mien nui phia BSc, trong dieu kien ti le dat doc cao, che do am gap nhieu han che trong mua kho, phuang thuc san xuat cac cay lau nam dugc xac djnh la the manh cua vung trong khai thac, phat huy cac nguon tai nguyen tu nhien - sinh thai. Cac san pham chu yeu co uu the hang hoa trong ca cau san xuat cay lau nam dugc xac dinh trong dinh hudng phat trien bao gom: he thong san xuat NLKH vdi nhieu loai hinh da dang (ket hgp cay ngan ngay, cay lau nam va dung cay nong nghiep lau nam thay the cay lam nghiep, su dung cay da tac dung de on djnh va nang cao thu nhap nghe rung ). Cac he thdng san xuat da co su phat trien tich cuc theo hudng tien bo. Xu hudng tham canh, tang nang suat va chat lugng cay trong, vat nuoi, chuyen doi co cau san pham theo hudng hang hoa ngay cang pho bien, cac tai nguyen sinh thai, von dau tu nhan lyc dugc phat huy ngay cang hieu qu3 hon. Trong trong trot, cac he thong canh tac tien bo nhu luan canh, xen canh, sir dung cac giong 123
  7. mai gan vai ky thuat tham canh, tang vu (vu dong, vu thu) da mang lai su gia tang dang ke ca ve hi?u qua kinh te lan hieu qua sir dyng dat. He thong chan nuoi da the hien xu hudng chuyen doi tuong doi ro net ca ve phuang thirc, co cau va ky thuat: cac phuang thirc ch3n nuoi tien bo (ban tham canh, tham canh) co xu hudng gia tang, co cau san pham ngay cang da dang, phong phii hem va ky thuat chan nuoi ngay cang dugc chu trong (giong. thirc an. chuong trai, thu y, ), nhd vay quy mo chan nuoi co su tang truang dang ke ca ve lugng va chat gop phan cai thien hieu qua ciia he thong san xuat nay. Dinh hudng phat trien cac phuang thirc san xuat NLKH trong viing dugc xac dinh dua tren co sd phat trien san xuat h£ng hoa, phat huy lgi the ve cac dieu kien san xuat: mang lai hieu qua ve kinh te. xa hoi va ben vung ve mdi trudng sinh thai. Cac he canh tac NLKH dugc xac djnh phat trien la: h? thong cay lau nam vdi cac he thong canh tac: che. ca phe che, cay an qua: cac he thong san xuat cay ngan ngay: ngd. do tuong, mpt so san pham dac thu theo dja ban sinh thai; cac he thdng chan nuoi: dai gia sue (bo. trau thjt. bo sua) va mot so san pham co trien v<?ng khac; cac he thong san xuat lam nghiep: khoanh nuoi phuc hoi rung tu nhien ket hgp lam giau bang trong cac cay ban dia co gia trj lay go va cay da tac dung, lam dac san. He thong rung trong kinh te chu trong phat trien nguyen lieu gi£y sgi, rung lam dac san va da tac dung.v.v. Cac he canh tac dugc djnh hudng phat trien gan lien vdi yeu cau nang cao chat lugng tren co sd irng dung cac tien bo ky thuat ve giong. ap dung ky thuat tham canh va ddi mdi cong ngh? bao quan. che bien nham dap irng vdi yeu cau canh tranh tren thi trudng tieu thu dang ngay mot khat khe han. Trung du. mien nui phia Bac la viing co nhieu the manh de phat trien NLKH trong cac md hinh KTTT. Can cu vao ket qua dieu tra va tinh hinh phat trien trang trai ciia viing. chiing tdi d\r kien sd lugng trang trai vung trung du va mien nui phia Bac den nam 2020 la 11.318 trang trai, dugc the hien cy the d bang 3.2. 124
  8. Bang 3.2: Dir kien phat trien trang trai vung trung du va mien nui phia Bac Dan vj tinh: Trang trai Du Toe do phat trien 2009 kien (%/nam) Loai hinh trang trai 2020 2000- Du kien 2009 2009-2020 1. Trang trai cay hang 235 1.041 31,2 31,2 n3m 2. Trang trai cay lau nam 403 456 1,2 1,2 3. Trang trai chan nuoi 1.436 4.500 19,4 19,4 4. Trang trai thuy san 566 665 1,6 1,6 15. Trang trai lam nghiep 883 2.155 12,5 13.1 6. Trang trai KD tong 1.157 2.073 7,1 7,2 hop Tong so 4.680 10.890 5,2 12,0 Nguon: So NN & PTNT cac tinh 3.4. MOT SO GIAI PHAP CHU YEU PHAT TRIEN NONG LAM KET HOP TRONG CAC MO HiNH KINH TE TRANG TRAI 3.4.1. Lua chpn mo hinh NLKH trong cac mo hinh KTTT dung, phu hgp voi tirng vung sinh thai Do dSc diem dja hinh vung trung du va mien nui phia Bac co cac vung sinh thai khac nhau, nen cac phirong thuc san xuat NLKH din phai bo tri sao cho phu hop. Trong nghien cuu nay, tac gia cho ring din phai bo tri cac mo hinh NLKH trong cac mo hinh kinh te trang trai nhu sau: 125
  9. Bang 3.3: Bo tri mo hinh NLKH a mQt so tinh nghien ciru D ia Mo hinh NLKH ap dyng trong kinh te trang trai diem T ech,keo, Keo, bach Ceo, Ceo. bach \o a i. -uong, bach dan, bo dan, bo de, uong, dan. b6 :a% che Hoa de ket hop luong ket ngo, san de. luong. SJN Binh nuoi trau, hop che che ngan jo, Ion lirng ngay Tech, keo, Tech, keo, Keo, bo Vian, Man, M£n, bach dan, bo bach dan, de ket hong, cay hong, xoai, Son de ket hop bo de ket hgp hong, rau mau xoai. che La nuoi Ion hop che che ngo. lirng, trau, do. lac bo Mo, keo, bo Mo, keo, Mo, keo, Keo, mo. Mo. Mo, Tuyen de, bach dan bo de, bach bo de ket cam, cam. cam, Quang ket hop nuoi dan ket hop hop voi luong.che luong, che trau, bo voi che che (san) che Mo, keo, bo Mo, keo, Keo, Keo, bo Nhan. Nhan, Yen de. que, ket que, ket luong, de, que, luong. che, Bai hop nuoi hcrp voi che san, che ket hop san san trau, bo voi san Mo. keo. Keo. bo de Luong, Hong, Buoi. Buoi, ket hop vai ket hop vcri keo, buoi, buoi. che chanh. cam, Phu che (san), che (san) hong san rau Tho chan nuoi mau Ion, trau. bo Mo. thong, Md. thong, Mo. bach Nhan, vai. Vai. Nhan, bach dan, keo, che dan. keo, bach dan. san. vai. Bac keo,ch e dang nuoi san, che che dang nuoi che, Giang dang trau, bo. d in g gia san Ion cam Nguon: Tac gia 126
  10. - Hoa Binh: Tech, keo, bach dan, bo de ket hgp nuoi trau, bo, Ign lirng va keo, bach dan, bo de, luong ket hop che; - San La: Tech, keo, bach dan, bo de ket hop nuoi Ion lirng, trau, bo; man, hong, xoai, ngo, do, lac; - Yen Bai: Ma, keo, bo de, que, ket hap nuoi trau, bo; keo, bo de, que, ket hop vai san, - Phu Tho: Ma, keo, ket hap vai che (san), chan nuoi Ign, trau, bo; buoi, cam, rau mau; - BSc Giang: Ma, thong, bach dan, keo, che dang; nhan, vai, chi, san dirge thi hien a bang 3.3 3.4.2. To chirc cac nguon lu*c cho phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT 3.4.2.1. Ve quy hoach 3.4.2.1.1. Quan diem - Quy hoach phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT ph^i gan vai che bien va tieu thu san pham. - Quy hoach phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT theo hudng tham canh theo chieu sau, han che dan va tien tai cham durt tinh trang quang canh. - Quy hoach phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT tren ca so phat huy lgi the ve dieu kien tu nhien dac thu a tirng dja ban; dong thai ap dung cac tien bo khoa hoc cong nghe de dat nang suat cao, chat lugng san pham tot, gia thanh ha de nang cao sire canh tranh cua nong, lam san hang hoa ciia viing. - Quy hoach phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT nhung san xuSt chuyen canh theo viing phai phii hgp vdi chien luge phat triin nong nghiep, phii hgp vdi phat trien nganh hang ciia toan viing trung du va mien nui phia Bac va tirng dja phuang. - Quy hoach phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT nham nang cao thu nhap tren mot dien tich dat canh tac, tao them vi?c lam, gop phan nang cao ddi song cua nhan dan trong viing. 127
  11. - Quy hoach phat trien NLKH trong cac mo hinh KT1 I tren ca sa bao ve tai nguyen dat, g6p ph4n kien tao moi trudng sinh th .i va canh quan cua vung. 3.4.2.1.2. Quy hoach sir dung dat nong. lam nghiep Tong dien tich dat trong, doi troc co kha n^ng su dung san xuat nong nghiep den nam 2020 dugc quy hoach la 343.400 ha. Du kien khai thac sir dung nhu sau: - Trdng cay hang nam: 68.200 ha; - Trdng cay lau nam: 169.700 ha (trong do. che: 38.600 ha; ca phe che: 9.500 ha; hoi: 2.600 ha; que: 2.200 ha va cay an qua: 116.800 ha); - Ddng co chan tha: 86.600 ha; - Nuoi trdng thuy san: 18.900 ha. Tdng dien tich dat trong doi troc co kha nang khai thac sir dung vao muc dich LN: 1.269.400 ha (trong do. quy hoach rirng phong ho: 583.300 ha: rirng dac dung: 115.400 ha va quy hoach rirng san xuat: 570.700 ha). 3.4.2.1.3. Quy hoach cho tung viing r r « * Theo so lieu thong ke, viing trung du va mien nui phia B3c hien con 2.950.975,15 ha dat chua sir dung, chiem 29.2% tong dien tich, trong do dat co kha nang nong, lam nghiep la 2.633.510.9 ha (chiem 89.2% trong so dat chua sir dung). Nhung khu dat nay chii yeu la doi niii. trudc day la dat rirng tu nhien sau khi bi nhan dan khai thac, do canh tac khong dung ky thuat da lam dat tra nen ngheo dinh dudng. kho canh tac va hien nay bd hoang hoa chi co co, cay lau; co nhieu khu doi dat de phuc hoi san xuat nhung chua dugc giao cho chii cu the nen chi de co moc va la nai chan tha trau. bd ciia ngudi dan lan can. Day la mot tiem nang Idn de phat trien KTTT “Phat trien KTTT da gop phan khai thac va su dung tot lion quy dat, dua dat hoang hoa vao phat trien san xuat nhat la trung du. mien nui ”[l7], Dja hinh ciia tung viing co the dinh hudng quy hoach phat trien NLKH trong cac md hinh KTTT nhu sau: 128
  12. - Vung ddi nui co dq doc cao tren 30° Phat tridn trang trai lam nghiep vdi cac loai cay rung trong nguyen li?u giay, van nhan tao va rung trong go tru mo. go cho xay dyng va gia dung nhu: keo, bach dan, md, bo de, thdng, luong, trau ho3c trang trai tong hop vua trong cay lam nghiep vira kinh doanh che Shan nui cao d khu vuc vung nui cao cac tinh nhu: Ha Giang, Yen Bai, Lai Chau, Lao Cai, Phu Tho, Son La va Lang Son - Vung co doi nui co do doc tit 15°- 3(f CJ vung nay ti le cay nong nghiep thudng chiem 30 - 50%. Do vay, khu vuc nay phat trien NLKH trong md hinh trang trai lam nghiep, vdi cac cay trdng chu yeu la cay nguyen lieu giay, cay go, hoac cay lam san khac nhu md, bo de, cac loai keo, thong, que, tech, tre, true,v.v. hoac khu vuc phat trien NLKH trong mo hinh trang trai kinh doanh tong hop (trong cay lam nghiep xen cac cay nong nghiep). Cay nong nghiep ket hop theo phuang thuc nay la cac cay ngan ngay nhu lua can. san, dau, do, va cay cong nghiep dai ngay (che). He thdng cay lam nghiep trong trang trai kinh doanh tong hop chu yeu cung la cay nguyen lieu giay, cay go hoac cay cho lam san khac. - Viing dat bai va ddi nui thap dudi 15° (a Phu Tho. Bac Giang, Thdi Nguyen, Yen Bdi vd Tuyen Quang) CS do doc nay, cay nong nghiep thudng chiem vj tri chu dao, do do phat trien NLKH d loai hinh trang trai cay hang nam (che), trang trai chan nuoi (gom trau, bo, Ign), trang trai thuv san, trang trai lam nghiep (vdi rung trong la cac loai cay nguyen lieu giay), trang trai cay an qua, vdi cac san pham: budi, cam. quyt. nhan, vai, va trang trai kinh doanh tong hgp. - Viing doi tuong doi bang phang vd viing ddi trung (Moc Chau, Na San - Som La): Chu yeu phat trien trang trai cay hang niim (gom che, ca phe, dau tuong, ngo, ), trang. trai cay an qua (xoai, ma, man, hong), trang trai chan nuoi (bo thjt, bo sua. Ign, thuy cam), trang trai thuy san (ca) va trang trai kinh doanh tong hgp.
