Công nghệ Sinh học và môi trường - Môi trường và phát triển bền vững

Nội dung text: Công nghệ Sinh học và môi trường - Môi trường và phát triển bền vững

1. 02.11.2013 Môi trưng và phát trin bn vng Nguyễn Quốc Phi Ch.1. Những thách thức về môi trường
   Tóm tt chương 1:  Sc ép ca s gia tăng dân s  Tiêu th quá mc ngun tài nguyên thiên nhiên sn có  Hu hoi s đa dng sinh thái, môi trưng t nhiên  Gây ô nhim mô trưng sng  Nguy cơ ca hin tưng bin đi khí hu toàn cu
   Mi quan h gia Môi trưng và Phát trin: I = P * A * T 1
2. 02.11.2013 Ch.1. Những thách thức về môi trường Lit kê nhng vn đ v môi trưng hin nay? Phân tích s suy thoái ca mt s dng tài nguyên thiên nhiên? Sc ép ca s gia tăng dân s? Nhng tác đng trc tip ca bin đi khí hu? Mi quan h gia dân s tài nguyên và môi trưng? Chương 2 Môi trường và phát triển 2
3. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển Mục tiêu: 1. Tìm hiểu mối quan hệ giữa môi trường và sự phát triển kinh tế 2. Các vấn đề cụ thể của quá trình phát triển (nông nghiệp, công nghiệp, năng lượng, đô thị hoá ) với môi trường Hướng tới sự phát triển bền vững, hài hoà lợi í ch giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường Ch.2. Môi trường và phát triển 3
4. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển 2.1. Mi quan h gia môi trưng và phát trin 2.1.1. Phát trin và phát trin bn vng
   Phát trin là quá trình nâng cao điu kin sng v vt cht và tinh thn cho con ngưi bng hot đng to ra ca ci vt cht, ci tin quan h xã hi, nâng cao cht lưng văn hóa
   Phát trin là xu th chung ca tng cá nhân và c loài ngưi trong quá trình sng.
   Hin nay, s phát trin ca mi quc gia, mt đa phương đưc đánh giá qua thông các ch tiêu c th như GDP, GNP, HDI Ch.2. Môi trường và phát triển 2.1. Mi quan h gia môi trưng và phát trin 2.1.1. Phát trin và phát trin bn vng
   Phát trin là quá trình nâng cao điu kin sng v vt cht và tinh thn cho con ngưi bng hot đng to ra ca ci vt cht, ci tin quan h xã hi, nâng cao cht lưng văn hóa
   Phát trin là xu th chung ca tng cá nhân và c loài ngưi trong quá trình sng.
   Hin nay, s phát trin ca mi quc gia, mt đa phương đưc đánh giá qua thông các ch tiêu c th như GDP, GNP, HDI 4
5. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển
   Tng sn phm quc ni GDP  GDP là tng giá tr tính bng tin mt ca sn phm và dch v trong mt quc gia trong mt khong thi gian nht đnh (thông thưng là mt năm tài chính), đang đưc s dng rng rãi đ đánh giá s phát trin kinh t ca mt quc gia  Mt s vn đ gây tranh cãi đi vi ch s GDP:  Kt qu tính GDP theo các phương thc khác nhau gây nhiu khó khăn khi so sánh các quc gia do các d liu không hoàn toàn đng b gia các nưc;  GDP ch cho bit v s phát trin nn kinh t, nhưng li không phn ánh mc sng thc t ca ngưi dân; Ch.2. Môi trường và phát triển  Mt s vn đ gây tranh cãi đi vi ch s GDP:  GDP không tính đn kinh t phi tin t như các công vic tình nguyn, min phí, hay sn xut hàng hóa ti gia đình;  GDP không tính đn tính đn tính bn vng ca s phát trin, ví d mt nưc có th có tc đ tăng trưng GDP cao do khai thác khai thác quá mc tài nguyên thiên nhiên;  GDP không tính đn nhng hiu ng tiêu cc như ô nhim môi trưng. Ví d, mt công ty sn xut to ra giá tr làm tăng GDP song li gây ô nhim môi trưng xung quanh và s tin đu tư đ ci to li môi trưng cũng làm tăng GDP;  Các hot đng ti phm và tai nn làm tăng chi phí cũng làm tăng GDP. Theo các chuyên gia, nu tính đn thit hi ca môi trưng thì GDP trung bình năm ca Trung Quc trong giai đon 1985 đn 2000 s gim 2%. 5
6. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển
   Ch s tin b đích thc GPI (Genuine Progress Indicator)  GPI đưc s dng nhm đánh giá s hưng thnh đích thc và toàn din ca mt quc gia, hin nay nhiu nưc phát trin đang s dng ch s GPI thay th cho ch s GDP;  Khác vi GDP, GPI lưng hoá và cng thêm vào các công vic thin nguyn và tr đi các phí tn chi cho các hiu ng tiêu cc như ti phm, ô nhim, suy thoái tài nguyên mt s quc gia như Australia, vic tính toán theo ch s GPI cho thy trong khi GDP vn tip tc tăng cao thì GPI vn đng nguyên ti ch và thm chí còn đi xung Ch.2. Môi trường và phát triển
   Ch s phát trin con ngưi HDI (Human Development Index)  HDI đưc đánh giá trên thang đim t 10 là mt tp hp gm 3 ch th: 1) Tui th bình quân 2) T l % ngưi bit ch 3) GDP/ngưi tính theo ch s sc mua tương đương PPP (Purchasing Power Parity) 6
7. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển
   Ch s nghèo tng hp HPI (Human Poverty Index)  Ch s HPI biu th mc sng ca mt quc gia. Theo Liên Hip Quc, ch s này là mt ch th rõ ràng và đy đ hơn so vi HDI và GDP;  Đi vi các nưc đang phát trin, ch s HPI da trên 3 nhân t cơ bn ca ch s HDI là: tui th, kin thc và mc sng (GDP/ngưi);  Đi vi các nưc phát trin, ngoài 3 nhân t cơ bn trên đây, mt nhân t khác đưc tính thêm vào, đó là v th ca ngưi dân trong xã hi (đưc tôn trng, đưc tham gia vào các hot đng, mc đ dân ch ). Ch.2. Môi trường và phát triển  Đc đim ca phát trin theo mô hình tăng trưng kinh t hin nay ch yu tp trung vào tăng giá tr kinh t và đây gn như là mc tiêu duy nht:  Tách hot đng kinh t khi h thng xã hi và nhân văn  Phát trin kinh t không chú ý đn bo tn t nhiên  Phát trin bng mi giá, sn sàng gây suy thoái tài nguyên thiên nhiên và ô nhim môi trưng  Không tính chi phí môi trưng vào giá thành sn phm, không gii quyt đưc tn gc s đói nghèo S phát trin này đưc xem là phát trin không bn vng, nó to ra nhng nghch lý ca s phát trin 7
8. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển Chui phát trin không bn vng da trên s khai thác tài nguyên Ch.2. Môi trường và phát triển  Phát trin bn vng đòi hi:  V mt kinh t: phi t trang tri đưc các nhu cu hp lý vi chi phí không vưt quá thu nhp;  V mt xã hi nhân văn: phi tho mãn hp lý các nhu cu v tinh thn, vt cht và văn hóa ca con ngưi, bo v tính đa dng văn hóa;  V mt sinh thái: đm bo duy trì s n đnh và an toàn lâu dài ca các h sinh thái. 8
9. 02.11.2013 Ch.1. Những thách thức về môi trường 2.1.2. Mi quan h gia môi trưng và phát trin Công thc IPAT (Ehrlich & Holdren, 1971, 1972): I = P * A * T Trong đó: I (Impact) : Tác đng môi trưng P (Population) : Dân s A (Affluence) : S giàu có (Mc tiêu th tài nguyên trên đu ngưi) T (Techology) : Công ngh (Quyt đnh mc tác đng ca môi đơn v tài nguyên đưc tiêu th) Ch.2. Môi trường và phát triển
   T nhng nghiên cu ca mình, Barry Commoner (1972) đã đưa ra nhn đnh:  Các vn đ mà loài ngưi đang phi đi mt thc ra mi xut hin cách đây chưa lâu (sau WW2)  Trưc th chin th 2 thì khói bi và nưc thi là nhng vn đ chính ca môi trưng  Hàng lot các thành phn ô nhim hin nay như các đng v phóng x, cht ty ra, nha (cht do), thuc tr sâu, thuc dit c đu là các sn phm công ngh hin đi. Chính s phát trin ca công ngh hin đi là đi tưng chính gây phá hu môi trưng ca chúng ta, các công ngh mi thưng li có tác đng xu đn môi trưng hơn là nhng công ngh mà nó thay th và ông đt tên cho chúng là các công ngh b li v mt sinh thái (ecologically faulty technology). 9
10. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển
    Báo cáo ca Ehrlich và Holdren cũng đưc trình bày trong cùng cuc hi tho, li không cho rng công ngh là tác nhân gây hu qu xu cho môi trưng, mà chính s gia tăng cơ hc ca dân s cũng như mc đ tiêu th quá mc ca s dân này mi là tác nhân chính tác đng lên môi trưng
    Hai ông cho rng “vi mt lưng dân s quá ln thì dù công ngh có tt đn đâu cũng không th gi cho môi trưng khi b quá ti” (Ehrlich và Holdren, 1972) Ch.2. Môi trường và phát triển 10
11. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển
    Hai trưng phái này vi các đi din là Commoner, Ehrlich và Holdren đã nh hưng to ln đn các phong trào v môi trưng không ch M mà trên toàn th gii như Earth Day (1970), Greenpeace (1971), United Nations Environment Programme (UNEP) (1972), Earth First! (1980), Earth Summit ti Rio de Janeiro (1992), Earth Hour (2007)
    Đi kèm vi chúng là các chính sách, b lut v môi trưng, bo tn thiên nhiên, nưc sch, không khí, qun l ý cht thi ti nhiu nưc trên th gii. Ch.2. Môi trường và phát triển
    Cùng vi nhng tin b v khoa hc, hu ht các chính sách v môi trưng đu da trên s phát trin ca công ngh theo xu hưng s dng ti đa kh năng ca công ngh cho x lý môi trưng (technological fixes)
    Ý tưng chính là s dng các tin b v mt công ngh (tăng cưng thit k công ngh phù hp vi môi trưng, công ngh sn xut sch hơn) làm gim tác đng chung đn môi trưng (I) thông qua vic làm gim ch s T (trong khi các ch s P và A đưc cho là gn như không th đo ngưc) 11
12. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển  Đây cũng là cách nhìn và mc tiêu chung ca nn sn xut hưng ti mc tiêu phát trin bn vng, khi tính chung cho c th gii thì ch s P s đt ngưng đnh vào 2050 vi khong 910 t ngưi và sau đó n đnh dn vi con s 9 t ngưi vào năm 2100;  Cùng vi nó là vic nâng cao mc sng chung ca nhân loi khin cho mc tiêu th A s tăng lên đáng k, do vy, ch còn duy nht ch s T là con ngưi có th can thip đ làm gim tng mc đ tác đng I vào môi trưng;  Cách tip cn này cũng nh hưng đn các chính sách khuyn khích hưng ti mt nn sn xut t “r hơn, nhanh hơn” dn sang “r hơn, nhanh hơn và sch hơn” (cheaper, faster and cleaner). Ch.2. Môi trường và phát triển  Đây cũng là cách nhìn và mc tiêu chung ca nn sn xut hưng ti mc tiêu phát trin bn vng, khi tính chung cho c th gii thì ch s P s đt ngưng đnh vào 2050 vi khong 910 t ngưi và sau đó n đnh dn vi con s 9 t ngưi vào năm 2100;  Cùng vi nó là vic nâng cao mc sng chung ca nhân loi khin cho mc tiêu th A s tăng lên đáng k, do vy, ch còn duy nht ch s T là con ngưi có th can thip đ làm gim tng mc đ tác đng I vào môi trưng;  Cách tip cn này cũng nh hưng đn các chính sách khuyn khích hưng ti mt nn sn xut t “r hơn, nhanh hơn” dn sang “r hơn, nhanh hơn và sch hơn” (cheaper, faster and cleaner). 12
13. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển
    Công thc IPAT đưc s dng trong thc t đ ưc lưng mc năng lưng s dng (Energy use = Population × GDP/person × energy/GDP) hay lưng phát thi các cht ô nhim vào trong môi trưng (Carbon emissions = Population × GDP/person × carbon energy) theo hưng dn ca ca U ban liên chính ph v bin đi khí hu (IPCC).
