›

Luận văn Nghiên cứu kỹ năng tổ chức trò chơi toán học của học sinh Trường Trung cấp Sư phạm Mầm non Thái Bình

pdf 111 trang Đức Chiến 03/01/2024 1260
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Luận văn Nghiên cứu kỹ năng tổ chức trò chơi toán học của học sinh Trường Trung cấp Sư phạm Mầm non Thái Bình", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfluan_van_nghien_cuu_ky_nang_to_chuc_tro_choi_toan_hoc_cua_ho.pdf

Nội dung text: Luận văn Nghiên cứu kỹ năng tổ chức trò chơi toán học của học sinh Trường Trung cấp Sư phạm Mầm non Thái Bình

  1.  Luận văn thạc sỹ tâm lý Nghiên cứu kỹ năng tổ chức trò chơi toán học của học sinh Trường Trung cấp Sư phạm Mầm non Thái Bình
  2. Li cám ơn Em xin chân thành cám n các th y cô giáo trong khoa Tâm lý h c Tr ng i h c Khoa h c Xã h i và Nhân v n ã d y d em trong su t quá trình h c tp Cao h c. Em xin bày tò lòng bi t n sâu s c t i PGS.TS. Nguy n Sinh Phúc ng i th y ã t n tình h ng d n, giúp và ng viên em trong su t quá trình th c hi n lu n v n. Xin c m n các ng nghi p tr ng Trung c p S ph m M m non Thái Bình và các em h c sinh c a tr ng ã giúp tôi hoàn thành lu n v n. Tôi xin c m n th y cô và gia ình, b n bè thân thi t ã ng viên và giúp tôi hoàn thành lu n v n t t nghi p. Tác gi Nguy n Th Tuy t 1
  3. Nh ng ch vi t t t trong lu n v n 1. CSGD Ch n sóc giáo d c 2. C i ch ng 3. g gi i 4. k kém 5. kh Khá 6. MG Mu giáo 7. tb Trung bình 8. TN Th c nghi m 9. TCTH Trò ch i toán h c 10. TCSP Trung c p s ph m 2
  4. Li cam oan Lu n v n th c s Tâm lý h c v i tài “ Nghiên c u k n ng t ch c trò ch i toán h c c a h c sinh Tr ưng Trung c p S ư ph m M m non Thái Bình ” c tác gi nghiên cu trên h c sinh khoá 12 Tr ng Trung c p S ph m M m non Thái Bình. Kt qu , s li u nghiên c u c trình bày trong lu n v n là hoàn toàn trung th c. Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a tôi. Nh ng k t qu nghiên c u này ch a t ng c công b trong b t c m t công trình khoa hc nào. Ng i cam oan Nguy n Th Tuy t 3
  5. PH N TH NH T NH NG V N CHUNG 1. Lý do ch n tài 1.1 . Lý do lý lu n Trong s nghi p công nghi p hoá, hi n i hoá hi n nay, tri th c, k n ng, k x o là nh ng y u t óng vai trò r t quan tr ng trong s phát tri n c a con ng i. Tri th c, k n ng, k x o c a ng i lao ng c trang b trong quá trình giáo d c ngh nghi p. iu 33 c a Lu t giáo d c n m 2005 nêu rõ “M c tiêu c a giáo d c ngh nghi p là ào t o ng i lao ng có ki n th c, k n ng ngh nghi p các trình khác nhau, có o c, l ng tâm ngh nghi p, ý th c k lu t, tác phong công nghi p, có s c kho nh m t o iu ki n cho ng i lao ng có kh n ng tìm vi c làm, t t o vi c làm ho c ti p t c h c t p nâng cao trình chuyên môn, nghi p v , áp ng yêu c u phát tri n kinh t – xã h i, c ng c qu c phòng, an ninh. Trung c p chuyên nghi p nh m ào to ng i lao ng có ki n th c, k n ng th c hành c b n c a m t ngh , có kh n ng làm vi c c l p và có tính sáng t o, ng d ng công ngh vào công vi c”(trang 79-80). Trong th c t , b t c l nh v c nào, khi ào t o con ng i lao ng, không nh ng ph i quan tâm t i trang b ki n th c mà còn ph i t o cho h m t k n ng làm vi c. M i ngành, m i vi c có nh ng k n ng riêng.Trong l nh v c ào t o s ph m, b t k m t quá trình d y h c nào u dn n câu h i “Chúng ta c n d y cái gì ho c c n h c cái gì ?. Chúng ta c n dy lý thuy t gì ?; C n d y k n ng gì ?; Cái gì thu c v thái ?”. Hành trang c a các th y cô giáo t ng lai là tri th c, k n ng và thái , k n ng ây là k n ng gi ng d y và k n ng t ch c các ho t ng. Tri th c và thái là nh ng l nh v c ã c r t nhi u ng i nghiên c u còn k n ng t lâu ã c nhi u nhà tâm lý h c và giáo d c h c quan tâm, nh ng n nay tài v k n ng v n còn r t khiêm t n so v i các lo i tài khác, c bi t là k 4
  6. nng t ch c các ho t ng, các trò ch i ngành h c m m non ch a c nghiên c u nhi u. Trong l nh v c giáo d c m m non, không m t nhà nghiên c u nào b qua v n ho t ng ch i c a tr , t t c ã kh ng nh r ng ho t ng ch i là ho t ng ch o l a tu i m m non. Nhà giáo d c h c n i ti ng A.X. Macarencô nh n m nh ý ngh a c bi t c a trò ch i. Ông nhìn nh n trò ch i nhi u khía c nh khác nhau và tr c tiên là trong vi c chu n b cho a tr bc vào cu c s ng, vào ho t ng lao ng. Theo ông trò ch i có ý ngh a ln trong cu c s ng a tr . a tr trong trò ch i nh th nào nó s nh th trong công vi c sau này khi l n lên. Trong giai on hi n nay các nhà giáo dc h c m m non u ã i n th ng nh t và kh ng nh r ng: trong trò ch i bc l kh n ng t duy, t ng t ng, tình c m, tính tích c c, nhu c u giao ti p, tính oàn k t, k lu t Trò ch i là xã h i thu nh c a tr . Trong khi ch i tr v a sáng t o, v a h c h i, v a c ng c ki n th c ã l nh h i tr c ó. 1.2. Lý do th c ti n Là n i ào t o ra giáo viên m m non t ng lai, v n rèn k n ng cho hc sinh là v n then ch t c a các tr ng s ph m m m non. Trong các t hp k n ng s ph m thì k n ng t ch c trò ch i là k n ng r t quan tr ng i v i các cô giáo m m non t ng lai vì giáo d c tr m m non luôn ng trên quan im “H c b ng ch i, ch i mà h c” . Qua nhi u n m gi ng d y môn “Ph ng pháp h ng d n hình thành bi u t ng toán ban u cho tr m m non “, qua các bu i ki n t p, th c t p các tr ng m m non chúng tôi th y các k n ng t ch c trò ch i toán h c c a hc sinh còn y u. Do v y c n ph i có nh ng bi n pháp tâm lý-giáo d c nh m góp ph n nâng cao và hoàn thi n k n ng t ch c trò ch i toán h c cho h c sinh. 5
  7. Xu t phát t các lý do trên chúng tôi ch n tài “Nghiên c u k n ng t ch c trò ch i toán h c cho tr 5-6 tu i c a h c sinh tr ng TCSP m m non Thái Bình” 6
  8. 2 . M c ích nghiên c u tài t p trung nghiên c u th c tr ng và m t s bi n pháp nh m hình thành, nâng cao, hoàn thi n k n ng t ch c trò ch i toán h c cho tr 5-6 tu i ca h c sinh tr ng TCSP m m non Thái Bình . 3 . i t ưng nghiên c u Các k n ng t ch c trò ch i toán h c cho tr 5-6 tu i c a h c sinh tr ng trung c p s ph m m m non Thái Bình. 4. Khách th nghiên c u 107 h c sinh h 12+2 khoá 2004 – 2006 là khách th chính 27 giáo viên tr ng TCSP m m non Thái Bình và giáo viên m m non các tr ng m m non có h c sinh th c t p 500 tr m u giáo 5 - 6 tu i 5. Gi thuy t khoa h c Trong quá trình ào t o, n u h c sinh c trang b y , có h th ng ki n th c v k n ng t ch c trò ch i toán h c và c các giáo viên s ph m, th c hành ki m tra u n thì s thu c k t qu là h c sinh có kh nng t ch c t t trò ch i toán h c, t o cho tr h ng thú toán h c cao. 6. Nhi m v c a tài - Khái quát hoá nh ng v n lý lu n v k n ng, k n ng t ch c, k n ng t ch c trò ch i toán h c, trò ch i, trò ch i toán h c, bi u t ng toán. - iu tra th c tr ng k n ng t ch c trò ch i toán h c cho tr 5 – 6 tu i c a hc sinh tr ng TCSP m m non Thái Bình - Áp d ng m t s bi n pháp hình thành k n ng t ch c trò ch i toán h c cho tr 5 –6 tu i c a h c sinh tr ng TCSP m m non Thái Bình . 7. Ph m vi nghiên c u tài ch t p trung nghiên c u h c sinh, giáo viên tr ng TCSP m m non Thái Bình và giáo viên m m non, tr 5-6 tu i t nh Thái Bình 7
  9. 8. Ph ươ ng pháp nghiên c u gi i quy t nhi m v tài, s d ng h th ng các ph ng pháp sau : 8.1: Ph ư ng pháp nghiên c u tài li u 8.2: Ph ư ng pháp iu tra vi t 8.3: Ph ư ng pháp quan sát 8.4: Ph ư ng pháp trò chuy n, ph ng v n 8.5: Ph ư ng pháp th c nghi m : tài a ra gi thuy t “N u h c sinh ưc trang b các k n ng t ch c trò ch ơi toán h c m t cách có h th ng và ưc b i d ưng quy trình t ch c trò ch ơi toán h c tr ưc khi i th c t p t t nghi p thì k t qu t ch c trò ch ơi toán h c hc sinh và tr ưc nâng lên “. 8.6: Các k t qu ưc x lý b ng ph ư ng pháp th ng kê toán h c. - S d ng công th c tính im trung bình, l ch chu n, h s t ng quan, h s khác bi t gi a các nhóm i l ng. - S li u c tính b ng ph n m m Exell 8
  10. PH N TH HAI NI DUNG NGHIÊN C U CH Ư NG 1: C S LÝ LU N 1.1. S ơ l ưc l ch s nghiên c u v n 1.1.1. Trên th gi i : Ngay t khi xu t hi n loài ng i, con ng i ã bi t truy n nh ng kinh nghi m lao ng c a mình t th h này cho th h sau. Lúc u, khi hình th c lao ng còn thô s , ng i l n tr c ti p truy n kinh nghi m c a mình cho tr trong quá trình lao ng cùng nhau. Sau d n, khi công c lao ng ph c t p d n lên, tr không th tr c ti p tham gia vào quá trình lao ng, ng i l n ã làm nh ng dùng thu nh gi ng nh công c lao ng cho tr luy n t p. Nh v y, vi c rèn k n ng lao ng xu t hi n cùng v i l ch s xu t hi n loài ng i. T m quan tr ng c a k n ng lao ng ã c nhi u nhà tri t h c c i c p n. Nhà bác h c l i l c Hy L p c i Arixt t trong cu n “Bàn v tâm h n” cu n sách u tiên c a loài ng i v tâm lý h c ã c bi t quan tâm n ph m h nh c a con ng i. Theo ông, n i dung c a ph m h nh ó là “ Bi t nh h ng, bi t làm vi c, bi t tìm tòi “Có ngh a là con ng i có ph m h nh là con ng i ph i có k n ng làm vi c [21]. V n k n ng còn c nhi u nhà tri t h c Ph ng Tây và Trung Hoa c i nghiên c u, nh ng c nghiên c u nhi u nh t là t khi ngành tâm lý h c ra i. Nhìn t ng th , vi c nghiên c u k n ng c xu t phát t hai quan im trái ng c nhau, ó là: - Nghiên c u k n ng trên c s c a tâm lý h c hành vi mà i di n là các nhà tâm lý h c nh : J.B. Oats n; B.F. Skinn H nghiên c u ch y u các hành vi và k n ng c a ng v t t ó suy ra các hành vi và k n ng c a con ng i. - Nghiên c u k n ng trên c s ho t ng mà i di n là các nhà tâm lý h c 9
  11. Liên Xô. im qua l ch s nghiên c u k n ng c a các nhà tâm lý h c, giáo dc h c Xô Vi t cho th y có hai h ng chính sau: Hng th nh t: Nghiên c u k n ng m c khái quát, i c ng. i di n cho h ng nghiên c u này có các tác gi : A.G. Côvaliôv; V.X. Kyzin; A.V. Pêtrôvxki Các tác gi này i sâu nghiên c u b n ch t khái ni m k n ng, các quy lu t hình thành và m i liên h gi a k n ng, k x o [4]. Hng th hai: Nghiên c u k n ng m c c th trong các l nh v c khác nhau, ch ng h n: - Trong l nh v c lao ng công nghi p: V.V. Tseb seva; K.K. Platônôv. Các tác gi nghiên c u k n ng trong m i quan h gi a con ng i v i máy móc, công c , ph ng ti n lao ng [25]. - Trong l nh v c ho t ng s ph m, ho t ng lao ng có các tác ph m ca các tác gi nh : N.D. Lêvitôv; X.I. Kixegôv; G.X.Kaxchuc [12]. - Trong l nh v c ho t ng t ch c s ph m c c p trong các nghiên cu c a N.V. Kuzmina ; L.T. Tiuptia [35] Mc dù các h ng nghiên c u khác nhau nh ng nhìn chung, các tác gi không có nh ng quan im trái ng c nhau v khái ni m k n ng mà nh ng quan im ó th ng b sung cho nhau. V ho t ng t ch c và k n ng t ch c c nhi u tác gi chú ý t i. u th k XX, F.W. Taylo cùng các ng s cho r ng t ch c càng ho ch nh, và th c hi n càng h p lý bao nhiêu thì càng có kh n ng phát tri n to lên hi u qu b y nhiêu và k t qu là s n xu t phát tri n. Quan im này cho ta th y vai trò c a vi c l p k ho ch và th c hi n k ho ch trong ho t ng t ch c. Ng i t n n móng cho vi c nghiên c u ho t ng t ch c và k n ng t ch c là nhà giáo d c h c n i ti ng L.I. Umanxki. Ông ã nêu rõ khái ni m t ch c, ch rõ c u trúc ho t ng t ch c trong tác ph m “Tâm lý và giáo d c ca công tác t ch c“. K t qu nghiên c u c a ông c v n d ng cho vi c 10