  13. 3.4.2.1.4. Phiccmg huang cho phat triin ddi vai tirng he canh tac a) He canh tac nong lam phat triin trong cac md hinh kinh te trang trai Can cir vao dieu kien tu nhien ciia vung trung du va mien niii phia Bac, he canh tac nong lam se phat triin trong mo hinh trang trai cay hang nam va cay Sn qua. - Ve sir dung dat dai: Triet di dua dat chua sir dung co kha nang canh tac vao san xuat. Doi vdi dat chua giao cho chii so huru, phai nhanh chong thuc hien viec giao d£t giao rung \di thdi han lau dai 30 - 50 nam de nong dan chii dong dau tu cai tao va chQn cay trong phii hop. Giao dat, giao rirng theo hudng sir dung ben vung va phat trien kinh te trang trai. Khuyen khich va co bien phap sir dung dat phii hop. Doi vdi dat co do doc tren 30°, trudc het hudng dan cac nong ho sir dung so dien tich nay theo phuang thirc NLKH co b§ng cay xanh de chong xoi mon, dan dan xoa bd canh tac nong nghiep tren dat doc Idn han 30°. Do dac trung ciia che Shan nui cao la canh tac ban tu nhien nen cay che ton tai va phat trien nhu mot loai cay rirng tu nhien (co nhung vudn che song chung vdi cav rung). Vi the, che Shan nui cao con dugc coi la mot loai cay trong he thong trong cay lam nghiep (hoac ket hgp nong lam) va nhieu dja phuang da coi phat trien che Shan nui cao nhu mot bo phan trong phat trien lam nghiep d viing cao. Do do, d do doc tren 30°, ngudi dan co the phat trien NLKH theo hudng chuyen mon hoa san xuat che viing cao. Doi vdi dat co do doc tir 15° - 30° thi phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT bang viec phat trien trdng ca\ an qua. vdi cac nhom san pham co lgi the phat trien phii hgp vdi dieu kien sinh thai nhu: man (giong Tam Hoa d Moc Chau. Son La va B3c Ha, Lao Cai), ma. cam sanh (Ham Yen, Tuyen Quang va Bac Quang, Ha Giang), quyt (Bac Quang. Ha Giang). nhan (Van Chan. Yen Bai), vai (Luc Ngan, Bac Giang), hong (Lang Son), xoai (Mqc Chau, San La). Ddng thdi, phat trien san xuat kinh doanh che d viing trung du nhu Moc Chau. San La va Thai Nguyen 130
  14. Doi voi dat co dp doc dudi 15°, phat trien NLKH d cac loai hinh kinh te trang trai mang tinh chit chuyen canh nong nghiep. - Quy hoach cac vung san xuat trong diem: Lgi the cua vung trung du va mien nui phia B3c la cay che, cay an qua, cay lirong thuc vi vay, can phai quy hoach tong the hgp ly cac vung chuyen canh cay che, cay rau mau, cay luong thuc, cay an qua, theo phuong thuc NLKH voi quy mo rong Idn, dong thdi cai ti£n va xay dung cac nha may che bien che, cac loai trai cay vdi quy mo vua va nho nhung co cong nghe cao, chat lugng san pham hang hoa tot phuc vu cho nhu cau trong nude va xuat khau. - Cong tac giong cay trong: Nghien cuu ung dung nham dua nhanh cac giong cay trong co nang suat cao, pham chit t6t nhu phat trien gidng che Shan, che TuySt, che O long, che trung du, va dua cac giong cay an qua chat lugng cao, dac biet cac giong qua on ddi (chu trong co cau giong co kha nang rai vu thu hoach, phu hgp vdi dieu kien bao quan, van chuyen, che bien) vao san xuat. - Ky thuat canh tac: Phuong thuc san xuat NLKH la dung dSn phu hgp vdi canh tac tren dat doc vung trung du va mien nui phia Bac nhung can canh tac cho dung ky thuat mdi cho hieu qua kinh te cao, trong do, chon cay LN ket hgp phu hgp vdi cay nong nghiep va mat do hgp ly, dong thdi canh tac dung quy trinh ky thuat, vdi do doc cang cao thi cac bang cay xanh trong xen co khoang cach cang nho. - Che bien, bao quan san pham sau thu hoach: Cac san pham chu yeu trong he canh tac NLKH d vung trung du va mien nui phia Bac hien nay la che, hoa qua hien nay hau het la che bien thu cong, co mot sd nha may che nhung mdi thuc hien d mire so che va cac day chuyen cong nghe cu, lac hau. Vi gia dau vao (che bup tuai) mua thap ma gia thanh van cao nen nong dan it ban che tuai cho nha may ma chu yeu che bien thu cong. Trong phuang hudng tdi ph&i co chu truang ddi mdi day chuyen, cong nghe, nang cap nha may de che bien che thanh pham. Vung trung du va mien nui phia Bac co cac nhom qua 131
  15. chinh: vai, nhan, man, mo, cam co thoi han thu hoach tap trung trong mot thai gian ngin (tren dudi 30 ngay): voi san lugng ngay cang tang trong nhung nam gin day, viec tieu thu g£p nhieu kho khan khien hieu qua san xuat giam manh. Mpt trong nhung nguyen nhan la su phat trien cong nghe sau thu hoach (luu giu. bao quan, che bien) chua duoc coi trong va tuang ung vai qu> mo san xuat. Trong nhung nam tai can phai diy manh ap dung cong nghe tien b<? ve bao quan tuai bang cach: sir dung phuang phap bao quan trong moi truang khi kiem soat (CA) va moi truang khi bien doi (MA) vai cac chat bao quan sinh hoc (tang thoi gian bao quan dugc len 30%); irng dung mang PE (LDPE va HDPE) do day 0.01 - 0.2 mm. co due lo de tao thoang khi va khong due lo de trong truong hgp dung chat ham chin. Dong thai, thuc hien cac cong nghe che bien qua (bao gom ca so che. che bien ban thanh pham va thanh pham) nhu: cong nghe say (sir dung cho cac san pham vai, nhan ); cong nghe so che, che bien qua (nuac ep, mirt, ). Viing trung du, mien nui phia Bac can xay dung, phat trien cac ca sd co cong nghe che bien d quy md cong nghiep nham dua ra thj trudng san pham da dang, chat lugng cao dap irng cho thj trudng trong nude va xuat khau. - Nang cao chat lugng san pham, phat trien san pham sach. khong doc hai: Hien nay, phun thuoc sau co doc td cao va thu hai khi chua het thdi gian giai doc sau phun la hien tugng tran lan d hau het cac tinh trung du va mien niii phia Bac. De khac phuc hien tuong tren. phai quy hoach cac khu san xuat tap trung san pham sach bang each chon, tao giong co kha nang chong chiu sau benh. cham soc va thu hoach theo dung quy trinh, sir dung cac loai thuoc khong gay doc. hoac co do doc hai thap d mire cho phep. Mat khac, thanh lap ban quan ly chat lugng san pham de bao ve ngudi tieu dung va nang cao trach nhiem cua ngudi san xuat. b) He canh tac lam nong phat trien trong cac md hinh kinh te trang trai Can cir vao dieu kien sinh thai cua viing trung du va miin nui phia Bac, he canh tac lam nong se phat trien trong cac md hinh 132
  16. trang trai lam nghiep phu hgp. Dong thcri, triet de dua dat trong, doi trpc, dat co kha nang lam nghiep vao san xuat. Hoan thien cong tac giao dat giao rung or tirng dja phuang de nguai dan yen tam dau tu va chii dong trong viec san xuat kinh doanh trong rirng. Doi vdi dat co do doc tren 30°, yeu cau cac nong ho nhanh chong phii xanh dat trong, doi troc, trong rirng phong ho de chong xoi mon dat dam bao cho sir phat trien ben vung ve sinh thai, moi trudng. Dan dan tien tdi xoa bo hoan toan tinh trang canh tac nuang ray d khu vuc dat co do cao nay. Doi vdi dat co do doc tir 15° - 30° thi ap dung NLKH trong cac mo hinh trang trai de phat trien trong rirng nguyen lieu giay, vdi cac loai cay nhu: keo, bach dan, bo di, ludng, va tan dung dat trong xen canh cac loai cay nong nghiep khi rirng chua khep tan va phat trien san xuat kinh doanh che. - Quy hoach cac vung trong rirng nguyen lieu giay, lam dac san trong diem: Viing trung du va mien niii phia Bac co uu the ve phat trien rirng trong san xuat cung cap nguyen lieu giay (chiem tren 60% nguyen lieu giay ciia ca nude), nhua thong (chiem 70% san lugng cua ca nude), Do vay, can phai phat trien trang trai lam nghiep de hinh thanh cac viing nguyen lieu cho cong nghiep giay d Phii Tho, Yen Bai, Tuyen Quang, Ha Giang ; van dam, go tru mo d Bac Giang, Lang San va cac viing lam dac san: hoi (Lang San, Cao Bang, Bac Can); que (Yen Bai) va nhua thong (Cao Bang, Lang San). - Cong tac gidng cay trong: Nghien ciru ap dung cac tien bo ve nhan gidng (cay mo. ghep, lai) de dam bao lugng giong dii tieu chuan cung cap cho trdng rirng, chu trong phat trien cac loai cay trong rirng mdi nham da dang hoa san pham lam nghiep nhu nhap noi vao viing cac giong tre, true lay mang (dieu true, luc true, bat dp ), cac cay lay go co toe do tang trudng nhanh, chat lugng tot, dong thdi, dua cac cSy bin dia vao trong de phat trien thanh rirng kinh doanh nhu bo de, md, 133
  17. c) He canh tac nong lam ngu ket hcrp phat trien trong cac mo hinh kinh te trang trai CJ vung sinh thai thuoc khu vuc dat doc xen kS trung vung trung du va mien nui phia B3c, he canh tac nong lam ngu ket hgp se phat trien thanh cac trang trai kinh doanh tong hgp hoSe phat trien thanh cac trang trai thuv san. Nuoi thuy san d vung trung du va mien nui phia Bac tap trung chu yeu a loai hinh nuoi trong ao, ho nho va loai hinh nuoi khac nhu nuoi trong long, be d song, suoi. ho lan hay nuoi ket hgp trong ruong lua nuac. San pham thuy san trong vung chu yeu la ca (chiem 99% san lugng) va cac loai thuy san khac nhu: tom. ba ba, luan. ech, Trong nhung nam tai se tirng buac phat trien theo huang tham canh. md rong ca cau nuoi cac gidng tien bo (chep lai, ro phi dan tinh. chim trang, tom cang xanh). Ddng thdi. phat trien rong phuang thirc nuoi ca ruong nham nang cao hieu qua san xuat. C) cac dja phuang co cac mat nude Idn (cac ho thuy dien. thuy lgi) co the phat trien khai thac ket hgp nuoi tha ban tu nhien cac loai thuy san. Trau. bd la nhung vat nuoi the manh ciia san xuat nong nghiep vung trung du va mien niii phia Bac. Mat khac. nhu cau tieu dung trong nude ve thjt, trirng, sua ngay cang tang trong nhung nam gan day nen he sue lam phat trien thanh trang trai chan nuoi. Do vay. can thiet phai day nhanh toe do phat trien chan nuoi, trong do co chan nuoi dai gia sue. Tir 2011 - 2020. phuang hudng chan nuoi gia sue, dai gia sue theo phuang thirc NLKH trong cac md hinh KTTT la tap trung phat trien chan nuoi Ign, trau. bd. bd sua. Van de ca ban cua phat trien trang trai chan nuoi la phai td chirc lai san xuat. ddng thdi khuyen khich phat trien chan nuoi quy md vira va nhd phii hgp vdi khu vuc chan tha, co bien phap nhan giong va thu y de dam bao cung cap dii gidng tot, dam bao an toan djch benh. - Thay ddi ca cau dan hgp ly: Nhung cong thirc cho hi?u qua kinh te cao va phii hgp vdi diSu kien chan tha cua nong dan phai dugc nhan rong va phat trien nhu: chan tha bd dudi tan rung. 134
