Giáo trình thực hành Hoá vô cơ - Bài 13: Hydro carbon và dẫn xuất halogen

Nội dung text: Giáo trình thực hành Hoá vô cơ - Bài 13: Hydro carbon và dẫn xuất halogen

1. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû PHAÀN 3: HOÙA HÖÕU CÔ BAØI 13: HYDRO CARBON VAØ DAÃN XUAÁT HALOGEN I. CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT 1. Ñieàu cheá vaø tính chaát hoaù hoïc cuûa etylen 2. Ñieàu cheá vaø tính chaát hoaù hoïc cuûa acetylen 3. Tính chaát hoaù hoïc cuûa aldehyd/ceton. II. DUÏNG CUÏ VAØ THIEÁT BÒ - 5 oáng nghieäm trung - 02 nuùt cao su - 02 oáng nghieäm Pyrex - 02 keïp saét - 01 oáng daãn khí - 01 bình tia nö ôùc - 01 pipet 2 ml - 01 ñeøn coàn - 01 pipet 05 ml III. HOÙA CHAÁT - H2SO4 6N - AgNO3 0,1N - C2H5OH 95% - KMnO4 0,1N - NH4OH 2N - CaC2 (raén), caùt saïch - KMnO4 ñaëc - Dung moâi aceton - NaOH 2N. - I2 (baõo hoaø trong KI) - Dung moâi CHCl3 - KMnO4 1% IV. THÖÏC HAØNH PHAÀN A. HYDROCARBON Thí nghieäm 1: Ñieàu cheá Etylen - Laáy 2ml etanol tinh khieát, moät ít caùt saïch, cho vaøo oáng nghieäm Pyrex (khoâng caàn chính xaùc tuyeät ñoái). - Laáy 3ml acid sunfuric ñaëc cho tieáp vaøo oáng nghieäm treân. - Ñaäy oáng nghieäm baèng nuùt coù oáng daãn khí uoán cong, keïp oáng nghieäm vaøo giaù vaø ñun noùng caån thaän hoãn hôïp treân ñeøn coàn. - Quan saùt maøu saéc, muøi vò cuûa khí eâtylen (Ethylene) thoaùt ra ôû oáng daãn khí. Caâu hoûi chuaån bò: Trình baøy tính chaát hoaù hoïc cuûa etylen (Ethylene). Thí nghieäm 2: Phaûn öùng oxy hoùa Etylen baèng KMnO4 - Cho vaøo oáng nghieäm 2ml nö ôùc caát vaø nhoû vaøo 2 gioït dung dòch KMnO4 ñaäm ñaëc. - Ñieàu cheá etylen nhö thí nghieäm 1 - Suïc khí eâtylen (Ethylene) vö øa ñieàu cheá vaøo oáng nghieäm naøy 48
2. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû - Quan saùt sö ï bieán ñoåi maøu saéc cuûa dung dòch KMnO4 vaø saûn phaåm taïo thaønh trong oáng nghieäm. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra, giaûi thích hieän tö ôïng 2. Goïi teân saûn phaåm chính trong thí nghieäm 2 Thí nghieäm 3: Oxy hoùa Acetylen baèng KMnO4 - Cho khoaûng 0,2g CaC2 (raén) + 5ml nö ôùc cho vaøo oáng nghieäm. - Ñoùng thaät nhanh oáng nghieäm baèng 1 nuùt cao su coù noái vôùi 1 daãn oáng daãn khí - Keïp oáng nghieäm vaøo keïp - Ñun noùng oáng nghieäm treân ngoïn lö ûa ñeøn coàn. Khí C2H2 hình thaønh vaø thoaùt ra ôû oáng daãn khí. - Suïc khí acetylene vaøo oáng nghieäm chö ùa 3ml dung dòch KMnO4 0,1N . - Nhaän xeùt sö ï thay ñoåi maøu saéc vaø saûn phaåm taïo thaønh trong oáng nghieäm chö ùa dung dòch KMnO4 0,1N. Caâu hoûi chuaån bò: Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. Giaûi thích hieän tö ôïng quan saùt ñö ôïc? Thí nghieäm 4: Ñieàu cheá Acetylene Silver - Laáy 0,1ml AgNO3 0,1N baèng pipet cho vaøo moät oáng nghieäm. - Laáy tieáp 2 gioït dung dòch NH4OH 2N baèng oáng nhoû gioït cho vaøo oáng nghieäm treân. - Nhoû tö ø tö ø tö øng gioït dung dòch NH4OH 2N baèng oáng nhoû gioït vaøo oáng nghieäm vaø laéc kyõ cho ñeán khi dung dòch trong suoát hoaøn toaøn. - Ñieàu cheá khí acetylen nhö ôû thí nghieäm 3. - Daãn khí acetylene vö øa ñieàu cheá vaøo oáng nghieäm coù chö ùa dung dòch AgNO3 vaø dung dòch NH4OH 2N. - Quan saùt vaø cho nhaän xeùt sö ï thay ñoåi maøu saéc, chaát raén trong oáng nghieäm. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. Giaûi thích hieän tö ôïng quan saùt ñö ôïc? 2. Goïi teân chaát raén thu ñö ôïc trong thí nghieäm treân? 3. Caùc ñoàng ñaúng cuûa acetylen coù noái 3 khoâng phaûi ñaàu maïch, coù thu ñö ôïc chaát raén khoâng? PHAÀN B. DAÃN XUAÁT HALOGEN Thí nghieäm 5: Ñieàu cheá CHCl3 - Laáy 1 ml aceton (khoâng caàn chính xaùc) baèng pipet cho vaøo moät oáng nghieäm. - Laáy 0,2ml dd iod baõo hoaø trong KI baèng moät pipet cho vaøo oáng nghieäm coù chö ùa aceton. - Laáy 0,5ml dd NaOH 2N baèng pipet cho tieáp vaøo oáng nghieäm coù chö ùa aceton vaø I2 (baõo hoaø)/KI. - Keïp oáng nghieäm baèng keïp. 49
3. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû - Ñun noùng nheï oáng nghieäm (khoâng ñun soâi) cho ñeán khi dung dòch xuaát hieän keát tuûa vaøng. - Laøm nguoäi caùc tinh theå maøu vaøng seõ taùch ra, neáu keát tuûa bò hoøa tan thì nhoû theâm 3– 4 gioït dung dòch iod vaø laéc nheï cho ñeán khi coù tinh theå. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. Giaûi thích hieän tö ôïng. 2. Teân goïi cuûa phaûn ö ùng ñaõ thö ïc hieän ôû thí nghieäm 1. 