Hệ điều hành - Hệ thống quản lý tập tin

82 trang vanle 1830

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Hệ điều hành - Hệ thống quản lý tập tin", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

he_dieu_hanh_he_thong_quan_ly_tap_tin.pdf

Nội dung text: Hệ điều hành - Hệ thống quản lý tập tin

HỆ ĐIỀU HÀHH Hệ thống quản lý tập tin
Nội dung 1. Các kháiii niệm cơ bản 2. Cấu trúc hệ thống file 3. Cơ chế cấp phát vùng lưu trữ 4. Sao lưu phụchc hồidi dữ liệu
CAÁU TRUÙC ÑÓA CÖÙNG  Heäägä ñieàu haønh xem ñóa cöùng nhö moät chuoãi caùc block lieân tieáp vôùi kích thöôùc coá ñònh. -3-
CAÁU TRUÙC HEÄ THONG THOÁNG FILE  Toå chöùc theo phaân lôùp  File Control Block (FCB) – Naèm treân ñóa cöùng, chöùa  Thoâng tin baûo maät file  Thoâng tin nôi löu tröõ file  Virual File System (VFS) – CngcaCung capáp API ch ung tr uy xuaát nhieàu loaïi heä thoáng file khaùc nhau  Caáu truùc thö muïc – Duøng danh saùch lieân keát – DuDungøng babangûng babamêm -4-
Virual File System (VFS) -5-
Khaùi nieäm cô sôû (tt)  Ñeå giuùp ngöôøi duøng söû duïng caùc thieát bò löu tröõ moät caùch hieäu quaû, heä ñieàu haønh che daáu caùc chi tieát caáp thaáp cuûa caùc thieát bò löu tröõ vaät lyù baèng caùc khaùi nieäm luaän lyù.  Caùc khaùi nieäm luaän lyù (user view) – File - file description - directory - file system operating system physical disk file system 11.6
Caùc thaønh phaàn lieân quan File structure Records Physical blocks Physical blocks in main memory in secondary directory access Buffer storage management method blocking disk scheduling user& program commands Operation, File I/O Free storage file name maniputation management functions File User Access association Control File Management Concerns Operating System Concerns 11.7
Khaùi nieäm cô sôû (tt)  File: khoái löu tröõ luaän lyù lieân tuïc  Caùc loaïi file – Döõ lieäu . numeric . character . binary – Chöông trình  Phaân bieät loaïi file – extension – magic number – user (a) Executable file (b) Archive (*.o) 11.8
Khaùi nieäm cô sôû (tt)  Caùc thuoäc tính cuûa file 11.9
Khaùi nieäm cô sôû (tt)  Caùc thuoäc tính cuûa file - teân file 11.10
Khaùi nieäm cô sôû (tt)  Caáu truùc file – Khoâng caáu truùc – moät chuoãi word/byte – Caáu truùc record ñôn giaûn . Fix ed length v s. v ariable length – Caáu truùc phöùc taïp . Formatted document (Word, PDF document, ) . Relocatable load file (executable , dynamic linking library, ) 11.11
Khaùi nieäm cô sôû (tt)  Truy caäp file (töø user-view) – Sequential . truy xuaát döõ lieäu theo thöù töï, töøng byte hoaëc record – Keyed (hoaëc indexed) . ñònh vò moät block döïa vaøo key value hoaëc chæ muïc (vd hash, dictionary) – Memory mapping file . file ñöôïc aùnh xaï vaøo khoâng gian ñòa chæ . duøng taùc vuï truy xuaát boä nhôù heä ñieàu haønh seõ thöïc hieän caùc taùc vuïïgg töông öùng  Truy caäp file (töø operating system view) – Sequential . coù con troû file troû ñeán vò trí ñoïc/ghi keá tieáp . sau moät taùc vuï ñoïc/ghi phaûi caäp nhaät vò trí con troû file môùi – Direct access (random access) . ñònh vò vò trí baát kyø trong file döïa vaøo ñoä dôøi (offset) 11.12