  18. nuoi lgrn lung, ch3n nuoi Ign theo quy mo cong nghiep, thu hep nhung cong thuc cho hieu qua kinh te chua cao. - Ve giong chan nuoi * Dai gia sue: Ung dung cong nghe tien bo ve lai va nhan giong de nhanh chong cai tao dan dai gia sue. Chon nhung giong bo, trau, co trong lugng cao, pham chat thjt tot, kha nang chju benh cao phu hgp vai dieu kien cua cac vung sinh thai vung trung du va mien nui phia Bac dua vao ma rong san xuat. * Lan: Phat trien cac giong Ign lai huang nac dua vao chan nuoi theo huang san xuat hang hoa. * Gia cant: Dua cac giong sieu thjt, sieu trung vao san xuat chan nuoi tap trung, chan nuoi cong nghiep trong cac trang trai ch3n nuoi theo huang phat trien san xuat hang hoa. - Cong tac thu y: Phat trien he canh tac sue lam ket hgp trong mo hinh KTTT (quy mo so lugng dau con gia sue, dai gia sue trong cac nong ho lan). Vi vay, phai t6 churc tot cong tac tiem phong djnh ky cho gia sue, trong do, nguoi chu trang trai chan nuoi phai co kiin thuc nhat djnh ve cong tac thu y de co the tu chua cac b?nh thong thuang cho gia sue, chi nhung loai djch, benh quan trong mai doi hoi su ho trg cua cac bac sy thu y va ca quan chuc nang. 3.4.2.2. Gidi phapve dat dai D5t dai la tu lieu san xuat chinh cua cac trang trai. Song trong thuc te, qua trinh tap trung dat dai phat trien KTTT a vung trung du, mien nui phia Bac dien ra con cham, kho khan cho viec ma rong quy mo cac trang trai cu va hinh thanh cac trang trai mai. Di tao diiu kien phat trien trang trai, giai phap ve dat dai can tap trung nhung van de sau: - Tiep tuc hoan thien viec cap giay chung nhan quyen sir dung dat lau dai cho cac ho gia dinh ca nhan dugc giao dat nhan rung, dat khai hoang dugc phep va dat chuyen nhugng theo luat de ho yen tam dau tu vao san xuat va ap dung NLKH trong cac mo hinh KTTT. 135
  19. - Khuyen khich viec don ddi rugng dat. khac phuc tinh trang manh mun ruong dat de tich ty dat phat trien kinh te trang trai. - Kiem tra viec sir dung dat dai theo qu> dinh cua Luat dat dai, giai quyet viec tranh chap dat dai, tranh hien tuong giao dat chong cheo lan nhau. y j r 3.4.2.3. Giai phap ve von Viec phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT doi hoi von Ion hon so vdi kinh te ho vi quy mo san xuat Idn hem. Nhung vi v6n it, hon nua cac trang trai chua co tu cach phap nhan. nen cac trang trai phai tirng budc md rong quy mo san xuat theo phuang cham “lay ngan nuoi dai"; co sd ha tang khong dugc xay dung, cong cu san xuat con thd so. san xuat da phan la quang canh. Day la nguyen nhan lam cho KTTT con phat trien cham. hieu qua thap; viec giai quyet von cho cac trang trai can theo hudng: - Co su ho trg ciia Nha nude bang von ngan sach de tap trung vao xay dung cac cong trinh ha tang nhu: thuy lgi, giao thong, dien Day la dieu kien rat quan trong cho viec phat trien NLKH trong cac mo hinh trang trai. - Nha nude can thuc hien co che cho cac chii trang trai vay von theo du an da dugc cap co tham quyen phe duyet. Thdi han cho vay phii hgp vdi chu ky san xuat kinh doanh ciia trang trai. Mat khac. Nha nude can tang them nguon von dau tu cho vay trung han va dai han. Ben canh viec quan ly sir dung tot cac loai \on vay ciia Nha nude can khai thac nguon von trong dan. nhat la von lien doanh vdi ben ngoai. von ho trg ciia cac du an trong nude va quoc te. 3.4.2.4. Gidi phap khoa hoc ky thuat cong nghe Can cir cac dieu kien thuc tien ciia viing trung du. mien niii phia Bac. nhung giai phap ho trg ky thuat va khoa hoc cong nghe nham thiic day phat trien he thong san xuat nong. lam nghiep ciia viing dugc xac di.nh bao g6m: - Cue giui phup cong nghe ve thuy lai Thuy lgi la giai phap ky thuat quan trong cho n£n nong nghiep phat trien theo hudng tham canh, nang suat va chat lugng 136
  20. cao. Tuy nhien, vai dja ban vung nui, day la giai phap gap nhieu kho kh3n do dja hinh bj chia cat manh, cac khu canh tac phan tan, da phan co quy mo nhd ve dien tich va phan bo tren dia hinh cao so vai nguon nude mat. Hien cac cong trinh thuy lgi trong vung chu yeu sir dung giai phap cap nude tu chay nhd he thong ho chira, dap dang. Tuy nhien, viec phat trien giai phap nay doi hoi suat dau tu rat Idn (tir 50 - 60 trieu tdi hang tram trieu dong/ha) do nhung dja ban thuan lgi nhat hau nhu da dugc khai thac triet de. Mat khac, nhieu cong trinh phai, dap tam de bi hu hong hoac cuon troi trong miia mua lu. Giai phap sir dung bam bang nhien lieu truyen thong (dien, dau) doi hoi chi phi van hanh cao nen thudng chi phii hgp vdi bam cot nude thap (thudng dudi 10 m). Vdi cac dac diem tren dja ban viing niii can hudng tdi cac giai phap cong nghe phii hgp trong phat trien he thong thuy lgi. Dudi day la mot so cong nghe dugc danh gia la nhirng tien bo khoa h<?c - ky thuat trong thuy lgi, co the van dung, phat trien trong nhung dieu kien cua viing: + Bam thuy luan va bam nuoc va: Cong nghe nay co uu the khong tieu ton nang lugng do su dung chinh nguon nang lugng nude (phii hgp vdi nguon thuy nang phong phii ciia viing niii), co the dua nude len cao (10 - 100 m), co quy mo phuc vu vira va nho, de quan ly van hanh (phii hgp vdi dieu kien kinh te - san xuat ciia mien nui, dac biet vdi quy mo san xuat kinh te ho va kinh te trang trai). + Dap cao su: He thong thuy lgi trong viing hien co khoang 5.000 dap dang va tren 10 nghin phai dap tam. Tuy nhien do dac diem dia hinh nen da phan long song suoi co do doc Idn khien luu lugng dong chay trong miia mua lu tang rat cao va dien bien phirc tap vdi cac tran lu quet, lu ong co cudng do Idn gay hu hong hoac cuon troi cac cong trinh dap dang (bao gom ca cac phai, dap tam). Nhung nam gan day, dap cao su dugc coi la mot giai phap cong ngh? tien bo ky thuat trong thuy lgi. Dap cao su dam bao chii dong sir dyng cho yeu cau dang nude, dong thdi thuan lgi khi can thiet phai thoat lu, khac phuc tinh trang gay hu hai hoac bj cuon troi ddi 137
  21. vdi cong nghe dap dang truyen thong (dap dat. ro da.v.v.). Dap cao su thich hop de co the irng dung rong rai trong dieu kien dia hinh, thuy van cua vung nui. Tuy nhien viec quan In van hanh ddi hoi nhung yeu cau ky thuat co phan phuc tap do vay can cd nhung don vj quan ly thuy nong true tiep quan ly va van hanh. Trong dieu kien mien nui, mot so giai phap cong nghe phuc vu giir am cho cay trong co hieu ich cao rat can dugc quan tam ung dung nhu: + Cac iziai phan tudi tiet kiem nude: Mot so ky thuat da dugc ung dung va cho hieu qua kha cao trong tang nang suat cay trong. dong thdi co che do tudi am hgp ly, tiet kiem nude nhu tudi phun mua, tudi nho giot. tudi ngam. tudi ranh. Day la nhung giai phap tudi it phu thuoc dieu kien dja hinh. phu hgp vdi sinh ly cay trdng va it tieu ton nude. Tuy nhien cac giai phap tudi nay thudng ddi hoi dau tu ban dau Idn do vay thich hgp ap dung vdi cac cay trdng cd gia tri kinh te cao (cay cong nghiep lau nam.icay an qua, rau. hoa cao cap, ). + Giai phap su dung chat sziu am: Tren the gidi. cong nghe sir dung chat giir am cho dat da dugc sir dung kha rong rai va mang lai hieu qua cao d nhung vung kho han. O Viet Nam cung da san xuat va irng dung thir nghiem d vung ddi niii nhieu tinh. trong do cd mot sd dia phuong viing niii phia Bac vdi nhung ket qua tucmg ddi kha quan. Cd the coi viec dua chat giir am vao trong dat la mot bien phap thuy lgi khong can giai phap cong trinh do: chat giu am hiit nude nhanh (I kg chat giir am MA 500 cd the hut dugc 150 - 200 lit nude), giu lai nude mua trong dat. khi kho han chat giiir am nha dan nude cung cap cho cay trdng (tir 3 - 6 thang tiiy thuoc loai dat). Chat giu am cd the tron trong phan bon (chat bon tong hgp giu am cho dat). Vdi 1 - 2% chat giu am trong chat bon tong hgp cd the tang kha nang giu nude ciia dat 6 - 7%, tang do xop ciia dit 5 - 10% va tang kha nang giu dam gap ddi. Cung vdi tac dung giu am trong dat hien con cd che pham vi sinh vat mang nhay giu am cho dat dupe tao nen tir nhom vi sinh vat sinh mang nhay. Mang nhay cd kha nang giu am. giam do boc hoi ciia nude, lam tang dp ket cau va do mau md 138
  22. cua dat, mang nhay con la thuc an cho nguyen sinh dong vat. Do vay sir dung cac che pham nay co tac dung cai tao dat, giu dugc can bang sinh thai dfit. Thuc te sir dung che pham vi sinh vat sinh mang nhay giu am cho dat cho thay: sau 15 ngay do am cua dat tang gan 3%, sau 30 ngay tang 6,3% va sau 45 ngay tang 7,9%. Che pham san xuat d dang phan bon vi sinh co kha nang giu am cho dat trong thdi gian 6 thang (ke tu ngay san xuat). Sur dung cac chat giu am d dang chat bon tong hgp mang lai hieu qua da tac dung: cung cap dinh dudng tong hgp cho cay trong. du tru, dieu hoa do am cho dat han che va khac phuc tinh trang kho han cho cay trong, tang cudng do phi ciia dat, lam dat toi xop cai thi?n kha nang hap thu chat dinh dudng trong dat ciia cay trong, keo dai thdi vu va tang nang suat cay trong. Mat khac cac che pham giu am de san xuat. de sir dung, gia thanh khong cao. phii hgp vdi cac dieu kien kinh te - san xuat ciia mien niii dac biet vdi cac dia ban han che ve nguon nude va kho khan ve giai phap cong trinh. - Cac gidi phap cong nghe sau thu hoach Nhirng nam gan day. van de cong nghe sau thu hoach (bao gom he thong giai phap cong nghe tir bao quan, van chuyen tdi che bien) da thuc su trd thanh yeu cau birc thiet khi mot so loai nong san ciia viing da dat tdi quy mo san luong hang hoa Idn nhung hieu qua san xuat lai co chieu suy giam do ton that dang ke sau thu hoach (nhu vdi ngo. dac biet vdi cac giong mdi cao san) hoac vugt ngudng bao hoa cung cau vao thdi diem thu hoach tap trung khien gia trj san pham giam tir 60 - 90% (nhu vdi cac san pham qua: vai thiiu, mo, man, cam ).v.v. Ngoai ra. nhieu loai nong san khac cung dang can co nhung giai phap bao quan. che bien phii hgp de phat huy cao han hieu qua san xuat nhu che, dau tuong. sua.v.v. Nhung dac diem can chii trong doi vdi cac giai phap cong nghe sau thu hoach d mien nui: + Giao thdng kho khan, kern phat trien d nhieu dja ban trong viing. Dja hinh chia cat khien ben canh mot so viing san xuat nong san co quy md tuang doi tap trung thi d nhieu khu vuc san 139
