Đánh giá sự bộc lộ dấu ấn p53 và BCL-2 trong ung thư vú bằng phương pháp hóa mô miễn dịch
8 trang
03/04/2025
110
Bạn đang xem tài liệu "Đánh giá sự bộc lộ dấu ấn p53 và BCL-2 trong ung thư vú bằng phương pháp hóa mô miễn dịch", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Tài liệu đính kèm:
- danh_gia_su_boc_lo_dau_an_p53_va_bcl_2_trong_ung_thu_vu_bang.pdf
Nội dung text: Đánh giá sự bộc lộ dấu ấn p53 và BCL-2 trong ung thư vú bằng phương pháp hóa mô miễn dịch
- Góp phần quan trọng trong điều trị bệnh cho anh chị của m nh khi đứa trẻ khòe mạnh này ra đời nhờ kỹ thuật PGD. Góp phần loại bỏ dần các gen bệnh trong xã hội, để có được nguồn gen khỏe mạnh, giảm bớt gánh nặng cho gia đ nh và xã hội. Tính sáng tạo: Đây là một kỹ thuật cao, lần đầu tiên 4ược áp dụng tại Học viện Quân y. Lựa chọn được các phương pháp phù hợp cho việc chẩn đoán đối với từng bệnh di truyền. * rm ậ T fi i LiJtiij TỊfTr%*it Ỵ rw i JtiAfvi JVJtiAO v*tt â Ịh 4T im rf ĩ *r> ỉ. Trần Quang Hanh (2009). "Nhận xét kết quả chuyển phôi giai đoạn Blastocyte tại Trang tâm hỗ trợ sinh sàn bệnh viện phụ sản trang ương từ 2006 đến 2008". Luận văn thạc sỹ y học, Đại học y Hà Nội. 2. Nguyễn Khắc Hân Hoan, Quách Thị Hoàng Oanh, Phạm Việt Thanh và Trương Đ nh Kiệt (2008). Chẫn đoán di truyền phân từ bệnh beta thalassaemia tại bệnh viện Từ Dũ TPHCM. Tạp chí Y học TPHCM, Tập 12 (phụ bản số I), 341347. 3. Nguyên Khắc Hân Hoan, Phạm ViệÈ Thanh và Trương Đ nh Kiệt, Lâm Thị Mỹ (2008). Chần đoán trước sinh bệnh thlassemia trên 290 trường họp thai. Tạp chí NCYH 74 (3), 17. 4. Alan H.HADNysiđe et ai. (2004). Isothermal whole genome amplification from single AĐN small numbers of cells: a new era for preimplantation genetic diagnosis of inherited disease. Molecular Human Reproduction Vol. 10, No.10 pp. 767772,2004. 5. Ali Hellani et al. Multiple displacement amplification on single ceil ADN possible PGD applications. Molecular Human Reproduction Vol. 10, No.11 pp. 847852,2004. 6. Avi Tsafrir et al. (2010). PGD for fragile X syndrome: ovarian function is the main determinant of success. Human Reproduction, Vol.25, No. 10 pp. 26292636, 2010. ĐÁNH GIÁ SỰ BỘC L ộ DẤU ẤN p53 VÀ BCL-2 TRONG UNG THƯ VÚ BẰNG PHƯƠNG PHÁP HÓA MÔ MIỄN DỊCH BS. Vũ Ngọc Hà* Hướng dẫn: ThS. Chu Văn Đức* TÓM T T Các sản phẩm gen BcI2 và p53 tiếp tục được nghiên cứu rộng rãi để xác định các yếu tố tiên lượng bệnh và để t m ra biện pháp điều trị tối ưu. Mục đích nghiên cứu: (1) Xác định tỷ lệ bộc lộ dấu ấn Bcl2 và p53 cùa ung thư biểu mô íuyén vú. (2) Nhận xét mối liên quan giữa sự bộc lộ Bcl2 và p53 với t nh trạng đi căn hạch, Ihụ ihể nội tiết, độ mô học cũa ung thư biểu mô tuyến vú. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: 207 khối nển cứa các bệnh nhân ung thư vú được nhuộm hóa mô miễn dịch (HMMD) với các dấu ấn Bcl2 và p53, ER, PR của hãng Dako. Kết quã: tỷ ỉệ Bcl2(+) cao hớn tỷ lệ p53(+) (60,9% vắ 36,7%). Bcl“2(+) và p53() chiếm tỷ lệ cao nhất (39,5%) và thấp nhất là tỳ ệ Bcl2() và p53(+): 15,5% (p=0,504). Ưng thư vú thụ íhể nội tiết dương u'nh có tỷ lệ p53(+) thấp hơn p53() (p<0,05); trái lại tỷ lệ Bcl2(+) cao hơn so với Bcl2() (p 3 hạch (37,5%) (p<0 05) trong khi đó Bcl2(+) chiếm tỷ ỉệ cao nhất ở nhóm chưa di căn hạch: 63,6% (p>0,05). Kết ỉuận: Sự bộc lộ p53 và Bcl2 trong ung thư vú có trái hgược nhau và có giá trị trong tiên lượng bệnh. * Từ khóa: Ung thư vú; Hóa mô miễn địch; p53; Bcl2. * Học viện Y Dược cể truyền Việt Nam 442
- Evaluation o f p53 and Bcl-2 expression in br a st cancer by ừnmunohistochemicaỉ stain Summary p53 and Bcl2 genes products continue to be extensively studied in breast cancer in order to identify prognostic factors and to optimize therapeutic approaches. Objectives and methods: Immunohistochemistry using the anti P53 and Bcl2 antibody was performed on 207 breast carcinoma specimens. Results: In breast cancer, BcI2 expression is higher than p53 (60,9% and 36.7%, respectively), Bcl2(+) p53() ate the most common: 39.5% and Bcl2() p53(+) are less common: 15.5% (p=0,504). In HR tumors, p53(+) expression is lower p53() (p<0.05), but contrast Bcl2(+) is higher in Bci2() tumors (pcO.OOl). Node status, p53(+) are the most common in > 3 positvie node groups: 37.5% (p 0.05). Conclusions: p53 and Bci2 expression are contrast in breast cancer, p53 and Bct2 detection provides valuable information for prognosis. * Key words: Breast cancer; Immunohistochemistry; Hormon receptor; p53; Bcl2. ưng thữ vú ỉà loại u phổ biến nhất ở phụ nữ Việt Nam cũng như ờ phần lớn các nước phát triển, chiếm khoảng 1/3 các trường hợp ung thư mới. Năm 2002, có 151.298 trường hợp ung thư vú mới mắc, chiếm khoảng 10% tất cả các loại ung thư trên thế giới [4]. Apoptosis là một quá tr nh chết té bào theo chương tr nh b nh thường, để kiểm soát sự tăng sinh của tế bào. Các protein được mã hóa bởi gen Bcl2 và p53 là những yếu tố điều hòa apoptosis. Sự đột biến các gen này gây ra thay đôi số lượng cũng như chất lượng của protein này và góp phần vào cơ chế bệnh sinh của một số loại ung thư, trong đó có ung thư vú, Bcl2 là một tiền gen ung thư, mã hóa protein BcI2, một protein gắn màng tế bào có trọng lượng 26 kDa nó ức chế gen điều hòa chết tế bào theo chương tr nh. Sự bộc lộ quá mức protein Bcl2 góp phần tới cơ chế bệnh sinh của u lympho do tích lũy các tế bào không chết theo chương tr nh [2]. Trong ung thư vứ Bd2 thựờng kêt hợp với các đặc điểm GPBLS tót như số lượng nhân chia thấp, độ mô học thấp, sự bộc ỉộ p53 thấp, ung thư vú ER(Ỉ) và tiên lượng tốt. Nhiều nghiên cưu cho thấy Bcl2(+) được kết hợp với nguy cơ tái phát và di căn thấp hơn hoặc thời gian sống thêm tốt hơn [1, 3, 12]. p53 ỉà một gen ức chế u, mã hóa phosphoprotein nhân có trọng lượng phân tử 53 kDa, có chức năng như một yêu tô sao chép đa chức năng liên quan tới việc kiểm soát chu kỳ tể bào, sửa chữa sau khi ADN bị tổn thưcmg và apoptosis [8]. Sự bất thường p53, đặc biệt kết hợp với bệnh sinh của khối u đặc như ung thư vú phôi và đại tràng. p53(+) ờ khoảng 