  12. nghiên c u ho t ng t ch c, k n ng t ch c trong các l nh v c khác nhau [39]. N.V. Kuzmina a ra c u trúc tâm lý ho t ng c a ng i giáo viên, trong ó bà cho r ng “Ho t ng t ch c là thành ph n t t y u trong ho t ng s ph m“. Tác gi ã c p n k n ng t ch c v i t cách là ho t ng c l p t ng i. Ho t ng t ch c bao g m nhi u khâu, nhi u giai on, là ho t ng chuyên bi t c a ng i ng u t p th nh ng không tách kh i các ho t ng khác nh lao ng, h c t p do t p th ti n hành. Tác gi ã nghiên c u k n ng t ch c các ho t ng c a sinh viên và ch ra m t s k n ng ch o trong h th ng k n ng t ch c [35]. V ho t ng t ch c cng nh k n ng t ch c còn c nhi u tác gi quan tâm nh : B.M. Teplôv; N.D. Lêvitôv; A.I. Serbacôv Trò ch i có ngay t th i c i. Các nhà tri t h c ã nhìn th y vai trò ca trò ch i tr em. M t trong nh ng nhà tri t h c l n nh t th i c i là Platon khi phân chia các giai on trong h th ng giáo d c ã cho r ng, tr t 3- 4 tui c giáo d c t i gia ình, tr ch i nh ng trò ch i cùng nhau d i s h ng d n c a ph n . Ông khuyên “ ng ép bu c, c ng b c d y tr nh nh ng ki n th c khoa h c mà thông qua trò ch i, khi ó anh d nhìn th y tr hng v cái gì”. Quan im b n ch t xã h i c a trò ch i, ng i u tiên a ra quan im này là nhà tri t h c ng i c V. Vunt. Ông vi t: “Trò ch i ó là lao ng c a tr nh , không có m t trò ch i nào l i không có trong mình m t nguyên m u, m t d ng lao ng nghiêm túc”[2]. G.V. Plêkhanôv ã kh ng nh trò ch i xu t hi n tr c lao ng và trên c s c a lao ng. Ông cho r ng trò ch i là m t ho t ng ph n ánh, thông qua trò ch i, tr có th l nh h i nh ng k n ng lao ng, thói quen và các nguyên t c ng x c a ng i l n trong xã h i. T ó, ông i n k t lu n: 11
  13. “Trò ch i mang b n ch t xã h i, nó xu t hi n áp ng v i xã h i mà tr ang s ng và nhu c u c tr thành thành viên tích c c c a xã h i ó” [2]. Ng i có công l n t n n móng c s lý lu n cho vi c nghiên c u trò ch i là nhà tâm lý h c Xô Vi t L.X.V gôtxki. Ông ã kh i x ng xây d ng mt h c thuy t m i v tâm lý h c tr em nói chung và v trò ch i nói riêng. Nh ng lu n im c b n trong h c thuy t V gôtxki v trò ch i bao g m nh ng v n sau [33]: - Kh ng nh b n ch t xã h i và tính hi n th c c a trò ch i tr em. - Kh ng nh vai trò trung tâm c a trò ch i tr em i v i s phát tri n tâm lý tr .Trò ch i chính là ng l c phát tri n và t o ra “vùng phát tri n gn”. - Trò ch i tr em không n y sinh m t cách t phát mà do nh h ng có ý th c và không có ý th c t phía ng i l n xung quanh. - S c n thi t ph i v n d ng ph ng pháp phân tích, xác nh “c u trúc n v ” c a C.Mác vào nghiên c u các ch c n ng tâm lý, trong ó có vi c nghiên c u trò ch i. - Không nên d ng l i nghiên c u quan sát mà c n thi t ph i t ch c các nghiên c u th c nghi m v trò ch i. ây là nh ng lu n im r t quan tr ng cho vi c hình thành h th ng giáo d c mm non c a Liên Xô nh ng n m tr c ây [28]. Nh v y trên th gi i v n k n ng t ch c trò ch i ã có t r t s m và ngày càng c nhi u ng i quan tâm, nghiên c u . Hưng m i nh t hi n nay các nhà nghiên c u ang chú tr ng n là hoàn thi n các k n ng t ch c nh ng trò ch i a d ng mang tính tích h p các môn h c t o cho tr nh nh ng h ng thú nh n thc trong quá trình ch i. 1.1.2. Vi t Nam Vn nghiên c u k n ng ã c các nhà tâm lý h c quan tâm nhi u. Nguy n c Minh và các c ng s ã a ra 87 k n ng gi ng d y c a ng i 12
  14. giáo viên trong cu n “M t s v n tâm lý h c s ph m và l a tu i h c sinh Vi t Nam”- Nhà xu t b n giáo d c 1975 [12]. Nghiên c u k n ng lao ng có Tr n Tr ng Thu , Huân, V H u Nghiên c u k n ng s ph m có các tác gi Nguy n Nh An, Nguy n Quang U n, Ngô Công Hoàn Lê V n H ng và các c ng s ã a ra các giai on hình thành k n ng c a hc sinh ph thông [7] Nghiên c u k n ng t ch c trò ch i có các tác gi nh : Tr n Qu c Thành vi tài “K n ng t ch c trò ch i c a chi i tr ng chi i thi u niên ti n phong H Chí Minh”. Hoàng Th Oanh v i tài “ K n ng t ch c trò ch i phân vai có ch cho tr 3 – 4 tu i, 5 – 6 tu i c a sinh viên tr ng cao ng nhà tr – m u giáo [17,18]. Nghiên c u k n ng giao ti p có Nguy n Th c, Hoàng Anh Trong l nh v c giáo d c m m non ã có nhi u công trình nghiên c u v trò ch i. in hình là các tác gi v i các tác ph m sau: Nguy n Th Ng c Chúc v i tác ph m “ H ng d n t ch c ho t ng vui ch i “ [2]. Tác gi ã c p n các lo i trò ch i, m c các m i quan h trong trò ch i. ó là: ch i không có t ch c, ch i m t mình, ch i c nh nhau, ch i v i nhau trong m t th i gian ng n, ch i v i nhau lâu trên c s hng thú v i n i dung ch i. Tác gi ã kh ng nh k t qu c a 2 m c cu i ph thu c vào k n ng h ng d n tr ch i c a m i giáo viên [2]. Các công trình nghiên c u c a Nguy n Ánh Tuy t v i r t nhi u tác ph m nh : “Giáo d c tr m u giáo trong nhóm b n bè“; “Tâm lý h c tr em tr c tu i i h c“; “Tâm lý h c tr em“ Tác gi ã phân tích r t c th b n ch t xã h i c a trò ch i, c u trúc, c im ho t ng ch i c a tr [29,30]. c bi t các công trình nghiên c u c a Hoàng Th Oanh v k n ng t ch c trò ch i óng vai có ch c a sinh viên tr ng cao ng nhà tr –mu giáo, tác gi ã th nghi m và i n k t lu n “ t ch c t t trò ch i óng 13
  15. vai có ch cho tr m u giáo 3-4 tu i và 4-5 tu i h c sinh ph i có t i thi u 20 k n ng”. t ch c t t trò ch i óng vai có ch cho tr 5-6 tu i h c sinh c n có t i thi u 28 k n ng [17,18]. i v i trò ch i toán h c ã có m t s công trình nghiên c u nh : - “Tìm hi u bi u t ng s h c tr m u giáo 5-6 tu i “ c a Lê Th Hài [6]. - “M t s bi n pháp t ch c trò ch i h c t p nh m hình thành bi u t ng v thiên nhiên cho tr m u giáo l n“ c a Lê Bích Ng c [15]. Các công trình trên nghiên c u h th ng và t m s hình thành các bi u tng toán h c, các tác gi c ng ã kh ng nh r ng vi c hình thành và c ng c bi u t ng toán qua trò ch i toán h c là r t có ý ngh a trong quá trình cho tr làm quen v i bi u t ng toán s ng. Ngoài ra còn r t nhi u công trình nghiên c u v trò ch i h c t p, nghiên c u vi c hình thành các bi u t ng toán cho tr c a các tr ng trung hc s ph m m m non và các tr ng cao ng nhà tr – m u giáo c 2 mi n Nam B c. Nh v y vi c nghiên c u k n ng t ch c trò ch i cho tr m m non Vi t Nam ã có nhi u. M i tác gi nghiên c u m t h ng khác nhau nh ng tt c h ng n m c ích là kh ng nh b n ch t c a trò ch i, các quy trình h ng d n tr ch i, nh ng bi n pháp h ng d n trò ch i. Còn các k nng t ch c trò ch i cho tr m m non c a sinh viên c nghiên c u bài b n nh t là c a Hoàng Th Oanh còn k n ng t ch c trò ch i toán h c c a sinh viên thì n nay v n còn r t ít. Chính vì th vi c nghiên c u v n này càng tr lên c n thi t góp ph n vào vi c ào t o ngh cho giáo viên m m non t ng lai, áp ng òi h i th c ti n c a n c ta hi n nay. 1.2. M t s khái ni m c ơ b n 1.2.1. K n ng và các giai on hình thành k n ng 1.2.1.1. Khái ni m k n ng 14
  16. Trong tâm lý h c có nhi u quan ni m khác nhau v k n ng Tác gi A.V. Krutexki cho r ng “K n ng là các ph ng th c th c hi n ho t ng, nh ng cái mà con ng i ã n m v ng“. Theo ông ch c n n m vng ph ng th c hành ng là con ng i ã có k n ng, không c n n k t qu c a hành ng [31] . Tác gi K.K. Platônôv và G.G. Gôlubev kh ng nh: “K n ng là kh nng c a con ng i th c hi n m t ho t ng b t k nào ó hay các hành ng trên c s kinh nghi m c ” [31]. Tác gi Tr n Tr ng Thu vi t: K n ng là m t k thu t c a hành ng, con ng i n m v ng cách th c hành ng t c là n m v ng k thu t hành ng là có k n ng [25]. Theo tác gi ào Th Oanh thì k n ng là ph ng th c v n d ng tri th c vào ho t ng th c hành ã c c ng c [16]. Tác gi Lê V n H ng, Lê Ng c Lan, Nguy n V n Thàng cho r ng: K nng là kh n ng v n d ng ki n thc (khái ni m, cách th c, ph ng pháp ) gi i quy t m t nhi m v m i [7]. Tác gi Nguy n Ánh Tuy t nh ngh a: K n ng là n ng l c c a con ng i bi t v n d ng các thao tác c a m t hành ng theo quy trình úng n [28]. Còn trong “T in ti ng Vi t” thì khái ni m k n ng c nhìn nh n nh sau “K n ng là kh n ng ng d ng tri th c khoa h c vào th c ti n“ [23] Nh v y k n ng có r t nhi u quan im khác nhau, t ng k t l i ta th y có 2 quan ni m v k n ng nh sau: - Quan ni m th nh t: k n ng c xem xét nghiêng v m t k thu t c a thao tác hay hành ng, ho t ng. ó là các quan ni m c a V.A. Krutexki, Tr n Tr ng Thu - Quan ni m th hai: k n ng c xem xét nghiêng v n ng l c c a con ng i. Theo quan ni m này, k n ng v a có tính n nh, v a có tính mm d o, tính linh ho t, tính sáng t o và tính m c ích. i di n cho 15
  17. quan ni m này là các tác gi nh : K.K. Platônôv, Nguy n Quang U n, Ngô Công Hoàn, Nguy n Ánh Tuy t V th c ch t, hai quan ni m trên không ph nh n nhau mà ch có khác nhau ch m r ng hay thu h p thành ph n c u trúc c a k n ng c ng nh c tính c a chúng . 1.2.1.2. Các giai on hình thành k n ng Theo K.K. Platônôv thì s hình thành k n ng di n ra theo 5 giai on và theo ông ây c ng chính là 5 m c hình thành k n ng. - Giai on 1: giai on có k n ng s ng. giai on này, con ng i ý th c c m c ích hành ng và tìm ki m cách th c hành ng d a trên v n hi u bi t và k x o i th ng, hành ng c th c hi n b ng cách th và sai . - Giai on 2: giai on bit cách làm nh ng không y . giai on này, con ng i có hi u bi t v cách th c th c hi n hành ng, s d ng các k x o ã có nh ng không ph i là k x o chuyên bi t dành cho ho t ng này. - Giai on 3: giai on có nh ng k n ng chung mang tính ch t riêng l . giai on này, con ng i có hành lo t k n ng phát tri n cao nh ng còn mang tính ch t riêng l , các k n ng này c n thi t cho các d ng ho t ng khác nhau. Ví d nh : k n ng k ho ch hoá ho t ng, k n ng t ch c ho t ng v.v - Giai on 4: giai on có k n ng phát tri n cao. giai on này, con ng i bi t s d ng sáng t o v n hi u bi t và k x o, ã có ý th c c không ch m c ích hành ng mà c ng c l a ch n cách th c t m c ích. - Giai on 5: giai on có tay ngh . giai on này, con ng i bi t s d ng m t cách sáng t o y tri n v ng các k n ng khác nhau [38] 16
  18. Lê V n H ng và c ng s a ra 3 giai on hình thành k n ng h c t p cho hc sinh nh sau : - Giai on 1: h c sinh bi t cách tìm tòi nh n xét ra y u t ã cho, y u t ph i tìm và quan h gi a chúng. - Giai on 2: h c sinh hình thành m t mô hình khái quát gi i quy t các bài t p, các i t ng cùng lo i . - Giai on 3: xác nh c mô hình khái quát và các ki n th c t ng ng [7]. Hoàng Th Oanh cho r ng k nng c hình thành theo 4 giai on sau - Giai on 1: giai on nh n th c - Giai on 2: giai on làm th - Giai on 3: giai on k n ng b t u hình thành - Giai on 4 : giai on k n ng c hoàn thi n [17]. 1.2.1.3. Các c p hình thành k n ng K n ng c hình thành theo các c p t th p n cao, t y u, kém giai on nh n th c n gi i giai on hoàn thi n k n ng. Nhi u ng i giai on hoàn thi n k n ng, n u có n ng khi u k t h p v i s ch m ch luy n tp thì ã có k x o. B.Bloom ã a ra 6 c p phân lo i c a vi c hình thành k n ng nh sau [40] : Cp 1: Nh l i. Là bi t ghi nh các tài li u ã h c. C p này bao g m vi c h i t ng l i nhi u d li u khác nhau, t các d li u th c t t i các gi thi t hoàn ch nh, nh ng gì c n làm là nh l i nh ng thông tin phù h p có liên quan. Cp 2: Hi u Là kh n ng n m b t n i dung và ý ngh a c a tài li u. C p này có th c th hi n d i hình th c di n gi i tài li u b ng các ph ng ti n ngôn ng khác nhau, b ng cách gi i thích tài li u và ánh giá các tài li u. Cp 3: Áp d ng 17