3. Phaûn ö ùng naøy theá hieän tính chaát gì cuûa nhoùm chö ùc andehyd/ceton. Thí nghieäm 6: Phaûn öùng cuûa CHCl3 vôùi NaOH - Traùng 01 oáng nghieäm saïch baèng 01 ml aceton. - Laáy 1ml CHCl3 (khoâng caàn chính xaùc) baèng pipet cho vaøo moät oáng nghieäm. - Thö ïc hieän laáy 1ml dung dòch NaOH 2N cho tieáp vaøo oáng nghieäm coù chö ùa saün CHCl3 - Laéc nheï oáng ngieäm. - Ñun noùng oáng nghieäm treân ngoïn lö ûa ñeøn coàn cho ñeán khi dung dòch vö øa soâi. - Chia hoãn hôïp trong oáng nghieäm vaøo 3 oáng nghieäm. OÁng 1: Thö ïc hieän acid hoùa baèng HNO3 loaõng vaø nhoû theâm vaøi gioït AgNO3. OÁng 2: Thö ïc hieän cho tieáp vaøo oáng nghieäm 2 dung dòch phö ùc amoniat baïc. Vieäc ñieàu cheá dung dòch phö ùc amoniat baïc ñö ôïc thö ïc hieän baèng caùch nhoû 2 gioït NH 4OH 2N vaø 4 gioït dd AgNO3 0,1N vaøo trong 1 oáng nghieäm. OÁng 3 :Thö ïc hieän vieäc nhoû vaøi gioït dung dòch KMnO4 1% baèng oáng nhoû gioït vaøo oáng nghieäm thö ù 3 Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát caùc phö ông trình phaûn ö ùng hoaù hoïc, neâu hieän tö ôïng quan saùt ôû 3 thí nghieäm. 2. Taïi sao CHCl3 phaûn ö ùng ñö ôïc vôùi dung dòch NaOH. 50
4. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû BAØI 14: ANCOL VAØ PHENOL I. CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT 1. Phaûn ö ùng oxy hoùa rö ôïu ñôn chö ùc 2. Phaûn ö ùng ñònh tính phaân bieät rö ôïu ñôn chö ùc vaø ña chö ùc 3. Phaûn ö ùng phaân bieät ancol baäc 1, 2, 3 baèng thuoác thö û Lucas 4. Phaûn ö ùng oxy hoaù alcol baäc 1, 2, 3 baèng acid cromic. 5. Tính acid cuûa phenol 6. Phaûn ö ùng ñònh tính phenol baèng FeCl3 7. Phaûn ö ùng Libemen (Nitroso hoaù phenol) 8. Phaûn ö ùng ñieàu cheá phenolphtalein tö ø phenol II. DUÏNG CUÏ VAØ THIEÁT BÒ - 01 oáng nghieäm Pyrex - 01 bình tia nö ôùc - 12 oáng nghieäm nhoû - 01 ñeøn coàn - 2 oáng nghieäm trung - 01 pipet 2ml - 01 pipet 1ml - 01 giaù ñôõ - 01 nuùt cao su - 01 caëp - 01 oáng noái III. HOÙA CHAÁT. - C2H5OH tinh khieát - H2SO4 2N - Na2SO3 hay NaHSO3 - KMnO4 0,1N - Acid fuchsinsulphuro - CuSO4 0,2 N - Glycerin C3H8O3 - CuSO4 0,2 N - Thuoác thö û Lucas - Isopropanol - tert – Butanol - HCl 2N - Acid cromic - Aceton - Hydroquinon - Phenol tinh khieát - NaOH 2N - NaOH 1N - CaCO3 raén - FeCl3 0,1N - NaNO2 tinh theå - 2-Naphtol - Anhydrid phthalic - Acid H2SO4 ñaëc IV. THÖÏC HAØNH PHAÀN A: ANCOL THÍ NGHIEÄM 1: OXY HOÙA RÖÔÏU ETYLIC BAÈNG KMNO4 - Laáy 1 ml rö ôïu etylic baèng pipet cho vaøo oáng nghieäm pyrex (khoâng caàn chính xaùc tuyeät ñoái) - Laáy tieáp 0,2ml KMnO4 0,1N baèng pipet cho vaøo oáng nghieäm treân (khoâng caàn chính xaùc tuyeät ñoái). - Laáy tieáp 0,2ml H2SO4 2N baèng pipet vaøo oáng nghieäm khoâ (khoâng caàn chính xaùc tuyeät ñoái). - Ñun noùng nheï oáng nghieäm treân ñeøn coàn (ñeå traùnh cho rö ôïu vaø saûn phaåm andehyd bay hôi. 51
5. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû - Quan saùt sö ï thay ñoåi maøu cuûa dung dòch tö ø tím hoàng sang khoâng maøu. Neáu dung dòch vaãn coøn maøu thì theâm vaøo ñoù moät vaøi haït tinh theå Na2SO3 hay NaHSO3 cho ñeán khi maát maøu hoaøn toaøn. - Nhoû vaøi gioït acid fuchsinsulphuro baèng oáng nhoû gioït vaøo oáng nghieäm treân. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra, giaûi thích hieän tö ôïng? 2. Cho bieát vai troø cuûa thuoác thö û acid fucxinsunfurô trong thí nghieäm? THÍ NGHIEÄM 2: PHAÛN ÖÙNG CUÛA RÖÔÏU ETYLIC VAØ GLYCERIN VÔÙI ÑOÀNG (II) HYDROXYT - Laáy 02 oáng nghieäm nhoû ñaõ traùng saïch. - Laáy baèng pipet 0,1ml dung dòch CuSO4 0,2N cho vaøo moãi oáng nghieäm nhoû (khoâng caàn chính xaùc tuyeät ñoái) - Laáy tieáp theo baèng pipet 0,2ml NaOH 2N cho vaøo moãi oáng nghieäm treân (khoâng caàn chính xaùc tuyeät ñoái). - Quan saùt maøu saéc keát tuûa taïo thaønh. - Laáy tieáp vaøo 2 oáng nghieäm ôû treân caùc hoaù chaát sau: OÁng 1: 0,1ml C2H5OH tuyeät ñoái OÁng 2: 0,1ml glycerin - Thao taùc laéc nheï caû hai oáng nghieäm. - Quan saùt vaø so saùnh hieän tö ôïng xaûy ra ôû hai oáng nghieäm. - Thö ïc hieän vieäc laáy vaøo moãi oáng nghieäm vaøi gioït HCl 2N. Caâu hoûi chuaån bò: Vieát caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra, giaûi thích hieän tö ôïng ôû 2 oáng nghieäm? THÍ NGHIEÄM 3: PHAÛN ÖÙNG ANCOL VÔÙI THUOÁC THÖÛ LUCAS Thö ïc hieän laáy hoaù chaát baèng pipet vaøo 4 oáng nghieäm caùc hoaù chaát: OÁng 1: 0,1ml pheânol vaø theâm 0,1ml thuoác thö û Lucas Oáng 2: 0,1ml EtOH tuyeät ñoái vaø 0,1ml thuoác thö û Lucas OÁng 3: 0,1ml Isopropanol vaø 0,1ml thuoác thö û Lucas OÁng 4: 0,1ml tert-Butanol vaø 0,1ml thuoác thö û Lucas - Thao taéc laéc ñeàu, ñeå yeân trong 10 phuùt. - Quan saùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra, giaûi thích hieän tö ôïng trong 4 oáng nghieäm? 2. Muïc tieâu cuûa thí nghieäm 3? THÍ NGHIEÄM 4: OXY HOAÙ ANCOL BAÈNG ACID CROMIC Thö ïc hieän laáy caùc hoaù chaát baèng pipet vaøo 4 oáng nghieäm: OÁng 1 : 0,1ml coàn 96o. OÁng 2 : 0,1ml Isopropanol. OÁng 3 : 0,1ml tert-butanol. 52
6. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû - Duøng pipet laáy theâm vaøo moãi oáng nghieäm 1, 2 vaø 3ø moãi oáng 2ml aceton, laéc ñeàu tö øng oáng nghieäm. - Cho theâm vaøo moãi oáng nghieäm 0,1ml acid cromic, laéc ñeàu. - Quan saùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra, giaûi thích hieän tö ôïng trong 3 oáng nghieäm. 2. Taïi sao phaûi cho aceton vaøo 3 oáng nghieäm 1, 2 vaø 3. 3. Muïc tieâu cuûa thí nghieäm 4. PHAÀN B: PHENOL THÍ NGHIEÄM 5: PHENOL VAØ PHENOLAT - Laáy baèng pipet 1ml phenol cho vaøo moät oáng nghieäm ñaõ traùng saïch. - Laáy tieáp 1 ml H2O caát cho vaøo oáng nghieäm ñaõ coù phenol. - Laéc ñeàu quan saùt. - Cho theâm tö ø tö ø tö øng gioït dung dòch NaOH 2N cho ñeán khi dung dòch trong oáng nghieäm tan hoaøn toaøn (trong suoát). - Chia dung dòch trong suoát ra 2 phaàn baèng nhau vaøo 2 oáng nghieäm 1 vaø 2 ñeå chuaån bò laøm thí nghieäm tieáp theo. - Ñieàu cheá CO2 nhö sau : Caân 0,5g CaCO3 raén (khoâng caàn chính xaùc tuyeät ñoái) cho vaøo moät oáng nghieäm khaùc. Laáy baèng pipet 2ml HCl 2N cho nhanh vaøo oáng nghieäm ñaõ coù chö ùa saün CaCO3. Ñaäy nhanh oáng nghieäm laïi baèng nuùt cao su coù gaén oáng noái. Daãn khí thoaùt ra qua oáng noái vaøo oáng nghieäm soá 1. Nhoû tö ø tö ø HCl 2N baèng oáng nhoû gioït vaøo oáng nghieäm soá 2. Quan saùt hieän tö ôïng trong hai oáng nghieäm. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát taát caû caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra, giaûi thích hieän tö ôïng trong caùc oáng nghieäm. 2. Muïc tieâu cuûa thí nghieäm 5. THÍ NGHIEÄM 6: PHAÛN ÖÙNG PHENOL VAØ SAÉT (III) CLORUR - Ñun chaûy phenol raén treân moät beáp caùch thuyû ñeán khi phenol chaûy loûng thaønh dung dòch. - Laáy baèng pipet 0,1 ml FeCl3 vaøo 3 oáng nghieäm saïch - Laáy tieáp theo caùc hoaù chaát sau baèng pipet vaøo 3 oáng nghieäm: OÁng 1: 0,1ml pheânol vaø theâm 5ml nö ôùc. OÁng 2: 0,1ml Hidroquinon vaø theâm 5ml nö ôùc. OÁng 3: 0,1ml 2-naphtol vaø theâm 5ml nö ôùc. - Quan saùt maøu saéc taïo thaønh trong 3 oáng nghieäm. - Thö ïc hieän vieäc chia dung dòch trong oáng nghieäm 1 ra 3 oáng baèng nhau vaø oáng 2 ra 3 oáng baèng nhau: 53
7. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû OÁng 1.1: Cho vaøo 0,1 ml rö ôïu etylic tinh khieát OÁng 1.2: Cho vaøo 0,1ml dung dòch HCl 2N OÁng 1.3: Cho 0,1ml dung dòch NaOH 2N - Thö ïc hieän vieäc cho hoaù chaát laëp laïi nhö ôû caùc oáng nghieäm 1.1, 1.2, 1.3 cho dung dòch ôû oáng nghieäm 2 ñaõ chia ra 3 phaàn. - Quan saùt hieän tö ôïng xaûy ra trong caùc oáng nghieäm. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát taát caû caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra, giaûi thích hieän tö ôïng trong caùc oáng nghieäm. 2. Muïc tieâu cuûa thí nghieäm 6. THÍ NGHIEÄM 7: PHAÛN ÖÙNG LIBEMEN. - Ñun chaûy phenol raén treân moät beáp caùch thuyû ñeán khi phenol chaûy loûng thaønh dung dòch. - Laáy baèng pipet 0,1ml phenol cho vaøo oáng nghieäm saïch. - Laáy vaøi tinh theå NaNO2 (khoaûng 0,1 g) cho vaøo oáng nghieäm. - Ñun nheï oáng nghieäm trong 30 giaây. - Laøm nguoäi baèng nö ôùc laïnh. - Theâm baèng pipet 1 ml H2SO4 ñaëc vaøo oáng nghieäm ñaõ laøm nguoäi. - Quan saùt sö ï ñoåi maøu cuûa dung dòch. - Pha loaõng dung dòch trong oáng nghieäm baèng nö ôùc 3 laàn - Trung hoøa dung dòch sau pha loaõng baèng NaOH 1N Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát taát caû caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra, giaûi thích hieän tö ôïng trong caùc oáng nghieäm. 2. Muïc tieâu cuûa thí nghieäm 7. THÍ NGHIEÄM 8: PHAÛN ÖÙNG PHENOLPHTALEIN. a. Ñieàu cheá : Phenolphtalein - Laáy vaøi tinh theå (0,1g anhydrid phthalic) vaøo 3 oáng nghieäm saïch. - Laáy tieáp theo baèng pipet vaøo 3 oáng nghieäm ñaõ coù chö ùa saün anhydrid phthalic caùc hoaù chaát nhö sau: OÁng 1: 0,2ml pheânol vaø theâm 0,1ml H2SO4 ñaëc. OÁng 2: 0,2ml hidroquinon vaø theâm 0,1ml H2SO4 ñaëc. OÁng 3: 0,2 ml 2-naphtol vaø theâm 0,1ml H2SO4 ñaëc. - Ñun noùng chaûy hoaù chaát trong tö øng oáng nghieäm baèng ñeøn coàn. - Laøm nguoäi hoãn hôïp hoaù chaát trong caùc oáng nghieäm baèng nö ôùc laïnh. - Cho theâm baèng oáng nhoû gioït 5– 10 gioït nö ôùc vaø laéc ñeàu caùc oáng nghieäm. - Quan saùt maøu cuûa tö øng oáng nghieäm. b. Phaûn öùng: Phenolphtalein Laáy baèng pipet caùc hoaù chaát sau vaøo 3 oáng nghieäm traùng saïch: OÁng 1: 0,1ml nö ôùc caát. 54
8. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû OÁng 2: 0,1ml NaOH 2N. OÁng 3: 0,1ml HCl 2N. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát taát caû caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra? 2. Giaûi thích hieän tö ôïng trong caùc oáng nghieäm? 55
9. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû BAØI 15: ALDEHYD - CETON - ACID CARBOXYLIC I. CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT 1. Phaûn ö ùng oxy hoùa aldehyd baèng AgNO3 trong NH4OH 2. Phaûn ö ùng oxy hoaù alñehy baèng Cu(OH)2 3. Phaûn ö ùng coäng cuûa aldehyd vaø ceton vôùi NaHSO3 4. Phaûn ö ùng Cannizzaro cuûa Aldehyd khoâng coù Hα 5. Tính acid cuûa acid carboxylic 6. So saùnh tính acid, tính khö û cuûa moät soá acid 7. Phaûn ö ùng ñònh tính cuûa acid salicilic vôùi FeCl3 8. Phaân bieät acid vaø phenol II. DUÏNG CUÏ VAØ THIEÁT BÒ - 12 oáng nghieäm - 01 ñeøn coàn - 01 keïp - 02 pipet 2ml - 01 noài - 01 beáp ñieän III. HOÙA CHAÁT - HCHO 40% - AgNO3 0,2N - NH4OH 2N - CuSO4 0,2N - NaOH 2N - NaHSO3 (baõo hoaø) - Dung moâi aceton - Benzaldehyd - HCl 2N - NaOH 2N - KOH 50% trong EtOH - K2Cr2O7 0,5N - H2SO4 2N - CH3COOH 0,1N - Na2CO3( raén ) - Metyl da cam - Phenolphtalein - HCOOH 10% - CH3COOH 10% - HOOC– COOH 10% - KMnO4 0,1 N - HCOOH (ñaäm ñaëc) - CH3COOH 95% - Acid salicylic (raén) - HOOC– COOH ñaëc - FeCl3 0,1N - Phenol - Na2CO3 10% IV. THÖÏC HAØNH PHAÀN A: ALDEHYD VAØ CETON THÍ NGHIEÄM 1: OÂXY HOÙA ANDEHYD BAÈNG AGN03 - Traùng caùc oáng nghieäm baèng dung dòch NaOH ñaäm ñaëc, sau ñoù traùng laïi baèng nö ôùc caát. - Huùt baèng pipet 0,4 ml dung dòch AgNO3 0,2N cho vaøo moät oáng nghieäm. - Nhoû baèng oáng nhoû gioït dung dòch NH4OH 2N vaøo oáng nghieäm ñeán khi xuaát hieän keát tuûa . - Nhoû tieáp tuïc dòch NH4OH 2N vaøo cho ñeán khi keát tuûa tan hoaøn toaøn. - Nhoû baèng pipet 0,1ml dung dòch HCHO 40% vaøo oáng nghieäm coù chö ùa AgNO3 0,2N vaø NH4OH 2N. - Ñun noùng nheï oáng nghieäm treân ñeøn coàn (khoâng laéc oáng nghieäm). 56
10. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû - Quan saùt hieän tö ôïng xaûy ra trong oáng nghieäm. CAÂU HOÛI CHUAÅN BÒ: 1. Vieát taát caû caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra, giaûi thích hieän tö ôïng trong caùc oáng nghieäm? 2. Teân goïi cuûa phaûn ö ùng ñaõ laøm ôû thí nghieäm 1? THÍ NGHIEÄM 2: OÂXY HOÙA ALDEHYD BAÈNG CU(OH)2 - Laáy baèng pipet 0,4ml NaOH 2N cho vaøo moät oáng nghieäm - Pha loaõng theâm baèng 0,2ml nö ôùc caát. - Laáy baèng pipet 0,1ml CuSO4 0,2N cho tieáp vaøo oáng nghieäm - Tieáp tuïc cho theâm 0.1ml HCHO 40% vaøo oáng nghieäm, keát tuûa xanh cuûa Cu(OH)2 sinh ra. - Laéc ñeàu oáng nghieäm. - Ñun noùng oáng nghieäm treân ngoïn lö ûa ñeøn coàn ñeán khi dung dòch soâi. - Quan saùt sö ï thay ñoåi maøu saéc trong oáng nghieäm. CAÂU HOÛI CHUAÅN BÒ: 1. Vieát taát caû caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra, giaûi thích hieän tö ôïng trong caùc oáng nghieäm? 2. Phaûn ö ùng naøy chö ùng minh tính chaát gì cuûa aldehyd? THÍ NGHIEÄM 3: PHAÛN ÖÙNG CUÛA ALDEHYD VAØ CETON VÔÙI DD NaHSO3 BAÕO HOØA - Laáy baèng pipet 0,2ml dung dòch NaHSO3 baõo hoøa cho vaøo hai oáng nghieäm, moãi oáng 0,2 ml dung dòch NaHSO3 baõo hoaø. - Laáy baèng pipet 0,1ml aceton cho tieáp theo vaøo hai oáng nghieäm - Laøm laïnh baèng nö ôùc ñaù 2 oáng nghieäm treân. - Coï nheï vaøo thaønh oáng nghieäm baèng ñuõa thuyû tinh, ñeå gaây maàm keát tinh, sau khoaûng 5 phuùt seõ thaáy taùch ra keát tuûa. - Laáy baèng pipet caùc hoaù chaát sau cho tieáp vaøo 2 oáng nghieäm : OÁng 1 : 0,1ml HCl. OÁng 2: 0,1ml dung dòch NaOH - Quan saùt hieän tö ôïng xaûy ra ôû 2 oáng nghieäm. - Laáy baèng pipet 0,4ml dung dòch NaHSO3 baõo hoøa cho vaøo moät oáng nghieäm thö ù 3. - Laáy baèng pipet 0,4ml benzaldehyd cho vaøo oáng nghieäm 3 coù chö ùa saün NaHSO3 baõo hoaø. - Laéc ñeàu hoãn hôïp trong oáng 3. - Quan saùt hieän tö ôïng, sau 15 phuùt. - Laáy 0,2ml nö ôùc cho vaøo oáng nghieäm 3. - Ñaët oáng nghieäm 3 vaøo noài nö ôùc noùng, giö õ trong 15 phuùt. - Quan saùt hieän tö ôïng ôû oáng nghieäm 3 Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát taát caû caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. 57
11. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû 2. Giaûi thích hieän tö ôïng trong caùc oáng nghieäm. THÍ NGHIEÄM 4 : PHAÛN ÖÙNG CUÛA ALDEHYD KHOÂNG COÙ H - Laáy baèng pipet 0,2ml benzaldehyd cho vaøo oáng nghieäm 1 - Laáy baèng pipet 0,1ml dung dòch KOH 50% trong rö ôïu cho tieáp vaøo oáng nghieäm 1, oáng nghieäm 1 xuaát hieän keát tuûa. - Ly taâm keát tuûa trong oáng nghieäm 1 khoaûng 5 phuùt. - Gaïn phaàn dung dòch chö ùa alcol benzyl sang oáng nghieäm 2, giö õ laïi phaàn keát tuûa. - Laáy khoaûng 0,4ml nö ôùc caát vaøo oáng nghieäm 1, coù chö ùa keát tuûa. - Laéc ñeàu cho tan heát keát tuûa trong oáng nghieäm 1. - Laáy baèng pipet khoaûng 0,2ml HCl 2N, cho tieáp vaøo oáng nghieäm 1, seõ thaáy xuaát hieän keát tuûa. - Laáy baèng pipet khoaûng 0,1ml H2SO4 2N, cho vaøo oáng nghieäm 2 chö ùa alcol benzyl. - Laáy baèng pipet 0,1ml dung dòch K2Cr2O7 0,5N cho tieáp theo vaøo oáng nghieäm 2. - Ñun ñeán soâi, oáng nghieäm 2 treân ngoïn lö ûa ñeøn coàn ñeán khi dung dòch ñuïc daàn do taïo thaønh acid. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát taát caû caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra, giaûi thích hieän tö ôïng trong caùc oáng nghieäm. 