1155% ung thư vú xâm nhập và thường phổ biến ở ung thư vu hai bên hơn ià một bên. Nhiều nghiên cứu cho thấy bộc lộ p53 thường có biểu hiện lâm sàng xấu hơn, như độ mô học cao, ER(), thời gian sống không bệnh và thời gian sống thêm toàn bộ ngắn hơn [1 12] Ở Việt Nam, các công tr nh nghiên cứu về HMMD ung thư vú được thực hiện rất nhiều và đã ứng dụng trong điêu trị và tiên lượng bệnh. Tuy nhiên, chưa nhiều công tr nh nghiên cứu về bộc lộ Bcỉ2 và p53 và các môi Hên quan giữa sự bộc lộ Bcỉ2, p53 và thụ thể nội tiêt, t nh trạng di căn hạch cũng như độ mô học của ung thư biểu mô tuyến vú. V vậy, chủng tôi tiên hành đề tài này nhằm mục tiêu: ' Xíỉc đỉniị tỷ lệ bộc lộ ãẩu ẩn Bcl-2 vàp53 cửa ung thư biểu mô tuyển vú. Nhận xét mếi liên quan giữa sự bộc lộ Bcl-2 vàp53 với tình trạng di căn hạch, thụ thể nội tiết, độ mô học của ung thư biểu mô tuyến vú. 443
- n . ĐÓI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN c ứ u 2.1. Đối tượng nghiên cứu a. Số lượng: 207 khối nến u của bệnh nhân ung thư vú được phẫu thuật tại Bệnh viện K. b. Tiêu chuẩn chọn: Bệnh nhân có hồ sơ bệnh án đầy đủ, rõ ràng. Bệnh nhân được chẩn đoán mồ bệnh học là ung thư biểu mô tuyến vú. Bệnh nhân được phẫu thuật Patey tuyến vú. Được vét hạch nách. Bệnh nhân còn đủ khối nến để nhuộm HMMD. c. Tiêu chuẩn ỉoại trừ: Bệnh nhân được điều trị hóa chất trước mổ. Bệnh nhân không đáp ứng đủ các tiêu chuẩn trên bị loại khỏi nghiên cứu. 2.2. Phương pháp nghiên cứu a. Loại h nh nghiên cứu: chứng tôi tiến hành nghiên cứu theo phương pháp tiến cứu. b. Phương pháp nghiên cứu Ghi nhận thông tin: bệnh nhân được ghi nhận các thông tin lâm sàng như: tuổi, vị trí u, chẩn đoán lâm sàng... qua hồ sơ bệnh án. Xử lý các bệnh phẩm: Các bệnh phẩm sau phẫu thuật được phẫu tích u, đo kích thước u và cắt mảnh có kích thước khoảng 2 X 1 X 0,30,5cm. Phẫu tích các hạch đếm số lượng và đo kích thước. Các mảnh cắt u và hạch được cố định trong formol trung tính và chuyển đúc trong paraffin. Cắt và nhuộm tiêu bản + Nhuộm H.E: tất cả các khối nên được cắt mảnh có độ dày từ 35 ỊXIĨ1 và tiến hành nhuộm theo phương pháp H.E. + Nhuộm HMMD: các khối nến được cắt tiêu bàn nhuộm HMMD với đấu ấn Bcl2, p53, ER, PR theo phương pháp ABC. Đánh giá kết quả: + Tiêu bản nhuộm H.E và nhuộm HMMD dọc trên kính hiển vi quang học với các độ phóng đại khác nhau. * ER và PR: Đánh giá kết quả theo tiêu chuẩn của Allred và nhà sản xuất Dako dựa vào tỷ lệ các tế bào dương tính và cường độ bắt màu của tế bào u như sau: Tỷ lệ (TL): 0, 1 = ỉ/100, 2 = 1/10, 3 = 1/3,4 = 2/3, 5 a 1/1. Cường độ (CĐ): 0 = không bắt màu, 1 = yếu, 2 = vừa, 3 = mạnh. Tính điểm dựa vào phương pháp Hscore cải biên = TL(%) X CĐ. Phản ứng dương tính khi tổng điểm > 10. + Các tiêu bản nhuộm HMMD: Bcl2 và p53 được xem là đương tính khi: * p53: > 10% nhân tế bào u bắt màu. * Bcl2: > 5: bào tương tế bào u bắt màu. c. Chỉ tiêu nghiên cứa: Đánh giá kết quả nhuộm HMMD: Bcl2, p53, ER, PR. " Đánh giá độ mô học: I, II và IU Đánh giá t nh trạng đi căn hạch: 0 3 và > 4 hạch di căn. d. Xử lý số liệu: bằng phần mềm toán thống kê y học Epi 6.04. 444
