Bài giảng Một số nghiên cứu về cơ chế sinh bệnh học viêm cơ tim do virus

Nội dung text: Bài giảng Một số nghiên cứu về cơ chế sinh bệnh học viêm cơ tim do virus

1. MỘT SỐ NGHIÊN CỨU VỀ CƠ CHẾ SINH BỆNH HỌC VIÊM CƠ TIM DO VIRUS PGS.TS. Trần Đình Bình Bộ môn Vi sinh ĐHYD Huế HUẾ, tháng 7. 2019
2.  Viêm cơ tim quan đến sự viêm của cơ tim là hậu quả của sự phơi nhiễm hoặc các kháng nguyên ngoại sinh riêng biệt như virus, vi khuẩn, ký sinh trùng và các loại thuốc hay các kích hoạt nội sinh như các sự hoạt hóa miễn dịch chống lại tự kháng nguyên.  Các quá trình bệnh lý này ảnh hưởng đến cơ tim kèm hoặc không kèm theo triệu chứng toàn thân.  Những biểu hiện thường gặp nhất là suy tim, tuy nhiên đôi khi rối loạn nhịp hoặc đột tử là biểu hiện đầu tiên của bệnh.  Nhiễm virus là nguyên nhân thường gặp nhất của viêm cơ tim.
3. 2. CÁC TÁC NHÂN VIRUS GÂY VIÊM CƠ TIM Nhiều phân tích về phân tử gần đây ở bệnh nhân nghi ngờ viêm cơ tim đã xác nhận các nhiễm virus thực sự thường gây viêm cơ tim nhất. Nhiều tác nhân virus có thể là nguyên nhân gây viêm cơ tim. Cụ thể là: 2.1. Enterovirus (Enterovirus, Coxsackievirus, Echovirus): đặc biệt Enterovirus typ 71 gây bệnh tay chân miệng nặng ở trẻ em, có nguy cơ gây viêm cơ tim và là một trong những yếu tố tiên lượng nặng, gây tử vong trong tay chân miệng. 2.2. Adenovirus: Các thay đổi miễn dịch trong nhiễm Adenovirus cũng khác trong nhiễm Enterovirus với sự giảm rõ rệt số lượng tế bào lympho T CD2, CD3 và CD45RO và có sự hiện diện của bộ gen virus Adenovirus trong cơ tim.
4. 2. CÁC TÁC NHÂN VIRUS GÂY VIÊM CƠ TIM 2.3. Virus viêm gan C (HCV: Hepatic C virus): gây dạng viêm cơ tim thường là bệnh phì đại cơ tim hơn là giãn cơ tim. 2.4. HIV (Human Immunodefiency virus) 2.5. Virus Cúm (Influenza virus) 2.6. Cytomegalovirus 2.7. Human Herpesvirus 6 2.8. Human parvovirus B19 2.9. Rubella
5. 3. CƠ CHẾ SINH BỆNH HỌC VIÊM CƠ TIM DO VIRUS - Viêm cơ tim cấp do virus có thể biểu hiện bằng một tình trạng viêm rất đột ngột, đặc trưng bằng sự tẩm nhuận tế bào viêm, thoái hóa và hoại tử tế bào cơ tim, sau đó là quá trình xơ hóa và có thể gây giãn cơ tim. - Viêm cơ tim do virus có thể xảy ra qua ba giai đoạn trong sinh lý bệnh của bệnh: Đầu tiên là giai đoạn tổn thương trực tiếp tổ chức cơ tim do virus, tiếp theo là giai đoạn tổn thương cơ tim do các đáp ứng miễn dịch (bao gồm cả các thành phần miễn dịch không đặc hiệu hay miễn dịch bẩm sinh và miễn dịch đặc hiệu hay miễn dịch mắc phải), sau cùng là giai đoạn tái cấu trúc tim gây giãn cơ tim.
6. - Trong sinh bệnh học của viêm cơ tim do virus, các kháng nguyên của virus đóng vai trò rất quan trọng. - Các kháng nguyên của virus gồm các kháng nguyên hòa tan và các kháng nguyên là thành phần cấu tạo hạt virus. - Các kháng nguyên hòa tan là những kháng nguyên thu được từ nuôi cấy tế bào nhiễm virus sau khi đã loại bỏ virus và các thành phần của tế bào: có thể là các enzyme của virus, những thành phần cấu tạo mà virus đã tổng hợp thừa trong quá trình nhân lên... Các kháng nguyên này ít có ý nghĩa thực tế. - Ngược lại, các kháng nguyên hạt virus là kháng nguyên nucleoprotein và kháng nguyên của vỏ capsid vì capsid chứa phần lớn protein của virus quan trọng hơn trong vai trò gây bệnh.
7. 3.1. Tổn thương trực tiếp tổ chức cơ tim do virus - Virus là sinh vật chưa có cấu tạo tế bào, là một đơn vị sinh vật học đặc biệt, có khả năng biểu thị những tính chất cơ bản của sự sống với điều kiện chúng tìm thấy các tế bào sống cảm thụ cung cấp cho chúng những điều kiện cần thiết cho sự nhân lên. - Virus là tác nhân ký sinh nội bào bắt buộc vì hoàn toàn không có hệ thống chuyển hóa hay trao đổi chất.
8. Mỗi loại virus có thể có một đến vài loại tế bào sống cảm thụ, ví dụ - virus HIV có tế bào sống cảm thụ là Lympho TCD4, - virus Dại có tế bào sống cảm thụ là tế bào thần kinh, - virus Cúm có tế bào sống cảm thụ là tế bào biểu mô hô hấp, - các Enterovirus có tế bào sống cảm thụ là biểu mô tiêu hóa, tế bào nội mạch - và mỗi loại tế bào có thể cảm thụ cho một đến vài loại virus.
9. Khi virus tiếp cận được tế bào sống cảm thụ, thông qua các receptor phù hợp trên bề mặt virus và tế bào cảm thụ, chúng bắt đầu một chu trình qua 5 giai đoạn để nhân lên là: hấp phụ bám dính, xâm nhập (cởi áo), tổng hợp các thành phần virus, lắp ghép và giải phóng virus ra ngoài. Chu trình này có thể ngắn vài chục giờ nhưng cũng có thể khá dài, từ một virus ban đầu sau một chu trình sẽ sao chép thành hàng triệu đến hàng tỷ virus mới. Quá trình virus nhân lên trong tế bào sống cảm thụ sẽ gây ra hai hậu quả là tế bào bị hủy hoại và tế bào bị tổn thương nhiễm sắc thể.