Caùc taùc vuï treân file  Create – Caáp phaùt khoâng gian löu tröõ, theâm entry trong thö muïc  Write – Tìm fil e trong thö muïc thöïc hi e än t aù c vuï ghi t aïi vò t rí con t ro ûg hi  Read – Tìm file trong thö muïc thöïc hieän taùc vuï ñoïc taïi vò trí con troû ñoïc  Reposition – file seek – Thieát laäp con troû ñoïc/ghi ñeán vò trí ñöôïc chæ ñònh.  Delete – Tìm thö mucmuïc chöchöaùa file can caànxo xoaùaxo, xoaùaca cacùc disk block, xoxoaùa entry trong thö muïc  Truncate – Giöõ laïi taát caû caùc thuoäc tính file, ngoaïi tröø kích thöôùc file thieát laäp veà 0  Open(Fi) – Tìm file Fi trong caáu truùc thö muïc treân ñóa, kieåm tra quyeàn truy caäp, naïp noäi dung entry Fi trong thö muïc vaøo boä nhôù  Close (Fi) – Chuyeån noäi dung entry Fi trong boä nhôù vaøo ñóa 11.13
Thoâng tin cuûa thö muïc  Name  Type: file, directory, symbolic link,  Address:ñòachæcu: ñòa chæ cuaûakho khoiáilöutrö löu tröõ file  Current length  Maximum length  Date last accessed  Date last updated  Owner ID  Protection information  11.14
Caùc taùc vuï treân thö muïc  Search  Create file  Delete file  List  Rename  Traverse  11.15
Naming vaø thö muïc  Vaán ñeà – heä ñieàu haønh duøng kyù soá ñeå ñònh danh file (file descriptor) – ngöôøi söû duïng thích duøng file theo teân gôïi nhôù (textual name) directory: caáu truùc döõ lieäu cuûa heä ñieàu haønh giuùp aùnh xaï file descriptor  teân gôïi nhôù  Caùc chieán löôïc naming – Sing le-llditlevel directory – Multi-level directory – Tree-structured directory – Acyclic-graph directory vs . general graph directory  Moät soá muïc tieâu – Hieäu quaû: tìm kieám nhanh – Thuaän tieän cho user khi ñaët ten teân file , cac caùcuserkha user khacùc nhau coù theå ñaët teân file truøng nhau – file coù theå coù nhieàu hôn moät teân – hoã trôï phaân nhoùm (grouping): toå chöùc caùc files cuøng ñaëc ñieåm vaøo chung nh hùoùm ( e.g. nh hùoùm file ch öông t tìhCrình C, n hùhoùm filWfile Wor d, ) 11.16
Naming vaø thö muïc (tt)  Single-level directory (flat name space) – moät directory cho taát caû file (IBM MVS, PalmOS)  Two-level directory 11.17
Naming vaø thö muïc (tt)  Tree-structured directory – path name 11.18
Naming vaø thö muïc (tt)  Acyclic-graph directory – alias (link) 11.19
Naming vaø thö muïc (tt)  General graph directory – cycle chæ cho phep pheùptao taïo links cua cuûa file ((nix)*nix) duøng giaûi thuaät kieåm tra chu trình moãi khi taïo file 11.20
Hieän thöïc file  Hieän thöïc file – File . lililogical view = array[0 [0N N-1] of bl ock s . physical view = CHS(cylinder, head, sector) – Hieän thöïc . caáp phaùt khoâng gian löu tröõ cho moãi file . quaûn lyù thoâng tin veà khoâng gian löu tröõ cuûa file trong thö muïc  Caùc phöông phaùp caáp phaùt phoå bieán – Caáp phaùt lieân tuïc (contiguous allocation) – Danh saùch lieân keát (linked list allocation)) –Chæ muïï(c (indexed allocation ) 12.21
Caáp phaùt ñóa lieân tuïc  Seek tim e  Di chuyeån ñaàu ñoïc  Coù theå truy xuaát ngaãu nhieân moät block (@block = @start + block _number)  Phaân maûnh ngoaïi  Vaán ñeà khi taïo file môùi vaø thay ñoåi kích thöôthöôcùc file IBM OS/360  ÖÙng duïng hieän taïi: ISO-9660 (CDROM) 12.22
Danh saùch lieân keát 12.23
Danh saùch lieân keát (tt) block pointer data  Öu ñieñiemåm – Khoâng coù phaân maûnh ngoaïi – Deã daøng thay ñoåi kích thöôùc file – Quaûn lyù khoâng gian troáng baèng danh saùch  Nhöôïc ñieåm – Chæ hieäu quaû ñoái vôùi sequential- access file – Toán khoâng gian löu tröõ caùc con troû – Ñoä tin caäy: neáu pointer bò hoûng TOPS-10, Alto 12.24
