Bài giảng Chăm sóc sức khỏe tâm thần cộng đồng

Nội dung text: Bài giảng Chăm sóc sức khỏe tâm thần cộng đồng

1. Bạn có những triệu chứng nào sau đây kéo dài liên tục trong 2 tuần qua không? 1. Giảm khí sắc 2. Chán nản, mất hứng thú 3. Rối loạn sự ngon miệng: giảm hoặc tăng cân 4. Rối loạn giấc ngủ 5. Dễ kích thích hay trì độn 6. Mất năng lượng 7. Cảm giác tội lỗi 8. Giảm tập trung 9. Ý nghĩ tự sát 1
2. Tiêu chuẩn chẩn đoán trầm cảm của DSM-IV  Có cả 2 triệu chứng 1 và 2  Hoặc có ít nhất 5/9 triệu chứng trong đó phải có 2 triệu chứng số 1 hoặc số 2  Các triệu chứng kéo dài liên tục ít nhất trong 2 tuần 2
3. CHĂM SÓC SỨC KHỎE TÂM THẦN CỘNG ĐỒNG Ths. Bs. Nguyễn Tấn Đạt 3
4. Mục tiêu học tập 1. Hiểu được tình hình sức khỏe tâm thần trên thế giới và Việt Nam 2. Trình bày được mục tiêu và các giải pháp chuyên môn kỹ thuật để thực hiện chương trình chăm sóc sức khoẻ tâm thần tại cộng đồng. 3. Mô tả được chức năng, nhiệm vụ của tuyến y tế cơ sở trong công tác bảo vệ sức khỏe tâm thần cộng đồng. 4. Nhận thức được tầm quan trọng của việc thực hiện chương trình bảo vệ sức khoẻ tâm thần cộng đồng trong công tác chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ nhân dân. 4
5. Tình hình thế giới – khu vực Khẩu hiệu “Đừng loại bỏ, hãy chăm sóc” (Kofi Anan, ngày Sức khỏe tâm thần thế giới 7/4/2001) >400 triệu người bị rối loạn tâm thần và bệnh não Bệnh nhân tâm thần sẽ tăng rất nhanh ở các nước đang phát triển. Trước TK 18: BTT được quan niệm do ma quỷ, thánh thần Sau TK 18 các nhà tâm thần, triết học đã thống nhất BTT là do rối loạn các chức năng hoạt động của não 6
6. Sức khỏe tâm thần và Rối loạn do sử dụng các chất hóa học Rối loạn Số năm chịu Tần suất ước đựng tàn tật năm lượng 2010 (ngàn) ** Trầm cảm* 74,264 6 % Rối loạn lo âu 26,826 10 % Tâm thần phân liệt 14,400 0.5 – 1 % (chứng loạn thần) Rối loạn lưỡng cực 12,867 1 – 2 % Rối loạn do sử dụng các 16,412 0.5 – 4 % thuốc Lạm dụng rượu 13,826 0.5 – 10 % Tất cả các Rối loạn tâm 176,626 5 – 25 % thần và sử dụng hóa chất *Trầm cảm đơn cực and dysthymia (Trầm cảm mạn tính) ** Gánh nặng bệnh tật toàn cầu2010; Lancet; 2012.
7. Tỷ lệ (%) bệnh tâm thần ở một số nước trên thế giới Trung Đài Hàn Việt Bệnh Mỹ Anh Quốc Loan Quốc Nam TT phân liệt 0,6-1,1 0,68-1,3 0,42-0,47 0,31 0,31-0,54 0,47 Động kinh 0,3-0,5 0,46-0,62 0,3-0,5 0,43 0,26-0,47 0,33 Trầm cảm 3-5 2,8-4,2 2,3-4,5 3,6 3,1-5,3 2,47 Lo âu 2,5-3,2 1,96-3,1 1,75-2,6 2,2 1,87-3,52 2.27 Chậm phát 0,5-0,7 0,42-0,61 0,38-0,57 0,55 0,38-0,57 0,61 triển TT Tổng 12,9 11,7 8,7 8 16,3 6,15 8
8. Gánh nặng bệnh tật toàn cầu (Murray et al; Lancet 2012) ❑Có sự thay đổi lớn từ các nguyên nhân lây nhiễm, liên quan đến sức khỏe sinh sản, sơ sinh, và dinh dưỡng sang các bệnh không lây.  Điều trị hiệu quả hơn đối với các bệnh lây nhiễm  Lão hóa do tuổi thọ tăng ❑Các Rối loạn tâm thần và hành vi  7.4 % của DALYs* (tăng 37 % từ năm 1990)  23 % của YLDs* (tăng 37 % từ năm 1990) ❑Chỉ ~ 0.5 – 5 % của chi phí y tế * DALYs = Disability Adjusted Life Year – Số năm mất do bệnh tật, tàn tật hoặc chết sớm *YLD = yrs. lived with disability - số năm sống với bệnh tật
9. YLD - số năm sống với bệnh tật ❑Rối loạn tâm thần chiếm đến 23 % của YLDs • Trầm cảm đơn thuần chiếm 10 % của YLDs • Đứng thứ hai sau đau thắt lưng. ❑YLD từ Trầm cảm: • Gấp 3 x đái tháo đường • Gấp 8 x bệnh tim • Gấp 40 x ung thư ❑Tại sao? • Phổ biến • Khởi phát sớm • Diễn tiến mạn tính nếu không điều trị hiệu quả
10. 10 nguyên nhân gây tàn tật hàng đầu (DALYs) 1999 2020 1. Nhiễm khuẩn hô hấp dưới cấp tính 1. Bệnh tim thiếu máu cục bộ 2. HIV / AIDS 2. Trầm cảm đơn cực chủ yếu 3. Bệnh tật chu sinh 3. Tai nạn giao thông 4. Tiêu chảy 4. Bệnh mạch máu não 5. Trầm cảm đơn cực chủ yếu 5. COPD 6. Bệnh tim thiếu máu cục bộ 6. Nhiễm khuẩn hô hấp dưới cấp tính 7. Bệnh mạch máu não 7. Lao 8. Sốt rét 8. Chiến tranh 9. Tai nạn giao thông 9. Tiêu chảy 10. COPD 10. HIV / AIDS WHO: EIP, 2000