- IU. KẾT QUẢ NGHIÊN c ứ u 3.1. Sự bộc lộ d u n p53 và Bci-2 Bảng í. Sự bộc ỉộ dấu ấn p53 và Bcl2 p53 Tổhg Âm tính Dương tính Âm tính 49 23,7 32 15,5 81 19,1 Bcl2 Dương tính 82 39,5 44 21,3 126 60,9 Tổng 131 63,3 76 36,7 207 Trong 207 bệnh nhân ung thư vú, tỷ lệ Bcl2(+) là 60,9% cao hơn tỷ lệ p53(+): 36,7%. Bcỉ2(+) và p53() chiếm tỷ lệ cao nhất 39,5%, tiếp đến lạ tỷ lệ đồng không bộc lộ Bcl2(”) và p53(): 23,7; thứ 3 là tỷ lệ đồng bộc lộ Bcl2(+) và p53(+): 21,3% và thấp nhất là tỷ lệ Bcl2(") và p53(+): 15,5%. Tuy nhiên, sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê với p>0,05 (p = 0,504). 3.2. Một số mối liên quan của sự bộc ỉộ p53, Bcl-2 3.2.1. MỐI liên quan giữa sợ bộc lộ p53, Bcl-2 và thụ thể nội tiết Bảng 2. Mối liên quan giữa sự bộc lộ p53, Bcl2 và ER p53 BcI2 ER Âm tính Dương tính Âm tính Dương tính n % n % n % n % n % Âm tính 88 42,5 43 20,8 45 21,7 55 26,6 33 15,9 Dương tính 119 57,5 88 42,6 31 14,9 26 12,6 93 44,9 Tổng 207 131 63,3 76 36,7 81 19,1 126 60,9 p 0,0002 0,00001 Trong 207 bệnh nhân ung thư vú, 57,5% ER(+). Ung thư vú ER(+) có tỷ lệ p53(+) là 26,1% thấp hơn p53(): 73,9% (p = 0,0002). Trái lại, ung thư vú ER(+) có tỷ lệ Bcl2(+) là 78,2%, cao hơn so với Bđ2(): 21,8% (p0,00001). Sự khác biệt này có nghĩa thống kê với p<0,001. Bảng 3. Mối liên quan giữa sự bộc lộ p53, Bcl2 và PR p53 Bcl2 PR Âm tính Dương tính Âm tính Dương tính n % n % n % n % n % Âm tính 99 47,8 54 26,1 45 21,7 53 25,6 46 22,2 Dương tính 108 52,2 77 37,3 31 14,9 28 13,5 80 38,7 Tổng 207 131 63,3 76 36,7 81 19,1 126 60,9 p 0,01 0,00004 Trong 207 bệnh nhân ung thư vú, 52,2% PR(+). Tương tự ER, ung thư vú PRO) có tỷ lệ p53(+) là 28,7%, thấp hơn p53(): 71,3% (p = 0,01). Trái lại, ung thư vú ER(+) có tỷ lệ Bcí2(+) là 74,1%, cao hơn so với Bđ2(): 25,9% (p = 0,00004). Sự khác biệt này có nghĩa thống kê với p<0,001. 445
- 3.2.2. Mối liên quan giữa sự bộc lộ p53, Bcl2 và t nh trạng hạch nách Bảng 4. Mối liên quan giữa sự bộc lộ p53, Bcl2 và t nh trạng hạch nách p53 Bcl2 Hạch nách Âm tính Dương tính Âm tính Dương tính n % n % n % n % n % Không 129 62,3 82 63,6 47 36,4 47 36,4 82 UL 63,6 13 54 26,1 34 63,0 20 37,0 25 46,3 29 53,7 > 3 24 11,6 15 62,5 9 37,5 9 37,5 15 62,5 rt*' Ẳ Tông 207 131 63,3 76 36,7 81 19,1 126 60,9 p 0,01 0,45 Trong 207 bệnh nhân ung thư vú, 37,7% trường hợp có đi căn hạch nách. Ở các nhóm di căn hạch nách, bộc lộ p53(+) đều chiếm tỷ lệ thấp hơn so với p53(). Sự khác biệt này có nghĩa thống kê với p<0,05 (p = 0,01). Trái lại, Bcl2(f) đều chiếm tỷ lệ cao hơn Bcl2(~) ở các nhóm di căn hạch nách (p = 0,45). 