FILE ALLOCATION TABLE (FAT) -25-
FILE ALLOCATION TABLE (FAT)  FAT (File Allocation Table) – OS/2, MS-DOS – MoMoiãi block ñóa co ù moät entry töông öùng trong baûng FAT, ñaùnh chæ muïc baèng chæ soá block  Töông töï linked list  Chöùa chæ soá block keá tieáp trong file – Toá n chi p hí tìm kieá m t reâ n ñó a  Tìm treân FAT + tìm data  Caûi thieän baèng caùch thöïc hieän caching FAT hoaëc ñaët FAT hoaøn toaøn trong RAM (20G disk, block = 1KB -> 20K entry ~ 80 MB RAM) -26-
CAÁP PHAÙT VUØNG LÖU TRÖÕ THEO CCSO(HÆ SOÁ (Indexed Allocation)  Duøng baûng caùhæáñåùc chæ soá ñeå löu caùc con troû ñeñenánca cacùc block döõ lieäu cuûa file -27-
CAÁP PHAÙT VUØNG LÖU TRÖÕ THEO CCSO(HÆ SOÁ (Indexed Allocation)  Öu ñieåm – Random + sequential access – Khoâng coù phaân maûnh ngoaïi – Giaûi quyeát vaán ñeà veà kích thöôùc  Khuyeát ñieåm – Toán khoâng gian löu tröõ baûng index – Khi file coù kích thöôùc nhoû  Vaán ñeà – kích thöôùc index block bao nhieâu laø phuø hôïp? multilevel index: töông töï multi-level paging -28-
LÖU TRÖÕ BAÛNG CHÆ SOÁ CUÛA FILE  Löu lieân tuïc – BûBaûng c hæ so álötá löu trong 1blk1 block cu ûa ñóa  Löu theo kieåu lieân keát – BaBangûng chæ soá löu trong n block cucuaûañóano ñóa noiáivô vôiùi nhau baèng danh saùch lieân keát  Löu babangèng babangûng chæ soá ña cap caáp – Duøng baûng chæ soá khaùc ñeå löu caùc con troû ñeán caùc index block cuûa file  Söû duïng cô cheá keát hôïp -29-
HEÄ THOÁNG FILE CUÛA UNIX  Ñóa cöùng chia thaønh nhieàu block – Boot block – Super block – Caùc block chöùa danh saùch caùc i-node – CaCacùcblockdö block döõ lieäu  Thoâng tin löu trong 1 i-node – Mode truy caäp – Owner UID – Soá link troû tôùi file – Thoânggyäp,ï tin veà thôøi ñieåm truy caäp , taïo file – Kích thöôùc file – Daõy caùc ñòa chæ khoái chöùa döõ lieäu – -30-
CAÁU TRUÙC I-NODE CUÛA BSD UNIX -31-
I-NODE CUÛA THÖ MUÏC  Thö muïc /  Thö muïc /home Chæ soá Teân file / Chæ soá Teân file / i-node thö muïc i-node thö muïc con con 2. 10 . 2 2 5etc 15 hung 10 home 20 Os01 12 usr 21 Os02 -32-
Cấu trúc hệ thống tệp  Biểu diễn bởi một cây phân cấp thư mục và các tệp dữ liệu  Một thư mục dùng để tạo nhóm một tập các tệpdp dữ liệu  Một thư mục có thể chứa các thư mục con  Thư mục gốc (/) là điểm vào đầu tiên c ho cả cây thư mục 21.33
Các thư mục thông dụng  / (thư mục gốc)  /bin : thư mục tệp chương trình cơ bản  /boot : thư mục chứa hạt nhân của HĐH  /etc : thư mục các tệp cấu hình  /dev : thư mục các tệp thiết bị  /home : thư mục chứa dữ liệu NSD  /lib : thư viện hệ thống  /usr : thư mục ứng dụng  /var : thư mục dữ liệu hệ thống, thường được cập nhật 21.34
Tệp UNIX vs. tệp Windows  Giống nhau  độ dài tối đaachotênt cho tên tệp là 255  Chấp nhận tất cả các kí tự để đặt tên tệp (nhưng nên tránh sử dụng các kí tự đặc biệt như * ? [ ] & để tránh sự nhậppnh nhằng trong câu lệnh sử dụng sau này)  Tính đặc thù của Unix  Quảnlýdn lý dướimi một khung nhìn củata tệpchocp cho cả thư mục và các loại tài nguyên hệ thống (ngoại vi, bảng phân chương đĩa)  Không có khái niệmphm phầnmn mở rộng củatênta tên tệp (kí t ự '.' trong tên tệp được đối xử như mọi kí tự khác  Không dùng ổ đĩa logic trong cây thư mục  '/' được dùng th ay c ho '\'t' trong đđờường dẫn thư mục 21.35