  19. Là kh n ng ng d ng các ki n th c và tài li u ã c vào các tình hu ng c th . Cp 4: Phân tích Là kh n ng m x các tài li u thành các b ph n ho c t ng ph n nh có th hi u c c u trúc c a tài li u ho c s c u thành c a m t v n . Cp 5: T ng h p Là kh n ng t p h p các thành viên, b ph n, ý ki n t o lên m t t ng th mi. Bao g m vi c t o ra m t thông tin c áo, m t k ho ch ho t ng ho c úc k t các m i quan h có liên quan. m c này òi h i s sáng t o. Cp 6: ánh giá Là kh n ng xác nh giá tr c a tài li u theo m c nh t nh. S ánh giá ph i da trên các tiêu chí nh t nh. Là nh ng ng i giáo viên s ph m, nhi m v là ào t o ra các th y cô giáo dy tr em nhà tr , m u giáo nên theo chúng tôi thì v a ph i xem k nng là k thu t th c hi n các thao tác c a ho t ng nh ng c ng ph i quan tâm n k t qu th c hi n các thao tác ó. K n ng c xem xét nh m t nng l c, m t v n quý c a con ng i và k n ng m i ng i m t khác nhau . T nh ng n i dung ã trình bày trên theo chúng tôi: K n ng là kh nng v n d ng, th c hi n có k t qu các thao tác, hành ng c a t ng ng ưi theo m t quy trình nh t nh. K n ng c a m i ng ưi ưc hình thành và hoàn thi n theo t ng giai on. Theo chúng tôi có 4 giai on hình thành k n ng sau: 1- Giai on nh n th c: Là giai on con ng i nh n th c y m c ích, cách th c, iu ki n hành ng. giai on này ng i ta ch n m lý thuy t, ch a hành ng th c s . Vi c n m lý thuy t c n thi t có th do t h c ho c do ng i khác h ng d n. 18
  20. Giai on này r t quan tr ng b i vì n u không xác nh m c ích s không có hng hành ng c. hành ng k t qu con ng i ph i hi u c các iu ki n c n thi t v i hành ng ó. 2- Giai on làm th : Là giai on b t u hành ng. Có th ng i ta hành ng theo m u trên c s ã nh n th c y v m c ích, cách th c, iu ki n hành ng. Có th ng i ta t t hành ng theo hi u bi t c a mình. giai on này hành ng vn còn nhi u sai sót, các thao tác còn lúng túng, hành ng có th t k t qu m c th p ho c có th không t k t qu . 3- Giai on k n ng b t u hình thành: giai on này, ng i ta có th hành ng c l p, ít sai sót, các thao tác thu n th c h n, hành ng t k t qu trong nh ng iu ki n quen thu c. 4- Giai on k n ng c hoàn thi n: Là giai on hành ng th c hi n có k t qu không ch trong iu ki n quen thu c mà c trong nh ng iu ki n khác nhau, các thao tác thu n th c, hành ng th c hi n có sáng t o. 4 giai on hình thành k n ng có m i quan h ch t ch v i nhau, ph i c th c hi n t giai on 1 n giai on 4. S hình thành k n ng không ph i ngay m t lúc mà nó ti n tri n theo t ng m c t th p n cao. 1.2.2. K n ng t ch c Trong “T in ti ng Vi t” t ch c là s p x p các b ph n cho n nh p vi nhau toàn b là m t c c u nh t nh [23] Nhà tâm lý h c L.I. Umanxki a ra khái ni m: “T ch c ngh a là làm cho m t t p h p, m t hi n t ng, m t quá trình nào ó tr thành m t h th ng, là s s p x p các b ph n thành m t trình t nh t nh có quan h qua li v i nhau”. Ông ã a ra c u trúc c a ho t ng t ch c g m 9 b c nh sau [39]: 1. Nm v ng nhi m v 19
  21. 2. Tính toán kh n ng c a các thành viên trong t p th 3. Xác nh ph ng ti n và iu ki n hành ng 4. Vch k ho ch 5. Ph bi n công vi c và giao nhi m v 6. Xác nh các m i quan h l n nhau trong t p th 7. Lp các m i quan h v i bên ngoài 8. Th c hi n nhi m v 9. Tng k t, ánh giá N.V. Kuzmina c bi t nghiên c u sâu v ho t ng t ch c c a nhà s ph m bà ã nêu ra c u trúc ho t ng t ch c g m 5 thành ph n: 1. Thành ph n nh n th c 2. Thành ph n thi t k 3. Thành ph n k t c u 4. Thành ph n giao ti p 5. Thành ph n t ch c Mu n ho t ng t ch c t k t qu , nhà t ch c ph i n m v ng và th c hi n tt các hành ng trong 5 thành ph n trên c a ho t ng t ch c. Có ngh a là nhà t ch c ph i có các k n ng t ch c [34]. L.I. Umanxki cho r ng “ K n ng t ch c là kh n ng c a ng i t ch c làm vi c có hi u qu trong các tình hu ng khác nhau” [39] N.V. Kuzmina ã a ra c u trúc 5 thành ph n ch c n ng c a k n ng t ch c là : 1-Thành ph n nh n th c : Bao g m nh ng hành ng có liên quan n vi c tích lu các tri th c m i v m c ích giáo d c và ph ng ti n t c nó; v tình tr ng c a khách th và ch th c a các tác ng s ph m. Thành ph n này c ng bao g m các k nng tìm tòi tri th c t các ngu n khác nhau. Có th nói n m t s k n ng c th sau: 20
  22. - Bi t nghiên c u n i dung và ph ng pháp tác ng n ng i khác. - Bi t tìm hi u nh ng c im l a tu i và lo i hình cá th c a ng i ó. - Bi t tìm hi u c im quá trình và k t qu ho t ng c a b n thân, nh n ra nh ng u im và khuy t im trong ho t ng c a mình. 2-Thành ph n thi t k Bao g m nh ng hành ng có liên quan t i vi c quy ho ch t i u các nhi m v c giao (nh ng nhi m v tr c m t và lâu dài) và cách gi i quy t chúng trong ho t ng t ng lai c a nhà s ph m h ng vào vi c t c các m c ích mu n tìm. Có th nêu ra các k n ng sau: - Bi t d ki n các ho t ng c a ng i h c. - Bi t xây d ng k ho ch giáo d c và gi ng d y trong su t c m t th i k công tác nh t nh v i ng i h c có chú ý t i tri n v ng và k t qu c a k ho ch này. - Bi t thi t k các bi n pháp tác ng giáo d c h ng thú h c t p và h ng thú ngh nghi p c a ng i hc. - Bi t xây d ng các bi n pháp ki m tra, ánh giá ho t ng h c t p c lp c a ng i h c. 3- Thành ph n k t c u Bao g m các hành ng có liên quan t i vi c l a ch n s p x p n i dung thông tin h c t p và giáo d c trong bài gi ng, xemina và các bi n pháp khác. Thành ph n này c ng xác nh c im ho t ng c a b n thân nhà giáo d c và ng i h c theo các n i dung nói trên. Nó c ng c bi u hi n m t s k nng c b n sau: - Bi t l a ch n và s p x p n i dung thông tin mà ng i h c c n ph i t c. - D ki n các ho t ng c a ng i h c mà qua ó h s l nh h i c nh ng thông tin c n thi t. 21
  23. - D ki n các ho t ng và hành vi c a b n thân nhà s ph m s ph i nh th nào trong quá trình tác ng qua l i v i ng i h c. 4 - Thành ph n giao ti p Bao g m nh ng hành ng liên quan t i vi c hình thành m i quan h h p lý có tính ch t giáo d c gi a ng i cán b gi ng d y v i ng i h c tuân theo mc ích giáo d c. Nó bao g m nh ng k n ng sau: - Bi t thi t l p m i quan h qua l i úng n v i các ch th khác mà nhà giáo d c c n tác ng. - Bi t xây d ng m i quan h úng n v i ng i lãnh o (theo chi u dc) và các ng nghi p (theo chi u ngang) trong h th ng giáo d c. - Bi t ph i h p ho t ng c a mình v i nhi m v qu c gia c ra cho ng i lãnh o v i t cách là m t công dân th c hi n nhi m v ó. 5- Thành ph n t ch c Bao g m các ho t ng th c ti n t t ng giáo d c t ch c c th m i quan h gi a ch th và khách th c a các tác ng s ph m. Ho t ng c a ch th và khách th ph i tuân theo th i gian và không gian phù h p v i h th ng các nguyên t c và th i gian bi u mà quá trình giáo d c c n ph i tho mãn h ng vào vi c t các k t qu giáo d c. Trong thành ph n c ng c th hi n nh ng k n ng c b n sau: - Bi t t ch c thông tin trong quá trình thông báo cho ng i nghe. - Bi t t ch c các lo i ho t ng c a ng i h c sao cho k t qu phù h p vi m c ích ra. - Bi t t ch c ho t ng và hành vi c a mình trong quá trình tác ng qua li tr c ti p v i ng i h c. Các thành ph n ch c n ng nói trên có m i quan h ch t ch v i nhau và chung cho t t c nh ng ng i tham gia vào h th ng giáo d c. Trong các 22
  24. thành ph n trên thì thành ph n nh n th c là cái tr c c áo trong 5 thành ph n c u trúc tâm lý c a ho t ng s ph m [24]. Nh n th c Thi t k Giao ti p Kt c u T ch c H1. S m i quan h l n nhau gi a các thành ph n k n ng t ch c c a N.V. Kuzmina [24] N.V. Kuzmina ã a ra s v m i quan h l n nhau gi a các thành ph n ch c n ng c a k n ng t ch c nh c trình bày trong H1. T nh ng n i dung ã trình bày trên, chúng tôi i n k t lu n: K n ng t ch c là vi c v n d ng có k t qu nh ng tri th c ã có v t ch c vào th c t trong ho t ng có m c ích. K n ng t ch c ch ưc hình thành và phát tri n trong ho t ng t ch c. Vi c xác nh k n ng t ch c ph i c n c vào trình t c a ho t ng t ch c c ng nh ư quy t c chung và nh ng c thù c a ho t ng có mc ích. ây là khái ni m mà tài s d ng làm công c nghiên c u c a mình. 1.2.3. Bi u t ưng toán h c Bi u t ng là hình nh t ng tr ng (ngh a bóng là hình th c c a nh n th c, cao h n c m giác) cho ta hình nh c a s v t, hi n t ng còn gi l i trong u óc sau khi tác ng c a s v t vào giác quan ta ã ch m d t [23]. 23
  25. Nh ng hình nh c a bi u t ng có th c th hi n ra trong não c a ch th mt cách nguyên v n (gi ng v i i t ng trong hi n th c) ho c có th ã c sáng t o (so v i i t ng ã tri giác). Bi u t ng c coi là m t s n ph m v a c a quá trình trí nh , v a c a quá trình t ng t ng. ó là s ph n ánh th c t khách quan d i hình th c hình nh c th . Bi u t ng không hi n ra não ng i rõ nét b ng l u nh tri giác, nó có th l m hay bi n d ng. Bi u t ng th ng là nh ng ph n, nh ng on nào ó c a tri giác. c im chính ca bi u t ng là v a mang tính tr c quan, v a mang tính khái quát nh có s h tr l n nhau gi a h th ng tín hi u th nh t và h th ng tín hi u th hai, trong ó h th ng tín hi u th nh t là xu t phát im v nh ng hình nh c a bi u t ng. H th ng tín hi u 2 làm n y sinh bi u t ng chung ch th , qua ó ph n ánh nh ng c tr ng, nh ng im có ý ngh a c bn i v i ch th hay nh ng cái do b t th ng gây lên n t ng [31]. Bi u t ng toán là nh ng hình nh tr c quan n y sinh trong não ng i v nh ng con s , v hình d ng, v các i l ng toán h c [9]. J. Piaget cho r ng a tr 7 - 8 tu i không ti p nh n c khái ni m v s l ng và nh ng khái ni m toán khác m t cách tr c ti p qua ho t ng hc. Chúng c t hình thành tr và hình thành t phát. Ngoài ra J. Piaget kh ng nh r ng s l nh h i các khái ni m toán di n ra trên c s các thao tác lôgíc. Phân lo i và x p thành b nh ng thao tác lôgíc này do tr t khám phá ch không th d y c. T c là theo quan im này thì v n tác ng b ng cách d y h c nh m phát tri n các bi u t ng toán không thu c v tu i m u giáo [5] L.X.V gôtxki quan ni m: Trong quá trình d y h c không ch nh hng n nh ng cái mà a tr có th t làm c, mà còn ph i chú ý n 24