3.2.3. Mối liên quan giữa sự bộc lộ p53, Bcl2 và độ mô học Bảng 5. Mối Hên quan giữa sự bộc lộ p53, Bcl2 và độ mô học p53 Bd2 ĐMH Âm tính Dương tính Âm tính Dương tính n % n % n % n % 11 % I 33 15,9 22 66,7 l ỉ 33,3 15 45,5 18 54,5 II 102 49,3 61 59,8 41 40,2 39 38,2 63 61,8 III 72 34,8 48 66,7 24 33,3 27 37,5 45 62,5 Tổng 207 13 63,3 76 36,7 81 19,1 126 60,9 p 0,59 0,71 Theo sự chia độ mô học, ung thư vú độ lĩ chiếm tỷ lệ cao nhất (49,3%), độ mô học III chiếm tỷ lệ thứ 2 (34,8%) và độ mô học I chiếm tỷ lệ thấp nhất là 15,9%. Ở độ mô học, sự bộc lộ p53(+) đều chiếm tỷ lệ thấp hơn so với p53(“) (p = 0,59). Trái lại, Bcl2(+) đều chiếm tỷ lệ cao hơn Bcl2() ở các độ mô học (p = 0,71). Tuy nhiêií, sự khác biệt này không có nghĩa thống kê với p>0,05. IV. BÀN LUẬN 4.1. Sự bộc lộ dấu ấn p53 và Bcl2 Các gen p53 và Bcí2 có liên quan tới kiểm soát tăng sinh chu kỳ tế bào và điều hòa chết té bào theo chương tr nh [5]. Mục đích của hầu hết các phương pháp điều trị ung thư là giảm tăng sinh tế bào hoặc tăng chết té bào theo chương tr nh [5,12]. Sự bộc lộ các gen p53 và Bcl2 như một yéu tố điều hòa dương tính va âm tính của apoptosis, có thể thường bị thay đổi về mặt chức năng ở tế bào ung thư và protein này có ý nghĩa tiên lượng quan trọng ở ung thư vú. Tròng 207 bệnh nhân ung vú, chúng tôi nhận thấy tỷ lệ Bcl2(+) là 60,9%, cao hơn tỷ lệ p53(+): 36,7%. Khi đánh giá sự két hợp bộc lộ giữa 2 dấu ấn, chứng tôi nhận thấy Bcl2(+) và p53() chỉểm tỷ lệ cao nhất 446
- (39,5%), tiếp đến ỉà tỷ lệ đồng không bộc lộ Bcl2() và p53(): 23,7; thứ 3 à tỷ lệ đồng bộc lộ Bđ~2(f) và p53(+): 21,3% và thap nhat là tỷ lệ Bcl~2() và p53(+); 15,5%, Tuy nhiên, sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê với p>0,05 (p = 0,504) (bảng 1). FouratiKharrat A và c s nhận thây bộc lộ p53 và Bcl2 ở tế bào u có liên quan trẩi ngược nhau có nghĩa: sự bọc ỉộ gen ức che u p53 liên quan chặt chẽ với không bộc lộ Bcl2 [5], Các nghiên cứu khác cũng nhận íhấy sự khác biệt giữa 2 dấu ấn này [9, 12]. McLaughlin R và c s cho thấy 30,6% ung thư vú có p53(+), trong đó 61,2% BcI2(+). Tác giả nhận thấy có ỉiên quan giữa bộc ộ p53, Bcl2 và thời gian sống thêm không bệnh và thời gian sống thêm toàn bộ £10]. Tsutsui s và c s cũng cho thấy Bcl~2(+) và p53() chiếm tỷ lệ cao nhất là 67% [11]. Nghiên cứu của MalamouMitsi và c s cũng cho thấy trong ung thư vú p53(+) chiếm tỷ lệ thấp hơn p53(~) (27% và 73%) và Bcl2(+) chiếm tỷ lệ cạo hơn Bcl2() (55% và 45%). Tác giả thấy biểu hiện Bcl2(+) và p53() cũng chiêm tỷ lệ cao nhất (43%), tiếp đến là không đồng bộc lộ p53() và Bcl2(): 29%, tỷ lệ đồng bộc lộ Bcl2(+) và p53(+) và tỷ lệ Bcl2() và p53(+) đều chiếm tỷ lệ thấp: 14% [9]. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi tương tự kết quả nghiên cứu cùa các tác giả trên. Một sự thống nhất được nhận thấy giữa các nghiên cứu là bộc lộ 2 dấu ấn p53 và Bđ2 2 gen đối lập nhau vê mặt chức năng, đêu có tỷ ỉệ bộc lộ trái ngược nhau, phản ánh một phần vai trò của chứng trong bệnh sinh của quá tr nh tạo u. Sự tích lũy protein p53 đột biến được phát hiện ở nhiều loại ung thư, trong đó có ung thư vt [3], Khi gen p53 bị đột biến, hầu hết là đột biến điểm, protein thay đổi cấu h nh của nó trong khi ái ỉực gan vơi ADN giảm. p53 đột biên ổn định và mức đột p53 đột biển tăng, có thể phát hiện bằng HMMD [5]. Một số báo cáo cho thấy bộc lộ p53 cao kết họp mức u ác tính hơn như: kém biệt hóa, độ mô học 3, các u có Bcl2() thụ the nội tiết âm tính và tiên lượng xấu [9]. Bệnh nhân có p53(+) được lợi từ điều trị'hóa chất liều cao hơn hoa tạ chuẩn, trong khi bệnh nhân p53(~) được lợi hơn từ liệu pháp hóa trị chuẩn. 