Kiểu của tệp  Có 3 loạiit tệp chính trong mộtcâytht cây thư mụccc của Unix:  Tệpthp thư mụclàmc là mộttht thư mục trong đường dẫn phân loại (vd., /usr, /home, )  Tệp thông thường là một tệp chứa dữ liệu hoặc tệp chương trình (vd., /bin/passwd, /etc/passwd, )  Tệp đặc biệt là một tệp thiết bị tương ứng với thiết bị ngoạivihoi vi hoặccáctc các tệppt tự sinh bởiiH HĐHH(vd (vd., /dev/hda1, /dev/cdrom, /dev/lp0, ) 21.36
Các kiểu tệp  Các ký hiệu dưới đây được sử dụng để biểu diễn các kiểutệp  - : tệp thông thường  d :thư mục  b : tệp đặc biệt (block)  c :tệp đặcbiệt (ký tự)  l : link  m :phầnbộ nhớ trong dùng chung  p : đường ống 21.37
Quản lý tệp  pwd: hiển thị đường dẫn tuyệt đối của thư mục hiện tại  cd: thay đổi vị trí thư mục hiện tại  $ cd /home/tuananh   $ cd tuananh   ls: liệt kê các tệp trong một thư mục  $ls$ ls   $ ls /home/tuananh  $ ls –la tuananh  tuỳ chọn -a cho phép hiển thị cả các tệp ẩn  tuỳ chọn -l cho phép hiển thị thuộc tính cho mỗi tệp (kiểu, quyền, liên kết, chủ sở hữu, nhóm sở hữu, kích thước, ngày sửa đổi)  mkdir: tạo một thư mục rỗng  rmdir: xoá một thư mục rỗng 21.38
Tên đặc biệt  « . » : thư mục hiện tại  « » : thư mục cha  « ~ »:th» : thư mục cá nhân  « .xxx » : tệp ẩn (e.g., /home /tuanan h/.b ash rc ) 21.39
Ví dụ $ cd ~ $ pwd /home/tuananh $ ls -la -rw-r r 1 tuananh user1 2451 Feb 7 07:30 .bashrc -rw-r r 1 tuananh user1 4025 Feb 10 19:12 linux.ppt drwxr-xr 2 tuananh user1 512 Feb 10 19:12 linux $ mkdir vanban $ cd vanban $ pwd /home/tuananh/vanban $ cd $ pwd $ rmdir vanban 21.40
Các siêu kí tự  * dùng để thay thế cho mộttch chuỗiikít kí tự bấttkì kì bao gồm cả xâu rỗng  ? thay thế cho mộtkítt kí tự bấtkìt kì  [ ] được thay thế bởi một kí tự trong một tập kí t ự chhto trước  [! ] được thay thế bởi một kí tự không có trong một tập kí tự cho trước 21.41
Ví dụ $ ls -l *.[c,h] -rw-r r 1 tuananh user1 2451 Feb 7 07:30 myprog.c -rw-r r 1 tuananh user1 2451 Feb 7 07:30 myprog.h $ ls -l *prog drwxr-xr 2 tuananh user1 512 Feb 10 19:12 c_prog drwxr-xr 2 tuananh user1 512 Feb 10 19:12 java_ prog $ ls -l .* -rw-r r 1 tuananh user1 451 Feb 7 07:30 .bashrc -rw-r r 1 tuananh user1 225 Feb 7 07:30 .bash_profile -rw-r r 1 tuananh user1 351 Feb 7 07:30 .bash_logout 21.42
Quản lý tệp  $cp file1 [ ] dir  sao chép một hoặc nhiều tệp vào một thư mục  $mv file1 [ ] dir  di chuyển một hoặc nhiều tệp đến một thư mục  $rm file1 [ ]  xoá một hoặc nhiều tệp  tuỳ chọn -R (recursive)  cho phép sao chép/di chuyển/xoá toàn bộ thư mục bao gồm cả các thư mục con 21.43
Ví dụ $ ls -l -rw-r r 1 tuananh user1 16 Feb 10 19:12 test.txt drwxr-xr 2 tuananh user1 512 Feb 10 19:14 vanban $ cp test.txt vanban $ ls -l vanban -rw-r r 1 tuananh user1 16 Feb 12 20:03 test.txt $ rm –R vanban $ ls -l -rw-r r 1 tuananh user1 16 Feb 10 19:12 test.txt $ rm test.txt $ls$ ls -l $ 21.44
QUAÛN LYÙ VUØNG TROÁNG (1/2)  Duøng bit vector: N bit quaûn lyù N block data – Bít =0 : block ñaõ caáp – Bit=1: bloc k co øn tro áng  Duøng danh saùch lieân keát caùc block troáng  NhoNhomùmca cacùcblocktro block trongáng (Grouping) – Chöùa ñòa chæ N block trong 1 block troáng ñaàu tieân – N-1 ñòa chæ ñauñaàu tr oû ñeán caccaùc bl ock tr oán g th ööcïcsö söï – Ñòa chæ cuoái troû ñeán block chöùa N ñòa chæ block troáng khaùc  ÑáÑeám khûkhoaûng tro áng (Coun ti)ting) – Moãi block troáng löu tröõ soá khoaûng troáng lieân tuïc tieáppò theo noù & ñòa chæ block troán ggpg khoâng keâ tieáp. -45-