  26. cái mà tr có th làm c d i s giúp iu khi n c a ng i l n t c là chú ý t i “ vùng phát tri n g n “ [3]. Các nhà tâm lý, giáo d c Liên Xô cho r ng s hình thành các bi u tng toán ban u cho tr là quá trình có t ch c, có m c ích, nh m truy n t và l nh h i các ki n th c, các hành ng trí tu theo m t ch ng trình nh t nh [14]. Các nhà giáo d c h c và tâm lý h c Vi t Nam d a trên c s lý lu n c a tâm lý h c ho t ng ã ch ng minh b ng th c t r ng: “Tr em m u giáo nh n th c c các bi u t ng toán s ng”. 50 n m phát trin và tr ng thành ca ngành h c m m non ã kh ng nh vi c trang b các bi u t ng toán cho tr là r t c n thi t và có th làm c [27]. Nh ng bi u t ng toán c n hình thành cho tr m m non là: - Bi u t ng s h c g m nh ng bi u t ng v các s t nhiên t 1 n 10, các t p h p t 1 n 10, phép m - Bi u t ng hình d ng g m: bi u t ng v hình tròn, hình vuông, hình tam giác, hình ch nh t. Bi u t ng kh i g m kh i c u, kh i vuông, kh i tam giác, kh i ch nh t, kh i tr - Bi u t ng kích th c g m: bi u t ng l n (to - nh ); bi u t ng chi u dài (dài - ng n); bi u t ng chi u r ng (r ng – h p); bi u t ng chi u cao (cao – th p) - Bi u t ng nh h ng không gian g m: phía tr c, phía sau, phía trên, phía d i, phía ph i, phía trái [22] Nh v y v i tr m m non ta ch cho tr làm quen v i các bi u t ng toán s ng.Vi c d y các bi u t ng toán cho tr m m non m c ích chính không ph i là trang b cho tr các khái ni m v toán mà ch y u t o ra cho tr các hng thú toán h c, ây là n n t ng c a vi c h c toán sau này b c h c ph thông [11]. 1.2.4. Trò ch ơi 25
  27. Trò ch i là ho t ng bày ra vui ch i, gi i trí [23].Trò ch i có t th i c i, d y h c thông qua trò ch i c s d ng trong th i k chi n tranh th gi i th nh t hu n luy n binh s trong quân i c. Sau ó t n m 1929 c dùng hu n luy n các quan ch c ngo i giao. D y h c thông qua trò ch i c s d ng r ng rãi t n m 1950 tr i d i c s lý lu n c a tâm lý hc ho t ng. T t c các nhà tâm lý h c và giáo d c h c trên th gi i êù kh ng nh r ng ho t ng ch i là ho t ng ch o c a tr m u giáo [30]. c thù ch i c a tr m u giáo là: - Ch i c a tr không ph i là th t mà là gi v (gi v làm m t cái gì ó) nh ng s gi v y c a tr l i mang tính ch t th t. Chng h n tr gi v óng “m ch m sóc con” nh ng tình c m tr tr i nghi m “làm m “ là r t th t (lo lng khi con m, nâng niu con trên tay và i x nh nhàng, nói n ng âu y m vi con mình) - Ch i là m t ho t ng không nh m t o ra s n ph m (k t qu v t ch t) mà nh m tho mãn nhu c u c ch i c a tr (k t qu tinh th n). Khác v i ho t ng khác, ng c ch i c a tr n m ngay trong các hành ng ch i ch không n m trong k t qu ch i. Chính nh ng hành ng ch i trong khi ch i kích thích tr ch i và duy trì h ng thú ch i c a tr . - i v i tr m u giáo ch i là m t ho t ng c l p, t do và t nguy n. Tr t mình ngh ra d nh ch i và t mình ti n hành iu khi n trò ch i, khi thích thì chúng ch i v i nhau, t nguy n g n bó nhau cùng ch i, còn khi tr chán thì chúng không ch i n a. - Ni dung ch i c a tr ph n ánh cu c s ng hi n th c xung quanh - Trong quá trình ch i có s k t h p hài hoà gi a hành ng ch i v i l i nói. Chúng t o thành ph ng ti n ph n ánh hi n th c. Khi ch i, tr trao i cùng nhau, tho thu n, làm chính xác ý nh ch i và v ch ra n i dung ch i. 26
  28. - Tính sáng t o c a tr c th hi n rõ nét trong ho t ng ch i. Khi ch i tr không “copy” cu c s ng mà ch b t ch c nh ng gì tr nhìn th y, tr ph i hp các bi u t ng ã bi t c a mình vào trò ch i và t iu khi n chúng [30]. Trò ch i c a tr m u giáo r t a d ng và phong phú v n i dung, tính ch t cng nh cách th c t ch c ch i. Do ó vi c phân lo i trò ch i m t cách chính xác g p r t nhi u khó kh n. Có r t nhi u cách phân lo i trò ch i. Trong ch ng trình ch m sóc giáo dc tr m m non c a Vi t Nam thì trò ch i c phân làm 2 nhóm [27] * Nhóm trò ch i sáng t o, bao g m: - Trò ch i phân vai theo ch - Trò ch i l p ghép, xây d ng - Trò ch i óng k ch * Nhóm trò ch i có lu t, bao g m: - Trò ch i h c t p - Trò ch i v n ng Trong trò ch i h c t p ch a ng r t nhi u lo i trò ch i nh : trò ch i toán hc; trò ch i v i ch cái; trò ch i âm nh c; trò ch i t o hình [27]. Nh v y trong ch ng trình giáo d c m m non có r t nhi u lo i trò ch i. Trong khuôn kh c a tài chúng tôi ch nghiên c u trò ch i toán h c ph c v tài . 1.2.5. Trò ch ơi toán h c Cho n nay, có nhi u nh ngh a khác nhau v trò ch i toán h c. Chúng tôi nh ngh a trò ch i toán h c nh sau: Trò ch i toán h c là lo i trò ch i có lu t giúp tr c ng c các bi u t ưng toán h c. K t qu thu ưc qua trò ch i là c ng c các bi u t ưng toán c th và gây cho tr nh ng hng thú toán h c. Là m t lo i trò ch i h c t p nên nó mang nhi u tính ch t c a vi c d y hc, nó g n ch t v i vi c h c t p các bi u t ng toán. 27
  29. Tính ch t c bi t c a trò ch i toán h c là do ng i l n l a ch n nh m mc ích giáo d c, gi ng d y c ng c các bi u t ng toán ã h c. Khi ch i trò ch i toán h c tr c thu hút vào các hoàn c nh ch i phù h p v i c im tâm lý c a tr nên tr tham gia gi i quy t nhi m v m t cách hào h ng, tho i mái, không c m th y là mình ang th c hi n nhi m v h c t p. Trò ch i toán h c tr ng m u giáo nh m th c hi n vi c phát tri n quá trình nh n th c các bi u t ng toán h c, kích thích tính ham hi u bi t tr v m i quan h gi a các bi u t ng toán, phát tri n t duy, ngôn ng , óc tng t ng và trí nh c a tr . Mi trò ch i toán h c g m 3 thành ph n: * N i dung ch i : ây chính là nhi m v h c t p, nó có tính ch t nh m t bài toán mà tr ph i gi i d a trên nh ng iu ki n ã cho. N i dung ch i là thành ph n c b n c a trò ch i toán h c, nó khêu g i h ng thú sinh ng c a tr , kích thích tính tích cc và nguy n v ng ch i c a tr . VD: trò ch i “thi xem ai nhanh”, n i dung ch i là yêu c u tr ph i gi nhanh s ho c hình nào ó theo hi u l nh c a cô. Nu ai gi chính xác và nhanh s mà cô yêu c u thì s chi n th ng, còn ai gi sai ho c ch m thì s thua. * Hành ng ch i : Là nh ng hành ng tr làm trong lúc ch i. Nh ng hành ng y càng phong phú, nhi u hình, nhi u v bao nhiêu thì s tr tham gia trò ch i càng nhi u by nhiêu và b n thân trò ch i càng lý thú b y nhiêu. Nh ng ng tác ch i do cô giáo th c hi n. ng tác ch i cho phép cô có th h ng d n trò ch i thông qua ti n hành làm th . Trong ng tác ch i c a tr m u giáo nh chính là s di chuy n, s p x p l i, thu th p các v t, so sánh chúng và l a ch n theo du hi u, màu s c, kích th c. ng tác ch i c a tr m u giáo nh và l n ph c t p h n, nó òi h i ph i có s liên k t l n nhau gi a hành ng c a m t s tr này v i m t s tr khác, òi h i ph i có tính liên t c và tu n t . Nhi u 28
  30. trò ch i c a tr m u giáo l n òi h i ph i suy ngh k tr c khi làm ng tác ch i. Ví d trò ch i “Tìm s nh h n s c a cô”, tr ph i nhìn xem s c a cô là s m y, tìm xem nh ng s nào nh h n s y. * Lu t ch i: Mi trò ch i toán h c u có lu t do n i dung ch i quy nh. Nh ng lu t này có m t vai trò to l n, nó xác nh tính ch t, ph ng pháp hành ng, t ch c và iu khi n hành vi cùng m i quan h l n nhau c a tr trong khi ch i. Nh ng lu t ch i trong trò ch i toán h c là tiêu chu n ánh giá hành ng ch i úng hay sai. VD: trò ch i “tìm úng s nhà” lu t ch i là v nhà có ch s 5, nu ai v nhà không ph i s 5 thì ng i ó b thua (sai). trò ch i toán h c, v trí c a m i tr tham gia trò ch i nh nhau và c xác nh b ng lu t ch i. Lu t ch i là tiêu chu n khách quan ánh giá kh n ng c a m i tr . C 3 thành ph n (n i dung ch i, hành ng ch i, lu t ch i) có liên quan ch t ch v i nhau và ch c n thi u m t trong 3 b ph n trên u không th ti n hành trò ch i c [1]. Trò ch i toán h c bao gi c ng có m t k t qu nh t nh, ó là lúc k t thúc trò ch i, tr hoàn thành m t nhi m v nh n th c nào ó (tìm úng m t bi u t ng toán nào ó). i v i tr thì k t qu c a trò ch i khuy n khích tr tích c c h n n a trong các trò ch i ti p theo. Còn i v i cô giáo thì k t qu trò ch i luôn luôn là ch tiêu v m c thành công ho c s l nh h i c tri th c c a tr . K t qu trò ch i không th là s may r i, không th là do l a di, do tranh giành v i các b n Nh v y trò ch i toán h c có ý ngh a r t l n i v i s phát tri n nhân cách ca tr m m non. Nó là công c không th thi u khi c ng c bi u t ng toán, to h ng thú toán h c cho tr c bi t là i v i tr m u giáo 5-6 tu i. 1.3. c im nh n th c c a h c sinh tr ưng TCSP m m non Thái Bình Tr ng trung c p s ph m m m non Thái Bình là tr ng d y ngh . Các giáo 29
  31. sinh h c xong 2 n m ra tr ng s là các cô giáo d y các cháu nhà tr , m u giáo. Ho t ng h c t p là ho t ng ch o c a h c sinh. M c ích ho t ng h c t p c a h c sinh là h ng t i chi m l nh tri th c, k n ng, k x o v giáo d c m m non sau khi ra tr ng s ch m sóc, giáo d c c các cháu tu i nhà tr m u giáo. Vì v y mu n có công vi c sau này thì h c sinh ph i tích c c ti n hành ho t ng h c t p b ng chính ý th c t giác và n ng lc trí tu c a h c sinh. Khi vào tr ng h c h c sinh ph i thi 2 môn v n hoá là v n và toán. Hàng n m im vào tr ng kho ng t 10-12 im. iu này nói lên trình nh n th c v v n hoá c a h c sinh t m c trung bình. iu này c ng d hi u vì tr ng luôn luôn ph i tuy n sinh cu i ngu n . Qua nhi u n m gi ng d y chúng tôi th y trình nh n th c c a h c sinh m c trung bình, vì hàng n m l ng h c sinh thi l i nhi u (có n m 50 % hc sinh thi l i) nh ng bù l i h c sinh có ng c h c t p r t úng n. Các em r t yêu ngh , yêu tr do ó vi c rèn luy n k n ng d y tr c h c sinh rt quan tâm. ây là iu ki n r t t t vì do c thù c a ngh – làm công vi c tr c ti p v i tr nh , n u không th c s có tình yêu i v i tr , s r t khó kh n trong vi c l nh h i tri th c, k n ng, k x o ngh nghi p. tr ng h c sinh ph i h c nhi u môn c b n, c s và các môn chuyên ngành. Môn “ph ng pháp cho tr làm quen v i bi u t ng toán s ng“ là môn h c chuyên ngành. H c xong môn này h c sinh ph i xu ng tr ng m m non d y các cháu nhà tr , m u giáo làm quen v i các bi u t ng toán s ng. Nh vy vi c ti p thu ki n th c c a h c sinh không khó kh n vì ki n th c n gi n. Nh ng vi c rèn k n ng d y tr làm quen v i các bi u tng toán là công vi c t ng i ph c t p. N u h c sinh không n m c các k n ng t ch c m t gi h c toán cho tr thì r t khó kh n trong vi c hng d n tr làm quen v i các bi u t ng toán. Trong nh ng n m g n ây nhà tr ng r t chú tr ng n công tác rèn luy n nghi p v s ph m cho h c sinh. i v i các môn h c chuyên ngành 30
  32. sau khi h c xong lý thuy t, h c sinh c i th c hành th ng xuyên sau ó c i th c t p các tr ng m m non. Th i gian th c t p t t nghi p là 3 tháng, h c sinh c th c hành t t c các n i dung ã h c trong ph n lý thuy t. Trò ch i toán h c c ng là m t n i dung n m trong k ho ch th c t p tt nghi p c a nhà tr ng. Nh ư v y kh n ng nh n th c c a h c sinh tr ưng trung h c s ư ph m m m non còn h n ch , nh ưng v i s ch m ch , ch u khó rèn luy n thì h c sinh v n n m ưc và th c hành t t các k n ng d y tr , c bi t là k n ng t ch c trò ch i toán h c. 1.4. c im nh n th c các bi u t ưng toán h c c a tr m u giáo 5-6 tu i : Tr m u giáo 5-6 tu i có t duy tr c quan - hình t ng b t u phát tri n do ó tr có th gi i c nhi u bài toán th c ti n mà tr g p trong i sng hàng ngày. Tr th ng d a vào nh ng bi u t ng ã có l nh h i nh ng bi u t ng m i. tr m u giáo 5-6 tu i t duy tr c quan - s phát tri n m nh. Ki u t duy này t o ra cho tr m t kh n ng ph n ánh nh ng m i liên h t n t i khách quan, không b ph thu c vào hành ng hay ý mu n ch quan c a b n thân tr . S ph n ánh m i liên h khách quan là iu ki n c n thi t l nh h i nh ng tri th c v t ra ngoài khuôn kh c a vi c tìm hi u t ng v t riêng l . Nh có s phát tri n c a t duy tr c quan - s mà tr có th l nh h i c mi quan h gi a các s b ng cách thêm, b t, chia các t p h p l n thành các tp h p nh ho c h p các t p h p nh thành các t p h p l n. tr m u giáo 5-6 tu i nh ng y u t ki u t duy lôgíc b t u xu t hi n. Tr ã bi t s d ng khá thành th c các v t thay th , khi ã phát tri n t t ch c n ng ký hi u c a ý th c. Trong th i gian này, tr b t u hi u r ng có th bi u th m t s v t hay m t hi n t ng nào ó b ng t ng hay b ng ký hi u khác, khi ph i gi i nh ng bài toán t duy c l p [28]. 31