4.2. Một số mối liên quan của sự bộc lộ p53, Bcl-2 Mối liên quan giữa sự bộc lộ p53, Bcl-2 và thụ thể nội tiết ^ Qua nghiên cứu 207 bệnh nhân ung thư vú, 57,5% ung thư vú dương tính với ER và 52,2% PR(+) Sự đồng bộc lộ ER(+) và p53(+) chiếm tỷ lệ thấp nhất: 14,9%, trái lại ER(+) và p53(~) chiếm ty lệ cao nhất la 42,6%, sự bộc lộ p53 ở các ung thư vú ER() có tỷ lệ tương tự nhau: 20,8%: p53() và 21 7%: p53(f) Sự khác biệt có thống kê với P<0,001 (p=0,0002). Trái ngược với bộc lộ p53, khi đanh giá bộc lọ BcI2 trong ung thư vú chúng tôi nhận thây đồng bộc ỉộ ER(+) và Bc 2(+) chiếm tỷ lệ cao nhất (44,9%) và ER(+) và BcI2() chiếm tỷ lệ thấp nhất: 12,6%. Sự khác biệt có thống kê với p<0,001 (p 0,00001) (bảng 2) ^ Tương tự như ER, khỉ đánh giá bộc lộ cùa PR trong ung thư vứ với bộc lộ của p53 và Bcỉ2 chúng tôi nhận thấy đồng bộc lộ PR(+) và p53(+) chiếm tỷ lệ thấp nhất: 14,9%, trái ỉạị, PR(+) và p53() chiém tỷ lẹ cao nhat là 37,3%, bộc lộ p53 ở ung thư vú PR() có tỷ ỉệ tương tự nhau: 26, ỉ %: p53() và 21 7%: p53(h>. Sự khac biệt có ý nghĩa thống kê với p<0,05 (p = 0,01). Trái ngược với bộc lộ p53, khí đánh giá bọc ỉộ Bcl2 trong ung thư vú^chúng tôi nhận thấy đồng bộc lộ PRO) và Bcl2(f) chiém tỷ lệ cao nhất (38,7%) và ER(+) va Bcl2() chiếm tỷ lệ thấp nhât: 13,5%. Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p<0,001 (p = 0,00004) (bàng 3) Jaafar H và c s cũng nhận thấy có Hên quan chặt chẽ giữa bộc ỉộ Bd2 và thụ thể nội tiét (p = 0 003 và p = 0,004) [6]. Tsutsui s và c s chỉ ra rằng ung thư vú có ER(+) có bộc lộ Bcl2(+) cao nhất ỉa 83% (p<ỏ 0001) [11]. Nghiên cứu của MaỉamouMitsi và c s cũng nhận thấy có sự kết hợp có ý nghĩa giữa bộc lộ p53 và thu íhê nội t ểt, khi ung thư vú có thụ thể nội tiết duơng tính, tỷ ệ p53() chiêm tỷ iệ cao nhất là 81% [9J. Qua kêt quả nghiên cứu của chúng Eôi và các tác giả trên chứng tỏ bộc lộ của p53 và Bcl2 có giá tri trong tiên lượng bệnh, đặc biệt vai trò mới được nhận thấy của Bcl2 trong phân loại phân tử týp lòng ống cùa ung thư vú. * 447
- Mối liên quan giữa sự bộc lộ p53, Bcl-2 và tình trạng hạch nách Trong 207 bệnh nhân nghiên cứu, chỉ có 37,7% trường hợp có di căn hạch nách, điều này chứng tỏ ung thư vú có xu hưcmg được phát hiện ở giai đoạn sớm hơn. Tỷ lệ p53(+) chiếm tỷ lệ thấp hơn tỷ lệ p53() ở tất cả các nhóm hạch. Sự bộc lộ p53(+) ở nhóm đi căn >3 hạch chiếm tỷ lệ cao nhất là 37,5%, tiếp đến nhóm di căn 1 ~ 3 hạch: 37,0%. Tỷ lệ p53(+) ở nhóm không di căn hạch chiếm tỷ lệ thấp nhất là 36,4%. Sự khác biệt này có nghĩa thống kế với p<0,05 (p = 0,01). Nghiên cứu của MalamouMitsi và c s cho thấy ung thư vú di căn > 4 hạch nách có tỷ lệ p53(+) cao nhất là 71% [9]. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi phù hợp với nhân định của MalamouMitsi và c s, phản ảnh được vai trò tiên lượng ung thư vú của dấu ấn p53. Trái lại, tỷ lệ Bcl2(+) chiếm tỷ lệ cao hơn tỷ lệ Bc 2() ở các nhóm hạch. Bcl2(+) chiếm tỷ lệ cao nhất ở nhóm ung thư vú không đi căn hạch: 63,6%, tiếp đến là nhóm di căn > 3 hạch: 62,5% và thấp nhất là nhóm di căn 13 hạch có tỷ lệ Bcl2(+) là 53,7%. Tuy nhiên, sự khác biệt không có ý nghĩa thống kế với p>0,05 (p = 0,45) (bảng 4). Jaafar H và c s cho thấy không có sự kết hợp giữa bộc lộ Bc 2 và t nh trạng hạch nách, ừong đó, ung thư vú đi căn hạch có tỷ lệ bộc lộ Bcl2(f) cao nhất là 26% (p = 0,913). Tương tự, Tsutsui s và c s cho thấy ung thư vú không có sự khác biệt giữa t nh trạng hạch nách và bộc lộ Bcl2 (p = 0,9507) [6, 11]. McLaughlin R và c s thấy có sự khác biệt có ý nghĩa giữa t nh trạng hạch và bộc lộ Bcl2,62% ung thư vú có Bcl2(“) không di căn hạch, trái lại, 30% ung thư vú di căn hạch có Bc12(+) [10]. Tuy có nhận định khác nhau giữa các nghiên cửu, nhưng một điều được nhận thấy là Bcl2(+) đều chiếm tỷ lệ cao ở ung thư vú chưa di căn hạch nách, điều này chứng tỏ bộc lộ Bcl2 trong ung thư vú là một chi điểm tiên lượng tốt. Mối liên quan giữa sự bộc lộ p53, Bcl-2 và độ mô học Theo chia độ mô học, ung thư vú độ II chiếm tỷ lệ cao nhất 49,3%, độ mô học III chiếm tỷ lệ thứ 2 (34,8%) và độ mô học I chiếm tỷ lệ thấp nhất 15,9% (bảng 5), kết quả này tương tự như các nghiên cứu trong và ngoài nước từ trước tới nay là ung thư vó độ II hay gặp nhất. Trong nghiên cứu của chúng tôi, tỷ lệ p53(+) thấp hơn tỷ lệ p53() ờ cả 3 độ mô học. Trái lại, tỷ lệ Bcl20) chiếm tỷ lệ cao hơn tỷ lệ Bcl2() ở cả 3 độ mô học. Khi đánh giá mối liên quan giữa bộc lộ p53(+) và độ mô học chúng' tôi nhận thấy p53(+) chiếm tỷ lệ cao nhất ở ung thư vứ độ mô học ĨI ỉà 40,2%, ung thư vú độ I và độ III có tỷ lệ p53(+) như nhau đều 33,3% Trong khi đó, tỷ lệ Bcl2(+) tăng dần theo độ mô học, thấp nhất ở độ I là 54,5%, tiếp đến là độ II có Bcl2(f) là 61,8% và độ m có tỷ lệ Bcỉ2(+) cao nhất là 62,5%. Tuy nhiên, sự khác biệt không có nghĩa thống kê với p>0,05 (p = 0,59 và p = 0,71) (bảng 5). Jaafar H và c s cũng cho thấy rằng không có sự kết hợp giữa Bcl2 và độ mô học (p = 0,241), trong đó Bcl2(f) chiếm tỷ lệ cao nhất ở ung thư vú độ II và n i là 20,8%. Ngược lại, Tsutsui s và c s nhận thấy ung thư vú độ I và độ II có tỷ lệ Bcỉ2(+) cao nhất là 73% (p<0,0001) [6,11], Nghiên cứu của MalamouMitsi và c s chỉ ra bộc lộ p53(+) chiếm tỷ lệ cao nhất ờ ung thư vú độ III là 70%, trong khi đó độ I và II chỉ chiếm 30% [9]. Khi đánh giá bộc lộ p53 theo độ mô học, FouratiKharrat A và c s cũng cho kết quả tương tự như của chứng tôi: độ m (81%), độ II (55%) và độ I là 18%. Tuy nhiên, bộc lộ Bcl“2 mà tác giả nhận thấy độ I có tỷ lệ Bcĩ2(+) cao nhất (73%) [5]. Sự khác biệt về kết quả nghiên cứu giữa chúng tôi với các tác giả khác có thể là do đánh giá độ mô học đôi khi phụ thuộc vào tính chất chủ quan hoặc do chưa đánh giá trên nhiều mảnh cắt khác nhau của một khối u vú để xếp độ mô học. 448
