Bài giảng Thẩm định Đầu tư Công - Bài giảng 5+6: Phân tích rủi ro và độ nhạy

Nội dung text: Bài giảng Thẩm định Đầu tư Công - Bài giảng 5+6: Phân tích rủi ro và độ nhạy

1. Bài giảng 5 & 6 Phân tích rủi ro và độ nhạy Thẩm định Đầu tư Cơng Học kỳ Hè 2018 Tham khảo và cập nhật bài giảng của Nguyễn Xuân Thành
2. Mơ hình cơ sở và rủi ro Để đánh giá tính vững mạnh về mặt tài chính hay kinh tế trong thẩm định dự án, ta phải ước tính ngân lưu dự án trong tương lai. Trong mơ hình cơ sở, ngân lưu dự án trong tương lai được ước tính dựa trên các giá trị kỳ vọng. Các giá trị kỳ vọng này được tính tốn bằng cách: ✓ Dựa vào các số liệu trong quá khứ ✓ Lượng hĩa các yếu tố tác động đến giá trị trong tương lai Vậy, các kết quả thẩm định trong mơ hình cơ sở như NPV hay IRR đều là giá trị kỳ vọng, trung vị hay yếu vị (giá trị cĩ xác suất xảy ra lớn nhất). Các giá trị kỳ vọng, trung vị và yếu vị này là những ước lượng tốt nhất cho tương lai theo quan điểm của nhà phân tích, nhưng khơng phải là những gì chắc chắn sẽ xảy ra.
3. Phân tích độ nhạy và rủi ro Một số biến cĩ ảnh hưởng tới kết quả thẩm định (NPV và IRR) cĩ thể cĩ mức độ khơng chắc chắn cao. Do vậy, các kết quả thẩm định cũng mang tính khơng chắc chắn. Việc dự báo chính xác các thơng số của dự án trong tương lai để cĩ thể áp các giá trị duy nhất thường là bất khả thi hay nếu khả thi thì cũng vơ cùng tốn kém. Để đối phĩ với các yếu tố bất định, dự án được thẩm định theo cách: → Giả định mọi việc sẽ xảy ra đúng như dự kiến (tức là thơng số dự án sẽ nhận các giá trị kỳ vọng) → Tiến hành phân tích độ nhạy và/hay rủi ro bằng cách đánh giá tác động của những thay đổi về thơng số dự án tới kết quả thẩm định → Dựa trên kết quả phân tích để điều chỉnh lại quyết định thẩm định và đề xuất các cơ chế quản lý rủi ro
4. Phân tích độ nhạy Phân tích độ nhạy là nhằm xác định những thơng số cĩ ảnh hưởng đáng kể đến tính khả thi của dự án và lượng hĩa mức độ ảnh hưởng này. Cách tiến hành phân tích độ nhạy là cho giá trị của một thơng số dự án thay đổi và chạy lại mơ hình thẩm định để xem NPV, IRR và các tiêu chí thẩm định thay đổi như thế nào. ✓ Tăng hay giảm giá trị của thơng số theo những tỷ lệ phần trăm nhất định ( 10%, 20%, ) so với giá trị trong mơ hình cơ sở (thường thì chỉ xem xét thay đổi hướng làm cho dự án xấu đi), rồi xác định xem NPV/IRR thay đổi như thế nào. ✓ Phân tích độ nhạy một chiều: cho giá trị của một thơng số thay đổi ✓ Phân tích độ nhạy hai hay đa chiều: cho giá trị của hai hay nhiều thơng số thay đổi cùng một lúc