    Các nghiên cu thc t ti M đã ch ra rng, các nhân t chính theo các l ý thuyt kinh t c đin gm nhân lc và vn ch đóng góp vào khong 10% mc đ tăng trưng sn xut, 90% ca s tăng trưng này đn t các nhân t khác như là giáo dc, qun l ý và đi mi công ngh (Clark, 1985). Ch.2. Môi trường và phát triển
    Các ưc tính t nhng năm 19902000 cho rng, trong vòng 50 năm ti (2050), dân s th gii (P) s tăng lên 2 ln, mc đ tiêu th A s tăng t 2 đn 5 ln, do vy, đ gi cho môi trưng không b tác đng quá mc hin ti thì s ci tin v mt công ngh theo hưng gim mc tiêu th nguyên liêu thô và tăng hiu sut sn phm s tương ng t 4 đn 10 ln, thm chí 50 ln so vi hin nay.
    Nhiu sáng kin có tên Nhân t 10 (Factor 10) (Schmidt Bleek, 1994), Nhân t 4 (Factor 4) (Weizsacker, 1997) hay Nhân t X (Factor X) (Reijnders, 1998), tt c đu da trên nn tng ca ch s T. 13
14. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển 2.1.3. Đnh hưng chính sách liên quan đn môi trưng
    Nhn thc đưc nh hưng nguy hi ca ô nhim và suy thoái môi trưng đi vi vic phát trin bn vng, Hi tho v Môi trưng và Phát trin ca Liên Hp Quc đưc t chc t ngày 3/6/1992 đn 14/6/1992 ti Rio De Janeiro Brazil là mt chương trình hành đng toàn cu nhm gii quyt các vn đ môi trưng và phát trin.
    Khái nim v phát trin bn vng như mt ch đ chính ca Hi ngh Liên hp quc v Môi trưng và Phát trin đã đưc chp thun mt cách rng rãi. Ch.2. Môi trường và phát triển
    Mưi năm sau Hi ngh Thưng đnh Trái đt 1992, năm 2002, Hi ngh thưng đnh th gii v phát trin bn vng vi s tham gia ca 109 v nguyên th quc gia và hơn 45.000 đi biu ca hơn 190 nưc và các t chc quc t, t chc xã hi đã din ra ti Johannesburg, Nam Phi.