  33. Tr 5-6 tu i, m t lo t các ch c n ng tâm lý ã c phát tri n m c t ng i cao so v i các l a tu i tr c nh ngôn ng , t ng t ng, trí nh , chú ý Nh có s phát tri n c a các lo i t duy nên khi tr làm quen v i các bi u t ng toán có m t s c im sau: * i v i bi u t ưng t p h p - s l ưng - phép m - Tr có kh n ng phân tích t ng ph n t c a t p h p t t. Các cháu có th hình dung c ph n t c a t p h p không ch là t ng v t riêng l mà còn là tng nhóm g m m t s v t. Xu h ng ánh giá t p h p v m t s l ng t ng lên không còn b nh h ng do các y u t không gian hay các c im bên ngoài khác. - Tr có kh n ng m thành th o các s trong ph m vi 10, n m v ng th t g i tên các s . Tr hi u s cu i cùng c g i trong phép m ch s l ng ca t p h p ( iu này tr 4-5 tu i ch a làm c). S l ng không ph thu c vào y u t không gian hay ch t l ng c a các ph n t c a t p h p. ng th i tr có kh n ng g i tên chung cho các t p h p có s l ng b ng nhau trong ph m vi 10. - Tr 5-6 tu i còn n m c th t ch t ch gi a các s c a dãy s t nhiên t 1-10, th y c m i quan h gi a chúng v i nhau, m i s l n h n s tr c mt n v . - Tr 5 - 6 tu i có kh n ng m các t p h p v i các c s n v khác nhau ngh a là các cháu hi u r ng n v c a t p h p có th là m t nhóm v t, ch không nh t thi t là t ng v t [22]. * i v i bi u t ưng kích th ưc: - Tr có kh n ng phân bi t 3 chi u kích th c (chi u dài, chi u r ng, chi u cao) c a v t. - Tr có kh n ng dùng th c o ánh giá kích th c c a v t, hi u c mi quan h ph thu c gi a “ l n “ c a th c o v i kích th c c a v t. l n th c o càng nh thì s o kích th c càng l n. 32
  34. * i v i bi u t ưng hình d ng - Kh n ng nh n bi t, phân bi t các hình h c ph ng (hình tròn, hình vuông, hình tam giác, hình ch nh t) b ng ho t ng c a tay và m t c a tr theo ng bao v t c ti n tri n, hoàn thi n h n tr c. - Tr có th phân bi t c các kh i (kh i c u v i kh i tr ; kh i vuông v i kh i ch nh t ), tìm ra c im gi ng và khác nhau c a các kh i . * i v i bi u t ưng nh h ưng không gian - Tr 5-6 tu i nh n th c ph n không gian mà tr xác nh là phía ph i, phía trái c m r ng d n. Tr có kh n ng nh h ng không gian cho các vt xa. - Tr 5-6 tu i ã hi u rõ vi c phân nh các ph n trong không gian là mt th th ng nh t, tr c m th c các h ng chính c a không gian, tr bi t chia không gian quanh mình ra làm 2 vùng rõ r t (ho c ph i và trái ho c tr c và sau) - Khi xác nh s x p t c a các v t th trong không gian d n d n tr nh n th y r ng: Các v t xung quanh tr u có h to riêng nh h ng cho chúng trong không gian. Chính vi c nh h ng không gian trên b n thân tr là s m u quan tr ng, là c s tr nh h ng không gian cho các i t ng khác. Tóm l i tr 5-6 tu i ã nh n th c c h u h t các bi u t ng toán s ng. Th c t ã ch ng minh r ng trò ch i toán h c là ph ng ti n h u hi u giúp tr l nh h i và c ng c các bi u t ng toán [27]. 1.5. K n ng t ch c trò ch ơi toán h c cho tr 5 - 6 tu i c a h c sinh tr ưng TCSP m m non Thái Bình 1.5.1. Khái ni m k n ng t ch c trò ch ơi toán h c Nh chúng tôi ã trình bày trên trò ch i toán h c là công c , là ph ng ti n hu hi u nh t c ng c các bi u t ng toán h c và hình thành h ng thú toán hc cho tr . Trong ch ng trình CSGD tr m m non h u h t b trí trò ch i 33
  35. toán h c trên ti t h c toán và b trí vào bu i chi u. M t ti t h c toán c a tr mu giáo 5 - 6 tu i bao g m ba ph n : Ph n 1: Ôn ki n th c c Ph n 2: D y ki n th c m i Ph n 3: C ng c ki n th c v a h c Trò ch i toán h c ch y u c thi t k ph n luy n t p (ph n 1và 3 - là ôn và c ng c ki n th c). ngoài ti t h c th ng cho tr ch i vào bu i chi u, ch y u là h ng d n lu t ch i m i khi vào ti t h c tr kh i b ng và cô giáo không m t nhi u th i gian h ng d n (tr s ít c c ng c bi u t ng). Mt s trò ch i toán h c thi t k d y tr m u giáo 5 - 6 tu i là: - Trò ch i “Tìm úng nhà “ - Trò ch i “Tìm b n” - Trò ch i “Thi xem ai nhanh” - Trò ch i “Th tìm chu ng “ - Trò ch i “Pháo th “ - Trò ch i “Câu cá” - Ngôi nhà toán h c c a Mille - Ngôi nhà khoa h c c a Sammi Có r t nhi u trò ch i toán h c khác nhau. Nh ng tên trò ch i trên mang tính ch t khái quát, v i m i m t bi u t ng có m t trò ch i ng v i tên riêng c a bi u t ng ó. VD: Trò ch i “ Tìm úng nhà “ - i v i bi u t ng t p h p - s l ng - phép m: ây là trò ch i “Tìm úng s nhà “ t c là tìm nhà mang s nào ó. - i v i bi u t ng hình d ng: ây là trò ch i “Tìm úng hình nhà “ tc là tìm nhà mang hình gì. - i v i bi u t ng kích th c: ây là trò ch i “Tìm úng nhà” t c là tìm nhà to ho c nhà nh ; nhà cao ho c nhà th p 34
  36. - i v i bi u t ng nh h ng không gian: ây là trò ch i “Tìm úng hng nhà” t c là nhà h ng nào ca tr hay c a b n khác. Nh ng c ng có trò ch i ch c ng c m t lo i bi u t ng. Ví d trò ch i “pháo th ” ch c ng c bi u t ng nh h ng không gian. Pháo th phía nào c a tr hay tr ng phía nào c a pháo th . Trò ch i toán h c d y cho tr 5 - 6 tu i có th là trò ch i ng ho c trò ch i t nh. Khi thi t k trò ch i toán h c trong ti t h c toán th ng cho c t p th nhóm tham gia trò ch i, g n v i các y u t thi ua thì trò ch i s sinh ng h n [10]. Nh v y không ph i ai c ng có th t ch c t t c trò ch i toán h c cho tr m u giáo. t ch c c các trò ch i toán h c ph i có các k n ng t ch c. D a trên quan im c u trúc k n ng t ch c c a N.V.Kuzmina chúng tôi có th a ra khái ni m. K n ng t ch c trò ch i toán h c là kh nng v n d ng có k t qu nh ng tri th c, kinh nghi m c a giáo viên trong vi c t ch c trò ch i toán h c cho tr . 1.5.2. Quy trình t ch c h ưng d n trò ch ơi h c t p Trong ch ng trình gi ng d y tr ng TCSP không có quy trình hng t ch c trò ch i toán h c riêng mà ch có quy trình h ng d n trò ch i hc t p, h c sinh c h c môn giáo d c h c. Quy trình h ng d n trò ch i hc t p c th c hi n theo 4 b c sau: Bưc 1: L p k ho ch ho t ng ch i. Bc này giáo viên d a trên các m ng ch im, m c ích yêu c u c a trò ch i, h ng thú ch i c a tr b trí các trò ch i cho thích h p. Yêu c u k ho ch ph i rõ ràng, cô ng, l a ch n tài ch i ph i phù h p v i các th i im ch i trong ngày c a tr . Ph ng pháp h ng d n ph i phù h p vi t ng tu i. Bưc 2: Chu n b . 35
  37. Bc này cô giáo ph i chu n b ch i , p, phong phú m b o cho tr m r ng c n i dung trò ch i và phát huy c tính tích c c c a tr trong khi ch i. ch i ph i m b o an toàn, v sinh, m b o tính giáo d c, c s p x p thu n ti n, khoa h c. Ngoài ra ph i b trí ch ch i s ch s , không có ch ng ng i v t. Chu n b tâm lý s n sàng h c t p cho c cô và cháu Bưc 3: H ưng d n tr ch i. - Cô ph i nói tên trò ch i. - Ph bi n cho tr n i dung ch i, các lu t c a trò ch i. - T ch c cho tr ch i m t cách linh ho t, sáng t o. - X lý k p th i nh ng tình hu ng x y ra trong khi ch i. Bưc 4: ánh giá k t qu ch i - Cô giáo nh n xét k t qu ch i, h ng thú ch i c a tr . - Cô giáo nh n xét tác d ng thi t th c c a trò ch i i v i tr . T quy trình h ng d n trò ch i h c t p, c thù c a môn toán, d a vào c s lý lu n ã trình bày trên chúng tôi xây d ng quy trình h ng d n trò ch i toán hc. 1.5.3. Quy trình t ch c h ưng d n trò ch ơi toán h c Da vào c im c a trò ch i toán h c chúng tôi xây d ng quy trình t ch c h ng d n trò ch i toán h c nh sau: Bưc 1: Nghiên c u m c ích, nhi m v , n i dung, các lu t c a trò ch i. Yêu c u: - Ph i n m c tâm lý c a tr nhóm mình ph trách. - Hi u các bi u t ng toán s c c ng c trong trò ch i này (m t trò ch i có th c ng c nhi u bi u t ng). - N m v ng m c ích, yêu c u, n i dung, các lu t c a trò ch i. Bưc 2: Thi t k trò ch i 36
  38. Nu trò ch i h ng d n trong ti t h c ta ph i nghiên c u các bi u tng c ph n ôn ki n th c c và bi u t ng m i ph n hình thành ki n th c m i. N u trò ch i ngoài ti t h c ph i nghiên c u th i im ch i, ch i, tâm lý c a tr kích thích h ng thú cho tr . Ph n này g m các hành ng sau: - Quy ho ch quá trình th c hi n nhi m v - Tính toán các ph ng án hành ng - D ki n các tình hu ng x y ra và cách gi i quy t Bưc 3: H ưng d n ch i. Gm các hành ng sau : - Gi i thi u tên trò ch i - Gi i thi u n i dung, các lu t c a trò ch i. - Cho tr ch i (trong quá trình ch i cô quan sát theo dõi tr ch i cho úng lu t, n u có sai sót cô giúp tr và khuy n khích tr ch i cho úng lu t). Bi u t ng tr thu c là k t qu c a trò ch i. * b c này cô giáo ph i chú ý m t s im sau: - Tr ph i th c hi n yêu c u c a cô theo lu t nh t nh - Tr ph i ch ng tìm n k t qu - Cô giáo ph i quan sát k các ng tác mà tr làm - Trò ch i ph i t ch c d i hình th c thi ua phát huy tính tích c c ca tr . Bưc 4: ánh giá k t qu và nh n xét - Cô giáo ki m tra t ng nhóm, t ng cá nhân, cách làm, k t qu . - Cô giáo nh n xét k t qu c a trò ch i. b c này ngh thu t khen chê óng vai trò vô cùng quan tr ng. Tr r t thích khen, không thích chê. Nh ng khen không úng s d n t i t t ng ch quan, t mãn ho c tr s bu n chán, mt ht h ng thú toán h c. Do ó v i tr 5 - 6 tu i làm sai cô giáo v n ph i nh n xét tr c nhóm m c dù cháu không vui. Cô giáo luôn luôn ph i t thái vui v , tho i mái khi nh n xét k t qu c a tr [11]. 37
  39. Trong quá trình h ng d n trò ch i toán h c b c nào cô giáo c ng ph i s d ng k n ng giao ti p h ng d n tr . ây là quy trình t ch c trò ch i toán h c chúng tôi d ki n s a vào th c nghi m nh m hình thành, hoàn thi n, nâng cao k n ng t ch c trò ch i toán h c cho tr m u giáo 5 –6 tu i vì quy trình này ch a a vào gi ng d y trong ch ng trình CSGD tr m m non m t cách chính th ng 1.5.4. Quy trình hình thành k n ng t ch c trò ch ơi toán h c c a hc sinh tr ưng TCSP m m non Thái Bình Hình thành nh ng k n ng t ch c trò ch i toán h c cho tr m u gáo 5- 6 tu i không ph i ngay m t lúc và làm m t l n là ã có k n ng ngay. Chúng tôi ang áp d ng quy trình hình thành các k n ng theo 4 giai on cho h c sinh tr ng trung c p s ph m m m non Thái Bình nh sau: Giai on 1: Giai on nh n th c giai on này, h c sinh c trang b m c ích, n i dung, quy trình hng d n trò ch i h c t p, t ó h c sinh suy ra m c ích, n i dung, lu t c a trò ch i toán h c. Ph n này h c sinh c trang b môn giáo d c h c, còn môn toán không có th i gian d y lý thuy t trò ch i toán h c. Giai on 2 : Giai on làm th Hc sinh c th c hành trong các gi d y tr làm quen v i toán trên nhóm (l y h c sinh làm cháu). ây h c sinh c h ng d n t ch c trò ch i toán h c (h c sinh v a c t p làm cô giáo v a c t p làm cháu) n u nh có th i gian th c hành trên nhóm. Th ng thì th i gian cho t p d y ít, nên trong t t c th i gian h c môn toán t i a ch có 1/2 nhóm c t p d y, c th c hành các trò ch i toán h c, còn l i yêu c u h c sinh t p d y theo nhóm v i nhau nhà, ph n này giáo viên s ph m không qu n lý c. Giai on 3 : Giai on k n ng b t u hình thành giai on này h c sinh i th c hành th ng xuyên m t tu n m t bu i. M i bu i d y u c giáo viên s ph m duy t giáo án, các trò ch i 38