QUAÛN LYÙ VUØNG TROÁNG (2/2)  P/p grouping  1 2 3 4 Block 2: 3,4, 5,10  Block 10: 11, 13,14,15 5 6 7 8  Block 15: 18,-,-,- 9 10 11 12  P/p counting 13 14 15 16  Block 2: 3, 5  Block 5: 0,10 17 18 19 20  Block 10: 1, 13  Block 13: 2, 18` 18 Vuøng troáng 17 Vuøng ñaõ caáp phaùt -46-
QUAÛN LYÙ VUØNG TROÁNG (2/2) Bit vector (bitmap)  Ñôn giaûn vaø hieäu quaû khi caàn tìm khoái troáng ñaàu tieân hoaëc chuoãi khoái troáng 01 2 n-1 lieân tuïc – Thao taùc treân bit  Caàn khoâng gian löu tröõ. Ví 0 block[i] coøn troáng bit[i] = duï  1 block[i] ñaõ ñöôïc caáp  – Kích thöôùc block = 212 bytes 001111001111100011000011100 – Kích thöôùc ñóa = 230 btbytes – n = 230/212 = 218 bit (32KB) – chæ so á khokhoiái cucuaûakho khoiáitro trongáng ñaàu tieân -47-
QUAÛN LYÙ VUØNG TROÁNG (2/2) Linked list  Lieân keát caùc khoái troáng vôùi nhau  Chæ caàn giöõ con troû ñeán khoái nhôù troáng ñaàu tieân treân ñóa hoaëc cache trong boä nhôù chính ñeå taêng toác  Ít laõng phí khoâng gian ñóa  Doø bieát khoaûng khoâng gian troáng lieân tuïc?  KhoKhongâng hieäu qua: quaû: phai phaûi duyeät toan toaønboä boä ñóa ñeå tìm khoâng gian troáng -48-
QUAÛN LYÙ VUØNG TROÁNG (2/2) Grouping & counting  Grouppging – Ñòa chæ cuûa n khoái troáng ñöôïc löu trong khoái nhôù ñaàu tieân. – KhoKhoiái nhôù thöù n chöchöaùañòachæcu ñòa chæ cuaûa n khokhoiáinhô nhôù trotrongáng keá tietiepáp.  Counting – Toå chöùc baûng chæ muïc, trong ñoù moãi phaàn töû cuûa baûng chöùa ñòa chæûááàæ treân ñóa cuûa khoái troáng ñaàu tieân trong nhoùm khoái troáng keøm theo moät chæ soá ñeám (cho bieát soá khoái troáng trong nhoùm). – CùCoù the åca áp pha ùt hoaëc thu ho ài ño àng thôø i nhie àu kho ái nhô ù lieân tuïc -49-
ÑOÄ HIEÄU QUAÛ/ HIEÄU SUAÁTÛ CUCUAÛAHEÄTHO HEÄ THONGÁNG FILE  Ñoä hieäu quaû heä thoáng file phuï thuoäc – Caùch caáp phaùt ñóa, caùc giaûi thuaät treân thö muïc – Loaïi döõ lieäu trong muïc cuûa baûng thö muïc  Taêng hieäu suaááát heä thoáng file – Disk cache – PhPage cache – Free-behind & read-ahead – Virtual Disk/ RAM disk – Parallel I/O -50-
SAO LÖU VAØ PHUÏC HOÀI DÖÕ LIEÄU  Kie åm tra söï nh aá t qua ùn cu ûa dö õ lie äu – So saùnh thoâng tin treân block ñóa vaø trong thö mucmuïc – Söû duïng caùc tieän ích: ndd, fsck, scandisk,  Sao löu (backup) döõ lieäu sang thiethietátbòlöutrö bò löu tröõ khaùc – Sao löu toaøn phaàn ((p)normal backup) – Sao löu taêng daàn (incremental backup)  Phuïc hoài (restore) döõ lieääòu töø thieát bò sao löu – Khi coù hoûng hoùc heä thoáng – Khi caàn ppgghuïc hoài heä thoáng veà traïng thaùi cuõ  Heä thoáng file coù ghi log (Log Structured File System) -51-
Baûo veä (protection)  Heä ñieàu haønh phaûi hoã trôï chuû nhaân cuûa file khaû naêng kieåm soaùt quaù trình truy caäp file – CaCacùc ta tacùc vu ï cocotetöù theå thöcïceätee hieän treân file? – Nhöõng ai ñöôïc quyeàn thöïc hieän thao taùc treân file?  Caùc quyeàn truy xuaát file – Read – Write – Execute – Append – Delete –  CaCachùch tiep tieápcaäntho caän thongâng thöông thöôøng – Access-control list (ACL): hoaëc . Windows NT/2K/XP, Linux – Group, a. k. a access-control bits (*NIX): user , group , public 11.52