  23. xuat con phan tan. quy mo nho. Day la yiu td doi hoi khi lua chpn cac giai phap cong nghe sau thu hoach can dap irng cac yeu cau ve tinh dong bo trong cac cong doan (bao quan. cat giu. van chuyen, che bien), tinh da dang ve quy mo va cong nghe (co the phu hpp vdi quy md nong ho, trang trai lan quy md cum xa. vung nguyen lieu tap trung Idn, ve cong nghe bao gom thu cong. ban cong nghiep. cong nghiep, ca so che lan che bien thanh pham). + Tinh da dang ve san pham: Mot nong ho. mot trang trai hoac mot khu vuc, mot tieu vung co the co mot vai loai san pham co cung yeu cau ve cong nghe bao quan, che bien (nhu xay xat, say kho, kho chua, lam nude qua, rupu, ngam muoi.v.v.) do vay can chu trong tdi tinh da nang trong su dung cua cong nghe lua chpn (vi du: vua say luong thuc vua say rau qua hoac cd the bao quan, che bien san pham tu nhieu loai rau, qua,v.v.). + Cac cong nghe lua chon can phu hop vdi dieu kien kinh te va trinh do quan ly sir dung, nhat la cong nghe su dung d quy mo nong ho, trang trai. Chu trong dap irng cac yeu cau: hcrp ly ve gia thanh. tiet kiem nang lupng, chi phi sir dung thap. de quan ly van hanh. chat lupng san pham dam bao yeu cau dat ra ddi vdi cong nghe lua chon, sir dung (giam ti le hu hong, hao hut trong bao quan, van chuyen; san pham sau so che, che bien cd chat lupng dap irng yeu cau tieu thu). Trong cac giai doan trudc mat, mot sd cong nghe sau thu hoach can dupe chii trong phat trien nham gop phan nang cao va dam bao on dinh hieu qua san xuat doi vdi mot sd loai nong san chii luc trong viing la: + Cac cong nghe bao quan va che bien qua (da trinh bay d phan tren). + Mot sd .cong nghe tien bo phuc vu bao quan ngu coc va nong san khac Doi vdi mien niii, van de han che hu hong, that thoat san pham luong thuc bang cong nghe sau thu hoach giu vai trd rat quan trong do tdi nay sue ep ve an ninh luong thuc van con kha ning ne 140
  24. doi vai nhieu dja ban, dac biet ddi vdi vung cao, vung sau, vung xa, noi san xuat chu yeu di phuc vu cho yeu cau tu tuc luong thyc. Hien ti le that thoat ngu coc kha cao, nhat la san pham ngo (ti le hu hong sau thu hoach tir 20% trd len). Nhung nam gan day, mot so cong nghe bao quan da duoc ung dung hoac dang nghien ciru - thir nghiem to ra co trien vong pho bien trong viing la: cong nghe thiet bi say, vdi thiet bj bao quan tuang doi da dang cd cong suat tir 2 ta tdi 3 tan/me (cac may say SH 1-200, SH- 600, ST- 3000, MS- 3000). Cac thiit bj nay co thi sir dung say cho nhieu loai san pham (ngo, thoc, dau do, lac, rau, qu£) va phii hap vdi dieu kien san xuat d mien niii (da dang ve qui mo, gia re, de thao tac sir dung, chat luong sau say dam bao. chi phi thap). + Mot so cong nghe bao quan tien bo khac Cong nghe kho chua ket hop say: Co quy mo chira 1 tan ngu coc thich hap vdi viing trung du va mien nui. Cong nghe irng dyng ky thuat thong gio tu nhien, co the say khi can thiet hoac bao qu&n kin ket hop thuoc thao moc. Kho co tinh nang phong chong mpt, moc, chuot nen sau 6 thang bao quan vdi cac san pham ngo, dau do, lac khong xuat hien moc, mpt, chat lupng nong san tot. Thiet bj don gian, nong ho cd the tir che tao (quy mo kho 2 x 1,5 x 1.1 m). Cong nghe bao quan ngo am: Sir dung cong nghe bao goi, dp am ngo thich hop de bao quan ngo am nhu giai phap tinh the do thieu phuong tien lam kho, khac phuc tinh trang nhiem moc va doc to nam. Hieu qua giir nong do C 02 trong qua trinh bao quan ngo am tot nhat la sir dung 2 lap bao bi PP + PVC hoac PVC + HDPE (lupng CO: mat di sau 15 ngay giam khoang 8% so vdi giu ngo am bang chum). Trong thdi gian 20 ngay bao quan neu gap thdi tiet tot co thi do ra say. Chat lupng hat sau say van dat tieu chuan binh thudng. Day la cong nghe rat thich hop de ap dung d mien nui trong vu thu hoach miia mua, chi phi bao quan thap (20 - 40 dong/kg ngd). Cong nghe chat bao quan: Bao gom cac chat hoa hoc (dii tieu chuin an toan thirc pham), cac chi pham cd ngudn goc ty 141
  25. nhien va sinh hoc, nude ozon. Mpt s6 chi pham sinh hpc dang dupe thir nghiem trong bao quin thi hien kha ro hieu qua (voi chi pham DIO co kha nang diet 100% mot ngo va 75% mot gao sau I thang). Sir dung nuoc Ozon trong bao quan nong san (hoa qua. ngo, dau) budc dau cung da cho thay tinh hieu ich (keo dai thdi gian qua tuoi tren 10 ngay, diet sau mot hai ngo) va phu hop vdi dieu kien mien nui (de sir dung, gia thanh re, khong gay doc hai). Nhin chung, nhung nam gan day cong nghe sau thu hoach da co su phat trien vdi nhung giai phap da dang ve ky thuat, tinh nang, quy mo cong suat phu hpp cho bao quan. che bien nhieu chung loai nong san vdi nhung dieu kien kinh te - san xuat khac nhau. Tuy nhien cho tdi nay viec pho bien ung dung con nhieu han che, dac biet doi vdi dja ban mien nui. Mot trong nhung nguyen nhan chinh dan tdi tinh trang nay la khoang cach giua nghien cuu va ung dung, pho bien con kha xa. Do vay, trong nhung giai doan phat trien tdi, khi quy mo nong san ngay mot tang cao. yeu cau thj trudng ngay mot khat khe thi nhung giai phap cong nghe sau thu hoach cang can dupe chu trong nhu mot trong nhung giai phap hang dau gop phan nang cao hieu qua san xuat va dam bao cho phat trien nong nghiep, nong thon ben vung. - Cac gidi phap cong nghe - ky thuat san xuat Can pho bien ung dung rong cac cong nghe va ky thuat tien bo ve phan bon. bao ve thuc vat, thuc an gia sue. cac ky thuat cham soc, kich thich sinh trudng cho san pham trai vu.v.v. Dan dua cac cong nghe nong nghiep cao vao mot so dia ban cd dieu kien de phat trien san xuat NLN theo hudng hien dai, chat lupng cao. Nhu vay, cac giai phap ho tro thuc day phat trien NLKH trong mo hinh KTTT dupe xac dinh tap trung ddi vdi cac he thong giai phap: ho tro ve ky thuat va khoa hoe cong nghe thuoc cac ITnh vuc nhu thuy lpi (cac cong nghe tien bo ve giai phap cong trinh, tiet kiem nude tudi), cong nghe sau thu hoach (cac cong nghe ve bao quan, che bien qua, che va mot so loai nong san chu luc khac), cac tien bo ky thuat san xuat (gidng, ky thuat tham canh. thuc an 142
  26. gia suc,v.v.). Viec dau tu, ung dung tidn bo khoa hoc ky thuat cong nghe de phat trien san xuat nong nghiep noi chung va phat trien NLKH trong mo hinh KTTT vung trung du va mien nui phia Bac nhung n2m toi can chu y den cac noi dung chu yeu sau: + Nha nude can co su dau tu cho phat trien khoa hpc ky thuat cong nghe trong pham vi vung nhu xay dung cac co sd san xuat giong cay trong, vat nuoi co nang suat cao, pham chat tot de dua vao san xuat. + Khuyen khich cac hinh thuc lien ket va hpp tac trong nghien cuu, ung dung khoa hpc ky thuat cong nghe mdi vao san xuat NLN, trong do chu y tdi su lien ket hpp tac giua cac co quan khoa hpc vdi cac trang trai trong vung de nghien cuu, chuyen giao, ung dung khoa hpc ky thuat cong nghe mdi vao cac trang trai. + Tang cudng su hoat dong cua cong tac khuyen nong, khuyen lam trong vung, dac biet can nang cao chat lupng chuyen mon cua dpi ngu can bo khuyen lam nong co sd. Md cac lop tap huan boi dudng kien thuc ve khoa hpc ky thuat NLN cho nong dan va cac chu trang trai trong vung. + Can hudng dan cho cac trang trai biet cach lua chpn, bo tri cay trong, vat nuoi phu hpp vdi dieu kien moi trudng sinh thai trong vung cung nhu cac quy hoach, djnh hudng phat trien kinh te xa hoi cua Nha nude de tu do giup hp lua chon phuong hudng san xuat dung dan ngay tir dau. Hudng dan cac trang trai ket hpp san xuat kinh doanh vdi viec giu- gin va bao ve moi trudng sinh thai. 3.4.3. Nang cao trinh do quan ly san xuat kinh doanh phu hpp vdi phat trien NLKH trong cac trang trai Phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT doi hoi phai gan vdi td chirc quan ly san xuat kinh doanh phii hpp. Nhu da phan tich d tren, phan Idn trinh do cua chu trang trai chua cao nen hau het cac lo^i hinh trang trai deu gap phai kho khan tir xay dung ke ho^ch sin xuat, kinh doanh, dua tien bo khoa hpc ky thuat vao san xuat va bin san pham ra thj trudng. Do vay, muc tieu dat ra la phai 143
  27. tap trung nang cao chat luong trinh do quan ly san xuat kinh doanh cua chu trang trai. Bien phap de dat duoc muc tieu tren la: - Mo cac lop dao tao. bdi duang cho cac chu trang trai: doi tuong dao tao gom cac chu trang trai va nhung nguai co nguy?n vong phat trien san xuat kinh doanh trang trai; noi dung dao tao bao gom cac kien thirc ve to chirc quan tri kinh doanh trang trai nhu xac djnh phuang huang san xuat kinh doanh, to chirc sir dung cac yeu to san xuat, che bien va tieu thu san pham, cac kien thirc ve khoa hoc ky thuat: hinh thirc dao tao phai het sire phong phii. da dang, phu hap vai dieu kien ciia cac doi tuang nhu: dao tao ngan ngay theo tirng chuyen de. tai cho. tai cac ca quan nghien ciru. tap huan chuyen giao tien bo ky thuat, tham quan hoc tap kinh nghiem cac mo hinh san xuat kinh doanh gioi. Uu tien cho con em nong dan theo hoc cac nganh nghe ve phuc vu d cac trang trai. - To chirc khuyen nong. lam, ngu tich cuc in an. phat hanh cac tai lieu chuyen mon ve quy trinh ky thuat. giong nuoi co nang suat cao, chat lugng tot. dap irng nhu cau thj truang rong rai cho cac viing. cac dja phuang, cac chii trang trai. cac ho nong dan. phii hop voi trinh do dan tri d tirng khu vuc va cac dieu kien cu the khac de ho lira chpn va ap dung mot cach nhanh nhat vao thuc tien san xuat. 3.4.4. Phat trien thj truong tieu thu san pham nong, lam nghiep Tir dinh hudng phat trien va ket qua nghien cuu neu tren. muon phat trien hang hoa phai giai quyet dupe van de dau ra (tieu thu san pham). Trong khi do ket qua nghien ciru d tren cho thay viing trung du va mien niii phia Bac la viing co nhieu kho khan ve tieu thu san pham. Vi vay giai quyet van de tieu thu cd y nghTa rat quan trong de to chirc san xuat NLKH trong md hinh KTTT. Viec md rong thi trudng tieu thu nong. lam san la giai phap quan trong de phat trien kinh te xa hoi nong thon viing trung du va mien niii phia Bac. Vi chi khi thj trudng phat trien mdi kich thich san xuat hang hoa va nhanh chong chuyen doi co cau kinh te nong nghiep. nong thon. Tinh trang ach tac trong tieu thu san pham NLN nhat la vao thdi diem thu hoach ro van thudng xuyen xay ra. chang nhung 144