  40. toán h c giai on này c s ki m tra r t k c a giáo viên s ph m. giai on này, em nào c t p d y thì ch c ch n s có k n ng t t vì giáo viên s ph m s trang b thêm cho các trò ch i toán h c m i, nh n m nh thêm ni dung ch i, lu t ch i, cách thit k m t bài d y, trò ch i Vì s l ng nhóm th c hành ít, nhi u môn h c ph i th c hành nên ch có 1/3 h c sinh c t p d y do ó nhi u em ch a th hình thành c k n ng t ch c trò ch i toán h c giai on này Giai on 4: Giai on hoàn thi n các k n ng ây là th i gian 3 tháng h c sinh i th c t p các tr ng m m non. Hc sinh ph i d y c các cháu nhà tr , m u giáo môn toán, ph i t ch c c các trò ch i trong ó có trò ch i toán h c v i s h ng d n c a giáo viên th c hành. Trong giai on này m i em ít nh t ph i t ch c c m t l n trò ch i toán h c. Có em t ch c c nhi u l n trò ch i toán h c do nhu c u tr thích ch i, ho c do h c sinh ó mu n mình có k n ng t t v môn h c này. giai on này h c sinh có th th c nghi m t t c nh ng ý t ng c a giáo viên s ph m. Cu i t th c t p t t nghi p s ph m h c sinh có th làm mt cô giáo m m non th c s . Tóm l i quy trình hình thành k n ng t ch c trò ch i toán h c c a h c sinh tr ng trung h c s ph m m m non Thái Bình có th c bi u di n bng s sau: G G G G Nh n th c Làm th Hình thành Hoàn thi n Hình 2. S hình thành k n ng c a h c sinh tr ưng TCSP m m non Thái Bình 39
  41. 4giai on hình thành k n ng trên, th c hi n m t l n t t thì ây là nh ng hc sinh có n ng khi u s ph m t t, nh ng r t ít em th c hi n mt l n ã t t. Hu h t u ph i th c hành nhi u l n m i có k n ng t t. Th c hành l i có nhi u cách - Có th là th c hành l i t giai on 1 (nh n th c) - Có th th c hành l i t giai on 2 (làm th ) - Có th th c hành l i t giai on 3 ( Hình thành k n ng ) 1.6. Các k n ng t ch c trò ch ơi toán h c c a h c sinh tr ưng TCSP mm non Thái Bình ang th c hi n Tr ng TCSP m m non Thái bình là tr ng d y ngh do ó r t chú tr ng n khâu rèn k n ng cho h c sinh, c bi t là k n ng t ch c các ho t ng, các trò ch i. Giáo viên s ph m trang b cho h c sinh ph n lý lu n v k nng, các k n ng khó, tr u t ng giáo viên s ph m ph i trình di n cho h c sinh xem, h c sinh có th b t ch c ngay t i ó ho c có th áp d ng trên tr trong gi th c hành d i tr ng m m non. Chúng tôi d y h c sinh nh ng k nng t ch c trò ch i toán h c sau: 1- Xác nh m c ích, yêu c u c a trò ch i. M i trò ch i u có m c ích yêu c u riêng. Trò ch i s c ng c bi u t ng gì, ví d trò ch i tìm úng s nhà th ng dùng c ng c bi u t ng t p h p - s l ng – phép m. Cô giáo ph i n m v ng yêu c u c a trò ch i l a tu i m u giáo 5 –6 tu i. Cô ph i bi t linh ho t, không c ng nh c, d p khuôn. Cô có th nâng cao yêu c u ca trò ch i ho c h th p yêu c u tu vào h ng thú c a tr . K n ng này th ng d y ph n th c hành c a môn ph ng pháp cho tr làm quen v i bi u tng toán s ng. 2- N m c n i dung trò ch i. N i dung c a trò ch i là ph n c t lõi ca trò ch i. N i dung c a trò ch i toán h c t ng i n gi n, ch y u t p trung vào c ng c các bi u t ng toán h c. Do ó ch c n n m c tên trò ch i, lu t ch i là h c sinh ã bi t n i dung ch i. Khi n m ch c n i dung ch i 40
  42. hc sinh m i bi t các thao tác ch i và t ó m i có th ch i cùng tr . R t nhi u h c sinh ã ph i h c l i ni dung ch i t tr vì h c sinh không ch u nghiên c u, mà tr các nhóm m u giáo 5 - 6 tu i c ch i nhi u. Giáo viên mm non r t ch u khó s u t m và th c hi n các trò ch i m i vì tr r t thích cái m i nên nhi u khi h c sinh ph i h c l i tr n i dung ch i. K n ng này hc sinh h c khi i th c t , th c t p, sách v . Môn toán ch nói qua m t vài trò ch i c th . H c sinh t nghiên c u là chính. 3- Hi u kh n ng ch i và h ng thú ch i c a tr . Trong m t nhóm m u giáo 5 –6 tu i có kho ng 25 – 30 tr , t ch c cho tr ch i t k t qu cô giáo ph i bi t rõ kh n ng nh n th c c a t ng tr , n m v ng h ng thú ch i ca tr t ra m c ích yêu c u cho phù h p, ch n các ph ng pháp và bi n pháp h ng d n cho thích h p. M t khác cô ph i n m c kh n ng chi và h ng thú ch i c a tr a các bi u t ng toán vào trò ch i cho h p lý. K n ng này h c sinh c h c trong môn tâm lý h c tr em. 4- N m v ng trình t các b c t ch c trò ch i. Tr c khi ti n hành t ch c ch i, h c sinh ph i n m v ng các b c t ch c trò ch i. Các b c t ch c trò ch i h c sinh c trang b môn giáo d c h c, ó là các b c t ch c trò ch i h c t p. T các b c t ch c trò ch i h c t p h c sinh suy ra các b c t ch c trò ch i toán h c. Do ó ch nh ng h c sinh có trình nh n th c khá m i có kh n ng t ch c t t trò ch i toán h c gi th c hành, còn nh ng h c sinh có trình nh n th c trung bình, ch m ch p thì ph i xem các b n d y trên nhóm r i h c theo ch không t t ch c c trò ch i toán hc sau khi c qua n i dung trò ch i. Các b c ti n hành m t trò ch i h c tp t tr c t i nay h c sinh th ng th c hi n nh sau: Bc 1: L p k ho ch ho t ng ch i Bc 2: Chu n b Bc 3: H ng d n tr ch i Bc 4: ánh giá k t qu ch i 41
  43. C 4 b c này liên h r t ch t ch v i nhau và ph i th c hi n theo quy trình t b c 1 n b c 4. i v i tr m u giáo 5-6 tu i các b c ch i ã c tách ra t ng i rõ r t. Nh ng theo h ng tích h p hi n nay thì các b c ch i không tách ra rõ r t mà k t h p hài hoà v i nhau. Ví d ánh giá k t qu ch i, nh ng n m tr c ch ánh giá sau khi tr ã ch i xong nh ng hi n nay bc ánh giá k t qu ch i có th c th c hi n ngay trong quá trình ch i. 5- Ch n trò ch i phù h p v i m c ích, yêu c u và h ng thú ch i c a tr , phù h p v i ch im ang d y. i v i trò ch i phân vai theo ch tr có th t ch n trò ch i ch i v i nhau, ví d trò ch i “Bác s khám b nh” hay trò ch i “M con” tr thích ch i trò ch i nào thì tìm n t o nhóm ch i vi nhau. Cô giáo ch là ng i g i ý, quan sát tr ch i, h ng tr ch i cho phù h p v i n i dung trò ch i. Nh ng i v i trò ch i toán h c cô giáo ph i là ng i ch n trò ch i c th cho tr ch i vì trò ch i toán h c liên quan n các bi u t ng toán h c tr ang ti p nh n, liên quan n ph n ôn ki n th c c và d y ki n th c m i. K n ng này h c sinh c h c ph n th c hành ca môn toán. 6- Ch n úng ch i c n thi t theo yêu c u c a bài d y và c a bi u tng, s p x p theo úng yêu c u c a nhóm m u giáo 5 - 6 tu i. Sau khi ch n trò ch i cô giáo ph i chn ch i c n thi t, phù h p tr ch i, ví d : trò ch i c ng c bi u t ng t p h p – s l ng – phép m ph i có các th s , ph i có các dùng tr c quan tr m nh hoa, qu , các con v t ch i ph i cho t ng tr và ph i c s p x p m t cách h p lý tr d ch i, d tìm. K n ng này h c sinh c gi i thi u qua môn toán 7- Bi t l p k ho ch ch i. ây là k n ng quan tr ng, cô l p k ho ch càng sát bao nhiêu thì k t qu c a vi c t ch c, h ng d n tr ch i càng cao by nhiêu. Cô ph i lên k ho ch tr c là trong gi h c này ph i ch i trò ch i gì c ng c bi u t ng gì, c n nh ng ch i gì, c n chú ý n cháu nào, 42
  44. cn nh ng ph ng pháp và bi n pháp nào. K n ng này h c sinh c h c r t k trong môn giáo d c h c. 8- D oán tình hu ng x y ra và h ng gi i quy t. ây là m t k n ng khó i v i h c sinh vì h c sinh ch a c ti p xúc nhi u v i tr . Trong quá trình ch i, có r t nhi u tình hu ng x y ra. Ví d : tr tranh giành ch i c a nhau, tr nói chuy n không chú ý t i gi h c, tr ã chán các bi u t ng toán hc trong trò ch i vì tr c h c quá nhi u v bi u t ng này K n ng này òi h i h c sinh ph i có ki n th c tâm lý tr em r t ch c ch n. K n ng này hc sinh c h c trong môn tâm lý h c tr em. 9- Bi t h ng tr ch i phù h p v i h ng thú, kh n ng c a tr và yêu cu c a trò ch i.Trò ch i toán h c th ng t ch c cho c t p th nhóm ch i. Do ó cô ph i bi t h ng tr ch i trên c s h ng thú , kh n ng c a tr ng th i k t h p v i yêu c u giáo d c. Ng i giáo viên có k nng này là ng i bi t thu hút, h ng tr vào trò ch i mà không ph i áp t, c ng b c tr . i vi h c sinh ây là k n ng khó, ít h c sinh th c hi n t t k n ng này vì h c sinh ch a có kinh nghi m. c th c hành nh n bi t h ng thú c a tr còn y u. K n ng này h c sinh c h c môn tâm lý h c tr em 10- Có kh n ng k t h p v a ch i v i tr v a iu khi n các nhóm ch i khác trong nhóm. Bu i chi u th ng m t tu n, m t l n tr c h c các trò ch i toán h c m i. Khi h c trò ch i m i tr hay phân nhóm ch i. Cô giáo th ng t ch c cho t ng nhóm ch i. Trong quá trình ch i h c sinh ph i có kh n ng k t h p v a ch i v i nhóm tr này và iu khi n các nhóm ch i khác. ây là k n ng c tr ng c a trò ch i phân vai theo ch nh ng v i trò ch i toán h c c ng r t c n thi t vì hi n nay m t nhóm m u giáo có th r t ông cháu (có nhóm lên t i 40 –50 cháu) không th cho ch i c t p th c. K n ng này h c sinh h c trong môn tâm lý h c tr em và môn giáo d c h c. 11- Bi t liên k t các tr cùng ch i. Tr m u giáo có c tr ng thích ch i m t mình ho c ch i theo nhóm 2 – 3 tr m t nhóm. Trò ch i toán h c là 43
  45. trò ch i yêu c u nhi u tr tham gia do ó cô giáo c n ph i bi t liên k t tr ch i. ây là m t k n ng khó i v i h c sinh vì h c sinh ch a có kinh nghi m t ch c trò ch i, nh ng khi c luy n t p nhi u thì k n ng bi t liên kt tr ch i s c nâng lên. Ví d trò ch i “Th tìm chu ng” t c là tr ph i tìm c chu ng th có các kh i gi ng nh kh i có trên tay tr . Trong khi ch i có 3 - 4 em tách ra dùng kh i c a mình xây chu ng th . N u nh giáo viên có kinh nghi m thì s dùng k n ng giao ti p lôi kéo tr vào trò ch i toán h c. Còn i v i h c sinh, không bi t x lý th nào nên tr v n c ti p tc xây chu ng cho th và trò ch i ã chuy n sang h ng khác. K n ng này hc sinh c h c trong môn tâm lý h c tr em ó là các tình hu ng s ph m th ng x y ra. 12- Bi t ph i h p nh p nhàng gi a các b c trong trò ch i. Trong 4 bc t ch c trò ch i toán h c h c sinh ph i bi t ph i h p nh p nhàng, linh ho t, bi t tích h p các n i dung theo ch im nh ng không c b b c ho c xáo tr n các b c h ng d n vì trò ch i toán h c mang tính lôgic r t cao. K n ng này h c sinh c h c trong môn toán 13- Bi t ph bi n lu t ch i, n i dung ch i m t cách h p lý h p d n. Tin hành úng các b c quy nh. ây là k n ng c tr ng c a trò ch i toán h c. Lu t ch i quy t nh k t qu c a quá trình ch i. Ph bi n n i dung ch i và lu t ch i là k n ng s d ng th ng xuyên nh t trong khi t ch c trò ch i toán h c. Lu t ch i c a trò ch i toán h c s xác nh tính ch t, ph ng pháp hành ng, cách t ch c và iu khi n hành vi th c hi n hành ng ch i ca tr . Ph bi n lu t ch i là k n ng mà m i h c sinh u c n ph i h c và làm t t. H ng d n trò ch i toán h c có h p d n hay không là do cách ph bi n lu t ch i c a h c sinh. K n ng này h c sinh c h c môn giáo d c hc và môn toán 14- Bi t ch i cùng tr khi c n thi t (làm m u) và iu khi n tr theo úng yêu c u c a nhóm m u giáo 5-6 tu i. Cô ph i bi t tr c ti p ch i cùng 44