- V. KÉT LUẬN Qua nhuộm HMMD 207 khối nến của bệnh nhân ung thư vú điều trị tại Bệnh viện K, chúng tôi rút ra kết luận sau: 5.1. Sự bộc lộ dấu ấn p53 và Bcl2 Tỷ lệ Bcl2(+) là 60,9% cao hơn tỷ lệ p53(+): 36,1%. Bcl“2(+) và p53() chiếm tỷ ỉệ cao nhất 39,5%, tiếp đén là tỷ lệ đồng không bộc lộ Bcl2() và p53(); 23,7; thứ 3 là tỷ lệ đồng bộc lộ Bcl2(+) và p53(+): 21,3% và thấp nhất là tỷ lệ Bcl2() và p53(+): 15,5% (p = 0,504). 5.2. Một số mối liên quan vói sự bộc iộ p53, Bcl-2 Thụ thể nội tiết: ung thư vú ER(+) và PR(+) có tỷ lệ p53(+) thấp hơn p53(): (p = 0,0002 và p = 0,01). Trái lại, ung thư vú ER(+)và PR(+) có tỷ lệ Bcl2(+) cao hơn so với Bcỉ2() (p = 0,00001 và p = 0,00004). T nh trạng hạch nách: p53(+) chiếm tỷ lệ cao nhất ở nhóm di căn > 3 hạch (37,5%) (p<0,05); trong khi đó Bcl2(+) chiếm tỷ lệ cao nhất ở nhóm chưa đi căn hạch: 63,6% (p>0,05). Độ mô học: Ở các độ mô học, bộc lộ p53(+) đều chiếm tỷ lệ thấp hơn so với p53() (p = 0,59), trái lại, B cl20) đều chiếm tỷ lệ cao hơn Bcl2(“) ở các độ mô học (p = 0,71). TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Barbareschi M et ai (1996), “p53 and Bct2 expression in nodenegative breast cancer patients. A study with long term follow up”, Hum Pathol; 27: 114955. 2. Coutỉas L et al (2003), “The role of the Bcl2 protein family in cancer”, S minars Canc r Biology; 13: 115123. 3. Daidone MG et al (1999), “Clinical studies of bcl2 and treatment benefit in breast cancer patients”, Endocrin - r lat d canc r, 6: 618. 4. Ernesto Jose ZepedaCastilla (2008), “Molecular classification of breast cancer”, Cir Ciruj;76:8793. 5. FouratiKharrat A et al (2003), “P53 and Bcl2 expression in breast cancer. Prospective study in Tunisia”, Austral-Asian Journal of canc r; Vol2, No.2: 7982. 6. Jaafar H et all (2012), ‘Expression of Bax and Bcl2 in Tumour Ceils and Blood Vessels of Breast Cancer and their Association with Angiogenesis and Hormonal Receptors”, Asian Pacific J canc r Pr v; Vol 13, 2012 Issue Number 8,38573862 7. Jager JJ et al (2002), “Clinical revelance of apoptotics markers in breast cancer not yet clear”, Apoptosis; 7: 361 5. 8. Levin AX et al (1991), “the p53 tumor suppressor gene”, Natur ; 35 J: 4536. 9. MalamouMitsi et al (2006), “Evaluation of the prognostic and predictive value of p53 and Bcl2 in breast cancer patients participating in a randonmized study with dosedense sequential adjuvant chemothrapy”, Annuals o f Oncology; 17:150411. 10. McLaughlin R et al (2001), “ Prognostic implications of p53 and bcl2 expression in 108 women with stage two bĩ astcữncQr”.ỉrishJournalofM dicin Sci nc ; 170(l):ll3. 11. Shinichi Tsutsuị et aỉ (2006), “ Bcl2 protein expression is associated with p27 and p53 protein expressions and MIB1 counts in breast cancer”, BMC canc r, 6:187. 12. Silvestrini R et al (1996), “p53 and Bcl2 expression correlates with clinical outcome in series of nodepositive breast cancer patients”, J Clin Oncol; 14(5): 160410. 449