  28. gay thiet hai cho ngirdi nong dan do gia ca xuong thap ma con tac dpng tieu cuc toi yeu cau phat triin NLN hang hoa. De khac phuc nhung nhuoc diem do can phai: - To chuc tieu thu nong, lam san cho ho nong dan: Thuc te nhung nam qua cho thay, cac ho nong dan - ngay ca cac ho san xuat hang hoa Ion cung khong the tu minh giai quyet dugc van de thj truong. Cho nen, doi vdi thj trudng san pham dau ra, Nha nude co the tao dieu kien cho phat trien san xuat hang hoa theo cac hudng sau: + Tap trung xay dung mdi, md rong va nang cap cac doanh nghiep cong nghiep che bien. Day la cach giai quyet van de thj trudng san pham dau ra mot cach thiet thuc va can ban cho cac ho trong cay cong nghiep lau nam, cay an qua va lam nghiep. + To churc he thong cac kenh luu thong nong. lam san. + Nang cao kha nang tiep thj cua cac chu ho nong dan de g&n san xuat vdi nhu cau thi trudng tren cac vung nham tao ra thj trudng co tinh chat on djnh. - Quy hoach va xay dung chg nong thon: Chg nong thon la trung tam trao doi hang hoa, noi ngudi san xuat va tieu dung gap nhau, trao doi kinh nghiem san xuat, kinh doanh. giao luu kinh te - vSn hoa ciia cac tang Idp dan cu trong nong thon. - Md rong thong tin thj trudng nong, lam san: Thong tin thi. trudng nong, lam san la yeu cau thiet thuc va thudng xuyen ciia cac ho nong dan san xuat hang hoa. Trong khi do, ho rat thieu thong tin. Nhung thong tin ve thj trudng nong, lam san ma ho nhan dugc phan Idn qua nhung kenh khong chinh thuc, chap va. thieu do tin cay. Do do nhieu ho ap dung cac mo hinh san xuat NLKH thieu co sd, dan den san pham san xuat ra kho tieu thu. - Can phai nhanh chong xay dung cac trung tam thuang mai, cac chd nong thon va dau tu xay dung ca sd ha tang dac biet la dudng giao thdng de nong, lam san dugc nhanh chong den vdi ngudi tieu dung vdi gia ca hgp ly. Dong thdi, Nha nude can cung co cac doanh nghiep lam nhi^m vy xuat khau. Khuyen khich cac 145
  29. thanh phan kinh te tham gia vao thj truong tieu thu san pham nham tao sur nang dong, canh tranh lanh manh gop phan bao ve lgi kinh te cua cac trang trai. - Ve phia cac trang trai: Tich cuc, chu dong tim kiem thj truong (thj trudng trong nude, thi trudng khu vuc. thi trudng tai dja phuang) de tieu thu san pham. Sir dung linh hoat cac hinh thirc to chirc tieu thu san pham nhu ban buon toan bo san pham cho cac co sd hoac tu thuang. trang trai true tiep ban le san pham cho ngudi tieu dung hoac thong qua cac dai ly tai cac thj xa. thanh pho de tieu thu san pham; nang cao nang suat, chat lugng san pham hang hoa bang viec bo tri san xuat phii hgp vdi quy hoach ciia viing. sir dung giong tot thuc hien dau tu tham canh, ap dung tien bo ky thuat. cong nghe mdi vao san xuat vdi chi phi thap. gia thanh ha; da dang hoa ca cau cay trong. vat nuoi de dap ung nhu cau san pham ngay cang phong phii ciia ngudi tieu dung; dau tu cho cong tac bao quan che bien nong lam san nham nang cao chat lugng san pham, dong thdi keo dai dugc thdi gian tieu thu. Mat khac. phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT d viing trung du va mien niii phia Bac cung can phai: dam bao day du va kjp thdi cac yeu to dau vao vdi chat lugng cao. gia thanh ha. dac biet la cac giong cay trdng. vat nuoi, phan bon cac loai. thuoc bao ve thuc vat. O khu vuc thj trudng nay, Nha nude can td chuc mang ludi cac doanh nghiep kinh doanh vat tu de phuc vu \eu cau san xuat kinh doanh ciia nong ho va trang trai. Can cu vao kha nang cung irng ciia thj trudng. cac trang trai ky ket cac hgp dong kinh te vdi cac ca sd kinh doanh cd uy tin de mua dugc nhirng vat tu. nguyen lieu cd chat lugng tot, gia ca hgp ly dap ung dugc nhu cau san xuat kinh doanh cua trang trai nhu giong cac loai ca\ an qua (nhan. vai. xoai, ). gidng cac loai cay lam nghiep (keo lai, bach dan md. bd de, que, mudng, tre bat do, ), phan hoa hoc (phan dam, lan, kali), cac loai thuoc bao ve thuc vat, cac gidng vat nuoi. thuoc thu y, 146
  30. KET LUAN VA KHUYEN NGHI KETLUAN 1) Dac diem, xu huang va kinh nghiem phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT: Phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT co cac dac diem: tao nen mot nen san xuat on djnh va ben vung; due ket nhung kinh nghiem lau ddi cua ngudi nong dan giua cac he tu nhien va he canh tac; phuang thuc san xuat tham canh cao va hgp ly. ket hgp mua vu tren cung mot dien ti'ch. nang cao thu nhap, tan dung dugc lao dong, giam bdt dugc chi phi. Phat trien NLKH dugc thuc hien trong cac hinh thuc to chuc san xuat kinh te ho, kinh te trang trai va nong trudng, lam trudng hoac phat trien lam nghiep cong dong Kinh nghiem phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT tren the gidi va d Viet Nam. cho chung ta bai hoc: phai djnh hudng dung mo hinh phat trien NLKH thich ung vdi tung vung sinh thai; giai quyet tot van de nguon luc, trinh do to chuc quan ly va tieu thu san pham; dua tren tinh tu chu cua nong ho va chinh sach khuyen khich phat trien KTTT cua Nha nude; va phai dam bao phat trien toan dien (ca ve kinh te. chinh trj, xa hoi va moi trudng sinh thai). 2) Qua nghien cuu thuc trang mo hinh phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT vung trung va mien nui phia Bac cho thay: Vung trung du va mien nui phi'a Bac co dac diem tu nhien, kinh te, xa hoi rat thuan lgi cho phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT; bdi vi, day la vung co tiem nang phat trien san xuat NLN a quy md Idn, ca cau san pham da dang, mang lai lgi the canh tranh Idn cho vung trong phat trien NLS hang hoa. Cac nong ho ap dung cac mo hinh san xuat NLKH: he canh tac nong lam, lam nong, sue lam va nong lam ngu. Con d cac mo 147
  31. hinh phat trien NLKH theo kieu KTTT dirge the hien d cac lo^i hinh: trang trai cay hang nam, cay an qua, lam nghiep. thuv san va trang trai kinh doanh tong hop. Quy mo trinh do cac yeu to nguon luc (dat dai. von, lao dong, khoa hpc cong nghe ap dung cho san xuat) va to chirc quan ly san xuit d cac nong ho kern hon d cac trang trai nen ket qua san xuat ciia cac nong ho thap hon d cac trang trai. Vi the hien nay, vung trung du va mien niii phia Bac dang dien ra cac mo hinh NLKH phat triin trong cac loai hinh kinh te trang trai: he canh tac nong lam phat trien trong loai hinh trang trai NN (trang trai cay hang nam hoSc trang trai cay an qua); he lam nong phat trien trong loai hinh trang trai LN; he nong lam ngu phat trien trong loai hinh trang trai kinh doanh tong hpp hoac co the trang trai thily san va he canh tac sue lam ket hpp phat trien trong loai hinh trang trai chan nuoi. So sanh hieu qua kinh te cua phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT (tnrang harp cung loai hinh phat trien nhimg khac dja ban), tac gia dua ra nhan djnh sau: Tuy cac tinh co cac mo hinh NLKH ap dung trong cac trang trai ciing loai nhung cach thirc bo tri san xuat khac nhau nen hieu qua kinh te mang lai khac nhau: trang trai cay hang nam d Yen Bai; trang trai cay an qua. trang trai kinh doanh tong hpp va trang trai chan nuoi d Bac Giang: trang trai LN d Son La va trang trai thuy san d Hoa Binh co hieu qua kinh te cao nhat. Con trang trai chan nuoi, trang trai cay an qua 6 San La; trang trai kinh doanh tong hop. trang trai thily san d Tuyen Quang; trang trai cay hang n3m va trang trai LN d Hoa Binh cd hieu qua kinh te thap nhat. So sanh hieu qua kinh te cua phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT (truang hap cung dja ban nhung khac md hinh). tac gid co ket luan: O tinh Hoa Binh, he nong lam ngu mang lai hieu qua kinh te Idn nhat va he nong lam la md hinh NLKH kem hieu qua nhat. 148
  32. Trang trai thuy san mang lai hi?u qu& kinh te cao nhat va trang trai chan nuoi mang lai hieu qua kinh te thap nhat. O tinh Yen Bai, he nong lam ngu mang lai hieu qua kinh te Ion nhat va kem hieu qua nhSt la he sue lam ket hop. Trang trai cay hang n3m mang lai hieu qua kinh te cao nhat va trang trai chan nuoi co hieu qua kinh te thap nhat. O Son La, he canh tac nong lam ngu co hieu qua kinh te Ion nhat, con mo hinh NLKH kem hieu qua nhat la he sue lam ket hop. Trang trai lam nghiep cho hieu qua kinh te Idn nhat, con trang trai chan nuoi cho hieu qua kinh te thap nhat. Dieu kien tu nhien, thj trudng tieu thu nong, lam san, cac chinh sach, trinh do to chuc, quan ly va su phat trien khoa hoc cong nghe la nhung nhan to anh hudng den qua trinh phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT vung trung du va mien nui phia Bac. 3) Quan diem, djnh hudng va giai phap phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT vung trung du va mien nui phia Bac: Ve quan diem: Phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT vung trung du va mien nui phia B3c phai dam bao tinh ben vung ve kinh te - xa hoi va moi trudng; theo xu hudng phat trien san xuat hang hoa tren co sd khai thac tiem n3ng, lpi the so sanh cua dia phuang va phai theo hudng CNH - HDH nong nghiep, nong thon. Djnh hudng phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT vung trung du va mien nui phia B3c nhu sau: He canh tac NLKH duac xac dinh phat trien la he thong cay lau nam vdi cac he thong canh tac: che, ca phe che, cay an qua; cac he thong san xuat cay ngan ngay (ngo, do tuang); cac he thong chan nuoi (dai gia sue) va mot sd san pham co trien vong khac; cac he thong san xuat lam nghiep: khoanh nuoi phuc hoi rung tu nhien ket hpp lam giau bang cac cay ban dia co gia tri lay go va cay da tac dyng, lam dac san. He thong trong rung kinh te chu trong phat trien nguyen li?u lay spi, rung lam dac san va da tac dung. 149