ACL (Access Control List) 11.53
Access Control Bit  Caùc cheá ñoä truy caäp: read, write, execute  Ba nhoùm user: owner, group, other (public) – User name vaø user identifier (user ID) – Group name vaø group identifier (group ID)  Ví duï trong UNIX: coù 3 field, moi moãi field co ù 3bits3 bits – Field : read, write, execute – Bit : r(4), w(2), x(1) RWX owner access 7 1 1 1 RWX group access 6 1 1 0 RWX public access 1 0010 0 1 11.54
Phân quyền truy cập tệp 21.55
Khái niệm người sử dụng  Tạo một người sử dụng  Tên  Mật khẩu  home của người sử dụng (/home/tên)  Nhóm (một người sử dụng có thể thuộc một hoặc nhiều nhóm, tuy nhiên cầnphn phảixáci xác định một nhóm chính)  Tất cả các thông tin về người sử dụng được lưu trong file: /etc/passwd 21.56
Nhóm người sử dụng  Mỗingi ngườisi sử dụng có thể thuộcvc về mộthot hoặc nhiều nhóm  Một nhóm = tên nhóm + danh sách các thành viên  Khả năng chia sẻ các file giữa những người sử dụng tronggg cùng một nhóm.  Danh sách các nhóm được lưu trữ trong file: /etc/group  root có khả năng tạo ra các nhóm bổ xung, ngoài các nhóm mà hệ điều hành đã ngầm định 21.57
Các quyền  Mỗi file luôn thuộc về một người sử dụng và một nhóm xác định  Người tạo ra file hoặc thư mục sẽ là ngườisi sở hữu, nhóm ch ứaang ngườiit tạorao ra file hoặc thư mục sẽ là nhóm sở hữu đối với file/thư mục.  Sự phân quyền cho phép xác định rõ các qqyuyền mà người sử dụng có đối với một file hoặc một thư mục. 21.58
Quyền truy cập  r: đọc  Cho phép hiểnthn thị nội dung của file hoặcthc thư mục  w : ghi  Cho phép thay đổi nội dung của file  Cho phép thêm hoặc xóa các file trong mộttht thư mục  x :th: thựccthi thi  Cho phép thực thi file dưới dạng một chương trình  Cho phép chuyển đến thư mục cần truy cập 21.59
Các nhóm người sử dụng  Có 3 nhóm người sử dụng đối với 1 file/ thư mục:  u(người sở hữu) : người sở hữu duy nhất của file  g (groupe) : những ngườisi sử dụng thuộc nhóm ch ứa file  o (others) : nh ững ngườiis sử dụng khác, không phảilài là người sở hữu file cũng như không thuộc nhóm chứa file.  Mỗi nhóm người sử dụng sẽ có một tập các quyền (r, w, x) xác định. 21.60
Ví dụ $ ls -l rw-rw- 1 tuananh user1 16 Feb 10 19:12 test1.txt -rw-rw-rw- 1 tuananh user1 16 Feb 10 19:12 test2.txt drw-r r 2 tuananh user1 512 Feb 10 19:14 vanban $ whoami tuananh $ cat test1.txt cat: test1.txt: Permission denied $ cat test2.txt Un fichier de test $ cp test2.txt vanban cp: vanban: Permission denied 21.61
Các lưu ý  Để có thể thêm các file, cần phải có quyền « w » đối với thư mục  Để có thể xóa, thay đổi nội dung hoặc di chuyển 1 file, người sử dụng cũng cần phải có quyền « w » đối với thư mục  Việc xóa một file còn phụ thuộc vào quyền đối với thư mụcchc chứa file đó  Để bảo mật các dữ liệu, người sở hữu file thậm chí có thể bỏ cả quyền đọc«c « r » đốivi vớiti tấtct cả mọiing ngườiis sử dụng khác.  Để hạn chế quá trình truy cập vào hệ thống file, người sử dụng có thể bỏ quyền thực thi (x) đối với thư mục gốc của hệ thống file. 21.62
Một số quyền đặc biệt đối với các file thựccthi thi  set-uid: -rws  Chương trình được chạy dưới quyền của người sở hữu  set-gid: - rws  Chương trình được chạy bởi các người sử dụng thuộc cùng nhóm vớingi ngườiis sở hữu  bit sticky  Chương trình chỉ đượccc cấp phát bộ nhớ trong 1 lần 21.63