5. Tình huống: Dự án cao tốc HLD Phân tích độ nhạy đối với giá vé thu phí năm cơ sở Thay đổi giá vé thu phí Mơ hình cơ sở -10% -5% 0% 5% 10% Giá vé thu phí cơ sở 900 810,00 855,00 900,00 945,00 990,00 NPV dự án 8.639 6.672 5.801 5.801 6.626 8.384 IRR dự án, danh nghĩa 10,81% 10,09% 9,75% 9,75% 10,07% 10,72%
6. Tình huống: Dự án cao tốc HLD Phân tích độ nhạy hai chiều với thay đổi lãi suất và tốc độ tăng trưởng lưu lượng xe Tốc độ tăng trưởng lượng xe thay đổi NPV dự án 8.639 -2% -1% 1% 2% 3% 1.769 5.380 17.545 27.834 LIBOR thay đổi 5% 465 3.347 13.097 21.292 6% (221) 2.469 11.206 18.402
7. Giá trị hốn chuyển (switching values) Cách trình bày phân tích độ nhạy ở hai hình chiếu trước mặc dù hữu ích nhưng khơng cho ta biết chính xác giá trị của thơng số xem xét phải thay đổi theo chiều hướng xấu đi bao nhiêu để làm cho dự án khơng cịn khả thi. Giá trị hốn chuyển là giá trị nhận được của thơng số sao cho NPV bằng khơng (hay tương ứng IRR bằng chi phí vốn). Trong phân tích độ nhạy, ta nên tính và trình bày các giá trị hốn chuyển này, rồi phân tích ý nghĩa cĩ chúng. ✓ Việc thơng số được đánh giá là cĩ ít khả năng nhận giá trị hốn chuyển sẽ làm mạnh thêm tính khả thi của dự án và ngược lại.
8. Lựa chọn thơng số trong phân tích độ nhạy Xây dựng ✓ Chi phí xây dựng (các hạng mục) ✓ Trễ tiến độ Huy động vốn ✓ Giá trị nợ vay ✓ Lãi suất nợ vay ✓ Kỳ hạn nợ vay Vĩ mơ ✓ Chỉ số giá ✓ Tỷ giá hối đối ✓ Tăng trưởng GDP ✓ Tăng trưởng dân số Thị trường ✓ Giá hàng hĩa/dịch vụ đầu ra của do dự án ✓ Tốc độ tăng cầu đối với đầu ra của dự án ✓ Giá nhiên, nguyên vật liệu đầu vào Kỹ thuật/vận hành ✓ Thơng số kỹ thuật về cơng suất, các hệ số năng suất và chi phí đơn vị vận hành, bảo trì
9. Phân tích kịch bản Một hạn chế của phân tích độ nhạy một chiều (hay ngay cả hai chiều) là nĩ khơng tính tới sự tương quan giữa nhiều thơng số với nhau. Phân tích tình huống thừa nhận rằng các thơng số nhất định cĩ quan hệ với nhau. Vì thế một nhĩm các thơng số cĩ thể được thay đổi đồng thời theo một cách nhất quán Phân tích tình huống được làm bằng cách tập hợp các hồn cảnh cĩ khả năng kết hợp lại để tạo ra các “tình huống” hay “kịch bản” khác nhau. Cách tập hợp thơng thường là theo từng nhĩm thơng số như ở hình chiếu trước. ✓ Đối với mỗi nhĩm thơng số, các kịch bản được thiết lập bằng cách cho từng thơng số trong nhĩm nhận các giá trị nhất định. ✓ Độ nhạy của mỗi kịch bản được phân tích bằng cách tính sự thay đổi của NPV/IRR theo các kịch bản khác nhau. ✓ Sau cùng, kịch bản của tất cả các nhĩm thơng số cĩ thể được tổng hợp thành những kịch bản chung cho cả dự án.