  33. Du kien so lirgng trang trai vung trung du va mien nui phia Bac den nam 2020 la 10.890 trang trai, trong do: trang trai cay hang nam co so lugng la 1.041 trang trai; trang trai cay lau nam la 456 trang trai; trang trai chan nuoi la 4.500 trang trai: trang trai thuy san la 665 trang trai: trang trai lam nghiep 2.155 trang trai; trang trai kinh doanh tong hgp 2.073 trang trai. De thuc day phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT d cac tinh vung trung du, mien nui phia Bac doi hoi tap hgp nhieu giai phap nhu: th u nhat la. lua chpn mo hinh NLKH trong cac mo hinh KTTT dung, phu hgp vdi tung vung sinh thai: thu hai la, to chirc tot cac nguon luc cho phat trien nhu thuc hien quy hoach vung doi niii theo do doc. thuc hien giai phap ve dat dai. \on. khoa hpc ky thuat cong nghe; th u ba la, nang cao trinh do quan ly san xuat kinh doanh phii hgp vdi phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT; va th u tu la. giai quyet tot van de thj trudng tieu thu san pham nong. lam nghiep. KHUYEN NGHj ■f _ De phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT mang lai hieu qua kinh te cao nhat, cac tinh nen bo tri lua chpn mo hinh NLKH dung, phii hop vdi tirng viing sinh thai. Tiiy theo \irng sinh thai. cac dia phuang co the van dung cac mo hinh \L K H trong cac mo hinh kinh te trang trai sau: - Hoa Binh: Tech. keo. bach dan, bo de ket hgp nuoi trau. bo, Ign lirng; keo. bach dan. bo de. luong ket hgp che: keo. luong. ngo. san; keo. bach dan. bo de. luong. che: xoai. cay NN ngan ngay va luong. che. - San La: Tech. keo, bach dan, bo de ket hgp nuoi Ign lung, trau. bo: tech, keo. bach dan. bo de ket hgp che; keo. bd de ket hgp hong, che; man, hong, cay rau mau; man, hong, xoai. ngo. do. lac: va man, xoai, che. - Tuyen Quang: Md, keo, bd de, bach dan ket hgp nuoi trau. 150
  34. bo; mo, keo, bo de, bach dan ket hgp voi che; mo, keo. bo de ket hgp voi che (san); keo, mo, cam, luong, che; mo, cam. luong, che; va mo, cam, che. - Yen Bai: Mo, keo, bo di, qui, ket hgp nuoi trau. bo; mo, keo, que, ket hgp voi che; keo, luong, san, che; keo. bo de. que. ket hgp voi san; nhan. luong. san; va nhan, che, san. - Phu Tho: Mo, keo, ket hgp vdi che (san), chan nuoi Ign, trau, bo; keo, bo de ket hgp vdi che (san); luong, keo, birdi. hong; hong, birdi, che; budi, chanh, san; va budi, cam, rau mau. - Bac Giang: Md, thong, keo, che dang nuoi trau, bo, Ign; md, bach dan, keo, san, che dang; nhan, vai, bach dan. che dang; vai, san, nuoi gia cam; nhan, vai, che, san. Cac dja phuang trong nude co dieu kien sinh thai tuong tu nhu vung nghien cuu co the van dung cach thuc bo tri NLKH trong cac mo hinh KTTT d tren; dong thdi thuc hien tot cong tac quy hoach va cac giai phap da neu, trong do can giai quyet tot van de thj trudng tieu thu san pham nong, lam nghiep de day nhanh qua trinh phat trien NLKH trong cac mo hinh KTTT nham phat trien nong nghiep, nong thon ben vung. 151
  35. TAI LIEU THAM KHAO Tieng Viet 1. Ban nghien cuu Chinh sach Phat trien kinh te nong thon, Vi?n Nghien cuu Quan ly Kinh te Trung uong (2005). Anh huang cua chinh sach nong, lam nghiep va nuoi trong thuy’ san tai phat trien ben vung a Viet Nam. bao cao ket qua sa bp phuc vu toa dam khoa hoc giua ky thuoc Du an Ho tra Xay dung va Thuc hien Chuong trinh Nghj su 21 cua Viet Nam (VIE/01/021). 2. Nguyen Van Bich (1983), Cac hinh thuc lam - nong ket hap trong san xuat nong lam nghiep a mien Bac Viet Nam, Luan an Pho tien sy khoa hoc, truang Dai hoc Kinh te ke hoach, Ha Noi. 3. Nguyen Ngoc Binh va Pham Due Tuan (2005), Ky thuat canh tac nong lam ket hap a Viet Nam , Nha xuat ban Nong nghiep, Ha Noi. 4. Bo Lam nghiep (1985), K inh doanh nong Icim ket hap phat huy hieu qua tiem nang lao dong, dat dai va tai nguyen. Nha xuat ban Nong nghiep. Ha Noi. 5. Bo Lam nghiep (1987), Mot so md hinh nong lam ket hcrp a Viet Nam, Nha xuat ban Nong nghiep, Ha Noi. 6. Tran Van Du (2003), Thuc trang va gidi phap chu yeu nham phat trien kinh te ho nong dan vimg doi niii tinh Hoa Binli theo huang san xuat hang hod. Luan an tien sy kinh te, Truang Dai hpc Nong nghiep I, Ha Noi. 7. Hoang Sy Dong (1996). He thdng nong lam ket hap de quan ly tdi nguyen thien a tinh Ha Bac, Hoi thao ve nong lam ket hpp tren dat doc a mien Bac Viet Nam, Du an cua FAO ve tang cudng cac chuang trinh trong rung d Chau A. Phu Ninh, VTnh Phu. 8. Tran Due (1998), Kinh te trang trai vung doi nui, Chuong trinh nghien cuu Viet Nam - Ha Lan (VNRP), Nha xuat ban 152
  36. Thong ke, Ha Npi. 9. Dai hpc Kinh te Quoc dan, Vien Nghien cuu kinh te va phat triin (1999), Kinh te thj truang va su phan hoa giau ngheo a vung dan toe va mien nui phia Bac nuac ta hien nay, Nha xuat ban Chinh tri quoc gia, Ha Noi. 10. Dai hpc Kinh te quoc dan, Ha Noi (1999), Thuc trang va giai phap phat trien kinh te trang trai trong thai ky cong nghiep hoa, hien dai hoa a Viet Nam, Ky yeu hoi thao khoa hpc. 11. FAO (1996), Quan ly vung cao a Dong Nam A, Du an tang cudng niing luc phat trien nong lam ket hpp tai Viet Nam (Nguyen Van Sa, Dang Hai Phuang, Nguyen Anh Vinh bien djch). 12. Ngo Xuan Hoang (2002), Gidi phap chu yeu nham nang cao hieu qua su dung dat nong lam nghiep a huyen Bach Thong tinh Bac Can, Luan an tien sy kinh te, Truang Dai hpc Nong nghiep I, Ha Noi. 13. Nguyen KhSc Hoan (2005), Nhirng giai phap kinh te chu yeu nham phat trien kinh te trang trai a Thira Thien Hue, Luan an tien sy kinh te, Truang Dai hpc Nong nghiep 1, Ha Noi. 14. Nguyen Duy Lupng (1993), Dinh huang phat trien kinh te nong lam nghiep tinh Kon Turn, Tap chi Bo Kinh te Doi ngoai. 15. Nguyen Duy Lupng (1994), Sir dung hap ly dat nong lam nghiep tinh Kon Turn, ket qua nghien ciru khoa hpc ky thuat nSm 1993 cua Vien Quy hoach thiet ke nong nghiep. Nha xuat ban Nong nghiep, Ha Noi. 16. Nguyen Duy Lupng (1994), Mot so suy nghi ve phat trien kinh te lam nghiep tinh Kon Turn, Tap chi kinh te Lam nghiep. 17. Nguyen The Nha (2000), Phat trien kinh te trang trai a Viet Nam ly luan va gidi phap, Ky yeu hoi thao khoa hpc kinh te cac trudng dai hpc - chinh sach va cac hinh thuc to chuc san xuat trong nong nghiep, nong thon Viet Nam thap nien dau 153
  37. the ky 21, Sam Son, Thanh Hoa. tr 202 - 216. 18. Nguyen Bach Nguyet (2008), Giao trinh lap du an dau tu, Truang Dai hpc Kinh te Quoc dan, Khoa Dau tu. Nha xuat ban Dai hpc kinh te quoc dan. 19. Dang Phuc (2004), Danh gia he thong san xuat nong, lam nghiep trung du mien nui phia Bac, Vien Quy hoach va thiet ke nong nghiep. De tai nghien cuu khoa hpc. Chuong trinh nghien cuu khoa hpc - cong nghe phuc vu phat trien nong nghiep - nong thon mien nui phia Bac. 20. Nguyen Xuan Quat (1996), Sir dung dat tong hap va hen vung, Nha xuat ban Nong nghiep, Ha Noi. 2 1. Nguyen Van Song (2008), Giao trinh Kinh te tai nguy en va moi truang, Truang Dai hpc Nong nghiep Ha Noi. 22. Sa Nong nghiep va Phat trien nong thon tinh BSc Can (1997), Nghien cuu cac he thong nong lam ket hap va dieu tra dat, bao cao so 8, chuang trinh hap tac lam nghiep Viet Nam - Phan Lan, Bac Can. 23. Nguyen Van Su (2006), Phat trien kinh te trang trai trong thai ky cong nghiep hod, hien dai hoa nong nghiep. nong thon tinh San La, Luan an tien sy kinh te, Hpc vien Chinh tri Quoc gia Ho Chi Minh, Ha Noi. 24. Doan Quang Thieu (2002), Thuc trang vd giai phap chu yeu nham phat trien he thong nong lam ket hap a huyen Dai Tir, tinh Thdi Nguyen, Luan an tien sy kinh te. Trudng Dai hpc Nong nghiep I, Ha Noi. 25. Tran Thj Thu Thuy (2004), Cac hinh thirc vd xu huimg phat trien nong lam ket hop tai tinh Hod Binh , Luan van Thac sy kinh te, Trudng Dai hpc Nong nghiep I, Ha Noi. 26. Tran Thj Thu Thuy (2005), Danh gid hieu qua cac mo hinh trang trai lam nghiep tai hai tinh Yen Bdi - Phu Tho. De tai nghien cuu khoa hpc, Vien Khoa hpc Lam nghiep Vi?t Nam. 154
  38. 27. Trudng Dai hoc Nong nghiep 1 (1997), Giao trinh Kinh te nong nghiep, Nha xuat b&n Nong nghiep, Ha Noi. 28. Vien Khoa hpc Lam nghiep Vi?t Nam, Trung tam nghien cuu sinh thai va moi trudng rung (1998), Kien thirc ban dia cua dong bao vung cao trong nong nghiep va quan ly tai nguyen thien nhien, Nha xuat ban Nong nghiep, Ha Noi. 29. Vien Quy hoach va Thiet ke nong nghiep (2005), Dieu tra, bd sung quy hoach chuyen doi ca cau san xuat nong, lam nghiep, thuy san vung trung du, mien nui Bac bo den ndm 2010 va tam nhin den nam 2020, thuoc Du an quy hoach chuyen doi ca cau san xuat nong, lam nghiep, thuy san cua 7 vung kinh te ca nude. Tieng Anh 30. Deanna Donovan, Tran Due Vien, Terry Rambo. A., Jefferson Fox, Le Trong Cuc (1996), Development trends in Vietnam's Northern mountain region. East - West Centre Program on enviroment (Honolulu, Hawaii) and Centre for Natural Resources and Environmental Studies (Vietnam National University). 31. Department of Environment and Natural Resources, International Tropical Timber Organization (2005), Setting - Up a Local - Level System of Monitoring Criteria and Indicators of Sustainable Forest Management, Nueva Vizcaya, Philippines. 32. Department of agriculture (1993), The Medium - Term Agricultural Development Plan: key production areas, targets, and programs, Agricultural Training Institute of Philippines. 33. Harold R.Watson., Mindanao Baptist Rural life Center (MBRLC) (1995), The development o f sloping agricultural land technology (SALT) in the Philippines, Kinuskusan, Bansalan, Davao del Sur, Philippines