  46. tr , bi t làm m t tr th c th khi ch i trò ch i toán h c, có nh v y thì vi c làm m u c a cô m i sinh ng và h p d n c. Vi c iu khi n tr ch i theo yêu c u c a nhóm m u giáo 5 –6 tu i c ng là công vi c khó i v i h c sinh. K n ng này h c sinh c h c trong môn giáo d c h c. 15- Phát hi n k p th i, u n n n nh ng sai sót c a tr . i v i h c sinh vi c phát hi n ra nh ng sai sót c a tr còn y u, h c sinh còn m i nh giáo án lên kh n ng bao quát tr kém. Khi phát hi n ra sai sót h c sinh ch nh c qua, ch a khéo léo s a sai cho tr , nhi u em còn ng i s a sai, u n n n cho tr . K nng này h c sinh c h c môn giáo d c h c. 16- Bi t ánh giá, nh n xét k t qu ch i. ây là k n ng h c sinh ph i làm th ng xuyên không ch trò ch i toán h c mà t t c các trò ch i khác. i v i tr m u giáo 5- 6 tu i ph i ánh giá, nh n xét chính xác. N u ánh giá, nh n xét sai s làm gi m h ng thú toán h c tr . K n ng này h c sinh c h c môn toán và môn giáo d c h c 17- Có kh n ng s d ng a d ng, phong phú các ph ng ti n ngôn ng khác nhau (gi ng nói, nét m t, c ch ). Ng iu gi ng nói r t c n trong khi h ng d n trò ch i toán h c. Gi ng nói c a cô giáo ph i l u loát, rõ ràng, bi t nh n m nh vào nh ng ch c n thi t, quan tr ng, bi t l t qua các chi ti t ph tr không b r i khi nghe n i dung ch i và lu t ch i. Nét m t c a cô giáo ph i th hi n úng lúc, úng ch phù h p v i hoàn c nh c a trò ch i. Các c ch ph i a d ng, tinh t làm tr không b phân tán. K n ng này h c sinh c h c môn làm quen v i v n h c. 18- Bi t ng viên, khuy n khích tr k p th i. c im n i b t c a tr m u giáo là thích c khen. duy trì h ng thú ch i c a tr cô giáo ph i bi t ng viên tr k p th i, úng lúc. L i khen c a cô giáo ph i chân tình, nh n m nh vào n i dung c n khen, h ng các tr khác chú ý làm g ng. K n ng này h c sinh c h c môn giáo d c h c, tâm lý h c tr em. 45
  47. 19- Bi t x lý các tình hu ng x y ra trong quá trình ch i. Khi tr ch i, có r t nhi u tình hu ng x y ra. Có tình hu ng cô ã l ng tr c c c ng có tình hu ng x y ra ngoài d ki n c a cô. Cô giáo ph i có nh ng bi n pháp x lý úng lúc các tình hu ng trên c s tôn tr ng cá nhân tr , công b ng và không làm m t h ng thú ch i c a tr . K n ng này h c trong môn tâm lý h c tr em 20- Bi t trao i bàn b c v i tr , v i giáo viên khác. Trong khi h ng dn tr ch i cô giáo v a là ng i h ng d n tr ch i v a là b n c a tr . Có nh ng v n cô ph i bàn b c v i tr , v i các cô giáo khác. K n ng giao ti p ca cô trong tr ng h p này ph i chú ý nh tránh nh ng câu nói lóng, câu nói không có ch ho c v ng . K n ng này h c sinh h c môn tâm lý h c và môn làm quen v i v n h c. Trên ây là 20 k n ng t i thi u mà h c sinh c n có t ch c t t trò ch i toán h c cho tr 5-6 tu i. tr ng THSP m m non, chúng tôi th ng dy các k n ng n l mà ch a liên k t chúng v i nhau thành m t ch nh th th ng nh t. M t s k n ng d y môn giáo d c h c, tâm lý h c, v n h c còn mt s k n ng c d y ph n th c hành c a môn toán. Do ó h c sinh nm các k n ng còn r t y u, ch a y , ch a h th ng. T th c t và d a vào c s lý lu n v k n ng t ch c c a N.V. Kuzmina chúng tôi a các k n ng t ch c này thành các nhóm sau: * Nhóm k n ng nh n th c g m các k n ng thành ph n là các k n ng 1, 2, 3, 4. * Nhóm k n ng thi t k g m các k n ng thành ph n là các k n ng 5, 6, 7, 8. * Nhóm k n ng k t c u g m các k n ng thành ph n là các k n ng 9 ,10, 11 ,12. * Nhóm k n ng th c hi n nhi m v g m các k n ng thành ph n là các k n ng 13, 14, 15, 16. 46
  48. * Nhóm k n ng giao ti p g m các k n ng thành ph n là các k n ng 17, 18, 19, 20. Các nhóm k n ng này liên h r t ch t ch v i nhau úng nh s m i quan h k n ng t ch c c a N.V. Kuzmina. Các nhóm k n ng luôn h tr cho nhau và có m i quan h qua l i v i nhau theo s sau: Nh n th c Thi t k Giao ti p Kt c u T ch c th c hi n Hình 3: s m i quan h gi a các k n ng t ch c trò ch i toán h c Khi th c hi n các k n ng t ch c trò ch i toán h c không ph i t t c các h c sinh th c hi n nh nhau. Có h c sinh n m v ng lý thuy t, th c hành tt. Có h c sinh n m lý thuy t t t nh ng th c hành còn sai sót nhi u. Có h c sinh không n m c lý thuy t và th c hành c ng y u. T t c u ph thu c vào s h c h i, luy n t p c a h c sinh c ng nh s h ng d n c a giáo viên s ph m. KT LU N CH Ư NG 1 Qua nghiên c u tài li u chúng tôi th y các nhà tâm lý h c và giáo d c hc ã i sâu nghiên c u l nh v c ho t ng ch i c a tr . Các nhà tâm lý h c 47
  49. ã nghiên c u nhi u v trò ch i phân vai theo ch , còn trò ch i toán h c mi quan tâm m c r t khiêm t n. Các nhà toán h c ch y u nghiên c u hng thú toán h c c p h c ph thông còn m u giáo h u nh ít c quan tâm. Các nhà giáo d c h c m m non ã nghiên c u nhi u ho t ng ch i c a tr , c bi t chú tr ng t i trò ch i phân vai theo ch còn trò ch i toán h c mi d ng m c nó n m trong trò ch i h c t p nói chung. Nh v y l nh vc trò ch i toán h c còn m i m , do ó có th nói tài m i ch t p trung vào các ph n c b n nh t c a trò ch i toán h c. Bên trong trò ch i toán h c ch c ch n còn nhi u iu thú v mà tài ch a c p n c . V k n ng và k n ng t ch c có nhi u quan ni m nh ng tài s d a vào quan im c a Nguy n Ánh Tuy t v k n ng. V k n ng t ch c tài s d a trên h th ng k n ng t ch c c a N.V. Kuzmina xây d ng các tiêu chí ánh giá k n ng t ch c trò ch i toán h c. V m c ánh giá k n ng t ch c trò ch i toán h c, ph n lý thuy t tài d a vào các c p ánh giá c a B.Bloom, ph n th c hành tài s d a vào m c hình thành k n ng c a K.K. Platôn p xây d ng tiêu chí ánh giá. 48
  50. CH Ư NG 2. T CH C NGHIÊN C U 2.1. M u khách th nghiên c u Tr ng TCSP m m non Thái Bình có kho ng 2000 h c sinh theo h c các h ào t o t s c p n i h c. Trong ó h trung h c s ph m chính quy 12+2 là h ào t o chính c a nhà tr ng. Khoá h c 2004-2006 h trung hc s ph m chính quy 12+2 có 250 h c sinh. Trong 250 em i th c t p t t nghi p có 107 em th c t p nhóm m u giáo 5-6 tu i còn l i th c t p nhóm mu giáo 3 –4 tu i; 4 –5 tu i và nhà tr . Do ó tài l y 107 em th c t p nhóm m u giáo 5-6 tu i làm khách th chính. ánh giá các m c th c hi n k n ng c a h c sinh chúng tôi ã ch n 27 giáo viên s ph m ph trách các oàn th c t p và giáo viên m m non hng d n th c hành làm khách th ph . Nh ng giáo viên này ã cùng chúng tôi bàn b c, th o lu n v nh ng k n ng c b n nh t ánh giá k n ng t ch c trò ch i toán h c c a h c sinh. Nhi m v c a tài là làm rõ th c tr ng m c th c hi n k n ng t ch c trò ch i toán h c c a h c sinh và áp d ng mt s bi n pháp nâng cao mc hình thành k n ng t ch c trò ch i toán h c cho tr 5 – 6 tu i, do ó chúng tôi ã ch n s tr 5 –6 tu i c a 18 nhóm m u giáo (kho ng 500 tr ) ánh giá k t qu t ch c trò ch i toán h c c a h c sinh. 2.2. N i dung nghiên c u. nghiên c u có tr ng tâm, ánh giá m c th c hi n k n ng m t cách chính xác và khách quan c nhóm i ch ng và nhóm th c nghi m, tài ã a ra 5 trò ch i toán h c tiêu bi u, có tính khái quát c 2 nhóm i ch ng và th c nghi m th c hin. Vì tìm c n i dung c a các trò ch i toán hc i v i h c sinh là r t khó kh n. H n n a giáo viên ánh giá có ng i bi t trò ch i toán h c nh ng c ng có ng i bi t r t l m v trò ch i toán h c do dó tài ã a vào 5 trò ch i toán h c làm công c ánh giá m c th c hi n k n ng t ch c trò ch i toán h c c a h c sinh. H c sinh s ch n 1 49
  51. trong 5 trò ch i này th c hi n trên c s ó giáo viên s ánh giá m c th c hi n các k n ng t ch c trò ch i toán h c. 2.2.1. 5 trò ch ơi toán h c cho tr 5-6 tu i I- Trò ch ơi tìm úng s nhà Mc ích : C ng c bi u t ng s t nhiên t 1-10, bi u t ng các s ã c thêm b t trong ph m vi 10. Rèn luy n kh n ng quan sát c a tr . Chu n b : Cô giáo có 4 cái nhà, trên m i nhà u g n 1 th s (4 nhà gn 4 th s khác nhau).Th s c a cô ph i to, rõ ràng, úng tiêu chu n s ph m. Cháu: m i cháu có m t th s (gi ng v i 1 trong 4 th s có nhà c a cô giáo). Lu t ch i: Tr ph i ch n c úng nhà có th s gi ng v i th s c a mình. Ai tìm sai ho c quá ch m là b thua thì s ph i nh y lò cò m t vòng xung quanh các ngôi nhà. Cách ch i: Cho tr ng thành vòng tròn, cô nói rõ lu t ch i: hôm nay chúng ta s i tìm nh ng nhà có s gi ng v i s mà các con có trên tay. Tr c khi i tìm nhà các con nhìn xem trên tay mình có th s m y. Bây gi chúng ta i vòng tròn, v a i v a hát bài “ i ch i” khi nào cô nói m a to r i thì các con ph i tìm úng nhà có s gi ng trên tay các con. N u ai tìm sai ho c quá ch m là thua, ng i ó ph i nh y lò cò m t vòng xung quanh các ngôi nhà nhé . Cô cho tr ch i 3 – 4 l n (có th i th s các nhà ho c cho tr i th s cho nhau sau m i l n ch i phát tri n kh n ng quan sát, kh n ng chú ý). Sau m i l n ch i cô giáo nh n xét, có th nh n xét t ng nhà ho c có th nh n xét chung v i c nhóm, tr v n ng nguyên t ng nhà. Cô nh n 50
  52. xét nh ng cháu ch i úng, nh ng cháu ch i sai s ph i nh y lò cò quanh nhóm, các cháu khác s c bài th nh y lò cò kích thích b n nh y. Trò ch i có th t ch c ph n 1, 3 c a ti t h c l p s m i ho c thêm b t, tìm s m i, ho c cho tr ch i vào bu i chi u sau khi tr ng d y. Chú ý: Trò ch i này có th dùng c ng c bi u t ng s l ng, hình dng, kích th c, nh h ng không gian ( ây chính là 4 trò ch i khác nhau) . II - Trò ch ơi “ Tìm b n thân” Mc ích : C ng c bi u t ng s l ng t 1 - 10. Rèn k n ng thêm b t c s m i. Phát tri n kh n ng quan sát, tính nhanh nh n ho t bát c a tr . Chu n b : Các cháu có các th s t 1=>10 (m t n a nhóm có s t 1=>5; m t n a nhóm có s 6=>10). Khuôn viên nhóm h c r ng rãi. Lu t ch i: Các cháu ph i tìm c b n có th s sao cho khi thêm th s ca mình vào c a b n ta c s mà cô yêu c u k t thành b n thân. Nh ng bn không tìm th y b n thân là nh ng ng i thua cu c, ph i nh y lò cò. Cách ch i: Cô cho tr ng thành vòng tròn r i ph bi n lu t ch i: Hôm nay chúng ta s ch i trò ch i tìm b n thân. Trên tay m i con có các th s , chúng ta nhìn xem là nh ng th s m y (ví d : c ng c thêm b t trong ph m vi 8 thì m t n a nhóm có th s t 1=>3; m t n a nhóm có th s t 4=>7). Các con c to s c a mình lên nào. Bây gi các con gi s 1, 4 lên cho cô r i va i v a hát bài “Tìm b n thân “. Khi cô nói chúng ta tìm b n có s sao cho khi thêm s c a mình vào s c a b n s c s m i là s 8. Ai không tìm c b n s thua cu c và s ph i nh y lò cò. Cô cho tr ch i 3-4 l n, m i l n cô thay i m t lu t riêng (thay i s u tiên ho c s cu i). Trò ch i này có th dùng c ng c c bi u t ng hình d ng, kích th c, nh h ng không gian ( ây chính là 4 trò ch i) . 51