    Ti Vit Nam, do nhn thc đưc tm quan trng và tính bc thit ca vn đ môi trưng, ngay sau Tuyên b Rio, Nhà nưc ta đã ban hành Lut Bo v môi trưng năm 1993 14
15. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển
    Đã hình thành mt h thng các văn bn quy phm pháp lut và h thng qun lý nhà nưc v bo v môi trưng:  Ngày 27 tháng 12 năm 1993, Quc hi đã ban hành Lut bo v môi trưng;  Tháng 5 năm 2002 đã ban hành Chin lưc toàn din v tăng trưng và xoá đói gim nghèo;  Ngày 02 tháng 12 năm 2003, Th tưng Chính ph cũng đã ban hành Quyt đnh s 256/2003/QĐTTg v vic phê duyt Chin lưc Bo v môi trưng quc gia đn năm 2010 và đnh hưng đn năm 2020;  Ngày 17 tháng 8 năm 2004 Th tưng Chính ph đã ban hành Quyt đnh s 153/2004/QĐTTg v Đnh hưng chin lưc phát trin bn vng Vit Nam (Chương trình ngh s 21 ca Vit Nam). Ch.2. Môi trường và phát triển 2.2. Nông nghip và môi trưng 2.2.1. Các nn sn xut nông nghip
    Trong lch s nhân loi, nhu cu tìm kim và sn xut lương thc, thc phm đ cung cp cho dân s mi ngày mi đông đưc coi là hot đng cơ bn ca xã hi loài ngưi. Có th chia ra 4 thi kỳ tương ng vi 4 nn nông nghip:  Nn nông nghip hái lưm và săn bt, đánh cá.  Nn nông nghip trng trt và chăn th.  Nn nông nghip công nghip hóa.  Nn nông nghip sinh thái hc. 15
16. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển
    Nn nông nghip công nghip hoá đc trưng bi vic s dng trit đ các thành tu khoa hc k thut ca giai đon công nghip va qua: phân bón hóa hc, thc ăn chăn nuôi nhân to, thy li trit đ, cơ gii hóa, đin khí hóa, hóa hc hóa, trng cây trong nhà kính  Ging cây trng và vt nuôi đưc sn xut và chn lc t các thành tu ca di truyn hc.  Đin hình ca nn nông nghip này là “cách mng xanh”. Nh cách mng xanh mà nn nông nghip này đã tho mãn cho mt dân s th gii gia tăng như hin nay. Ch.2. Môi trường và phát triển
    Nhng hn ch ca nn nông nghip công nghip hóa:  Không quan tâm đn bn tính sinh hc ca th gii sinh vt, xem cây trng, vt nuôi như nhng cái máy sn xut ra nông sn, sa, tht, trng không chú ý đn quy lut sinh sng bình thưng ca sinh vt.  Không quan tâm các hot đng sinh hc ca đt:  Bón quá nhiu phân hóa hc d tan đ làm tăng nhanh năng sut, đã làm gim đa dng sinh hc ca đt, làm đt chua dn và mt sc sng;  Dùng nhng dng c nng đ làm đt đã làm cho đt mt cu trúc, hn ch hot đng ca r cây và các sinh vt đt;  S dng tràn lan các cht hóa hc vào đt dưi dng các phân khoáng, thuc tr sâu, thuc dit c gây ô nhim đt, nưc. 16
17. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển
    Nhng hn ch ca nn nông nghip công nghip hóa:  Sn phm thưng không đt cht lưng như trng t nhiên, nhiu sn phm vn còn cha mt phn tn dư các cht hóa hc đc hi như thuc tr sâu, dit c, phân bón hóa hc hay các hoocmôn  Làm mt đi các cây trng và vt nuôi gc đa phương, sn phm nông nghip c đin, truyn thng nhưng có năng sut thp.  Làm xung cp cht lưng môi trưng, đ màu m ca đt trng trt, làm mn hóa, axit hóa, kt cu đt b phá v, đt b ô nhim, nưc b ô nhim, h sinh thái nông nghip b mt cân bng sinh thái hc. Ch.2. Môi trường và phát triển
    Nn nông nghip sinh thái hc:  Nn nông nghip sinh thái không loi tr vic s dng phân bón hóa hc, thuc tr sâu, ging chn lc nhân to mà là s dng mt cách hp lý nht, tip tc phát huy nn nông nghip truyn thng, tránh nhng gii pháp k thut công ngh đem đn s hy hoi môi trưng.  Sn xut nông nghip phi đưc bn vng, đáp ng nhu cu lương thc, thc phm không nhng cho hôm nay mà còn c mai sau. 17
18. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển  Xut phát đim ca nn nông nghip sinh thái hc là:  Đng, thc vt cũng như con ngưi đu tn ti và phát trin theo nhng quy lut sinh hc riêng.  Không đưc bin cây trng và vt nuôi thành c máy sng da vào các điu kin nhân to. Làm sao đ các sn phm sn xut ra ging như chúng đưc sn xut t các h sinh thái t nhiên. Ch.2. Môi trường và phát triển  Phương pháp thc hin là thông qua các tin b khoa hc sinh thái hc phi làm sao cho năng sut sinh hc ca các h sinh thái nông nghip không ngng đưc nâng cao mà các h sinh thái này vn bn vng đ tip tc sn xut:  S dng tt nht năng lưng mt tri đ to năng sut sơ cp  Bón phân hu cơ thay cho dùng thuc tr sâu  Ttrng xen canh, trng theo hưng nông lâm kt hp  Phòng tr sinh hc, dùng thuc tr sâu có ngun gc cây c t nhiên  Trong chăn nuôi duy trì chăn th, trng cây làm thc ăn cho chúng t nhiên, chn lc các ging có kh năng min dch cao, sinh sn tt 18
19. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển 2.3. Công nghip hóa và ngun năng lưng  Vit Nam là quc gia đang trong quá trình công nghip hoá:  Cng bin: Cng TP.HCM (Cát Lái, Tân Thun, Bn Nghé, Khánh Hi), Cái Mép (Vũng Tàu), Hi Phòng và Đà Nng cùng nhiu cng cp vùng và cng du khí ngoài khơ  4 sân bay Quc t: Ni Bài, Tân Sơn Nht, Đà Nng, Chu Lai và 17 sân bay cp vùng khác.  Thng kê mi nht tính đn thi đim tháng 6/2013:  289 khu công nghip vi tng din tích đt t nhiên trên 81.000 ha  15 khu kinh t ven bin vi tng din tích 698.000 ha  28 khu kinh t ca khu đưc thành lp ti 21/25 tnh biên gii đt lin Ch.2. Môi trường và phát triển  Trong giai đon 19952000, giá tr sn xut công nghip tăng bình quân 12,2%/năm; mt s ngành công nghip đã có mc tăng trưng khá: sn lưng du thô gp 2,2 ln; đin gp 1,8 ln; xi măng gp hơn 2 ln; thép cán gp hơn 3 ln.  Than đá, du m và khí đt là nhng ngun năng lưng không tái to và dn dn s đưc khai thác cn kit.  Vic gii quyt vn đ năng lưng cho tương lai hin đang đưc đnh hưng bng cách s dng nhiu hơn năng lưng ht nhân do các ngun năng lưng tái to khác (gió, mt tri) vn có giá thành quá cao.  Nhng ngun năng lưng mi và sch như năng lưng Mt tri, đa nhit đang bt đu đưc khai thác và s đóng góp vào cu thành năng lưng ca tương lai. 19
20. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển Ch.2. Môi trường và phát triển  Năng lưng ht nhân chim 13% tng năng lưng đin toàn cu năm 2012 và đn 6/2013, theo báo cáo ca Cơ quan năng lưng nguyên t quc t (IAEA), hin đang có 439 lò phn ng ht nhân đang hot đng ti 31 quc gia, tuy nhiên không phi tt c s này phc v mc đích sn xut đin.  Nhu cu s dng năng lưng ht nhân vn đang tăng cao, thng kê mi nht ca IAEA, đn cui 2012 đang có thêm 68 lò phn ng ht nhân s dng cho mc đích dân s (sn xut đin) đang đưc xây mi ti 15 quc gia, trong đó riêng ti Trung Quc là 28 lò. 20
21. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển Tình hình s dng năng lưng ht nhân trên th gii Ch.2. Môi trường và phát triển  Tim năng v thy đin ca nưc ta ln: tim năng lý thuyt khong 300 t kWh và tim năng k thut xác đnh khong 123 t kWh tương đương vi công sut lp máy khong 31.000 MW.  Hin nay, các công trình thy đin đã khai thác đưc khong 4.800 MW và mi khai thác đưc trên 20% tim năng thy đin.  Các nhà máy thu đin ln Vit Nam hin nay có Thu đin Hoà Bình (1.920 MW), Thu đin Yali (720 MW), Thu đin Tr An (400 MW) . Các nhà máy mi đưc đưa vào vn hành hoc d kin đưa vào khai thác t nay đn năm 2015 có th k đn như Tuyên Quang (342 MW), Sơn La (2400 MW), Hui Qung (520 MW), Bn V (320 MW), Lai Châu (1200 MW 21
22. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển  Theo thng kê ca Tp đoàn Đin lc Vit Nam (EVN) thì thy đin hin đang chim 35 40% trong tng công sut phát ca h thng đin Vit Nam.  Tuy nhiên, ngun cung năng lưng t thu đin chu nh hưng rt ln t thi tit, ví d năm 2010, mc đóng góp ca thu đin vào tng sn lưng đin ch đt mc 19% do tình trng khô hn kéo dài, hin tưng thiu nưc vào thi đim cui mùa khô đu mùa mưa (cui tháng 5, đu tháng 6) khin mc nưc ti các h thy đin xung thp k lc, sát mc nưc cht (h Hòa Bình 1,48m; Tr An 1,48m; Thác Bà 0,5m; Thác Mơ 0,75m). Ch.2. Môi trường và phát triển  Nhit đin hin nay ch yu đn t 3 ngun: Nhit đin than, nhit đin khí và nhit đin du.  Nhit đin khí hin chim khong 60% tng công sut ca nhit đin;  Các d án nhit đin khí ch yu tp trung khu vc min Nam, gn ngun cung cp khí t Tp đoàn Du khí vi 4 nhà máy chính: Phú M (3.990MW), Cà Mau (1.500MW), Bà Ra (388,9MW) và Th Đc (247MW);  V nhit đin than, ngun nguyên liu hin nay đưc mua t Tp đoàn Than Khoáng sn Vit Nam, trong tương lai gn s phi nhp khu thêm ngun than bên ngoài;  Các d án nhit đin than ch yu tp trung min Bc, gn ngun cung than ln ti Qung Ninh như: Ph Li (1.040MW), Uông Bí (300MW) và Ninh Bình (300MW) 22
23. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển Ch.1. Những thách thức về môi trường 23
24. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển 2.4. Đô th hóa và môi trưng  Hin nay, mc dù đô th ch chim 0,3% din tích b mt trái đt, nhưng t l dân s đã tăng lên rt nhiu, t 19% năm 1920 lên 25% năm 1940, 33% năm 1960, ti 46 % vào năm 1990 và 51% năm 2000.  D kin đn năm 2025 dân s th gii s là 8,5 t ngưi và t l dân s đô th chim khong 60% tng dân s th gii. T l dân s đô th Anh năm 1800 là 20%năm 1976 là 80%; M năm 1800 là 5% năm 1976 là 73%.  Tc đ đô th hoá các nưc đang phát trin nhanh hơn các nưc phát trin. So vi năm 1950, tc đ đô th hóa năm 2000 các nưc phát trin là 2,2 ln, các nưc đang phát trin là 6,6 ln. Theo d báo, đn năm 2025 các con s tương ng s là 2,6 ln và 13 ln. Ch.2. Môi trường và phát triển 24
25. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển Ch.2. Môi trường và phát triển Bn đ đô th hoá trên th gii 25
26. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển Ch.2. Môi trường và phát triển 26
27. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển Ch.2. Môi trường và phát triển  Quá trình đô th hoá s dn đn các vn đ sau:  Đô th hóa và nghèo đói  Suy dinh dưng và dch bnh đô th  Cht lưng môi trưng đô th  Vn đ nhà  Trong nhng năm gn đây, s lưng đô th nưc ta tăng nhanh, nht là các thành ph thuc tnh:  Năm 1986 c nưc có 480 đô th, năm 1990 là 500 đô th, đn năm 2007 là 729 đô th và đn năm 2012 c nưc đã có 755 đô th  Hin nay: 2 đô th loi đc bit (Hà Ni, Thành ph H Chí Minh), 13 đô th loi I trong đó có 03 thành ph trc thuc Trung ương (Hi Phòng, Đà Nng, Cn Thơ) và 10 thành ph trc thuc tnh 27
28. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển Ch.2. Môi trường và phát triển 28
29. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển 2.5. Các vn đ ca toàn cu hóa