  39. 34. Brenda Ma. S., Batistiana Murphy D (2002), Rural Community Organizing in the Philippines. A publication of Community Organizers Multiversity (CO Multiversity) in Partnership with Philippine Community Organizers Society (PhilCOS) through the assistance of Misereor 35. Ramachandran Nair P.K (1996), An introduction lo agroforestry, Klwer academic publishers. 36. Research Centre on Forest and people in Thailand (2001), Forest in Culture - Culture in Forest perspectives from Northern Thailand, Text and Joural Pulication Co., Ltd. 37. Victoria Ma., Espaldon O., Rowena M., Baltazar Editors (2004), Praticipatory Natural Resources management for Sustainable Agriculture, Department of Geography. College of Social Sciences and Philosophy, University of the Philippines Diliman, Quezon City, Philippines. 156
  40. PHV BIEU Bang 2.13\ Ket qua va chi phi san xuat cua he nong lam va trang trai theo h£ nong lam& dja ban nghien ciru (tinh binh quan 1 ha trong 1 nam giai doan 2000 - 2006) Dan vj tinh: Trieu dong Hoa San Tuyen Yen Phu Bac Chi tieu Binh La Quang Bai Tho Giang 1. He canh tac nong lam GTSX/ha/nam 12,31 11,74 4,86 12,89 - 20,49 Chi phi/ha/nam 9,44 8,89 3,90 8,04 - 15,10 Thu nhap/ha/nam 2,87 2,86 0,96 4,85 - 5,39 GTHH/ha/nam 7,38 4,97 4,42 4,03 - 12,67 2. Trang trai cay hang nam GTSX/ha/nam 15,42 - 27,17 9,99 7,90 - Chi phi/ha/nam 7,21 - 13,53 1,51 3,20 - Thu nhap/ha/nam 8,21 - 13,64 8,48 4,69 - GTHH/ha/nam 14,92 - 22,73 9,67 7,80 - 3. Trang trai cay an qua GTSX/ha/nam - 32,86 - - - 22,54 Chi phi/ha/nam - 11,65 - 7,45 Thu nh^p/ha/nam - 21,21 - - 15,09 GTHH/ha/nam - 31,99 - 19,74 Nguon: Tgp hpp tir so li?u dieu tra cua tac gia (tinh gia 2006, he so truat gid: 1,386 lan) 157
  41. Bang 2.14: Hieu qua sir dung dat cua hf nong lam va trang trai theo he nong lam or dja bin nghien ciru (truang hap chiet khau r = 0) Dorn Hoa Som Tuyen Yen Phu Bac Chi tieu vj Binh La Quang Bai Tho Giang ti'nh 1. He canh tac nong law NPV/ha Trieu 20,08 19,99 6,71 33,95 - 37,75 dong BCR lan 1,30 1,32 1,25 1,60 - 1,36 IRR % 25 25 25 27 - 24 2. Trang trai cay HN NPV/ha Trieu 57,49 - 95,45 59,35 32.85 - dong BCR lan 2,14 - 2,01 6.61 2.47 - IRR % 43 - 73 88 53 - J. Trang trai cay an qua NPV/ha Trieu - 148,44 - - - 105,63 dong BCR lan - 2,82 - 3,03 IRR % - 41 - - 86 Nguon: Tap hgp tir sd lieu dieu tra cua tac gia IS8
  42. Bang 2.15: Hi£u qua sir dung dat cua he nong lam va trang trai theo h§ nong lam a dja ban nghien cun (trucrng harp chiet khau r= 15%) Dan Hoa Son Tuyen Yen Phu Bac Chi tieu vj Binh La Quang Bai Tho Giang 1. He canh tac nong lam Trieu NPV/ha 5,27 5,18 1,67 9,69 - 8.98 dong BCR lan 1,11 1,11 1,08 1,21 - 1,12 IRR % 25 25 25 27 - 24 2. Trang trai cay HN Trieu NPV/ha 22.72 - 46,52 26.41 13,55 - dong BCR lan 1,55 - 1,68 4.21 1.81 - IRR % 43 - 73 88 53 - 3. Trang trai cay an qua Trieu NPV/ha - 55,26 - 50,78 dong BCR lan - 1,78 2,30 IRR % - 41 86 Nguon: Tgp hap tir so lieu dieu tra cua tac gid 159
  43. Bang 2.16: Ket qua va chi phi san xuat cua hf lam nong va trang trai theo h£ lam nong if dja ban nghien curu (tinh binh quan 1 ha trong 1 nam giai doan 2000 - 2006) Dcm vi tinh: Trieu dong Hoa San Tuyen Yen Phu B^c Chi tieu Binh La Quang Bai Tho Giang 1. He canh tac lam nong GTSX/ha/nam 8,44 13,38 8,00 6.41 7,11 5,49 Chi phi/ha/nam 5.62 8,93 6,31 3,25 4,13 2.93 Thu nhap/ha/nam 2.83 4,46 1,69 3,16 2.98 2,57 GTHH/ha/nam 4.61 6.30 4.49 3,91 4.76 4.57 2. Trang trai lam nghiep GTSX/ha/nam 8,53 16,87 8,22 6,57 7.37 5.91 Chi phi/ha/nam 2,92 4,08 2,18 1,38 3.10 2.09 Thu nhap/ha/nam 5.61 12,78 6,04 5,19 4,27 3.81 GTHH/ha/nam 7,93 15,60 8,17 6,22 6.99 5.50 Nguon: Tap hap tir so lieu dieu tra cua tac gid (tinh gid 2006, he so truat gid: 1,386 lan) 160
  44. Bang 2.17: Hi£u qua sir dung dat cua h? lam nong va trang trai theo h£ lam nong if dja ban nghien cihi (trucrng hpp chiet khau r = 0) Dorn vj Hoa Son Tuyen Yen Phu Bac Chi tieu tinh Binh La Quang Bai Tho Giang /. He lam nong Trieu NPV/ha 19,78 31,21 11,86 22,12 20,86 17,97 dong BCR lan 1,50 1,49 1,27 1,97 1,72 1,88 IRR % 25 23 21 26 24 23 2. Trang trai LN Trieu NPV/ha 39,28 89,48 42,30 36,33 29,86 26,70 dong BCR lan 2,92 4,13 3,78 4,76 2,38 2,83 IRR % 37 58 49 52 49 78 Nguon: Tap hap tir so lieu dieu tra cua tac gia 161
  45. Bang 2.18: Hi?u qua sir dung dat cua h? lam nong va trang trai theo he lam nong if dia ban nghien cihi (tnrang hcrp chiet khau r = 15%) Dcm vj Hoa San Tuyen Yen Phii Bac Chi tieu tinh Binh La Quang Bai Thp Giang 1. He lam nong Trieu NPV/ha 4,63 7,16 2.18 5.57 4.52 3,70 dong BCR lan 1,16 1,15 1.07 1,31 1.21 1,23 IRR % 25 23 21 26 24 23 2. Trang trai LN Trieu NPV/ha 13,44 40,10 16,94 14.02 11.58 12.61 dong BCR lan 1.82 2,69 2.46 2.94 1.71 2.15 IRR % 37 58 49 52 49 78 ■* Nguon: Tap hap tir so lieu dieu tra cua tac gia 162
  46. Bang 2.19: Ket qua va chi phi san xuat cua he nong lam ngu- va trang trai theo h£ nong lam ngu* a dja ban nghien ciru (tinh binh quan 1 ha trong 1 nam giai doan 2000 - 2006) Dan vj tinh: Trieu dong Hoa San Tuyen Yen Phu Bac Chi tieu Binh La Quang Bai Tho Giang /. He nong lam ngu GTSX/ha/nam 12,48 36,41 11,32 7,52 10,84 8,72 Chi phi'/ha/nam 7,44 29,04 8,16 3,84 8,32 4,65 Thu nhap/ha/nam 5,04 7,37 3,17 3,68 2,51 4,07 GTHH/ha/nam 7,77 17,67 8,67 5,19 3,37 6,22 2. Trang trai KD tong hap GTSX/ha/nam 13.37 70,73 13,02 9,30 13.05 9,17 Chi phi/ha/nam 5,09 41,35 6,56 2,02 4,73 2,75 Thu nhap/ha/nam 8,27 29,38 6.46 7,28 8.32 6.42 GTHH/ha/nam 12.32 70,38 12.11 8.38 11,84 6.85 3. Trang trai thuy san GTSX/ha/nam 170.31 - 79,24 12,05 14,49 53,43 Chi phi/ha/nam 100,35 - 62,41 7,14 10,17 38,90 Thu nhap/ha/nam 69.96 - 16,84 4,91 4,32 14,53 GTHH/ha/nam 162,67 - 75,97 10,22 14,49 53,31 Ngudn: Tap hop tie so lieu dieu tra cua tac gia (tinh gid 2006, he so truot gid: 1,386 lan) 163
  47. Bang 2.20: Hieu qua sir dung dat cua h? nong lam ngur va trang trai theo hf nong lam ngur or dja bin nghien curu (truang hap chiet khau r = 0) Dorn Hoa Son Tuyen Yen Phii B3c Chi tieu vi Binh La Quang Bai Thp Giang 1. He nong lam ngu Trieu NPV/ha 35,29 51,62 22,16 25.75 17.60 19,80 dong BCR lan 1,67 1,25 1,39 1,96 1.30 1.87 IRR % 31 28 27 29 30 25 2. Trang trai KD tong hop Trieu NPV/ha 57,92 205,69 45.20 50.98 58.22 44.95 dong BCR lan 2,62 1,71 1,98 4.61 2.76 3,33 IRR % 44 47 44 63 41 87 3. Trang trai thuy san T rieu NPV/ha 489.74 - 117,85 34.39 30.21 101.74 dong BCR lan 1,69 - 1,27 1.68 1.42 1,37 IRR % 48 - 36 41 41 61 Nguon: Tap hap tu so lieu dieu tra cua tac gid 164
  48. Bang 2.21: Hi£u qua sir dung dat cua h£ nong lam ngir va trang trai theo h£ nong 13m ngirddja ban nghien cini (truong hop chiet khau r = 15%) Dan Hoa San Tuyen Yen Phu Bac Chi tieu vj Binh La Quang Bai Tho Giang /. He nong lam ngu Trieu NPV/ha 11,37 16,18 6,28 7,44 5,85 6,59 dong BCR lan 1,28 1,11 1,14 1,36 1,13 1,26 IRR % 31 28 27 29 30 25 2. Trang trai KD tong hop Trieu NPV/ha 21.98 89,88 17.44 21,58 21,46 22,28 dong BCR lan 1,81 1,43 1,54 2,93 1,81 2,52 IRR % 44 47 44 63 41 87 3. Trang trai thuy san Trieu NPV/ha 225,14 - 43,66 13,56 12,54 50,49 dong BCR lan 1,43 - 1,15 1,35 1,23 1,27 IRR % 48 - 36 41 41 61 Ngudn: Tgp hop tir so lieu dieu tra cua tac gid 165
  49. Bang 2.22: Ket qua va chi phi san xuat cua hf sue lam va trang trai theo he sue lam it dja ban nghien cuu (tinh binh quan 1 ha trong 1 nam giai doan 2000 - 2006) Dcm vj tinh: Trieu dong Hoa San Tuyen Yen Phu B3c Chi tieu Binh La Quang Bai Tho Giang 1. He sue lam ket hap GTSX/ha/nam 12,50 19,34 29,22 9,08 11.20 21,02 Chi phi/ha/nam 8,27 15,33 23,97 5,39 7.05 16,03 Thu nhap/ha/nam 4,24 4,02 5,24 3,69 4.15 4,99 GTHH/ha/nam 7,89 6.48 20,42 5,62 8.11 11,55 2. Trang trai chdn nuoi GTSX/ha/nam 47,97 35.45 30,32 258,49 17.57 27,98 Chi phi/ha/nam 30.87 27.75 20.94 152.94 10.99 17.20 Thu nhap/ha/nam 17,10 7,70 9,38 105,56 6.58 10.78 GTHH/ha/nam 47,97 29,17 27,83 253,17 17,11 24,31 Nguon: Tap hap tir so lieu dieu tra cua tac gid (tinh gid 2006, he so truot gid: 1,386 lan) 166
  50. Bang 2.23: Hifu qua sir dyng dat cua hf sue lam va trang trai theo hf sue lam frdja ban nghien curu (truang hap chiet khau r = 0) Dan Hoa San Tuyen Yen Phu Bac Chi tieu vj Binh La Quang Bai Tho Giang 1. H$ sue lam ket hap Trieu NPV/ha 29,66 28,11 36,69 25,80 29.04 34,93 dong BCR lan 1,51 1,26 1,22 1,68 1,59 1,31 IRR % 25 22 23 24 24 21 2. Trang trai chan nuoi Trieu NPV/ha 119,72 53,91 65,66 738,89 46.04 75,46 dong BCR lan 1.55 1,28 1,45 1,69 1,60 1.63 IRR % 29 32 31 39 52 56 Nguon: Tap hap tir so lieu dieu tra cua tac gid 167
  51. Bang 2.24: Hieu qua sir dung dat cua h$ sue lam va trang trai theo he sue lam it dia bin nghien ciru (truang hap chiet khau r = 15%) Dan Hoa Son Tuyen Yen Phii B k Chi tieu vj Binh La Quang Bai Tho Giang 1. He sue lam ket hap Trieu NPV/ha 7,82 5,88 8,33 5,72 6.78 6,73 dong BCR lan 1,18 1,07 1,07 1,19 1.18 1,08 IRR % 25 22 23 24 24 21 2. Trang trai chan nuoi T rieu NPV/ha 37.50 19,34 21,14 302.84 20.98 34.48 dong BCR lan 1,22 1,14 1.20 1,36 1.36 1.39 IRR % 29 32 31 39 52 56 Nguon: Tap hap tit so lieu dieu tra cua tac gid 168
  52. Bang 2.25: Ket qua va chi phi san xuat cua trang trai cay hang n£m d dja ban nghien cihi (tinh binh quan 1 ha trong 1 nam giai doan 2000 - 2006) Dan vi tinh: Trieu dong Hoa Tuyen Yen Chi tieu Phu Thp Binh Quang Bai GTSX/ha/nam 15,42 27,17 9,99 7,90 Chi phi/ha/nam 7,21 13,53 1,51 3,20 Thu nhap/ha/nam 8,21 13,64 8,48 4,69 GTHH/ha/nam 14,92 22,73 9,67 7,80 Nguon: Tap hop tir so lieu dieu tra cua tac gia (tinh gid 2006, he so tricot gid: 1,386 lan) Bang 2.26: Hieu qua su* dung dat ciia trang trai cay hang nam d dja ban nghien ciru (trudng hop chiet khau r= 15%) Dan vj tinh Hoa Tuyen Yen Phu Chi tieu Binh Quang Bai Thp NPV/ha Trieu dong 22.72 46,52 26,41 13,55 BCR lan 1,55 1,68 4,21 1,81 IRR % 43 73 88 53 Ngudn: Tap hop tir so lieu dieu tra cua tac gid 169
  53. Bang 2.27: Ket qua va chi phi san xuat cua trang trai cay an qua dr dja ban nghien curu (tinh binh quan 1 ha trong 1 nam giai doan 2000 - 2006) Don vi tinh: Trieu dong Chi tieu San La Bac Giang GTSX/ha/nam 32,86 22.54 Chi phi/ha/nam 11,65 7,45 Thu nhap/ha/nam 21,21 15.09 GTHH/ha/nam 31,99 19.74 Nguon: Tap hap tir so lieu dieu tra cua tac gid (tinh gid 2006, he so trirot gid: 1,386 lan) Bang 2.28: Hieu qua su- dung dat ciia trang trai cay an qua o' dia ban nghien ciru (tnrong hap chiet khau r= 15%) Chi tieu Dan vi tinh San La Bac Giang NPV/ha Trieu dong 55.26 50.78 BCR lan 1,78 2.30 IRR % 41 86 Nguon: Tap hap tir so lieu dieu tra cua tac gid 170