Ví dụ $ ls -l /etc/passwd -rw-rw 1 root root 568 Feb 10 19:12 passwd $ ls -l /bin/passwd -rwsrws x 1 root root 3634 Feb 10 19:12 passwd  Khi một người sử dụng thông thường gọi lệnh /bin/passwd, xem như người đó được«c « mượn » quyền root để thay đổi mật khẩu trong file /etc/passwd 21.64
Thay đổi quyền truy cập (1) $chmod set_uid set-gid sticky user group other rwx x x 110 111 001 001 6711 $ chmod 6711 test $ ls -l test -rws s x 1 tuananh user1 Mar 10 10:20 test $ chmod 711 test $ ls -l test -rwx x x 1 tuananh user1 Mar 10 10:20 test 21.65
Thay đổi quyền truy nhập (2) $chmod  Qui=u|g|o|a(all)  Operation  + (thêm 1 hoặc1số quyềnvàotậpcácquyềnfileđã có)  -(bỏ 1hoặc1số quyềnkhỏitập các quyền file đãcó)  = (á(gánmới 1 hoặc 1 số quyềncho file )  Quyền=r|w|x|s 21.66
Ví dụ $ ls -l test.txt -rw-rw-r 1 tuananh user1 150 Mar 19 19:12 test.txt $ chmod o+w test.txt $ ls -l test.txt -rw-rw-rw- 1 tuananh user1 150 Mar 19 19:12 test. txt $ chmod a-rw test.txt $ ls -l test.txt 1 tuananh user1 150 Mar 19 19:12 test.txt $ cat test.txt cat: test.txt: Permission denied 21.67
Định nghĩa các quyền ngầm định khi t ạo ra 1 file  Các quyền ngầm định của 1 file khi tạo ra có thể đượcxácc xác định bằng lệnh umask $umask 022  Số 0 có nghĩa là quyền của người sử dụng không bị hạnchn chế (rwx)  Số 2 có nghĩa là quyền ghi (w) bị hạn chế (r-w). $umask 022 21.68
Thay đổi người sở hữu và nhóm $chown [-R]  Thay đổingi ngườisi sở hữucu của file $chgrp  Thay đổi nhóm của file  Có thể sử dụng tùy chọn –R để lặp lại việc thực hiện các lệnh (ví dụ thực hiện việc thay đổi quyền sở hữu hoặc nhóm của mọi file trong cùng một thư mục)  Các lệnh trên chỉ dành cho những người sử dụng có quyền root 21.69
Tìm kiếm file $ find tên_thư_mục expressions  Cho phép tìm ki ếm các file trong mộttth thư mụcc(ng (ngầm định là trong thư mục hiện tại) với một số điều kiện hoặc các lệnh thực thi trên tập các file tìm được.  Các điều kiện  Tên : -name tên  Quyền truy cập : -perm quyền_truy_cập  Kiểu : -type d/f/  Kích thước : -size N  Thời gian : -atime N, -mtime N, -ctime N  Các lệnh th ực thi trên tạp các file tìm được  -print  -exec câu_lệnh 21.70
Ví dụ  $find /usr -name toto -print  Tìm ki ếm file tên là toto trong thư mục /usr (bao gồm cả các thư mục con của /usr)  $find /usr -name " *.c " -print  Đưa ra danh sách các file kết thúc bằng « .c »  $find / -mtime 3 -print  Tìm tất cả các file có thay đổi trong 3 ngày gần đây  $find / -size 2000 -print  Tìm t ất cả cááfilókíhthc file có kích thước lớn hơn 11GB( GB (= 2000 block 512 KB)  $find / -type f -user olivier -perm 755 -print  Tìm tất cả các file thuộc về người sử dụng olivier, đồng thời có quyền truy cập là 755 21.71
CAÁU TRUÙC ÑÓA CÖÙNG  Heäägä ñieàu haønh xem ñóa cöùng nhö moät chuoãi caùc block lieân tieáp vôùi kích thöôùc coá ñònh. -72-
CAÁU TRUÙC ÑÓA CÖÙNG  Thôøi gian ñoïc/ghi döõ lieäu treân ñóa bao goàm – Seek time:thô: thôiøi gian di chuyen chuyeånña ñauàuñocñe ñoïc ñeå ñònh vò ñung ñuùng track/cylinder (phuï thuoäc toác ñoä/caùch di chuyeån cuûa ñaàu ñoïc) – Rotational delay (latency): thôi thôøigianña gian ñauàu ño ñocïc chô ø ñeñenánñu ñungùng sector caàn ñoïc (phuï thuoäc toác ñoä quay cuûa ñóa) – TftiTransfer time: thôthôiøii gian ch uyenå döõ lie äu töø ñóa vaoø bäboä nhô ù hëhoaëc ngöôïc laïi (phuï thuoäc baêng thoâng keânh truyeàn giöõa ñóa vaø boä nhôù)  Disk I/O time = seek time + rotational delay + transfer time -73-