    Toàn cu hoá là quá trình mà th gii đang ngày càng gia tăng liên kt vi nhau dn đn s trao đi mnh m v văn hoá và thương mi. Đó là kt qu ca:  S trao đi công ngh làm cho con ngưi, hàng hoá, tin bc và trên tt c là thông tin và ý tưng lan truyn trên th gii nhanh hơn nhiu so vi trưc đây.  S m rng t do thương mi th gii, đã gia tăng mnh m mc trao đi thương mi gia các thành phn khác nhau ca th gii. Ch.2. Môi trường và phát triển  Mi quan h gia toàn cu hóa và môi trưng:  Th nht, các cơ hi kinh doanh rng hơn có nghĩa khai thác và xut khu du, g và các ngun tài nguyên không tái to s nhiu hơn. Điu này dn đn s ô nhim, s phá hu rng, xói mòn đt, lũ lt và mt cân bng h sinh thái ca các loi hình khác nhau.  Th hai, thương mi phát trin hơn có nghĩa đi li, vn ti vi khong cách xa hơn. Vn chuyn hàng hoá góp phn ô nhim thông qua đt cháy nhiên liu và phát thi các khí đc hi, đóng góp vào s nóng lên toàn cu và gây hi cho sc kho con ngưi.  Th ba, thương mi quc t đang khuyn khích sn xut và tiêu th các thc phm thay đi gen trên khp th gii mà tác hi tích lũy có th s nh hưng đn nhiu năm sau hoc thm chí đn các th h sau. 29
30. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển  Mi quan h gia toàn cu hóa và môi trưng:  Th tư, s truyn bá toàn cu v bo v quyn li ngưi tiêu dùng theo phong cách phương Tây đang to ra mt dng văn hoá tiêu th không suy nghĩ, lãng phí và khai thác quá mc các ngun tài nguyên trên trái đt ca th h hin nay, tưc đot tương lai ca các th h mai sau.  Th năm sn xut đa phương đang hưng đn các kiu mu theo nhu cu đa s ca th gii. Kt qu là các nhu cu thiu s (như các nhu cu ca các b lc) và s đa dng sinh hc đang b mt đi.  Cui cùng, đ thu hút đu tư trc tip nưc ngoài và công vic, các quc gia đang h thp mt cách c ý các tiêu chun môi trưng Ch.2. Môi trường và phát triển  Nhng tác đng tích cc ca toàn cu hoá:  Thương mi s làm cho mt quc gia có kh năng nhp khu các công ngh thân thin vi môi trưng, làm gim ô nhim toàn cu. Hơn na, áp lc ca các quc gia nhp khu (có tiêu chun môi trưng cao hơn) có th thúc đy các quc gia xut khu s dng các quá trình thân thin vi môi trưng hơn.  Toàn cu hoá giúp các quc gia có tc đ tăng trưng cao hơn và nâng cao cuc sng con ngưi thoát khi nghèo nàn, nó có th gián tip bo v môi trưng và đy mnh phát trin bn vng. Nghèo nàn là tác nhân gây ô nhim ln nht.  Toàn cu hóa còn giúp con ngưi có th bit các s kin xy ra nhng nơi xa xôi ca th gii: C th gii có th bit đưc mt cách nhanh chóng các tác đng ca sóng thn ti Đông Nam Á năm 2004 hay ti Nht Bn năm 2011 và vì th h có th giúp đ các nưc này nhanh chóng. 30
31. 02.11.2013 Ch.2. Môi trường và phát triển  Nhng tác đng tích cc ca toàn cu hoá:  Có rt ít bng chng cho thy các quc gia c ý h thp tiêu chun môi trưng đ thu hút các công ty đa quc gia. Các tiêu chun môi trưng thp hơn ch đóng vai trò th yu trong vic quyt đnh la chn đa đim thành lp các nhà máy ca các công ty đa quc gia, so vi các nhân t khác như vn ti, cơ s h tng, th trưng, chi phí lao đng, ch đ thu, chính sách kinh t  Thc t các nhà máy thuc s hu nưc ngoài các nưc đang phát trin chính là nhng nhà máy mà nu theo lý thuyt, đưc thu hút do các tiêu chun ô nhim thp và có xu hưng ít gây ra ô nhim hơn các nhà máy s hu trong nưc trong cùng ngành. Ch.2. Môi trường và phát triển Tho lun 31