  53. Trò ch i này có th t ch c ph n 1, 3 trong ti t h c toán ho c ch i vào gi ch i dài bu i sáng ho c bu i chi u sau khi tr ng d y. III – Trò ch ơi “ Th tìm chu ng” Mc ích : C ng c bi u t ng kh i c u, kh i vuông, kh i tam giác, kh i ch nh t. Phát tri n kh n ng quan sát, so sánh, tính nhanh nh n, ho t bát c a tr . Chu n b : Cô giáo chu n b 4 chu ng, m i chu ng g n 1 kh i (kh i c u, kh i vuông, kh i tam giác, kh i ch nh t). M i tr có 1 kh i gi ng v i 1 trong 4 kh i 4 chu ng. Khuôn viên ch ch i r ng. Lu t ch i: Tr ph i tìm c chu ng có kh i gi ng kh i c a mình, n u tìm sai ho c ch m s thua cu c, ph i nh y lò cò. Cách ch i: Cho tr ng theo hình vòng cung, cô ph bi n lu t ch i: Hôm nay cô con mình cùng ch i trò ch i “Th tìm chu ng”. Trên tay các con có nh ng kh i gì nh ? (tr nói tên các kh i). Còn cô có 4 chu ng, m i chu ng - c g n m t kh i (kh i vuông, kh i tam giác, kh i ch nh t, kh i tr ). Các con nhìn tinh xem kh i nào chu ng nào nhé. Bây gi các con s làm các chú th i t m n ng, v a i v a hát bài “tr i n ng, tr i m a” nhé. Khi nào cô nói ma to r i thì các con ph i tìm úng chu ng c a mình. Chu ng c a các con có kh i gi ng v i kh i trên tay các con ang c m. Con nào v sai ho c ch m là thua cu c thì ph i nh y lò cò ó. Trò ch i c ti n hành 3 – 4 l n. Sau m i l n ch i cô cho tr i kh i cho nhau ho c cô i kh i các chu ng. Trò ch i này có th t ch c ph n 1, 3 c a ti t h c toán ho c ch i vào gi ch i dài bu i sáng ho c bu i chi u. Trò ch i này có th ch i c ng c bi u t ng s l ng, hình d ng, kích th c, nh h ng không gian ( ây c ng là 4 trò ch i). 52
  54. IV- Trò ch ơi “Thi xem ai nhanh “ Mc ích : C ng c bi u t ng kích th c ( o chi u dài, chi u r ng, chi u cao ca m t i t ng). Luy n k n ng o m t v t b ng th c o. Rèn tính khéo léo, c n th n khi o. Chu n b : M i cháu có m t th c o (3 cháu m t có th c o b ng nhau). M t bàn o. Cô ph i o các chi u c a bàn tr c. Cô chu n b 3 lo i th s có màu khác nhau (ví d : chi u dài là th màu , chi u r ng là th màu xanh, chi u cao là th màu tr ng). Trên th có ghi s o 3 chi u c a bàn. Mi lo i th chu n b ít nh t b ng s tr mà cô nh g i lên o. Lu t ch i: Các cháu ph i o c 3 chi u c a bàn, o úng k thu t. Ai o úng k thu t, nói c k t qu nhanh nh t ng i ó s th ng cu c. Cách ch i: Có th chia làm 3 t tr thi ua nhau. Cô nói lu t ch i: Hôm nay chúng ta s ch i trò ch i “Thi xem ai nhanh“. Chúng ta s o chi u dài, chi u r ng, chi u cao c a bàn h c. Ai o úng nh t, nói k t qu nhanh nh t s th ng cu c. T nào có nhi u b n o úng nh t và nhanh nh t s th ng cu c và c th ng c bé ngoan trong bu i hôm nay. Bây gi m i 3 b n âù tiên c a 3 t lên o tr c, các b n khác v a hô to c lên v a chú ý xem ã n lân mình ch a. N u b n tr c xong b n sau ph i lên làm ngay, ch m là s thua t khác ó. Cô m i 3 b n gi i nh t nhóm mình làm giám sát viên xem ai ph m lu t. Ng i b ph m lu t là ng i o không úng k thu t (k thu t o là ph i o sát mép bàn, ánh d u t ng on o, t th c úng mép d u, chi u dài, chi u r ng o t trái sang ph i, chi u cao o t d i lên trên). tính im cho t ng t l y s ng i o nhanh nh t b t i s ng i ph m lu t. T nào còn l i s ng i th ng cu c nhi u h n thì t ó th ng. Trò ch i này th ng ch i vào ph n 3 c a ti t h c toán ho c vào bu i chi u. Trò ch i này dùng c ng c bi u t ng s l ng, hình d ng, kích th c, nh h ng không gian . 53
  55. V- Trò ch ơi “Ai làm úng nh t “ Mc ích : C ng c bi u t ng phía ph i - phía trái c a i t ng khác( nh h ng không gian). Rèn cho tr kh n ng quan sát, nh h ng nhanh. Chu n b : M i cháu có 2 ch i c m tay. Cô có m t búp bê to. Khuôn viên nhóm r ng rãi. Lu t ch i: Tr ph i tìm c các hng c a búp bê theo yêu c u c a cô. Cháu nào không lên ch i, ho c không úng h ng, ho c ch m u thua cu c. Cách ch i: Cô cho tr ng thành vòng tròn, r i nói lu t ch i: Hôm nay b n búp bê n th m nhóm mình, b n mu n xem chúng mình ch i có gi i không. Bây gi b n búp bê s ng i vào gi a, các con ng i xung quanh. Khi cô nói phía nào c a búp bê thì các con ch y lên ch i vào phía ó c a b n nhé. Ai không mang ch i lên ho c sai h ng c a búp bê ho c quá ch m u thua cu c, ph i nh y lò cò. Bây gi trò ch i b t u: Cô nói phía ph i búp bê ho c phía trái búp bê tr ph i t ch i vào các phía theo yêu c u c a cô. Cô có th nâng khó c a trò ch i b ng cách a ra lu t: phía tr c ca búp bê ch nh ng con mèo, phía sau búp bê ch nh ng con gà, phía ph i búp bê ch con chó, phía trái c a búp bê ch con l n. Lu t ch i này làm cho tr ph i suy ngh và l a ch n. Cô ph i quan sát nhanh bi t cháu nào làm sai ho c cháu nào làm úng nh n xét sau m i l n ch i. Trò ch i này có th t ch c vào ph n 3 c a ti t h c toán ho c t ch c vào bu i chi u. Trò ch i này có th dùng c ng c các bi u t ng: s l ng, hình dng, kích th c, nh h ng không gian ( ây c ng là 4 trò ch i). 2.2.2. N i dung ánh giá th c tr ng k n ng t ch c trò ch ơi toán hc c a h c sinh 54
  56. 2.2.2.1. Th i im ánh giá th c tr ng k n ng t ch c trò ch ơi toán h c Hình thành k n ng t ch c trò ch i toán h c tr i qua 4 giai on. M i giai on có m t th c tr ng riêng, không gi ng nhau. Ta có th ánh giá th c tr ng sau m i giai on c a quy trình hình thành k n ng. Nh ng vì th i gian có h n mà k t qu ánh giá th c tr ng c a tài s c s d ng vào k t qu chung c a các môn h c khác ánh giá k t qu h c t p và rèn luy n c a h c sinh tr c khi ra tr ng. Do ó tài s ánh giá th c tr ng k n ng t ch c trò ch i toán h c c a h c sinh giai on 4 (giai on hoàn thi n k n ng) vào cu i t th c t p t t nghi p s ph m (tháng 4/ 2006) lúc này h c sinh ã c trang b y k n ng t ch c trò ch i toán h c. Ch còn m t tháng ôn thi t t nghi p là các em ra tr ng v các a ph ng làm cô giáo m m non. Kt qu ánh giá th c tr ng k n ng t ch c trò ch i toán h c s c s dng vào n m h c sau. 2.2.2.2. N i dung ánh giá th c tr ng k nng t ch c trò ch ơi toán hc cho tr 5-6 tu i c a h c sinh tài ánh giá th c tr ng k n ng t ch c trò ch i toán h c c a h c sinh b ng h th ng các k n ng thành ph n d a trên c s lý thuy t k n ng ca N.V. Kuzmina, ó là: I- Thành ph n nh n th c: g m các k n ng sau 1- Xác nh m c ích, yêu c u c a trò ch i 2- N m c n i dung trò ch i 3- Hi u kh n ng ch i và h ng thú ch i c a tr 4- N m v ng trình t các b c t ch c trò ch i II - Thành ph n thi t k : g m các k n ng sau 1- Ch n trò ch i phù h p v i m c ích, yêu c u và h ng thú ch i c a tr 55
  57. 2- Ch n úng ch i c n thi t theo yêu c u c a bài d y và c a bi u tng, s p x p theo úng yêu c u c a nhóm m u giáo 5-6 tu i 3- Bi t l p k ho ch ch i 4- D oán tình hu ng x y ra và h ng gi i quy t III- Thành ph n k t c u: g m các k n ng sau 1- Bi t h ng tr ch i phù h p v i h ng thú, kh n ng c a tr và yêu cu c a trò ch i 2- Có kh n ng k t h p v a ch i v i tr v a iu khi n các nhóm ch i khác trong nhóm 3- Bi t liên k t các tr cùng ch i 4- Bi t ph i h p nh p nhàng gi a các b c trong trò ch i IV- Thành ph n t ch c th c hi n: g m các k n ng sau 1- Bi t ph bi n lu t ch i, n i dung ch i m t cách h p lý h p d n. Ti n hành úng các b c quy nh 2- Bi t ch i cùng tr khi c n thi t (làm m u) và iu khi n tr theo úng yêu c u c a nhóm m u giáo 5-6 tu i 3- Phát hi n k p th i, u n n n nh ng sai sót c a tr 4- Bi t ánh giá, nh n xét k t qu ch i V- Thành ph n giao ti p: g m các k n ng sau 1- Có kh n ng s d ng a d ng, phong phú các ph ng ti n ngôn ng khác nhau (gi ng nói, nét m t, c ch ) 2- Bi t ng viên, khuy n khích tr k p th i 3- Bi t s lý các tình hu ng x y ra trong quá trình ch i 4- Bi t trao i bàn b c v i tr , v i giáo viên khác 20 k n ng t ch c trên là nh ng k n ng c b n, t i thi u h c sinh t ch c m t trò ch i toán h c. Có nhi u cách ánh giá m c t ch c trò ch i toán h c c a h c sinh. ánh giá k n ng t ch c trò ch i toán h c c a hc sinh chúng tôi d a vào các m c ánh giá lý thuy t c a B. Bloom và 56
  58. mc ánh giá th c hành c a K.K. Platôn p. Chúng tôi a ra 5 m c ánh giá nh sau: Mc 1- Kém : Không n m v ng lý thuy t, không th c hành c, t ch c trò ch i không t hi u qu , tr không có h ng thú h c t p Mc 2- Y u: N m lý thuy t ch a v ng, th c hành ch a c, k t qu th c hành y u Mc 3- Trung bình : N m c lý thuy t, th c hành úng quy trình, kt qu th c hành t trung bình, ch hành ng c khi có giáo viên giám sát. Mc 4- Khá: N m v ng lý thuy t, th c hành ít sai sót, k t qu t ch c khá, có th t t ch c không c n có s giám sát c a giáo viên. Mc 5– Gi i: N m v ng lý thuy t, th c hành thành th o trong các iu ki n khác nhau, có sáng t o, bi t v n d ng tri th c t k t qu cao. o quá trình th c hi n k n ng t ch c trò ch i toán h c c a h c sinh, tài ch n các tiêu chí c a h ng thú toán h c làm công c o k t qu th hi n trên tr . Theo V.V. anhilôva bi u hi n h ng thú toán h c c a tr 5- 6 tu i c th hi n 3 tiêu chí sau[32]: 1) Mt nh n th c: tr n m c các bi u t ng toán h c m t cách chính xác. 2) Mt xúc c m – tình c m: khi ch i trò ch i toán h c tr vui v , tho i mái, hay nói c i. 3) Mt hành vi: tr thích ch i v i nh ng ch i có liên quan t i toán h c ho c thích tr l i nh ng câu h i có liên quan n toán h c. C 3 tiêu chí trên t o lên h ng thú toán h c cho tr m m non. Theo chúng tôi c 3 tiêu chí này có vai trò quan tr ng nh nhau vì v i tr m m non các bi u tng toán m i ch là nh ng khái ni m s ng, ban u, nh ng khái ni m này tr còn c h c nhi u các l p trên, xúc c m, tình c m, hành vi c a tr là nh ng t ch t mà tr ang hình thành nhi u l a tu i m u giáo, nó là n n 57
  59. móng cho nh ng xúc c m, tình c m d ng tính v i toán h c sau này. Do ó nu h c sinh nào t ch c trò ch i toán h c mà t o cho tr h ng thú toán h c cao là h c sinh ó t ch c t t trò ch i toán h c. Mi h c sinh t ch c m t trò ch i toán h c u c giáo viên h ng dn th c t p ho c giáo viên s ph m ánh giá c cô và cháu. ánh giá cháu ây không ph i là ánh giá t ng cháu m t mà là s cháu n m c các bi u tng toán h c, có xúc c m, tình c m d ng tính v i trò ch i toán h c, có hành vi tích c c v i trò ch i toán h c trong m t nhóm h c mà h c sinh t ch c trò ch i toán h c. Nh v y ph n ánh giá th c tr ng k n ng t ch c trò ch i toán h c ca h c sinh c t ch c d i tr ng m m non vào cu i t th c t p t t nghi p giai on 4. 2.3. Ph ươ ng pháp nghiên c u 2.3.1. Ph ư ng pháp nghiên c u lý lu n Mc ích c a vi c nghiên c u lý lu n là tìm hi u c s lý lun c a tài nh lch s nghiên c u v n , các khái ni m công c , l a ch n, xây d ng ph ng pháp nghiên c u và ra k ho ch nghiên c u th c ti n. Do ó chúng tôi s dng ph ng pháp nghiên c u tài li u là ch y u. 2.3.2. Ph ư ng pháp nghiên c u th c tin 2.3.2.1. Ph ươ ng pháp iu tra vi t * iu tra th c tr ng k n ng t ch c trò ch i toán h c c a h c sinh, chúng tôi dùng các ph ng pháp sau: - ánh giá th c tr ng k n ng t ch c trò ch i toán h c giai on 4 – giai on hoàn thi n k n ng chúng tôi s d ng phi u 2 sau khi k t thúc t th c t p t t nghi p (l n 2) c a nhóm i ch ng, vì nhóm th c nghi m ã c tác ng s ph m. 58