10. Phân tích kịch bản giá vé thu phí Kịch bản 1: Như kịch bản cơ sở. Kịch bản 2: Phí giao thơng khơng được điều chỉnh theo lạm phát. Kịch bản 3: Phí giao thơng được điều chỉnh hàng năm bằng ½ tỷ lệ lạm phát của năm điều chỉnh. Kịch bản 4: Phí giao thơng được điều chỉnh hai năm 1 lần, mỗi lần theo tỷ lệ lạm phát lũy tích của năm điều chỉnh và năm trước đĩ. Kịch bản 5: Phí giao thơng được điều chỉnh hai năm 1 lần, nhưng mỗi lần chỉ theo tỷ lệ lạm phát của năm điều chỉnh. 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Kịch bản 1: KB cơ900 sở 1.079 1.152 1.245 1.332 1.412 1.482 1.556 1.634 1.716 1.802 Kịch bản 2: Phí giao900 thơng 900 khơng được 900 điều chỉnh900 theo 900 lạm phát 900 900 900 900 900 900 Kịch bản 3: Phí GT900 được điều990 chỉnh 1.023 hàng năm 1.064 bằng 1/21.101 tỷ lệ LP 1.134 1.163 1.192 1.222 1.252 1.283 Kịch bản 4: Phí GT900 được điều900 chỉnh 1.152 hai năm 1.152 1 lần, mỗi 1.332 lần theo 1.332 tỉ lệ LP lũy 1.482 tích của 1.482 năm điều 1.634 chỉnh và 1.634 năm trước 1.802 đĩ Kịch bản 5: Phí GT900 được điều900 chỉnh 961 hai năm 1961 lần, mỗi 1.028 lần chỉ theo1.028 tỉ lệ LP 1.080 của năm 1.080 điều chỉnh 1.134 1.134 1.191 1 2 3 4 5 NPV dự án 8.639 8.639 (5.199) (108) 8.151 (1.099) IRR dự án, danh nghĩa10,81% 10,81% 3,17% 7,08% 10,64% 6,48%
11. Bất định và rủi ro Biến số bất định: nhà phân tích xác định được các giá trị mà biến số cĩ thể nhận trong tương lai, nhưng khơng biết được xác suất mà các giá trị này cĩ thể xảy ra Thực hiện phân tích độ nhạy Những hạn chế của phân tích độ nhạy là: ✓ Phân tích độ nhạy khơng tập trung vào miền giá trị thực tế ✓ Phân tích độ nhạy khơng tính tới xác suất mà giá trị của thơng số nhận được hay xác suất xảy ra của một kịch bản. ✓ Khơng tính đến sự tương quan giữa các biến số Biến số rủi ro: nhà phân tích xác định được các giá trị mà biến số cĩ thể nhận trong tương lai cũng như xác suất mà các giá trị này cĩ thể xảy ra Thực hiện phân tích rủi ro bằng mơ phỏng Monte Carlo
12. Phân tích rủi ro bằng mơ phỏng Monte Carlo Phân tích độ nhạy xác định các thơng số cĩ ảnh hưởng quan trọng tới tính khả thi của dự án Xác định phân phối xác suất cho các thơng số quan trọng ✓ Kiểu hình phân phối: đều, chuẩn, tam giác, bậc thang, ✓ Thơng số của phân phối: miền giá trị, giá trị kỳ vọng, độ lệch chuẩn, Xác định hệ số tương quan giữa các thơng số quan trọng Chạy mơ phỏng (tức là cho các thơng số nhận các giá trị khác nhau theo phân phối xác suất và hệ số tương quan đã xác định) để: ✓ Thiết lập phân phối xác suất cho các kết quả thẩm định của dự án (NPV và IRR) ✓ Tính các trị thống kê của NPV và IRR ✓ Tính xác suất dự án cĩ NPV > 0
13. Xác định phân phối xác suất dựa vào quan sát trong quá khứ Từ tần suất sang phân phối xác suất Giá trị biến Tần suất Các quan sát Tối đa x x x x 5 x x x x x x 3 Tối thiểu 1 1 Hiện tại Tối thiểu Tối đa Thời gian Giá trị biến Xác suất 0.5 0.3 0.1 0.1 Tối thiểu Tối đa Giá trị biến
14. Phân tích rủi ro Dự án HLD: Các thơng số: ✓ Lạm phát ✓ Chi phí đầu tư ✓ Giá vé thu phí ✓ Lượng xe dự báo năm cơ sở ✓ Tốc độ tăng trưởng lưu lượng xe ✓
15. Lạm phát: Phân phối đều
16. Chi phí đầu tư: Phân phối chuẩn
17. Tốc độ tăng trưởng lượng xe: Phân phối tam giác
18. Kịch bản: Phân phối rời rạc
19. Kết quả phân tích mơ phỏng