2. Teân cuûa phaûn ö ùng thö ïc hieän ôû oáng nghieäm soá 1. PHAÀN B: ACID CARBOXYLIC THÍ NGHIEÄM 5: TÍNH ACID - Laáy baèng pipet 1 ml dung dòch CH3COOH 0,1N cho vaøo caùc oáng nghieäm 1, 2 vaø 3. - Laáy caùc hoaù chaát sau cho tieáp theo vaøo ba oáng nghieäm: OÁng 1: Cho 1 gioït dung dòch meâtyl da cam. OÁng 2: Cho 1 maûnh giaáy quyø xanh. OÁng 3: Cho 1 gioït dung dòch phenolphthalein. - Quan saùt sö ï thay ñoåi maøu saéc ôû caû 3 oáng nghieäm, giaûi thích. - Laáy baèng pipet 1ml dung dòch CH3COOH 0,1N, cho vaøo oáng nghieäm 4 - Laáy moät ít Na2CO3 raén (khoaûng 0,1g) cho vaøo oáng nghieäm 4. - Quan saùt, thö û khí thoaùt ra ôû oáng nghieäm 4 baèng que dieâm ñang chaùy. CAÂU HOÛI CHUAÅN BÒ: 1. Vieát taát caû caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra? 2. Giaûi thích hieän tö ôïng trong caùc oáng nghieäm? THÍ NGHIEÄM 6: SO SAÙNH TÍNH ACID, TÍNH KHÖÛ - Laáy baèng pipet caùc hoaù chaát sau cho vaøo 3 oáng nghieäm 1, 2 vaø 3 nhö sau: OÁng 1 : Cho 0,2ml HCOOH ñaäm ñaëc OÁng 2 : Cho 0,2ml CH3COOH 95% OÁng 3 : Cho 0,2ml HOOC– COOH ñaäm ñaëc - Laáy baèng oáng nhoû gioït cho vaøo ba oáng nghieäm moãi oáng 1 gioït KMnO4 0,1N. - Quan saùt sö ï thay ñoåi maøu saéc ôû caùc oáng nghieäm trong 20 phuùt. 58
12. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát taát caû caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra? 2. Giaûi thích hieän tö ôïng trong caùc oáng nghieäm? THÍ NGHIEÄM 7: PHAÛN ÖÙNG CUÛA ACID HÖÕU CÔ VÔÙI FECL3 - Laáy baèng pipet caùc hoaù chaát sau cho vaøo 4 oáng nghieäm 1, 2, 3 vaø 4 nhö sau: OÁng 1 : Cho 0,5ml HCOOH ñaäm ñaëc. OÁng 2 : Cho 0,2ml CH3COOH 95%. OÁng 3 : Cho 0,5ml HOOC– COOH ñaäm ñaëc OÁng 4 : Cho 0,2g acid salicylic - Laáy baèng pipet dung dòch NH4OH 2N, kieàm hoùa tö øng acid trong moãi oáng nghieäm ñeán khi giaáy quyø ñoû hoùa xanh. - Ñun nheï treân ñeøn coàn cho ñeán khi heát muøi amoniac, ñeå nguoäi. - Laáy baèng pipet 1ml FeCl3 0,2N, cho vaøo moãi oáng nghieäm. - Laéc ñeàu moãi oáng nghieäm. - Quan saùt hieän tö ôïng xaûy ra ôû tö øng oáng nghieäm. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát taát caû caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra? 2. Giaûi thích hieän tö ôïng trong caùc oáng nghieäm? THÍ NGHIEÄM 8: PHAÂN BIEÄT ACID VAØ PHENOL - Ñun chaûy phenol raén treân beáp caùch thuûy. - Thö ïc hieän laáy baèng pipet caùc hoaù chaát sau cho vaøo 2 oáng nghieäm 1 vaø 2: OÁng 1 : 0,5ml phenol. OÁng 2 : 0,5ml CH3COOH. - Laáy baèng pipet 1ml Na2CO3 10%, cho vaøo moãi oáng nghieäm 1 ml. Laéc ñeàu caùc oáng nghieäm. - Quan saùt, so saùnh hieän tö ôïng xaûy ra ôû hai oáng nghieäm. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát taát caû caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra? 2. Giaûi thích hieän tö ôïng trong caùc oáng nghieäm? 59
13. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû BAØI 16: AMIN, PROTID - CHAÁT BEÙO, XAØ PHOØNG I. CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT 1. Tính baz cuûa alkyl amin, phaûn ö ùng taïo phö ùc vôùi Cu+2, Fe+3 2. Phaûn ö ùng cuûa amino acid vôùi Cu+2 3. Phaûn ö ùng vôùi acid HNO2 4. Tính chaát ñeäm cuûa protid 5. Caùc phaûn ö ùng maøu cuûa protid (Biure, Xantoprotein) 6. Thuyû phaân chaát beùo baèng NaOH, ñieàu cheá xaø phoøng 7. Chaát taåy rö ûa vaø ñieàu cheá 8. Tính chaát cuûa xaø phoøng vaø caùc chaát taåy rö ûa. II. DUÏNG CUÏ VAØ THIEÁT BÒ - 12 oáng nghieäm nhoû - 02 ñuõa thuûy tinh - 01 ñeøn coàn - 01 giaù saét - 01 keïp oáng nghieäm - 02 pipet 2ml - 01 pipet 5ml - 01 bình noùn 250ml - 01 becher 100ml - 01 becher 50ml - 01 erlen 250ml - 02 becher 250ml - 01 noài - 01 becher 100ml - 01 beáp ñieän - 01 pheãu thuyû tinh III. HOÙA CHAÁT - Metylamin (CH3NH2) - Phenolphtalein - CuSO4 0,2N - FeCl3 0,1N - Acid aminoacetic 0,2N - NaOH 2N - CuO (raén) - NaNO2 2N - HCl 2N - HCl 0,1N - NaOH 0,1N - Metyl da cam - NaOH ñaëc - HNO3 ñaëc - CuSO4 0,2N - Daàu dö øa - Coàn coâng nghieäp - NaOH 6N - NaCl baõo hoøa - NaOH raén - NaCl raén - LAS - Na2CO3 raén - Giaáy pH - CaCl2 1% - FeCl3 1% - MgCl2 1% IV. THÖÏC HAØNH PHAÀN A: AMIN Thí nghieäm 1: Tính chaát cuûa Metylamin a. Tính baz : - Laáy baèng pipet 0,1ml dung dòch metylamin vaøo moät oáng nghieäm saïch. - Theâm tieáp baèng oáng nhoû gioït, 1 gioït dung dòch phenolphtalein. - Quan saùt sö ï thay ñoåi maøu cuûa dung dòch. 60
14. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû Caâu hoûi chuaån bò: Taïi sao khi cho phenolphtalein vaøo metylamin dung dòch laïi coù sö ï thay ñoåi maøu. b. Phaûn öùng vôùi CuSO4 : - Laáy baèng pipet 0,1ml dung dòch metylamin cho vaøo moät oáng nghieäm. - Laáy baèng pipet 0,1ml dung dòch CuSO4 0,2N cho tieáp vaøo oáng nghieäm. - Quan saùt maøu saéc cuûa keát tuûa taïo thaønh trong oáng nghieäm. - Laáy baèng oáng nhoû gioït dung dòch meâtylamin nhoû vaøo oáng nghieäm cho ñeán khi keát tuûa tan hoaøn toaøn. - Quan saùt maøu cuûa dung dòch taïo thaønh. c. Phaûn öùng vôùi FeCl3: - Laáy baèng pipet 0,1ml gioït dung dòch meâtylamin cho vaøo moät oáng nghieäm. - Laáy baèng pipet 0,1ml dung dòch FeCl3 0,1N. - Quan saùt hieän tö ôïng xaûy ra trong oáng nghieäm. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát taát caû caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra? 2. Giaûi thích hieän tö ôïng trong caùc oáng nghieäm? PHAÀN B: AMINO ACID Thí nghieäm 2: Phaûn öùng cuûa acid amino Acetic vôùi CuO - Laáy moät lö ôïng raát nhoû boät ñoàng oxid (khoaûng 0,05g) vaøo moät oáng nghieäm. - Laáy baèng pipet 0,1ml acid amino acetic cho tieáp theo vaøo oáng nghieäm. - Ñun noùng oáng nghieäm treân ngoïn lö ûa ñeøn coàn, coù laéc nheï. - Gaù oáng nghieäm ñö ùng yeân treân giaù, ñeå phaàn ñoàng oxit maøu ñen laéng xuoáng. - Theâm baèng oáng nhoû gioït, 1 gioït dung dòch NaOH 2N vaøo dung dòch maøu xanh toái thu ñö ôïc (dung dòch muoái ñoàng cuûa glyxin). Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát taát caû caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra? 2. Giaûi thích hieän tö ôïng trong caùc oáng nghieäm? Thí nghieäm 3: Phaûn öùng cuûa Amino Acid vôùi acid HNO2 - Laáy baèng pipet 0,1ml dung dòch axit amino acetic vaøo moät oáng nghieäm. - Laáy baèng pipet 0,1ml dung dòch NaNO2 2N theâm tieáp vaøo oáng nghieäm coùchö ùa saün acid amino acetic. - Laáy baèng pipet 0,1ml HCl 2N theâm vaøo oáng nghieäm ñaõ coù chö ùa amino acetic vaø NaNO2. - Laéc nheï oáng nghieäm seõ thaáy coù boït khí taùch ra. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát taát caû caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra? 2. Giaûi thích hieän tö ôïng trong caùc oáng nghieäm? 3. Khí gì thoaùt ra trong thí nghieäm 3? 61
15. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû PHAÀN C: PROTID Thí nghieäm 4: Tính chaát ñeäm cuûa dung dòch protid - Thö ïc hieän coâng vieäc chuaån bò saün loøng traéng trö ùng gaø (protid) - Laáy baèng pipet 0,1ml dung dòch HCl 0,1N cho vaøo oáng nghieäm 1 + 1ml nö ôùc caát, laéc ñeàu. - Laáy baèng oáng nhoû gioït 2 – 3 gioït thuoác thö û methylorage vaøo oáng nghieäm soá1. - Quan saùt sö ï thay ñoåi maøu saéc cuûa hoãn hôïp. - Laáy 2-3 gioït dung dòch loøng traéng trö ùng vaøo oáng nghieäm 2. - Laáy baèng oáng nhoû gioït, 1 gioït dung dòch acid HCl 0,1N vaø 01 gioït metyl da cam vaøo oáng nghieäm 2. - Nhaän xeùt sö ï thay ñoåi maøu saéc cuûa hoãn hôïp trong oáng nghieäm 2. - Laáy baèng pipet 0,1ml dung dòch NaOH 0,1N vaøo oáng nghieäm 3. - Laáy baèng pipet 1ml nö ôùc caát cho vaøo oáng nghieäm 3. - Laáy baèng oáng nhoû gioït 2– 3 gioït thuoác thö û phenolphtalein, quan saùt maøu saéc. - Thö ïc hieän laáy 2-3 gioït dung dòch loøng traéng trö ùng vaøo oáng nghieäm 4. - Laáy baèng oáng nhoû gioït, 1 gioït dung dòch NaOH 0,1N vaø 01 gioït phenolphtalein vaøo oáng nghieäm 4. - Nhaän xeùt sö ï thay ñoåi maøu saéc cuûa hoãn hôïp trong oáng nghieäm 4. Caâu hoûi chuaån bò: Muïc tieâu cuûa thí nghieäm 4? Thí nghieäm 5: Caùc phaûn öùng maøu cuûa protid a. Phaûn öùng Biure: - Laáy khoaûng 0,2ml loøng traéng trö ùng cho vaøo moät oáng nghieäm 1. - Laáy baèng pipet 0,2ml dung dòch NaOH ñaäm ñaëc cho tieáp theo vaøo oáng nghieäm1. - Laáy baèng oáng nhoû gioït 1 gioït dung dòch CuSO4 0,2N cho vaøo oáng nghieäm 1. - Quan saùt maøu saéc cuûa dung dòch trong oáng nghieäm 1. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát taát caû caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra? 2. Giaûi thích hieän tö ôïng trong oáng nghieäm 1? 3. YÙ nghóa cuûa phaûn ö ùng Biure? b. Phaûn öùng Xantoprotein: - Laáy khoaûng 0,2ml dung dòch protid (loøng traéng trö ùng) cho vaøo oáng nghieäm soá 1. - Laáy baèng pipet 0,1ml dung dòch HNO3 ñaäm ñaëc theâm tieáp vaøo oáng nghieäm 1. - Quan saùt maøu saéc cuûa keát tuûa taïo thaønh trong oáng nghieäm 1. - Ñun noùng nheï oáng nghieäm 1 treân ngoïn lö ûa ñeøn coàn. - Quan saùt maøu saéc cuûa keát tuûa vaø maøu cuûa dung dòch trong oáng ngieäm 1. - Laøm nguoäi hoãn hôïp phaûn ö ùng trong oáng nghieäm 1. - Laáy baèng oáng nhoû gioït, 1-2 gioït dung dòch NaOH ñaëc. - Theo doõi sö ï chuyeån ñoåi maøu cuûa hoãn hôïp phaûn ö ùng, giai ñoaïn ñun phaûi tieán haønh trong tuû huùt. 62
16. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát taát caû caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra? 2. Giaûi thích hieän tö ôïng trong oáng nghieäm 1? 3. YÙ nghóa cuûa phaûn ö ùng Xantoprotein? PHAÀN D: CHAÁT BEÙO, XAØ PHOØNG, CHAÁT TAÅY RÖÛA Thí nghieäm 6: Thuûy phaân chaát beùo baèng dung dòch kieàm - Cho vaøo erlen 250ml 5g daàu dö øa. Ñong baèng oáng ñong 100ml coàn 960 cho vaøo erlen 250ml. - Laáy baèng pipet 4ml dung dòch NaOH ñaëc cho vaøo erlen. Ñun caùch thuûy ôû nhieät ñoä khoaûng 700C. Khuaáy ñeàu baèng ñuõa thuûy tinh cho ñeán khi thaønh moät heä ñoàng theå. - Laáy baèng oáng ñong 10ml dung dòch NaCl baõo hoøa cho vaøo erlen, xaø phoøng noåi leân. Gaïn loïc laáy lôùp xaø phoøng. Caâu hoûi chuaån bò: Vieát caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra trong thí nghieäm 6. THÍ NGHIEÄM 7: ÑIEÀU CHEÁ XAØ PHOØNG - Caân 2,5 g NaOH raén trong erlen. - Laáy baèng pipet 7,5ml coàn 960, 7,5ml nö ôùc caát cho vaøo erlen ñeå hoaø tan hoaøn toaøn chaát raén. - Caân 7,5g daàu dö øa cho vaøo bình noùn 250ml. Theâm vaøo 3 – 5 vieân ñaù boït. - Ñö a erlen 250ml vaøo beáp caùch thuyûm Gaù erlen vaøo giaù. - Ñun caùch thuûy erlen trong 2 giôø. - Khuaáy hoãn hôïp trong erlen 10 phuùt moät laàn baèng ñuõa thuyû tinh. - Chuaån bò trö ôùc 13g NaCl hoaø tan vaøo trong 75ml nö ôùc trong becher 250ml. - Roùt toaøn boä hoãn hôïp ñaõ xaø phoøng hoùa coøn noùng vaøo trong becher 250ml coù chö ùa saün dung dòch NaCl, sau khi ñaõ thö ïc hieän vieäc ñun 2 giôø. - Roùt moät lö ôïng nhoû chaát loûng becher 250ml laïi vaøo erlen, ñeå thö ïc hieän vieäc traùng erlen. - Roùt ngö ôïc laïi chaát loûng tö ø erlen vaøo becher 250 ñeå hoaøn thaønh vieäc traùng erlen. - Duøng ñuõa thuûy tinh khuaáy becher kyõ trong 3 phuùt. - Loïc chaát raén xaø phoøng treân pheãu loïc Burchner. - Rö ûa lôùp xaø phoøng raén ñang ôû treân pheãu Burchner baèng nö ôùc laïnh tö ø 2-3 laàn, moãi laàn rö ûa duøng 10ml nö ôùc laïnh. - EÙp lôùp xaø phoøng raén giö õa hai lôùp giaáy loïc cho raùo nö ôùc hoaøn toaøn. Thí nghieäm 8: Ñieàu cheá chaát taåy röûa - Caân 5g LAS cho vaøo 1 becher 250ml. - Khuaáy becher vaø theâm tö ø tö ø vaøo 1,3g Na2CO3 raén. - Khuaáy tieáp theo theâm 5 phuùt nö õa sau khi ñaõ theâm xong Na2CO3, ñeå yeân trong 10 phuùt. - Hoøa 0,5g NaCl trong 10ml nö ôùc trong 1 becher 50ml. - Roùt toaøn boä dung dòch NaCl vaøo becher 250ml. 63
17. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû - Khuaáy nheï becher ñeå traùnh taïo boït (neáu thaáy nhieàu boït hình thaønh thì dö øng laïi, ñôïi boït laéng sau ñoù môùi cho tieáp lö ôïng NaCl coøn laïi vaøo). - Kieåm tra pH cuûa saûn phaåm baèng giaáy pH, neáu thaáy giaáy pH coøn maøu ñoû thì: - Theâm tö ø tö øtö øng lö ôïng nhoû Na2CO3 raén vaøo cho ñeán khi giaáy pH chuyeån sang maøu hôi xanh thì dö øng laïi. - Thu hoài chaát raén ôû daïng seät. - Saáy khoâ seõ ñö ôïc daïng boät traéng. Thí nghieäm 9: Tính chaát cuûa xaø phoøng vaø chaát taåy röûa - Ñaùnh soá 2 becher laø 1 vaø 2. - Ñun noùng hai becher, moãi becher coù chö ùa 50 ml nö ôùc caát . - Caân 1g xaø phoøng (ñieàu cheá ôû thí nghieäm 7) cho vaøo becher soá 1, khi nö ôùc ñang noùng - Caân 1g chaát taåy rö ûa (ñaõ ñieàu cheá ôû thí nghieäm 8) vaøo trong becher soá 2, khi nö ôùc ñang noùng. a. Tính chaát taïo nhuõ töông - Laáy vaøo 3 oáng nghieäm saïch ñaùnh soá laø 1, 2 vaø 3, moãi oáng 0,2g daàu dö øa. - Laáy baèng pipet caùc hoaù chaát, cho tieáp theo vaøo ba oáng nghieäm: OÁng 1: 5ml nö ôùc caát OÁng 2: 5ml nö ôùc xaø phoøng OÁng 3: 5ml nö ôùc chaát taåy rö ûa - Laéc ñeàu moãi oáng nghieäm trong 2 phuùt. - Quan saùt mö ùc ñoä taïo thaønh nhuõ tö ông. b. Caùch hoaït ñoäng trong nöôùc cöùng - Laáy baèng pipet 5ml nö ôùc xaø phoøng vaøo 3 oáng nghieäm 1, 2 vaø 3. - Laáy baèng pipet caùc hoaù chaát, cho tieáp theo vaøo ba oáng nghieäm treân: Oáng 1: 2ml dung dòch CaCl21% OÁng 2: 2ml dung dòch FeCl3 1%. OÁng 3: 2ml dung dòch MgCl2 1%. - Laáy theâm 3 oáng nghieäm, laëp laïi toaøn boä quaù trình treân vôùi chaát taåy rö ûa. Laéc ñeàu, moãi oáng nghieäm trong 2 phuùt. - Quan saùt sö ï taïo tuûa trong tö øng oáng nghieäm. c. Tính kieàm - Laáy baèng oáng nhoû gioït 2 gioït phenolphthalein cho vaøo hai oáng nghieäm 1 vaø 2, moãi oáng nghieäm 2 gioït. - Laáy baèng pipet caùc hoaù chaát, cho tieáp theo vaøo hai oáng nghieäm treân: OÁng 1: 2ml nö ôùc xaø phoøng OÁng 2: 2ml nö ôùc chaát taåy rö ûa - Laéc ñeàu, moãi oáng nghieäm trong 2 phuùt. - Quan saùt maøu saéc cuûa tö øng oáng nghieäm. 64
18. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû Caâu hoûi chuaån bò: 1. Tính chaát cuûa xaø phoøng vaø chaát taåy rö ûa? 2. Khaùc nhau giö õa xaø phoøng vaø caùc chaát taåy rö ûa? 65
19. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû BAØI 17: PHAÛN ÖÙNG ESTER HOÙA I. CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT 1. Phaûn ö ùng cuûa acid salicilic vaø metanol. 2. Chö ng caát ñôn loaïi metanol, nhieät ñoä soâi cuûa metanol 3. Caùch tính hieäu suaát phaûn ö ùng. 4. Phaûn ö ùng cuûa acid salicilic vaø anhydrid acetic. 5. Keát tinh laïi, choïn dung moâi keát tinh II. DUÏNG CUÏ VAØ THIEÁT BÒ - 01 bình caàu 250 ml - 01 nhieät keá 1000C - 01 pheãu chieát 200ml - 01 sinh haøn bong boùng - 01 bình Wurtz 100ml - 01 sinh haøn thaúng - 01 bình caàu hö ùng coù nhaùm - 01 coå nhaùm - 2 becher 50 ml - 01 oáng ñong 25ml - 01 beáp ñieän - 01 noài - 02 erlen 250ml - 01 becher 250 ml - 01 ñuõa khuaáy - 01 pheãu loïc aùp suaát keùm III. HOÙA CHAÁT - Acid salicilic - Metanol tinh khieát. - H2SO4 ñaëc - Na2CO3 10% - Na2SO4 khan - Ñaù boït - Anhydrid acetic IV. THÖÏC HAØNH THÍ NGHIEÄM 1: TOÅNG HÔÏP SALICILAT METYL (LAÉP DUÏNG CUÏ NHÖ HÌNH VEÕ) a. Ñieàu cheá ester : - Caân 6,9g (0,05 mol) acid salicilic cho vaøo bình caàu 01 coå coù nhaùm. - Ñong 15ml metanol tinh khieát baèng oáng ñong tieáp tuïc cho vaøo bình caàu, laáy baèng pipet 1ml H2SO4 ñaëc vaøo cho vaøo bình caàu. - Cho vaøo bình caàu 5 vieân ñaù boït. Laép heä thoáng sinh haøn hoài lö u nhö hình 2. - Ñun caùch thuyû hoãn hôïp trong bình caàu 2,5 giôø. 66
20. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû b. Tinh cheá ester: Laép duïng cuï nhö hình veõ. - Roùt toaøn boä hoãn hôïp phaûn ö ùng trong bình caàu vaøo bình Wurtz. - Cho khoaûng 5 vieân ñaù boït vaøo bình Wurtz. - Laép heä thoáng chö ng caát loaïi dung moâi Metanol nhö hình 3. - Môû nö ôùc hoaøn lö u, caém ñieän vaøo beáp ñieän. - Chö ng caát hoãn hôïp trong bình Vurtz ôû nhieät ñoä 60-610C ñeå loaïi metanol dö . Roùt saûn phaåm coøn noùng trong bình Wurtz vaøo becher 250ml coù saün 50 ml H2O laïnh, thu ñö ôïc acid salicilic dö daïng raén, ester daïng daàu. - Roùt phaàn chaát loûng trong becher vaøo pheãu chieát 250 ml. - Rö ûa 3-5 laàn lôùp ester trong pheãu chieát, moãi laàn vôùi 15 ml H2O, giö õ laïi lôùp ester ôû treân trong pheãu chieát. - Rö ûa 01 laàn lôùp ester vôùi 10ml dung dòch Na2CO3 10%. - Rö ûa lôùp ester tö ø 3-5 laàn vôùi H2O caát, moãi laàn 15ml, cho ñeán khi pH cuûa nö ôùc rö õa khoaûng 5- 6. - Caân khoái lö ôïng ester daïng daàu, cho vaøo chai thu hoài. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra? 2. Toùm taét caùc bö ôùc tieán haønh ôû daïng sô ñoà khoái? 3. Tính hieäu suaát phaûn ö ùng ester hoùa? THÍ NGHIEÄM 2: TOÅNG HÔÏP ASPIRIN a. Ñieàu cheá ester: - Caân 2,5 g acid salicilic cho vaøo erlen 250ml. - Laáy baèng pipet 3,5 ml anhydrid acetic, cho tieáp vaøo erlen. - Ñun caùch thuyû erlen treân beáp caùch thuyû ôû nhieät ñoä 50-600C trong 15phuùt. - Laøm nguoäi erlen ñeán nhieät ñoä phoøng. - Chuaån bò moät becher 250ml coù chö ùa saün 20 ml nö ôùc laïnh. - Roùt hoãn hôïp trong erlen vaøo becher coù saün nö ôùc laïnh. - Laøm laïnh becher trong 20 phuùt, tinh theå xuaát hieän. 67
21. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû - Loïc tinh theå qua pheãu loïc aùp suaát keùm. b. Tinh cheá ester: - Chuaån bò moät becher 50 ml coù chö ùa 10ml coàn vaø 10 ml H2O. - Ñö a saûn phaåm raén thu ñö ôïc vaøo becher. - Ñun caùch thuyû cho saûn phaåm tan hoaøn toaøn. - Laøm nguoäi, laøm laïnh, tinh theå seõ keát tinh. - Loïc saûn phaåm qua pheãu loïc aùp suaát keùm. - Saáy saûn phaåm ôû 1000C. - Caân saûn phaåm, cho vaøo chai thu hoài. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra? 2. Toùm taét caùc bö ôùc tieán haønh ôû daïng sô ñoà khoái? 3. Tính hieäu suaát phaûn ö ùng ester hoùa? 68
22. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû BAØI 18: TRÍCH LY TINH DAÀU I. CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT 1. Tinh daàu laø gì. 2. Caùc öùng duïng cuûa tinh daàu. 3. Caùc phö ông phaùp trích ly tinh daàu 4. Tính hieäu suaát trích ly tinh daãu. II. DUÏNG CUÏ VAØ THIEÁT BÒ - 01 boä trích chieát tinh daàu - 01 pipet 2ml - 01 beáp ñieän - 01 lö ôùi amiaêng III. HOÙA CHAÁT - 100g nguyeân lieäu thö ïc vaät coù tinh daàu - Etanol coâng nghieäp - Ñaù boït IV. THÖÏC HAØNH THÍ NGHIEÄM 1: TRÍCH LY TINH DAÀU - Caân 100 g thö ïc vaät mang tinh daàu - Rö ûa saïch, xaét nhoû hoaëc xay nhuyeãn tuøy loaïi thö ïc vaät - Cho vaøo bình caàu 01 coå coù nhaùm - Laáy khoaûng 250ml nö ôùc cho vaøo bình caàu - Laép boä duïng cuï chö ng caát loâi cuoán hôi nö ôùc - Kieåm tra nö ôùc hoaøn lö u, ñieän - Ñun soâi ñeàu hoãn hôïp - Chö ng caát khoaûng 3 tieáng - Ñoïc theå tích tinh daàu - Laáy phaàn tinh daàu noåi leân treân nö ôùc, cho vaøo chai thu hoài Caâu hoûi chuaån bò : 1. Caáu tö û chính trong tinh daàu ñaõ ly trích ñö ôïc? 2. Tính chaát vaät lyù vaø hoaù hoïc cuûa moät soá loaïi tinh daàu thö ôøng gaëp? 3. Taïi sao laïi phaûi baûo quaûn tinh daàu trong loï maøu toái ôû nôi maùt ? 4. Moät vaøi dung moâi duøng ñeå ly trích tinh daàu? 5. Hieäu suaát trích ly tinh daàu trong loaïi nguyeân lieäu ñaõ trích ly? 69
23. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa cô sôû Chuû bieân: ThS. Leâ Thò Thanh Hö ông Bieân soaïn: Boä moân Hoùa ñaïi cö ông Hieäu ñính: ThS. Leâ Thò Thanh Hö ông Sö ûa baûn in: Leâ Thò Thanh Hö ông – Nguyeãn Thò Caåm Tuù Xong ngaøy 20.9.2004 taïi khoa Hoùa trö ôøng Cao ñaúng Coâng nghieäp 4 70