CAÁU TRUÙC ÑÓA CÖÙNG •Thời gian tìm kiếm và thời gian trễ được xác định phụ thuộc vào việc đầu đọc đang ở vị trí nào, vì v ậy chúng ta s ử dụng giá trị trung bình. •Trong các câu hỏi ví dụ, thời gian tìm kiếm luôn cho trước, và thời gian trễ có thể tính theo thời gian của một vòng quay, thời gian này nhận được bằng cách ngịch đảo giá trị số vòng quay trên một đơn vị thời gian. •Vì thời gian trễ tốithiểu là 0 và tối đa là thời gian một vòng quay nên thời gian trễ trung bình là khoảng thời gian nửa vòng quay. -74-
CAÁU TRUÙC ÑÓA CÖÙNG  Tính thời gian truy cập thực cho việc đọc dữ liệu bao gồm một khối (5,000 bytes). Tính toán thời gian trễ trung bình Số vòng quay của đĩaac cứng này là 2,500 vòng trên phút nghĩaalàc là cứ mỗi phút nó quay được 2,500 vòng. Do đó thời gian quay được tính như sau: Thời gian 1 vòng quay =(1 * 60,000 ms/phút) / 2,500 vòng quay/phút = 24 ms/vòng quay Thời gian trễ trung bình bằng ½ thời gian 1 vòng quay nên nó là 12 miliseconds -75-
CAÁU TRUÙC ÑÓA CÖÙNG  Tính toán tốc độ trao đổi dữ liệu  Vì một vòngqg qua y cho phé p trao đổi dữ liệu trên một rãnh,,, nên 20,000 bytes được trao đổi trong vòng 24 miliseconds. Do đó 20,000 /24 (bytes/ms) là tốc độ trao đổi dữ liệu  Tính toán thời gian trao đổi dữ liệu  Thờigianyêuci gian yêu cầu để trao đổi 5, 000 bytes được tính nh ư sau: Thời gian trao đổi dữ liệu = (Tổng dữ liệu cần trao đổi) / (Tốc độ trao đổi) = 5,000 / (20,000 / 24) = 5,000 / 20,000 * 24 = 6 (msec)  Tính toán thời gian truy cập Thời gian truy cập = 25 msec + 12 msec + 6 msec = 43 msec -76-
CAÁU TRUÙC ÑÓA CÖÙNG  Giaûm kích thöôùc ñóa  TaTangêng totocác ñoä quay cucuaûañóa ñóa  Ñònh thôøi caùc taùc vuï truy xuaát ñóa ñeå haïn cheá di chuyeån ñaàu ñoïc  Boá trí ghi döõ lieäu treân ñóa  Caùc döõ lieäu coù lieân quan naèm treân caùc track gaàn nhau  Boá trí caùc file thöôøng söû duïng vaøo vò trí thích hôïp -77-
RAID (Redundant Array of Inexpensive Disks)  Taäp hôïp caùc ñóa cöùng ñöôïc heä ñieàu haønh xem nhö mo ät thie át bò löu tru õ lua än  Döõ lieäu ñöôïc phaân boá treân taát caû caùc ñóa  CaCacùcm muï ctiec tieâu chính – Taêng dung löôïng löu tröõ – TaTangêng hieäu suasuatát I/O – Taêng tính saün saøng cao – Taêng khaû naêng phuïc hoài heä thoáng  Caùc loaïi RAID – RAID 0 RAID 10 (phoå bieán RAID 0, 1, 3, 5) – Software RAID/ Hardware RAID -78-
RAID-0  Döõ lieäu löu tröõ traûi ñeàu treân caùc ñóa  TaTangêng khong khoâng gian löu trö õ  Taêng hieäu suaát heä thoáng  Tính saün saøng cuûa döõ lieäu thaáp -79-
RAID-1  Nhaân baûn döõ lieäu treân caùc ñóa taùch bieät  Tính san saünsa sangøng & totocácñoäñocdö ñoä ñoïc döõ lieäu rat raátcao cao  Yeâu caàu dung löôïng ñóa gaáp ñoâi  Toác ñoääg ghi cha äm hôn -80-
RAID-3  Löu döõ lieäu tratraiûiñe ñeuàutre trenânca cacùcñóa ñóa  Söû duïng moät ñóa löu thoâng tin kieåm tra döõ lieäu  Tính san saünsa sangøng cao, chi phí hô hôpïp l yù  Hieäu suaát I/O thaáp -81-
RAID-5  Döõ lieäu, thoâng tin kieåm tra ñöôïc löu traûi ñeàu treân caùc ñóa  Tính saün saøng döõ lieäu trung bình, chi phí hôïp lyù  Toác ñoä ghi thaáp  Yeâu caàu phaàn cöùng ñaëc bieät -82-