  54. Bang 2.29: Ket qua va chi phi san xuat cua cac trang trai lam nghifp d dja bin nghien cuu (tinh binh quan 1 ha trong 1 nam giai doan 2000 - 2006) Dan vj tinh: Trieu dong Hoa San Tuyen Yen Phu Chi tieu Binh La Quang Bai Tho GTSX/ha/nam 8,53 16,87 8,22 6,57 7,37 Chi phi/ha/nam 2,92 4,08 2,18 1,38 3,10 Thu nhap/ha/nam 5,61 12,78 6,04 5,19 4,27 GTHH/ha/nam 7,93 15,60 8,17 6,22 6,99 Nguon: Tap hap tir so lieu dieu tra cua tac gid (tinh gid 2006, he so tricot gid: 1,386 lan) Bang 2.30: Hieu qua su- dung dat cua trang trai lam nghiep d dja ban nghien ciru (truang hap chiet khau r= 15%) Dan vi Hoa San Tuyen Yen Phu Chi tieu Binh La Quang Bai Tho Trieu NPV/ha 13,44 40,10 16,94 14,02 11,58 dong BCR lan 1,82 2,69 2,46 2,94 1,71 IRR % 37 58 49 52 49 Nguon: Tap hgp tir so lieu dieu tra cua tac gid 171
  55. Bang 2.31: Ket qua va chi phi san xuat cua cac trang trai tong hop or dja bin nghien cuu (tinh binh quan 1 ha trong 1 nam giai doan 2000 - 2006) Dan vi tinh: Tri?u dong Hoa Tuyen Chi tieu San La B^c Giang Binh Quang GTSX/ha/nam 13,37 70,73 13,02 9,17 Chi phi/ha/nam 5,09 41,35 6,56 2,75 Thu nhap/ha/nam 8,27 29,38 6,46 6,42 GTHH/ha/nam 12,32 70,38 12,11 6.85 Nguon: Tap hap tic so lieu dieu tra cua tac gid (tinh gid 2006. he so tricot gid: 1.3H6 lan) Bang 2.32 : Hieu qua sir dung dat ciia trang trai kinh doanh tong hop d dja ban nghien ciru (truong hop chiet khau r= 15%) Dan vi Hoa Son Tuyen Bac Chi tieu tinh Binh La Quang Giang Trieu NPV/ha 21,98 89,88 17.44 22.28 dong BCR lan 1,81 1,43 1,54 2,52 IRR % 44 47 44 87 Nguon: Tap hop tic so lieu dieu tra cua tac gid 172
  56. Bang 2.33: Ket qua v& chi phi san xuat cua cac trang trai thuy san if dja ban nghien ciru (tinh binh quan 1 ha trong 1 nam giai doan 2000 - 2006) Dorn vj tinh: Trieu dong Hoa Tuyen Chi tieu Yen Bai Phu Tho Binh Quang GTSX/ha/nam 170,31 79,24 12,05 14,49 Chi phi/ha/nam 100,35 62,41 7,14 10,17 Thu nhap/ha/nam 69,96 16,84 4,91 4,32 GTHH/ha/nam 162,67 75,97 10,22 14.49 Nguon: Tap hap tir so lieu dieu tra cua tac gid (tinh gid 2006, he so tricot gid: 1,386 lan) Bang 2.34: Hieu qua su1 dung dat ciia trang trai thuy san o- dja ban nghien cuu (tnrang hap chiet khau r= 15%) Dan vj Hoa Tuyen Yen Phu Tho Chi tieu Binh Quang Bai NPV/ha Trieu dong 225,14 43,66 13,56 12.54 BCR lin 1,43 1,15 1,35 1,23 IRR % 48 36 41 41 Nguon: Tgp hop tir so lieu dieu tra cua tac gia 173
  57. Bang 2.35: Ket qua va chi phi san xuat cua cac trang trai chan nuoi or dja ban nghien curu (tinh binh quan 1 ha trong 1 nam giai doan - 2006)2000 Dcm vi tinh: Trieu dong Tuyen Chi tieu San La Phu Thp Bac Giang Quang GTSX/ha/nam 35,45 30.32 17.57 27.98 Chi phi/ha/nam 27,75 20,94 10.99 17.20 Thu nhap/ha/nam 7,70 9,38 6,58 10.78 GTHH/ha/nam 29,17 27,83 17,11 24,31 Nguon: Tap hop tir so lieu dieu tra cua tac gid (tinh gid 2006. he so tricot gid: 1,386 Idn) Bang 2.36: Hieu qua sir dung dat ciia trang trai chan nuoi o’ dia ban nghien ciru (truong hop chiet khau r= 15%) Chi tieu Dan vj Son La Tuyen Phu Thp Bac Quang Giang NPV/ha Trieu 19.34 21,14 20.98 34.48 dong BCR Lan 1,14 1,20 1,36 1.39 IRR % 32 31 52 56 ' * « Ngudn: Tap hop tir sd lieu dieu tra cua tac gid 174
  58. Bang 2.37: Kit qua vi chi phi san xuat cua cac he NLKH va trang trsii dieu tra if Hoa Binh (tinh binh quan 1 ha trong 1 nam giai doan 2000 - 2006) Don vj tinh: Trieu dong Loai hinh canh tac GTSX Chi phi Thu GTHH nhap 1. He NLKH dan thuan - He canh tac nong lam 12,31 9,44 2.87 7,38 - H4 canh tac lam nong 8,44 5,62 2,83 4,61 - He canh tac nong lam 12,48 7,44 5,04 7,77 ngu - He canh tac sue lam ket 12,50 8,27 4,24 7,89 hop 2. Trang trai SX NLKH - Trang trai cay hang ndm 15.42 7:21 8.21 14.92 - Trang trai lam nghiep 8.53 2.92 5,61 7.93 - Trang trai KD tong hop 13,37 5.09 8.27 12.32 - Trang trai thuy san 170,31 100,35 69,96 162,67 - Trang trai chdn nuoi 47,97 30,87 17,10 47,97 - v 11 1 w — Nguon: Tap hop tir so lieu dieu tra cua tac gid (tinh gia 2006, h? so trupt gid: 1,386 lan) 175
  59. Bang 2.38: Hieu qua sur dung dat cua hf NLKH va trang trai dieu tra or Hoa Binh (truang hpp chiet khau r= 15%) Loai hinh canh tac NPV/ha BCR IRR (Trieu dong) (Lan) (%) 1. He NLKH dan thuan - He canh tac nong lam 5,27 1,11 25 - He canh tac lam nong 4,63 1,16 25 - He canh tac nong lam ngu 11,37 1,28 31 - He canh tac sue lam ket 7,82 1,18 25 hap 2. Trang trai SX NLKH - Trang trai cay hang nam 22.72 1.55 43 - Trang trai lam nghiep 13.44 1.82 37 - Trang trai KD tong h(/p 21.98 1.81 44 - Trang trai thuy san 225.14 1,43 48 - Trang trai chan nuoi 37,50 1,22 29 Nguon: Tap hap tir so lieu dieu tra cua tac gid 176
  60. Bang 2.39 : Ket qua va chi phi san xuat cua cac he NLKH va trang trai dieu tra if Yen Bai (tinh binh quan 1 ha trong 1 nam giai doan 2000 - 2006) Don vj tinh: Trieu dong Loai hinh canh tac GTS Chi Thu GTHH X phi nhap 1. He NLKH dan thuan - He canh tac nong lam 12,89 8,04 4,85 4,03 - He canh tac lam nong 6,41 3,25 3,16 3,91 - He canh tac nong lam 7,52 3,84 3,68 5,19 ngu - He canh tac sue lam ket 9,08 5,39 3,69 5,62 hap 2. Trang trai SX NLKH - Trang trai cay hang nam 9,99 1,51 8.48 9.67 - Trang trai lam nghiep 6.57 1.38 5.19 6.22 - Trang trai KD tong hap 9,30 2.02 7,28 8.38 - Trang trai thuy san 12,05 7,14 4,91 10,22 258,4 - Trang trai chan nuoi 152,94 105,56 253,17 9 Ngudn: Tap hap tir so lieu dieu tra cua tac gid (tinh gid 2006, he so truat gid:1,386 lan) i 177
  61. Bang 2.40 : Hifu qua sir dung dat cua h$ NLKH v& trang trai dieu tra or Yen Bai (trucrng hcrp chiet khau r= 15%) Loai hinh canh tac NPV/ha BCR IRR (Trieu dong) (Lan) (%) 1. He NLKH dan thuan - He canh tac nong lam 9,69 1,21 27 - He canh tac lam nong 5.57 1,31 26 - He canh tac nong lam 7.44 1,36 29 ngu - He canh tac sue lam 5.72 1,19 24 ket hop 2. Trang trai SX NLKH - Trang trai cay' hang 26.41 4.21 ndm 88 - Trang trai lam nghiep 14.02 2.94 52 i - Trang trai KD tong h(jp 21.58 2.93 63 - Trang trai thuy san 13.56 1,35 41 - Trang trai chdn nuoi 302,84 1,36 39 Nguon: Tap hcrp tu so lieu dieu tra cua tac gid 178
  62. Bang 2.4T. Ket qua va chi phi san xuat cua cac h? NLKH va trang trai dieu tra if Son La (tinh binh quan 1 ha trong 1 nam giai doan 2000 - 2006) Don vj tinh: Trieu dong Loai hinh canh tac GTSX Chi phi Thu GTHH nhap 1. H? NLKH dan thuan - He canh tac nong lam 11,74 8,89 2,86 4,97 - He canh tac lam nong 13,38 8,93 4,46 6,30 - He canh tac nong lam 36,41 29,04 7,37 17,67 ngu - He canh tac sue lam ket 19,34 15,33 4,02 6,48 hap 2. Trang trai SX NLKH - Trang trai cay an qua 32,86 11.65 21,21 ' 31,99 - Trang trai lam nghiep 16.87 ’ 4.08 12,78 15.60 - Trang trai KD tong hap 70,73 41,35 29,38 70,38 - Trang trai chdn nuoi 35,45 27,75 7,70 29,17 Ngudn: Tap hap tic so lieu dieu tra ciia tac gid (tinh gid 2006, h? sd truat gid:1,386 lan) 179
  63. Bang 2.42: Hieu qua sir dyng dat cua h$ NLKH va trang trai dieu tra it Scm La (truang hop chiet khau r= 15%) Loai hinh canh tac NPV/ha BCR IRR (Trieu dong) (Lan) (%) 1. He NLKH dan thuan - He canh tac nong lam 5,18 1,11 25 - He canh tac lam nong 7,16 1.15 23 - He canh tac nong lam 16,18 1.11 28 ngu - He canh tac sue lam ket 5,88 1,07 22 hap 2. Trang trai SX NLKH I - Trang trai cay an qua 55.26 1.78 41 “ | I - Trang trai lam nghiep 40.10 2.69 58 ! - Trang trai KD tong hap 89.88 1.43 47 - Trang trai chan nuoi 19.34 1,14 32 Nguon: Tap harp tir so lieu dieu tra cua tac gid 180
  64. Bang 2.43 : Mpt so chi tieu ve lao dpng cua cac mo hinh NLKH va trang trai d dia ban nghien cihi ndm 2006 Don vj: Nguai Hoa San Tuyen Yen Phu Bac Chi tieu Binh La Quang Bai Tho Giang 1. Lao dong BQ trong he NLKH T6ng so lao dong 3 5,3 5 3,7 1,7 5,2 Lao dong gia 3 2,8 2,8 3 1,7 3 dinh LD thue thdi vu 2,5 2,2 0,7 2,2 2. Lao ddng BQ trong trang trai Tong so lao dong 12,6 5,8 12,2 9,8 15 9 Lao dong gia 2,6 1,8 2,8 2,8 2,2 4 dinh LD thue thudng 1 1 1 1 3,2 0,5 xuyen LD thue thdi vu 9 7.4 6 9,6 4.5 Nguon: Tap hap tir so lieu dieu tra cua tac gia, so lieu tinh trung binh cho 1 ho, 1 trang trai 181
  65. Bang 2.44 : Mpt so chi tieu hi$u qua moi truimg cua phat trien nong lam ket hpp trong cic mo hinh kinh te trang trai d ___ dja bin nghien ciru ___ Ty 1? cac y kien tra Idi (%) Hang muc Do Muc Moi Do che Khi mau do xoi trudng phu hau mo mon canh rung mat cua dat dat quan dep tang me tang giam hom han I. Cac he canh tac 1. He canh tac 93,3 100 96,7 100 100 nong lam 2. He canh tac 96,7 100 96,7 100 93,3 lam nong 3. He canh tac 96,7 100 93,3 100 96,7 nong lam ngu 4. He canh tac 93,3 93,3 93,3 100 93,3 sue lam ket hgp II. Cac loai hinh trang trai 1. Trang trai cay 91.6 100 100 100 83.3 hang nam 2. Trang trai cay 100 100 100 100 100 an qua 3. Trang trai lam 100 100 100 100 100 nghiep 4. Trang trai KD 100 100 100 100 100 tong hgp 5. Trang trai 75,0 91,6 91,6 100 thuy san 91,6 6. Trang trai 83,3 83,3 91,6 100 chdn nuoi 83,3 ' * % Nguon: Tap hap tie so li$u dieu tra cua tac gia 182
  66. Bang 2.45: Dp che phu rung cua 1 so tinh trung du, mien nui phia Bic qua 1 so nam Dom vj tinh: (%) Tinh 1999 2002 2005 2008 2009 Hoa Binh 35,2 41,7 40,4 42,2 45,5 San La 22,1 34,2 40,3 41,2 41,3 Phu Thp 32,8 41,0 41,6 47,8 48,8 Tuyen 51,1 56,3 61,8 62,5 62,8 Quang Yen Bai 37,6 39,3 48,2 56,3 56,9 B3c Giang 25,6 38,8 38,6 36,5 37,6 Ngudn: Bo Nong nghiep va Phat trien Nong thon 183
  67. Chiu trach nhiem xuat ban : TS. PHAM VAN DIEN Bien tap: TS. NGUYEN HUY TIEN NGUYEN THI BICH Trinh bay bia: DUDNG DINH CHUNG In 300 ban, khd 14,5 x 20,5cm tai C&ng ty TNHH In Thu D6. Dang ky ke'hoach xuat ban s 6 149 - 2011/CXB/414 - 11/KHKT cap ngay 14/02/2* Quyet djnh xuat ban s 6: 103/QDXB-NXBKHKT cft'p ngiy 22 thing 06»nAm 2011 In xong va ndp luu chieu quy III nam 2011